Internet: AN Winterswijk IBAN: NL84RABO Gagea 142 (DECEMBER 2016 EN JANUARI, FEBRUARI, MAART 2017)

Transcriptie

1 KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) Vereniging voor veldbiologie Afdeling Oost-Achterhoek Opgericht 1 april 1918 Secretariaat: Internet: Frans Halsstraat 18 secretaris@oost-achterhoek.knnv.nl 7103 AN Winterswijk IBAN: NL84RABO Tel BIC RABONL2U Gagea 142 (DECEMBER 2016 EN JANUARI, FEBRUARI, MAART 2017) BESTUUR Voorzitter Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk edgrotenhuis@planet.nl Telefoon: Secretaris en redacteur Gagea Marije van Weperen Frans Halsstraat AN Winterswijk secretaris@oostachterhoek.knnv.nl Telefoon: Penningmeester, ledenadministrateur en webmaster Ron Krabben Kardinaal de Jongstraat XS Lichtenvoorde penningmeester@oostachterhoek.knnv.nl Telefoon: Natuurhistorisch secretaris Fred Bos Bocholtsestraat BT Winterswijk ff.bos@zonnet.nl Telefoon: Algemeen bestuurslid Hannie Waalders Kattenbergweg BH Winterswijk hannie.putto@gmail.com Telefoon: Redacteur website Willem-Jan Putto Kettingstraat HJ Winterswijk w.j.putto@korma.nl Telefoon:

2 WERKGROEPEN Coördinatoren Werkgroep Natuurbeheer Bianca Kobus & Chopinstraat AB Lichtenvoorde Theo van Druten biancakobus@upcmail.nl Telefoon: Mobiel: Coördinator Werkgroep Mossen Louis-Jan van den Berg Van Basten Batenburgstraat CC Lichtenvoorde ljvdberg@upcmail.nl Telefoon: Mobiel: Coördinator Paddenstoelenwerkgroep Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk edgrotenhuis@planet.nl Telefoon: Coördinator Insectenwerkgroep Jan Stronks Raetmansweg CD Winterswijk-Ratum stronx16@hetnet.nl Telefoon: Pagina 2 van 24

3 Inhoud Voorwoord van de voorzitter 4 Thema-avond Dassen woensdag Wandelen in het Wooldse veen op zoek naar paddenstoelen. 8 Verslag van de IVN-KNNV excursie op 16 oktober Natuurwerkdag Muggenhoek Ratum 22 oktober Natuurwerkdag 1e dag Steengroeve 5 november e dag van het natuurwerkdagseizoen in de Steengroeve op 19 november Agenda jaarvergadering 6 maart Raad het plaatje! Activiteitenprogramma december 2016 en januari, februari, maart Buitengebeuren Winterswijk en omstreken 23 Redactioneel Gagea is een uitgave van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek en verschijnt vier maal per jaar. De doelstelling van het verenigingsblad is het informeren van de leden en donateurs in de breedste zin van het woord om de betrokkenheid te vergroten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange stukken in te korten. Anoniem ingezonden stukken worden niet geplaatst. De foto s in deze Gagea zijn van Ton Reerink, Rianne Maas en Ed Grotenhuis. Extra service mogelijk voor alle leden met een internetverbinding. Wilt u van de service gebruik maken, waarbij u een geheugensteuntje krijgt vlak voordat er een activiteit plaatsvindt, lees dan even verder. Stuur een naar de ledenadministratie met in de regel Onderwerp of Subject de volgende tekst: Informatie over activiteiten graag per . Geef in de aan op welk vlak uw interesses liggen. U kunt meerdere mogelijkheden aangeven. We hebben al een aantal groepen aangemaakt: Bladmossen en Levermossen Geologie Insecten Korstmossen Landschap Libellen en erjuffers Paddestoelen Planten Reptielen, Amfibieën en Vissen Schelpen Spinnen Sprinkhanen en Krekels Vlinders Vogels Weekdieren Zoogdieren Opzeggingen lidmaatschap en donateurs Schriftelijk bij de ledenadministratie van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek. Er geldt een opzegtermijn van twee maanden. Om extra kosten te voorkomen, streven wij ernaar de contributies met behulp van een machtiging geautomatiseerd te laten betalen. CONTRIBUTIE Leden 27,50 per jaar Huisgenootleden 7,50 per jaar Donateurs 22,50 per jaar (minimum) Jeugdleden 15,00 per jaar Pagina 3 van 24

4 Beste natuurvrienden Allereerst wil ik u namens het bestuur alsnog een heel goed en gezond 2017 toewensen. Ik hoop dat het u allen goed mag gaan en dat u veel aan onze activiteiten zult kunnen deelnemen. Fijne feestdagen en een voorspoedig 2017! Afgelopen jaar is voor onze afdeling weer een goed jaar geweest. Voor de details verwijs ik u naar de jaarvergadering op maandag 6 maart a.s. Verderop in deze Gagea vindt u de uitnodiging en de agenda. De stukken (notulen, verslagen e.d.) kunt u vanaf 1 februari op onze website inzien en lezen. Leden die geen internet hebben of deze liever per post toegezonden willen hebben; neem even contact op met Marije van Weperen ( ) en het komt in orde. Alleen de financiële stukken worden op de vergadering zelf uitgedeeld. Ook komend jaar gaan wij verder met de samenwerking met de IVN-afdeling Oost-Achterhoek. Ook afgelopen jaar verliep de samenwerking heel plezierig. Ik Pagina 4 van 24

