RGI-026: LBS-24-7 Tussenrapportage DP-1: Gebruikerswensen LBS

Transcriptie

1 RGI-026: LBS-24-7 Tussenrapportage DP-1: Gebruikerswensen LBS Wim Looijen, Milan Uitentuis en Peter Bange Redactie: Edward Verbree en Elfriede Fendel GISt Rapport No. 36/RGI LBS September 2005

2

3 RGI-026: LBS-24-7 Tussenrapportage DP-1: Gebruikerswensen LBS Wim Looijen Pandoro Value Added Services Milan Uitentuis en Peter Bange - ATLIS Redactie: Edward Verbree en Elfriede Fendel TU Delft-OTB GISt Rapport No. 36/RGI LBS September 2005

4 Samenvatting In het kader van het project LBS-24-7 uit het Ruimte voor Geo-informatie (RGI) programma is een definitiestudie uitgevoerd naar locatiegebonden diensten (Location Based Services) gericht op de handhaving van de rechtsorde en hulpverlening. In deze rapportage (DP-1) wordt een beeld gegeven van het huidig gebruik, de eisen en de wensen t.a.v. LBS voor politie, brandweer en andere hulpverlenende instanties. ISSN: Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van: Ruimte voor Geo-informatie Postbus AM Amersfoort Koningin Wilhelminalaan HN Amersfoort 2005 Sectie GIS technologie Onderzoeksinstituut OTB TU Delft Jaffalaan 9, 2628 BX Delft Tel.: ; Fax Websites:

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Wat is LBS? Huidig gebruik van LBS Buurtbeeld Veiligheidsnet Nationale Locatie Server Sherpa P-info Buiten Beter Brandweer Noodhulpverlening Integrale Milieu Controle Verkeer en Waterstaat ANWB Aanpak studie Beschikbaarheid Toegankelijkheid Betaalbaarheid Tijdigheid Betrouwbaarheid Eisen en wensen aan LBS Beschikbaarheid Toegankelijkheid Betaalbaarheid Tijdigheid Betrouwbaarheid Interviews NVBR Mobi-Spot Buitengewoon Beter ISC Sherpa In-pact CIP Meldkamer Politie Haaglanden Geraadpleegde literatuur Onderzoeksinstituut OTB iii

6 iv Onderzoeksinstituut OTB

7 1 Inleiding In het kader van het LBS 24-7 project is één van de onderdelen het inventariseren van de gebruikerswensen voor het gebruik van LBS voor rechtshandhaving, hulpverlening en rampenbestrijding. In dit verslag wordt ingegaan op de activiteiten die geleid hebben tot het opstellen van een globale indruk van de gebruikerswensen. Vanwege de korte doorlooptijd en de (vakantie)periode waarin de studie is uitgevoerd is niet meer dan een globale indruk verkregen. Deze indruk is verkregen aan de hand van deskresearch, gevoerde interviews en de workshop van 28 juli Wat is LBS? Location Based Service (LBS) of locatiegebonden dienst is een dienst die afhankelijk van de positie waar men zich bevindt, wordt geleverd. Een LBS bestaat grofweg uit een aantal elementen: de dienst (service) het apparaat en de plaatsbepaling (location aware device) de gegevens (geo-information) De diensten zijn er in twee soorten: pull diensten en push diensten. Push diensten worden geleverd aan de vrager van de dienst. Pull diensten maken gebruik van de positiegegevens van het apparaat. Een bekend voorbeeld van de eerste soort is het weergeven van het dichtstbijzijnde restaurant op bijvoorbeeld een mobiele telefoon. Een bekend voorbeeld van de tweede soort zijn de websites en Het laatste bedrijf heeft overigens vanwege een buitensporige tariefverhoging van de locatiebepaling door Vodafone haar activiteiten moeten staken. Een LBS kan geleverd worden op diverse (draagbare) apparaten variërend van mobiele telefoon en PDA tot tablet PC (bij push diensten) tot server (pull diensten). De meest gangbare apparaten zijn de mobiele telefoons en PDA s. Naast de apparaten is het noodzakelijk dat op een of andere manier de positie bepaald wordt. De positie kan bepaald worden door GPS of door de locatie van de mobiele telefoon te bepalen. Afhankelijk van de positie van het apparaat wordt de dienst geleverd. Deze kan bestaan uit diverse soorten informatie zoals bijv. aanwijzingen, een adres, een route, een kaartje etc. Deze gegevens staan opgeslagen op een centrale server en met behulp van positiegevoelige zoekcriteria worden deze doorgestuurd naar het (mobiele) apparaat. Daarnaast kan de positie-informatie gebruikt worden om een overzicht te creëren van de locatie van het apparaat en andere apparaten. Een goed overzicht van LBS en tracking services wordt gegeven in: J.G.M. Steenbruggen en S. Saeidi Mobarakeh Tracking services gepositioneerd, te vinden onder Onderzoeksinstituut OTB 1

