Het gebruik van de verschillende inhalatoren

Transcriptie

1 Longgeneeskunde Inhaleren Inhalatiemedicijnen Bij de behandeling van astma en COPD (chronische bronchitis en longemfyseem) wordt er gebruik gemaakt van verschillende inhalatie medicijnen. Ze zijn onder te verdelen in: luchtwegverwijders; ontstekingsremmers; combinatiepreparaten (luchtwegverwijder plus ontstekingsremmer). Wat zijn de voordelen van inhaleren? Het inhaleren van medicijnen heeft verschillende voordelen: er is minder van het middel nodig, omdat het zonder omweg in de luchtwegen komt; het middel werkt sneller; het geeft minder bijwerkingen ten opzichte van tabletten. Wat is de volgorde van inhaleren als u verschillende middelen gebruikt? Gebruikt u verschillende middelen? Dan kunt u het beste beginnen met een kortwerkende luchtwegverwijder, gevolgd door een langwerkende luchtwegverwijder. Tenslotte inhaleert u dan de ontstekingsremmer. Tussen elke groep inhalatiemedicijnen wacht u vijf tot tien minuten voordat het volgende middel inhaleert. Voor u persoonlijk kan misschien een andere volgorde beter zijn. Vraagt u bij de verpleegkundige na wat voor u de juiste volgorde van inhaleren is. Het gebruik van de verschillende inhalatoren Er zijn drie soorten inhalatoren waarmee u medicijnen kunt inhaleren: dosisaërosol ( spuitbusje ) poederinhalatoren vernevelaars Het inhaleren met behulp van een vernevelaar bespreken we in een aparte folder. Deze informatie voor patienten is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Jeroen Bosch Ziekenhuis (LON-300, uitgave november 2011)

2 Voor alle soorten inhalatoren geldt dat er een aantal aandachtspunten zijn om goed te kunnen inhaleren. Verder adviseren wij u om voor gebruik altijd de bijsluiter en/of de gebruiksaanwijzing te lezen. Sommige mensen krijgen na het inhaleren last van een hoestprikkel waardoor het moeilijk is om de adem vast te houden. Dit kunt u voorkomen door voor het inhaleren een slokje water te drinken. Let erop dat u tijdens het inhaleren de juiste houding aanneemt. Dus rechtop zitten en het hoofd een beetje naar achteren. Hierdoor zijn de luchtwegen makkelijker toegankelijk voor de medicijnen. Goede manier Foute manier Mondverzorging Als u medicijnen inhaleert, bestaat de kans dat er een schimmelinfectie ontstaat in de mond en keelholte. Met name bij ontstekingsremmers is dit risico aanwezig. Een schimmelinfectie uit zich bijvoorbeeld in een wit beslag op de tong, een gevoelig en pijnlijk plekje in de mond, keelpijn en soms heesheid. U kunt een aantal maatregelen nemen om een schimmelinfectie te voorkomen: Spoel uw mond met water na elke inhalatie (niet doorslikken!). Als u een gebitsprothese heeft, neemt u deze dan uit de mond voordat u gaat spoelen. Spoel ook uw gebitsprothese goed na. Verzorg uw mond goed. Dat wil zeggen poets twee keer per dag uw tanden met een zachte tandenborstel. Heeft u een gebitsprothese, dan deze ook goed poetsen en naspoelen. Bij het poetsen kunt u het beste gebruik maken van een tandpasta met fluoride. Inhaleer vóór de maaltijd. Resten van de medicijnen die op het wangslijmvlies achterblijven, worden dan verwijderd door het voedsel. Heeft u toch klachten ontwikkeld, neem dan contact op met uw huisarts. Deze kan medicijnen voorschrijven om dit te verhelpen. Heeft u moeite met inhaleren? Weet u niet zeker weet of u wel goed kunt inhaleren met de voorgeschreven inhalator? Loopt u dan de volgende punten even na: Gebruikt u een dosisaërosol en vindt u het moeilijk om tegelijk deze in te drukken en te inhaleren? Vraag dan uw arts of (long)verpleegkundige of het gebruik van een voorzetkamer mogelijk is. Gebruikt u geen voorzetkamer maar heeft u wel moeite met het vasthouden van de adem na het inhaleren? Dan is het verstandig om met uw arts of (long)verpleegkundige een andere vorm van inhaleren te bespreken. Gebruikt u een poederinhalator en merkt u dat u deze niet in één à twee keer inhaleren leeg kunt maken? Dan is het verstandig om met uw arts of (long)verpleegkundige een andere vorm van inhaleren te bespreken. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 2 van 16

