Internet: XN Winterswijk IBAN: NL84RABO

Transcriptie

1 KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) Vereniging voor veldbiologie Afdeling Oost-Achterhoek Opgericht 29 april 1918 Secretariaat: Internet: Forsythialaan XN Winterswijk IBAN: NL84RABO Tel BIC RABONL2U Gagea 153 (JULI, AUGUSTUS, SEPTEMBER, OKTOBER 2019) ERELID Ed Grotenhuis BESTUUR Voorzitter Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk Telefoon: Secretaris Wilma van Lochem Forsythialaan XN Winterswijk Telefoon: Penningmeester, ledenadministrateur en webmaster Ron Krabben Kardinaal de Jongstraat XS Lichtenvoorde Telefoon: Natuurhistorisch secretaris Fred Bos Bocholtsestraat BT Winterswijk Telefoon: Mobiel: Algemeen bestuurslid Hannie Waalders Kattenbergweg BH Winterswijk Telefoon: Pagina 1 van 28

2 WERKGROEPEN Coördinator Werkgroep Natuurbeheer Hermien Toebes Vardinkhof BG Winterswijk-Kotten Telefoon: Coördinator Werkgroep Mossen Louis-Jan van den Berg Van Basten Batenburgstraat CC Lichtenvoorde ljvdberg@upcmail.nl Telefoon: Mobiel: Coördinator Paddenstoelenwerkgroep Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk edgrotenhuis@planet.nl Telefoon: Coördinator Insectenwerkgroep Jan Stronks Raetmansweg CD Winterswijk-Ratum stronx16@hetnet.nl Telefoon: Coördinator plantenwerkgroep Fred Bos Bocholtsestraat BT Winterswijk ff.bos@zonnet.nl Telefoon: Pagina 2 van 28

3 Inhoud Voorwoord van de voorzitter 4 Ambities van de landelijke KNNV 6 Opnieuw in de prijzen bij de lintjesregen Verslag thema-avond woensdag 13 maart 2019 met als thema: 9 Weidevogels, in het bijzonder de grutto Een bijzondere voorjaarsexcursie net over de grens 11 Een dagje Schier in het voorjaar 15 Paddenstoelenwerkgroep Data werkgroep natuurbeheer 18 Rabo sponsoractie Hart voor de Achterhoek 18 Activiteitenprogramma juli, augustus, september, oktober Buitengebeuren Winterswijk en omstreken 26 Redactioneel Gagea is een uitgave van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek en verschijnt vier maal per jaar. De doelstelling van het verenigingsblad is het informeren van de leden en donateurs in de breedste zin van het woord om de betrokkenheid te vergroten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange stukken in te korten. Anoniem ingezonden stukken worden niet geplaatst.. Opzeggingen lidmaatschap en donateurs Schriftelijk bij de ledenadministratie van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek. Er geldt een opzegtermijn van twee maanden. Om extra kosten te voorkomen, streven wij ernaar de contributies met behulp van een machtiging geautomatiseerd te laten betalen. CONTRIBUTIE Leden 27,50 per jaar Huisgenootleden 7,50 per jaar Donateurs 22,50 per jaar (minimum) Jeugdleden 15,00 per jaar Pagina 3 van 28

4 Beste natuurvrienden, Voor ons lid Jopie Schreurs was dit jaar een lintje aangevraagd. Daar had ik ook aan meegewerkt en dan wil je als voorzitter natuurlijk ook bij de uitreiking zijn. Maar toen ik bij De Storm aankwam, bleek ik tot mijn grote verrassing zelf ook het slachtoffer te zijn. Ik wil alle mensen die zich hiervoor hebben ingezet heel hartelijk bedanken, ook namens Jopie. Geweldig de waardering die je krijgt en die je zo van harte gegund wordt. Het valt mij op dat dit jaar het aantal deelnemers aan onze excursies terug loopt. Dat is jammer, want Fred doet zijn best om een interessant programma samen te stellen. Maar ja; ieder maakt zijn keuzes en je kunt je tijd maar voor één ding tegelijk gebruiken. Het helpt mij altijd om interessante excursies alvast op de kalender te schrijven waarop alle afspraken staan. Dat is dan alvast goed genoteerd. Vandaag is mij ter ore gekomen dat onze vorige secretaris Marije van Weperen voor haar HBO opleiding in de zorg (nog onofficieel, maar dat zit wel goed) geslaagd is. Ik wil haar hiermee van harte feliciteren. Het is een pittige opleiding van een aantal jaren. En daarbij zat ze ook nog in ons bestuur. Complimenten!! Deze Gagea loopt tot begin oktober en dan worden de paddenstoelenwerkgroep en de werkgroep Natuurbeheer weer actief. Het programma voor de paddenstoelenwerkgroep staat al in deze Gagea, dat van de werkgroep Natuurbeheer komt in de volgende die in september verschijnt. Maar de eerste werkdag is al wel in september. De geplande data zijn al wel bekend. Die vindt u verderop in deze Gagea. Verder is er nieuws van het Platform Natuur & Landschap Winterswijk waaraan wij deelnemen. De afgelopen jaren had deze op een lager pitje gestaan. Kort geleden is er overleg geweest en onder leiding van Bernhard Harfsterkamp willen we weer actiever worden en ons meer laten zien. Dat is soms nodig. Zo is het plan om de kleiputten bij De Vlijt te verondiepen om de natuurwaarden te verhogen van het platform, maar om dit te doen met licht verontreinigde grond dus niet. Verder is er het Landschapsontwikkelingsplan, willen we meedenken met de gemeente met de zoektocht naar 17 ha nieuw bedrijventerrein en zijn er nog een aantal aandachtspunten, waarbij de kwaliteit van het landschap steeds voor ons voorop staat. Pagina 4 van 28

