Dit document beschrijft de resultaten van beide rondes; de antwoorden zijn samengevoegd. De totale respons is 34.

Transcriptie

1 Over dit onderzoek SURFnet heeft een onderzoek laten uitvoeren met als doel inzicht te krijgen in de huidige situatie met betrekking tot indoor draadloze connectiviteit, de knelpunten en opschalingsmogelijkheden. Ook werd verkend of er hulpvragen zijn voor SURFnet, alsmede de bereidheid om samen te werken of kennis te delen om capaciteit en dekking voor mobiele devices te verbeteren. Dit deel van het onderzoek betreft een online enquête. In eerste instantie is de vragenlijst uitgezet met een looptijd van 28 november 2018 tot en met 11 december De respons daarop is 25 ingevulde vragenlijsten. Vanaf 15 februari 2019 tot 15 maart 2019 is dezelfde vragenlijst nog eens uitgezet, met name gericht op respons van universiteiten. 9 Respondenten vulden de vragenlijst in deze tweede ronde in. Dit document beschrijft de resultaten van beide rondes; de antwoorden zijn samengevoegd. De totale respons is 34. Resultaten De meeste respondenten zijn werkzaam in het mbo (12). Het wo is met 10 respondenten vertegenwoordigd. Ook academische ziekenhuizen zijn vertegenwoordigd (7), net als het hbo (4). Daarnaast is er 1 respondent van een top klinisch ziekenhuis voor opleiding van medisch specialisten. Namens welke instelling vul je de enquête in? mbo 12 academisch ziekenhuis 7 wo 10 hbo 4 anders, nl:

2 De functies van de respondenten zijn divers: Consultant en projectleider Contractmanager Hoofd ICT/afdeling Infra ICT / I&A adviseur ICT Manager/Telecom manager ICT Medewerker ICT-beheerder infrastructuur (Netwerkbeheer) IT infrastructuur Architect Manager IVT Techniek Programmamanager Telefonie binnen IT Manager NOCC Netwerk Architect Netwerk beheerder Netwerk- en telefonie beheerder Netwerkspecialist / Teamlead netwerkteam Projectleider / adviseur ICT infrastructuur Projectleider ICT Security Officer Stafmedewerker - Adviseur Contract en licenties Management Technisch specialist ICT 5

3 Wat is er geregeld om indoordekking te verbeteren? In de meeste gevallen werden er maatregelen genomen in de vorm van samenwerking met één specifieke provider (14). Met meerdere providers wordt veel minder samengewerkt (4). In een relatief groot aantal gevallen (12) is er niets geregeld om de indoordekking te verbeteren. Een oplossing over wifi werd in verhouding weinig als oplossing gekozen voor het verbeteren van de indoordekking (4). Zijn er in de huidige situatie specifieke maatregelen genomen om indoordekking te verbeteren? Een oplossing waarbij bellen en gebeld worden plaatsvindt over Wifi 4 Een samenwerking met meerdere providers 4 Dekking verbeterd door samenwerking met een specifieke provider 14 Niets specifieks geregeld voor indoordekking 12 Anders, nl: Op deze vraag konden respondenten meer dan 1 antwoord kiezen, vandaar dat het totaal aantal antwoorden (40) meer is dan het aantal respondenten (34). 6 respondenten geven aan andere maatregelen genomen te hebben. In een geval is men ook in een traject om het samen met een provider in te regelen. Verder wordt genoemd: De meeste gebouwen hebben een acceptabele indoordekking. Een gebouw heeft zeer slechte indoordekking. Twee providers hebben masten in campus. Bij een aantal moeilijke locaties picocellen gerealiseerd. Een gebouw voorzien van DECT met koppeling naar Skype. Metingen uitgevoerd voor DAS systeem in een gebouw maar de kosten zijn veel te hoog. Indoordekking binnen een gebouw laat nog steeds te wensen over. DAS netwerk met inkoppeling providers Actief DAS voor meerdere providers gecombineerd met C2000 Mobiele operator gebeld dat de dekking in 1 specifiek gebouw slecht was. Er was al een transitie gemaakt naar Cisco Jabber via WiFi in dat gebouw voordat de problemen bekend waren. Met operators is in aanbesteding geregeld dat ontvangst IN gebouwen moet werken. Echter dat geld alleen voor de contractant, en voor bestaande gebouwen. Provider wil dan nog wel eens een antenne anders richten. Voor studenten blijft het een probleem omdat die alle providers hebben. Wel is Skype for business helemaal operationeel ook voor studenten, alleen bij hen is niet de belfunctie operationeel. 6

