Getijden 1 Oorzaken en verschijnselen
|
|
- Saskia Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Getijden 1 Oorzaken en verschijnselen 18 januari 2011 Arend Jan Klinkhamer Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
2 Inhoud Oorzaken en effecten Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij De getijkromme, allerlei vormen Effect van continentmassa s Effect van bassins (Noordzee) Effect van ondiep water Bijzondere gevallen Waterstanden en getijstromen Rekenen aan waterstanden en getijstromen Wat wordt niet behandeld: tochtvoorbereiding Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
3 Oorzaken en effecten Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij Daags, twee maal daags, maandelijks, jaarlijks De getijkromme, allerlei vormen Effect van continentmassa s Effect van bassins Effect van ondiep water Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
4 Het gewone getij Twee keer per dag hoog water Opvolgende hoog en laagwaters weinig verschillend Duidelijk verschillend spring- en doodtij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
5 Het andere getij Dit lijkt bijna op zeegolven! Zou getij een golf zijn? (Soms) een keer per dag hoog water Verschillende waterhoogten bij hoog- en laagwaters Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
6 Wat is een golf? golfrichting golfhoogte golftop golfdal golflengte golftop Het eenvoudigste model: elk waterdeeltje maakt een cirkelbeweging De diameter van de cirkel is de golfhoogte De afstand van golftop tot golftop is de golflengte De golf beweegt in de richting van de golftop Zijstapje: Waarom loopt de golf met de top mee? Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
7 Zijstap: Waarom loopt een golf? top dal stijgend water dalend water De draaiing rond de cirkel is constant; de horizontale snelheid is de horizontale afbeelding van de snelheid langs de cirkel In golftop en golfdal is beweging alleen horizontaal Halverwege top en dal alleen verticale beweging Tussen de top en het dal rechts ervan stroomt er in elk blokje meer water in dan uit: hier moet het waterniveau dus stijgen Tussen het dal en de volgende top stroomt er in elk blokje meer uit dan in: niveaudaling! Het gezamenlijk effect is dat de golf zich van links naar rechts verplaatst Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
8 Dieptewerking van golven L ½ L plaats Hoe dieper, hoe minder het water beweegt Op een diepte van een halve golflengte is er geen beweging meer Omgekeerd: als het ondieper is dan een halve golflengte, wordt de waterbeweging beïnvloed door de bodem Deep water waves Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
9 Golfbewegingen:diep en ondiep water Diep water Ondiep water Diepte groter dan golflengte / 2 er tussenin kleiner dan golflengte / 20 Water beweegt in cirkels ellipsen Praktisch alleen horizontaal; op alle dieptes dezelfde snelheid Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
10 Golf: samenvatting golftop golfdal De golf loopt in de richting van de top Elk waterdeeltje beweegt in een cirkel of een platte ellips De horizontale snelheid is maximaal op top en in dal van de golf Halverwege de top en het dal is de horizontale beweging nul; er is dan alleen verticale beweging We gaan nu een getijvoorbeeld bekijken om te zien of er overeenkomst is met een golf Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
11 HW Cherbourg: maximale E stroom (Franse getijatlas, SHOM) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
12 HW Cherbourg +3h: kentering (stroom ~ nul) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
13 HW Cherbourg +6h ( LW): maximale W stroom Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
14 HW Cherbourg -3h: kentering Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
15 Samenvatting getij Cherbourg De stroom is maximaal tijdens HW en LW (op de top en in het dal van de golf) De kentering is HW-3 en HW + 3; halverwege HW en LW Dit zijn de karakteristieken van een vrij lopende watergolf die we hiervoor hebben gezien Het getij gedraagt zich blijkbaar (bij Cherbourg!) als een gewone golf We zullen verderop zien dat het getij overal als een golf kan worden beschouwd Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
16 Samenvatting: Getij is een golf HW mijl LW plaats stijgend water dalend water Let op de verhoudingen: Het water in de getijgolf beweegt over bijna de volle diepte in heel erg platte ellipsen Voorbeeld: verschil HW en LW (verval) 6m, stroom gemiddeld 2 knopen: Horizontale verplaatsing door getijstroom: 6h x 2kn 12 mijl. Verhouding verval : getijverplaatsing 6m : m = 1: De golflengte van het getij ( mijl) is 200 à 800 x de getijverplaatsing Dit voorbeeld is voor een vrije getijgolf, zonder invloed van land! Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
17 PM Wat is eb en vloed? HW LW HW Eb en vloed kan slaan op stroom en op waterstand Er is geen internationaal aanvaarde definitie; Bowditch (USA) zegt: vloed is de getijstroom naar de kust, eb die er vanaf. Voor verticale beweging zijn de termen rijzend water en zakkend water beter Stroom: de vloedstroom begint voor hoog water, de eb begint voor laag water De termen vloedstroom en ebstroom kunnen verwarring opleveren als de kentering niet samenvalt met HW of LW Bijvoorbeeld als een zeemansgids stelt: De vloedstroom begint 2 uur voor lokaal hoogwater De betere gidsen schrijven dan: De NW-gaande stroom begint Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
18 Wat veroorzaakt getij? Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij Daags, twee maal daags, maandelijks, jaarlijks De getijkromme, allerlei vormen Effect van continentmassa s Effect van bassins Effect van ondiep water Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
19 Oorzaak van getij Bekijk maan, aarde en zon De massa s van aarde, zon en maan trekken elkaar aan De aantrekkingskrachten worden gebalanceerd door de centrifugaalkrachten van de draaiingen: de maan om de aarde de aarde om de zon Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
