PIJN EN LICHAAMSTAAL 1
|
|
- Fenna de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PIJN EN LICHAAMSTAAL 1 C.M. Jessurun A. Pijn Hoewel somatiseren graag als een ergerlijke tekortkoming van migranten wordt gezien, kunnen we rustig stellen dat iedereen somatiseert, dat wil zeggen zijn meer algemeen lijden projecteert in lichamelijke klachten. Vanuit de perceptie dat iedere klacht een biologische, emotionele en sociale kant heeft, en dat de manier waarop de klacht gepresenteerd wordt in hoge mate afhankelijk is van de cultuur van de cliënt en van zijn omstandigheden, is somatiseren niet iets waarover je met de cliënt in discussie hoeft te gaan. Voor migranten die vanuit hun cultuur niet zo bang zijn voor onderworpenheid als bijvoorbeeld de westerse mens, is het hebben van persoonlijke problemen niet voor de hand liggend. Bovendien zijn veel migranten hier alleen gekomen als lichaam, om die lichamelijke arbeid te verrichten waar anderen niet meer toe bereid waren. Zij zijn daardoor vaak al op jeugdige leeftijd fysiek opgebrand. Tenslotte is het waarschijnlijk aanvaardbaarder en dragelijker, om lichamelijk af te knappen dan de mislukking van de migratie te voelen (van Dijk, R., 1985, 1987). Lichamelijke klachten zijn een goede manier om je klachten te presenteren, een even goed uitgangspunt voor therapie als een emotionele klacht. Niettemin is het voor westers opgeleide hulpverleners moeilijk met een dergelijke presentatie om te gaan. De hulpverlening zoals die wordt onderwezen is sterk psychologisch en individualistisch gericht. Pijnklachten worden daarin gezien als teken van weerstand tegen de echte emotionele klachten. Daarmee wordt een dialoog tussen hulpvrager en cliënt al bij de aanmelding geblokkeerd. Pijn is universeel en een basaal signaal van het lichaam dat er ergens iets niet goed is. Pijn is een veel voorkomende klacht bij migrantcliënten en verdient daarom ruime aandacht. Bovendien zijn pijnklachten in de meeste culturen een geaccepteerde opening voor communicatie. Een goede reactie hierop biedt altijd mogelijkheden voor een verder contact. Het is voor een transculturele vaardigheidstraining dan ook van het grootste belang om een goed inzicht te hebben in de fysiologie en de psychologie van de pijn. A.1 Pijn: sensatie en manifestering Pijn en pijnbeleving is een heel complexe materie: er is een fysiologisch en een psychisch deel en de manier waarop beide delen het gedrag c.q. de reactie op de pijn beïnvloeden, is persoonsgebonden. Fysiologisch bezien zijn er verschillende soorten pijn: diepe pijn, oppervlakkige pijn, felle pijn, zeurende pijn. Al deze soorten pijn worden door verschillende mechanismen veroorzaakt. Het lichaam heeft een aantal mechanismen tot zijn beschikking om zich tegen overmatige aandacht voor de pijn te beschermen. Dat is bijvoorbeeld nodig vlak na een ongeluk waar, nadat het lichaam gewaarschuwd is met de eerste felle pijn, die pijn minder de aandacht krijgt (gevoelloosheid) opdat de aandacht gericht kan worden op herstelmechanismen. Er zijn ook verschillende zuiver fysiologische onderdrukkingsreacties die gericht zijn op het verminderen c.q. blokkeren van de doorvoer van de pijnprikkel van bron naar waarnemingscentrum. De efficiëntie waarmee dit gebeurt verschilt van mens tot mens: eenzelfde prikkel veroorzaakt bij de één ondragelijke pijn, bij een ander slechts een vervelend gezeur. In dat opzicht dringt de vergelijking met de geneesmiddeltolerantie zich op: een dosis waar de één nauwelijks op reageert kan een ander sterk opwinden of versuffen. Hiernaast is er de persoonlijke reactie op pijn. Deze kan variëren van ontkenning: je moet er mee (leren) leven tot in paniek raken bij de geringste pijnprikkel. De persoonlijke beleving kan haar oorzaak vinden in een vroegere (traumatische) ervaring maar ook doordat men bijvoorbeeld een idool wil volgen. Daarbij komt nog dat de mate van onderdrukking van de pijnprikkeldoorvoer sterk onder invloed van de psychische gesteldheid van de persoon staat. Fakirs kunnen een groot deel van de pijnprikkeldoorvoer onderdrukken en zo een schijnbare ongevoeligheid induceren. Voeg hierbij dat iemands psychische gesteldheid in belangrijke mate bepaald wordt door zijn of haar culturele achtergrond en dat de cultuur waar hij vandaan komt een sterk cultuurgebonden manier van 1 Jessurun, C.M. (2010) Pijn en lichaamstaal in: Transculturele Vaardigheden II Een systeemtheoretisch behandelmodel. Verschijnt begin
