Inhalatietherapie

Transcriptie

1 Inhalatietherapie Geert Celis Hvpk FM Pneumo Inhoud Waarom inhalatietherapie? Inhalatiemedicatie: soorten, werking, toedieningsvorm Soorten inhalatoren Inhalatie en tracheo(s)tomie Lokale nevenwerkingen: preventie en aanpak Educatie omtrent inhalatietherapie Praktisch: techniek + aanbevelingen GENEES- MIDDEL «de duurste inhalator is de inhalator die niet correct wordt gebruikt» «Foutief gebruik of onvoldoende educatie over het correcte gebruik van inhalatoren leidt tot een minimaal therapeutisch voordeel» ADMIT group, Aerosol Het correcte Drug Management gebruik van Improvement Inhalatoren Team voor (ADMIT) Astma & COPD Waarom inhalatietherapie? Longdepositie Snel effect Weinig systemische nevenwerkingen Veel lagere dosissen nodig Eénvoudig in toediening = neerslaan van de medicatiepartikels in de longen NIET in de maag, de mond, de keel, Afhankelijk van: Partikelgrootte (3-5µm) Impactie Graad van obstructie INHALATIETECHNIEK 1

2 Longdepositie goede depositie minder goede depositie impactie Andere Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openhouden + ondersteunen luchtwegen OF werkt 24u: gebruik 1x dag (Onbrez en Spiriva) Foradil, Onbrez, Oxis, Serevent, Spiriva Andere Andere Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openhouden + ondersteunen luchtwegen OF werkt 24u: gebruik 1x dag (Onbrez en Spiriva) Foradil, Onbrez, Oxis, Serevent, Spiriva Openhouden + ondersteunen luchtwegen OF werkt 24u: gebruik 1x dag (Onbrez en Spiriva) Foradil, Onbrez, Oxis, Serevent, Spiriva Preventie zwelling + ontsteking Beclophar, Flixotide, Miflonide, Novolizer Budesonide, Pulmicort, Qvar Preventie zwelling + ontsteking Beclophar, Flixotide, Miflonide, Novolizer Budesonide, Pulmicort, Qvar Combinatie: openhouden + ondersteunen luchtwegen EN Preventie zwelling + ontsteking Inuvair, Seretide, Symbicort, Flutiform Andere Andere 2

3 Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openzetten luchtwegen Werkt 4 tot 6 u Extra puff bij kortademigheid Aeromir, Atrovent, Bricanyl, Duovent, Novolizer Salbutamol, Ventolin Openhouden + ondersteunen luchtwegen OF werkt 24u: gebruik 1x dag (Onbrez en Spiriva) Foradil, Onbrez, Oxis, Serevent, Spiriva Openhouden + ondersteunen luchtwegen OF werkt 24u: gebruik 1x dag (Onbrez en Spiriva) Foradil, Onbrez, Oxis, Serevent, Spiriva Preventie zwelling + ontsteking Beclophar, Flixotide, Miflonide, Novolizer Budesonide, Pulmicort, Qvar Preventie zwelling + ontsteking Beclophar, Flixotide, Miflonide, Novolizer Budesonide, Pulmicort, Qvar Combinatie: openhouden + ondersteunen luchtwegen EN Preventie zwelling + ontsteking Inuvair, Seretide, Symbicort, Flutiform Combinatie: openhouden + ondersteunen luchtwegen EN Preventie zwelling + ontsteking Inuvair, Seretide, Symbicort, Flutiform Andere Mucolytica, antibiotica, mycotica Bisolvon, Tobra, AmfoB Andere Mucolytica, antibiotica, mycotica Bisolvon, Tobra, AmfoB Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen 3

4 Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Adem in : Dosisaërosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel en diep Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Adem in : Dosisaërosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel en diep Houd de adem 5 à 10 sec. in en neem ondertussen de inhalator uit de mond Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Adem in : Dosisaërosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel en diep Houd de adem 5 à 10 sec. in en neem ondertussen de inhalator uit de mond Adem rustig uit door de mond (nooit uitademen in de inhalator) Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Adem in : Dosisaërosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel en diep Houd de adem 5 à 10 sec. in en neem ondertussen de inhalator uit de mond Adem rustig uit door de mond (nooit uitademen in de inhalator) Welke inhalatiesystemen? Dosis-aerosol Poederinhalator Verneveling Na inhalatie van corticoïden: spoel de mond met water (niet inslikken) 4