5 was laatst op een landelijke vergadering in Zeist die daar o.m. over ging en zat naast de voorzitter van de Drechtsteden (Dordrecht, Zwijndrecht, Barendrecht e.d.). Die was ook al voorzitter van de IVN-afdeling daar. Een aantal afdelingen hebben ook al een gezamenlijk bestuur en afdelingsblad. Zover zijn wij nog niet, maar ook wij zijn op de goede weg. Zoals gezegd kunt u op onze jaarvergadering van 6 maart weer meepraten en meebeslissen over de koers die onze afdeling in 2017 zal volgen. Wij zijn altijd erg blij met uw opmerkingen en suggesties voor activiteiten. Een belangrijk punt dit jaar zal zijn de voorbereidingen voor ons jubileumjaar in Er zijn al een aantal toezeggingen voor de jubileumcommissie, maar er kunnen er nog meer bij. Vele handen maken licht werk! Dit jaar ben ik als voorzitter aftredend. Ik stel mij weer beschikbaar, maar als u denkt: Dat kan ik ook wel; meldt u dan aan. Tenminste vijf leden gezamenlijk kunnen uiterlijk acht dagen voor de algemene jaarvergadering schriftelijk bij het bestuur een tegen kandidaat voordragen, samen met een schriftelijke bereidverklaring van de tegenkandidaat. Stemt u voor de Edxit? Inmiddels hebben de leden die geen automatische incasso hebben weer een contributienota van de penningmeester ontvangen. Wilt u deze a.u.b. z.s.m. betalen? Dat bespaart Ron een hoop moeite en bellen om steeds weer mensen te moeten herinneren. Good goan! Ik hoop weer velen van u op een van onze activiteiten te ontmoeten! Namens het bestuur, Ed Grotenhuis (voorzitter) Pagina 5 van 24

6 Thema-avond Dassen woensdag Drieëndertig bezoekers trok deze thema-avond over dassen in Winterswijk, een heel goede score. Van te voren melde een aantal mensen mij al over het aanwezig zijn van dassenburchten in hun omgeving geweldig! En ik neem aan dat zij dan ook aanwezig waren op deze bijzondere avond. Onze spreker, Jeroen Kloppenburg uit Deventer vertelde met grote kennis van zaken en enthousiasme over de das: Energiek bewegend over de gehele breedte van de zaal gaf hij aan hoe groot een dassenburcht kan zijn. Soms verdacht ik hem ervan stiekem zelf een das te zijn, of te willen zijn. Over Jeroen: was in zijn jeugd al geïnteresseerd in de natuur. Daarom in 2008 de IVN-gidsencursus met goed gevolg afgelegd. De dassen trokken zijn aandacht, dus rond Deventer alle dassenburchten geïnventariseerd. En momenteel is hij coördinator van de dassenwerkgroep Deventer. Ook otters trokken zijn aandacht, en vele andere dieren. Nu adviseert en interesseert hij mensen met diverse workshops. Over de das zelf: In principe is het een vleesetend dagroofdier, maar door menselijke ingrijpen is hij een beetje verbannen naar de schemering. Zijn voedselinname past de das aan aan de seizoenen; regenwormen, insecten, een verlaten aasdier, maar ook maïs en kruiden. De das maakt een burcht dat bestaat uit een aantal toegangs- en vluchtpijpen, met daarin diverse kamers: kraamkamer, speelkamers en voorraadkamers. Deze burcht kan zich, cirkelvormig, tientallen meters uitstrekken. Een enkele keer maakt een vos daar gebruik van en neemt een verlaten pijp en kamer als nest. Dat blijkt in de praktijk aardig goed samen te gaan, die twee buren. Maar een vos is een niet zo proper dier, en de das wel. De das zal dan ook de verbindingen naar de vossenhuiskamer dichtmaken omdat die stinkt naar urine en prooi. De das maakt de ingang naar de burcht op een aparte manier: Pagina 6 van 24

7 van boven rond en aan de onderkant afgevlakt (denk aan een gekantelde hoofdletter 'D'.) Een vossenpijp is ovaalvormig en hoog. Een das is nogal eigenwijs en zit vast in zijn eigen patroon van voedselzoeken. Daardoor worden dassen regelmatig verkeersslachtoffer.gelukkig nemen natuurorganisaties daarvoor maatregelen: Speciale daspijpen en dasovergangen bij wegen. Agrariërs klagen wel over de das, immers zij beschadigen landbouwgrond door hun gewroet naar regenwormen en het stelen van maïs, maar de das is niet verantwoordelijk voor infectieziekten zoals rundertuberculose. Eerder andersom, want een besmette koeienvlaai blijft wekenlang liggen. Hans Berndsen De das een heerlijk dier met race-strepen op zijn kop ( ja ik ben een rally-rijder). Deze lezing vond ik erg informatief, goed gedocumenteerd en voorzien van prachtige afbeeldingen, derhalve beoordeel ik het met vier en een halve ster uit maximaal vijf. (4½*) Ontwerp I Advies Aanleg I Onderhoud Renovatie I Groenvoorziening Van Eedenstraat PM Lichtenvoorde T: +31 (0) F: +31 (0) info@bluiminck Voor: Particulieren Bedrijven Instellingen Pagina 7 van 24

