Quickscan Greenports. Analyse van de Greenport sector

Transcriptie

1 Quickscan Greenports Analyse van de Greenport sector

2 Inhoud 1 Kwalitatieve marktanalyse Wat wordt verstaan onder Greenports? Functies en productgroepen Geografische spreiding Ontwikkeling van de Greenports (Bron:Greenports Nederland, manifest in uitvoering) Trends en ontwikkelingen Kwantitatieve marktanalyse Ruimtelijk beleid en visie Ruimtelijke opgave Greenports Holland Rijnland Ruimtelijke behoefte productgroepen Conclusies en aanbevelingen...11 COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 1

3 1 Kwalitatieve marktanalyse 1.1 Wat wordt verstaan onder Greenports? Greenports zijn die plekken waar de tuinbouw (teelt, productie, handel, verwerking, distributie, dienstverlening etc.) en de daaraan verbonden kennisinstellingen, logistieke en dienstverlenende bedrijvigheid zich ontwikkeld hebben tot clusters met een zeer sterke internationale concurrentiepositie (Novio Consult, 2009).In deze clusters worden planten, bomen, bollen, bloemen en groenten geproduceerd en verhandeld.greenports zijn te vergelijken met logistieke mainports zoals Schiphol en Rotterdam. Net als deze mainports zijn de Greenports gebieden met een concentratie van bedrijven, die sterk met elkaar zijn verbonden. Onderling zijn er ook relaties tussen deze mainports en Greenports, door de internationale handel en transport per vliegtuig en schip. Zeer uiteenlopende bedrijven en organisaties maken onderdeel uit van het tuinbouwcluster, zoals teeltbedrijven, veilingen, handelshuizen, exporteurs en tuinbouwtoeleveranciers. Ook kennisinstellingen die actief zijn in de tuinbouw, evenals dienstverleners en financiële instellingen. Behalve productie en handel is er dus sprake van een hele keten. De Greenports vertegenwoordigen derhalve een grote economische waarde, ook internationaal gezien. Economisch belang van het tuinbouwcluster Exportwaarde: 14 miljard; Productiewaarde: 7 miljard; Het tuinbouwcluster is goed voor 24 procent van het overschot op de Betalingsbalans; Op 7 procent tuinbouwareaal levert het tuinbouwcluster 40 procent van de agrarische economische waarde; Meer dan directe en indirecte arbeidsplaatsen; Aandeel sierteelt in wereldhandel: 60 procent; Aandeel bollen in wereldhandel: 90 procent; Additionele omzet veredelingsbedrijven: 2,5 miljard; Additionele productiewaarde toeleverende maakindustrie in de range van 1,5-2 miljard. Bron: Strategischeagenda mainport , Greenport Nederland 1.2 Functies en productgroepen Een Greenport is niet zozeer een economische sector, maar eerder de naam voor grote tuinbouwclusters. Er is daarbij onderscheid te maken in productgroep en in functie of activiteit. De te onderscheiden productgroepen zijn: planten en bloemen; groente; bollen; bomen. Hoofdzakelijk zijn de activiteiten onder te verdelen in teelt, veiling en handel en export, waarbij teelt de basis is van de keten. Ook zijn veel bedrijven als toeleverancier, afnemer of op een andere manier economisch verbonden met de Greenports. Voorbeelden zijn de verpakkingsindustrie, uitzendbureaus, de transportsector, loonbedrijven, aannemers, adviesbureaus en de horeca. Ook de toerismesector is een aanzienlijke economische factor. Niet alleen het voorjaarstoerisme naar de bloembollen speelt daarbij een rol, maar ook de recreatie in de natuurgebieden en het verblijfs- en congrestoerisme in de badplaatsen is daarbij van belang. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 2