2 omgaan met pijn heeft en het zal duidelijk zijn dat er grote verschillen in pijnbeleving kunnen bestaan tussen de westerse hulpverlener en de allochtone cliënt. Wie meer over deze complexe materie wil weten wordt verwezen naar de literatuur. Zeer lezenswaardig is het boek van Zborowski (1964) over pijnexpressie bij verschillende bevolkingsgroepen in Amerika en het meer op de fysiologie van de pijn gerichte boek van Melzack A.2 Pijnverlichting Verlichting van de pijn via ontspanningsoefeningen en/of massage vergroot het vertrouwen in de hulpverlener en biedt openheid. Voor het werken met somatiserende migrantcliënten is het dan ook een voordeel om iets van ontspanningsoefeningen en lijftherapieën te weten. Er moet veel aandacht gegeven worden aan de pijnklachten en de gegevens moeten zorgvuldig worden geïnventariseerd. Daarvoor kan gebruik gemaakt worden van tekeningen van mannen- en vrouwenfiguren (Bijlage, vanaf pagina ) die de cliënt kan intekenen, inkleuren en eventueel van cijfers voor de mate van pijn voorzien. Pijnverlichting is een goede strategie en deze kan verkregen worden door het toepassen van lichaamsgerichte oefeningen en ontspanningsoefeningen. Er zijn bij het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie in Woerden banden te verkrijgen met ontspanningsoefeningen in het Turks en Marokkaans. Hulpverleners moeten meer ontspannen tegenover lichaamsgericht werken komen te staan. Daarom zijn hier enige eenvoudige oefeningen opgenomen die iedere therapeut kan gebruiken (zie ook Arends, 1991; Stemerding, 1981). B. Lichaamstherapie Lichaamstherapie heeft als uitgangspunt dat lichaam, geest en emoties elkaar onderling beïnvloeden. Lichamelijke pijnen verwijzen al naar gelang het lichaamsdeel waar zij zich bevinden naar emotionele equivalenten. Er zijn verschillende scholen die van deze opvatting uitgaan (Stemerding, 1981). In het boek van Stemerding wordt gebruik gemaakt van Oosterse- en bioenergetische opvattingen over het lichaam. De bespreking hier is voor een groot deel ontleend aan een artikel van Arends (1991). Hulpmiddel bij het opsporen van de emotionele equivalenten van de pijn zijn de chakra's. B.1 De Chakra's De chakra s Het woord chakra komt uit de traditionele Indiase geneeskunde. een chakra is een plaatsen in het lichaam die van belang geacht wordt voor de levenskracht van een persoon. 2
3 De chakra's verdelen het lichaam in 7 gebieden, elk met een eigen energiecentrum: 1. Stuitchakra: Basiszekerheid/veiligheid. Disbalans uit zich in verkramping of verslapping van benen; in het algemeen de spieren van het lichaam. 2. Buikchakra: (Zelf)vertrouwen/er mogen zijn voor de ander. Disbalans uit zich in lage buikpijnen en darmstoornissen (zowel diarree als verstoppingen). 3. Maagchakra: Emotionaliteit. Maagklachten, maagzuur zijn veel voorkomende klachten bij disbalans. 4. Hartchakra: Afstand en nabijheid. Disbalans uit zich in hartklachten maar ook in ademhalingsen hyperventilatie klachten. 5. Keelchakra: Communicatie/verantwoordelijkheid. Stemklachten, verlies van de stem, maar ook stotteren en ingeslikte zinnen en woorden. 