Praktische opdracht Economie Beleggen

Transcriptie

1 Praktische opdracht Economie Beleggen Praktische-opdracht door een scholier 3864 woorden 17 december ,4 35 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding. De afgelopen periode is er regelmatig in het nieuws gesproken over het dalen van de aandelenkoersen als gevolg van bijvoorbeeld de terroristische aanslag op het World Trade Centre, het financiële hart van de Amerikaanse economie. Dat deze aanslag grote gevolgen heeft, is ook duidelijk merkbaar op de andere beurzen in de wereld. De mensen zijn als gevolg van deze aanslag bang om weer in het vliegtuig te stappen, waardoor er steeds minder vluchten zijn en er mensen ontslagen moeten worden. De Belgische vliegtuigmaatschappij Sabena is failliet gegaan. Onlangs heeft KPN laten weten dat er 4800 medewerkers gedwongen ontslagen zullen worden om het bedrijf voort te laten bestaan. Het aantal is inmiddels teruggebracht naar 2800 en het bedrijf staat aan de rand van een faillissement. Dit alles heeft gevolgen voor het aandeel KPN, bijna niets meer waard. Kortom als het in de economie slechter gaat, heeft dit dus direct gevolgen voor de aandelenkoersen. Ik ben nu eigenlijk wel benieuwd hoe die koersen tot stand komen. Welke factoren zijn hiervan op invloed? Hoe werkt de effectenbeurs? Wanneer weet je hoe je moet kopen, verkopen en welke aandelen kun je het beste kopen? 1.Wat is beleggen, en wat maakt beleggen interessant? Beleggen is iets anders dan sparen. Bij beleggen hoop je dat je in der loop der tijd een hogere winst maakt dan bij rente sparen. Als je kiest voor aandelen/ obligaties dan steek je, je geld in activiteiten van bedrijven, die daarmee winst kunnen maken (of verlies) en daar deel je in mee, hierdoor kan je dus geld verdienen of verliezen. Het risico wat je daarbij loopt is bij het ene bedrijf groter dan bij het andere. Als je kiest om in obligaties te gaan beleggen, dan is de opbrengst misschien wat lager, maar het is wel (bijna) zonder risico s. De hoofdkenmerken van beleggen zijn: pieken en dalen in het rendement (rendement is de opbrengst of het verlies dat d.m.v aandelen wordt verkregen). Maar op lange termijn is gebleken dat beleggen meer oplevert dan sparen. Je behaald winst door de stijgende koersen, je ontvangt dividend en bovendien hoef je over de behaalde koerswinsten géén belasting te betalen. Er zijn vier redenen om te gaan beleggen. Op de eerste plaats is er een kans om een hoger rendement te behalen dan met sparen mogelijk is. Daarnaast zien veel mensen beleggen als een boeiende bezigheid. Een manier om meer betrokken te raken bij de financiële en economische ontwikkelingen in de wereld. Sommigen zien beleggen zelfs als een sport. Pagina 1 van 8

2 1.2 Beleggingsvormen Wat zijn aandelen? Een aandeel is een stukje van een onderneming die je kunt kopen. Een aandeelhouder stelt geld ter beschikking aan een onderneming. Met dit geld koopt hij een stukje van de onderneming. Het geldbedrag dat een aandeel kost wordt de koers genoemd. Als je een aandeel koopt krijg je een beloning dat heet dividend. Als het bedrijf dan veel winst maakt kan er een hoog dividend worden uitgekeerd. Als de onderneming weinig winst maakt dan kan het dividend lager zijn. Daarom zoekt een aandeelhouder een onderneming met een goede winstverwachting. Als de vraag naar een bepaald aandeel toeneemt dan stijgt de koers van het aandeel. Dan word je ingelegde geld meer waard. Maar natuurlijk kan de vraag naar een bepaald aandeel ook afnemen. Dan wordt het aandeel minder waard en lijd je koersverlies. De vraag naar een aandeel wordt bepaald door de vooruitzichten van dat bedrijf en het vertrouwen in de economie. preferente aandelen Aandelen die bij winstuitdeling voorrang hebben op gewone aandelen. Cumulatief preferente aandelen met of zonder winstdekking Dit zijn aandelen om de preferente