20 Aarde en zon We nemen eerst aan dat er geen continenten zijn De aarde draait in 365 dagen om de zon De aantrekkingskracht van de zon is in stabiel evenwicht met de middelpuntvliedende kracht van de ellipsbeweging van de aarde Maar Op aarde is dat evenwicht er alleen in het zwaartepunt van de aarde: De centrifugaalkracht ten gevolge van de draaiing om de zon is overal op aarde dezelfde De aantrekkingskracht van de zon neemt af met toenemende afstand van de zon (in het kwadraat) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
21 Balans aantrekking en centrifugaal eeuwig LW zon De verschilkracht staat scheef ten opzichte van het aardoppervlak HW A kleiner HW A groter De horizontale component brengt het water in beweging eeuwig LW Centrifugaalkracht van de draaiing om de zon Aantrekkingskracht van de zon (A) Horizontale component van de verschilkracht Verschil van de twee Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
22 Het resultaat: twee getijdebulten Z Door het verschil van de variërende aantrekkingskracht en de constante middelpuntvliedende kracht ontstaan er twee getijdebulten op aarde Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
23 Krachtenveld zonsgetij rond de aarde Als de zon boven het punt Z staat trekt het water naar dat punt en naar het tegenovergestelde punt op aarde Dat zijn de hoogwaterpunten LW Doorsnede vorige plaatje Z HW zon Op de meridiaan er tussen in is het rondom de aarde laag water LW HW Deze waterverdeling is altijd geörienteerd op de lijn aarde-zon: een bult naar de zon en een er vanaf Lowestoft getij zon 24h De aarde draait hier in 24 uur onderdoor Dit veroorzaakt het zonsgetij: elke 12 uur hoog water h (meters) D a g Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
24 Maan draait om de aarde EK ( p ) VM LK ( d ) Plaatje van boven de Noordpool bekeken EK De aarde draait linksom, tegen de klok in, om zijn eigen as De maan draait in dezelfde richting om de aarde De maan draait in 27,5 dag om de aarde Op de aangegeven tijd staat de maan op haar hoogste punt VM LK Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
25 Aarde en maan draaien om gezamenlijk zwaartepunt Het gemeenschappelijk zwaartepunt van aarde en maan ligt binnen de aarde op 1700 km diep, ongeveer een kwart van de aardstraal ( 6000 km) Ook de aarde slingert rond: centrifugaalkracht en aantrekkingskracht zijn in het zwaartepunt van de aarde weer in evenwicht De aantrekkingskracht neemt af met de afstand vanaf de maan Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
26 Balans van krachten Hetzelfde verhaal als bij de zon: De maan trekt aan de binnenkant harder dan de centrifugaalkracht De maan trekt aan de buitenkant minder dan de centrifugaalkracht Daardoor ontstaat er aan elke kant van de aarde een bult in het water Hoog water aan beide kanten van de aarde in de richting van de maan Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
27 De maan draait om de aarde De aarde draait in 24 uur om haar as De maan draait in 29 dagen om de aarde Na 24 uur aardrotatie (A naar A) is de maan dus een stukje verder gedraaid De aarde moet nog 50 minuten doordraaien naar B voordat we de maan weer op haar hoogst zien Daarom duurt het 24 h 50 min totdat het de volgende dag weer hetzelfde hoog water is tgv de maansinvloed Het maansgetij is dan: elke 12h 25 min hoogwater Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
28 Springtij en doodtij De aarde draait om haar as: zonsgetij elke 12h De maan is na 24h 50 min weer op haar hoogste punt: maansgetij 12h 25m De invloed van de maan is circa 2,2 keer zo groot als die van de zon Het maansgetij en het zonsgetij zijn twee golven die onafhankelijk van elkaar rond de aarde lopen Het verschil van de twee periodes veroorzaakt springtij en doodtij: elke 29,5 dagen staan zon en maan weer in (ongeveer) dezelfde positie. Daar tussenin versterken en verzwakken ze elkaar Grafiek: ML (mean level) + M2 (dubbeldaags maansgetij) + S2 (dubbeldaags zonsgetij) Zon en maan tegengesteld: doodtij Zon en maan gelijk: springtij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
29 Springtij en doodtij NM EK VM LK springtij doodtij springtij doodtij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
30 Verschuiven van tijdstip HW en LW Als zon en maan niet in lijn of loodrecht staan, treedt een bijeffect op De getijbulten worden tussen spring en neap tussen zon en maan getrokken, het tijdstip van hoogwater is niet in fase met zon en maan Daardoor is de tijd tussen opvolgende hoog en laagwaters niet constant 6h 12 min Van spring tot doodtij is het HW wat vroeger, van doodtij tot springtij wat later Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
31 De hoogte van de zon (declinatie) Op 21 maart en 21 september staat de zon boven de evenaar; de getijbulten liggen dan op de evenaar 21 mrt, 23 sept In onze zomer staat de zon boven het noordelijk halfrond (tot 23.5 N) De getijbult verschuift mee. De ene bult komt op het N halfrond, de andere op het Z halfrond HW1 is dus hoger dan HW2 Deze ongelijkheid komt elke 24 uur terug; een eenmaal daagse getijcomponent. Dit effect varieert in de loop van het jaar; op 21 mrt en 23 sept is het afwezig HW2 HW1 21 juni 22 dec Ook de maan staat meestal niet boven de evenaar: deze dagelijkse ongelijkheid herhaalt zich elke 24h50m Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
32 De hoogte van de maan (en meer) De maan draait in een vlak dat een hoek van circa 5 graden maakt met het vlak waarin de aarde om de zon draait; Deze hoek telt op bij de hoogte van de zon (tussen plus en ) Daardoor varieert ook de dagelijkse ongelijkheid van het maansgetij De as van de maanbaan draait in 18,6 jaar een keer rond De hoek van de maanbaan schommelt elke 173 dagen tussen 5 0 en 5 17 Het getij is dus pas na 18,6 jaar weer gelijk (en zelfs dat niet helemaal) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