5 Dosis-aerosol Dosis-aerosol Handgestuurde Ademhalingsgestuurde Handgestuurde Ademhalingsgestuurde Zakverstuiver en Respimat Autohaler en Easi-Breathe Zakverstuiver en Respimat Autohaler en Easi-Breathe Voordeel Compact Nadeel Hand-ademcoördinatie Drijfgas (koude effect) Soms dosisteller Dosis-aerosol Zakverstuiver + voorzetkamer Handgestuurde Ademhalingsgestuurde Voordeel Voorzetkamer Geen/ verminderde hand-ademcoördinatie nodig longdepositie lokale nevenwerkingen Zakverstuiver en Respimat Autohaler en Easi-Breathe Opgewarmd inhalatiegas Voordeel Compact Compact Geen hand-ademcoördinatie nodig Nadeel Reiniging Omvang Nadeel Hand-ademcoördinatie Drijfgas (koude effect) Soms dosisteller Beperkte keuze medicatie Drijfgas (koude effect) Geen dosisteller Zakverstuiver + voorzetkamer AANBEVELINGEN: eerste gebruik en reinigen voorzetkamer 1. Haal de verschillende onderdelen van de voorzetkamer uit elkaar. 2. Leg de onderdelen in een kom met water en een scheut afwasmiddel. Zorg ervoor dat de onderdelen volledig ondergedompeld zijn. 3. Laat de onderdelen, ondergedompeld, weken gedurende 30 minuten. 4. Haal de onderdelen uit de kom. Schud de inhalatiekamer om overtollig zeepsop te verwijderen, vooral ter hoogte van de klep. 5. Laat de onderdelen drogen op een zuivere doek gedurende minstens 6 uur. (best s avonds na de laatste inhalatie) 6. NIET afspoelen!! 7. NIET afdrogen met een doek!! 8. Plaats de droge onderdelen opnieuw in elkaar. 9. Herhaal deze procedure éénmaal per week en bij het eerste gebruik van een nieuwe voorzetkamer. 5

6 AANBEVELINGEN: dosis-aerosol Adem nooit uit in de dosis-aerosol. De dosisaërosol is leeg: Indien er zichtbaar niets meer vrijkomt bij het verstuiven in de lucht of tegen een spiegel. Teller op nul staat Bewaar de dosis-aerosol op een droge en koele plaats. Doseeraerosol Voor elk geneesmiddel is bij zuigelingen, jonge kinderen en ouderen het gebruik van een doseeraërosol met een voorzetkamer te verkiezen. Bij kinderen jonger dan 4 jaar wordt meestal ook een masker gebruikt. Voor inhalatiecorticosteroïden in doseeraërosol is bij alle patiënten een voorzetkamer aangewezen (met uitzondering van het Autohalersysteem). Nieuw (eerste gebruik) apparaat of als het gedurende twee weken of meer niet gebruikt werd, verstuif dan twee dosissen in de lucht. Droogpoederinhalatoren Droogpoederinhalatoren multi-dose Diskus Turbuhaler Novolizer Voordeel Droogpoederinhalatoren geen hand-ademcoördinatie nodig longdepositie lokale nevenwerkingen feedbackmechanismen: smaak, trillen geen drijfgas compact unit-dose Handihaler Aërolizer Breezhaler Nadeel snelle en diepe inademing uitademen in de inhalator maakt het poeder vochtig => poeder kleeft aan de wand en wordt niet geïnhaleerd meestal géén gevoel van verstuiving AANBEVELINGEN: MULTIDOSE POEDERINHALATOREN AANBEVELINGEN: MULTIDOSE POEDERINHALATOREN Vervang de inhalator als de verpakking leeg is. Bij elke nieuwe verpakking is een gratis inhalator ingesloten. Educatie patiënt: een dosis-aërosol, diskus of turbohaler wordt eveneens weggeworpen als de verpakking leeg is. Bewaar de inhalator en de verpakking op een droge en koele plaats. Adem nooit uit in de inhalator. Adem nooit uit in de poederinhalator De poederinhalator is leeg:. Teller op nul staat of Bewaar op een droge en koele plaats. 6

