Informatienota. Commissie Ruimte Burgemeester en Wethouders Invoering vrachtwagenheffing. Datum collegebesluit: 28 mei 2019

Transcriptie

1 Informatienota Aan: Commissie Ruimte Van: Burgemeester en Wethouders Onderwerp: Invoering vrachtwagenheffing Portefeuillehouder: M.J.J. Melissen Datum collegebesluit: 28 mei 2019 Geheim: Nee Kennisnemen van: de stand van zaken met betrekking tot de invoering van een landelijke vrachtwagenheffing in 2023, het heffingsnetwerk en de monitoring. 1. Inleiding In het regeerakkoord is opgenomen dat, in navolging van omringende landen, zo spoedig mogelijk een kilometerheffing wordt ingevoerd voor vrachtverkeer ( Maut ). Het Rijk is gestart met de voorbereidingen om de wettelijke invoering mogelijk te maken. Hoe gaat de heffing eruit zien? De vrachtwagenheffing wordt geheven op alle Nederlandse autosnelwegen. Hierdoor betaalt het binnen- en buitenlandse vrachtverkeer al naar gelang het gebruik van de weg. De heffing gaat gelden voor vrachtwagens zwaarder dan 3500 kg. Enkele specifieke voertuigen worden uitgezonderd, zoals landbouw- en bosbouwtrekkers, mobiele kranen en motorrijtuigen met beperkte snelheid. Hetzelfde geldt voor bussen, militaire voertuigen, brandweer en vuilniswagens. Vanwege de Nederlandse concurrentiepositie lijkt het voor de hand te liggen aan te sluiten bij de gemiddelde tarieven zoals gehanteerd in België en Duitsland. De gemiddelde tarieven in de buurlanden liggen op dit moment rond 0,15/km. De tarieven in België variëren tussen de 0,076/km en 0,301/km. En in Duitsland tussen de 0,081/km en 0,218/km. Vanaf 1 januari 2019 variëren de tarieven in Duitsland tussen 0,093/km en 0,262/km. De heffing zal worden gedifferentieerd op basis van gewichtsklasse van (het samenstel van) de vrachtwagen (en de oplegger) en de milieueigenschappen (EURO-emissieklasse). Er worden maatregelen genomen tegen ongewenst uitwijkgedrag Vanwege negatieve gevolgen van eventueel uitwijkgedrag voor de verkeersveiligheid, de leefbaarheid en Natura 2000 gebieden gaat de heffing ook gelden op die N-wegen waarop naar verwachting substantiële uitwijk plaats gaat vinden. In goed overleg met de regionale wegbeheerders (provincies, gemeenten en waterschappen) heeft het Rijk bepaald op welke wegen dat aan de orde kan zijn. Pagina 1 van 8

2 Op delen van het onderliggend wegennet waar de kans op uitwijken op voorhand gering lijkt, gaat het Ministerie de toename van het vrachtverkeer monitoren. Deze werkwijze is in 2018 in het BO MIRT besloten. Er komt compensatie voor de sector Een deel van de inkomsten vloeit terug naar de sector in de vorm van een verlaging van de wegenbelasting. Daarnaast worden de inkomsten ingezet voor innovatie en verduurzaming van de Nederlandse vervoerssector. 2. Kernboodschap Op basis van modelberekeningen wordt in Tiel een geringere uitwijk verwacht naar De Diepert (tussen 200 en 400 vrachtwagens per etmaal). De Diepert wordt daarom op voorhand niet opgenomen in het heffingnetwerk, maar in het monitoringnetwerk. 3. Gevolgen Tielse ondernemers krijgen te maken met de invoering van de vrachtwagenheffing. In Tiel wordt met name uitwijkgedrag verwacht op De Diepert en rondom de aansluiting Echteld op de A15 (zie figuur 1). Bij de afweging om De Diepert niet op voorhand in het heffingnetwerk op te nemen is meegewogen, dat de heffing zal leiden tot economische schade voor de bedrijven op Medel die gericht zijn op de regio. De Diepert is bovendien ingericht voor veel vrachtverkeer. Daarom stelt het Rijk voor om De Diepert niet op voorhand op te nemen in het heffingnetwerk, maar hier wel de toename van het vachtverkeer te monitoren. Ook elders in Regio Rivierenland wordt uitwijkgedrag verwacht. Uit de analyses blijkt dat in Rivierenland de N322/N323 vanaf Prins Willem Alexanderbrug tot aan knooppunt Ewijk (in beide richtingen) de uitwijk zodanig is, dat het wenselijk is om dit traject direct in het heffingnetwerk op te nemen. Daarnaast zijn de N322 tussen de afrit Zaltbommel en de rotonde bij Beneden Leeuwen (in beide richtingen), de N320 tussen Kesteren en Culemborg (in beide richtingen) en de Rijnbrug bij Kesteren in beeld als mogelijke uitwijkroutes vanaf de A15/A2 en de A50. Vooralsnog wordt ervoor gekozen deze routes niet in de heffing mee te nemen, maar de effecten op deze wegen te monitoren. Pagina 2 van 8