4 1.3 Geografische spreiding Het concept Greenports is geïntroduceerd in de Nota Ruimte (2004) van het ministerie van VROM. In die nota zijn de volgende gebieden als Greenport aangewezen: Greenport Aalsmeer Een van oudsher belangrijke Greenport. Op een beperkt areaal zijn hier de sierteelt, de veredeling, vermeerdering, productie, de veiling en de handel geconcentreerd. En dat Schiphol praktisch in de achtertuin ligt, is natuurlijk logistiek gezien een groot voordeel. Greenport Boskoop Wereldwijd bekend op het gebied van boom- en heesterteelt. Productie, handel en kennisinstellingen zijn hier gebundeld. Greenport Duin- en Bollenstreek De Greenport met de grootste internationale bekendheid door de toeristische aantrekkingskracht van de bollenvelden en de Keukenhof. Het is een van de Greenports waar verschillende gebiedsfuncties, zoals wonen, werken en toerisme sterk met elkaar zijn verbonden. Greenport Westland-Oostland: Het grootste internationale glastuinbouwcluster van Nederland. Alle wereldspelers op het gebied van productie, handel, kennis, innovatie en logistiek zijn hier geconcentreerd. Greenport Venlo Een Greenport die sterk in opmars is. De groeiende betekenis van de Greenport Venlo, het tweede tuinbouwgebied van Nederland, is vooral te danken aan de strategische ligging, vlakbij belangrijke afzetgebieden als Duitsland en Midden-Europa. Naast de kernclusters is er nog een aantal grootschalige productiegebieden (satellietgebieden) die samen Greenport Holland vormen. Er wordt gestreefd naar een vitaal netwerk waarvan de vijf genoemde Greenports de krachtigste kernen vormen. Daar zijn gespecialiseerde functies uit het totale cluster (toelevering, productie, handel, verwerking, distributie, dienstverlening etc.) in elkaars nabijheid gevestigd. Enkele locaties zijn met deze kernen logistiek verbonden. Daar is de gebundelde productie dominant, al kunnen ook andere functies (handel, distributie) gehuisvest zijn. 1.4 Ontwikkeling van de Greenports (Bron:Greenports Nederland, manifest in uitvoering) Naar aanleiding van de Nota Ruimte heeft in 2005 een Greenportconferentie plaatsgevonden waaraan vertegenwoordigers uit de vijf greenports en de overige productiegebieden, het bedrijfsleven en de overheid deelnamen. Daarbij is een strategische agenda bepaald voor de verdere ontwikkeling van Greenport(s) Nederland. Deze strategische agenda is uitgewerkt in een gezamenlijke visie Greenport(s) Nederland, manifest in uitvoering. Deze visie is sturend voor de inzet van bedrijfsleven en overheden. In de strategische agenda zijn vijf actiepunten benoemd: Kennis en innovatie; Ruimte voor ontwikkeling; Bereikbaarheid; COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 3

5 Regelgeving en instrumentarium; Europese agenda. Daarnaast heeft het kabinet het Innovatieplatform ingesteld om een impuls te geven aan de innovatiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven. Dit heeft geresulteerd in drie kernopgaven voor de Nederlandse greenports: Sneller innoveren dan de concurrentie; Een leidende internationale positie houden of verwerven als serviceprovider of regisseur van productstromen; Behouden van de vooraanstaande positie van de primaire productie. Ten aanzien van het belang en de betekenis van Greenports is aangegeven dat het tuinbouwcluster een sterke positie heeft in de nationale economie als hart van een internationaal netwerk voor siergewassen, bloembollen, boomkwekerijproducten en voedingsgewassen. Het is nationaal erkend als sleutelgebied (Flowers& Food) en internationaal als een leidend cluster van wereldformaat. Het loopt voorop in veredeling, productietechnologie, assortiment en dienstverlening. Voor de internationale handel is de nabijheid van de mainports Rotterdam en Schiphol essentieel. Nederland is een belangrijke toegangspoort voor Europa. De Greenports vormen het centrum van wereldwijde netwerken van waaruit ook de Europese markt wordt bediend. Ondernemerschap, innovatiebereidheid en een aanwezigheid van een goede kennisinfrastructuur zijn sterke punten. 1.5 Trends en ontwikkelingen De kracht van de Nederlandse Greenports is de intensieve interactie tussen ketenpartijen, kennisinstellingen en gelieerde toeleverende en dienstverlenende bedrijven. Juist de ruimtelijke clustering maakt van een gebied een Greenport. Vooral bij de handel en logistieke ketenpartijen groeit de behoefte aan clustering van die bedrijvigheid. Door het bundelen en clusteren op agrogerelateerde bedrijventerreinen binnen de Greenports, ook binnen of bij andere teeltgebieden, wordt het totale cluster sterker. Bron: (Vitaal tuinbouwcluster 2040): De komende jaren zal naar verwachting de welvaart en de wereldbevolking vooral buiten Europa toenemen. Nieuwe markten bevinden zich dus op grotere afstand van Nederland. Anderzijds zijn nieuwe productiegebieden in opkomst en zal onder invloed van moderne trends, zoals localforlocal, de productie steeds meer in de nabijheid van consumptiecentra in metropolitane gebieden plaatsvinden. Bovendien leert de praktijk dat kennisontwikkeling steeds sneller gaat en dat er korter geprofiteerd kan worden van een voorsprong in kennis. Kortom, de internationale concurrentie zal de komende jaren sterk toenemen en de tuinbouw zo voor grote uitdagingen plaatsen. Consumentenwensen en -voorkeuren zullen in de toekomst steeds veeleisender en steeds gedifferentieerder zijn en bovendien sneller veranderen. In toenemende mate zal als gevolg van stijgende welvaart de vraag naar luxe(re) producten toenemen. De grotere aandacht voor gezondheid en voeding zal de vraag naar duurzaam geproduceerde en gedistribueerde producten doen stijgen. High-tech-ontwikkelingen in de tuinbouwketen zullen in de toekomst naar verwachting verder doorzetten en van invloed zijn op diverse factoren. Hierbij valt te denken aan zaken als: de productie (meer footloose ), distributie (nieuwe vervoersmodaliteiten, transport van producten met kwaliteitsbehoud over grotere afstanden), logistiek (lokaal en globaal), nieuwe vormen van kennis- en informatie-uitwisseling (sneller en over grotere afstand), werkgelegenheid (minder, maar wel hoger en meer technisch gekwalificeerd personeel) en uitstraling (meer industrieel karakter). COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 4