33 De declinaties van zon en maan De hoogtes van zon en maan boven de horizon veroorzaken elk hun eigen dagelijkse ongelijkheid; deze zijn meestal niet in fase. Soms versterken ze elkaar Omlooptijden en declinaties van zon en maan bepalen ca. 90% van de getijbeweging (meestal zijn 37 effecten voldoende) Als in maart en september de zon in het vlak van de evenaar staat, zijn de getijden het sterkst Getijdeplots Lowestoft gemaakt met het UKHO programma Simplified Harmonic Method en NP160 Harmonic constants Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
34 De ellipsbeweging De afstand van de aarde tot de maan varieert tijdens de omloop tussen km in januari en km in juli, verschil 10% Als de maan dichtbij staat, beweegt hij sneller, veraf langzamer De omloopsnelheid van de getijbult om de aarde is dan dus ook navenant anders Als de maan dichterbij staat, is de getijveroorzakende kracht max. 49% groter! (varieert met de derde macht van de afstand) Als de maan bij een springtij toevallig in het verste punt van de baan staat, is het een zwakke spring; het daaropvolgende springtij staat de maan in het nabije punt en hebben we een sterk springtij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
35 Andere effecten De omloopbanen van aarde en maan zijn ellipsen. De afstand van aarde tot maan en zon varieert in de maand en het jaar Volle maan en nieuwe maan vallen soms samen met het meest nabije punt van de ellipsbaan rond de aarde: een versterkt springtij! In ondiep water vertraagt de snelheid van de getijgolf; bij laagwater sterker dan bij hoogwater En zo voort. NM VM jul dec Verschil zichtbare grootte van de maan door verschil in afstand Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
36 Samenvatting aarde, maan en zon Maan en zon bepalen getij; verhouding 2/3 maan : 1/3 zon Verschil van de omlooptijden 24h50m en 25h bepaalt springtij en doodtij Verschillen in maximumhoogtes van maan en zon boven horizon bepalen de dagelijkse ongelijkheid Door diverse onregelmatigheden, vooral in de omloop van de maan om de aarde en in de afstand van de maan vanaf de aarde, is het astronomisch getij elke dag weer anders Op een vaste lokatie valt bij een bepaalde maanstand het hoogwater op een vaste tijd (vb. bij springtij is het in Vlissingen altijd hoogwater rond 0230 en 1400 UT) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
37 Hoe vind je het getij van een haven Plaatjes van een voordracht van Lord Kelvin in 1882 Het getijverloop van havens wordt al lang geregistreerd We kennen de componenten: bijv M2 (maan 2 x daags), S2 (zon 2x daags), K1 (1x daags effect van de declinatie van maan), etc etc Je kunt de componenten met de diverse herhalingstijden (12h, 24h, 12h25m, 24h50m, etc) isoleren uit getijregistraties (harmonische of Fourieranalyse) Uit die componenten kun je dan de toekomstige waterhoogten berekenen (elke component is een zuivere sinusfunktie) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
38 Getijtafels Getijtafels worden nu berekend uit de getijcomponenten die voor die haven meer dan 1 mm amplitude hebben (voor de Noordzee 94, voor Brest 104 componenten) Er treden ook vreemde componenten op met periodes van vier of zes uur; deze hebben geen directe astronomische oorzaak, het zijn wiskundige vertalingen (Fourierreeksen) van lokale effecten van waterdiepte en kustvorm Van elke component ligt de periode vast, de amplitude en de tijdverschuiving (fase) zijn voor elke haven verschillend De bijdragen van alle (37 tot 43) componenten worden apart uitgerekend en dan opgeteld Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
39 De oude tijd: mechanisch rekenen Kelvin tide calculator (1876) leverde in vier uur zwengelen een getijcurve voor een jaar Mechanische getijcalculator (1938) van het Deutsches Hydrographisches Institut voor 64 componenten. Engeland en USA hadden eenzelfde machine voor 42 en 37 componenten. In gebruik tot ca Getijtafels werden ook met de hand uitgerekend! William Thomson (Lord Kelvin) noemde iemand die dat deed een calculator. Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
40 Inhoud Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij Daags, twee maal daags, maandelijks, jaarlijks Getijkrommes in allerlei vormen Effect van continentmassa s Effect van bassins Effect van ondiep water Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
41 Het totaal: de getijkromme De getijcurve is elke dag weer een beetje anders De almanakken geven de gemiddelde getijkromme van een haven Omdat het een gemiddelde is, heb je bijna elke dag afwijkingen In vorm van de kromme In de tijdsduren LW HW - LW Reeds Lowestoft Reeds Poole Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
42 Verwachting en waarneming Binnen 100 mijl kan de vorm van de getijkromme al anders zijn Waarneming en verwachting kloppen wel erg goed met elkaar: de modellen voor elke haven afzonderlijk zijn betrouwbaar Site: Felixstowe Dover Hoek v Holland asymmetrisch! Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
43 De hoofdgroepen getijkrommes Twee maal daags Twee maal daags ongelijk Gemengd twee en een maal daags Een maal daags Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
44 2.5 Weersinvloeden rast t.xls Blauw = verwacht Rood = waargenomen Groen = verschil observed predicted residual WaterLevel infet Julian Day sfnp t.xls observed predicted residual Water Level infet Julian Day 1981 Twee havens aan de Perzische Golf, 100 mijl van elkaar; op korte afstand groot verschil in gedrag van het getij Verschil tussen verwachting en waarneming ligt tussen + 0.5m en 0.5m; een gevolg van zware stormen in deze periode Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
45 Samenvatting We kunnen getij voor een groot deel verklaren uit de omlopen van zon en maan We kunnen het getij voor één haven goed voorspellen (afgezien van meteorologische invloeden) We hebben het verschil tussen havens nog niet verklaard We hebben niet verklaard dat springtij twee dagen na volle maan is De oorzaken daarvan: Continenten Ondiep water Coriolis effect door draaiing van de aarde Reflectie en buiging van golven Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