5 In dit nummer vindt u ook een stukje over de ambities van het Landelijk betstuur (LB) van de KNNV. Bart Heijne is vorig jaar onze nieuwe voorzitter geworden en zoals u in de Natura heeft kunnen lezen, zijn er ook een aantal nieuwe enthousiaste bestuursleden bijgekomen. In dit stukje staat op een rijtje wat het LB met de ondersteuning van het KNNV-bureau in Zeist allemaal voor ons als leden en afdelingen kan en wil doen. En dat is heel goed om dat eens te zien. Wij maken ook gebruik van een heleboel punten; zo heeft de Stichting KNNV Fondsen en het Ger van Zanenfonds elk E 500,- bijgedragen aan ons jubileumboekje. En ook doen een aantal leden mee met de KNNV (kampeer) reizen. Elk jaar dragen we een behoorlijk bedrag af aan de landelijke KNNV, maar ze doen er ook heel veel voor terug! Ik zou het niet willen missen. En wilt u ergens op klikken; op dit papier zal het niet gaan, maar even naar het KNNV-bureau in Zeist bellen kan altijd: De opzet van de landelijke KNNV in gewesten is wat gewijzigd. Wij behoorden eerst tot het gewest Gelderland Zuid. Nu is het land in provinciale gewesten ingedeeld. In dit nieuwe gewest willen wij meer aandacht gaan schenken aan de biodiversiteit. Ik wens ieder een fijne zomer toe. Heeft u iets bijzonders gezien of gedaan, dan plaatsen wij daar graag een stukje van. Tenslotte nog even een berichtje over de jaarlijkse sponsoractie Hart voor de Achterhoek van de Rabobank. Ook dit jaar willen we weer een combinatie aangaan met Muziekvereniging De Eendracht, Vereniging Het Museum en de Stichting Vrienden van de Jacobskerk. Net als vorig jaar mogen Raboleden vijf stemmen uitbrengen. Maar per vereniging hoogstens 2. Als die voor de KNNV zijn, houd je er 3 over die je dan onder de andere verenigingen kunt verdelen. Zo profiteren wij allemaal van elkaars stemmen. Let op! Je moet niet alleen een bankrekening bij de Rabo hebben, maar ook lid zijn. Dat kost niets, maar u moet wel even snel langs gaan om dit te regelen. Maar dan kunt u dus stemmen. Vorig jaar leverde ons dat een bedrag van ± E 250,- op. Mooi meegenomen. De stemming is dit jaar niet in juni, maar in de weken van 5-19 september. De uitslag komt dan begin oktober. Ik hoop dat de Raboleden onder u aan ons willen denken (ook familie en vrienden). Door alle extra inkomsten te benutten, kunnen we de contributie laag houden! Good goan! Namens het bestuur, Ed Grotenhuis Pagina 5 van 28

6 Ambities van de landelijke KNNV Bart Heijne, 8 maart 2019 Onze ambitie Het landelijk bestuur van de KNNV heeft ambities om KNNV afdelingen te steunen in hun activiteiten. Hieronder vind je een aantal voorbeelden wat we graag willen doen. Naast hulp aan afdelingen timmeren we aan de weg om onze naamsbekendheid en onze invloed op natuurbescherming te vergroten. Wij wensen een KNNV die gerespecteerd wordt om haar natuurkennis en haar motivatie om de natuur te beschermen. Een KNNV die met beide benen in de maatschappij staat en die meetelt. Activiteiten van de landelijke KNNV ten dienste van KNNV afdelingen 1. Dankzij een geweldige redactiecommissie maken we het kwartaalblad Natura voor de leden. 2. Samen met Antenna onderhouden we onze informatieve website. 3. Daarvoor geven we ook gratis cursussen voor webmasters van de afdelingen. 4. We maken 10 x per jaar een landelijke Nieuwsbrief ter inspiratie voor de afdelingen. Iedereen kan zich hierop abonneren; klik hier als u de digitale nieuwsbrief wilt ontvangen. 5. Speciaal voor afdelingsbesturen maken we een nieuwsbrief waarin landelijke activiteiten staan. 6. We sluiten collectieve verzekeringen af, zodat ook afdelingen verzekert zijn. 7. Samen met Soorten organisaties maken we minicursussen en de PR hiervoor, zodat afdelingen deze cursussen eenvoudig kunnen geven voor hun leden én, niet-leden kunnen interesseren. In 2019 staan op het programma Tuinen vergroenen, Dagvlinders en Tuinvogels herkennen. 8. Dankzij Jelle Schuurmans stroomlijnen we de ledenadministratie van afdelingen. 9. We zijn een vraagbaak voor de meest uiteenlopende vragen van afdelingen. 10. We maken promotie en helpen het organiseren van de Week van de Veldbiologie van 1 tot 10 oktober We stellen Ger van Zanen-vouchers á 500,- ter beschikking voor KNNV afdelingen. 12. We brengen de prachtige boeken van de KNNV Uitgeverij voor het voetlicht, die KNNVleden met 10 % korting kunnen kopen. 13. Samen met Natuurpresentaties organiseren we 2 cursussen Veldcursussen in Samen met Floron organiseren we een botanische dag in de winter Onze Algemene Reiscommissie (ARC) organiseert sublieme reizen voor alle leden. 16. Terwijl de Algemene Kampcommissie (AKC) oergezellige kampeervakanties voor u organiseert. 17. De Kampeercommissie organiseert heerlijke korte vakanties op de mooiste plekjes in Nederland. 18. Op 18 mei 2019 organiseren we een landelijke studiedag grassen en schijngrassen. 19. Zo nodig helpen we afdelingen met statutaire zaken, zoals de afdeling Enschede in We bemiddelen bij onenigheid in een afdelingen (minstens 4 x de afgelopen periode). 21. We stellen expertise beschikbaar over PR voor de afdeling. 22. We doen suggesties om de financieën van de afdelingen te verruimen. 23. Tips over hoe activeer mijn leden ik kan iedere afdeling zo bij ons opvragen. 24. Dat zelfde geldt ook voor tips over ledenwerving, of hoe organiseer ik mijn afdeling. 25. en nog veel, en véél meer! Wil je meehelpen...? Graag! Elke hulp hoe klein ook wordt zeer op prijs gesteld. Bel of e- mail naar Bart Heijne, , , voorzitter@knnv.nl We zoeken ook nog een secretaris voor ons bestuur; klik hier voor meer informatie of bel Bart. Het is echt geen grote klus, maar enige handigheid met Word zou fijn zijn. Pagina 6 van 28