7 Verneveling Poederinhalator VOORDELEN Bij kinderen jonger dan 5 jaar en bij patiënten met een sterk afgenomen inhalatiekracht wordt poederinhalatie niet aanbevolen. Bij de anderen is poederinhalatie een goed alternatief voor de doseeraërosol met voorzetkamer. VOORDELEN (geen hand-ademcoördinatie vereist) (effectief bij lage inspiratoire flow) mogelijkheid om hoge dosissen te vernevelen mogelijkheid om meerdere medicamenten gelijktijdig te vernevelen mogelijkheid om medicatie te vernevelen die niet beschikbaar is in dosisaërosol of poederinhalator (cfr. antibiotica) Verneveling Tijdrovend therapietrouw Slecht onderhoud contaminatie / variabele output Hoge kostprijs Omvang apparatuur Afhankelijk van energiebron / ev. zorgverlener Merendeel van de medicatie bereikt nooit de longen wegens: residueel volume in potje verlies tijdens expiratie te kleine of te grote partikels output???? Geluidshinder Verneveling: nadelen Verneveling: aanbevelingen Startvolume: 4 ml (1 ml = 20 druppels) Ev. aanlengen met fysiologische oplossing Gebruik bij voorkeur pijpje i.p.v. masker Gebruik bij voorkeur monodosis Perslucht debiet: 6-8 liter/min Optimale vernevelingstijd: 10 minuten Antibiotica / toxische medicatie ZH: filter Thuis: verluchten Verneveling: onderhoud thuis Onderhoud pijpje/masker en potje minstens 1x dag reinigen met water + detergent 1 x week ontsmetten (eerst reinigen) 5-10 min. koken in water; 30 min. vaatwasser vervangen om de 3 maanden Muco: reinigen na elk gebruik, dagelijks ontsmetten Vervangen filter toestel: cfr. voorschriften fabrikant Nakijken toestel: 1x per jaar door fabrikant 7

8 Inhalatietherapie bij tracheostomie Tracheacanule: dosisaërosol met ACE-spacer / AeroTrach OF verneveling Trachea-opening: verneveling Om een efficiënte verneveling te bewerkstelligen wordt best een totaal volume van 3 à 4 ml gebruikt, eventueel door aan te lengen met fysiologische zoutoplossing. De intrapulmonale depositie is met de vernevelaar lager dan met een doseeraërosol met voorzetkamer; chronisch gebruik van een vernevelaar is alleen aangewezen wanneer correct gebruik van een doseeraërosol met voorzetkamer niet mogelijk is. Het is belangrijk dat er zo weinig mogelijk contact is van de ogen met bronchodilatoren, gezien het risico van een glaucoomaanval bij patiënten met gesloten-hoekglaucoom. Reinigen van de vernevelaar is belangrijk, gezien contaminatie met Gramnegatieve bacteriën zoals pseudomonas mogelijk is. Lokale nevenwerkingen bij inhalatie mondcandidiase t.g.v. inhalatiecorticoïden heesheid t.g.v. inhalatiecorticoïden hoestbuien t.g.v. drijfgas oogirritatie bij gebruik van masker Preventie: spoelen met water (niet inslikken) inhalatiekamer of spacer poederinhalator pijpje i.p.v. masker; masker goed afsluiten Aanpak mondcandidiase 4x per dag na het eten: 1) Mond reinigen met vb. perio-aid (spoelen of indien risico voor slikpneumonie perio-aid spray + depper); Indien tongaanslag deze verwijderen met tandenborstel en/of tongschraper; 2) Schimmelwerend middel: daktarin orale gel; nilstat Educatie Educatie Welk percentage van de astma- & COPD patiënten gebruikt zijn inhalator op een correcte manier? Elke patiënt dient geëvalueerd en geëduceerd te worden. <30% 30-50% 50-80% >80% Aerosol Drug Management Improvement Team (ADMIT) 8

9 Educatie Inhalatietherapie: strategie? Film dr House 1. EVALUATIE medicatie, inhalator en techniek 2. MONDELINGE informatie: Medicatie: Welke (kleur)? frequentie? dosis? tijdstip? Hoe nevenwerkingen voorkomen? Wat gebruiken bij kortademigheid? Inhalator: leeg? onderhoud? vervangen? 3. DEMONSTRATIE en oefening: Gebruik placebo s -> guidelines -> inhalatietherapie 4. SCHRIFTELIJKE informatie: patiëntenbrochure Welke factoren spelen een rol bij de keuze van de inhalator? 1. Hand- ademcoördinatie 2. Inspiratoir kracht Take home messages! 3. Individuele situatie + voorkeur device patiënt Welke factoren spelen een rol bij de keuze van de inhalator? Zou een patiënt snel of traag moeten inademen wanneer hij/zij een pmdi gebruikt? 1. Hand- ademcoördinatie 2. Inspiratoir kracht 1. Zo snel mogelijk 2. Gematigd snel 3. Individuele situatie + voorkeur device patiënt 4. Al deze factoren 3. Eerder traag (3 tot 5 seconden) 4. Zo traag mogelijk 9

