Lange termijn uitkomsten van uithuisplaatsing in Vlaanderen. Laura Gypen, Johan Vanderfaeillie, Frank Van Holen & Delphine West

Transcriptie

1 Lange termijn uitkomsten van uithuisplaatsing in Vlaanderen Laura Gypen, Johan Vanderfaeillie, Frank Van Holen & Delphine West

2 INHOUDSTAFEL LANGE TERMIJN UITKOMSTEN UIT DE LITERATUUR ONDERZOEKSOPZET EERSTE RESULTATEN DISCUSSIE

3 LANGE TERMIJN UITKOMSTEN UIT DE LITERATUUR

4 INTEGRALE JEUGDHULP EFFECTIEF? ACTUEEL THEMA: Wat gebeurt er met jongeren nadat ze de hulpverlening verlaten? Plan jeugdhulp 2.0 (Vandeurzen, 2015) Jongvolwassenen die uit de jeugdhulp komen, hebben meer dan gemiddeld te kampen met sociale uitsluiting, thuisloosheid, structurele werkloosheid of armoede. Die kwetsbare groep heeft nood aan nazorg. Specifieke acties, zowel op Europees als op regionaal niveau, dringen zich op (Bogaert, 2016). Internationaal onderzoek wijst aan dat jongeren die doorheen hun kindertijd geplaatst zijn het op lange termijn minder goed doen dan jongeren uit de algemene populatie

5 INTEGRALE JEUGDHULP EFFECTIEF? ACTUEEL THEMA: Verlening van jeugdzorg? Decreet 2014 Bieden van een passende nazorg is taak van de pleegzorgdiensten Alle pleegkinderen hebben recht op een studiebeurs Verlening van maximumleeftijd van 20 naar 21 jaar Voortgezette hulp blijkt steeds belangrijker Nieuw wetsvoorstel 2018 Verlening is mogelijk tot de maximum leeftijd van 25 jaar, zowel in residentiele zorg als in pleegzorg MAAR! Dit is niet standaard, moet voor de leeftijd van 18 jaar aangevraagd worden aan de toegangspoort Jeugdrechter kan kiezen voor een meer stabiele plaatsing en kinderen direct tot 13-jarige leeftijd toevertrouwen aan het pleeggezin

6 INTEGRALE JEUGDHULP: UITKOMSTEN EFFECTIEF? Opleiding Sociale contacten Tewerkstelling Gezondheid & Middelenmisbruik Huisvestiging Criminaliteit

7 UITKOMSTEN UIT DE LITERATUUR BESLUIT DE INTERNATIONALE RESULTATEN ZIJN ALARMEREND JONGEREN DIE UITSTROMEN UIT DE HULPVERLENING HEBBEN VAAK EEN LAGER DIPLOMA MINDER SNEL WERK EEN LAGER INKOMEN MINDER GOEDE EN/OF STABIELE WOONOMSTANDIGHEDEN WEINIG SOCIALE STEUN GEZONDHEIDSPROBLEMEN VAKER MIDDELENMISBRUIK MEER CONTACT MET JUSTITIE (VOORAL JONGENS)

8 ONDERZOEKSOPZET

9 ONDERZOEKSOPZET VOORSTELLEN VAN HET ONDERZOEK & residentiële zorg Inclusiecriteria Minstens 2 jaar in de hulpverlening verbleven (in pleeggezin of op leefgroep) Tussen jaar de hulpverlening verlaten

10 ONDERZOEKSOPZET ZELF OPGESTELDE VRAGENLIJST Samengesteld uit gevalideerde vragenlijsten van de overheid (SILC, huishoudvragenlijst, gezondheidsenquête) en de Resilience scale Goedgekeurd door ethische commissie 2 delen DEEL 1: huidige situatie (sociale contacten, educatie, werk, inkomen, huisvesting, gezondheid, criminaliteit) DEEL 2: demografische gegevens en hulpverleningstraject + tevredenheid over hulpverlening

11 ONDERZOEKSOPZET GEBRUIKTE SCHALEN Residentiele zorg Populatie Gebruik van gestandaardiseerde schalen (Resilience scale, SILC, huishoudensvragenlijst, gezondheidsenquête, JOPMONITOR) Referentie groep is meestal tussen jaar oud. Gebruik van schalen met normen in de populatie population (SCL-90, RS, ) Cronbach's Alpha N of Items Tevredenheid 0,596 6 GHQ 0, Totaal RS 0, Acceptatie RS 0,629 7 Persoonl. competentie RS 0, Cronbach's Alpha N of Items Depressie SCL90 0, Angst SCL90 0, Slaapprobleem SCL90 0,773 3 Totaal SCL90 0,