3 autosnelweg (basis heffingnetwerk) substantiële uitwijkroute (> 400 per etmaal; opname in heffingnetwerk) beperkte uitwijkroute (> 200 per etmaal; monitoren) geringe uitwijkroute ( per etmaal; monitoren) Hoe gaat de monitoring eruit zien? Het Rijk voert een nulmeting uit vóór invoering van de heffing. Voor de monitoring na invoering van de heffing wordt gebruik gemaakt van kastjes die in alle vrachtwagens worden ingebouwd om elektronisch te kunnen betalen, de on-board-unit. Daarnaast kunnen gemeenten besluiten om zelf tellingen uit te voeren. De resultaten worden vastgelegd in een Monitoring- en Effectrapportage. De rapportages worden opgesteld 1, 2, 4, 6, 12, 24, 36 maanden na in voering van de heffing. Op basis van de monitoring kan via een wetswijziging worden besloten om trajecten alsnog op te nemen in het heffingnetwerk. Hiervoor ontwikkelt het Rijk een spoedprocedure, waardoor maatregelen binnen een jaar uitgevoerd kunnen worden. 4. Vervolg Om de vrachtwagenheffing zo spoedig mogelijk in te voeren zal de voorbereiding van de realisatie van de heffing in sterke mate parallel geschakeld worden met het wetgevingsproces. Pagina 3 van 8

4 In mei neemt de Minister het besluit over het voorgestelde heffingnetwerk. Dit wetsvoorstel wordt in juni gepubliceerd. Via een internetconsultatie kunnen zienswijzen hierop worden ingediend. Namens de gemeenten in Rivierenland bereidt Regio Rivierenland een gezamenlijke zienswijze voor. Het college stuurt de zienswijze ter kennisneming naar de commissie Ruimte. In november wordt in het BO MIRT de stand van zaken besproken en wordt het Monitoring- en Effectenplan vastgesteld. In 2020 vindt de behandeling in de Tweede Kamer plaats. Invoering van de wet is voorzien in Het college zal de ondernemers en de commissie Ruimte informeren over relevante stappen in het vervolgproces. Bijlagen 1. Toelichting Meer informatie: Team: Beleid Contactpersoon: P. Stienstra Telefoon: Pagina 4 van 8