4 Toelichting samenwerking met één specifieke provider We zijn bezig in een gebouw een DAS netwerk aan te leggen. In dit nieuwe gebouw is de ontvangst zeer slecht is ivm raamisolatie en metalen buitenwand, ongunstige antenne-opstelling van de contractant provider. In een tweede gebouw denken we nu aan repeaters in een bepaald bouwdeel om een bepaalde ruimte, lab omgeving, gegarandeerde ontvangst te geven. DAS oplossing binnen een pand. Een gedeeltelijke DAS oplossing en een andere provider die wel dekking heeft. DAS oplossing van SAIT met inkoppeling van Vodafone Er zijn een aantal steun-antennes geplaatst in gebouwen waar het bereik slecht was. Alleen voor telefonie, niet voor data In 1 van onze gebouwen is de dekking dusdanig slecht dat bij betreden van het gebouw alle gesprekken direct worden afgebroken. Hier is door onze mobielentelefonieprovider (Tele2) een DAS geplaatst. Tele2 beheert deze oplossing, onze beheerafdeling heeft hier geen omkijken naar. Vodafone, BT, CM. DAS, geleverd door Intercity Zakelijk, maar niet door hen beheerd. Relatie met Intercity Zakelijk is beëindigd. Meerdere DAS oplossingen aangelegd In 2016 heeft Vodafone in drie gebouwen een spidercloud oplossing geïnstalleerd. Deze blijft in eigendom van de provider en wordt ook door hen beheerd. Een gebouw met een DAS van KPN en een gebouw met een DAS van T-mobile KPN, Vodafone en T-Mobile hebben gewerkt aan verschillende oplossingen, verschillende oplossingen verschillende beheerders Er zijn in meerdere gebouwen van onze organisatie DAS oplossingen aangebracht en/of gaan er aangebracht worden. Deze zijn in eigendom van onze organisatie en worden ontkoppeld met de huidige provider. Daar waar derden (organisaties buiten die van ons) gebruik maken van één van onze gebouwen kan het ook zijn dat de provider van deze derden ontkoppeld is. Beheer v.w.b. de koppeling is verantwoordelijkheid van de provider. De afspraken rondom de niet actieve onderdelen van deze systemen zijn met de leverancier(s) van deze systemen gemaakt. Pico cellen op enkele plaatsen Toelichting samenwerking met meerdere providers. Van de provider, dit is een passieve inrichting. Actief DAS van Zinwave (leverancier Koning & Hartmann) waar alle 3 de providers en C2000 op in koppelen. DAS en als uitwijk Wifi Toelichting bellen en gebeld worden over Wifi. 7