aandelen aantrekkelijker te maken. Bij deze aandelen is het dividend (winstaandeel) oplopend. Dat betekent dat als de resultaten slecht zijn, dat je het dividend nog te goed hebt in de volgende jaren. Prioriteitsaandelen Dit zijn aandelen die in handen zijn van enkelen belangrijken mensen die daarmee o.a. de naam van het bedrijf beheersen. Dit zijn meestal de oprichters of hun opvolgers, maar soms ook wel houders van veel aandelen in het bedrijf. Niet-volgestorte aandelen Dit zijn aandelen waarop slechts een deel van het bedrag is gestort. Ze mogen niet op de officiële beurs worden verhandeld, wel op de parallel markt. Niet-volgestorte aandelen zijn tegenwoordig bijna niet meer aanwezig wat zijn obligaties? Met een obligatie geef je ook geld aan een bedrijf, maar zonder mede-eigenaar te worden. Hier gaat het dus om een lening. Het risico dat een obligatiehouder loopt is dat het bedrijf in financiële moeilijkheden komt waardoor deze niet meer in staat is om zijn verplichtingen na te komen. Je weet van tevoren hoe lang de lening loopt en hoeveel rente je krijgt. Niet alleen bedrijven maar ook overheidsinstellingen kunnen obligaties uitgeven. Een bekend voorbeeld daarvan zijn de staatsleningen. Het lijkt misschien een beetje alsof het hetzelfde is als sparen. De obligatiehouder krijgt tenslotte een vaste rente vergoeding. Het enige verschil is dat obligaties, net als aandelen, worden verhandeld op de beurs. En dat betekent dat je koerswinst kunt maken Wat zijn opties? Opties geven aan beleggers het recht om tot een bepaalde datum voor een bepaalde prijs een bepaalde hoeveelheid aandelen te kopen of te verkopen. Er bestaan 2 soorten opties: de calloptie en de putoptie. Die worden ook wel calls en puts genoemd. Pagina 2 van 8

3 De calloptie Als je het gevoel hebt dat een bepaald aandeel in waarde zal gaan stijgen, maar je wilt ze voor de zekerheid nog niet kopen dan kun je een calloptie kopen op dat aandeel. Een call die je bijvoorbeeld het recht geeft om 40 aandelen te kopen tot april 2002 voor de prijs die je er vandaag voor zou moeten betalen. Als je wilt kan je dus in april 2002 die aandelen gaan kopen als ze in waarde zijn gestegen. Je kan die aandelen dan meteen verkopen en heb je meteen winst. Je kunt altijd als je een calloptie hebt besluiten om het niet te kopen. Je hebt dan alleen de kosten van de kosten van die call, namelijk de optiepremie. Met een optie is je risico dus aardig beperkt. De putoptie Eigenlijk is de putoptie precies het tegenovergestelde van een calloptie. Bij een putoptie koop je namelijk het recht om je aandelen tot een bepaald bedrag tegen een bepaalde tijd te verkopen. Je kunt een putoptie gebruiken om je aandelen te beschermen tegen een mogelijke koersdaling. Als je aandelen dan werkelijk minder waard worden, dan kun je ze tegen een hogere koers verkopen, maar stijgt de waarde dan heb je helemaal voor niets die putoptie betaald. Je kunt met opties dus handelen in aandelen zonder dat je echt van plan bent de aandelen te verkopen of te kopen. De opties worden net zoals aandelen verhandeld op de beurs. Net zoals de prijs van aandelen verschillen ook de prijzen van opties. Als er veel vraag is naar een bepaalde optie dan stijgt de prijs. En als er minder vraag naar is dan daalt de prijs. 1.3 overige vormen van beleggen Valutahandel Het is ook mogelijk om te beleggen in geldsoorten van binnenland en buitenland. Deze manier heeft een groot risico en kans op hoge rendementen. De buitenlandse valuta heet ook wel de vreemde valuta. Een voorbeeld is natuurlijk de dollar. Als je dit gaat doen, handelen in vreemde valuta's, moet je goed weten hoe de economie in het land zelf is Beleggen in onroerend goed Dit betekent dat je belegt in huizen, landgoederen enz Edele metalen Ook is het mogelijk om te beleggen in metalen zoals goud en zilver. Wanneer de prijs van jou grondstof stijgt kan je deze verkopen om winst te maken. 