3 Heeft u nog vragen? Dan kunt u hiervoor terecht bij uw arts, (long)verpleegkundige of apotheker. Zij willen u graag meer informatie geven. Daarnaast kunt u terecht op de volgende internetsites: (informatie over astma en COPD), (informatie over COPD). Op de volgende pagina s krijgt u uitleg over het gebruik van de verschillende inhalatoren. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 3 van 16

4 Hoe inhaleert u met een dosisaërosol? Een dosisaërosol is een spuitbusje dat in een houdertje zit. Deze vorm van inhaleren is lastig omdat u tegelijkertijd krachtig moet inademen en het spuitbusje moet indrukken. Om dit makkelijker te maken wordt er een voorzetkamer geadviseerd. Dit is een hulpmiddel waar u de dosisaërosol op kunt plaatsen (zie paragraaf Hoe inhaleert u met een dosisaërosol met voorzetkamer? ). Heeft u moeite met het indrukken van het spuitbusje, bijvoorbeeld door reuma? Dan bestaat er een hulpmiddel ( haleraid ) om dit eenvoudiger te maken. Vraag hiernaar bij de verpleegkundige. Gebruiksaanwijzing dosisaërosol Verwijder het stopkapje, schud de dosisaërosol. Houd de dosisaërosol tussen duim en vinger vast met mondstuk naar beneden. Adem volledig uit. Plaats de dosisaërosol in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Druk op het spuitbusje en adem tegelijkertijd diep en rustig in. Houdt de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Neem de dosisaërosol uit de mond. Spoel de mond. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u dan de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen Het is op verschillende manieren mogelijk om de voorraad van de medicijnen in de dosisaërosol te controleren. Op het doosje van de dosisaërosol staat de totale hoeveelheid van de inhalaties vermeld. U kunt aan de hand van uw voorschrift berekenen hoe lang u met de dosisaërosol doet. Bijvoorbeeld: op het doosje staat vermeld dat er 200 pufs inzitten. U gebruikt twee maal daags één puf, dus twee pufs per dag. Vervolgens deelt u 200 door twee, wat inhoudt dat u voor 100 dagen voorraad heeft. Op de kalender kunt u vervolgens opschrijven wanneer u weer een nieuwe dosisaërosol moet bestellen. Bij de Seretide dosisaërosol zit er een dosisteller aan de achterzijde van het apparaatje. Deze telt af bij elke inhalatie die u gebruikt. Schoonmaken van de dosisaërosol Het is voldoende om telkens na gebruik het mondstuk schoon te maken met een doekje. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 4 van 16

5 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 5 van 16

6 Hoe inhaleert u met een dosisaërosol met voorzetkamer? Als u de dosisaërosol heeft ingedrukt, komt het medicijn als een wolkje in de voorzetkamer. Het grote voordeel van het inhaleren met een voorzetkamer is dat u niet krachtig hoeft te inhaleren. U moet ongeveer binnen 20 seconden klaar zijn met inhaleren, omdat het medicijn anders neerslaat in de voorzetkamer. Als u op hetzelfde tijdstip twee pufjes van hetzelfde medicijn moet inhaleren, mag u dit niet tegelijkertijd doen. De medicijndeeltjes worden anders te zwaar en slaan neer op de bodem van de voorzetkamer. Dus nadat u de eerste keer heeft geïnhaleerd, herhaalt u de hele handeling. U begint dus weer met schudden van de dosisaërosol. Gebruiksaanwijzing dosisaërosol met voorzetkamer Verwijder het stofkapje en schud de dosisaërosol. Plaats de dosisaërosol in de voorzetkamer. Verwijder het stopkapje van de voorzetkamer. Plaats het mondstuk van de voorzetkamer in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Druk op het spuitbusje. Adem rustig (zonder diep in te ademen) vijf keer in door de mond en uit door de neus. Neem de voorzetkamer uit de mond. Spoel de mond. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u dan de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen Het is op verschillende manieren mogelijk om de voorraad van de medicijnen in de dosisaërosol te controleren. Op het doosje van de dosisaërosol staat de totale hoeveelheid van de inhalaties vermeld. U kunt aan de hand van uw voorschrift berekenen hoe lang u met de dosisaërosol doet. Bijvoorbeeld: op het doosje staat vermeld dat er 200 pufs inzitten. U gebruikt twee maal daags één puf, dus twee pufs per dag. Vervolgens deelt u 200 door twee, wat inhoudt dat u voor 100 dagen voorraad heeft. Op de kalender kunt u vervolgens opschrijven wanneer u weer een nieuwe dosisaërosol moet bestellen. Bij de Seretide dosisaërosol zit er een dosisteller aan de achterzijde van het apparaatje. Deze telt af bij elke inhalatie die u gebruikt. Schoonmaken van de voorzetkamer Een voorzetkamer moet u één keer per week schoonmaken. Dit doet u door eerst alle delen zoveel mogelijk uit elkaar te halen. Vervolgens maakt u de voorzetkamer schoon in water met een beetje afwasmiddel. Daarna schudt u de voorzetkamer af en laat deze drogen op een theedoek. De voorzetkamer is van plastic, wat hem statisch maakt voor medicijndeeltjes. U mag de voorzetkamer daarom niet naspoelen met water of afdrogen met een theedoek. Ook mag u de voorzetkamer niet in de afwasmachine zetten. Als u een nieuwe voorzetkamer in gebruik neemt, moet u eerst bovengenoemde schoonmaakprocedure toepassen. Daarna pas is de voorzetkamer klaar voor gebruik. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 6 van 16