5 Vodafone heeft WiFi bellen standaard voor zijn abonnementen en tevens maken wij gebruik van WiFi handsets van Ascom voor interne zorgcommunicatie. Nu nog icm met VOIP oplossing. Incidenteel als Skype. Dit laatste zal gaan groeien. Voor Wifi calling vindt dit plaats via Vodafone voor degene die hier gebruik van maken. Voor T-Mobile is dit nog niet beschikbaar. Wij (ons projectteam) is verantwoordelijk voor de uitrol van SfB binnen onze organisaties en binnen SfB is het ook mogelijk om via de client op de laptop/pc/mobiele telefoon via Wifi te bellen. Over 112 zegt men: 112 wordt niet gekozen via WiFi telefoons, wij hebben onze eigen diensten hiervoor. 112 wordt enkel door beveiliging of BHV gebeld en zij maken geen gebruik van WiFi toestellen (vast of GSM). Is technisch geregeld binnen het concept van Wifi bellen Er wordt al jaren volgens gemaakte afspraken in nood gecommuniceerd naar het vaste noodnummer op de campus. Vanuit het noodnummer worden dan benodigde diensten opgeschakeld. 112 zal mogelijk in hele ernstige nood of "vreemde" op de campus gebruikt worden maar persoonlijk is voor mij onbekend of hierover afspraken lopen. Waarom is de indoordekking verbeterd? In de meeste gevallen was een ontoereikend bereik en/of capaciteit de reden voor de organisatie om maatregelen te treffen (15). Veelal wordt dit door gebruikers gemeld en wordt vervolgens een meting/onderzoek gedaan. Wat was de aanleiding om de (indoor)dekking te verbeteren? Onze organisatie nam zelf het initiatief omdat bereik/capaciteit ontoereikend bleek 15 Verzoek van operator of beheerder van antenneopstelpunten 1 Verzoek van organisatie op campus 5 Nodig voor (bedrijfs)kritische communicatie 10 Anders, nl:

6 Het gebruik van materialen in nieuwe gebouwen blijkt regelmatig de boosdoener van ontoereikende capaciteit of ontoereikend bereik: er is een meting gedaan door t-mobile en later K&H voor alle providers in het betreffende pand. Bij de bouw bleek al dat ontvangst met name op begane grond nihil was. Gebruikers gaven dit aan. In de bouw is dus geen rekening met 2/3/4/5G ontvangst. Terwijl in PvE toch heel duidelijk stond "geen metalen gevelplaten gebruiken" Intern/extern onderzoek Klagende gebruikers en een meting door meting en klagende gebruikers intern onderzoek, gebruikers klaagden, geen bereik in afgesloten ruimtes Intern onderzoek en nieuwbouw locatie waarbij tijdens de bouw direct het DAS is meegenomen Gebruikers die aangegeven hebben dat er problemen zijn met verbindingen. Daarnaast is er een aanbesteding geweest voor een nieuwe provider en in haar metingen is ook gebleken dat de dekking niet overal op de campus toereikend was. bekend probleem op bepaalde locaties Na de oplevering van het nieuwe gebouw bleek dat de coating in de ramen te veel straling blokkeerde om 3G door te laten. Veel ijzer in gebouw en ramen met coating. Bij vorige aanbieder was het al slecht (KPN), bij T-Mobile was het nog slechter geworden Binnen het gebouw in kwestie was geen dekking, zodoende waren er veel gebruikersklachten. Deze problemen zijn met tele2 besproken waarop een site survey is uitgevoerd. De site survey bevestigden het grote aantal klachten. Eigenlijk een aparte Wifi netwek voor patiënten en bezoekers. een langlopend probleem, nu net een nieuwe provider aanbesteed en uitgerold derhalve direct dit trace opgestart. Ons pand heeft een slechte dekking tot totaal geen dekking in sommige stukken ervan. In twee gevallen was de aanleiding als anders aangemerkt. Een keer daarvan werd aangegeven: Haperende mobiele telefoongesprekken in 1 van de gebouwen. Wellicht valt deze te scharen onder ontoereikend bereik / capaciteit. Daarnaast wordt aangegeven dat het nodig was voor (bedrijfs)kritische communicatie (10). Relatief vaak gaat dat om ziekenhuizen en C2000 communicatie. BHV, LAB-omgevingen, Bij uitval van de primaire communicatie middelen. Een ziekenhuisomgeving waarvan het mobiele deel via het publieke netwerk verloopt mobiele communicatie wordt steeds belangrijker. We gaan vaste toestellen vervangen door mobiele toestellen.( Interne) Spraakcommunicatie wordt nog steeds als bedrijfskritisch gezien Communicatie tussen artsen en / of verpleegkundigen en tevens C2000 communicatie (hulpdiensten). 9

