AFKORTINGEN... HOOFDSTUK I. VOORWERP VAN HET FAMILIAAL VERMOGENSRECHT... 1

Transcriptie

1 INHOUD VOORWOORD...v AFKORTINGEN... xxxi BIBLIOGRAFIE... xxxii INLEIDING... 1 HOOFDSTUK I. VOORWERP VAN HET FAMILIAAL VERMOGENSRECHT... 1 HOOFDSTUK II. KENMERKEN, ONTWIKKELINGEN EN PERSPECTIEVEN VAN HET FAMILIAAL VERMOGENSRECHT... 4 Afdeling I. Het familiaal vermogensrecht tussen partijautonomie en gebondenheid... 4 Afdeling II. Het familiaal vermogensrecht tussen techniciteit en fundamentele beginselen... 5 Afdeling III. De doorwerking van het familierecht... 5 Afdeling IV. De doorwerking van het vermogensrecht... 8 Afdeling V. Naar een europeanisatie van het familiaal vermogensrecht?... 8 DEEL I HUWELIJKSVERMOGENSRECHT HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Afdeling I. Begrip Afdeling II. Enkele grondregels vii

2 HOOFDSTUK II. RECHTEN EN PLICHTEN VAN ECHTGENOTEN Afdeling I. Algemeen Voorwerp Dwingend karakter Toepassingsgebied Afdeling II. Handelingsbekwaamheid van de echtgenoten Afdeling III. Verplichting tot hulp en bijdrage in de lasten van het huwelijk Algemeen Vordering tot onderhoudsuitkering en ontvangstmachtiging Afdeling IV. Bescherming van de gezinswoning Algemeen Voorwerp van de bescherming I. Voornaamste gezinswoning II. Huisraad Duur van de bescherming Beschermingstechniek I. Gezinswoning waarop een echtgenoot een zakelijk recht heeft A. Beschikkingsverbod zonder instemming van de andere echtgenoot B. Instemming van de andere echtgenoot II. Gehuurde gezinswoning III. Huisraad Sancties Afdeling V. Beroepsuitoefening Recht om een beroep uit te oefenen Verhaal door de mede-echtgenoot Sancties Afdeling VI. Inning, besteding en bestuur van inkomsten Algemeen Inning Besteding I. Bijdrage in de lasten van het huwelijk II. Aanschaf van verantwoorde beroepsgoederen III. Saldo Bestuur Sancties Afdeling VII. Opening van een bankrekening Recht om een bankrekening te openen Bestuur Kennisgeving aan de echtgenoot Sancties viii

3 Afdeling VIII. Lastgeving tussen echtgenoten Beginsel Voorwerp en vorm van de lastgeving Herroepelijkheid Verantwoording Afdeling IX. Rechterlijke machtiging en gerechtelijke indeplaatsstelling Rechterlijke machtiging Gerechtelijke indeplaatsstelling Ontvangstmachtiging Afdeling X. Hoofdelijkheid inzake schulden voor de huishouding en de opvoeding van de kinderen Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden Hoofdelijkheid voor schulden voor de opvoeding van de kinderen Buitensporige schulden Afdeling XI. Dringende voorlopige maatregelen Begrip en draagwijdte van de maatregelen Toepassingsvoorwaarden Keuze van de maatregelen I. Algemene regel II. Beperkingen A. Geen maatregelen die tot de bevoegdheid van een andere rechter behoren B. Geen maatregelen die strijdig zijn met het recht Soorten maatregelen I. Afzonderlijke verblijfplaats II. Roerende goederen A. Verbod tot vervreemden en verpanden B. Verplaatsingsverbod en toewijzing van het persoonlijk gebruik C. Blokkering van bankkoffer, rekeningen en waardepapieren. Consignatie van geldsommen D. Teruggave van vermogensbestanddelen E. Schuldvorderingen. Verbod aan derden tot uitbetaling F. Borgstelling G. Publiciteit H. Verzegeling III. Onroerende goederen A. Verbod tot vervreemden en hypothekeren. Verkopingen onder voorwaarde en uitbetaling van de prijs B. Toewijzing van het gebruik C. Publiciteit IV. Beroepsuitoefening V. Schuldenregeling Sancties Afdeling XII. Nietigverklaring van rechtshandelingen ix