8 In het artikel van J.G.M. Steenbruggen en M.J.M. Grothe Location Based Services gepositioneerd als informatiedienst wordt duidelijk gemaakt dat LBS een veelomvattend begrip is, en daarom ook meer als een noemer gezien moet worden waaronder diverse diensten vallen. Ook wordt benadrukt dat LBS niet denkbaar is zonder de moderne telecommunicatie. Vier belangrijke telecom begrippen die geïntroduceerd worden zijn: allocutie: op initiatief van de centrale wordt informatie verspreid naar individuen; consultatie: het individu vraagt informatie op bij het centrum; registratie: de centrale haalt informatie op bij individuen; conversatie: het individu wisselt informatie uit met ander individuen. Respectievelijke voorbeelden hiervan zijn: ether en kabel omroep; teletekst; verkeersinformatie vergaren via localisatie van mobiele telefoons van automobilisten; een telefoongesprek. Met deze begrippen in het achterhoofd is het eenvoudiger uitspraken te doen rond architectuur, keuze van technologie en marktwerking van nieuw te ontwikkelen (locatie gebonden) technologie. Zie verder onder In het artikel Location Based Services van M.J.M. Grothe en J.G.M. Steenbruggen wordt uitgelegd hoe LBS zich verhoudt tot mobiel GIS en wordt geïnventariseerd wat het belang is van LBS voor Verkeer en Waterstaat. LBS wordt beschreven als een stap verder dan mobiel GIS omdat de informatie in een mobiel GIS nog niet afhankelijk hoeft te zijn van de plaats waar de gebruiker zich bevindt. Mogelijkheden voor V & W: verstrekken en ontsluiten van publieksinformatie als: files, (water)weg werkzaamheden, waterstanden; locatie afhankelijk afrekenen: rekening rijden; openbare orde en veiligheid: informatie bij calamiteiten zoals de vuurwerkramp; handhaving van vergunningen: een inspecteur krijgt ter plaatse direct relevante informatie; directe overdracht van metingen in het veld naar de centrale opslag. De verschillende methoden van plaatsbepaling komen aan bod en tenslotte wordt nog aandacht besteed aan privacy aspecten. Zie verder onder 2 Onderzoeksinstituut OTB

9 2 Huidig gebruik van LBS In Nederland zijn een aantal initiatieven ontwikkeld die het gebruik van LBS voor rechtshandhaving, hulpverlening en rampenbestrijding mogelijk maken, maakten of mogelijk gemaakt hebben. Hieronder volgt een korte samenvatting van een aantal initiatieven, in willekeurige volgorde. 2.1 Buurtbeeld Onder de noemer BuurtBeeld biedt Nederlands Veiligheids Net (NVN) toegang tot een gebiedsgericht procesmanagementmodel voor integrale veiligheidsaanpak met gegevens en analysemogelijkheden betreffende een wijk of buurt en de daarin samenwerkende ketenpartners. Het BuurtBeeld-model heeft drie lagen: een samenwerkingslaag, een coördinatielaag en een veldlaag. In de samenwerkingslaag wordt gerichte aandacht besteed aan het optuigen, professionaliseren en borgen van samenwerkingsconstructies. Ook is er inhoudelijke begeleiding op de implementatie van werkwijzen, op de eerste inzet van de verschillende interfaces (desktop-applicaties, PDA's, briefing bords), bij strategisch overleg, evenals bij het ontwikkelen van innovatieve veiligheidsprojecten. De coördinatielaag kent een kennisdeel die toegankelijk is via de NVN-webportal, waarin naast praktische gebiedsgegevens ook procesgegevens beschikbaar zijn. Daarnaast kent de coördinatielaag een analysedeel, waarin informatie doorgegeven wordt naar de mensen in het veld. Via het interventiedeel worden op basis van analyses en alarmeringen operationele interventies ondersteund, hetzij in directe respons op een incident, hetzij preventief. In de veldlaag is snelle, multimediale input én briefing mogelijk, kan gebruikersvriendelijk geopereerd worden met praktische informatie (FAQ's, instructies, alarmeringen, checklists, procedures) en kan direct contact verkregen worden met relevante ketenpartners. 2.2 Veiligheidsnet Veiligheidsnet is een geo-applicatie voor de hulpverleningsdiensten. Het betreft een Open-GIS Internet toepassing, die de verschillende hulpverleningsdiensten de mogelijkheid geeft om continu actuele informatie (tekstueel, administratief en geogegevens) aan te bieden en op te vragen. Daarnaast kan er via het systeem ook onderling gecommuniceerd worden; er kan informatie-uitwisseling plaatsvinden. Doordat het systeem open is en er gewerkt wordt met webservices, kunnen de benodigde gegevens van alle aangesloten ketenpartners real-time in het veld worden opgevraagd en verwerkt en kan tevens de in het veld ingevoerde (geo-)informatie door de andere ketenpartners op andere locaties worden gebruikt. Onderzoeksinstituut OTB 3