7 C2000 is voor ziekenhuizen verplicht om dit qua signaal in alle gebouwen goed beschikbaar te stellen. Hierin is ook direct GSM meegenomen. Noodoproepen van artsen. SMS voor herinnering van afspraken en ook voor authenticatie in het netwerk. In sommige delen van het pand(en) was onvoldoende bereik. Met een beleid van Mobiel tenzij! waarbij de medewerker veelal slechts een mobiel heeft is het noodzakelijk dat het bereik overal optimaal is. In 5 gevallen was het op verzoek van een organisatie op de campus: Dat was onze eigen bouworganisatie (Huisvesting) Ziekenhuis. I.v.m. C2000 en hier ook gelijk indoor GSM versterking mee genomen door folie in ruiten. Betreft één van onze 8 locaties: nieuwbouw (2014) waarbij slechte indoordekking werd geconstateerd onderzoekers die werken in LAB's met gevaarlijke stoffen. studenten en medewerkers van het gebouw die geen goede mobiele bereiek hebben in betreffende gebouw. noodcommunicaite tijdens ontruiming van gebouw voor BHVers. Vanuit een faculteit zijn er in het verleden verstoringen (slechte dekking en/of wegvallende gesprekken) gemeld en deze zijn opgelost door een DAS te implementeren. In een enkel geval op verzoek van de operator of beheerder van de antenne-opstelpunten. 10

8 Gebruikersgroepen De maatregelen die genomen werden om indoordekking te verbeteren, was in 12 van de gevallen niet gericht op een specifieke doelgroep en/of apparatuur. 9 Respondenten geven aan dat dat wel het geval was. Waren de maatregelen gericht op specifieke gebruikersgroepen en/of groepen eindgebruikersapparatuur? Ja; 9 Nee; 12 De doelgroepen die aangegeven worden, zijn: Medewerkers Medewerkers en studenten. Dienstdoende specialisten en ondersteunende diensten Artsen en dienstdoende eindgebruikers Patiënten en bezoekers. Medewerkers met verstrekte telefoon Gebruikers in specifieke gebouwen: in 3 gebouwen bleek de indoordekking voor de gebruikers onvoldoende. Gebruikers van de destijds gecontracteerde mobile provider In twee gevallen wordt gedacht aan uitbreiding van de doelgroepen met studenten en gasten. Studenten en gasten zullen in de toekomst steeds vaker met een flat fee abonnement. 4/5 G de campus opkomen met elke willekeurige provider. Dus zal er door elke provider connectiviteit moet worden geleverd. Zeker. We gaan hiervoor een pilot met SURFnet uitvoeren 11

9 Migratie De meeste respondenten (12) geven aan dat er niet wordt nagedacht over migratie naar andere operators en/of integrators (na afloop van het contract). Is er nagedacht over migratie naar andere operators en/of integrators (na afloop contract)? Ja; 9 Nee; 12 9 Respondenten geven aan dat dat wel het geval is en dat dat als volgt geregeld is: eens in de 3-5 jaar Europese aanbesteding echter elke provider heeft qua ontvangst 9haar voor/nadelen. Enige oplossing nu is alle drie aansluiten op DAS infra per gebouw, en daar hebben we er 6 van. Aanbesteding waarin de specifieke eisen staan genoemd i.c.m. alleen A merk providers waarvan het netwerk zich in de afgelopen periode heeft bewezen. Ja, dit zal nav aanbesteding moeten gaan gebeuren. Zijn nu twee operators gekoppeld. Onze telefonie is onderworpen aan Europees besteden. De genoemde problematiek is opgenomen in het bestek van de aanbesteding. De apparatuur schrijven we verkort 5jr af omwille van de verwachten ontwikkelingen inzake bellen met wifi. We gaan bij volgende aanbesteding een wificalling als eis meegeven. Dus providers zonder werkende wificalling voldoen niet meer. Pilot met SURFnet voor een provider onafhankelijke infra Een van de antwoorden zit tussen ja en nee in: Er is net een aanbesteding v.w.b. openbare verbindingen (vast en mobiel) door onze organisatie afgerond, we zijn nu bezig om naar deze nieuwe provider te migreren. Komende periode zal er dus niet meer nagedacht hoeven worden maar is er vorig jaar nagedacht hierover. 12