2. Wat is een beleggingsfonds? Een beleggingsfonds beheert een groot pakket beleggingen bijvoorbeeld aandelen. In de meeste gevallen is beleggen in fondsen efficiënter dan individueel beleggen, omdat de fondsmanagers een beleggingsportefeuille beheren van miljoenen euro s. De beheerders van het beleggingsfonds houden dagelijks het economische -en financiële nieuws voor je bij. Zij weten precies welke ontwikkelingen invloed hebben op je beleggingsfonds. Zij kopen en verkopen aandelen en beleggen dividenden opnieuw. Zij volgen kritisch de bedrijven waarin belegd wordt. Als individuele belegger is het bijna onmogelijk om alle economieën over de gehele wereld te analyseren. Beleggen in een beleggingsfonds geeft dus een stukje gemak, alles wordt voor je geregeld en bijgehouden. Pagina 3 van 8

4 Je bepaalt zelf hoeveel tijd je wilt besteden aan het volgen van je investeringen. Bij deelname aan een beleggingsfonds beleg je dus indirect in een groot aantal verschillende bedrijven. Als het met een bedrijf slecht gaat dan kan dit worden opgevangen door betere resultaten van de andere bedrijven, daardoor ben je minder gevoelig voor koersschommelingen. Het is belangrijk om een goed evenwicht te vinden tussen het risico en het rendement. 2.1 Minder risico Doordat heel veel beleggers deelnemen, bedraagt het totale vermogen van een beleggingsfonds vele miljoenen euro's. Hierdoor kan het fonds in een groot aantal verschillende bedrijven beleggen. Gaat het met een van die bedrijven minder goed, dan kan dit rechtgetrokken worden door de goede resultaten van de andere beleggingen. Je belegging is daardoor minder gevoelig voor koersschommelingen. Bijna alle grotere beleggingsmaatschappijen, zoals ABN AMRO, OHRA, AMEV en Spaarbeleg adviseren je alleen te beleggen met geld dat je minimaal de komende drie jaar niet nodig denkt te hebben. Bij een korte looptijd is de waarde van je belegging te gevoelig voor koersschommelingen. Elke soort van beleggen brengt risico s met zich mee. Beleggen geeft je de kans op een hoger maar ook een lager dan gemiddeld rendement. 2.2 Lagere kosten Het fonds koopt en verkoopt aandelen in het groot. Dit zorgt voor lage kosten. Je hoeft alleen rekening te houden met de aan en verkoop kosten. Die worden berekend als je aandelen in het fonds koopt of verkoopt. Vaak hebben beleggingsmaatschappijen acties, dit kan bijvoorbeeld zijn dat je de komende tijd op een beleggingsfonds geen aankoopkosten hoeft te betalen. Je kan dan dus gratis instappen. Als je over beleggingen praat met duizenden euro s kan dat toch een heel groot bedrag besparen. Door deze acties proberen de beleggingsmaatschappijen de twijfelaars over de streep te trekken. 3. Aandelen kopen en verkopen Het kopen en verkopen van je aandelen in een beleggingsfonds gaat heel eenvoudig. Je belt gewoon je bank en vertelt voor welk bedrag je wilt kopen of verkopen. Deze opdracht wordt dan tegen de openingskoers van de volgende beursdag uitgevoerd. 3.1 Kopen, wachten of verkopen? Wanneer is het juiste moment om effecten te kopen of juist te verkopen? Dit is de vraag waar iedere belegger mee speelt. Immers het moment waarop je verkoopt, bepaald uiteindelijk of je wint het of verliest. 3.2 Zelf doen of laten doen? Voordat je de keuze maakt hoe je gaat beleggen(aandelen, obligaties, opties) is het goed om je af te vragen hoeveel tijd je kunt en wilt steken in het volgen van het financiële en economische nieuws. En in hoeverre je zelf alle beleggingsbeslissingen wilt nemen. Als je weinig tijd hebt, hoeft dat niet direct te betekenen dat beleggen niets voor je is. Veel banken bieden aantrekkelijke mogelijkheden, waarbij je de banken het werk voor je laat doen. Pagina 4 van 8