8 Wandelen in het Wooldse veen op zoek naar paddenstoelen. Verslag van de IVN-KNNV excursie op 16 oktober betreft de weersomstandigheden zat het niet mee op deze lang vooraf geplande excursie. Het was heerlijk najaarsweer. Maar dat was het al wat langer, dus het was vooral ook heel droog en niet zo geschikt voor het laten verschijnen van de vruchtlichamen der mycelia, dat zijn paddenstoelen uiteindelijk. Nu is een veengebied toch altijd wat natter dan andere gebieden en vonden we nog leuke exemplaren. We speurden er naar bij het voorwandelen op zaterdag 15 oktober. Met 12 deelnemers hadden we toen al een echte excursie! We vonden ongeveer 20 soorten. Enthousiast met de boekjes en de spiegeltjes erbij probeerden we uit te maken wèlke soorten het waren. Er waren ook kenners in soorten bij: de direct-beslissers, de ervaren twijfelaars en de echte amateurs. Ik geloof niet dat er een echte deskundige bij was. Dat maakt de discussie wel interessanter, want een deskundige spreek je niet zo makkelijk tegen. Maar als een direct-beslisser zegt: dat is een fopzwam en een echte amateur kijkt in zo n boekje en zegt: dan moeten de lamellen toch aangehecht zijn en niet vrij zoals hier?, dan is er een leuk moment. We zien dan hoe moeilijk het herkennen van de soort is, vooral bij al die bruinige, beige of grijswitte kleine paddenstoeltjes. Wil je die determineren dan moet je tenminste een sporee maken en eigenlijk ook de sporen onder een microscoop bekijken. Gelukkig zijn er ook gemakkelijker objecten waar de ervaren kijker meer zekerheid heeft. Zo vonden wij: een heksenkring met koeienboleten, natuurlijk ook de vermiljoenhoutzwam (die is hier altijd te vinden), een gewone krulzoom, de grote en de bleke moeraszwavelkop, een prachtig exemplaar van het eekhoorntjesbrood, een kastanjeboleet, een oesterzwam, een witte bultzwam, een Pagina 8 van 24

9 gele korstzwam en een gewone hertenzwam. Natuurlijk ook berkenzwammen en tonderzwammen en elfenbankjes. Ook leuk om op te merken zijn de hele kleine paddenstoelen. Daarvan zijn er natuurlijk ook heel veel die vanwege hun geringe omvang niet gezien worden. Ed zag kleine zwarte zaadjes aan uitgebloeide pijpenstrootjes zitten en wees op dit moederkoorn, een schimmel die parasiteert op het zaad van grassen. Het is uiterst giftig en was daarom een gevreesde bijgift in de graanoogst, maar dankt zijn naam aan het gebruik ervan bij het opwekken van baringsweeën. De volgende dag was het weer nog beter en de opkomst onverwacht groot: 29 mensen. Er was geen krantenbericht over verschenen, maar het uitdelen van de IVN brochures met het excursie programma bij vorige gelegenheden werkte hier door. Het Wooldse veen is ook zonder speciale aandacht voor paddenstoelen al bijzonder genoeg en ook daarover hebben we het een en ander verteld. De turfpakketten in dit veen zijn wel drie meter dik geweest, de ontginning daarvan is wel een paar honderd jaar gaande geweest en pas rond 1960 definitief gestopt. Daarna zijn er verschillende pogingen gedaan om de neergang van de oorspronkelijke natuur door vermesting en verdroging te keren en de regeneratie van het hoogveen te bevorderen. Het grootste deel van dit veengebied ligt in Duitsland en heet daar: Burloër en Vardingholter Venn. In 1983 heeft men aan de Duitse kant van het veen een soort ringdijk eromheen gelegd met een plastic folie tot aan de ondoorlaatbare ondergrond van keileem en tertiaire klei. Daardoor bleef inderdaad veel neerslagwater in het veen aanwezig, maar dat verzamelde zich vooral in grote poelen vlak tegen de ringwal. Die waren te diep om de veenmossen in te laten groeien en elders bleef het veengebied te droog; dat kwam vooral door de grote hoogteverschillen van zuidwest naar noordoost. Vanaf 2012 zijn er na lange voorbereidingen weer nieuwe, kostbare maatregelen getroffen: - bomen dragen veel bij aan de verdroging dus die werden voor het grootste deel gekapt. - het veen werd in 4 compartimenten verdeeld door bestaande en enkele nieuwe veendijken te voorzien van een houten damwand tot aan de ondoorlaatbare ondergrond. Tussen die compartimenten ontstaat zo een hoogteverschil in de waterstand van een halve meter, wat men goed kan opmerken als men over zo n dijk wandelt. de waterstand wordt gemonitord met een net van meetpalen en geregeld met schotten in de diepe ringvaart die tegen de oude ringwal aanligt. een groot aantal percelen die naburig zijn aan het veen worden ingericht als bufferzone. Dit proces is nog in volle gang en doet de hoop leven dat hier op de duur een zeer interessant samenhangend natuurgebied zal ontstaan. Tegelijkertijd is er in het Nederlandse deel van het veen door Natuurmonumenten een wandelpad, gedeeltelijk over een planken steiger, aangelegd met op de grens een uitkijktoren, zodat men zonder gevaar in het veen kan wandelen. Pagina 9 van 24