10 Sterke en zwakke punten Sterke punten van de huidige oplossing zijn volgens de respondenten: Ons wifi netwerk met skype for business en whatsapp. Wat betreft de provider netwerken de eenvoudige koppeling van T-Mobile via SURnet met onze skype-for business omgeving. Dat er met de mix van providers de continuïteit is gewaarborgd. Volledige dekking goede indoordekking heeft inderdaad dekking verbeterd Operator onafhankelijkheid / Actief DAS systeem, dus geen beperkingen in afstanden Eén antenne systeem met meerdere diensten. Met WiFi zijn we niet afhankelijk van een telecom provider. Er zijn geen 4G oplossingen geplaatst. Voor ons is het DAS netwerk een goede oplossing:- Het wordt beheerd door de leverancier - Vraagt geen capaciteit van het Wifi-netwerk Connectiviteit is acceptabel op dit moment. Multi provider DAS waardoor meerdere providers hier (voor eigen kosten) gebruik van kunnen maken. DECT oplossing is ingezet voor interne communicatie en is onafhankelijk van externe providers. Echter voldoet deze oplossing niet aan alle gestelde eisen en wensen. Indoordekking is prima, geen klachten meer sinds overgang naar huidige provider. De gebruikers die een abonnement hebben bij de provider die de DAS heeft aangelegd hebben goede connectiviteit Passieve componenten blijven en actieve apparatuur in beheer van de leverancier Het versterken van het signaal voor het kunnen bellen en gebeld worden op de mobiele toestellen op de plekken waar het daarvoor niet mogelijk was. Goede dekking en stabiel Zwakke punten van de huidige oplossing worden ook genoemd: Dat we geen oplossing voorhanden hebben op de ontvangst van de 3 grote providers in de gebouwen muv een -in mijn ogen verouderde- techniek van dure DAS netwerken. twee contracten en verschillende voorwaarden en looptijden introductie nieuwe technologieën bijv. 4G/5G indoor brengt extra kosten met zich mee. De providers moeten wel willen in koppelen op het systeem, hiervoor heeft veel afstemming plaats gevonden Iedere keer aanbesteden en maar wachten wat er uitkomt is bedrijfsmatig geen garantie voor stabiliteit. Waren we maar een bedrijf. Het DAS netwerk is maar geïmplementeerd op 1 vestiging omdat het bereik hier overdreven slecht was. Onze overige vestigingen hebben hier geen baat bij. Uitbreiden naar andere locaties vereist veel inspanning. Geen redundantie via andere provider voor sommige diensten. wordt niet beheerd, niet gemonitord. 13

11 Communicatie met buiten. Instabiliteit van de oplossing! kostbare oplossing, niet geschikt voor gewone gebruikers (studenten, medewerkers) In algemene zin dat het gaat om een min of meer proprietary oplossing. De klanten van de andere mobile providers hebben een slechte of geen connectiviteit in de betreffende gebouwen Niet alle protocollen worden door een DAS systeem verbeterd door de koppeling met de provider. Ad hoc alternatieven Gebruikers binnen de instellingen maken gebruik van ad hoc alternatieven bij slecht mobiel indoor bereik (18). Gebruiken medewerkers (ad hoc) alternatieven in geval van slecht mobiel (=2G/3G/4G) indoor bereik en hoe werkbaar zijn deze alternatieven? Denk aan bellen/gebeld worden vaste lijn, wifi (bv. Skype), naar een andere ruimte lopen. Nee; 2 Ja; 18 Het gaat dan vaak om Whatsapp en Skype via Wifi: Whatsapp, heel populair onder studenten en skype for business, deze laatste via T- Mobile, of direct via de skype applicatie Bellen via WhatsApp, Skype en Skype voor business. voice over dataoplossing (Whatsapp, facetime, telegraam, etc) in combinatie met wifi. Vaste lijnen, bellen via WhatsApp (WiFi) Skype for Bussiness via wifi whatsapp, threema, wifi-assist? whatsapp bellen (wifi), dit is "werkbaar" maar niet ideaal, denk aan noodsituaties etc. Skype via WiFi werkt goed Cisco Jabber. Dit zorgt er ook voor dat de mensen als beschikbaar worden gezien door de receptie. IP dect 14