10 2.3 Nationale Locatie Server Registratie van locatiegebonden gegevens voor bijvoorbeeld processen-verbaal, adressen en al wat voor het politiewerk van belang is gebeurt op dit moment nog op zeer uiteenlopende wijzen binnen de verschillende politieregio s. Om hierin eenheid te brengen wordt een nationale locatie server opgezet. Volgens een vaste beschrijving worden in een Oracle Spatial database locatiegebonden administratieve gegevens opgeslagen. In Rotterdam start hiermee binnenkort een proef. Wanneer uiteindelijk alle regio s van dezelfde opzet gebruik gaan maken, wordt uitwisseling van gegevens en software veel eenvoudiger. Hiervoor is het niet nodig dat de verschillende regio s fysiek van dezelfde database gebruik maken, men kan ook verschillende gesynchroniseerde Oracle Spatial databases aanspreken. Deze nationale locatie server (ook wel ISL van Informatie Services: Locatie genaamd) bevat geen kaartmateriaal. Dit deel moet uiteindelijk worden ingebracht door toekomstige versmelting met Sherpa (paragraaf 2.4). 2.4 Sherpa Steeds meer politieregio's maken gebruik van Geografische Informatie Systemen en positiebepalingsapparatuur. De - in totaal vijfentwintig - regio's maken gebruik van verschillende systemen en diverse digitale kaartbestanden. Dit maakt het lastig of soms onmogelijk om informatie uit een GIS uit te wisselen tussen regio's of zelfs met andere afdelingen binnen dezelfde regio. Bij gebruik van positiebepalingsapparatuur is het niet mogelijk om voertuigen uit de ene regio zichtbaar te maken op het GIS in de meldkamer van een andere regio. Bij grensoverschrijdende operaties, zoals achtervolgingen, kan dit zelfs tot gevaarlijke situaties leiden. In het project Sherpa worden deze problemen aangepakt. Door het standaardiseren van communicatie en basisbestanden kan op uniforme wijze gewerkt worden met geo-informatie en wordt de interregionale communicatie sterk verbeterd. 2.5 P-info P-Info is een systeem waarmee agenten op straat op ieder gewenst moment via hun mobiele apparaat regionale politiedatabases (o.a. informatie over incidenten, betrokken personen en goederen, burgers en ondernemingen) en landelijke registers (voertuigen, personen) kunnen bevragen. Ook kunnen zij automatisch notificaties ontvangen als er een nieuwe melding binnenkomt voor het werkgebied waarin zij actief zijn. Het is mogelijk locaties van incidenten weer te geven op kaartjes, te en, afspraken te plannen in een agenda, en adressen en telefoonnummers op te vragen en te bewaren. 2.6 Buiten Beter Begin september 2005 start de operationele fase van het project BuitenBeter waarin ongeveer 150 toezichthouders en opsporingsambtenaren van onder meer gemeenten, provincies, waterschappen, inspecties en terreinbeherende instanties (ca 25 organisaties) digitaal gaan handhaven. Het project is het vervolg op de pilot BuitengewoonBeter die in 2003 in een kleiner gebied is uitgevoerd. 4 Onderzoeksinstituut OTB