4 1. Vernietigbare handelingen I. Handelingen strijdig met artikel II. Handelingen strijdig met een verbod tot vervreemding of tot hypothekering III. Schenkingen die de gezinsbelangen in gevaar brengen IV. Persoonlijke zekerheden die de gezinsbelangen in gevaar brengen Aard van de nietigheid Schadevergoeding Termijn HOOFDSTUK III. WETTELIJK STELSEL Afdeling I. Algemeen Aard en inwerkingtreding van het wettelijk stelsel Kenmerken van het wettelijk stelsel Afdeling II. Kwalificatie van de vermogens Afdeling III. Baten Baten van het eigen vermogen I. Goederen eigen door hun oorsprong A. Goederen verkregen vóór het huwelijk B. Goederen verkregen om niet tijdens het huwelijk C. Bewijs Tussen echtgenoten Ten aanzien van derden II. Goederen eigen door hun aard A. Accessoria Toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten Toebehoren van eigen waardepapieren Goederen aan een echtgenoot overgedragen door een bloedverwant in de opgaande lijn Aandeel door een echtgenoot verkregen in een goed waarvan hij reeds mede-eigenaar is Goederen door zaakvervanging, belegging of wederbelegging van eigen goederen verkregen a. Zaakvervanging b. Belegging en wederbelegging Gereedschappen en werktuigen die dienen tot het uitoefenen van het beroep Rechten verbonden aan een personenverzekering door de begunstigde zelf gesloten, die hij verkrijgt bij de x

5 dood van de echtgenoot of na de ontbinding van het stelsel B. Strikt persoonlijke goederen Klederen en voorwerpen voor persoonlijk gebruik Literaire, artistieke of industriële eigendomsrechten Recht op herstel van persoonlijke, lichamelijke of morele schade Recht op een pensioen, lijfrente of soortgelijke uitkering, dat één van de echtgenoten alleen bezit Lidmaatschapsrechten Baten van het gemeenschappelijk vermogen I. Specifieke gemeenschappelijke goederen A. Inkomsten uit beroepsbezigheden B. Vruchten, inkomsten en interesten van eigen goederen C. Schenkingen en legaten aan beide echtgenoten II. Restcategorie Afdeling IV. Lasten Definitief passief (bijdrage) I. Eigen schulden A. Schulden eigen door hun oorsprong B. Schulden eigen door hun aard Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het uitsluitend belang van zijn eigen vermogen Schulden ontstaan uit een persoonlijke of zakelijke zekerheid door één van de echtgenoten gesteld in een ander belang dan dat van het gemeenschappelijk vermogen Schulden ingevolge verboden beroepen of verboden handelingen Schulden ontstaan uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad door één van de echtgenoten begaan II. Gemeenschappelijke schulden A. Schulden aangegaan door beide echtgenoten, gezamenlijk of hoofdelijk B. Schulden aangegaan door een van de echtgenoten ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen C. Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het belang van het gemeenschappelijk vermogen D. Schulden ten laste van giften die aan het gemeenschappelijk vermogen toekomen E. Interesten van eigen schulden F. Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de rechte lijn van één van de echtgenoten xi