12 ONDERZOEKSOPZET LONGITUDINAAL CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEKSOPZET T1 PZ ANT RZ ANT, O-VL & VL-B T2 PZ ANT RZ ANT, O-VL & VL-B T1 PZ VL-B, W-VL, O-VL & LIM RZ LIM T3 PZ ANT RZ ANT, O-VL & VL-B T2 PZ VL-B, W-VL, O-VL & LIM RZ LIM T4 PZ ANT RZ ANT, O-VL & VL-B T3 PZ VL-B, W-VL, O-VL & LIM RZ LIM T5 PZ ANT RZ ANT, O-VL & VL-B T4 PZ VL-B, W-VL, O-VL & LIM RZ LIM T5 PZ VL-B, W-VL, O-VL & LIM RZ LIM

13 ONDERZOEKSOPZET VOORSTELLEN VAN HET ONDERZOEK Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Antwerpen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Limburg

14 ONDERZOEKSOPZET GROTE STAP VOOR VOORZIENINGEN OM DEEL TE NEMEN AAN HET ONDERZOEK Antwerpen Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant Limburg Totaal Aantal gecontacteerde voorzieningen Voorzieningen die niet deelnemen Voorzieningen die deelnemen Deelname Geen deelname

15 ONDERZOEKSOPZET MOEILIJK TE BEREIKEN DOELGROEP Deelname Geen deelname (n=192) (n=172) Antwerp en Oost- Vlaanderen West- Vlaanderen Vlaams- Brabant Limburg Antwerp en Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant Limburg Totaal # deelnames # gegevens doorgekregen

16 EERSTE RESULTATEN

17 EERSTE RESULTATEN STEEKPROEF BIJ AANVANG ONDERZOEK (N=192) Geslacht 61 (31,8%) 130 (67,6%) Leeftijd * Gedwongen hulpverlening Vrijwillige hulpverlening Duur van de zorg Start van de zorg * * (X=21,3)(SD=1,6) 97 (57,1%) 73 (42,9%) 2-24 jaar (X=11,9)(SD=6,0) 0-18 jaar (X=7,6)(SD=5,8) (N=172) 70 (40,7%) 102 (59,3%) (X=20,7)(SD=2,1) 89 (53,0%) 78 (46,4%) 1-21 jaar (X=7,7)(SD=4,9) 0-17 jaar (X=10,1)(SD=4,9) Totaal (N=364) 131 (36,0%) 232 (63,7%) (X=21,0)(SD=1,9) 186 (55,0%) 151 (44,7%) 1-24 jaar (X=9,7)(SD=5,9) 0-18 jaar (X=8,9)(SD=5,3)

18 EERSTE RESULTATEN REDEN VOOR PLAATSING Ontoereikende opvoedingskwaliteiten van de ouders (78%) Instabiele opvoedingssituatie (73%) Problemen van de ouders (67%) Problemen in de ouder kind interactie (58%) Verwaarlozing (53%) Verslaving van de ouders (45%) Emotionele problemen van het kind (29%) Mishandeling (26%) Problemen in het sociaal netwerk (25%) Misbruik (13%) Instabiele opvoedingssituatie (58%) Problemen in de ouder kind interactie (57%) Ontoereikende opvoedingskwaliteiten van de ouders (55%) Problemen van de ouders (52%) Gedragsproblemen van het kind (41%) Emotionele problemen van het kind (37%) Verwaarlozing (33%) Mishandeling (33%) Problemen in sociaal netwerk (30%) Verslaving van de ouders (23%) Ontwikkelingsstoornis van het kind (21%) Misbruik (13%)

19 EERSTE RESULTATEN REDEN VAN PLAATSING X2(2)=32,83, p<.01 Eerste reden van plaatsing (n=187) (n=172) Enkel een kind factor 0,60% 8,40% * Enkel een ouder factor 67,30% * 38,00% Zowel een kind als een ouder factor 32,10% 53,60% *

20 PLAATSING IN PLEEGZORG OF RESIDENTIELE ZORG? Kinderen in pleegzorg worden op jongere leeftijd geplaatst en de pleegzorgplaatsing duurt gemiddeld langer dan de residentiele plaatsing. Pleegkinderen hebben meer kans op een stabiele plaatsing dan kinderen in de residentiële zorg. De reden van plaatsing is bij pleegzorg eerder contextgerelateerd en bij residentiele zorg eerder kind-gerelateerd