12 Vaste telefoons en we gaan naar Skype for Business met landlines Vaste lijnen worden nog aangeboden in alle docentenkamers. Een enkele document geeft de voorkeur aan bellen bij Skype naar studenten die op stage zijn. vaste lijn, wifi met name naar een andere ruimte lopen skype, naar de gang lopen voor het raam gaan staan of naar buiten lopen. Wifi vs. mobiel 1 Respondent geeft aan dat een goede wifidekking de noodzaak voor een goede mobiele dekking vermindert. De meesten (14) geven aan dat mobiel bellen en gebeld worden ook belangrijk blijft. Vier respondenten zien niet dat wifi de noodzaak voor mobiele dekking zal verminderen, omdat bijvoorbeeld: - de wifi-inrichting nog niet geschikt is voor telefonie en - de eindgebruiker nog niet in bezit is van een toestel dat dit ondersteunt en tot die tijd dienen we de oude weg nog te ondersteunen. - In het geval dat wifi uitvalt men toch bereikbaar moet zijn (in het geval van ongeval of spoed. Kan een goede wifidekking de noodzaak voor goede mobiele dekking verminderen? Nee, want: 4 Ja, goede wifi-dekking neemt de noodzaak voor een goede mobiele dekking weg 1 Ja, maar mobiel bellen en gebeld worden blijft ook belangrijk

13 Uitbreiden De meeste respondenten denken niet na over mogelijkheden om indoordekking te verbeteren (19). Denk je momenteel na over mogelijkheden om indoor dekking te verbeteren en/of worden er op korte termijn maatregelen genomen? ja, namelijk; 9 Nee; 19 9 Respondenten geven aan dat zij wel nadenken over mogelijkheden om indoor dekking te verbeteren: een pad wordt DAS aangelegd, tweede pand repeater functionaliteit we wachten af tot oplossing als Wifi-calling beschikbaar komt. Wij zijn al bezig geweest met DAS oplossingen maar die zijn eigenlijk veel te duur en complex als je ook meerdere providers wilt aanbieden. national-roaming (bij uitval primaire provider0, bellen over wlan voor een beperkt aantal toestellen. status huidig DAS actualiseren een Tmobile aangesloten DAS portofonie voor interne communicatie bij noodsituaties.alternativen voor algemene communicatie door b.v. wificalling en als dat mogelijkis een simpele DAS oplossing (weinig kosten, toekomstvast met 5G, etc) SURFnet pilot Er lopen acties bij de nieuwe provider om de indoordekking op de campus naar onze wensen en eisen in te vullen, waardoor het implementeren van een nieuw DAS systeem en/of ontkoppelen van de DAS systemen. 16