7 Opnieuw in de prijzen bij de lintjesregen 2019 Nadat vorig jaar Fred Bos geridderd werd in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn jarenlange onderzoek naar het voorkomen van de roggelelie in Nederland en Duitsland ( bij de Elbe, op de grens van -voorheen- Oost en West Duitsland), werden dit keer Jopie Schreurs en Ed Grotenhuis verrast. Zij zijn beiden gehuldigd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau! Ed is sinds 32 jaar voorzitter van de KNNV Oost-Achterhoek. Hij bezoekt regionale- en landelijke vergaderingen. Is coördinator van de paddenstoelen werkgroep. Als hij maar even kan helpt hij bij de werkgroep natuurbeheer en is heel goed op de hoogte van het reilen en zeilen van onze vereniging. Daarnaast nog een opsomming van activiteiten van Ed: -vrijwilliger bij de Vrienden van de Jacobskerk in Winterswijk. Verzorgt daar rondleidingen en werkt nieuwe gidsen in - collecteert o.a. voor Amnesty International is mede organisator van busreizen van Vereniging Het Museum is al 25 jaar bij de koffiezetgroep van de kerk is 8 jaar ouderling geweest en 7 jaar hoofdredacteur van het blad Mourik van de vogelwerkgroep in Nijmegen. En dat is nog niet alles! Pagina 7 van 28

8 Jopie Schreurs is ook al jarenlang een heel actief lid van de KNNV. Zij is lid van de werkgroep natuurbeheer en immer van de partij! Ook doet ze sinds 2013 aan landschapsbeheer bij de Van der Lugtstichting - volgt een vlindermonitoringsroute voor de Vlinderstichting in het Korenburgerveen in Winterswijk. Dit voor het bijhouden van de vlinderstand. nam het initiatief voor een insectenidylle in haar woonbuurt verder is ze vrijwilligster bij het plaatselijke verpleeghuis waar ze tal van activiteiten mee helpt organiseren en er aan mee doet als begeleider op o.a. de duofiets. En ik weet zeker dat er nog meer zaken zijn waarvan ik geen weet heb! Al met al begrijpt u wel dat wij ons gelukkig prijzen met deze leden! Jopie en Ed nogmaals van harte proficiat met deze onderscheiding! Wilma van Lochem, Secretaris Pagina 8 van 28

9 Verslag thema-avond woensdag 13 maart 2019 met als thema: Weidevogels, in het bijzonder de grutto Onze gastspreker voor vanavond is Albert Beintema, ecoloog en groot kenner van weidevogels, in het bijzonder de grutto. Hij heeft in de hele wereld onderzoek gedaan en hierover veel gepubliceerd, zowel wetenschappelijk als voor het publiek. Hij vertelde met veel humor en zelfspot dat niet elk boek met een goede recensie gegarandeerd tot een bestseller leidde. Zijn boek : de Grutto kreeg in 2016 de Jan Wolkersprijs. Helaas is het boek dat hij schreef over zijn lievelingsvogel, Het waterhoentje van Tristan da Cunha, niet meer verkrijgbaar. Er zijn vier soorten grutto s, de rode grutto en de marmergrutto broeden alleen in Amerika, de rosse grutto s vinden we niet in de Achterhoek, wel op de Wadden en in de Zeeuwse wateren, tijdens hun tussenstop op de trekroute Mauritanië / Lapland en Siberië. De gewone grutto, Limosa limosa ( de modderige slijkliefhebber) is onze nationale vogel, volgens Thijsse : de Koning van de Weide. Ook in het Fries Kenig fan `e Greide. De grutto is een fascinerende trekvogel. Hij vliegt in het najaar naar de gebieden onder de Sahara, zoals de Nigerdelta en Frans Guyana. In bijv. Portugal en Spanje maken ze een tussenstop en eten ze zich vol op de verlaten rijstvelden. Beintema heeft er hier wel eens ! gezien. Helaas gaat het niet goed met de grutto. Waren er 50 jaar geleden nog paren, nu zijn het er nog Er is een achteruitgang van 5% per jaar. Ook weidevogels als zomertaling, veldleeuwerik, graspieper, tureluur en gele kwikstaart hebben het moeilijk. ze nodig hebben is bloemrijk, schraal en nat grasland. Vanaf de jaren 70 zijn deze graslanden echter opgeofferd aan de met vele Europese subsidies gestimuleerde ontwikkeling van de landbouw. Door ontwatering en vermesting verdwijnen de bloemen, en daarmee ook de kleine insecten. Deze hebben het sowieso al moeilijk door giftige stoffen als neonicotineïden. Kuikens kunnen nog geen wurmen vangen, zijn dus afhankelijk van insecten. Er zijn dus vele zorgen om de weidevogels. Er is ook sprake van een shifting Pagina 9 van 28