5 3.3 Aan- of verkooporders: bestens of gelimiteerd Om te voorkomen dat je koopt tegen een hogere koers of verkoopt tegen een lagere koers dan je lief is, kun je aan je order een limiet verbinden. Je geeft bijvoorbeeld aan dat je het aandeel ABC pas wilt kopen of verkopen op het moment dat deze de koers heeft bereikt van EUR 30, -. Ook kun je ervoor kiezen de order te laten uitvoeren tegen de actuele koers. Je weet dan van tevoren niet precies tegen welke koers je koopt of verkoopt, die hangt af van de koersontwikkeling. Als je geen limiet opgeeft, noemen we je order een bestens order, geef je wel een limiet op dan spreken we van een limietorder. Je legt een limietorder in om jezelf te beschermen tegen hevige koerssprongen. Bij het opgeven van een gelimiteerde order loop je wel het risico dat je order uiteindelijk niet uitgevoerd wordt, omdat de door jou opgegeven koers niet bereikt wordt. 3.4 Wat kost een effectenorder? Voor het verwerken van aan- en verkooporders brengen banken en commissionairs transactiekosten in rekening (de provisie). De hoogte van deze provisie is afhankelijk van het transactiebedrag en de manier waarop je, je order doorgeeft. 3.5 De waarde van je aandelenportefeuille De bank houdt je 4 x per jaar op de hoogte d.m.v. twee overzichten: - een specificatie: een compleet beeld van de huidige waarde en opbouw van je portefeuille - een analyse: komt de verdeling binnen de portefeuille overeen met het gekozen portefeuillemodel. Uiteraard kun je ook zelf de koers van de beleggingen dagelijks volgen. Dit kan via de beurspagina van de krant(uitgebreid in het Financieel Dagblad), mobiele telefoon, Internet, teletekst en televisieprogramma RTLZ nieuws. In dit programma wordt het laatste financiële en economische nieuws met de koersontwikkelingen van de AEX besproken. 3.6 niet op een paard wedden Om het risico van koersdaling te beperken kun je beleggen in verschillende beleggingscategorieën(aandelen, opties en obligaties), maar ook in landen en in uiteenlopende takken van handel en industrie beleggen. Door steeds iets nieuws in te brengen in je portefeuille wordt de spreiding groter en het risico kleiner. Mogelijke verliezen in de ene sector worden dan gecompenseerd door winst in de andere bedrijfstak. Spreiding zorgt voor een lager risico van de portefeuille 3.7 Automatisch beleggen Dat is echt heel eenvoudig. Je hoeft alleen maar aan te geven hoeveel je per maand in wilt leggen en in welk beleggingsfonds van een bepaalde maatschappijen, de rest doen anderen voor je. Ze schrijven dan maandelijks een vast bedrag van je bankrekening af. Hier is wel een minimum per maand vastgesteld, en dit is bij elke maatschappij anders. Nu heb je er geen omkijken meer naar. Je kunt natuurlijk je inleg altijd Pagina 5 van 8

6 verhogen of verlagen of (tijdelijk) stopzetten. Dit kun je allemaal met een telefoontje regelen. 3.8 Je beleggingsdoel. Inmiddels zijn we aanbeland bij de belangrijkste vraag, hoe lang kun je het geld waarmee je gaat beleggen missen. Wanneer heb je de inleg en de eventuele opbrengsten hiervan weer nodig? Het termijn die je naar aanleiding van deze vraag bepaald, wordt je beleggingshorizon genoemd. Ga je bijvoorbeeld beleggen voor de financiering van de studie van je kind dat 6 jaar oud is heb je een beleggingshorizon van ongeveer 12 jaar. Ga je beleggen voor de oude dag en ben je 35 jaar oud, dan is je beleggingshorizon 25 tot 30 jaar of nog langer. Is je horizon langer dan 10 jaar dan kun je gerust overwegen om voor een belegging te kiezen die op korte termijn veel risico met zich meebrengt. Met kans op een hoger rendement! Wel moet je dan rekening houden met tussentijdse koersschommelingen en daar niet wakker van liggen. Staat er je minder tijd ter beschikking, dan is het beter om op safe te spelen. Tenzij je stalen zenuwen hebt, risico wilt lopen of je geld makkelijk kunt missen. Hoeveel risico je neemt is niet alleen afhankelijk van hoe lang je beleggingshorizon is, maar ook het doel waarmee je belegt. Dit noemen we beleggingsdoel. Is dat een doel dat u moet halen, bijvoorbeeld de studie van je kinderen, dan kies je voor een beleggen die minder risico met zich meebrengt. Immers je moet het geld op een bepaalde datum echt ter beschikking hebben. Beleg je bijvoorbeeld om ooit eens een zeilboot te kunnen kopen, dan kun je wellicht wat meer risico nemen. Als het geld wat eerder of later ter beschikking komt, heeft dat minder ingrijpende gevolgen. 