46 Inhoud Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij Daags, twee maal daags, maandelijks, jaarlijks Getijkrommes in allerlei vormen Effect van continentmassa s Effect van bassins: reflectie etc Effect van ondiep water Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
47 De continenten Continenten verhinderen dat de getijbulten vrij om de aarde draaien zoals tot nu toe aangenomen In één gebied op aarde kan dat wel (ongeveer): de Zuidelijke IJszee Vorm en diepte van oceanen en zeeën zijn vast: daarom is de verstoring constant en kun je voorspellen De vrij draaiende getijgolf rond Antarctica stuurt getijgolven de Atlantische Oceaan in Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
48 De getijgolf rond continenten De lijnen zijn de plaats van hoog water in uren na de doorgang van de maan door haar hoogste punt in Greenwich (alleen het maansgetij) De afstand van hoog water naar hoog water is 60 breedtegraden = 60 x 60 mijl = 3600 mijl De oceaan is 3 5 km diep De diepte is dus 1/900 golflengte, de getijgolf is dus een echte ondiepwatergolf Theoretische snelheid v = (9.8 x diepte) m/s; voor 3000 m diepte 330 knopen; afstand 330 x 12h50m = 4200 mijl (simpele formule klopt aardig!) De maat van de Atl. Oc. past goed bij het maansgetij; daardoor hogere getijen aan de kusten Positie van HW van het dubbeldaags maansgetij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
49 Getijgolf in de Noordzee De Atlantische getijgolf loopt om de Shetlands heen de Noordzee in (golfbuiging) De halve golflengte 0h-6h is nu 4 breedtegraden = 4 x 60M = 240M, dus de golflengte is 500M De getijgolf is dus enorm veel korter geworden: de snelheid is afgenomen door ondieper water In de Zuidelijke Noordzee zie je verdere vertraging, want daar is het nog ondieper Check: voor 60 m diepte vind je (9.8 x diepte) x12h50m = 600 mijl Door ondieptes (bv Doggersbank) onstaat onregelmatige voortplanting Dubbel HW in Den Helder is hiervan een gevolg Rode lijnen: Uurposities van HW dubbeldaags maansgetij Blauwe lijnen: gemiddeld verschil HW en LW (verval) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
50 Effecten tussen golven en kust Bij getijden dezelfde effecten als bij gewone golven: Buiging: de golf buigt om een landpunt Weerkaatsing tegen een kust Resonantie als (halve) golflengte ongeveer gelijk is aan een bassinmaat Breken op ondiep water Afbuiging door de draaiing van de aarde: Corioliskracht veroorzaakt op N halfrond afwijking naar rechts Draagt bij aan hoger verval aan de zuidelijke kant Het Kanaal tov noordelijke kant Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
51 Buiging windgolven aan een kaap (Wind)golven komen van linksboven, buigen om de kaap heen en gaan op ondieper water langzamer lopen (Cancale oestergebied ten E van St. Malo) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
52 Buiging achter Cabo Finisterre Lagos Lisboa Vigo La Coruña Santander Bayonne Oleron Lorient Brest Cherbourg Dover m 2000m 1000m 80m 80m 70m 60m 40m Het getij loopt als een golf! De getijgolf buigt af en vertraagt op ondiep water Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
53 Getijgolf in de Golf van Biscaye Continentaal plat gaat binnen 30 mijl van 4000 m naar 1000 m diepte Dezelfde massa blijft in beweging; de diepte wordt 1/4, de stroomsnelheid dus 4 x zo groot De amplitude van het getij wordt op ondiep water ook hoger: oceaan < 1 m, Brest 5 m Op de helling wordt water opgestuwd; dit levert veel turbulentie. Daarom is de Biscaye op de rand van het continentaal plat zo gevaarlijk bij storm Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
54 Wrijving kost energie De wrijving tussen de getijgolf en de zeebodem kost energie: Effect: de aardrotatie vertraagt In de lucht in de atmosfeer worden door zon en maan ook getijden opgewekt Zelfs de aardkorst zelf beweegt met een uitslag van ongeveer 30 cm! Ook roteert de aarde niet de hele dag even snel GPS houdt hier rekening mee! Door deze effecten samen wordt de dag in 100 jaar 2,3 milliseconden langer Ten tijde van de dinosauriërs duurde de dag 20 uur (65 miljoen jaar geleden) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
55 Coriolis effect in baai Het getij stroomt een gesloten baai over de volle breedte in en uit Instromend: afwijking naar rechts: links stuwing = HW, rechts LW Uitstromend: afwijking naar rechts: links LW, rechts HW HW instromend LW LW uitstromend HW resultaat: roterend vlak De stroom neemt ook nog eens toe en af, het resultaat is een ronddraaiend getij Dit treedt op in de Noordzee tussen Den Helder/Cromer en Dover T=0/12 T=6/12 dwarsdoorsnedes Tijden in twaalfden van een maansgetij Het getij draait om het amfidromisch punt daar is wel stroom, maar geen verandering van waterhoogte Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
56 Een rondlopend vlak Op plaatsen tegenover elkaar is het HW en LW Het vlak draait tegen de wijzers van de klok in In elke kustplaats is de waterhoogte een sinus! (openklappen van de cylinder) Plaatje is van overheersend maansgetij; het zonsgetij is soortgelijk! Maansgetij in de Z Noordzee Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
57 Vol- en leegstromen Z Noordzee HW Dover -6 HW Dover -4 HW Dover -2 HW Dover HW Dover HW Dover +2 HW Dover + 4 HW Dover + 6 Dit is een vol en leeg lopend bassin, geen vrij lopende golf zoals bij Cherbourg Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
58 Linksom oplopende tijden van HW = lopende golf Bij de havens staan de verschillen in de hoogwatertijden t.o.v. HW Dover. Het HW-moment loopt zuidwaarts van Lowestoft naar Dover en dan noordwaarts naar Den Helder Stroomkaart is voor HW Dover-6 (=LW Dover); de Noordzee is net begonnen met leegstromen. Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