5 Toelichting Aan: alle gemeenteraden Rivierenland Datum: 25 februari 2019 Betreft: Kennis te nemen van de stand van zaken rondom inwerking treden vrachtwagenheffing, het heffingsnetwerk en de monitoring. Aanleiding De invoering van de vrachtwagenheffing op alle autosnelwegen staat gepland voor 1 januari Om tot deze invoering te komen, gaat het Rijk het gesprek aan met de regio's over de wegen waarop naar verwachting substantiële uitwijk kan gaan plaatsvinden. Door de heffing op deze wegen van toepassing te laten worden, kan uitwijk mogelijk beperkt worden. Het Rijk is echter voorzichtig met het aan de voorkant opnemen van niet-autosnelwegen in het samenhangend netwerk vrachtwagenheffing, vanwege de onzekerheid over de daadwerkelijke uitwijk vanaf Het samenhangend heffingsnetwerk zal opgenomen worden in de wet, waardoor het toevoegen van wegen aan dit netwerk gemakkelijker te realiseren is dan het uit de heffing halen van wegen. Heffing in Nederland gelijk aan buurlanden Het besluit voor de vrachtwagenheffing volgt als opdracht uit het regeerakkoord. Hierin staat vermeld dat In navolging van omringende landen wordt zo spoedig mogelijk een kilometerheffing voor vrachtverkeer ( Maut ) ingevoerd. Het daarvoor te introduceren registratieen betalingssysteem wordt gelijk aan dat in de buurlanden, zodat voor vrachtauto s geen extra apparatuur benodigd is. De inkomsten uit de heffing zullen in overleg met de sector worden teruggesluisd naar de vervoerssector door verlaging van de motorrijtuigenbelasting op vrachtauto s en gelden voor innovatie en verduurzaming. Hiermee volgt Nederland, Duitsland en België op die al langer een heffing kennen en wordt er voor gekozen om wet- en regelgeving van België te volgen, waarbij heffing optreedt vanaf een vrachtwagengewicht van 3,5 ton. De doelstelling van de vrachtwagenheffing is tweeledig: Binnen- en buitenlands verkeer laten betalen voor gebruik van de weg door omzetting van vaste belasting naar een variabele heffing waarbij betaald wordt per gereden kilometer. Innoveren en verduurzamen van de Nederlandse vervoerssector, door de terugsluis van de heffingsgelden naar de branche. De heffing heeft positieve en negatieve gevolgen Op dit moment wordt uitgegaan van een heffing van gemiddeld 0,15 per gereden kilometer. Daarbij vindt er differentiatie in prijs plaats op basis van gewicht en duurzaamheid. De verwachtte positieve effecten van de heffing zijn meervoudig; een afname van 5% vrachtwagenkilometers, per saldo neutraal effect op verkeersveiligheid, afname CO2 emissies, stikstof en fijnstof. Daarnaast wordt er nauwelijks een verschuiving naar vervoer met bestelauto's verwacht, maar wel een verschuiving van het hoofdwegennet naar het onderliggend wegennet voor vrachtverkeer. Om die redenen is het van belang als regio goed na te gaan welke wegen voor ons mogelijk van belang zijn om mee te nemen in de monitoring vooraf gaand aan de invoering van de heffing om een goed beeld te kunnen krijgen van de werkelijke uitwijk. Daarbij rekening houdend met het regionale verkeer, wat voor de bevoorrading van het gebied zorgt. De regio's actief betrokken bij het landelijke proces Om te komen tot een integrale keuze over het samenhangende heffingsnetwerk is op 7 februari jl. gestart met een startbijeenkomst voor alle regio's in Gelderland. Het onderzoeksbureau (MuConsult) is hun analyse begonnen door alle autosnelwegen in heffing te zetten en te bekijken op welke wegen substantiële uitwijk zichtbaar wordt. Deze analyses zijn besproken tijdens expertsessies in februari en maart, waarop regio's kunnen reageren of zij daadwerkelijk Pagina 5 van 8

6 deze wegen uit het onderliggend wegennet wel of niet aan de monitoring willen toevoegen. Het werkelijk invoeren van de heffing op de uitwijkroutes (veelal provinciale wegen) is vooralsnog niet de verwachting. De wensen uit de regio s zijn door het onderzoeksbureau geanalyseerd. Het bureau heeft tijdens deze expertsessies de effecten toegelicht op het onderliggend wegennet bij het toevoegen of verwijderen van wegen uit het monitorings- en heffingsnetwerk. De opgenomen wegen in het monitorings- en heffingsnetwerk worden in beide richtingen opgenomen. In april is er een ambtelijk eindsessie georganiseerd, waarmee de minister in mei een integrale keuze maakt over het samenhangende wegennet die in de heffing moet komen. Na deze keuze volgt in juni een internet consultatie, waarop door een ieder nog gereageerd kan worden. Monitoring Naast het samenhangende heffingsnetwerk zal er een monitoring gedaan worden die gedurende drie jaar meet hoeveel vrachtverkeer uitwijkt naar het monitoringsnetwerk. Het is hierdoor van belang die wegen in het monitoringsnetwerk op te nemen waar uitwijk routes kunnen ontstaan. Bij substantieel uitwijk gedrag, kunnen deze wegen dan alsnog opgenomen worden in het heffingsnetwerk. Stakeholders Naast het Rijk, de Provincie, regio's en gemeenten zijn private partijen zoals Transport Logistiek Nederland, Evofenedex en VERN betrokken bij de invoering van de heffing. Deze private partijen benadrukken dat het uitwijken over het onderliggend wegennet zonder heffing niet verwacht wordt, gezien de verkeerslichten en rotondes waarbij het vrachtverkeer veel brandstof verbruikt bij het afremmen en optrekken, daarnaast zijn de kosten voor een chauffeur bepalend, een heffing van 0,15 valt dan in het niets. Bedrijven hebben daardoor de voorkeur om over de autosnelwegen te rijden, mits deze daadwerkelijk doorrijden. De regiogemeenten werken samen, met o.a. de gemeente Vijfheerenlanden, om zo tot een goed monitoring netwerk te komen om. Hiermee kan, als het nodig is na de invoering, op basis van feitelijk uitwijkgedrag gevraagd worden om passende maatregelen. Pagina 6 van 8

7 Pagina 7 van 8

8 Pagina 8 van 8