3.9 Wat is een beleggingsprofiel Aan de hand van een beleggingsprofiel kan je kiezen welk portefeuillemodel het beste bij je past. Op bijlage 1 staat een voorbeeld van een beleggingsprofiel. Ben je voorzichtig type of ben je een gokker. Het model geeft je het advies hoe je het beste je geld kunt spreiden over liquiditeiten (sparen), obligaties, aandelen etc. Een defensieve portefeuille is voor iemand die voorzichtig is, weinig risico neemt en het geld niet lang kan missen. In tegenstelling tot de gokker die van risico houdt en het geld voor lange tijd kan missen. Deze persoon zal voor een avontuurlijke portefeuille kiezen. Hoe meer risico je loopt, hoe groter de kans op een hogere winst. Bijvoorbeeld bij de ABN AMRO zijn zes modellen die variëren in risico en rendement: 1. De risicomijdende portefeuille 2. De defensieve portefeuille 3. De voorzichtige portefeuille 4. De ondernemende portefeuille 5. De avontuurlijke portefeuille 6. De gedurfde portefeuille. 4. Je kansen bij emissies. Een emissie is niets anders dan de uitgifte van (nieuwe) aandelen of obligaties. Doorgaans besluiten ondernemingen tot een emissie om nieuw kapitaal te verwerven. Op een emissie kun je inschrijven gedurende een vaste periode van bijvoorbeeld twee weken. Maar als blijkt dat er veel vraag is naar de aandelen wordt de emissie eerder gesloten. Het inschrijven op aandelen van bedrijven die voor het eerst naar de beurs gaan, is een bijzondere vorm van beleggen. Er is immers nog geen koers, waardoor je dus zelf moet schatten hoeveel het aandeel waard is. Daar staat tegenover dat de emissie prijs meestal aan de voorzichtige kant wordt gehouden. Zo ontstaat immers een goede sfeer rond het aandeel. Af en toe lijdt Pagina 6 van 8

7 dit tot spectaculaire koersstijgingen op de eerste beursdag. Sommige beleggers schrijven daarom in op meer aandelen dan ze eigenlijk willen hebben(majoreren)(vraag groter dan aanbod koers omhoog). Zij gaan ervan uit dat er voor meer aandelen wordt ingeschreven dan er beschikbaar zijn. Bij zo n overtekening krijgen de beleggers maar een deel van hun inschrijving toegewezen. Aan majoreren kleven grote risico s. Als een missie mislukt, kun je alle aandelen daadwerkelijk toegewezen krijgen. Neem daarom bij twijfel eerst contact op met je bank voordat je inschrijft. 5. Handelen met gezond verstand. Aankopen als de koersen laag zijn, verkopen als de koersen op het hoogtepunt staan. Maar wanneer is dat punt bereikt? Valt een verdere stijging te verwachten of is het moment verkopen nu aangebroken? Er is niets zeker te zeggen of de koersen stijgen of dalen, wel zijn er verschillende sites en bijv teletekst waar je de schommelingen goed in de gaten kunt houden, waardoor je wel globaal kan zien of het verstandig is ze aan te houden of te verkopen. Maar laat je vooral niet meeslepen door de paniek van anderen als de koersen kelderen. Als anderen massaal gaan verkopen, moet je misschien wel blijven zitten of juist kopen. Het tij kan zomaar weer keren. 5.1 Gemoedsrust versus avontuur. In het algemeen kan gezegd worden dat hoe meer risico je neemt bij een belegging hoe groter je kans is op een hogere beloning. Een risicoloos hoog rendement bestaat niet. Zo zul je met een risicomijdende belegging als obligaties een gemiddeld rendement van tussen de 4% en 6% kunnen behalen. Met een risicovolle(re) belegging in de vorm van aandelen is de verwachting voor de lange termijn ca. 10%- 12%. Hierbij zijn uitschieters van zowel 30% als +30% in een bepaald jaar zeker mogelijk. Wat dus heel belangrijk is is of je risico wilt lopen of niet. Wil je minder risico lopen dan kan je bijv. je kapitaal verdelen over verschillende bedrijfstakken of het verdelen over verschillende beleggingsvormen. 