6. Oogchakra: Bewustzijn/onder ogen kunnen/mogen zien. 7. Kruinchakra: Universele energie/spiritualiteit, religieuze beleving. De volgende vragen zijn in dit verband relevant: - Welke delen van het lichaam staan volgens deze theorie voor welke emotionele tegenhangers? - Hoe kan je die gebruiken om pijn te verlichten of om de aandacht van de pijnlijke delen af te leiden? Belangrijk voor de hulpverlening is het zesde chakra. Het zesde chakra, het oogchakra, vertegenwoordigt die van het bewustzijn. Pijn in die gebieden heeft altijd te maken met dingen die niet gezien, niet bewust mogen worden. Hoofdpijn is daarom een component van dit gebied. Hoofdpijnen zijn een veel voorkomende klacht, maar een zorgvuldige beschouwing leert dat er verschillende soorten hoofdpijnen zijn. In het hoofd zitten als het ware de vijf andere gebieden -chakra's- verankerd. Iedere soort hoofdpijn hangt samen met een van de gebieden: 1. Een storing in het eerste chakra, de basiszekerheid, geeft klachten gelokaliseerd voor in het hoofd. Men heeft dan een zwaar hoofd, of juist een heel zweverig gevoel. 2. Een balansverstoring van het tweede chakra, van het vertrouwen, geeft pijn langs de haargrens voor op het hoofd. Men spreekt vaak van een prikkelend gevoel. 3. Het derde chakra, die van de emotionaliteit, verbindt zich met een pijn op het hoofd, ook wel een band om het hoofd een bonkend gevoel. 4. Het vierde chakra, die van de balans tussen afstand en nabijheid, is gelokaliseerd aan de achterzijde van het hoofd. Men voelt alsof het hoofd is ingesloten of juist te groot. Men klaagt over stekende pijnen. 5. Het vijfde chakra tenslotte, die van de verantwoordelijkheid, bevindt zich op de haargrens achter op het hoofd bij de atlas. 6. B.2. Slot Begrip van de lichaamstaal als communicatievorm is een krachtig hulpmiddel bij het begrijpen van de klachten. Dit betekent niet dat de veronderstelde verbanden meteen benoemd moeten worden, maar zij kunnen wel helpen bij het vinden van passende oefeningen. Studenten kunnen leren pijnen zorgvuldiger te analyseren en op een vanzelfsprekender manier oefeningen in de gesprekken in te bouwen. De onderstaande oefeningen geven een aantal mogelijkheden om met het verschijnsel pijn om te gaan en het te gebruiken als ingang voor de conversatie en als actief onderdeel van een therapeutische begeleiding. Lijftherapie is niet enig-zaligmakend, de hulpverlener moet weten in welke situatie zij toepasbaar is en op de hoogte zijn van mogelijkheden en beperkingen van deze vorm van therapie. Het is voor sommige cliënten óf een potentieel te bedreigende vorm (er komen bijna altijd aanrakingen bij te pas) óf een te emotioneel geladen vorm. Vooral in heteroseksuele situaties kan lijftherapie tot ongewilde of ongewenste complicaties leiden. Ontspanningsoefeningen zijn in de therapie met migranten erg populair. Toch zijn niet alle oefeningen altijd geëigend. Voor een therapeut die pas met lijfwerk begint zijn grond - en gymnastiekoefeningen een prettig startpunt. 3
4 Ontspannen is vooral voor angstige en onzekere cliënten vaak te moeilijk en wanneer men dit niet goed weet in te schatten en/of te onderkennen kan men zijn doel voorbij schieten. Dit geldt in het bijzonder voor migrantcliënten die sneller geneigd zijn te doen wat er gezegd wordt, maar daardoor in een voor hun ongewenste situatie terecht komen. C. Hulpmiddelen bij pijnlokalisering Het kan heel handig zijn om met behulp van tekeningen aan te geven waar volgens de cliënt de pijn voornamelijk zit. Onderstaand een viertal schematische tekeningen. C.1. Pijnvrouw-voor 4
5 C.2. Pijnvrouw-achter 5
6 C.3. Pijnman-voor 6
7 C.4 Pijnvman-achter 7
8 8
Deel I Sociaal-maatschappelijke aspecten
Inhoudsopgave Premisse 13 Inleiding 13 Pluriforme hulpverlening 14 Het systeemtheoretisch perspectief 15 De houding van de therapeut 15 Doel en doelgroep 17 Evidence-basedhulpverlening 17 Hulpverlening
Nadere informatiePsychomotorische Therapie
Expertisecentrum Psychomotorische Therapie 2 Psychomotorische Therapie (PMT) Voor wie Psychomotorische Therapie (PMT) is een behandelvorm voor mensen met psychische klachten of psychosociale problemen.