14 Inschatting kosten Voor zover de respondenten een schatting kunnen maken van de kosten van indoordekking, lopen uiteen van 0 tot de kosten van het gebouw waar we nu voor het eerst een das aanleggen worden geraamd op ~150k. Het gebouw is een gebouw met een managed service voor 15 jaar. Structon is de hoofdcontractant. K&H legt het DAS netwerk aan, en in eerste instantie wordt alleen T-Mobile ingekoppeld of via de UU of rechtstreeks via T-Mobile. Dat is afhankelijk van de capaciteit T-mobile voorhande heeft op de twee verschillende koppelpunten. Deze zijn nul Wij hebben een eenmalige investering gedaan voor de actieve DAS apparatuur, eenmalige inkoppeling kosten voor de providers en exploitatie kosten voor het onderhoud van het systeem. De exacte bedragen kan ik hier niet vermelden. Geen kosten gemaakt voor 4G dekking. Eenmalig ca k 10 antennes verspreid over het pand. jaarlijkse aansluitkosten, onderhoud (SLA), afschrijving van de installatie (20jaar) voorlopig weinig, we zijn bezig met een onderzoek naar protofonie als interne campus communicatie in noodgevallen. voor normale mobiletelefonie door de studenten en medewerkers is de noodzaak niet zo hoog meer door de applicaties met voice over data (Skype, Whatsapp, Facetime, telegraam, etc) en we hopen snel met een oplossing zoals wificalling (combinatie van wifi en provider netwerk) geen issues meer met indoordekking hebben. De kosten voor indoordekking zijn niet apart doorberekend, en dus niet bij ons bekend. Kosten worden door de provider verdisconteerd in de abonnementstarieven. meeste installatie op dit moment zijn in beheer van de mobile providers (KPN, Vodafone en T-Mobile) Voor het on-boarden van de nieuwe provider wordt door de coördinator bekeken welke kosten er nu precies gemoeid zijn met deze oplossingen. Ik kan hierover geen inschatting doen, risico is te groot dat ik een foutief bedrag noem. 0 euro was eis in aanbesteding Knelpunten Bij een aantal respondenten zijn er op dit moment locaties of situaties waarbij de connectiviteit naar mobiele operators in (een deel van) de instelling niet voldoende is. Vaak zijn het bepaalde gebouwen, soms onderdelen binnen gebouwen, zoals kelders of ruimtes die meer in het midden van een gebouw liggen. In een nieuw schoolgebouw is door het gebruik van metalen wandbeplating onvoldoende connectiviteit. we hebben 1 locatie waar dekking heel slecht is door isolatie in 1 gebouw Slechte dekking binnen een redelijk groot deel van het gebouw Een aantal gebouwen willen we nog uitrusten met steunzenders 17

15 de medische en chemische lab omgeving van een ander gebouw. Hier moeten we nog een oplossing voor bedenken. Vooralsnog gaan we voor een repeater in dat ene bouwdeel, hopend dat de capaciteit daarvan voldoende is. een volledige gebouw met slechte indoordekking Diverse gebouwen. Door renovaties en nieuwbouw neemt het aantal gebouwen toe. Er zijn enkele gebouwen op de campus waar de dekking niet geheel optimaal is voor snel internet via 4G.En er zijn een aantal locaties waar bereik dusdanig laat is dat bellen niet goed mogelijk is. Ondergronds pand Kelderverdieping In bepaalde gebouwen is alleen ontvangst mogelijk aan de randen van het pand. De connectiviteit wordt ver binnen de grote gebouwen steeds minder op alle 2/3/4G verbindingsmogelijkheden. Op sommige gebouwen staat er ook een mast van een operator op het dak. Waarbij je eigen gebouw geen optimale dekking heeft. Op de locatie met DAS zijn er twijfels gerezen aan de juiste werking van DAS op enkele andere locaties zonder DAS zijn er enkele witte plekken voor (verschillende) operators De meeste vestigingen hebben zo hun plekken waar bellen nagenoeg onmogelijk is. we hebben nog geen das in werking Voor de langere termijn worden geen problemen of uitdagingen gezien door 16 respondenten. 12 Respondenten zien die weldegelijk. Voorzie je binnen 5 jaar problemen of uitdagingen op het gebied van draadloze connectiviteit binnen je instelling die nu nog niet relevant zijn? ja, namelijk; 12 Nee; 16 Deze groep respondenten zien de volgende uitdagingen voor de komende jaren: 18