11 Doel van het project is met hetzelfde aantal toezichthouders een betere en efficiëntere handhaving te realiseren. Overtredingen in het buitengebied worden uniform geregistreerd en eventueel digitaal doorgegeven aan elkaar. Ook is relevante handhavinginformatie in het veld digitaal op te vragen. Tenslotte komt voor een groot gebied informatie beschikbaar ten behoeve van beleidsontwikkeling en inzet van menskracht bij de handhaving en wordt invulling gegeven aan een deel van de kwaliteitscriteria professionalisering van de milieuhandhaving. 2.7 Brandweer De NVBR is de branchevereniging van en voor de brandweer en rampenbestrijding in Nederland en vervult hierin een bindende rol en ondersteunt de brandweer en alle bij de rampenbestrijding betrokken organisaties bij hun zorg voor de fysieke veiligheid van onze samenleving. Een onderdeel hiervan is de visie van de NBVR voor een OOV-breed GIS. Deze visie is onder andere een reactie op het besluit van BZK om Sherpa multidisciplinair in te zetten (dus niet alleen voor politie, maar ook voor brandweer en ambulancediensten). Het uit de visie voortvloeiende programma van eisen en wensen voor GIS voor de brandweer is door de Raad van Regionale Commandanten op 10 juni 2005 vastgesteld Noodhulpverlening In het kader van Europese richtlijnen moet eind 2006 van iedere noodoproep de positie te herleiden zijn zodat adequaat kan worden ingegrepen op de plek waar dit nodig is. Vanuit Nederland houdt de KLPD zich hier mee bezig, ondersteunt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Gebruikmakend van de KPN infrastructuur moeten alle operators de locatie-informatie bij noodoproepen real-time beschikbaar stellen. Op Europees niveau is afgesproken er in de toekomst voor te zorgen dat ook mobiele 112 oproepen meteen leiden tot localisatie van de oproeper. Het recht op privacy is hierbij al ondergeschikt gemaakt aan het belang van snelle afhandeling, alleen het localiseren zelf is nog een probleem. De grofste methodiek die men kan gebruiken is indicatie op grond van de gebruikte GSM mast; in stedelijk gebied valt hiermee een precisie te halen van 150 meter, in landelijk gebied kan dit echter oplopen tot 35 km. Deze nauwkeurigheid valt met verschillende technieken te verbeteren (driehoeksmetingen e.d.), maar werkelijk goede localisatie zal pas mogelijk zijn in combinatie met GPS. In Amerika is men al sinds 1993 druk doende met de localisatie van 911 oproepen, de problemen die daarbij zijn opgetreden zijn meegenomen in het bepalen van de Europese strategie. Voor verdere informatie wordt verwezen naar: het artikel ANWB Wegenwacht en het gebruik van mobiele geo-ict van J.G.M. Steenbruggen en B. de Priester ( 2.9 Integrale Milieu Controle Bij de milieucontrole en -handhaving in de uiterwaarden zijn een groot aantal partijen betrokken met ieder hun eigen verantwoordelijkheid. M.b.v. de IMC-applicatie is het mogelijk om in het veld enerzijds de relevante gegevens op te vragen en anderzijds Onderzoeksinstituut OTB 5