7 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 7 van 16

8 Hoe inhaleert u met een Autohaler? Gebruiksaanwijzing Autohaler Verwijder het stofkapje en schud de Autohaler. Zet de Autohaler op scherp door het rode pinnetje omhoog te zetten. Houd de Autohaler vast met het mondstuk naar beneden. Zorg ervoor dat de gleufjes aan de onderzijde worden afgesloten, bijvoorbeeld door uw duim. Adem volledig uit. Plaats de Autohaler in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Adem diep en rustig in; u hoort hierbij een klik. Houd de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Spoel de mond. Zet het pinnetje weer naar beneden. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u dan de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen Op het doosje van de Autohaler staat de totale hoeveelheid van de inhalaties vermeld. U kunt aan de hand van uw voorschrift berekenen hoe lang u met de Autohaler doet. Bijvoorbeeld: op het doosje staat vermeld dat er 200 pufs inzitten. U gebruikt twee maal daags één puf, dus twee pufs per dag. Vervolgens deelt u 200 door twee, wat inhoudt dat u voor 100 dagen voorraad heeft. Op de kalender kunt u vervolgens opschrijven wanneer u weer een nieuwe Autohaler moet bestellen. Schoonmaken van de Autohaler Het is voldoende om telkens na gebruik het mondstuk schoon te maken met een doekje. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 8 van 16

9 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 9 van 16

10 Hoe inhaleert u met een poederinhalator met losse capsules? Bij een poederinhalator met losse capsules staat één capsule voor één inhalatie. U doet de capsule in de meegeleverde inhalator en prikt deze in met het knopje aan de zijkant. Hiermee heeft u de inhalator gebruiksklaar gemaakt. Let op dat u daarna de inhalator horizontaal houdt, zodat het poeder niet uit de capsule valt en u het goed kunt inhaleren. Vermijd vocht Belangrijk bij het gebruik van een poederinhalator is dat u niet uitademt door de inhalator. Poeder is namelijk gevoelig voor vocht en kan hierdoor gaan klonteren. U kunt dan het medicijn niet meer goed inhaleren. Om dezelfde reden moet u de capsules op een droge plaats bewaren, dus niet in de badkamer, koelkast of boven de afzuigkap. Gebruiksaanwijzing poederinhalator met losse capsules Verwijder / open de beschermkap. Open de inhalator door het mondstuk opzij te draaien of opzij te trekken. Plaats de capsule in de inhalator. Sluit het mondstuk. Druk het knopje(s) aan de zijkant goed in. De inhalator is nu klaar voor gebruik. Houd de inhalator met het mondstuk naar boven. Adem volledig uit. Plaats het mondstuk in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Adem krachtig en diep in. De inhalator maakt een ratelend geluid als teken dat deze goed werkt. Houd de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Neem de inhalator uit de mond. Spoel de mond. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u dan de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen. Eén capsule staat gelijk aan één inhalatie. Schoonmaken van de poederinhalator met losse capsules De lege capsule gooit u na gebruik weg. De inhalator klopt u leeg. Eén keer per week spoelt u de inhalator af onder stromend water. Na gebruik laten drogen op een theedoek. Niet afdrogen omdat de inhalator anders statisch wordt. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 10 van 16