59 Getijcurves Nederlandse kust Het hoog water loopt van zuid naar noord De waterhoogte en de vorm van de curve varieert Oorzaken van de afwijkingen: Vlissingen: de Westerschelde Hoek van Holland: de afvoer van de Nieuwe Waterweg (dubbel laagwater) Den Helder: diepteverschil Noordelijke Noordzee en Wadden (dubbel hoogwater) Het verval is bij Den Helder het kleinst omdat je daar het dichtst bij het amfidromisch punt bent Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
60 Coriolis in de Noordzee De getoonde situatie is een gemiddelde voor het maansgetij Het zonsgetij en het maansgetij hebben elk hun eigen rotatiepatroon: de amfidromische punten liggen meestal niet op hetzelfde punt Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
61 Noordzee: om te onthouden Tot aan HW Dover loopt de stroom ten zuiden van Cromer-Den Helder naar het Zuiden Na HW Dover loopt de stroom naar het Noorden Het HW loopt van Hull langs de kust naar Ramsgate HW Lowestoft = HW Dover-1½ Aan de Belgisch-Nederlandse kant loopt het HW van Calais naar Den Helder HW Vlissingen HW Dover + 2 HW Scheveningen HW Dover + 3 HW IJmuiden HW Dover + 4 Je gaat aan de Oostkust niet van Z naar N naar een hoogwaterhaven (met drempel); je moet dan tegenstrooms varen om op HW daar te kunnen zijn Dit is gunstig om uit Zeeland naar Gravelines te gaan! Met stroom mee naar S, aankomen bij HW Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
62 Details Thamesmonding (stroomatlas UKHO) HW tijdsverschil bij spring - 30 min HW range verschil bij spring 70% Walton on the Naze + 30 min 0 100% 120% De verschillen zijn aangegeven ten opzichte van de standaardhaven. Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
63 De almanak (lezen!): Great Yarmouth Uitgebreid in het deel Waterstanden Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
64 Dynamisch getij 0.7m 0.3m cm Getij bijna overal minder dan een meter In delen Atlantische Oceaan, speciaal rond W Europa meer: waarom daar? Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
65 Het Kanaal: de getijhoogtes 2m 9m 12m 5m Bron: SHOM getijatlas (Franse Hydrografische dienst) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
66 Gebied St.Malo: getij 9-12 meter Einde-badkuip effect: de getijgolf loopt in een trechter De vorm van de trechter is net zo dat er resonantie optreedt (vergelijk golven in een badkuip: bij sommige frequenties loopt het hoog op, bij alle andere niet) Omdat er door de grote verschillen in waterhoogte een groot watervolume in en uit gaat, zijn de stroomsterktes groot; de vernauwing van Alderney veroorzaakt daar de Race Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
67 De Baie de Somme Soortgelijk effect als in de Baie de St. Malo Minder sterk ook in de Baie de Seine Honfleur heeft bij springtij en bij doodtij geheel verschillende hoogwatercurves: verschillende resonantie van maansgetij en zonsgetij Honfleur Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
68 Het Kanaal: de stroomsterktes 4.5kn 8kn Vooral bij Cherbourg, Kanaaleilanden en Cap Gris Nez sterke stroom Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
69 Getijgolf in het Kanaal De getijgolf loopt in 8 h van Ouessant naar Boulogne, vertraagt bij Cherbourg Straat van Dover is te nauw voor het doorgeven van de volle getijgolf; het is toeval dat het bij Dover aan beide kanten tegelijk hoog water is Als het Kanaal een andere maat zou hebben, zou het getijgedrag bij Dover ook heel anders zijn Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
70 Getijgolf in het Kanaal: praktijkeffecten Door het Kanaal naar Dover varende vaar je met de getijgolf mee De getijgolf vertraagt E van de lijn Brighton Le Havre, aan de Engelse kant sterker dan aan de Franse kant Daardoor heb je relatief lang stroom mee; andersom heb je dus meer tegenstroom Door dit effect kun je met 5 knopen door het water varend op één tij van Brighton naar Dover en zelfs naar Nieuwpoort; andersom lukt dat nooit Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
71 Getijgolf in het Kanaal: wrijving Dover Door wrijving wordt de golf steiler aan de stijgende kant (hetzelfde effect als een steiler wordende golf naar een ondiepere bodem) Daardoor wordt de tijd van LW naar HW korter (linkerhelft curve) In Calais is de verhouding 5h / 7h30 Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
72 Verschil van spring en doodtij Honfleur heeft bij springtij en bij doodtij geheel verschillende hoogwatercurves: verschillende resonantie van maansgetij en zonsgetij Ook Den Helder heeft zoiets; boven bij spring, onder bij doodtij Springtij Doodtij Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
73 Getij als golf: een paar bijzondere effecten Grote waterbergingen met een nauwe toegang Effect van banken Resonantie De brekende getijdegolf: de bore of mascaret Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
74 Nauwe toegangen van estuaries In het kanaaltje van Southwold kan tot 5 knopen stroom staan Oorzaak: Grote waterberging in het meer direct er achter Le Morbihan en Etel in Bretagne hebben hetzelfde effect Op veel andere plaatsen gemakkelijk te herkennen Southwold en Breydon Water Etel Morbihan Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
75 Stroom over de banken In een bankengebied stroomt het boven de bank minder hard dan in de geulen Bij tegenstroom zo veel mogelijk boven de bank varen of aan rand van de geul Met stroom mee in de geulen Bij een bank dwars op de stroom zit de stroomrafeling vaak ná de bank Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
76 Effecten van wind en luchtdruk Harde NW storm : Roompotsluis buiten: LW is hoger dan normaal HW De Oosterscheldedam werd net voor LW gesloten en ongeveer 12 uur later weer geopend sluiting Bij de Krammer ontstond door het ontbreken van de normale hoogwatergolf een resonantie in het bekken ten N van het Zijpe: amplitude 0.5m, periode 2h Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