6 G. Schulden waarvan niet bewezen is dat ze aan één van de echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling Voorlopig passief (verbintenis) I. Verhaalbaarheid van de eigen schulden A. Algemene regel B. Uitzondering: uitbreiding van het verhaalsrecht Voorhuwelijkse schulden en lasten van giften en erfenissen Schulden uit een verboden beroep of handeling Schulden uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad Schulden aangegaan door beide echtgenoten in verschillende hoedanigheid II. Verhaalbaarheid van de gemeenschappelijke schulden A. Algemene regel B. Uitzondering: beperking van de verhaalbaarheid Schulden door een echtgenoot aangegaan ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen, wanneer zij lasten meebrengen die gelet op de bestaansmiddelen van het gezin buitensporig zijn Interesten die een bijzaak vormen van de eigen schulden van een echtgenoot Schulden door een echtgenoot aangegaan bij de uitoefening van zijn beroep Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de nederdalende lijn van een echtgenoot Schulden tussen echtgenoten Afdeling V. Bestuur Algemeen Bestuur van het gemeenschappelijk vermogen I. Begrip en karakter van het bestuur II. Gelijktijdig bestuur als algemene regel A. Principe B. Toepassingsgebied C. Gevolgen III. Eerste uitzondering: alleenbestuur A. Principe B. Toepassingsgebied IV. Tweede uitzondering: gezamenlijk bestuur A. Principe B. Toepassingsgebied Daden van beschikking in het kader van een gezamenlijke beroepsuitoefening xii

7 2. Bepaalde gewichtige handelingen a. Verkrijgen, vervreemden of met zakelijke rechten bezwaren van voor hypotheek vatbare goederen b. Verkrijgen, overdragen of in pand geven van een handelszaak of een bedrijf c. Sluiten, vernieuwen of opzeggen van huurovereenkomsten van langer dan negen jaar en het toestaan van een handelshuur- of pachtovereenkomst d. Overdracht of inpandgeving van een hypothecaire schuldvordering e. Ontvangen van de prijs van een vervreemd onroerend goed of van de terugbetaling van een hypothecaire schuldvordering en verlenen van opheffing van een hypothecaire inschrijving f. Aanvaarding of verwerping van legaten en schenkingen onder beding dat ze gemeenschappelijk zullen zijn g. Aangaan van leningen h. Sluiten van een kredietovereenkomst, bedoeld door de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet i. Schenken van gemeenschapsgoederen Bestuur van de eigen vermogens Handhavings- en sanctieregeling I. Rechterlijke machtiging A. Toepassingsgebied B. Gevolgen II. Rechterlijk verbod III. Nietigverklaring en schadevergoeding A. Toepassingsgebied B. Aard van de nietigheid C. Rechten van derden te goeder trouw D. Schadevergoeding E. Termijn IV. Ontneming van bestuursbevoegdheden A. Toepassingsgebied B. Maatregel Afdeling VI. Ontbinding, vereffening en verdeling Ontbinding I. Oorzaken A. Ontbinding door overlijden B. Ontbinding door echtscheiding door onderlinge toestemming xiii

8 C. Ontbinding door echtscheiding op grond van bepaalde feiten Algemeen Feitelijke scheiding D. Ontbinding door scheiding van tafel en bed E. Gerechtelijke scheiding van goederen Begrip Grondvereisten Titularissen van de vordering Gevolgen F. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel II. Boedelbeschrijving A. Verplichting en vorm B. Inhoud C. Sancties Vereffening-verdeling I. Algemeen A. Begrip en volgorde van de verrichtingen B. Rechten van de erfgenamen en erfopvolgers II. Vereffening A. Vergoedingsrekeningen Begrip Vergoedingsgevallen Bedrag van de vergoeding Bewijs van de vergoeding Compensatie van de vergoedingen Interesten B. Verrekening van de gemeenschappelijke lasten C. Verrekening van de vergoedingen Vergoeding aan een echtgenoot verschuldigd Vergoeding door een echtgenoot verschuldigd Het gemeenschappelijk vermogen is tezelfdertijd schuldenaar en schuldeiser III. Verdeling A. Algemeen B. Toewijzing van preferentiële goederen Beginselen Toewijzing bij overlijden Toewijzing bij echtscheiding, scheiding van tafel en bed of gerechtelijke scheiding van goederen C. Heling Begrip Gevolgen D. Kosten van vereffening en verdeling xiv