10 Zou een patiënt snel of traag moeten inademen wanneer hij/zij een pmdi gebruikt? 1. Zo snel mogelijk 2. Gematigd snel 3. Eerder traag (3 tot 5 seconden) 4. Zo traag mogelijk Hoe hand-ademcoördinatieproblemen met pmdis vermijden? 1. Een voorzetkamer aan de pmdi toevoegen 2. Overschakelen op een ademhalingsgestuurde pmdi 3. Overschakelen op een DPI 4. Overschakelen op een vernevelaar Het correcte gebruik van Inhalatoren voor Astma & COPD Hoe hand-ademcoördinatieproblemen met pmdis vermijden? 1. Een voorzetkamer aan de pmdi toevoegen 2. Overschakelen op een ademhalingsgestuurde pmdi 3. Overschakelen op een DPI 4. Overschakelen op een vernevelaar Hoe fouten bij het gebruik van de inhalator vermijden de geschikte inhalator voor uw patiënten kiezen («eenzelfde inhalator is niet geschikt voor iedereen») uw patiënten leren hoe ze hun inhalator correct moeten gebruiken («do & don t»); bij elke gelegenheid uw patiënten aan de juiste techniek herinneren («herhaal, herhaal en herhaal»); Praktisch Zakverstuiver Voorzetkamer Autohaler Respimat Easibreathe Diskus Turbohaler Novolizer Handihaler Aerolizer Breezhaler Zakverstuiver: techniek 2. Neem de dop van het mondstuk. 3. Schud de dosis-aerosol krachtig gedurende enkele seconden. 4. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 5. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 6. Buig het hoofd licht achterover. 7. Begin langzaam en diep in te ademen en druk op hetzelfde moment de dosisaërosol in. Blijf daarna verder inademen. 8. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 9. Adem rustig uit door de mond. 10. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Plaats de dop terug op het mondstuk. 12. Spoel de mond met water (niet inslikken). 10

11 Voorzetkamer: techniek 2. Neem het dopje van het mondstuk van de dosis-aerosol. 3. Schud de dosis-aerosol krachtig gedurende enkele seconden 4. Sluit de dosis-aerosol aan op de voorzetkamer. 5. Neem het mondstuk van de voorzetkamer in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 6. Buig het hoofd licht achterover. 7. Adem rustig en volledig uit en stop met ademen. 8. Verstuif één puf in de voorzetkamer. 9. Adem nu pas langzaam en diep in (binnen de 10 seconden na het verstuiven van de puf). 10.Houd de adem 5 à 10 seconden in. 11.Adem rustig uit door de mond. 12.Adem nog 4 tot 5 maal rustig in en uit door de voorzetkamer. 13.Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Verwijder de dosisaërosol en plaats het dopje terug op het mondstuk van de inhalator. 15.Spoel de mond met water (niet inslikken). Autohaler : techniek 2. Neem de dop van het mondstuk door het lipje aan de achterzijde naar beneden te trekken. 3. Schud de dosis-aerosol krachtig gedurende enkele seconden 4. Houd de Autohaler rechtop. Duw de hefboom bovenaan het toestel naar boven. De Autohaler is nu geladen. 5. Blijf de Autohaler rechtop houden en zorg dat uw hand de inhaalopening aan de onderzijde niet afsluit. 6. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 7. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 8. Buig het hoofd licht achterover. 9. Adem langzaam en diep in, zodat u een klik hoort die aangeeft dat de dosis vrijkomt. Blijf daarna verder inademen. Autohaler : techniek 10. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 11. Adem rustig uit door de mond. 12. Breng de hefboom terug naar beneden 13. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Plaats de dop terug op het mondstuk. 15. Spoel de mond met water (niet inslikken). Aanbevelingen: Eerste gebruik autohaler 1. Neem de dop van het mondstuk door het lipje aan de achterzijde naar beneden te trekken. 2. Houd de Autohaler rechtop. Duw de hefboom bovenaan het toestel naar boven. 3. Richt de opening van het mondstuk van u weg, zodat het vrijgekomen geneesmiddel in de lucht wordt verstoven. 4. Om een eerste dosis vrij te maken, duw het schuifje onderaan het toestel in de richting van de pijl. 5. Duw de hefboom terug naar beneden. 6. Herhaal de stappen 2 en 3 om een tweede dosis vrij te maken. 7. Nadat een tweede dosis is vrijgekomen duwt u de hefboom opnieuw naar beneden. De Autohaler is nu klaar voor gebruik. Easi-breathe : techniek 2. Neem de dop van het mondstuk door het lipje aan de voorzijde naar beneden te trekken. U hoort een klik en de Autohaler is nu geladen. 3. Houd de Easi-Breathe inhaler rechtop en zorg dat uw hand de inhaalopening aan de bovenzijde niet afsluit. 4. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 5. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 6. Buig het hoofd licht achterover. 7. Adem langzaam en diep in, zodat u een klik hoort die aangeeft dat de dosis vrijkomt. Blijf daarna verder inademen. 8. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 9. Adem rustig uit door de mond. 10. Breng het kapje terug naar boven 11. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 2 tot Spoel de mond met water (niet inslikken). Aanbevelingen: Eerste gebruik Easi-Breathe 1. Houd de Easi Breathe rechtop en draai het bovenste omhulsel eraf. 2. Neem de dop van het mondstuk door het lipje aan de voorzijde naar beneden te trekken. 3. Duw tweemaal op de patroon in het toestel. 4. Sluit nadien het mondstukl terug af en draai het bovenste gedeelde terug vast 11