10 baseline syndrome. je niet gekend hebt, kun je niet missen. Wie weet er nu nog dat er in de zeventiger jaren duizenden grutto s slaapplekken hadden in het Zwillbrockervenn? Volgens Beintema moet de zuivelwaanzin op de schop. Een pak melk heeft vele verborgen kosten. Met welk beheer kun je de grutto helpen? Vele wetenschappers proberen een antwoord te vinden op deze vraag, zoals de onderzoeksgroep van Theunis Piersma. is het beste, reservaatbeheer, beheersovereenkomsten, mozaïekbeheer, randenbeheer? Niets doen is geen optie en dus gaat het onderzoek verder. Hiervoor is het soms noodzakelijk de vogels in inloopkooien te vangen, te wegen, te ringen en van zendertjes te voorzien Alle onderzoeksmethoden hebben echter ethische grenzen, het vangen is voor vogels traumatisch. Via ringanalyse (door combinaties van kleuren tot op het individu te herleiden) heeft Beintema ontdekt dat jonge vogels vaak via Italië terugvliegen, oudere via Portugal. Ze vliegen tot opwel 4000 meter hoogte. De Friezen zijn zo gek op hun grutto dat Theunis Piersma en Sytze Pruiksma er zelfs een compositie aan gewijd hebben: Music of Migration. Met het laten horen van gruttogeluiden op een jachtfluitje (te verkrijgen in jachtwinkels in Italië en Frankrijk!) besluit de spreker op ludieke wijze zijn verhaal. Het was een zeer onderhoudende avond, met toch een wat sombere ondertoon: Kunnen we de grutto behouden? Beheersmaatregelen, zoals in verschillende Friese weidegebieden pakken dikwijls goed uit en bij boeren is er een toenemende belangstelling voor een ander weidegebruik. De klimaatdiscussie en de berichtgeving over het belang van insecten en biodiversiteit dragen bij tot bewustwording. En vanuit de zaal wordt nog opgemerkt dat veel mensen minderen of zelfs stoppen met het eten van vlees en zuivel. Al met al gelukkig dus ook lichtpuntjes. In je luie stoel nog even verder met de grutto? Lees dan vooral: De grutto, door Albert Beintema, of: Lies Jacobs Pagina 10 van 28

11 Een bijzondere voorjaarsexcursie net over de grens Vorige week ben ik met een excursie meegegaan niet ver Duitsland in. Nl. Bij Wüllen bij Ahaus. Dat is ongeveer een half uur rijden van ons vandaan. We vertrokken rond 9.30 uur en stapten bij elkaar in de auto. We waren met ons zessen, dus 2 auto's was voldoende om daar heen te gaan. Het was dat weekend erg koud, maar gelukkig regende het niet. Af en toe een hagelbui. Voor de tijd van het jaar was het te koud. Nl. rond 14 april. Een stukje natuurgebied van verschillende bossen welke veelal kalkrijke gronden zijn. De grondsoort lijkt iets op klei, maar het is geen klei. Een beetje vergelijkbaar met de Lössgronden in Zuid Limburg. We zijn in zeker 4 bossen geweest. Hierbij troffen we de Schedegeelster, Aronskelk, 2 soorten goudveil, echte gele dovenetel en meer bijzondere wilde planten. Het was rond uur en Fred kreeg nog het idee om naar de begraafplaats in Legden te gaan waar de weide geelster te zien was. Het was best vermoeiend. Want je kreeg zoveel informatie te verwerken. Maar het was ook wel fascinerend. De begraafplaats bleek meer dan 10 kilometer verder te liggen dan de bossen waar we geweest zijn. De Duitse graven, lagen er zeer keurig bij. Het viel op dat er werd geharkt en geschoffeld, ook rond de bijzondere geelsterren. Hierdoor kwam de weide geelster en enkele andere mooie wilde planten tot hun recht. Ook bijna geen verwaarloosde graven, maar wel veel familiegraven. In Duitsland toch wel iets anders dan in Nederland. Ondanks dat er in Nederland rond de graven ook wel netjes bijliggen. Maar er zijn wel graven, waar heel goed te zien is, dat er geen nabestaanden meer komen om het graf op zich te verzorgen. Rond uur waren we weer op de plek van waar we vertrokken waren. Heel interessante excursie, maar ook wel erg vermoeiend en meer dan 1x zolang dan een andere excursie. Rianne Maas Pagina 11 van 28