21 EERSTE RESULTATEN SOCIALE RELATIES Heeft een stabiele relatie (+12 maanden) (N=192) (N=171) Populatie (N=1360) 56,3% 39,80% * 53,60% (N=192) (N=172) Populatie (N=3133) Heeft kinderen 6,30% * 11,00% 12,70% Is ontevreden met zijn sociale contacten (N=192) (N=172) Populatie (N=694) 27,60% 11,70% 5,00% *

22 EERSTE RESULTATEN OPLEIDING (N=192) (N=171) Populatie (N=1360) Zit nog op school 37,50% 41,30% 61,55% * Van diegene die nog op school zitten (N=192) (N=171) Populatie * (N=1360) Middelbaar 52,94% 74,07% 22,95% Hoge school 35,29% 22,22% 39,25% Universiteit 11,76% 3,70% 37,85%

23 EERSTE RESULTATEN OPLEIDING Hoogste behaald opleidingsniveau (N=192) * (N=171) Populatie (N=1360) Geen diploma 0,60% 8,70% 4,50% 40,1 Lagere school 0,60% 7,00% 4,10% 1 e en 2 e graad 15,20% 24,40% 8,40% Middelbaar diploma 67,30% 45,90% 59,70% Hoge school diploma 6,40% 4,70% 17,80% 7,6 5,3 23,2 Universitair diploma 1,20% 0,60% 5,40% Andere 8,77% 8,70% 0,10% (N=192) (N=171) Populatie * (N=2663) Zeer ontevreden 3,6% 8,2% 2% ontevreden 26,0% 19,9% 3,30% Tevreden 48,4% 50,9% 50,60% Zeer tevreden 21,9% 21,1% 44,10%

24 EERSTE RESULTATEN TEWERKSTELLING (N=192) (N=170) Populatie * (N=3133) In school 25,90% 31,80% 61,60% Werkend (#) 74,10% 68,20% 38,40% (#) = tewerkgesteld (full/parttime) & werkzoekend Werkloos % 8,23 * 16,47 Tewerkgesteld % 55,5 * 38,

25 EERSTE RESULTATEN TEWERKSTELLING (N=192) (N=170) Populatie * (N=3248) Nog niet werkend 9,4% 19,2% 51% ,8% 30,8% 3% ,4% 30,8% 15% ,8% 16,3% 21% >22 0,6% 2,9% 11% (N=192) (N=170) * Ontevreden met job 21,2% 22,1%

26 EERSTE RESULTATEN INKOMEN * (N=184) * (N=164) Populatie (N=2017) Gemiddeld inkomen Kunnen rekeningen niet betalen * (N=186) * (N=186) * (N=164) * (N=164) Populatie (N=2017) 29,20% 43,90% 5,00% Populatie (N=2017) Zeer ontevreden 3,60% 8,20% 3,10% Ontevreden 13,80% 18,70% 11,70% Tevreden 61,10% 59,10% 70,10% Zeer tevreden 21,60% 14,00% 15,00%

27 EERSTE RESULTATEN HUISVESTIGING (N=192) (N=172) Populatie * (N=3048) Leeft zelfstandig 59,20% 58,10% 32,00% (N=192) (N=192) (N=172) (N=172) Populatie (N=3048) Huis heeft geen reparaties nodig 80% 78,2% 80,70% Populatie * (N=2780) Zeer ontevreden 2,40% 4,70% 1,10% Ontevreden 26,00% 12,20% 4,20% Tevreden 52,10% 60,50% 62,90% Zeer tevreden 19,50% 22,70% 32,00%

28 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (N=192) (N=192) (N=170) (N=172) Populatie * (N=233) Ondergewicht <18,5 7,70% 6,50% 8,60% Normaal gewicht 18,5-24,9 59,00% 59,40% 71,30% Overgewicht 25-29,9 24,60% 24,10% 16,60% Obees 30-39,9 8,70% 10,00% 3,50% Populatie * (N=233) Heeft een chronische ziekte 25,10% 29,70% 9,20% (N=192) (N=172) Populatie* (N=3133) Tevreden met gezondheid 75,3% 77,4% 83,3%

29 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (SF-4) Hoe vaak gedurende de laatste weken - Voelde je je vol leven? 1. altijd / 2. gewoonlijk / 3. Soms / 4. bijna nooit / 5. nooit - Had je veel energie? 1. altijd / 2. gewoonlijk / 3. Soms / 4. bijna nooit / 5. nooit - Voelde je je uitgeput? 1. altijd / 2. gewoonlijk / 3. Soms / 4. bijna nooit / 5. nooit - Was je moe? 1. altijd / 2. gewoonlijk / 3. Soms / 4. bijna nooit / 5. nooit (N=190) * (N=171) Populatie (N=216) Vitale energie <78,3 87,70% 89,90% 81,40% Vitale energie >78,3 12,30% 10,50% 18,60% Gemiddelde score 63,6 60,5 61,