12 Respimat : techniek 2. Houd het toestel rechtop met gesloten kapje. 3. Draai aan de transparante basis tot de klik. 4. Open het kapje. 5. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 6. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 7. Buig het hoofd licht achterover. 8. Adem langzaam en diep in,en druk tegelijkerijd op de knoppen zodat u een klik hoort die aangeeft dat de dosis vrijkomt. Blijf daarna verder inademen. 9. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 10. Adem rustig uit door de mond. 11. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Plaats de dop terug op het mondstuk. 13. Spoel de mond met water (niet inslikken). Aanbevelingen: Eerste gebruik Respimat 1. Houd de groene kap (A) gesloten, druk op de veiligheidsknop (E) en trek de doorzichtige houder (G) los. 2. Neem de patroon (H) uit de verpakking. Duw het smalle uiteinde van het medicijnbuisje in de inhalator tot dit op zijn plaats klikt. Het medicijnbuisje moet voorzichtig tegen een hard oppervlak worden geduwd om er zeker van te zijn dat het volledig op zijn plaats zit. Verwijder het medicijnbuisje (patroon) niet meer als het eenmaal in de inhalator is geplaatst. 3. Schuif de doorzichtige houder terug op zijn plaats (G). 4. Houd de Spiriva Respimat inhalator rechtop, met de kap (A) gesloten. Draai de houder (G) in de richting van de rode pijlen op het etiket totdat deze klikt (een halve draai). 5. Open de kap (A) tot deze helemaal openklapt. 6. Richt de Spiriva Respimat inhalator naar de grond. Druk op de ontspanner (D). Sluit de groene kap (A). 7. Herhaal de stappen 4, 5 en 6 totdat er een wolk te zien is. Herhaal dan stappen 4, 5 en 6 nog driemaal om zeker te zijn dat de inhalator gereed is voor gebruik. Diskus : techniek 2. Open de Diskus. 3. Laad de Diskus éénmaal door de laadhendel naar achter te brengen. U hoort een klik. 4. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 5. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 6. Buig het hoofd licht achterover. 7. Adem snel en diep in. 8. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem terwijl de inhalator uit de mond. 9. Adem rustig uit door de mond. 10. Sluit de Diskus door het mobiele deel naar voor te brengen. 11. Spoel de mond met water (niet inslikken). Turbohaler : techniek 2. Verwijder de beschermkap. 3. Houd de Turbuhaler rechtop. 4. Laad de Turbuhaler éénmaal: draai het gekartelde wieltje onderaan helemaal rechtsom en draai vervolgens het wieltje terug tot u de klik hoort. De dosis staat nu klaar. 5. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 6. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 7. Buig het hoofd licht achterover. 8. Adem snel en diep in. 9. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 10. Adem rustig uit door de mond. 11. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Plaats na gebruik de beschermkap terug op de Turbohaler. 13. Spoel de mond met water (niet inslikken). Novolizer: techniek (1) Novolizer : techniek (2) 2. Neem de dop van het mondstuk door aan weerszijden op de geribbelde delen te duwen. 3. Houd de Novolizer horizontaal. Druk de drukknop volledig in: u hoort een klik en de kleur van het controlevenster verandert van rood naar groen. De Novolizer is nu klaar voor gebruik. 4. Blijf de Novolizer horizontaal houden. 5. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 6. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 7. Buig het hoofd licht achterover. 8. Adem snel en diep in, zodat u een klik hoort die aangeeft dat de dosis vrijkomt. Blijf daarna verder inademen. Bij correcte inhalatie verandert de kleur van het controlevenster van groen naar rood. 9. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 10. Adem rustig uit door de mond. 11. Indien u meerdere dosissen moet nemen: herhaal stap 3 tot Plaats de dop terug op het mondstuk. 13. Spoel de mond met water (niet inslikken). 12