12 Een dagje Schier in het voorjaar Elk jaar houden mijn broers en ik in het najaar in de trektijd een vogelweekend op een van de Waddeneilanden. Vorig jaar naar Terschelling. In de vorige Gagea heeft daar een verslag van gestaan. Nu wij alle drie met pensioen zijn, kwam het idee op om ook in het voorjaar eens een dagje op een van de eilanden te gaan vogelen. De keus viel op 24 april op Schiermonnikoog. Je moet weliswaar heel vroeg op om de boot van uur naar Schier te halen, maar dan heb je ook wat aan je dag. De pret begint al in de haven van Lauwersoog, waar ik in 2 minuten al meer zwaluwen zag dan dit hele voorjaar in Winterswijk. Visdiefjes vlogen af en aan en een groep graspiepers trok door. Er zouden nog duizenden volgen. Het weer was prachtig; de laatste dag van een warmteperiode en een matige wind. Ook op de boot zagen we al veel leuks: steenlopers, middelste zaagbek, grote stern, blauwe kiekendief, veel eidereenden en zes grijze zeehonden. We waren het eiland nog maar net op onze huurfietsen gestapt of we werden al in de polder verrast door grote groepen brandganzen. Er was haast geen tellen aan zoveel groepen zagen we vandaag. We schatten het wel op ca exemplaren. Er zaten ook veel rotganzen tussen, waaronder ook een aantal zwarte rotganzen, een ondersoort uit Oost-Siberië. We schatten de rotganzen op zeker Daartussen en ook apart zaten ook veel goudplevieren. Zij waren al prachtig in zomerkleed. Verder zagen we veel bergeenden, scholeksters, tureluurs, grutto s en weer veel trekkende groepjes graspiepers. Aan boord hadden we de koffie al op, dus meteen richting Westerplas. Daar heb je met de Pagina 12 van 28

13 zon in de rug nu prachtig zicht. Daar zaten de nodige, al dan niet nestelende, aalscholvers en ook nestelende lepelaars. Ik miste de kleine zilverreiger. Ik hoorde dat de populatie op de Wadden door de strenge winter van een paar jaar geleden zo n klap heeft gehad dat de groep er hier niet meer bovenop gekomen is. Maar in Zeeland moeten er nog genoeg zitten; dat komt dan wel weer goed. Even verderop hoorden we blauwborst en heel veel braamsluipers, fitissen, tjiftjaffen en zwartkoppen. Ook de dodaars liet zijn hinnikende geluid horen. Vlakbij ons zong een rietzanger zijn keel schor. Bij de plas zagen we o.m. krakeend, tafeleend, kuifeend, oeverloper, rietgors en een mannetje bruine kiek. In de Westerduinen daarachter zaten bij een steilrandje veel oeverzwaluwen en een roodborsttapuit, netjes in het topje van een struik zoals het hoort. Het was gortdroog op het eiland, net als in de rest van Nederland. De normaal zo vochtige duinvalleien waren praktisch opgedroogd. Jammer, want hier kun je nog wel eens wat leuke stellopers tegenkomen. We fietsten door het Bospad verder richting Kobbeduinen. Veel kneutjes en als je met je kijker naar de duintoppen richting strand keek, zag je de graspiepers daar weer in grote groepen voorbij komen. Hier ook weer roodborsttapuiten en warempel de eerste nachtegaal. Bij een inrichtingsproject in een duinvallei zagen we een bosruiter en hoorden we een rugstreeppad. Richting Kobbeduinen beginnen de eerste kwelders al en meteen hoorden we overal de veldleeuweriken. Een feest van geluid. Waar hoor je dat nog zo massaal? Het Pagina 13 van 28

14 rondje wandelen rond de Kobbeduinen leverde weer een paar leuke soorten op: Zwarte wouw, mannetje havik, mannetje bruine kiek, kleine barmsijs, groenpootruiter en twee zwarte ruiters. Verder de nodige grauwe ganzen met pullen 5,5, 5, 5,7 en 7) Terug naar het dorp langs de Kooiplas. En hier zagen we in een paardenweitje onze jaarlijkse bijzondere soort: een Engelse gele kwikstaart, mooi te midden van gewone kwikstaarten. Alsof dat nog niet genoeg was, zaten tussen zanglijsters, koperwieken en kramsvogels ook nog twee mooie mannetjes beflijsters. En in een paar lage struikjes drie paapjes. Op de terugweg naar de boot langs de dijk op de rotsblokken nog vier tapuiten. Ja, de voorjaarstrek was vandaag in volle gang! En zoals in elke Asterix en Tom Poesverhaal hebben we de excursie afgesloten met een eenvoudige doch voedzame maaltijd. En even de balans opgemaakt. In totaal zagen en hoorden we vandaag 90 soorten. Eigenlijk zou je veel langer op een aantal plekken moeten blijven zitten om het eilandgevoel op je te laten inwerken en nog beter te luisteren. Je krijgt dan ook meer te zien. Nu hadden we geen tijd om te wachten tot meneer blauwborst zich even uit de dekking van het dichte struikgewas zou laten zien. Ons motto vandaag was: Gezien is een tien, maar gehoord is ook gescoord! Ed Grotenhuis Pagina 14 van 28