6 1.5.1 Langjarige trends (bron: visie 2040) Schaalvergroting en consolidatie bij primaire producenten, met als gevolg vraag naar grotere percelen met optimale lengte/breedte-verhouding. Voor niches is er kleinschalige teelt. Steeds minder verspreid, steeds meer geconcentreerd in clusters. Concentratie op productiegebieden die centraal liggen ten opzichte van hoofdinfrastructuur en mainports. Naast logistieke voordelen ook kennisuitwisseling, werkvoorziening en efficiency van transport en ondersteunende voorzieningen. Bovendien is er toenemende vraag naar agrologistieke centra en agrogerelateerde bedrijventerreinen in de nabijheid van de grote primaire productiegebieden. Het intensieve ruimtegebruik enerzijds en de beperking van uitbreidingsmogelijkheden anderzijds dwingt onder andere de glastuinbouw- en teeltactiviteiten tot innovatie. De tuinbouw specialiseert zich naar vier functionele hoofdstromen van productie en combinaties daarvan: welbevinden en beleving (producten met sierwaarde), voedselproductie (groente, fruit), energieproductie (biobrandstroffen, energieteruglevering), gezondheidsproducten (vitaminen en eiwitten) en farmaceutische toepassingen (medicinale grondstoffen of gewassen). Er ontstaan hybride bedrijven waarbij verschillende teelten, R&D, commercie, opslag en logistiek, distributie en kantoorfuncties worden gecombineerd. Intensivering van de ruimte door middel van hogere opbrengst per vierkante meter en/of meervoudig ruimtegebruik. Denk aan meerlagenteelt, intensievere teeltmethodieken, robotisering, combinatieteelten of het stapelen van functie-eenheden. Tevens van mono- naar multifunctioneel. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 5