Nadere informatieInhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven
Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven Wat is een trauma? Trauma kan cultuurafhankelijk zijn Cultuur bepaalt reactie Cultuur aspecten:
Nadere informatieHIC, specialisatie kinderen
HIC, specialisatie kinderen Module Docent contact uren Zelfstudie Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Ontwikkelingspsychologie 11 22 uur Inleiding in de Chakrapsychologie 11 36 uur Jungiaanse psychologie,
Nadere informatieIntegrale lichaamsmassage
Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling
Nadere informatieLekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert
Lekker in je vel Leren omgaan met stress voor kinderen Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Heeft uw kind wel eens last van stress? Voelt uw kind zich wel eens niet lekker en weet u niet
Nadere informatieHoe ontstaat hyperventilatie?
Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieHyperventilatie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Hyperventilatie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Hyperventilatie Hyperventilatie wordt veroorzaakt door verkeerde manier van ademhalen. Hyper betekent
Nadere informatiePraktijk Avana. Nieuwsbrief September 2015
Praktijk Avana Nieuwsbrief September 2015 Beste nieuwsbrieflezer, IK wil graag een behandelmethode, die ik zelf heel graag gebruik, onder de aandacht brengen Waarom? Omdat deze behandeling zo ontzettend
Nadere informatieCentrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor
Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Modules Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor 1. Psychologie en Psychopathologie 2. Sociale psychologie
Nadere informatieChronische Pijn Groep
Chronische Pijn Groep Geldermalsen Deze folder gaat over de behandeling van chronische pijn en over de manier waarop de Chronische Pijn Groep Geldermalsen deze klacht aanpakt. In deze folder wordt uitgelegd
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieLeren beheersen van je slaapprobleem. Bart De Saeger" 19/03/2012
Leren beheersen van je slaapprobleem Bart De Saeger" 19/03/2012 Bart De Saeger" Klinisch psycholoog - Gedragstherapeut Theorie + Technieken Inzicht krijgen" Leren hoe je het probleem stap voor stap kan
Nadere informatieAfdeling revalidatie. Psychosomatische fysiotherapie
Afdeling revalidatie Psychosomatische fysiotherapie Gespannen??? Pijn??? Vermoeid???? UIT BALANS. IN BALANS In deze folder krijgt u informatie over psychosomatiek, over wat psychosomatische klachten zijn
Nadere informatieResultaten van het onderzoek naar de. kwaliteit van leven. van de partner van een persoon met NAH
Resultaten van het onderzoek naar de kwaliteit van leven van de partner van een persoon met NAH Meer zicht krijgen op de impact van NAH op het leven van de partners van mensen met NAH. Vanuit dit inzicht
Nadere informatieAls u pijn heeft bij het vrijen
Als u pijn heeft bij het vrijen 2 Heeft u als vrouw last van pijn bij het vrijen? Veel vrouwen kennen deze klacht. Wat kan hiervan de oorzaak zijn? Hoe kan het CWZ uw klacht behandelen? Dat en meer kunt
Nadere informatieRelatie tussen Mindfulness, veranderen en leren.
Relatie tussen Mindfulness, veranderen en leren. Inez Dirkzwager I.Dirkzwager@vumc.nl VUmc Amstel Academie http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/ http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/expertisecentrum/
Nadere informatieModule Docent contact uren Zelfstudie. Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Chakrapsychologie 11 72 uur
Deelopleiding Healing en Energiewerk Mogelijkheden Je kunt deze opleiding en de modules van de opleiding op verschillende manieren benutten. Onderstaand vind je een overzicht van de mogelijkheden. 1. Je
Nadere informatieAffirmaties, welke passen bij mij?