9 HOOFDSTUK IV. CONVENTIONELE STELSELS Afdeling I. Algemeen Afdeling II. Gemeenschapsstelsels Algemene regels Bedingen tot uitbreiding van de gemeenschappelijke baten I. Inbreng A. Begrip B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen II. Algehele gemeenschap A. Begrip B. Samenstelling van de vermogens Bedingen van ongelijke verdeling I. Vooruitmaking A. Begrip B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen II. Ongelijke verdeling en verblijving A. Begrip B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen Huwelijksvoordelen en stiefkinderen Huwelijksvoordelen en overlevingsrechten I. Begrip II. Lot van de huwelijksvoordelen en overlevingsrechten bij de ontbinding van het stelsel A. Overlijden B. Echtscheiding en scheiding van tafel en bed Echtscheiding op grond van bepaalde feiten Echtscheiding op grond van feitelijke scheiding Echtscheiding door onderlinge toestemming C. Gerechtelijke scheiding van goederen D. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel E. Faillissement F. Erkenning van een overspelig kind Afdeling III. Stelsels van scheiding van goederen Algemeen Zuivere scheiding van goederen I. Activa A. Twee vermogens xv

10 B. Onverdeeldheid C. Bewijs Bewijs van eigendom van een goed a. Tussen echtgenoten b. Ten aanzien van derden c. Wettelijk vermoeden van onverdeelde eigendom Bewijs van schuldvordering II. Passiva III. Bestuur A. Principe B. Beperkingen Krachtens het primair stelsel Krachtens andere wettelijke bepalingen IV. Ontbinding, uitonverdeeldheidtreding en verrekening A. Ontbinding B. Uitonverdeeldheidtreding C. Verrekening Afwijkingen aan de zuivere scheiding van goederen HOOFDSTUK V. HUWELIJKSCONTRACT Afdeling I. Begrip Afdeling II. Geldigheidsvereisten Algemene vereisten van overeenkomsten I. Toestemming II. Bekwaamheid A. Algemeen B. Minderjarige C. Voorlopig bewind III. Oorzaak IV. Voorwerp Vormvereisten I. Notariële akte II. Opmaken vóór het huwelijk III. Geen eenvoudige verwijzing naar een opgeheven wetgeving Afdeling III. Inwerkingtreding Principe Verval van het huwelijkscontract Huwelijksvermogensstelsel op termijn of onder voorwaarde Afdeling IV. Publiciteit van het huwelijkscontract Vermelding in de huwelijksakte xvi

11 2. Overschrijving in de registers van de hypotheekbewaarder Registratie in het register van testamenten Vermelding in het bevolkingsregister en in het vreemdelingenregister Vermelding in het handelsregister Afdeling V. Interpretatie van het huwelijkscontract Afdeling VI. Nietigheid van het huwelijkscontract HOOFDSTUK VI. WIJZIGING VAN HET HUWELIJKSVERMOGENSSTELSEL Afdeling I. Bestendigheid van de huwelijksvoorwaarden Afdeling II. Wijziging voor het huwelijk Afdeling III. Wijziging tijdens het huwelijk Grondvereisten I. Akkoord van de echtgenoten II. Geen strijdigheid met dwingende regels Vormvereisten en procedure Gevolgen Toepassingsgevallen I. Grote wijziging A. Vereffening van het vorig stelsel B. Dadelijke verandering in de samenstelling van de vermogens II. Middelgrote wijziging III. Kleine wijziging HOOFDSTUK VII. OVERGANGSRECHT DEEL II SAMENWONINGSRECHT HOOFDSTUK I. WETTELIJKE SAMENWONING Afdeling I. Uitwerking van een vermogensrechtelijk statuut Afdeling II. Rechten en plichten van wettelijke samenwoners Algemeen Bescherming van de gezinswoning Bijdrage in de lasten van het samenleven Hoofdelijke aansprakelijkheid xvii