16 De connectiviteit van steeds meer apparaten (IOT) die hoge en gegarandeerde bandbreedte nodig hebben. Denk hierbij aan AV presentatie middelen. Oplossing zit voor groot deel in de opvolgers van de AC standaard. en 5G. Op een termijn van 1 á 2 jaar wanneer de vaste telefonieomgeving mogelijk wordt vervangen door mobiele telefoons. De beperkte frequentiemogelijkheden op de 2,4ghz WiFi worden gedeeltelijk opgelost door 5ghz. Maar huidige iot devices worden nu voornamelijk op de 2,4ghz gebruikt. Dat betekent ook dat in sommige labs ad-hoc of aps worden opgezet die het eduroam wifi kunnen verstoren. Ik ben benieuwd wat alternatieven voor WiFi dit probleem in ieder geval kan verminderen. Alles draadloze. Uitdaging: 5G 5G gaat de komende jaren een belangrijke rol spelen Niet te overzien maar 5g zou met problemen kunnen komen Introductie van 5g technologieën opkomst en exponentiële groei van IoT devices en verschillende sensoren die via wifi technologie werken. Waarschijnlijk zal het gebruik van softphone-oplossing op smartphones meer gebruikt gaan worden. De consequenties voor het WiFi netwerk moeten dan ingeschat worden. Als nav een nieuwe aanbesteding een andere provider gekozen wordt, zal indoordekking opnieuw een belangrijke factor zijn. Mogelijk wordt de capaciteit van de bestaande oplossingen een uitdaging daar steeds meer data over de aanwezige verbindingen gewenst kan worden. Daar zal goed naar gekeken moeten worden. Samenweken en de rol van SURF 22 respondenten zien mogelijkheden voor hun instelling om kennis te delen en/of samen te werken om de capaciteit en dekking voor mobiele devices te verbeteren. Voor 15 respondenten is daar een rol weggelegd voor SURF. 19

17 Zie je voor je instelling mogelijkheden voor kennisdeling en/of samenwerking om capaciteit en dekking voor mobiele devices te verbeteren? Nee; 6 ja; 22 Is er hier volgens jou een mogelijke rol voor SURFnet? Nee; 4 Ja, in de volgende rol; 15 De rol die SURF zou kunnen spelen, is volgens de respondenten kennis delen, advies, contacten en contracten met providers : Het bij elkaar brengen van instellingen die met deze problematiek te maken hebben. onderzoek en advies/ kennisdeling 20

18 Wij zijn voornamelijk geïnteresseerd hoe andere instellingen dit aanpakken of hebben opgelost. Partijen bij elkaar brengen Collectieve werkgroep voor alle onderwijs (WO) instellingen. Kennisdelen, communityvorming, evt gezamenlijke inkoop kennis delen aanbesteding trekken, seminairs + trainingen Als expertisegroep en/of klankbord voor gangbare oplossingen binnen het onderwijs. Ja, maar nog niet helemaal duidelijk. Informatie delen? Contacten met providers Ja, onder druk zetten van mobiele providers voor wificalling. Richtlijnen schrijven/ PvE maken voor de mobiele indoordekking bij nieuw bouw of volledige renovaties (voorkomen kooi van faraday, gebruikte materialen, etc).haalbare en realistische oplossingen voorstellen voor indoordekking die ook toekomstvast zijn(advies instellingen op het gebied van mobiele communicatie) Afspraken maken namens de instellingen met de mobile providers Adviserende rol voor mogelijke oplossingen SURFnet zou actiever naar T-Mobile kunnen zijn aangaande de problemen rond de dekking.t-mobile heeft aangegeven hierin te kunnen voldoen, echter tot op heden is daar niet echt op ingegaan. Wellicht dat dit te maken heeft met het vaak wisselen van de vaste contactpersonen en daarom aan de zijde van T-Mobile de kennisdeling onvoldoende is. 4/5G connectiviteit van de 3 grote providers als een bundel aanbieden Faciliteren van een mobiele indoordekkingdienst, mogelijk i.c.m. de huidige mobiele telefonie aanbieder T-Mobile. 21