12 waarnemingen, zoals overtredingen, in te voeren (zowel tekstueel als geografisch), die aan alle betrokken partijen integraal ter beschikking worden gesteld. Illustratief in dit verband is ook het artikel Location Based Services en professionalisering milieuhandhaving van de hand van P.J.M. Jonk en J.G.M. Steenbruggen, zie Verkeer en Waterstaat Bij Rijkswaterstaat (RWS) zijn enkele duizenden professionals actief die regelmatig in het veld werkzaamheden verrichten. Zij maken op verschillende manieren gebruik van informatie en in het bijzonder van locatie- en ruimtelijke informatie. In 2005 is een onderzoek afgerond naar de toegevoegde waarde en economische voordelen van LBS voor RWS. De volledige resultaten van dit onderzoek zijn terug te vinden in het eindrapport Locatiegebonden informatietechnologie voor buitendienstmedewerkers Rijkswaterstaat. Een onderzoek naar de toegevoegde waarde en economische voordelen van Location Based Services van E. Beinat, A.J. Wagtendonk en J.G.M. Steenbruggen (uitgave van het Spatial Information Laboratory, Instituut voor Milieuvraagstukken, Vrije Universiteit Amsterdam, rapportnr. E-05/02). De belangrijkste resultaten van deze studie zijn samengevat in het artikel Locatiegebonden informatietechnologie voor Rijkswaterstaat van E. Beinat, A.J. Wagtendonk en J.G.M. Steenbruggen ( /s pdf) ANWB LBS spelen een belangrijke rol bij de inzet van de wegenwacht. Onder de naam Engine ontwikkelde de ANWB een systeem dat met behulp van GPS voor de locatie en TMC voor de actuele toestand op de weg niet de kortste, maar de snelste route naar een locatie kan bepalen. Vanuit de centrale wordt vrijwel automatisch de inzet van de wegenwachters gecoördineerd doordat bekend is waar iedereen zich bevindt. Tenslotte wordt ook van LBS gebruik gemaakt om tot de beste keuze van een takelbedrijf te komen, mocht deze service noodzakelijk blijken. Voor verdere details wordt verwezen naar het artikel ANWB Wegenwacht en het gebruik van mobiele geo-ict van J.G.M. Steenbruggen en B. de Priester ( 6 Onderzoeksinstituut OTB

13 3 Aanpak studie Op basis van de binnen het projectteam bestaande expertise is een overzicht gemaakt van de belangrijkste projecten en organisaties die zich bezig houden met een of andere vorm van LBS in het domein van rechtshandhaving, hulpverlening en rampenbestrijding. Op basis van deskresearch is een inventarisatie gemaakt van deze projecten en organisaties. Daarnaast zijn een aantal interviews uitgevoerd. De volgende personen zijn geïnterviewd: Persoon Organisatie Interviewer Status L. Uijlenbroek ISC ATLIS verslag E. Langendoen In-pact ATLIS verslag/workshop J. Hoogstraten CIP ATLIS verslag P.Kok Meldkamer Politie ATLIS verslag Haaglanden J. Smit NVBR/Brandweer Pandoro verslag Regio IJssel Vecht A. Wassink Provincie Pandoro verslag Gelderland A. van Rongen Mobi-SPOT Pandoro verslag/workshop J. Malenstein KLPD Pandoro workshop Voor het houden van de interviews is geen strak vragenformulier ontwikkeld maar zijn een aantal steekwoorden gegeven die het verkrijgen van eisen en wensen moeten vergemakkelijken. Deze steekwoorden vallen onder de noemer AAATR (Availability (Beschikbaarheid), Accessibility (Toegankelijkheid), Affordability (Betaalbaarheid), Timeliness (Tijdigheid) en Reliability (Betrouwbaarheid) zijn. In initiële systeemdefinitiestudies worden deze steekwoorden als de sleutelwoorden beschouwd omdat deze in korte tijd een globale indruk geven van het systeem in kwestie. 3.1 Beschikbaarheid 24 Uur per dag/7 dagen in de week? Hoeveelheid en type gebruikers? Single supplier of meerdere leveranciers? Support/maintenance? 3.2 Toegankelijkheid Toegang voor iedereen of geselecteerde groep professionele gebruikers? Externe en interne afhankelijkheden (GPS?/Telecom?) Open LS/GIS? Onderzoeksinstituut OTB 7

14 3.3 Betaalbaarheid Kosten van ontwikkeling? Kosten van operaties? Training noodzakelijk? Ontwikkeling en operatie brengen wijziging in organisatie met zich mee? 3.4 Tijdigheid Verwerking: real-time, near real-time of off-line (in speciale gevallen)? Wanneer is "systeem" nodig? 3.5 Betrouwbaarheid Percentage betrouwbaarheid? Down-time eisen? Betrouwbaarheidseisen aan gegevens, apparatuur, diensten? Betrouwbaarheid interne bronnen? Daarnaast zijn verschillende organisaties benaderd, die hun medewerking in principe hebben toegezegd maar door de vakantieperiode nog benaderd konden worden. Persoon Organisatie S. Diehl Veiligheidsnet N. Bourgonjen Geodan T. Tjerkstra Ministerie van Binnenlandse Zaken T. Eleijzen Integrale Milieu Controle; RWS-ON U. Vos en I. Steens Ambulance Zorg Nederland M. Hagen Ministerie van Justitie 8 Onderzoeksinstituut OTB