15 Pagina 15 van 28

16 Paddenstoelenwerkgroep 2019 Ook dit najaar is de paddenstoelenwerkgroep actief. Er zijn behalve een aantal excursies ook weer een aantal determinatie-avonden gepland. Ook dit jaar kunnen we terecht bij Fred Bos in zijn werkstee. Hier houdt ook de mossenwerkgroep haar bijeenkomsten. Deze ligt naast het huis van Fred aan de Bocholtsestraat 49, 7102 BT in Winterswijk. Hoe komen leden van buiten Winterswijk daar? Komende van Groenlo bij de 1 e rotonde rechtdoor, bij de 2 e rotonde rechtsaf, na de spoorlijn bij de 3 e rotonde linksaf. Bij de volgende rotonde rechtsaf. Het is aan de eerste straat links. Komende van Aalten bij de 1 e rotonde rechtdoor, bij de 2 e rotonde rechtsaf en bij de volgende rotonde rechtsaf. De eerste straat links is de Bocholtsestraat. Mijn voorstel is om weer hetzelfde te doen als afgelopen jaren: We verzamelen allemaal weer wat materiaal (liefst onbekende soorten) en dat proberen we dan op de avond te determineren. Graag zelf boeken en gidsen meenemen. Als iemand een laptop wil meenemen, kunnen we ook met de schijf van Gerrit aan de gang. Afgelopen jaar was het door het droge weer een slecht jaar. Dit jaar beter! Heb je ideeën voor interessante gebiedjes; laat het weten. Veranderen kan altijd. Maar nu de data van de determinatie-avonden: Ik heb geprobeerd op verschillende dagen een schema te maken, zodat het niet steeds op dezelfde avond valt dat je zang, sport, cursus o.i.d. hebt: Pagina 16 van 28

17 1. Maandag 16 september. 2. Dinsdag 1 oktober. 3. Woensdag 16 oktober. 4. Donderdag 24 oktober. 5. evt. maandag 4 november. Ik hoor wel of er nog op- of aanmerkingen zijn. Ken je mensen die het leuk vinden om mee te doen; neem ze mee! Ik vond het afgelopen jaren altijd erg gezellig om zo met elkaar eens flink te puzzelen. Tot ziens op zaterdag 14 of maandag 16 september! Groeten! Ed Grotenhuis. Voor paddenstoelen zijn dit najaar de volgende excursies gepland: Zondag 22 september: Landgoed Gossink in Henxel Zaterdag 28 september: Wooldseveen Zaterdag 12 oktober: Landgoed Kotmans in Miste Zondag 20 oktober IVN-KNNV Paddenstoelenexcursie Wollinkbos bij Haarlo Zaterdag 26 oktober: Leemputten bij Haak en Hoek Pagina 17 van 28

18 Data Werkgroep Natuurbeheer De geplande data dit najaar en winter voor de werkgroep Natuurbeheer zijn als volgt: 21 sept: Besselinkschans bij Lievelde, 5 okt, 19 okt, 2 nov, 23 nov, 18 jan 2020 en 8 feb In de volgende Gagea komt hier een uitgebreider overzicht van in te staan. Coördinator: Hermien Toebes-Lammers Vardinkhof 14, 7107 BG Winterswijk Kotten Telefoon: Rabosponsoractie Hart voor de Achterhoek Geef uw steun! Zie het voorwoord voorin deze Gagea. Pagina 18 van 28

19 Pagina 19 van 28

20 Activiteitenprogramma juli, augustus, september, oktober 2019 Algemene informatie over de activiteiten Lees deze als u aan een ervan deelneemt. Excursies Het spreekt vanzelf dat passend schoeisel altijd verstandig is. Afhankelijk van het weer of terrein zijn vaak laarzen en soms regenkleding eveneens handig. Veldgids, kijker, loep e.d. zijn altijd nuttig. Als een excursie langer dan een dagdeel duurt, is een lunchpakket zinvol. De excursies starten, tenzij anders vermeld, bij het VVV-kantoor in het voormalige gemeentehuis, Mevr. Kuipers-Rietbergplein 1, 7101 DD te Winterswijk. Op zaterdagen is het vertrek vanaf de parkeerplaats bij theater De Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk. Als we carpoolen bij excursies, worden de kosten gedeeld. De activiteiten voldoen aan de doelstellingen van onze vereniging: Natuurstudie, Natuurbeleving en Natuurbescherming. Hierbij hoort ook bevordering van duurzaamheid en natuur- en milieueducatie. Lezingen Lezingen worden in Winterswijk gehouden in de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk. Deze is het makkelijkst te bereiken via de rotonde aan de Groenlose kant van Winterswijk. U rijdt dan richting centrum en blijft deze weg (Groenloseweg) alsmaar volgen. Bij de volgende rotonde gaat u rechtdoor, de weg buigt naar rechts en dan ziet u na ca 500 meter de kerk aan uw linkerhand. Tegenover de kerk is een ruime parkeerplaats (de Blikbak ). Voor IVN en KNNV leden geldt bij alle lezingen een entree van 3 euro, niet leden betalen 2 euro meer. Pagina 20 van 28