10 In drie groepen liepen we dan vandaag ook deze wandeling. Hans Berndsen en Ed Grotenhuis begeleidden de groepen met de meeste interesse in paddenstoelen en ondergetekende nam de restgroep die vooral veel over het Wooldse veen als zodanig wilden weten. Ik geloof dat alle deelnemers op deze wijze in hun belangstelling bediend zijn. De wandeling in het bruin en rood gekleurde veen, minder nat dan gewoonlijk, met zijn oude grenspalen van Bentheimer zandsteen en met oude turfwingaten waarin het hoogveen weer aanwast, blijft een groot genoegen. Ton Reerink Pagina 10 van 24

11 Natuurwerkdag Muggenhoek Ratum 22 oktober 2016 Zo helemaal in een uithoek van Ratum ligt het Muggenhoek. Een stukje landgoed welke in delen is opgesplitst langs de Dwarsweg in Ratum. Het is eigendom van Gelders Landschap. Het stuk lag net tegen de Duitse grens. Hierdoor moesten we iets meer dan 100 meter een hobbelige zandweg inrijden. Het was vandaag voornamelijk knipwerk. ons als eerste opviel, waren de enorm hoeveelheid paarden die in een weide stonden. Waarvoor dit zo is, weten we niet zeker. Misschien voor de fok, of export naar andere landen. Het kan maar zo ook een ander doel hebben. Maar deze paarden waren wel nieuwsgierig. Ze zijn natuurlijk niet gewend aan de auto's die er gingen staan en de mensen wie eruit kwamen en belangstelling voor hen toonden. Er was duidelijk te zien waar we vorig jaar hebben gewerkt, en waar toen nog niet aan toegekomen zijn. Nou dus overduidelijk aan welke stukken wij konden beginnen. Het geluid van een doorgaande weg was wel goed te horen. Ook van vliegveld Wenningfeld in Vreden kwam af en toe geluid. Gelukkig was het geluid niet altijd aanwezig. Diverse vliegtuigen hebben we ook kunnen waarnemen zowel bij het stijgen als het landen. Het zijn geen grote vliegtuigen, zoals die op Schiphol of zo.we hebben toch het goudvinkje, roodborstjes en andere natuurgeluiden kunnen waarnemen. ook opviel zijn de diverse soorten mossen, vooral op vergaande boomstronken. Heel mooi, zoals het bekertjesmos, luciferknopjes, geweimos, fijnladdermos en nog enkele andere soorten. Dus zeker voor de mosliefhebbers veel soorten waar te nemen, welke toch vrij zeldzaam zijn. Zo in de zon kwam ook nog onverwachts de citroenvlinder al dwarrelend voor. We hebben ook nog de klokjesgentiaan gezien. Diverse rietsoorten, gagel, jeneverbes, pitrus, wolfsklauw en zo nog wel meer. Een leuk stukje natuur waar je lekker kon vertoeven. Met 8 mensen hebben we flink wat werk verzet. Het weer werkte prima mee. Natuurlijk konden we wel meer mensen gebruiken. Toch hebben we het stuk mooi redelijk opslagvrij kunnen maken. Jopie Schreurs heeft heerlijke appelflappen gebakken, zelfs met nootjes erin, waardoor deze nog lekkerder zijn geworden. Goede erwtensoep en gezelligheid gehad. En wel in de camper van Frits... Dus de tent hoefde dit keer niet opgezet te worden. Met ons achten konden we er nog net in het hoekje zitten. Hennie Esselink heeft weer veel appels meegenomen, nl. de notarisappel en goudrenet. Deze werden onder de aanwezigen goed verdeeld, waardoor je er thuis weer lekkere dingen van kan maken. Rianne Maas Pagina 11 van 24