30 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (GHQ-12) Hoe vaak gedurende de laatste weken - Was je in staat je te concentreren op je bezigheden? - Heb je te weinig geslapen? - Wou je iets betekenisvol doen? - Kon je beslissingen maken? - (8) 1. Beter dan gewoonlijk 2. Even goed als gewoonlijk 3. Minder goed dan gewoonlijk 4. Veel minder goed dan gewoonlijk (N=188) (N=171) Populatie (N=218) Minder dan twee klachten 33,50% 18,10% 55,10% Minstens twee klachten 25,70% 21,10% 31,40% Minstens vier klachten 40,40% 60,80% 13,50% Gemiddelde klachten 3,62 * 4,69 * 1,5 *

31 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (SCL-90) Vergeleken met de gezondheidsenquête (N=185) (N=172) Populatie (n=217) Indicatie voor angststoornis 12,20% 14,00% 11,40% Indicatie voor depressie 17,00% 19,80% 16,10% Indicatie voor slaapstoornis 38,80% 44,20% 26,40% * (N=185) (N=172) Gemiddelde score op depressie 33,37 37,11 * Gemiddelde score op angststoornis 18,41 20,15 * Gemiddelde score op slaapstoornis 7,56 8,11 *

32 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (SCL-90) Vergeleken met normscores Depressie (N=186) * (N=172) Zeer laag - laag beneden gemiddeld 18,80% 10,50% Gemiddeld 14,50% 11,00% Boven gemidddeld 2,70% 0,00% Hoog 27,40% 32,00% 64,0 78,5 Zeer hoog 36,60% 46,50%

33 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (SCL-90) Vergeleken met normscores Angst (N=187) (N=172) Zeer laag - laag beneden gemiddeld 21,90% 17,00% Gemiddeld 20,30% 15,20% Boven gemiddeld hoog 28,90% 30,40% Zeer hoog 28,90% 37,40%

34 EERSTE RESULTATEN GEZONDHEID (SCL-90) Vergeleken met normscores Slaap (N=188) * (N=172) Zeer laag - laag beneden gemiddeld 14,90% 9,90% Gemiddeld 18,10% 14,00% Boven gemiddeld hoog 28,20% 32,00% Zeer hoog 38,80% 44,20%

35 FIRST EERSTERESULTS RESULTATEN GEZONDHEID (RS) veerkracht (N=165) (N=159) Populatie (N=3265) Gemiddelde veerkracht 80,16 (10,88) 79,03 (10,66) 79,68 (7,59) Gemiddelde persoonlijke competenties 58,64 (7,91) 58,15 (7,68) 54,67 (5,32) * Gemiddelde zelfacceptatie 29,34 (3,97) * 24,27 (3,99) 25,02 (3,26)

36 FIRST EERSTERESULTS RESULTATEN GEZONDHEID (RS) Vergeleken met de normscores Veerkracht (N=165) (N=159) Zeer laag 20,60% 21,40% Laag 4,80% 33,3 42,1 7,50% Beneden gemiddeld 7,90% 13,20% Gemiddeld 20,00% 13,80% Boven gemiddeld 15,20% 18,20% Hoog 14,50% 46,7 11,30% 43,9 Zeer hoog 17,00% 14,40%

37 FYSIEKE GEZONDHEID Zowel jongeren uit pleegzorg als jongeren uit residentiële zorg zijn vaker obees, hebben meer chronische ziektes en zijn minder tevreden over hun gezondheid dan jongeren uit de algemene populatie. MENTALE GEZONDHEID Jongeren uit residentiële zorg hebben een lagere vitale energie dan jongeren uit de algemene populatie. Jongeren uit pleegzorg scoren hier gemiddeld. 43

38 MENTALE GEZONDHEID Zowel jongeren uit pleegzorg als jongeren uit residentiële zorg hebben significant meer klachten wat betreft hun mentale gezondheid dan jongeren uit de algemene populatie. 60% van de residentiële alumni heeft 4 of meer klachten. 40% van de pleegzorg alumni heeft 4 of meer klachten. 13,5% van de algemene populatie heeft 4 of meer klachten. Indicatiescore: enkel indicatie voor slaapstoornissen zowel bij pleegzorg- als residentiële zorg alumni. Normscore: zeer hoge cijfers zowel voor pleegzorg als residentiele zorgalumni voor depressie, angst en slaapproblemen. Jongeren uit residentiële zorg hebben meer kans op slaapstoornissen, angststoornissen en depressie dan jongeren uit pleegzorg