Affirmaties, welke passen bij mij? Veel mensen maken gebruik van affirmaties, om hun gevoel, zelfbeeld en gedachten positief te beïnvloeden. Regelmatig hoor ik van cliënten, dat hoe vaak ze ook affirmeren,
Nadere informatieDe rol van emoties bij het tegengaan van bekkenpijn
Vertaling van het blogbericht op de site van Pelvic Health & Rehabilitation Center in California (www.pelvicpainrehab.com): The Role of Emotions in Relieving Pelvic Pain van Lorraine Faehndrich - Women
Nadere informatieEen zorgvrager ontspanningstechnieken aanleren bij pijn
1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 Opdrachtformulier Een zorgvrager ontspanningstechnieken aanleren bij pijn Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen.
Nadere informatieInformatie voor ouders/verzorgers. Speltherapie en creatieve therapie
Informatie voor ouders/verzorgers Speltherapie en creatieve therapie Voor wie is speltherapie en creatieve therapie bedoeld? Spel- en creatieve therapie is voor kinderen en jeugdigen met emotionele problemen
Nadere informatieStressreductie en stressregulatie Training voor mensen met spanningsklachten
Stressreductie en stressregulatie Training voor mensen met spanningsklachten In deze folder vindt u informatie over de training Stressreductie en Stressregulatie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN
INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige
Nadere informatiearomatherapie AROMATHERAPIE
AROMATHERAPIE Bij aromatherapie wordt gewerkt met etherische oliën. Deze oliën bevatten vluchtige bestanddelen van bloemen, planten, wortels, zaden, vruchten, houtsoorten of harsen. Deze oliën beschermen
Nadere informatiePsychosomatisch fysiotherapie
Psychosomatisch fysiotherapie De psychosomatisch fysiotherapeut Tamara den Elzen Wat is psychosomatische fysiotherapie? Psychosomatische fysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie,
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieBeter omgaan met STRESS. E-book
Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Pijnrevalidatie. Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA
PATIËNTEN INFORMATIE Pijnrevalidatie Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA In deze folder geven het Maasstad Ziekenhuis, het Spijkenisse Medisch Centrum en Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis
Nadere informatieEindtermen. Eindtermen Praktijk: Eindtermen Voetreflextherapeut.doc 1
Eindtermen Voetreflexzonetherapie: Eindtermen theorie: - De therapeut behandelt vanuit een holistische mensvisie en stelt binnen het kader van beroepsprofiel het lichamelijk en geestelijk functioneren
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieVaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep
Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd
Nadere informatiePresentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie. e-movere stressmanagement en ontspanning
Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie We zijn mensen van de multi-tasking tijd We denken en we doen veel Er wordt veel van ons gevraagd Bijna alles en iedereen staat onder druk
Nadere informatie10 Met haptonomie agressie voorkomen
10 Met haptonomie agressie voorkomen AGRESSIE Praktijkinformatie Gevoel voor grenzen Bewust aanraken Bewust bewegen EN Met haptonomie agressie voorkomen Agressief gedrag van de cliënt is niet altijd alleen
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieHOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN
HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN PROTOCOL HOOFDPIJN KLACHTEN AUTEUR HELEEN BOVEN MANUEEL THERAPEUT fysiosportief LEON MEIJER SPORTFYSIOTHERAPEUT fysiosportief FOTOGRAFIE 1 JOHAN BOSMA FOTOSTIJL
Nadere informatiepatiënteninformatie Hyperventilatie Spoedgevallendienst G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l
i patiënteninformatie Spoedgevallendienst Hyperventilatie G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l Inhoud Voorwoord...5 1. Wat is hyperventilatie...6 2. Welke verschijnselen kunnen optreden?...6
Nadere informatieDE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit
DE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit DE KERN boz is lid van: VBAG (Vereniging ter Bevordering van Alternatieve Geneeswijze) Shibumi (International
Nadere informatie7Omgaan met faalangst
DC 7Omgaan met faalangst 1 Inleiding Faalangst kan jouw leerprestaties behoorlijk in de weg staan. In dit thema lees je iets over de oorzaken van faalangst en geven we je tips om ermee om te gaan. De inhoud
Nadere informatieLoslaten in 9 stappen en flowen vanuit hart & ziel
Tri of Light Loslaten in 9 stappen en flowen vanuit hart & ziel Loslaten is geen kwestie van wilskracht, maar kan je leren! Loslaten in 9 stappen Loslaten van woede, haat, verdriet, verwachtingen, schaamte,
Nadere informatieDe huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)
Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieVrouwelijke genitale verminking en gendergebonden geweld
Vrouwelijke genitale verminking en gendergebonden geweld Hieronder vindt u de praatplaten die u zelf kunt afdrukken. Druk het document recto-verso af (afdrukken vanaf pagina 2 - omdraaien langs korte zijde)
Nadere informatieWarmtezorg Aromazorg
COMPLEMENTAIRE ZORG In deze folder vindt u informatie over complementaire zorg in het algemeen en een zestal vormen van deze zorg zoals u die op afdeling O en het Oncologisch Dagcentrum (OD) aangeboden
Nadere informatieHyperventilatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Hyperventilatie Wanneer u gespannen bent of angstig, kunnen verschillende lichamelijke klachten ontstaan. Eén van die klachten is hyperventileren. Hyperventileren wil zeggen dat u te snel of te diep ademt.