12 Natuurwerkdag 1e dag Steengroeve 5 november 2016 Oh wat is het vandaag weer een prachtige herfstdag. Weinig wind, mooie herfstkleuren en heel wat leuks te zien tijdens deze werkdag. Toevallig viel deze werkdag samen met de nationale natuurwerkdag, voor deze regio o.a. bij de Aerden Kruik, de Borkense Baan en het Nonnenven, het Vragenderveen etc. Zeer zeker zijn dit ook natuurgebieden die zeker de moeite waard zijn. Maar als KNNV toch gekozen om in de Oude Steengroeve te gaan werken. Ondanks die activiteiten hadden we toch een groepje van ongeveer 11 mensen. De boswachter Eelke had ons opdracht gegeven om opslag te verwijderen, en alles wat we konden doen, was voor hem mooi meegenomen. Hij vertelde dat de Oehoe afgelopen seizoen hier weer had gebroed. Ze hopen, en wij trouwens ook, dat in het volgende seizoen de Oehoe weer zal gaan broeden. Ondanks het feit dat ze dit jaar wel een dode vrouwtjes Oehoe hebben gevonden. Normaal gesproken kom je de Willink Weust (waar ons koffie/lunchpunt is opgebouwd) en de oude Steengroeve niet in. Het is een stukje natuur wat ook zeer uniek is. Mooie bruine kikkers huizen daar ook. Natuurlijk evenals bijzondere paddenstoelen en veel korstmossen. Ook de wilde clematis is toch heel uniek. De duizendguldenkruid is daar ook aanwezig en ook nog bloeiend door ons Pagina 12 van 24

13 waargenomen. Diverse soorten paddenstoelen trokken ook onze aandacht zoals het fluweelpootje en het gewone poederkelkje. Het is weer duidelijk te merken dat Jopie uit een bakkersfamilie komt. Heerlijke appelcake, waar geen luxe gebakafdeling van de supermarkt tegenaan kan. De soep welke Jopie heeft gemaakt was ook goed gevuld en de smaak was weer uitstekend. Heerlijke groente/vleessoep met echte stukjes vlees en echte gehaktballetjes. De regenbuien begonnen vandaag pas te vallen, toen we allemaal al thuis waren. Er is nog veel werk te doen, dus de 19e november, over 2 weken, kunnen we daar weer aan de slag Rianne Maas Pagina 13 van 24

14 2e dag van het natuurwerkdagseizoen in de Steengroeve op 19 november 2016 Dit keer een aardige groep van meer dan 10 mensen, waarbij de jongste Rutger Lanjouw ook weer aanwezig was en samen met zijn vader flink heeft gewerkt. Het was vandaag wat bewolkt weer, waarbij af en toe het wat neigde tot regenen. Maar gelukkig bleef de regen uit. Zouden we het kunnen redden om de overgebleven opslag van de vorige keer, met name wilgen, berken en dennen te verwijderen, waardoor de andere vegetatie weer tot zijn recht kan komen? Iedereen had zoiets van: Flink aan het werk om toch te zien dat we vandaag de boswachter van Staatsbosbeheer tevreden kunnen stellen. Voor de ene persoon geldt dit voor een gedeelte van de dag en voor de andere de hele dag door ploeteren. Dus iedereen deed zijn best. Rianne Maas had gezorgd voor dikke brokken speculaas bij de koffie, wat ook bij deze tijd van het jaar hoort. Het was voor haar moeilijk in te schatten hoeveel ze moest kopen, en heeft gedacht, beter mee verlegen zitten, dan tekort aan deze lekkernij. Iedereen heeft gewoon verdiend om wat van dit lekkere te kunnen genieten. We hadden vandaag een plantenkenner in ons midden; Fred Bos. Het parelzaad welke normaliter alleen in duingebieden voorkomen is ook hier in de Steengroeve aanwezig. Dit komt door het kalkhoudende gebied waarbij dit soort wilde planten kunnen groeien. Ook nog een uitgebloeide wespenorchis getroffen. Verder zagen we enkele verdwaalde kalkstenen met een typisch strandprofiel, specifieke wilde rozen, de bosclematis en zo wel meer bijzondere planten. Weinig paddenstoelen. Dit jaar is toch een relatief slecht paddenstoelenjaar. De soep was op een bijzondere wijze klaargemaakt. Heerlijke ouderwetse soep gemaakt door Bianca. Hierdoor konden we weer op krachten komen en daarna met een persoon of 6 dusdanig de rest van de opslag verwijderd die weg moest. Hierdoor kwamen de lisdodden, of te wel in het Achterhoeks: Venneknuppels, beter tot hun recht. Rond uur kwam de boswachter van Staatsbosbeheer die echt tevreden was dat wij zoveel werk hebben kunnen verrichten en dat de andere mooie (zeldzame) vegetatie weer tot zijn recht kan komen... De volgende natuurwerkdag is op 14 januari 2017 in Besselinksschans. Rianne Maas Pagina 14 van 24

15 KNNV afdeling Oost-Achterhoek Agenda jaarvergadering 2017 op 6 maart 2016 in de Grote zaal van de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk. Aanvang: 20:00 ur 1 Opening 2 Ingekomen stukken 3 Notulen jaarvergadering Jaarverslag Financieel verslag Verslag kascommissie en benoeming nieuwe kascommissie 7 Jaarplan Begroting Bestuursmutaties: Voorzitter Ed Grotenhuis is aftredend en stelt zich herkiesbaar. 10 Verkiezing van afgevaardigden naar de vertegenwoordigende vergadering 11 Verslag van de vertegenwoordiging in de verschillende activiteiten en raden waarin de afdeling geacht wordt te participeren o.a.: De Beleidsraad Ed Grotenhuis Het Gewest Gelderland Zuid Vacant Platform Natuur & Landschap Winterswijk Bernhard Harfsterkamp 12 Verslag van de werkgroepen: Insectenwerkgroep Jan Stronks Mossenwerkgroep Louis-Jan van den Berg Paddenstoelenwerkgroep Ed Grotenhuis Werkgroep Natuurbeheer Bianca Kobus en Theo van Druten 13 Samenwerking met het IVN Stand van zaken op landelijk en regionaal gebied 14 Jubileumjaar verder ter tafel komt o.a.: Tips voor excursies Wandel- en fietsroutes Activiteiten werkgroepen 16 Rondvraag 17 Sluiting Na afloop volgt er een gezellig samenzijn, waarbij de antwoorden en winnaar van de quiz bekend zullen worden gemaakt. Voor hapjes en drankjes wordt gezorgd. We kunnen dan nog eens informeel ervaringen uitwisselen, onderling afspraken maken of gewoon eens lekker brainstormen over de toekomst en mogelijkheden van onze afdeling. Pagina 15 van 24