12 5. Dringende en voorlopige maatregelen Afdeling III. Secundair stelsel Gemeenrechtelijke regeling I. Aanvullend recht II. Scheiding van goederen III. Vereffening van de onverdeeldheid Conventionele regeling I. Algemeen II. Vorm III. Inhoud Bijzondere regelingen I. Verblijvingsbedingen II. Andere constructies HOOFDSTUK II. FEITELIJKE SAMENWONING DEEL III SCHENKINGEN HOOFDSTUK I. BEGRIP EN CONSTITUTIEVE BESTANDDELEN Afdeling I. Begrip Afdeling II. Constitutieve bestanddelen Verarming en verrijking I. Algemeen II. Dadelijke verarming en verrijking III. Onherroepelijke verarming en verrijking Animus donandi HOOFDSTUK II. GRONDVEREISTEN Afdeling I. Algemeen Afdeling II. Toestemming Gezondheid van geest I. Begrip II. Bewijs A. Algemeen B. Bewijsmiddelen Vermoedens Getuigen xviii

13 3. Medische getuigschriften Gewone wilsgebreken I. Bedrog II. Geweld III. Dwaling Sanctie Afdeling III. Bekwaamheid Algemeen Bekwaamheid tot beschikken I. Minderjarige II. Voorlopig bewind Bekwaamheid tot ontvangen I. Bestaan op het ogenblik van de schenking II. Bepaald persoon III. Vertegenwoordiging A. Minderjarige onder ouderlijk gezag B. Minderjarige onder voogdij C. Ontvoogde minderjarige D. Aanvaarding door een ascendent E. Voorlopig bewind Bijzondere onbekwaamheden om te schenken en schenkingen te ontvangen I. Onbekwaamheid van de pupil om aan zijn voogd te schenken II. Onbekwaamheid van geneeskundigen, beheerders en personeelsleden van rusthuizen, en bedienaars van de eredienst Technieken gebruikt om de onbekwaamheden tot ontvangen te omzeilen Afdeling IV. Voorwerp Afdeling V. Oorzaak Algemeen Ongeoorloofde oorzaak I. Algemeen II. Giften tussen samenwoners A. Gewoon samenwonen B. Overspelig samenwonen C. Bewijslast Verdwenen oorzaak I. Principe II. Toepassingsvoorwaarden III. Gevolgen Valse oorzaak Afdeling VI. Modaliteiten Termijn xix

14 2. Voorwaarde I. Opschortende en ontbindende voorwaarde II. Bedongen recht van terugkeer III. Onmogelijke of ongeoorloofde voorwaarde A. Onmogelijke voorwaarde B. Voorwaarde strijdig met de wet C. Voorwaarde strijdig met de goede zeden IV. Potestatieve voorwaarde Last HOOFDSTUK III. SCHENKINGSVORMEN Afdeling I. Notariële schenking Algemene regel Toepassingsgebied Overzicht van de vormvereisten I. Notariële akte II. Aanvaarding en betekening III. Schenking van roerende goederen Sanctie I. Tijdens het leven van de schenker II. Na het overlijden van de schenker III. Gevolgen Afdeling II. Handgift Begrip Geldigheidsvereisten I. Traditio A. Begrip B. Voorwerp II. Animus donandi III. Aanvaarding IV. Traditio en aanvaarding tijdens het leven van beide partijen Modaliteiten Bewijs Afdeling III. Vermomde schenking Begrip Geldigheidsvereisten I. Noodzaak van veinzing II. Vorm- en grondvereisten van de geveinsde handeling III. Grondvereisten van schenkingen Bewijs Sanctie Afdeling IV. Onrechtstreekse schenking xx