77 Extreem effect: de tidal bore Als een golf een geleidelijk glooiend strand oploopt kan een steile voorkant ontstaan: het getij kan hetzelfde doen De foto rechts is geen strandgolf: het is de springtij golf bij Mont St. Michel (Eng bore, Frans mascaret) De bore kan er ook anders uitzien: De mascaret van Tancarville aan de Seine Huangzhou rivier (China) Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
78 Wat hebben we gezien? Samenvatting: getij is gecompliceerd De maan heeft de grootste invloed: getij van 12h 50min Invloed van de zon is kleiner; door combinatie zon en maan ontstaan springtij en doodtij Hoogte (declinatie) van zon en maan veroorzaken dagelijkse ongelijkheid Getij is een golf. Door lokale effecten kunnen getijcurven van plaats tot plaats sterk verschillen (van dubbeldaags tot eenmaal daags getij, resonantie, dubbele hoog- en laagwaters) Op de oceaan en in zeeën ontstaan roterende patronen rond amfidromische punten In West-Europa komt de getijgolf uit de Atlantische Oceaan Deze golf buigt de Biscaye in: overal aan de Franse Atlantische kust tegelijk HW en LW De getijgolf loopt het Kanaal in: voordeel van Brighton naar Dover In de Noordzee loopt de getijgolf rond de Shetlands naar het zuiden In Z Noordzee loopt stroom Z tot aan HW Dover; daarna tot LW naar N Tijdstip van HW loopt langs de Oostkust van N naar Z en vanaf Dover langs Be/Ne kust naar de wadden Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
79 Websites Rijkswaterstaat met heldere uitleg. Zie ook Links Uitleg van harmonische analyse Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
80 Vragen? Getijden, Arend Jan Klinkhamer, maart
Getijden Oorzaken en verschijnselen. Arend Jan Klinkhamer. Arend Jan Klinkhamer 2013. Getijden, Oorzaken en Verschijnselen V2.3 1
Getijden Oorzaken en verschijnselen Arend Jan Klinkhamer Getijden, Oorzaken en Verschijnselen V2.3 1 Inhoud Oorzaken en effecten Getij is een golf Zon en maan als oorzaken van getij De getijkromme, allerlei
Nadere informatieRekenen aan Waterstanden en Getijstromen
Getijden 2 Rekenen aan Waterstanden en Getijstromen Arend Jan Klinkhamer Rekenen aan Getijden V2.1 1 Inhoud Samenvatting Oorzaken en verschijnselen van Getijden Rekenen aan waterstanden Rekenen aan getijstromen
Nadere informatieGetijden 2 Waterstanden en Getijstromen
Getijden 2 Waterstanden en Getijstromen 1 februari 2011 Arend Jan Klinkhamer Getijden, Arend Jan Klinkhamer, Jan 2011 1 Inhoud Samenvatting Getijden-Oorzaken en verschijnselen Rekenen aan waterstanden
Nadere informatieHoofdstuk 3. Getijden- en Stromingsleer. - Jonathan Devos -
Hoofdstuk 3 Getijden- en Stromingsleer - Jonathan Devos - 22-10-2017 Getijden- en Stromingsleer 2 22-10-2017 Getijden- en Stromingsleer 3 Algemene inhoud Topografie, kennis van zee & strand Getijdenleer
Nadere informatieReisvoorbereiding. Ivar ONRUST
Reisvoorbereiding Ivar ONRUST Op ruim water is een andere voorbereiding nodig dan voor het varen op plassen en rivieren. Men heeft hier dan ook een andere uitrusting nodig van schip en bemanning Sinds
Nadere informatieZeemanschap - de getijden. Om de werking van de getijden goed te verstaan kijken we even naar de hemel...
Een vleugje sterrenkunde als inleiding Om de werking van de getijden goed te verstaan kijken we even naar de hemel... Gezien vanaf de Aarde draaien alle hemellichamen in één dag van oost naar west. Als
Nadere informatie-21- GETIJDEN (2) De veelvormigheid van het getij: de Noordzee
-21- GETIJDEN (2) De veelvormigheid van het getij: de Noordzee In deze aflevering zullen we eens gaan kijken hoe het getij zich voordoet op verschillende plaatsen. Om te beginnen beperken we ons tot de
Nadere informatieHoofdstuk 3. Getijden- en Stromingsleer. Algemene inhoud 27/09/2012. Topografie, kennis van zee & strand. Getijdenleer.
27-9-2012 Getijden- en Stromingsleer 1 Hoofdstuk 3 Getijden- en Stromingsleer - Jonathan Devos - Algemene inhoud Topografie, kennis van zee & strand Getijdenleer Stromingsleer 27-9-2012 Getijden- en Stromingsleer
Nadere informatieHOE ONSTAAN GETIJDEN? Het getij
HOE ONSTAAN GETIJDEN? Het getij Het getij, de beweging van eb en vloed in de zee. Dit is een verschijnsel dat door iedereen die ooit aan de kust is geweest wel eens is gezien. Regelmatig komt het water
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T.
Getijtafels 2015 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T. De getijtafels t.o.v. L.A.T. T.A.W. worden opgezonden na voorafgaande betaling
Nadere informatiea) Getijdenwerking en overstromingen op de Schelde
EXCURSIEPUNT DE SCHELDEVALLEI Hoogte = Ter hoogte van het voormalige jachtpaviljoen, De Notelaar, gelegen aan de Schelde te Hingene (fig. 1 en 2), treffen we een vrij groot slikke- en schorregebied aan,
Nadere informatieGetijtafels voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam TAW.
Getijtafels 2018 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam www.vlaamsehydrografie.be 1 Tijdsaanduiding De aangegeven tijden zijn in lokale tijd
Nadere informatieGetijtafels voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam TAW.
Getijtafels 2019 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam www.vlaamsehydrografie.be 1 Tijdsaanduiding De aangegeven tijden zijn in lokale tijd
Nadere informatieTheorie windmodellen 15.1
Theorie windmodellen 15.1 15 THEORIE WINDMODELLEN 15.1 Inleiding Doordat er drukverschillen zijn in de atmosfeer waait er wind. Tengevolge van horizontale drukverschillen zal een luchtbeweging willen ontstaan
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge
Getijtafels 2010 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge Getijtafels 2010 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge + Het getij Getij wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht
Nadere informatied. Met de dy/dx knop vind je dat op tijdstip t =2π 6,28 het water daalt met snelheid van 0,55 m/uur. Dat is hetzelfde als 0,917 cm per minuut.
Hoofdstuk A: Goniometrische functies. I-. a. De grafiek staat hiernaast. De periode is ongeveer,6 uur. b. De grafiek snijden met y = levert bijvoorbeeld x,00 en x,8. Het verschil is ongeveer,7 uur en dat
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T.