7 2 Kwantitatieve marktanalyse 2.1 Ruimtelijk beleid en visie De moderne intensieve tuinbouw is historisch gegroeid in een oud agrarisch cultuurlandschap. Naast een ontwikkeling van intensivering maakt de sector het laatste decennium ook een snelle ontwikkeling van schaalvergroting door. Werd de bedrijfsomvang van een glastuinbouwbedrijf tot enkele jaren geleden in duizenden vierkante meters uitgedrukt, nu gebeurt dit in hectares. Het aantal megabedrijven van enkele tientallen hectares neemt sterk toe. Ook bij bollen- en bomenbedrijven zijn vergelijkbare ontwikkelingen gaande. Het Rijk vindt het belangrijk dat het internationale belang van de tuinbouwfunctie in de vijf Greenports behouden blijft en versterkt wordt. Dit is bevestigd in het ruimtelijk beleid dat het Kabinet geeft in de Structuurvisie Randstad 2040 (2008). De Greenports krijgen meer ruimte om zich de komende jaren te ontwikkelen. Zo wordt er veel werk gemaakt van de herstructurering van het glastuinbouwareaal in Nederland. Maar ook worden er gebieden ontwikkeld waar naast de productie, ook verwerking, handel en logistiek hun plek krijgen. Versterking van de ruimtelijk-economische structuur van Greenports is om een aantal redenen nodig: Innovatie leidt tot behoefte aan ruimtelijke herstructurering en modernisering. Niet herstructureren betekent achteruitgang. Maatschappelijke wensen met betrekking tot wonen, milieu, water en ruimtelijke kwaliteit hebben een herstructurerings- en soms ook een saneringsbehoefte tot gevolg. Grootschalige nieuwbouw, clustering en bundeling van bedrijven (teelt, bewerking, handel) hebben grote voordelen op het gebied van duurzaamheid, maar vereisen herstructurering. Groei van tuinbouw en tuinbouwgerelateerde activiteiten leidt tot behoefte aan nieuwe ruimte. Om de klant voldoende snel en flexibel versproducten te kunnen leveren moeten de fysieke bereikbaarheid, de aansluiting op de mainports en de logistieke systemen worden verbeterd. De historische verkaveling en infrastructuur staan de noodzakelijke herstructurering echter in de weg. Dit heeft een aantal negatieve gevolgen: De bedrijfsontsluitingswegen zijn ongeschikt voor hedendaags vrachtautotransport. Kavelgrootte en kavelvorm zijn onrendabel en soms staat een voormalige bedrijfswoning herverkaveling letterlijk in de weg. De waterbergingscapaciteit in de gebieden is onvoldoende door de sterk toegenomen oppervlakte bebouwd gebied, de voortdurende bodemdaling en klimaatverandering. Er is geen collectieve infrastructuur voor onder meer levering van restwarmte en van CO2 ten behoeve van duurzame productie. Zonder gebiedsaanpak hebben de wel moderne bedrijven individueel onvoldoende draagvlak om die infrastructuur aan te leggen. De ruimtelijke kwaliteit is slecht. De vijf Greenports samen staan de komende tien jaar voor een herstructureringsopgave van ruim ha (glastuinbouw, boom- en bollenteelt). Deze herstructureringsopgave is procesmatig zeer complex. Er zijn veel eigenaren van grond en gebouwen. Individuele bedrijven zitten in uiteenlopende ontwikkelings- en investeringsfasen. En er zijn veel betrokken partijen, zowel privaat als publiek. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 6

8 Figuur 1: Ruimtebeslag (netto teeltareaal) Greenports in Greenport Huidig ruimtebeslag (ha) Opgave (ha) Bestemmingplan goedgekeurd (ha) Aalsmeer 773,0 220,0 - Boskoop 1.131,0 282,5 12,5 Duin- en Bollenstreek 3.103,0 75,0 nb Venlo 3.801,0 975,0 375,0 Westland-Oostland 4.238,0 370,0 40,0 (Bron: NovioConsult, 2009) 2.2 Ruimtelijke opgave Greenports Holland Rijnland Naast het generieke ruimtelijk beleid en visie, heeft elke Greenport een eigen visie opgesteld. Binnen de onderhavige regio Holland Rijnland zijn twee Greenports te onderscheiden, te weten Greenport Duin- en Bollenstreek en Greenport Boskoop. De ruimtelijk opgave voor deze Greenports is als volgt: (bron: NovioConsult Greenports gewogen, 2009): Duin- en Bollenstreek De ruimteclaims in deze greenport overstijgen veruit het beschikbare areaal. Nu al wordt 85% van de bollenteelt buiten de Duin- en Bollenstreek geproduceerd. Specifiek voor de Duin- en Bollenstreek is het toerisme naast en in combinatie met de tuinbouw (Keukenhof). Het streven in de greenport is een economische structuurversterking, gecombineerd met landschapsverbetering. Als gevolg van deze ruimtelijke druk zal een deel van de ruimtebehoefte op termijn buiten de greenport Duin- en Bollenstreek moeten worden gevonden. Boskoop Belangrijk punt in de regionale structuurvisie en de greenportvisie is dat Boskoop haar centrumfunctie, gelegen in het Groene Hart, behoudt. Verdringingseffecten, door bijvoorbeeld woningbouw, moeten voorkomen worden. Het aantal bedrijven zal sterk afnemen, maar de omvang sterk toenemen. Wanneer er behoefte is aan meer glas voor pot- en containerteelt dan de huidige regelingen toestaan, zal uitgeweken moeten worden naar andere greenports. De bomenteelt is verder sterk naar plaats gesegmenteerd. 1 Voor Gemeente Noordwijkerhout geldt er naast het al geplande agrarische bedrijventerrein Delfweg vooralsnog geen behoefte is aan andere agrarische bedrijventerreinen. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 7