Nadere informatiePsychosomatische fysiotherapie
Psychosomatische fysiotherapie bij DE KERN boz Praktijk voor Natuurgeneeskunde De Snoostraat 13 4624 VJ Bergen op Zoom Telefoon 0164-210700 Email: info@dekernboz.nl Website: www.dekernboz.nl Kamer van
Nadere informatieWat is de oorzaak van hyperventilatie?
Hyperventilatie 2 Wat is hyperventilatie? Hyperventilatie betekent overmatige ademhaling. Iemand die hyperventileert haalt te snel en te diep adem. Het lichaam reageert hierop. Dit geeft verschillende
Nadere informatieSKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje
SKW Special Beter ziek zijn Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Van Polanenpark 243 2241 SL Wassenaar tel. 070-511 31 47 info@kinderdagverblijven-wassenaar.nl www.kinderdagverblijven-wassenaar.nl
Nadere informatie25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieInformatie over kaakklachten
Informatie over kaakklachten Logopedie Beter voor elkaar 2 Inleiding U bent door de kaakchirurg, KNO-arts, huisarts of tandarts verwezen naar de afdeling logopedie in verband met kaakklachten. Deze folder
Nadere informatieToetsingsvragen Basispakket
Toetsingsvragen Basispakket I. De vier wezensdelen van de mens (Rudolf Steiner/antroposofie) 1) B) Welke wezensdelen vinden we volgens Rudolf Steiner terug bij: mineralen, planten, dieren en mensen. 2)
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatie1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----
Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee
Nadere informatieWerkboek voor de. Veerkracht Versterkende meditatiecursus.
Werkboek voor de Veerkracht Versterkende meditatiecursus www.veerkrachtmanagement.nl Toelichting Les 5 Meditatie: Aandacht voor een moeilijkheid. Meditatie is ervaren en niet vermijden. In deze meditatie
Nadere informatieAchtergronden. De verslaving. Controleverlies
Achtergronden We beschouwen verslaving vandaag als een ziekte. Door veranderingen in de hersenen zijn verslaafden niet goed in staat om hun innamegedrag onder controle te houden. Een verslaafde drinker
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieInhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding en leeswijzer 2. Energie Psychologie 3. Gedachten jouw jouw 4. Verantwoordelijkheid
Inhoudsopgave Voorwoord 2 1. Inleiding en leeswijzer 3 2. Energie Psychologie 7 3. Gedachten 10 Het zijn jouw gedachten die jouw wereld creëren 11 4. Verantwoordelijkheid 13 5. Persoonlijk Plan, jouw blauwdruk
Nadere informatieDE ONTMOETING ROUWCAFE VOOR NABESTAANDEN DOOR VERLIES AAN DE DOOD WWW.ROUWZORGAMSTERDAM.NL
DE ONTMOETING ROUWCAFE VOOR NABESTAANDEN DOOR VERLIES AAN DE DOOD WWW.ROUWZORGAMSTERDAM.NL Samen Eenzaamheid verminderen GGD 24 november 2015 Verlies en rouw en eenzaamheid Rouw= het antwoord dat je geeft
Nadere informatiePijn bij kinderen Afdeling D/ kinderafdeling
Uw kind is waarschijnlijk opgenomen in het ziekenhuis of dit gaat binnenkort gebeuren. Deze folder is bedoeld om u als ouder(s)/ verzorger(s) te informeren over pijn bij kinderen en tips te geven hoe hier
Nadere informatieSEH Spoedeisende hulp
Afdeling: Onderwerp: SEH Spoedeisende hulp 1 Wat is hyperventilatie Wanneer u gespannen of angstig bent, kunnen daardoor verschillende lichamelijke klachten ontstaan. is één van die klachten. wil zeggen