16 Raad het plaatje! Onderstaand zien jullie tien fragmenten van soorten die in de Nederlandse natuur voorkomen. Vul bij elk plaatje in wat het is. Lever de antwoorden voor aanvang van de jaarvergadering in. Na het officiële gedeelte van de jaarvergadering maken we de uitslag en de winnaar van de quiz bekend. De winnaar wint 20 euro. Bij gelijke stand wordt er geloot. Kijk op onze website: onder het kopje ALV om de plaatjes in kleur te zien! Pagina 16 van 24

17 Activiteitenprogramma december 2016 en januari, februari, maart 2017 Algemene informatie over de activiteiten Lees deze als u aan een ervan deelneemt. Excursies Bij elke excursie zullen we niet meer herhalen wat er meegenomen moet worden. Het spreekt vanzelf dat passend schoeisel altijd verstandig is. Afhankelijk van het weer of terrein zijn vaak laarzen en soms regenkleding eveneens handig. Veldgids, kijker, loep e.d. zijn altijd nuttig. Als een excursie langer dan een dagdeel duurt, is een lunchpakket uiteraard zinvol. De excursies starten, tenzij anders vermeld, bij het VVV-kantoor in het voormalige gemeentehuis, Mevr. Kuipers-Rietbergplein 1, 7101 DD te Winterswijk. Op zaterdagmiddagen is het vertrek vanaf de parkeerplaats bij theater De Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk. Carpoolen Als we carpoolen bij excursies, worden de kosten gedeeld. Lezingen Lezingen worden in Winterswijk gehouden in de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk. Deze is het makkelijkst te bereiken via de rotonde aan de Groenlose kant van Winterswijk. U rijdt dan richting centrum en blijft deze weg (Groenloseweg) alsmaar volgen. Bij de volgende rotonde gaat u rechtdoor, de weg buigt naar rechts en dan ziet u na ca 500 meter de kerk aan uw linkerhand. Tegenover de kerk is een ruime parkeerplaats (de Blikbak ). Pagina 17 van 24

18 Wanneer Vrijdag 30 december 2016 Bloeiende plantenwandeling Plaats Dorpskern van Winterswijk Vertrek uur Terug Ca uur Leiding (en info) Louis-Jan van den Berg Bijzonderheden De plantenwandeling vorig jaar o.l.v. Bernhard Harfsterkamp leverde heel veel op met verschillende verrassende soorten daarbij. Blijft de vorst weer zolang uit als vorig jaar, dan kunnen we weer heel wat verwachten. Wanneer Zaterdag 7 januari 2017 Vogelexcursie naar de uiterwaarden van de IJssel tussen Zutphen en Deventer Vertrek uur Vanaf het VVV-kantoor te Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Ed Grotenhuis ( ) Opgave (en info) Vóór 1 januari opgeven bij de excursieleider Meenemen Kijker, vogelgids Bijzonderheden In dit gebied kunnen we heel wat wintergasten aantreffen in en rond de vele kleigaten, nevengeulen en andere plassen. Vooral vanaf de dijk heb je een prachtig overzicht. Wanneer Woensdag 11 januari 2017 KNNV-IVN lezing over bijzondere natuurgebieden vlak over de grens Plaats Dorpshuis Den Diek, Dijkstraat 30, 7131 DP Lichtenvoorde Begin uur Einde Ca uur Spreker Fred Bos Bijzonderheden De andere kant van de grens is geologisch en botanisch een interessant gebied. Net als bij Kotten komt in Oeding het bontzandsteen aan de oppervlakte en bij de Haarmolen net over de grens bij Alstätte kunnen we in de molenkolk Muschelkalk vinden. Ook op andere plaatsen zoals bij Wüllen komt kalk aan de oppervlakte. Daardoor kunnen we daar planten vinden die op Zuid-Limburg na - niet in Nederland voorkomen, zoals het ongevlekt longenkruid en de vogelnestorchis. Bijzonder is ook Die Bröcke waar de vuursalamander voorkomt en de Baumberge (Baumberger zandsteen!) verderop is een verhaal op zich. Vanavond zal Fred ons hiervan vertellen en op 4 februari houdt Fred een excursie naar de Baumberge en op 9 april een excursie naar de voorjaarsflora van een aantal van deze gebiedjes. Pagina 18 van 24