9 2.3 Ruimtelijke behoefte productgroepen Binnen de genoemde twee Greenports zijn de navolgende aanwezige productgroepen te identificeren: Bloemen en bloembollen (Duin- en Bollenstreek). Sierplanten en -bomen 2 (Boskoop). In december 2009 heeft NovioConsult, in opdracht van Greenports Nederland, Werkgroep Ruimte, onderzoek gedaan naar de afwegingen bij vragen naar ruimte in en nabij Greenports vanuit ondernemersperspectief. Hieruit bleek dat door de intensieve koppeling van productie met andere functies een geconcentreerde ligging in of nabij Greenports noodzakelijk is voor de opererende sectoren. De productiefunctie blijft nodig in Nederland om het cluster te laten draaien. Het zicht op de vraag en het aanbod van ruimte (productiekant) wordt echter aanzienlijk vertroebeld door de impact van de recessie. In de studie worden de volgende ruimtelijke overwegingen vanuit de verschillende productgroepen beschreven (NovioConsult, 2009): Sierplanten en bloemen Voor sierplanten en bloemen is de twee-uurs grens 3 en daarmee de infrastructuur en de afstand, bepalend voor de locatiekeuze. Daarnaast speelt de stabiele en stijgende grondwaarde mee in de keuze voor vestiging in de Greenport. Het samenspel van productie, handel en distributie van stromen planten en bloemen, is de kracht van de Greenport. Teelt is grootschalig per soort, maar de afzet is een menging van vele soorten in kleinere pakketten richting afnemers. De veiling is een belangrijk faciliterend orgaan in het omzetten van uniforme naar pluriforme productstromen (break-bulkfunctie). Een gemiddeld bloemenbedrijf is economisch rendabel met circa 5 ha. Bollen In Duin- en Bollenstreek is het behoud van het areaal van ha als ondergrens noodzakelijk voor de 500 ha hyacintenteelt. De teeltomstandigheden zijn hier uniek en ideaal voor hyacinten. Het minimum benodigd teeltareaal is redelijk veiliggesteld, maar staat wel onder druk. Door deze ruimtedruk komt ook de benodigde herstructurering moeilijk van de grond omdat hiervoor schuifruimte nodig is. Schuifruimte kan getrapt worden gecreëerd als grasland wordt omgezet naar bollengrond. Dit kent beleidsmatige en maatschappelijke weerstand. Voor dagvoorraad en -handel is nabijheid van het cluster van belang. Voor productie zijn met name de kwaliteit van de grond en aaneengesloten kavel van belang. Andere ruimtelijke knelpunten in de Duin- en Bollenstreek zijn het op slot zitten van bollenhandelbedrijven, leegstand van loodsen en de infrastructuur (bereikbaarheid en ontsluiting). 2 Met name kleinere gewassen zoals sierheesters, coniferen en vaste planten, op de pot en containerteelt en op de teelt onder glas. 3 Er wordt veelal gesproken over een tijdsvak van twee uur tussen het plaatsen van de bestelling bij de teler en de verzending naar eindgebruikers. Dit houdt in dat binnen dit tijdsvak de teler de producten uit de kas moet halen, moet verzenden naar een handels- en/of distributiecentrum, de verpakking en positionering in een breder assortiment (samengestelde levering) en het inladen voor verdere verzending richting eindgebruiker plaatsvindt. De tijd die de teler heeft om zijn spullen aan te leveren bij handels-/distributiecentrum kent dan veelal een netto transporttijd van maximaal één uur. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 8