21 Wanneer Vertrek Terug Leiding (en info) Bijzonderheden Zondag 21 juli Let op!: In de vorige Gagea stond een verkeerde datum! IVN-KNNV wandeling Fladderweg vlinders Oude steengroeve, Adamskampweg, Winterswijk uur Ca uur IVN gidsen. Nog niet bekend. Zie de aankondigingen in de pers of bel André Hendriks ( ) Wanneer Zaterdag 27 juli Fietstocht Molens en natuur Omgeving Winterswijk Vertrek uur vanaf de Storm. Haitsma Mulierweg 11 Winterswijk Terug Ongeveer uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Bijzonderheden Natuur en cultuur. We fietsen een natuurroute langs een aantal Winterswijkse molens. De Venemansmolen zal ongetwijfeld open zijn, zodat we hem ook van binnen kunnen bekijken. We hopen op mooi weer en veel vlinders. Wanneer Zaterdag 3 augustus Plantenwerkgroep excursie Needse Achterveld Begin uur bij de Ondsche brug, Lochuizen vanaf N824 Oude Deldenseweg nabij splitsing met Achterveldweg Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( ) en Jan-Dirk Focker ( ) Meenemen Loep en Flora Bijzonderheden Pioniersvegetatie. We laten ons graag verrassen. Wanneer Zaterdag 10 augustus Inventarisatie excursie Horstermaat vlak ten oosten van Winterswijk Vertrek uur bij de Storm. Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( of ) Meenemen Gidsen op gebied van vogels, planten, insecten, paddenstoelen e.d. Bijzonderheden Wij gaan vanmiddag de Horstermaat van de Van der Lugtstichting inventariseren. Zij willen graag een zo compleet mogelijk beeld van de natuurlijke rijkdom. Dus graag zo veel mogelijk specialisten van allerlei groepen meekomen. Pagina 21 van 28

22 Wanneer Zondag 18 augustus IVN-KNNV Kraanvogelwandeling Maneschijnweg Vragender Vertrek uur Terug Ca uur Leiding (en info) IVN gidsen. Bijzonderheden Nog niet bekend. Zie de aankondigingen in de pers of bel André Hendriks ( ) Wanneer Zondag 8 september KNNV-IVN Plantenwerkgroep Schraalland en heidegebied op de helling van de Vreehorstweg naar Bekendelle. Vertrek uur. Verzamelen kruising Vreehorstweg-Veldhorstweg Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( of ) Meenemen Loep en flora. Bijzonderheden Een gebiedje dat velen van u niet zullen kennen. Veel leuke soorten. Wanneer Woensdagavond 11 september IVN-KNNV Thema-avond erfootprint Den Diek, Dijkstraat 30 Lichtenvoorde Begin uur Einde Ca uur Lezinghouder. Rick Hogeboom. Bijzonderheden Nog niet bekend. Zie aankondigingen in de pers of bel Lies Jacobs ( ) Wanneer Zaterdag 14 september 2019 Floron excursie. De stad Zutphen, Begin Verzamelen om uur bij het station Winterswijk noordzijde. Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( of ) en Louis-Jan Meenemen Flora en loep Bijzonderheden Interessante stadsvegetatie, denk alleen maar aan muurleeuwenbek en de bijzondere varens op de oude muren Pagina 22 van 28

23 Wanneer Zondag 15 september IVN-KNNV wandeling Slinge-Ruurlosebroek. vertrek Tegenover Café De Duif, Groenloseweg 57 Ruurlo. Begin uur. Einde Ca uur Leiding (en info) IVN gidsen. Bijzonderheden Nog niet bekend. Zie de aankondigingen in de pers of bel André Hendriks ( ) Wanneer Maandagavond 16 september Paddenstoelen determineren. Werkstee Bocholtsestraat 49 Winterswijk Begin uur. Einde Ca uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Meenemen Zelf verzamelde onbekende paddenstoelen en determineerwerken. Evt. laptop. Bijzonderheden Ook dit jaar kunnen we weer terecht in de werkstee naast het huis van Fred in de Bocholtsestraat. Weer heel veel dank! Wanneer Zaterdag 21 september 2019 Eerste natuurwerkdag van het seizoen Langs de spoorlijn bij de Besselinkschans in Lievelde Vertrek uur vanaf het VVV-kantoor in Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Hermien Toebes ( ) Opgave (en info) Graag i.v.m. de soep tussen de middag. Meenemen Laarzen of hoge werkschoenen, evt. regenkleding, werkhandschoenen en een lunchpakket. Voor koffie en soep wordt gezorgd. Bijzonderheden Als u deze Gagea krijgt, bloeien de orchideeën waar wij deze moeite allemaal voor doen. Benieuwd hoe ze er na de droge zomer vorig jaar en het droge voorjaar nu bijstaan. Pagina 23 van 28