39 EERSTE RESULTATEN MIDDELENMISBRUIK (N=188) Residentiële zorg (N=172) Populatie (N=211) Rookt dagelijks 37,30% 42,40% 16,50% * Problematisch alcohol gebruik (CAGE) 22,90% 17,60% 5,5% * Ooit cannabis gebruikt 43,60% 59,90% * 28,30% * De laatste 12 maanden cannabis gebruikt 23,90% 36,60% * 11,00% * De laatste maand cannabis gebruikt 14,90% 25,60% * 3,80% * Ooit hard drugs gebruikt 19,60% 27,30% 4,50% *

40 EERSTE RESULTATEN CRIMINALITEIT Foster care (N=167) Residential care (N=172) Population (N=1360) Iets expres beschadigd 4,30% * 12,80% * 7,40% Iemand geslagen 5,90% 21,50% * 3,80% Iemand lastig gevallen 4,30% 18,00% * 3,10% Iets gestolen 14,90% 36,00% * 13,70% Ergens ingebroken 1,60% 10,50% * 0,40%

41 WAT LOOPT ER GOED? Zorgverlaters 40% nog schoolgaand Stabiele partners Vinden werk Hogere zelfacceptatie Beperkte criminaliteit Langer wachten met eigen kinderen Niet op significant jongere leeftijd een kind krijgen Van de 40% schoolgaanden zit 75% nog in het middelbaar, de kan is groot dat zij nog een diploma zullen halen Goede woonomstandigheden Gemiddelde veerkracht ivm populatie Hoger gevoel van competentie ivm populatie Op vlak van indicatie voor slaap- en angststoornissen en depressie gelijke scores als jongeren uit populatie

42 WAAR MOETEN WE AAN WERKEN? Zorgverlaters Slechts 8% studeert verder, tov. 23% in de algemene populatie 40% van de pleegzorgalumni hebben 4 of meer psychische klachten (tov. 13% in de populatie) Minder stabiele relaties 40% geen diploma 20% werkloos 40% kan rekeningen niet betalen Verdienen significant minder Minder tevreden met tewerkstelling Meer kans op depressie, slaapproblemen, angststoornis, lagere vitale energie Meer kans op cannabisgebruik Meer criminaliteit Stabiliteit na het verlaten van zorg Minder tevreden met sociale contacten, diploma, inkomen, woonst & gezondheid Stoppen op jongere leeftijd met school, behalen minder vaak een diploma hoger onderwijs Verdienen significant minder Meer chronische ziektes, vaker obees, meer kans op slaapstoornissen, meer psychische klachten Significant meer kans op middelenmisbruik Titel van de presentatie

43 IMPLICATIES VOOR DE PRAKTIJK Zorgen voor stabiliteit, zowel tijdens als na de plaatsing. Versterken van het sociaal netwerk tijdens de plaatsing. Verlengen van begeleiding, (standaard) verhogen van maximumleeftijd. Extra stimulatie en ondersteuning bij het (later) behalen van een gepast diploma. Jongeren voorbereiden op sollicitaties voor het verlaten van zorg. Jongeren gedurende een bepaalde periode extra financieel ondersteunen. Werknemers voordelen bieden voor het aannemen van zorgverlaters zodat ook zij kans hebben op een hoger inkomen

44 IMPLICATIES VOOR DE PRAKTIJK Zorgen voor verse en gezonde voeding tijdens de plaatsing zodat jongeren hier een voorbeeld in hebben. Eventueel ook eenvoudige kookboekjes en kookmateriaal meegeven bij stap naar zelfstandigheid om gezonde voeding te promoten. Zorgen voor extra psychische ondersteuning, zowel tijdens als na de plaatsing. Inzetten op het zelf kunnen signaleren van moeilijkheden en openheid naar hulp zoeken! Bieden van psycho-educatie rond druggebruik en de gevaren hiervan, aanleren van beter geschikte copingmechanismen

45 LIMITATIES Zorgverlaters zijn moeilijk te vinden Is de steekproef representatief? Geslacht (63,7% is vrouwelijk) Hebben we voornamelijk de goede in onze sample? De antwoorden zijn mogelijks beïnvloed door: Intelligentie Aanwezigheid van de onderzoeker Subjectiviteit (bv. Hoe voel je je?) Verlies van informatie door het indelen van categorieën om vergelijkingen mogelijk te maken. Voornamelijk ordinale variabelen zorgt voor beperkte statistische mogelijkheden. Niet alle informatie kon vergeleken worden met de populatie

46 NOG VRA GEN? LAURA GYPEN