15 4 Eisen en wensen aan LBS Op basis van de deskresearch, de interviews en de workshop zijn de volgende globale eisen en wensen geformuleerd: 4.1 Beschikbaarheid 1. Een LBS moet 24 uur per dag 7 dagen in de week beschikbaar zijn. 2. De dienst/informatie uit een LBS moet zowel beschikbaar komen in voertuigen (zogeheten voertuiggebonden systemen) als bij personen (zogeheten persoonsgebonden systemen) 3. User interface, informatie en signalering moeten uniform beschikbaar komen. 4. Het Nationaal Locatie Bestand (NLB) dient up-to-date te zijn. 5. Het NLB dient de informatielagen te bevatten die door de organisaties in het OOV domein worden gewenst. 6. De gegevens uit diverse interne en externe databases moeten uitwisselbaar zijn. 7. Er dient gebruik gemaakt te worden van commerciële draadloze/vaste netwerken. Deze netwerken kenmerken zich door dekking, kosten, apparaatkeuze. 8. Rampenplannen moeten digitaal beschikbaar zijn. 9. De informatie die benodigd is moet zo snel mogelijk geïnventariseerd worden en beschikbaar worden gemaakt. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen objectinformatie, geo-informatie, planinformatie, bevolkingsinformatie, capaciteitsinformatie, effectinformatie, activiteiteninformatie en voorspellingsinformatie. Deze typen informatie zijn onder te verdelen in statische informatie, dynamische informatie en modelmatige informatie (bron: ACIR, Onderzoeksinstituut OTB 9

16 4.2 Toegankelijkheid 1. Een LBS dient toegang te geven tot administratieve en ruimtelijke informatie. Beide typen informatie zorgen voor een compleet beeld van de omgevingssituatie zodat gefundeerde beslissingen kunnen worden genomen. 2. De toegang tot externe databases (bijv. Rijkswaterstaat, waterschappen) dient geregeld te worden. Deze databases bieden vaak aanvullende informatie die moeilijk toegankelijk is voor de organisaties die werkzaam zijn in het openbare orde en veiligheidsdomein 3. De locatie van mensen in het veld dient toegankelijk te zijn voor andere mensen in het veld. In het geval van assistentie bij alarmerende situaties is het overzicht van de locatie van aanwezige personen gewenst. 4. De informatiestroom die gestuurd wordt naar of gevraagd wordt door personen dient gecontroleerd en beheerst te worden door een centrale regie, dit om te voorkomen dat zinloze informatie wordt verstuurd en om te voorkomen dat de mensen in het veld overvoerd worden met informatie. 5. Een LBS dient te werken in elk commercieel of privaat draadloos/vast netwerk. 6. Het gebruik van standaarden is noodzakelijk. Hieronder vallen communicatiestandaarden, gegevensopslagstandaarden en open GIS en open LS standaarden. 7. Rampenplannen moeten digitaal toegankelijk zijn. 8. Rampenplannen moeten via het nabootsen van reële situaties door middel van scenario s levende en up-to-date documenten worden. 4.3 Betaalbaarheid 1. Voor het in stand houden van een LBS is niet alleen het beheer van het systeem noodzakelijk maar ook het beheer van de content : de informatie in het systeem. Een goede beheerstructuur is een must voor het gebruik van het systeem. De informatie in het systeem dient up-to-date te zijn. 2. Voor een goede acceptatie en werking van het systeem is de ervaring van praktijkmensen bij het ontwerp van het systeem gewenst. 3. Het ERNP (European Radio Navigation Plan) een Europees initiatief om navigatie, plaatsbepaling & timing toepassingen te standaardiseren en te harmoniseren gestuurd vanuit de vraag/applicatie dient leidend te zijn voor LBS ontwikkelingen. 4. De licentiekosten van commercieel verkrijgbare software moeten lager zijn dan wanneer maatwerk software ontwikkeld moet worden. 5. Er dient gebruik gemaakt te worden van commercieel verkrijgbare apparaten. Deze apparaten hebben over het algemeen een gunstige kosten/baten verhouding. 6. Een LBS dient apparaatonafhankelijk te zijn. In verband met de hoge ontwikkelingssnelheid en hiermee gepaard gaande veroudering van mobiele apparaten levert apparaatonafhankelijkheid een kostenbesparing op. 7. Er dient een centrale regisseur te zijn die de grote lijnen uitzet op nationaal niveau en de richtlijnen aangeeft die op disciplineniveau uitgevoerd moeten worden. 10 Onderzoeksinstituut OTB