19 Wanneer Zaterdag 14 januari 2017 Handen uit de mouwen. Plaats Besselinkschans. Om de orchideeën en andere planten weer de ruimte te geven. Vertrek 9.00 uur vanaf het VVV-kantoor te Winterswijk. Terug Ca uur Leiding (en info) Theo van Druten en Bianca Kobus ( ) Opgave Ja graag, is handig voor de voorraad koffie en soep die klaargemaakt moet worden. Meenemen Laarzen of stevige werkschoenen, lunchpakket Bijzonderheden Het is maar een klein stukje langs de spoorlijn, maar de moeite waard om voor de werken; afgelopen juni stonden dankzij ons werk weer meer dan 150 orchideeën. Wanneer Zondag 15 januari 2017 Doorstapwandeling IVN/KNNV, ongeveer 12 km. Vertrek uur. Kulturhus t Stieltjen, Wolinkweg 12, 7272SL Haarlo. Leiding (en info) IVN gidsen. Bijzonderheden Nadere informatie: André Hendriks ( ). Zie ook aankondigingen in de pers. Wanneer Zaterdag 21 januari 2017 Mossenexcursie. Vertrek uur vanaf de Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk Terug Ongeveer uur Leiding (en info) Louis-Jan van den Berg ( ) Meenemen Loep Bijzonderheden Gevonden soorten worden a.s. woensdag verder gedetermineerd Wanneer Woensdagavond 25 januari 2017 Mossen bekijken/determineren met loep en microscoop. Tijd uur Plaats De Werkstee, Bocholtsestraat 49, 7102 BT Winterswijk. Leiding (en info) Louis-Jan en Fred. Bijzonderheden Ook voor mensen, die niet zijn mee geweest op de excursie. De bijzondere wereld van de mossen gaat onder de microscoop pas echt voor je open. Er zijn genoeg microscopen beschikbaar. Pagina 19 van 24

20 Wanneer Zaterdag 4 februari Excursie Baumberge 4 (D) Vertrek uur bij de Storm. Terug Tweede helft van de middag. Leiding Fred Bos Opgave (en info) Bij Fred: ff.boszonnet.nl of I.v.m. het milieu carpoolen we. Meenemen Stevig schoeisel en eventueel wandelstokken. Bijzonderheden Een prachtig gebied, ook s winters. Er zijn nog voldoende mooie plekken, die we nog niet hebben bezocht. Wanneer Tijd, plaats enz. Bijzonderheden Woensdagavond 8 februari. Mossen bekijken determineren met loep en microscoop. Zie 25 januari. Ook voor mensen, die niet mee waren op de Baumberge excursie. Wanneer Woensdagavond 15 februari Thema-avond: De ondergrond van de Oost-Achterhoek. De invloed van de geologische geschiedenis op landschap en natuur van heden. Plaats De Huve, Grotestraat 52, 7151 BD Eibergen. Aanvang uur Einde Ca uur Spreker en Nico Willemse. Nico Willemse is senior projectleider bij bijzonderheden RAAP, een groot adviesbureau voor archeologie, erfgoed en cultuurhistorie. Zijn specialismen zijn fysische geografie en archeologie. Hij zegt er zelf verder over: Het is interessant om de huidige natuurwaarden in het licht van de geologische geschiedenis te bekijken, maar dan kan je zeer zeker niet voorbij aan de archeologie en de invloed van de mens. Ons natuurlandschap (met name de levende natuur) is goeddeels een product van de cultuurgeschiedenis. Geologie speelt wel een rol uiteraard. Juist over dit laatste, dat vaak vergeten wordt, gaat hij het vanavond hebben. Hij heeft kortgeleden voor de museumvereniging een lezing gehouden over de ondergrond van Miste. Vandaag we zijn in Eibergen zal o.a. de bekende Needse berg aan de orde komen. Zie tegen die tijd ook de aankondigingen in de pers. Pagina 20 van 24

21 Wanneer Zondag 19 februari 2017 IVN-KNNV wandeling: Groen Groenlo. Leiding IVN gidsen. Vertrek uur vanaf het oude gemeentehuis hoek Mattelierstraat/Kevelderstraat, 7141 BE Groenlo. Parkeren op de Wheme of de Ganzenmarkt. Terug Ca uur Bijzonderheden Op korte afstand van het centrum is ook s winters veel leuks te beleven in de natuur. Wanneer Maandag 6 maart J A A R V E R G A D E R I N G!!! Plaats Grote zaal van de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB te Winterswijk. Begin uur Einde Ca uur Bijzonderheden Ook vanavond kunt u weer meedenken en meebeslissen over de toekomst van onze afdeling en vereniging. Met name de samenwerking met de IVN-afdeling Oost- Achterhoek is een belangrijk punt. NB: De stukken staan al vooraf op onze website, zodat u ze thuis al rustig kan lezen. Dan kan de vergadering vlotter verlopen. De financiële stukken zijn alleen op de vergadering in te zien en worden toegelicht. Na afloop van de vergadering maken we het, zoals altijd, gezellig met een hapje en een drankje. Wij hopen dat velen van u kunnen komen. Neem de antwoorden van de quiz (zie elders in deze Gagea) mee, zodat u kans maakt op de prijs. Wanneer Woensdagavond 8 maart Thema avond: Vogels herkennen. Plaats Zalencentrum De Huve, Grotestraat 52, 7151 BD Eibergen. Aanvang uur Einde Ca uur Spreker en Jacques Groefsema. Jacques is bestudeert al zijn hele leven bijzonderheden: vanaf zijn jeugd bij de ACJN vogels. Hij heeft een grote veldkennis van vogels en een goed observatievermogen. Hij zal ons veel goede en nuttige tips kunnen geven. Een heel interessante avond! Zie tegen die tijd ook de aankondigingen in de pers Pagina 21 van 24