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Duizeligheid
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Duizeligheid z Deze brochure geeft u informatie over duizeligheid en de daarbij behorende klachten. 1 Wat is duizeligheid? Iedereen
Nadere informatieAdem- en Ontspannings-therapie (AOT)
Medische psychologie Adem- en Ontspannings-therapie (AOT) Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Uw klinisch psycholoog heeft voorgesteld om u te verwijzen
Nadere informatieOmgaan met spanningen
Omgaan met spanningen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Stimulerende spanning 1 Problematische spanning 1 Oorzaken van spanning 2 Spanningsklachten 2 De vicieuze cirkel 3 Overspannen
Nadere informatieSuïcidepreventie. Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online
Suïcidepreventie Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online Missie en visie @113 Taboe op praten over zelfmoord doorbreken Drempels bij zoeken en vinden van hulp verlagen Landelijk
Nadere informatieAppendix 2. Attitude - Vragenlijst (A-versie)
Appendix 2. Attitude - Vragenlijst (A-versie) Inleiding Met deze vragenlijst proberen wij na te gaan, hoe je tegen je toekomstige beroep en beroepsuitoefening aankijkt. Ook zijn wij geïnteresseerd in je
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek en behandeling van kinderen en jeugdigen Klinische Psychologie Beter voor elkaar 2 Afdeling Klinische Psychologie Op de afdeling Klinische Psychologie krijgt u te maken met een
Nadere informatieMeditatietechnieken Coaching en Energetische therapie
Het Sandelhout Meditatietechnieken, Coaching en Training Meditatietechnieken Coaching en Energetische therapie Individuele consulten voor particulieren Locatie: Het Beekse Boshuis Goirlesedijk ongenummerd
Nadere informatiePsychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek. Informatiebrochure
Psychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek Informatiebrochure 2 Omgaan met de ziekte kanker gaat gepaard met extra stress. Zorgen over de diagnose, de operatie, de bijwerkingen van de behandeling,
Nadere informatieDERMATOLOGIE. Training ontspanningsoefeningen
DERMATOLOGIE Training ontspanningsoefeningen bij jeuk Training ontspanningsoefeningen bij jeuk Stress en (spier)spanning kunnen ervoor zorgen dat lichamelijke klachten verergeren. Dit geldt ook voor klachten
Nadere informatieSensitisatie. Anesthesiologie
Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieDenk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie?
Denk jij dat je vastloopt tijdens je studie? Soms loopt het leven niet zoals jij zou willen. Misschien ben je somber, twijfel je erover wie je bent, loopt het niet zo met contacten of worstel je met je
Nadere informatieBijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen
Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatiekinesiologie en stressmanagment
kinesiologie en stressmanagment Bluesroute 116 4337 WD MIDDELBURG T (06) 57 12 96 00 veerkracht@zeelandnet.nl www.veerkrachtzeeland.nl veerkracht VEERKRACHT Volgens het woordenboek: 1. spankracht; elasticiteit.