10 Bomen Boskoop heeft nog steeds een centrumfunctie op het gebied van distributie, hoge kwaliteit en transporteurs. Inzet is gericht op het optimaliseren van bestaande gronden via onder meer herstructurering en daarmee ook het invulling geven aan de wens tot schaalvergroting. In of rond het gebied zijn nauwelijks nieuwe locaties te vinden. Boskoop stagneert in de ontwikkeling van het productieareaal. Verdere intensivering van teelten is daarbij, gezien de al zeer hoge intensiviteit van de daar aanwezige teelten, nauwelijks een optie. De extensieve teelten vestigen zich buiten de Greenport. Kern van het cluster wordt meer en meer de agrologistiek (handel, distributie en toelevering) en kennisintensieve functies Duin- en Bollenstreek (bron: NovioConsult Geenports Gewogen) De Duin- en Bollenstreek ligt tussen de noord- en zuidvleugel van de Randstad en maakt onderdeel uit van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Holland Rijnland. Er bevinden zich zes gemeenten in deze Greenport: Hillegom, Lisse, Noordwijkerhout, Noordwijk, Katwijk en Teylingen. Greenport Duin- en Bollenstreek verzorgt bijna tweederde van de mondiale handel en export van bloembollen. Samen met het bloemencluster rond Rijnsburg en het toerisme van de Keukenhof en de kust, is dit hele agrocomplex een belangrijke economische motor. De Greenport is een complex van drie aan elkaar verwante, met elkaar verbonden en elkaar versterkende clusters: het bollencluster; het bloemencluster; het toerismecluster. Uit het streefbeeld en de structuurvisie blijkt dat de ruimteclaims vanuit alle belanghebbende sectoren en partijen, veruit het beschikbare areaal in de Duin- en Bollenstreek overstijgen. Recreatie en toerisme zijn in deze Greenport primaire Greenportfuncties. Een aantrekkelijk landschap is mede daarom van groot belang. De bestaande infrastructuur kan een adequate verkeersafwikkeling niet aan. De bereikbaarheid staat daardoor onder druk. Tegelijkertijd neemt het aantal woningen toe, wat de verkeersproblemen alleen maar groter zal maken. Er ligt een grote herstructureringsopgave om te kunnen blijven overleven in de internationale concurrentiestrijd. Versnippering van glastuinbouw leidt tot een aantasting van de kwaliteit van het landschap, waardoor de aantrekkelijkheid vermindert. Kwaliteitsverbetering van het landschap, ten behoeve van toerisme en recreatie, gaat daarom hand in hand met de vanuit bedrijfseconomische gronden gewenste herstructurering van glastuinbouw. Een deel van de ruimtebehoefte dient op termijn buiten de Duin- en Bollenstreek te worden gevonden en gerealiseerd. Nu al wordt 85% van de bollenteelt buiten de Duin- en Bollenstreek geproduceerd, waarbij de Duinen Bollenstreek wel het handels- en distributiecentrum is voor de op die locaties geproduceerde bollen. In de Duin- en Bollenstreek is ook glasareaal nodig en aanwezig. Er is niet alleen ruimte nodig voor uitbreiding, maar ook schuifruimte om het proces van herstructurering mogelijk te maken. Globaal geschat is uitplaatsing van 45 ha, mogelijk 60 ha gespecialiseerd glas nodig. Levering van de dagvoorraad op de veiling moet maximaal binnen een uur kunnen. Daarom moet de ruimte zoveel mogelijk in de regio gevonden worden, liefst zo dicht mogelijk bij de veiling. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 9