17 4.4 Tijdigheid 1. Een LBS moet de dienst real-time leveren. Dit geldt met name in het geval van mensbedreigende situaties. 2. De, op dit moment ontbrekende, informatie moet zo snel mogelijk beschikbaar komen. In de praktijk blijkt dat veel informatie op dit moment ontbreekt of niet up-to-date is. 4.5 Betrouwbaarheid 1. De nauwkeurigheid van de plaatsbepaling in horizontale en verticale positie moet beter zijn dan 5m. De huidige, gebruikte plaatsbepalingmethoden (voornamelijk GPS en/of GSM) leveren niet de juiste nauwkeurigheid. 2. Er moet een betrouwbare positiebepaling in gebouwen zijn. De gebruikte plaatsbepalingmethoden (GPS, GSM) zijn niet bruikbaar in gebouwen omdat het signaal van de satelliet of het belsignaal niet doordringen in gebouwen. 3. Er dient een alternatieve terrestrische positiebepalinginfrastructuur te komen als back-up voor GPS en GSM. 4. De veiligheid van commerciële draadloze/vaste netwerken moet gewaarborgd zijn. 5. De mobiele apparaten dienen geen gegevensfunctionaliteit te bevatten, waardoor ongeoorloofd toegang verkregen zou kunnen worden tot gevoelige informatie. Onderzoeksinstituut OTB 11

18 12 Onderzoeksinstituut OTB

19 5 Interviews De inventarisatie van de gebruikswensen is deels uitgevoerd door het houden van interviews aan de hand van een aantal steekwoorden: beschikbaarheid, toegankelijkheid, betaalbaarheid, tijdigheid en betrouwbaarheid. Hieronder volgt een kort verslag van de gevoerde gesprekken. 5.1 NVBR Jaap Smit, Projectleider GIS van het NVBR: Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding. Interviewer: Wim Looijen Pandoro De NVBR is de branchevereniging van en voor de brandweer en rampenbestrijding in Nederland en vervult hierin een bindende rol en ondersteunt de brandweer en alle bij de rampenbestrijding betrokken organisaties bij hun zorg voor de fysieke veiligheid van onze samenleving. Jaap Smit is gedetacheerd vanuit de Brandweer Regio IJssel-Vecht als Projectleider GIS. Een onderdeel hiervan is de visie van de NBVR voor een OOV-breed GIS. Het hieruit voortvloeiende programma van eisen en wensen voor GIS voor de Brandweer (document in pdf-vorm beschikbaar) is door de Raad van Regionale Commandanten op 10 juni 2005 vastgesteld. Deze visie is onder andere een reactie op het besluit van BZK om Sherpa multidisciplinair in te zetten (dus niet alleen voor politie, maar ook voor brandweer en ambulancediensten). Daarnaast zijn er nog diverse andere soortgelijke initiatieven (P-info resp OOV-info, V-Net, Ambunet, Multi-Team, Incident Master; en vanuit Defensie: ISIS) die allemaal geografische en locatiegebonden diensten verlenen. De huidige eisen, die aan Sherpa gesteld worden zijn, voornamelijk gebaseerd op eisen vanuit de politieorganisatie. De brandweer heeft in bovengenoemd document aangegeven wat nodig is voor een dergelijk systeem voor de brandweer. De in dit document genoemde eis+ en eis(basis) worden voor een deel reeds gedekt door Sherpa 1.0. De planning is dat Sherpa multidisciplinair in een regio wordt geïmplementeerd en dat op basis van deze ervaringen verdere besluitvorming plaatsvindt. Binnen BZK is Tjerk Terpstra projectleider voor Sherpa. Een LBS (Location Based Service) is meer dan alleen mobiel GIS en staat eigenlijk nog in de kinderschoenen. Een LBS wordt onderverdeeld in drie blokken: positie, gegevens en diensten. De positie-informatie is voor de brandweer in het algemeen minder van belang (men staat of in de garage of is bij de plaats van het ongeval, brand, etc.), maar bijv. het volgen van eenheden in specifieke situaties en het snel zichtbaar krijgen van de locatie van bluskranen is wel weer interessant. In Sherpa wordt gebruik gemaakt van GPS. De firma EAL heeft in dit verband een dedicated oplossing gemaakt. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van verschillende netwerken: GPRS, C2000 en RAM. De gegevens zijn van groot belang. In dit verband wordt gewezen op het NLB (Nationaal Locatie Bestand). Dit bestand is in Onderzoeksinstituut OTB 13