Getijtafels 2012 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T. De getijtafels t.o.v. L.A.T. T.A.W. worden opgezonden na voorafgaande betaling
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T
Getijtafels 2016 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale tijd uitgedrukt. Tijdens
Nadere informatieDe Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Nadere informatieInvloeden van schok en trillingen op product en verpakkingen
Invloeden van schok en trillingen op product en verpakkingen Er zijn diverse invloeden die schade kunnen veroorzaken aan producten tijdens transport. Temperatuur, luchtvochtigheid, trillingen en schokken.
Nadere informatieGetijtafels 2017 T.A.W. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam.
Getijtafels 2017 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W www.vlaamsehydrografie.be 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale
Nadere informatieErrata/Aanvullingen 10 e druk Kustnavigatie, handboek voor instructie en praktijk. Auteurs: Toni Rietveld, Adelbert van Groeningen en Janneke Bos
Errata/Aanvullingen 10 e druk Kustnavigatie, handboek voor instructie en praktijk. Auteurs: Toni Rietveld, Adelbert van Groeningen en Janneke Bos pag. 12 We noemen zo n koers een loxodroom. RK, r-2 vb
Nadere informatieExtreme getijden: niet enkel astronomie!
Extreme getijden: niet enkel astronomie! Jan Haelters Inleiding Veel strandbezoekers met interesse voor fauna en flora brengen een bezoek aan het strand na storm of tijdens periodes van springtij. Zeker
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W.
Getijtafels 2016 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W. 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale tijd uitgedrukt. Tijdens
Nadere informatieGetijdenstroom. Het ontstaan van een golf
Sporttechnisch: kennis De zee kan je wedstrijd maken of kraken. De omstandigheden kunnen enorm verschillen van plaats tot plaats. Het is daarom belangrijk om op voorhand te onderzoeken welke factoren een
Nadere informatie10 Had Halley gelijk: worden de maanden korter?
10 Had Halley gelijk: worden de en korter? Dit is de laatste module. We kunnen nu (eindelijk!) terugkomen op de vraag waar we twee jaar geleden mee begonnen. Terugblik In 1695 had de Engelse astronoom
Nadere informatieGetijtafels. Voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T
Getijtafels 2013 Voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam L.A.T 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale tijd uitgedrukt. Tijdens
Nadere informatieNavigatiereader. 9 e editie 14 oktober tot en met 19 oktober 2014. Versie: 26-9-2014 Definitief
9 e editie 14 oktober tot en met 19 oktober 2014 Versie: 26-9-2014 Definitief Inhoudsopgave 1. Inleiding p. 3 2. De aarde p. 4 Een indeling op de aarde p. 4 Lengte en breedte p. 4 3. De zeekaart p. 6 Het
Nadere informatieINLEIDING GETIJTAFELS
INLEIDING GETIJTAFELS Algemene getijtheorie De wisselende waterstanden en de in richting en snelheid veranderende getijstromen zijn bijna geheel het gevolg van de wisselende aantrekkingskrachten van de
Nadere informatieGetijboekje voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge.
Getijboekje 2018 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge www.vlaamsehydrografie.be Getijboekje 2018 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge www.vlaamsehydrografie.be HET GETIJ
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W.
Getijtafels 2014 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W. 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale tijd uitgedrukt. Tijdens
Nadere informatieGetijtafels 2017 T.A.W. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam.
Getijtafels 2017 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W www.vlaamsehydrografie.be 1 Tijdsaanduiding: De aangegeven tijden zijn in lokale
Nadere informatieExamen Theoretische Kust Navigatie 20 april 2013 versie 29 april 2013
Examen Theoretische Kust Navigatie 20 april 2013 versie 29 april 2013 Beknopte verklaring van de antwoorden Bij vragen waar geen verklaring is gegeven, is de verklaring te vinden in de gebruikelijke studiematerialen.
Nadere informatieNavigatiereader Race of the Classics
Navigatiereader Race of the Classics Zondag 29 maart tot en met zondag 5 april 2015 Inhoud Inleiding De aarde De zeekaart Drift, stroom en koersrekening Invullen van het logboek Eenheden, termen en afkortingen
Nadere informatieGetijtafels. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W.
Getijtafels 2012 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge, Zeebrugge, Vlissingen, Prosperpolder, Antwerpen en Wintam T.A.W. De getijtafels t.o.v. L.A.T. T.A.W. worden opgezonden na voorafgaande betaling
Nadere informatiewadkanovaren.nl pdf versie
wadkanovaren.nl pdf versie waterdiepten bepalen a.h.v. de kaartdiepten laatst bijgewerkt: 24 april 2011 Waterhoogtes tussen doodtij en springtij en tussen laagwater en hoogwater, berekend aan de hand van
Nadere informatiewadkanovaren.nl waterdiepten a.h.v. de kaartdiepten
pagina 1 van 8 wadkanovaren.nl waterdiepten a.h.v. de kaartdiepten Waterhoogtes tussen doodtij en springtij en tussen laagwater en hoogwater, berekend aan de hand van de op de waterkaart opgegeven waterdieptes
Nadere informatienieuw sturmvioeclvoorspellings systeem
P oy).c?.qo nieuw sturmvioeclvoorspellings systeem nadere afregeling van Vlissingen in CSM8 Ministerie van verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat MS Rijksinstituut voor Kust en Zee/R/KZ
Nadere informatieHet strand, kwallen en krabben
Het strand, kwallen en krabben Eb en vloed Door de getijden en de invloed van wind en zee is het strand nooit even breed. Soms gebeurt het dat als je terugkomt van het zwemmen, het water wel heel dicht
Nadere informatieBeknopt stormverslag van zondag 20 november 2016