15 1. Begrip Geldigheidsvereisten I. Rechtshandeling met een abstract en definitief karakter II. Rechtshandeling met een autonoom karakter III. Grondvereisten van schenkingen Bewijs Toepassingen I. Kwijtschelding van een schuld II. Betaling van andermans schuld III. Beding ten behoeve van een derde IV. Overschrijving van rekening naar rekening HOOFDSTUK IV. GEVOLGEN Afdeling I. Overdracht van eigendom Tussen partijen Tegenover derden Afdeling II. Plichten van de schenker Levering Vrijwaring Afdeling III. Plichten van de begiftigde Algemeen Dankbaarheid Contractkosten Uitvoering van de aan de schenking verbonden lasten HOOFDSTUK V. ONTBINDING VAN DE SCHENKING Afdeling I. Algemeen Afdeling II. Ontbinding wegens het niet-vervullen van een voorwaarde Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen Afdeling III. Ontbinding wegens ondankbaarheid Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen xxi

16 HOOFDSTUK VI. SCHENKING TUSSEN ECHTGENOTEN Afdeling I. Algemene beginselen Afdeling II. Herroepelijkheid ad nutum Regel Uitoefening Gevolgen DEEL IV ERFRECHT HOOFDSTUK I. ALGEMENE SITUERING VAN HET ERFRECHT Afdeling I. Grondslag van het erfrecht Afdeling II. Voorwerp van het erfrecht Afdeling III. Wijzen van erfopvolging HOOFDSTUK II. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP Afdeling I. De nalatenschap valt open door de dood Afdeling II. Afwezigheid Afdeling III. Tijdstip Afdeling IV. Plaats HOOFDSTUK III. VOORWAARDEN VEREIST OM TE ERVEN Afdeling I. Bestaan bij het openvallen van de nalatenschap De erfgenaam moet in leven zijn I. Levend en levensvatbaar II. Tenminste verwekt De erfgenaam mag nog niet overleden zijn I. Afwezigen II. Commoriënten Afdeling II. Niet onwaardig zijn Algemene gronden van onwaardigheid I. Limitatieve opsomming A. Veroordeling wegens doding of poging tot doding van de erflater xxii

17 B. Lasterlijk geoordeelde aangifte ten laste van de erflater van een feit waarop levenslange opsluiting of levenslange hechtenis is gesteld C. Verzuim van aangifte door een meerderjarige erfgenaam van de doodslag op de erflater II. Sanctie III. Gevolgen Bijzondere gronden van onwaardigheid I. Artikel 33, 5º Jeugdbeschermingswet II. Artikel 745septies HOOFDSTUK IV. OVERGANG VAN DE NALATENSCHAP Afdeling I. Saisine Begrip Titularissen Afdeling II. Eigendomsovergang Optierecht Zuivere aanvaarding Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving Verwerping HOOFDSTUK V. DEVOLUTIE VAN DE NALATENSCHAP Afdeling I. Wettelijke devolutie Erfrecht van de langstlevende echtgenoot I. De langstlevende echtgenoot is een volwaardig erfgenaam II. Voorwaarden III. Erfrechtelijk aandeel A. De langstlevende echtgenoot komt op samen met afstammelingen van de decuius B. De langstlevende echtgenoot komt op samen met andere bloedverwanten van de decuius C. De langstlevende echtgenoot komt op zonder erfgerechtigde bloedverwanten van de decuius IV. Omzetting van het vruchtgebruik en afkoop van de blote eigendom A. Begrip en modaliteiten B. Kenmerken Persoonlijk recht Niet van openbare orde xxiii