22 Wanneer Zondag 19 maart 2017 KNNV-IVN wandeling: Voorjaarsbloemen langs de beek. Vertrek uur Lutje Kössink, Kremerweg 6, 7113 CB Ratum Terug Ca uur Leiding (en info) KNNV- en IVN-gidsen. Meenemen Flora Bijzonderheden Winterswijk is beroemd om zijn beekflora in het voorjaar. We hopen weer veel soorten te vinden. Een bos vol bosanemonen is altijd een prachtig gezicht, maar we zullen ook meer bijzondere soorten vinden zoals het muskuskruid. Wanneer Zaterdag 25 maart 2017 Voorjaarsvogels Bekendelle Vertrek 8.30 uur bij de Stenen brug in Bekendelle Klandermansweg. Vroeger komen is uiteraard toegestaan. Terug Eind van de ochtend Leiding (en info) Rody Schröder. Meenemen Kijker, vogelgids Bijzonderheden De meeste zomergasten moeten nog komen. Er wordt niet zo druk door elkaar gezongen. Mooie gelegenheid om de kennis van geluiden van onze standvogels zoals heggemus, winterkoning e.d. weer bij de spijkeren. En niet te vergeten de middelste bonte specht. Als je het geluid kent is ook de kans groter om hem te zien. Wanneer Zondag 9 april Rijke voorjaarsbossen bij Wüllen en Ahaus (D). Vertrek 9.00 uur vanaf het VVV-kantoor te Winterswijk. Terug Tweede helft van de middag. Leiding (en info) Fred Bos Opgave (en info) Carpoolen. Meenemen Flora en evt. kijker Bijzonderheden Op 11 januari is er een lezing geweest over mooie natuurgebieden net over de grens. Vandaag naar een paar heel bijzondere, met name door de kalk die hier aan de oppervlakte komt. Hier vinden planten die op Zuid-Limburg na - niet in Nederland voorkomen, zoals het ongevlekt longenkruid en de vogelnestorchis (al bloeit die pas later in het jaar). Maar we kunnen wel de schedegeelster bewonderen die in Winterswijk niet voorkomt. Pagina 22 van 24

23 Buitengebeuren Winterswijk en omstreken Een overzicht van de excursies van de KNNV, IVN, Floron en anderen. Excursieprogramma december 2016 en januari, februari, maart 2017 December Vrijdag 30 13:00 uur: KNNV bloeiende plantenwandeling Winterswijk Januari Zaterdag uur: KNNV Vogels IJssel Zutphen Woensdag uur: KNNV-IVN thema-avond natuurgebieden over de Duitse grens in Lichtenvoorde Zaterdag uur: KNNV natuurwerkdag Besselinkschans bij Lievelde Zondag uur: IVN doorstapwandeling Haarlo Zaterdag uur: KNNV mossenexcursie Winterswijk Woensdag uur: KNNV mossendetermineeravond in Winterswijk Februari Zaterdag uur: KNNV dagexcursie Baumberge (D) Woensdag uur: KNNV mossendetermineeravond in Winterswijk Woensdag uur: IVN-KNNV thema-avond over de ondergrond van de Oost-Achterhoek in Eibergen Zondag uur: IVN-KNNV wandeling Groenlo Maart Maandag uur: KNNV Jaarvergadering Winterswijk Woensdag uur: IVN-KNNV thema-avond: Vogels kijken. Eibergen. Zondag uur: KNNV-IVN wandeling over de voorjaarsbloemen langs de beken in Ratum Zaterdag uur: KNNV Voorjaarsvogels in Bekendelle Winterswijk April Zondag uur: KNNV Rijke voorjaarsbossen bij Wüllen en Ahaus (D) Pagina 23 van 24

24 Inlichtingen: KNNV afdeling Oost-Achterhoek IVN- wandelingen SMVV (Stichting Marke Vragender Veen) Floron Nadere informatie zie elders in de Gagea. André Hendriks, of Opgave VVV Lichtenvoorde of via De excursies starten op de parkeerplaats bij de kerk in Vragender. Website: Info: Fred Bos, tel en/of Louis-Jan van den Berg, tel Alleen op de excursiedag of Natuurmonumenten Kijk voor informatie op de website: activiteiten Geldersch Landschap Informatie via de website Kijk daar bij Evenementen. Voor de excursies van de Stichting Marke Vragender Veen, Natuurmonumenten en Geldersch Landschap moet worden betaald. Pagina 24 van 24