6. De beurs en de koersen. Aandelen, obligaties en opties worden verhandeld op de beurs. De prijzen, doorgaans koersen genoemd, worden bepaald door het marktmechanisme van vraag en aanbod. Het voorspellen van vraag en aanbod is lastig. Daarvoor moeten we begrijpen welke interne en externe invloeden de vraag of juist het aanbod doen toe- of afnemen. 6.1 De rol van de beurs. De beurs is een soort markt. Er wordt gehandelt in aandelen, obligaties, opties en tal van andere financiële producten. Banken spelen hierbij een bemiddelende rol. Zij krijgen de aan- en verkooporders binnen en sturen die door naar de beurs tegen een bepaalde vergoeding. Op de beurs komen die orders bij elkaar. Op grond van vraag en aanbod worden hier de koersen bepaald. 6.2 Hoe komen koersen tot stand? Een koers is een prijs die beleggers betalen of krijgen voor effecten. Die koers wordt bepaald door vraag en aanbod en ligt dus vooraf niet vast. Veel vraag en weinig aanbod leiden tot stijgende koersen en de omgekeerde situatie tot dalende koersen. Je treft dit mechanisme ook aan in bijvoorbeeld de huizenmarkt. Is er veel vraag naar huizen en weinig aanbod dan stijgen de prijzen, is er weinig vraag en veel aanbod dan dalen de prijzen. Hoeveel vraag er is naar bepaalde effecten, hangt af van vele factoren. Zo zijn Pagina 7 van 8

8 interne invloeden zoals de winstvooruitzichten van een onderneming van groot belang. Evenals externe invloeden als de rentestand, valutabewegingen, het politiek-economische klimaat en de gang van zaken op andere toonaangevende beurzen ( New York, Londen, Tokio). Zelfs het weer kan invloed hebben op de koersen. Denk bijvoorbeeld aan aandelen Heineken. De bierverkoop is sterk afhankelijk van het weer in de zomer. In een erg warme zomer zal de bieromzet een stuk hoger zijn dan in een slechte zomer. Door de hogere omzet zal de winstverwachting toenemen en de koers van het aandeel Heineken waarschijnlijk stijgen. 6.3 Toonaangevende beursindexen. Een beursindex geeft een gewogen koersgemiddelde aan van de belangrijkste aandelen. Aan de veranderingen van de index kun je de stemming op de beurs aflezen. In Nederland hebben we te maken met de AEX-index (Amsterdam exchangesindex), de officiële graadmeter voor de aandelen handel. De AEX-index wordt samengesteld uit 25 toonaangevende aandelen, die 80% van de aandelen vertegenwoordigen op de beurs. Maar er zijn er meer. De Amsterdam Midcap-index(AMX-index) is samengesteld uit 25 middelgrote fondsen. Buiten Nederland is de Dow Jones-index van Wallstreet een bekende. Ook de Amerikaanse Nasdaq-index is belangrijk, omdat daar veel nieuwe technologie bedrijven in zitten. 6.4 Het peilen van de beursstemming. Als belegger heb je direct financieel belang bij de actuele ontwikkelingen op financieel- economisch terrein in Nederland en daarbuiten. Dus moet je al het nieuws op dit gebied op de voet volgen, zodat je kunt handelen als dat nodig is. Hiervoor kun je uit vele informatie bronnen putten. Zo maken veel beleggers gebruik van het Internet. Hier vind je veel financiële informatie en koersen. Ook op de financiële pagina s van landelijke dagbladen vind je dagelijks het actuele nieuws over de economische en financiële ontwikkelingen in de wereld. Daarnaast besteden journaal en actualiteitenrubrieken steeds meer aandacht aan het beursklimaat en de daarmee samenhangende factoren. Voor koers informatie schakelen beleggers vaak over naar teletekst. De koersen die je hier aantreft zijn in de meeste gevallen zo n 20 minuten oud. Pagina 8 van 8