18 3. Deelbaar recht Preferentiële goederen C. Titularissen van het omzettingsrecht Samenloop van de langstlevende echtgenoot met afstammelingen Samenloop van de langstlevende echtgenoot met andere erfgenamen dan afstammelingen Bijzonder geval: de anomale nalatenschap D. Voorwerp van het omzettingsrecht E. Evaluatie van het vruchtgebruik F. Procedure Minnelijke omzetting Gerechtelijke omzetting G. Gevolgen Rechten van de erfgerechtigde bloedverwanten I. Bloedverwantschap II. Basisbegrippen A. Orde B. Graad C. Lijn III. Toebedelingscriteria tussen de bloedverwanten A. Verschillende erforden Orde van de descendenten Orde van de bevoorrechte verwanten in de opgaande lijn en in de zijlijn Orde van de ascendenten Orde van de zijverwanten B. Kloving Begrip Techniek a. Grote kloving b. Kleine kloving C. Plaatsvervulling Begrip Techniek IV. Toebedeling binnen de erforden A. Binnen de orde van de descendenten B. Binnen de orde van de bevoorrechte ascendenten en zijverwanten van de decuius C. Binnen de orde van de ascendenten D. Binnen de orde van de zijverwanten Adoptie I. Volle adoptie A. Erfaanspraken van het ten volle geadopteerde kind en van zijn afstammelingen xxiv

19 B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het ten volle geadopteerde kind II. Gewone adoptie A. Erfaanspraken van het geadopteerde kind en van zijn afstammelingen B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het geadopteerde kind Wettelijke terugkeer I. Begrip II. Voorwaarden III. Wettelijke terugkeer en erfrecht van de langstlevende echtgenoot Rechten van de staat I. Beginsel II. Erfloze nalatenschap en O.C.M.W Afdeling II. Testamentaire devolutie Erfrecht, reserve en testeervrijheid Definitie en kenmerken I. Akte II. Waarbij de erflater III. Voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn IV. Beschikt V. Over het geheel of een deel van zijn goederen VI. Die hij steeds kan herroepen Grondvereisten I. Toestemming A. Gezondheid van geest B. Klassieke wilsgebreken Bedrog Geweld Dwaling II. Bekwaamheid A. Algemeen Beginselen Tijdstip van bekwaamheid B. Bekwaamheid tot beschikken Minderjarige Voorlopig bewind C. Bekwaamheid tot ontvangen Bestaan Bepaalbaar Vertegenwoordiging III. Voorwerp A. Patrimoniale beschikkingen Algemeen xxv

20 2. Legaten a. Indeling b. Voorwerp c. Gevolgen Onterving B. Extrapatrimoniale beschikkingen IV. Oorzaak V. Modaliteiten A. Termijn B. Voorwaarde C. Last Testamentsvormen I. Algemeen II. Openbaar testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Bewerkingen Dictee door de erflater in aanwezigheid van de getuigen Voorlezing van het testament in tegenwoordigheid van de getuigen Ondertekening in tegenwoordigheid van de getuigen Melding van de verrichte formaliteiten C. Bewijskracht III. Eigenhandig testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Vormvereisten Geheel met de hand door de testator geschreven Gedagtekend door de testator Door de testator ondertekend C. Bewijskracht IV. Internationaal testament V. Bevoorrechte testamenten Publiciteit Interpretatie van testamenten I. Algemeen A. Vereiste van onduidelijkheid B. Bewijskracht van de akte II. Algemene interpretatieregels van het verbintenissenrecht A. Artikel B. Artikel C. Artikel D. Artikel 1158 en III. Specifieke interpretatieregels Nietigheid, herroeping en verval I. Begrippen xxvi