13 Novolizer : eerste gebruik 1. Neem de Novolizer uit de plastic verpakking. 2. Houd het toestel horizontaal. 3. Bovenaan de Novolizer bevindt zich een klepje. Duw op de geribbelde delen, schuif het klepje naar voor en til het op. 4. Verwijder de beschermfolie van het potje met de vulling. 5. Neem de vulling uit het potje en plaats het in de inhalator (met de dosisteller naar het mondstuk gericht). 6. Plaats het klepje terug op de Novolizer en klik het vast (door het naar achter te schuiven). 7. De Novolizer is nu klaar voor gebruik. Aandachtspunten: Het potje met de vulling mag pas vlak voor gebruik geopend worden!! (houdbaarheid) Het patroon mag maximum 6 maanden na openen gebruikt worden. Handihaler : techniek 1. Open de beschermkap + open het mondstuk. 2. Neem een capsule uit de verpakking en plaats deze in de daartoe voorziene opening. 3. Sluit het mondstuk. Laat de beschermkap open. 4. Houd de Handihaler rechtop en druk de groene knop volledig in. De capsule wordt doorprikt. 5. Neem een rechtzittende houding aan. 6. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 7. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 8. Buig het hoofd licht achterover. 9. Adem snel en diep in. U hoort de capsule trillen. 10. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 11. Adem rustig uit door de mond. 12. Herhaal stap 7 tot 12. De capsule is dan volledig leeg. 13. Open het mondstuk en verwijder de lege capsule. Klap het mondstuk +de beschermkap dicht. 14. Spoel de mond met water (niet inslikken). Aerolizer : techniek 1. Verwijder de beschermkap. 2. Houd de Aërolizer rechtop. Draai het mondstuk in de richting van de pijl, terwijl u het onderste deel van de inhalator vasthoudt. 3. Neem een capsule uit de verpakking en plaats deze in de daartoe voorziene opening. 4. Draai het mondstuk terug dicht (in de richting van de pijl). 5. Houd de Aërolizer rechtop en druk beide blauwe knoppen volledig en gelijktijdig in. De capsule wordt doorprikt. 6. Neem een rechtzittende houding aan. 7. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 8. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 9. Buig het hoofd licht achterover. 10. Adem snel en diep in. U hoort de capsule trillen. 11. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 12. Adem rustig uit door de mond. 13. Herhaal stap 7 tot 12 om de capsule volledig leeg te maken. 14. Open het mondstuk en verwijder de lege capsule. Draai het mondstuk terug dicht en plaats de beschermkap terug. 15. Spoel de mond met water (niet inslikken). Breezhaler : techniek 1. Verwijder de beschermkap. 2. Houd de Breezhaler rechtop. Draai het mondstuk in de richting van de pijl, terwijl u het onderste deel van de inhalator vasthoudt. 3. Neem een capsule uit de verpakking en plaats deze in de daartoe voorziene opening. 4. Draai het mondstuk terug dicht (in de richting van de pijl). 5. Houd de Aërolizer rechtop en druk beide blauwe knoppen volledig en gelijktijdig in. De capsule wordt doorprikt. 6. Neem een rechtzittende houding aan. 7. Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator). 8. Neem het mondstuk in de mond (tussen de tanden) en omsluit het goed met de lippen. 9. Buig het hoofd licht achterover. 10. Adem snel en diep in. U hoort de capsule trillen. 11. Houd de adem 5 à 10 seconden in en neem ondertussen de inhalator uit de mond. 12. Adem rustig uit door de mond. 13. Herhaal stap 7 tot 12 om de capsule volledig leeg te maken. 14. Open het mondstuk en verwijder de lege capsule. Draai het mondstuk terug dicht en plaats de beschermkap terug. 15. Spoel de mond met water (niet inslikken). 13