11 2.3.2 Boskoop In Greenport Boskoop liggen de gemeenten Boskoop, Rijnwoude, Waddinxveen en Reeuwijk. De Greenport Boskoop is een samenhangend netwerk van alle functies (productie, handel, logistiek, toelevering, diensten, kennis en onderwijs) die bijdragen aan de succesvolle teelt en handel in sierbomen. Boskoop heeft een regiefunctie van de boomsierteelt in Nederland en zal deze in de toekomst moeten kunnen handhaven en uitbouwen. Voor Greenport regio Boskoop is de ligging in het Groene Hart en in het bijzonder de ligging in de vierhoek Zoetermeer, Alphen, Leiden en Gouda, van grote invloed. De ontwikkeling van de Greenport heeft aan het einde van de afgelopen eeuw een achterstand opgelopen, mede door het restrictieve overheidsbeleid, de gebrekkige regie en daadkracht bij herstructurering. Oorzaak van deze achterblijvende groei is verder de ligging in het Groene Hart en planologische belemmeringen. Boskoop heeft dit bedrijfseconomisch echter weten op te vangen door zich te concentreren op kleinere gewassen (sierheesters, coniferen en vaste planten), op de pot en containerteelt en op de teelt onder glas. De grotere, meer ruimte vragende gewassen, zoals laanbomen, zijn naar elders verdwenen. De schaalvergroting van het sierteeltgebied is de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt. De bedrijven werken momenteel naar een grootte van circa 3 à 4 ha om rendabel te zijn. Sommige bedrijven groeien tot 10 ha of meer. Het aantal bedrijven zal verder afnemen, maar de omvang van het sierteeltbedrijf zal sterk toenemen. Een markt die groeit, is de teelt in potten. Het zijn vooral de grote bedrijven die vanwege massaproductie kiezen voor de niet-grondgebonden teelt. Zij vinden op het Pot- en Containerteeltterrein (PCT-terrein) in de gemeente Rijnwoude (totaal bruto circa 180 ha) de ideale (klei)ondergrond. Het is belangrijk dat de Greenport zijn centrumfunctie behoud. Om de centrumfunctie voor de toekomst te borgen moet er voldoende ruimte zijn voor de verschillende functies die van belang zijn voor de boomsierteelt. Schaalvergroting is nodig voor een gezonde economische ontwikkeling. Dit brengt een schaalvergroting in het landschap met zich mee met bredere en diepere percelen. Die keuze is nodig om de sector zijn centrale rol te laten behouden. De identiteit van de Greenport regio Boskoop wordt vooral bepaald door de openluchtteelten. Deze teelten bevinden zich op de veengronden aan de oost- en westzijde van de Gouwe. Glas heeft hier een ondersteunende functie. Op het PCT-terrein (PCT = Pot- en Containerteelt) op kleigrond, is ruimte voor grootschalige teelten met glas. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 10

12 3 Conclusies en aanbevelingen Onderstaand enkele conclusies en aanbevelingen die in de eindrapportage opgenomen kunnen worden: Op basis van deze quickscan, de gebruikte literatuur en de diverse experts die zijn toegehoord zijn de volgende conclusies te trekken: Belangrijke pijlers voor een Greenport zijn: Teelt, Logistiek, Technologie en Vitaliteit. Beleidsmatige beperking aangaande het ruimtebeslag richt zich voornamelijk op de teeltactiviteiten. Geen uitbreiding mogelijk, compensatie wordt wel geregeld maar naar kleinere locaties; Terugdringen ruimtebeslag heeft innovatie tot gevolg, maar belangrijk is om bepaalde kritische massa te behouden. Belangrijkste bedreigingen voor de agrogerelateerde bedrijvigheid is; financieringsmarkt (voornamelijk Rabobank), Congestie en beschikbare (betaalbare) energie. Crossover: Greenports en dan met name de glastuinbouw heeft een sterke relatie met de life sciences sector. Dit vanwege de geneesstoffen in diverse bollen. Deze speerpunt sectoren kunnen elkaar in de toekomst verder versterken. COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC All Rights Reserved 11

13 COPYRIGHT JONES LANG LASALLE IP, INC This publication is the sole property of Jones Lang LaSalle IP, Inc. and must not be copied, reproduced or transmitted in any form or by any means, either in whole or in part, without the prior written consent of Jones Lang LaSalle IP, Inc. The information contained in this publication has been obtained from sources generally regarded to be reliable. However, no representation is made, or warranty given, in respect of the accuracy of this information. We would like to be informed of any inaccuracies so that we may correct them. Jones Lang LaSalle does not accept any liability in negligence or otherwise for any loss or damage suffered by any party resulting from reliance on this publication.