21 II. Nietigheid III. Herroeping A. Herroeping door de testator Uitdrukkelijke herroeping Stilzwijgende herroeping B. Gerechtelijke herroeping Niet-vervulling van de lasten Onwaardigheid IV. Verval A. Vooroverlijden van de legataris B. Overlijden van de legataris vóór de vervulling van de voorwaarde C. Tenietgaan van de gelegateerde zaak D. Verwerping door de legataris E. Onbekwaamheid van de legataris F. Verdwijning van de oorzaak V. Gevolgen Formaliteiten bij de uitvoering Afdeling III. Erfovereenkomsten Erfovereenkomsten zijn verboden I. Beding houdende verbintenis ten aanzien van een toekomstige nalatenschap II. Afwijking van de wettelijke regeling III. Rechten in een nalatenschap IV. Nog niet opengevallen nalatenschap V. Toekenning, wijziging of afstand van louter eventuele rechten Wettelijke uitzonderingen HOOFDSTUK VI. RESERVE Afdeling I. Begrip Afdeling II. Kenmerken De reserve is een pars hereditatis De reserve is van openbare orde De reserve is een eigen en individueel recht Afdeling III. Titularissen van de reserve en voorbehouden delen Afstammelingen Ascendenten Langstlevende echtgenoot I. Abstracte reserve II. Reserve op de preferentiële goederen III. Onterving bij feitelijke scheiding xxvii

22 A. Onterving op initiatief van de erflater B. Onterving bij vonnis IV. Onterving bij echtscheidingsprocedure door onderlinge toestemming V. Onterving wegens vaststelling van een overspelige afstamming Afdeling IV. Bescherming van de reserve Algemeen Samenstelling van de fictieve massa I. Bestaande goederen II. Schenkingen A. Omschrijving B. Waardering Waarde bij het openvallen van de nalatenschap Staat ten tijde van de schenking Schenking van goederen met toepassing van art. 140bis W. Reg C. Huwelijksvoordelen III. Schulden A. Omschrijving B. Lasten C. Volgorde van aanrekening Aanrekening van schenkingen en legaten op het beschikbaar deel I. Principe II. Volgorde van aanrekening Inkorting I. Vordering tot inkorting A. Principe B. Kenmerken van de vordering tot inkorting Persoonlijke vordering eigen aan de reservatairen De reservatair kan aan de vordering verzaken De vordering tot inkorting is individueel en deelbaar De vordering tot inkorting is een zakelijke vordering II. Volgorde van inkorting A. Legaten B. Schenkingen III. Wijze van inkorting A. In natura Regel Uitzonderingen a. Artikel b. Artikel c. Artikel d. Artikel 922, tweede lid xxviii

23 e. Artikel f. Artikel h. Artikel B. Met terugwerkende kracht HOOFDSTUK VII. VEREFFENING-VERDELING VAN DE NALATENSCHAP Afdeling I. Vordering tot verdeling Afdeling II. Samenstelling van de massa s Actief I. Bestaande goederen II. Inbreng A. Inbreng van giften Begrip Aard Personen die tot inbreng gehouden zijn a. Erfgenaam ab intestato zijn b. Begiftigde zijn Personen die de inbreng kunnen vorderen Aan inbreng onderworpen giften a. Giften als voorschot op erfdeel b. Vrijstelling van inbreng Inbreng van onroerende goederen a. Inbreng in natura b. Inbreng door minderneming Inbreng van roerende goederen Invloed van de Wet van 14 mei a. Inbreng door de erfgenamen b. Inbreng door de langstlevende echtgenoot C. Inbreng van schulden Passief I. Schulden van de erflater II. Schulden ontstaan na het openvallen van de nalatenschap Afdeling III. Verdeling Actief I. Verdeling in natura II. Uitzonderingen op de verdeling in natura A. Erfgenamen wier banden met de overledene niet zijn vastgesteld en die hun rechten niet tijdig hebben opgeëist B. Kleine nalatenschappen C. Landbouwbedrijven D. Ouderlijke boedelverdeling xxix

24 1. Begrip Betwistingsgronden a. Vernietiging wegens overslaan van een kind b. Vernietiging wegens benadeling c. Bijzondere vordering tot inkorting E. Dubbele akte Begrip Voor- en nadelen in vergelijking met de ouderlijke boedelverdeling III. Heling van erfgoederen Passief Gevolgen I. Declaratief karakter II. Vrijwaring van de kavels Vernietiging xxx