20 beheer bij het ISC. De verdere ontwikkeling hiervan zou via RGI (Ruimte voor Geoinformatie) bespoedigd kunnen worden. In dit verband wordt het huidige RGI project RGI-006 Geoloketten vrijheid in gebondenheid genoemd (projectleider Mark Hoogerwerf van Alterra (tel ). Daarin was voorzien in een demonstrator OOV waarin via geowebservices een aantal voor OOV belangrijke bestanden beschikbaar worden gesteld. Daarnaast beschikt bijvoorbeeld de Brandweer Regio IJssel-Vecht over een eigen digitale kaartenserver 'Regio Atlas' (ArcIMS en GeoWeb), waarin de beschikbare gemeentelijke bestanden, TOP25, GBKN en vectorkaarten ter beschikking worden gesteld. In termen van brandweertaken wordt gesproken over koude organisatie (zeg maar kantoorwerkzaamheden zonder spoed) en warme (de werkzaamheden voor de afhandeling van een 112 melding; hierbij is behoefte aan bijna real-time actuele gegevens). Voor beide situaties ontbreken vaak de gegevens. Qua diensten denkt men eigenlijk aan de standaard GIS functionaliteit, met de mobiele GIS component, zoals het opvragen van informatie. Daarnaast is er (niet op korte termijn) interesse voor 3D informatie van complexe gebouwen (ziekenhuizen, bedrijfsgebouwen). Dan kan ook positiebepaling in gebouwen interessant worden, zodat men bij de bestrijding van een brand de locatie van de ingezette ploeg in het gebouw kan volgen. 5.2 Mobi-Spot Arnold-Kees van Rongen, Managing Partner bij Mobi-Spot Interviewer: Wim Looijen Pandoro Arnold-Kees van Rongen geeft een uitgebreide introductie van zichzelf. De laatste 6 jaar is hij samen met Paul Potters de drijvende kracht achter Mobi-Spot. Arnold is meer gericht op marketing- en businessdevelopmentactiviteiten. Mobi-Spot heeft haar werkterrein vanuit de logistiek/het transport uitgebreid naar andere sectoren. De laatste 2-3 jaar heeft Mobi-Spot geïnvesteerd in het opzetten van een LBSnetwerk binnen de OOV sector en de 112 (nood)hulpverlening- & gezondheidszorgsectoren. Naast zijn werkzaamheden bij Mobi-Spot is hij ook bestuurslid van het NIN (Nederlands Instituut voor Navigatie) zie ook: een vereniging van ongeveer 250 leden/professionals, werkzaam in diverse sectoren ten behoeve van navigatie, plaatsbepaling en timingtoepassingen. Met betrekking tot de LBS workshop doet hij twee suggesties: (1) Activiteiten die voortvloeien uit de workshop dienen zich te conformeren aan het ERNP (European Radio Navigation Plan). Voor verdere informatie zie of (een Europees initiatief om navigatie, plaatsbepaling & timingtoepassingen te standaardiseren en te harmoniseren gestuurd vanuit de vraag/applicatie). Het ERNP is een beleidsdocument om de Europese overheden op één golflengte te krijgen. (2) Te kijken naar de kwetsbaarheid en integriteit bij de keuze van de plaatsbepaling en timinginfrastructuren. Het lijkt erop alsof de meerderheid van de overheden alleen eenzijdig naar GPS/Glonass/Egnos en t.z.t. Galileo kijken zonder alternatieve terrestrische infrastructuren of autonome systeem back-ups te overwegen. Zoals de Amerikaans, Britse en Franse overheden en defensieindustrie al hebben besloten, zijn back-up navigatie/plaatsbepaling & timing scenario s dringend gewenst c.q. noodzakelijk bij toepassing van LBS applicaties in het kader van Safety, Security & 14 Onderzoeksinstituut OTB