Nadere informatieMentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline
Nadere informatieReflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN
Reflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN Introductie van de workshop Voorstellen, connectie met MGV Korte theoretische inleiding over reflectie
Nadere informatiePijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen
Pijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen Feiten, fabels en tips over pijn Colofon Inhoud Tekst Hedda van het Groenewoud Met medewerking van Annelore van Dalen-Kok, specialist ouderengeneeskunde,
Nadere informatieVan harte welkom. Lezing Massage bij kanker Estelle Smits Directeur Instituut Massage bij Kanker. AVL Symposium 15 juni 2017
Van harte welkom Lezing Massage bij kanker Estelle Smits Directeur Instituut Massage bij Kanker AVL Symposium 15 juni 2017 Een aanraking met liefdevolle aandacht zegt soms meer dan 1000 woorden PROGRAMMA
Nadere informatieHyperventilatie. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Hyperventilatie Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor mensen die verwezen zijn door de huisarts naar de eerste hart hulp (EHH) met een bepaald klachtenpatroon dat kan passen bij hart-
Nadere informatieAandacht voor jezelf. - Aanraken is een eerste levensbehoefte
Aandacht voor jezelf - Aanraken is een eerste levensbehoefte - Aanraking stimuleert de activiteit van de nervus vagus, de zenuwbaan die de afscheiding van de hormonen die een rol spelen bij de voedselopname,
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieInformatie over de lastmeter
Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...
Nadere informatieInformatieavond voor ouders TOUCHING CHILD CARE. Onderlinge Kindermassage in de Klas. geraakt door het kind
Informatieavond voor ouders geraakt door het kind TOUCHING CHILD CARE Onderlinge Kindermassage in de Klas 1 Programma informatieavond Opening en voorstellen Theorie van de fysiologie Pedagogische toepassing
Nadere informatieWhitepaper Psychosomatiek. Sanien de Groot-Likkel. Algemeen fysiotherapeut & Psychosomatisch fysiotherapeut
Whitepaper Psychosomatiek Sanien de Groot-Likkel Algemeen fysiotherapeut & Psychosomatisch fysiotherapeut Inhoud Wat zijn psychosomatische klachten? Hoe ontstaan psychosomatische klachten? Wat doet een
Nadere informatieKlinische Psychologie
Klinische Psychologie Psychologisch onderzoek en behandeling in het Ikazia Ziekenhuis Beter voor elkaar Inleiding In deze folder kunt u lezen over de manier van werken van de klinisch psycholoog in het
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieHerkennen en behandelen MIGRAINE
Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige
Nadere informatieMedische Psychologie
Medische Psychologie Inleiding Deze brochure geeft u informatie over de afdeling Medische Psychologie van Zuyderland Medisch Centrum. Aan de orde komt onder meer: Met welke klachten en vragen kan iemand
Nadere informatieStressreductie Informatie over stresshantering en stressreductie door middel van een training
Patiënteninformatie Stressreductie door aandachttraining/ mindfulness Informatie over stresshantering en stressreductie door middel van een training Stressreductie door aandachttraining/ mindfulness Informatie
Nadere informatieVier Dimensionale Klachtenlijst (4DKL)
Instructie De vragenlijst betreft verschillende klachten en verschijnselen die u mogelijk heeft Het gaat steeds om klachten en verschijnselen die u de afgelopen week (de afgelopen 7 dagen met vandaag erbij)
Nadere informatieRetraite in Frankrijk
Retraite in Frankrijk Naar een Liefdevolle Volwassen Relatie! Van strijd naar helen Waarom systemische Relatie Retraite? Van 03 t/m 10 juli 2015 Relaties lijken onze levens te beheersen. Als we "alleen"
Nadere informatieGESCHREVEN DOOR WIL BOONSTRA EN GERT VAN VEEN
Shiatsu GESCHREVEN DOOR WIL BOONSTRA EN GERT VAN VEEN Introductie Shiatsu is een natuurlijke stimulatie van het lichaam door het beïnvloeden van de energiestromen in het lichaam door aanraking en drukuitoefening.
Nadere informatie8-weekse training "Voluit Leven"
8-weekse training "Voluit Leven" Trajekt Eijsden-Margraten start met een 8 weekse groepstraining "Voluit leven". In deze training, die gebaseerd is op de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) gecombineerd
Nadere informatieMethodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding
Methodisch werken binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gentle Teaching 4 Middelen 5 Voor wie is Gentle Teaching? 5 3. Competentievergrotend werken 6 Middelen
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les twee Welkom bij les twee van deze e-cursus waarin we je willen laten zien hoe je groter kunt worden zodat je problemen
Nadere informatieChinese Hoofd-Nek-Schouders
Sportmassage Dient om de hele conditie van het lichaam en voornamelijk de spieren te verbeteren. Sporters presteren beter, hebben minder last van blessures en herstellen sneller na de inspanning. Deze
Nadere informatie