11 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 11 van 16

12 Hoe inhaleert u met een Diskus? De Diskus heeft een inhoud van 60 inhalaties. Elke inhalatie heeft een aangepaste dosering. U kunt dus nooit teveel inhaleren. Gebruiksaanwijzing Diskus Leg uw duim in de daarvoor bestemde opening. Draai de Diskus open, waarna er een klik volgt. Duw het schuifje naar beneden, waarna er een klik volgt. Houd de Diskus met de mondzijde naar boven. Adem volledig uit. Plaats de Diskus in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Adem krachtig en diep in. Houd de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Neem de Diskus uit de mond. Spoel de mond. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen In het venstertje ziet u hoeveel inhalaties er nog voorradig zijn. Schoonmaken van de Diskus Na elke inhalatie maakt u het mondstuk schoon met een doekje. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 12 van 16

13 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 13 van 16

14 Hoe inhaleert u met een Novolizer? Eerst maakt u de Novolizer gebruiksklaar. Verwijder hiervoor het witte kapje aan de bovenzijde. Daarna drukt u de ribbels aan de zijkant voorzichtig in en schuift u het kapje naar voren. U haalt het patroon uit de verpakking. Daarna plaatst u het patroon met daarin de inhalaties in de Novolizer. Schuif het kapje weer terug op zijn plek. Als u meerdere Novolizers gebruikt met verschillende medicijnen, dan kunt u de patronen alleen in de daarvoor bestemde Novolizer plaatsen. Gebruiksaanwijzing Novolizer Duw de geribbelde zijkantjes van de beschermkap in en verwijder deze. Druk vervolgens op de gekleurde knop aan de bovenzijde van de Novolizer, waarna er een klik volgt. Houd de Novolizer horizontaal met de gekleurde knop aan de bovenzijde. Het venstertje is van rood naar groen verkleurd. Adem volledig uit. Plaats de Novolizer in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Adem krachtig en diep in. Tijdens de inademing volgt een klik zodat u weet dat u goed inhaleert. Houd de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Neem de Novolizer uit de mond. Het venstertje is van groen naar rood verkleurd. Spoel de mond. Als er nog een inhalatie genomen wordt, herhaalt u dan de gehele procedure. Controle voorraad medicijnen De teller telt na elke inhalatie af. In het venstertje kunt u zien hoeveel inhalaties er nog over zijn. Schoonmaken van de Novolizer Na elke inhalatie maakt u het mondstuk schoon met een doekje. Daarnaast maakt u regelmatig de Novolizer in zijn geheel schoon. Doet u dit in ieder geval steeds wanneer u het patroon vervangt. Bij het schoonmaken draait u het mondstuk lichtjes, waarna het los laat. Daarna zet u de Novolizer op zijn kop en duwt u het schuifje voorzichtig naar voren toe. U klopt de Novolizer leeg. Maak de losse onderdelen schoon met een droge, niet pluizende doek. Plaats vervolgens de onderdelen weer terug. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 14 van 16

15 Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 15 van 16

16 Hoe inhaleert u met een Turbuhaler? De Turbuhaler bevat ook een grotere voorraad inhalaties in een afgepaste hoeveelheid. U kunt dus nooit teveel inhaleren. Gebruiksaanwijzing Turbuhaler Draai de beschermkap van de Turbuhaler. Activeer de Turbuhaler door de draaischijf rechtsom en vervolgens weer linksom te draaien. Ter bevestiging klikt de Turbuhaler. Houd de Turbuhaler met het mondstuk omhoog. Adem volledig uit. Plaats de Turbuhaler in de mond. Zorg ervoor dat de lippen goed gesloten zijn en de tanden over het mondstuk zitten. Houd het hoofd lichtjes achterover gebogen. Adem krachtig en diep in. Houd de adem vijf seconden vast. Adem uit door de neus. Neem de Turbuhaler uit de mond. Spoel de mond. Controle voorraad medicijnen Wanneer u Symbicort via de Turbuhaler gebruikt, dan kunt u de voorraad aflezen in het venstertje onder het mondstuk. De teller telt af tot 0. Zodra het rode vlak met de nul de onderkant bereikt heeft, is de Turbuhaler leeg. Voor de overige medicijnen die u via een Turbuhaler inhaleert, geldt: als er een rode streep in het venster verschijnt, zijn er nog ongeveer 20 inhalaties op voorraad. Zodra de rode streep de onderkant van het venster heeft bereikt, is de Turbuhaler leeg. Schoonmaken van de Turbuhaler Na elke inhalatie maakt u het mondstuk schoon met een doekje. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 16 van 16