24 Wanneer Zondag 22 september De eerste paddenstoelen excursie. Landgoed Gossink in Henxel Vertrek uur Terug Ca uur Leiding Ed Grotenhuis ( ) Meenemen Paddenstoelengids, loep, spiegeltje Bijzonderheden Behalve excursies organiseert de paddenstoelenwerkgroep ook weer determinatieavonden (voor totaaloverzicht; zie elders in deze Gagea). Vorig jaar werden we meteen al aan het begin bij Gossink verrast door een fraaie groep schubbige bundelzwammen. Als het niet te droog is, kunnen we weer leuke soorten verwachten. Wanneer Zaterdag 28 september Paddestoelenexcursie Wooldseveen Vertrek uur vanaf De Storm, Haitsma Mulierweg 11 in Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Meenemen Loep, spiegeltje en paddenstoelengids Bijzonderheden Door de droge zomer en najaar was er vorig jaar maar heel weinig te vinden. We hopen nu op meer. Wanneer Maandagavond 1 oktober Paddenstoelen determineren. Werkstee Bocholtsestraat 49 Winterswijk Begin uur. Einde Ca uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Meenemen Zelf verzamelde onbekende paddenstoelen en determineerwerken. Evt. laptop. Wanneer Zaterdag 5 oktober 2019 De tweede natuurwerkdag van het seizoen Nog onbekend, schema komt in volgende Gagea Vertrek uur vanaf het VVV-kantoor in Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Hermien Toebes ( ) Opgave (en info) Graag i.v.m. de soep tussen de middag. Meenemen Laarzen of hoge werkschoenen, warme kleding. evt. regenkleding, werkhandschoenen en een lunchpakket. Voor koffie en soep wordt gezorgd. Bijzonderheden Zie schema volgende Gagea of bel met Hermien. Pagina 24 van 28

25 Wanneer Woensdag 9 oktober Thema avond vergeten groenten en kruiden De Huve, Grotestraat 52, 7151 BD Eibergen. Vlakbij de oude protestantse kerk Begin uur Einde Ca uur Bijzonderheden Deze avond zal een gastkok ons wegwijs maken over het gebruik van vergeten groenten en kruiden. Zie verder de aankondigingen in de pers of bel Lies Jacobs ( ) Wanneer Zaterdag 12 oktober Paddenstoelenexcursie Landgoed Kotmans in Miste Vertrek uur vanaf De Storm, Haitsma Mulierweg 11 in Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Meenemen Loep, spiegeltje en paddenstoelengids Bijzonderheden Ook dit jaar gaan we vaste prik naar Kotmans. Nu nog een nat najaar. Pagina 25 van 28

26 Buitengebeuren Winterswijk en omstreken Excursieprogramma juli, augustus, september, oktober 2019 Een overzicht van de excursies van KNNV, IVN, Floron en anderen. Juli Zaterdag uur: Floron planten Nonnenven Winterswijk Zondag uur: IVN-KNNV vlinderwandeling Adamskamp Winterswijk Zaterdag uur: KNNV fietstocht Molens en Natuur Augustus Zaterdag uur: KNNV-IVN plantenwerkgroep Needse Achterveld Zaterdag uur: KNNV inventarisatie Horstermaat bij Winterswijk Zondag uur: IVN-KNNV kraanvogelwandeling bij Vragender September Zondag 8 Woensdag 11 Zaterdag 14 Zondag 15 Maandag 16 Zaterdag 21 Zondag 22 Zaterdag uur: KNNV-IVN plantenwerkgroep Vreehorstweg Winterswijk uur: IVN-KNNV thema avond erfootprint. Den Diek, Lichtenvoorde uur: Floron stadsvegetatie Zutphen uur: IVN-KNNV wandeling Slinge- Ruurlosebroek uur: KNNV Paddenstoelen-determinatie Winterswijk uur: KNNV Natuurwerkdag Besselinkschans Lievelde uur: KNNV Paddenstoelen Gossink Henxel uur: KNNV Paddenstoelen Wooldseveen Oktober Dinsdag uur: KNNV Paddenstoelen-determinatie Winterswijk Zaterdag uur: KNNV Natuurwerkdag Woensdag uur: IVN-KNNV thema avond Vergeten groenten en kruiden. De Huve Eibergen Zaterdag uur: KNNV paddenstoelen landgoed Kotmans Miste Pagina 26 van 28

27 Inlichtingen: KNNV afdeling Oost-Achterhoek IVN- wandelingen SMVV (Stichting Marke Vragender Veen) Floron Nadere informatie zie elders in de Gagea. André Hendriks, of Opgave VVV Lichtenvoorde of via De excursies starten op de parkeerplaats bij de kerk in Vragender. Website: Info: Fred Bos, tel en/of Louis-Jan van den Berg, tel Alleen op de excursiedag of Natuurmonumenten Kijk voor informatie op de website: activiteiten Geldersch Landschap Informatie via de website Kijk daar bij Evenementen. Voor de excursies van de Stichting Marke Vragender Veen, Natuurmonumenten en Geldersch Landschap moet worden betaald. Pagina 27 van 28

28 Ondergetekende, Naam:. Voorletters: ( O man / O vrouw ) * Adres:. Postcode: Woonplaats:.. Telefoon: Giro / Bank nr.: adres:... Geboortejaar:. Geeft zich op als: O Lid ( 27,50/ jaar) O Huisgenootlid ( 7,50/ jaar) O Donateur (minimaal 22,50/ jaar) * Heeft kennis van/ belangstelling voor... Hierbij machtig ik de penningmeester van de KNNV Oost-Achterhoek om mijn contributie/donatie van mijn bankrekening.. af te schrijven Aanmelding d.d.:... Handtekening: Pagina 28 van 28