Beknopt stormverslag van zondag 2 november 216 De algemene synoptische situatie Op zaterdag 19/11/16 komt boven de Atlantische Oceaan, ten zuidwesten van Ierland, een bestaande golvende storing onder de
Nadere informatieEnergie uit getijstroming
Royal Netherlands Institute for Sea Research Energie uit getijstroming Janine Nauw a, Marck Smit a, Walther Lenting a, Belen Blanco b, Jurre de Vries c, Herman Ridderinkhof, Hendrik van Aken en Mathijs
Nadere informatiePROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE
ONDERWERP Uitvoeringsplan slibmotor Kimstergat (0.11) DATUM 2-9-2016 PROJECTNUMMER C03041.001971 ONZE REFERENTIE 078928228 0.11 VAN Dr.ir. Bart Grasmeijer AAN Ecoshape KOPIE AAN Erik van Eekelen (Ecoshape),
Nadere informatieBeknopt verslag van de stormperiode 8 en 9 november 2001
Beknopt verslag van de stormperiode 8 en 9 november 21 Tussen een complexe depressie over Scandinavië en een hogedrukgebied over de nabije Atlantische Oceaan ontwikkelt er zich een sterke noordwestelijke
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1-2 havo 2005-I
Modderstroom Er zijn vulkanen die geen lava uitspuwen, maar een constante stroom modder geven. De koude modder stroomt als een rivier langzaam de helling af (zie foto 1). Aan de rand van deze stroom droogt
Nadere informatieDiepteverschillen en het waarnemen van golven in de oceaan
Samenvatting Waarnemingen, op zee en in het laboratorium, van golven boven een hellende bodem Dit proefschrift gaat over de invloed van diepteverschillen op golven in de oceaan. Enerzijds wordt dit effect
Nadere informatieTrillingen en geluid wiskundig. 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude
Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Uitwijking van een trilling berekenen 3 Macht en logaritme 4 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Eenheidscirkel In de figuur hiernaast
Nadere informatieWaterbouwkundig Laboratorium dorgerhout BiBUOTHEEX 4^71
Waterbouwkundig Laboratorium dorgerhout BiBUOTHEEX a ^JL^'U. L.r^ «V. -tw«^ Vergelijking van de tijden en hoogten van hoogwater en laagwater te Prosperpolder en te Antwerpen in functie van deraaanstandvoor
Nadere informatie> Schatting van de verplaatsingssnelheid
>>> Context De Meteosat satelliet De Meteosat satellieten zijn geostationaire satellieten, dat wil zeggen dat de bewegingsrichting gelijk is aan die van de Aarde en de rotatieperiode dezelfde is als die
Nadere informatieWatergetijden Wemeldinge
Watergetijden 2019 Wemeldinge Getijdengegevens beschikbaar gesteld door: Rijkswaterstaat Directie Zeeland Hydro Meteo Centrum Zeeland Wij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele schade
Nadere informatieGetijboekje. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge
Getijboekje 2012 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge Getijboekje 2012 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge + Het getij Getij wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht
Nadere informatieAlgemene getijtheorie
Algemene getijtheorie De wisselende waterstanden en de in richting en snelheid veranderende getijstromen zijn bijna geheel het gevolg van de wisselende aantrekkingskrachten van de maan en de zon op de
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Samenvatting 4 Hoofdstuk 4 Trillingen en cirkelbewegingen
Samenvatting Natuurkunde Samenvatting 4 Hoofdstuk 4 rillingen en cirkelbewegingen Samenvatting door Daphne 1607 woorden 15 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Samenvatting
Nadere informatieWaterbeweging in de Westerschelde
Waterbeweging in de Westerschelde een literatuurstudie Drs. J. de Kramer ICG-rapport: 02/6 ISBN 90-77079-08-4 1 Waterbeweging in de Westerschelde een literatuurstudie Drs. J. de Kramer ICG-rapport 02/6
Nadere informatieVaurien op getijde water
Pr8_design Vaurien op getijde water Auteur: Voor: Johan Pragt Vaurien Nederland Rev Date Hoofdstuk/pagina Veranderingen 1 10-09-2011 Allen creatie 2 30-05-2012 Hoofstuk 5 (is nu 4) Hoofdstuk1.3 weg Hfdst
Nadere informatieBeknopt stormverslag van 3 januari 2018
Beknopt stormverslag van 3 januari 218 De algemene synoptische situatie Op woensdag 3/1/218 om UTC ligt een dubbele depressiekern boven de noordelijke Atlantische Oceaan: een al wat oudere kern (968 hpa)
Nadere informatie2 C A (g in sourcediagram) 3 B A 2 Zie de titel van de kaart. 4 D C 2 Een S-cardinaal (kaart 1 symbool Q 130.3)
Examen Theoretische Kust Navigatie, 8 april 2017 Beknopte verklaring van de antwoorden versie 24 april 2017. Bij vragen waar geen verklaring is gegeven, is de verklaring te vinden in de gebruikelijke studiematerialen.
Nadere informatierijkswaterstaat notitie WWKZ -81.V276 adviesdienst Vlissingen Leden Projectgroep VWG Verdiepen Westerschelde
~ ~'7 rijkswaterstaat directie waterhuiehouding en waterbeweging dlstrlct kust en zee adviesdienst Vlissingen,prol~tpode~~~...~..- aan : ~. ~-.~!L h--!9_ IA.!.~i&! ven : Ir. W.T. Bakker dahm : Juni 1981
Nadere informatieGolven. PZV WinterActiviteitenCommissie Arend Jan Klinkhamer. Arend Jan Klinkhamer 2013. Golven V4.1 1
Golven PZV WinterActiviteitenCommissie Arend Jan Klinkhamer Golven V4.1 1 PZV Zeezeilvereniging Website: pzv-zeezeilen.nl Deze presentatie is gemaakt als middel voor instructie bij de PZV Zeezeilvereniging
Nadere informatieWerkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)
Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert
Nadere informatieEen stroming ontstaat als er op een bepaalde watermassa een kracht. wordt uitgeoefend. De belangrijkste aandrijfmechanismen voor kuststromingen
Aandrijfmechanisme voorkuststromingen. Een stroming ontstaat als er op een bepaalde watermassa een kracht wordt uitgeoefend. De belangrijkste aandrijfmechanismen voor kuststromingen zijn het getij, de
Nadere informatie-32- GETIJDEN (5) Over trillingen, golven en borrelglaasjes
-32- GETIJDEN (5) Over trillingen, golven en borrelglaasjes De vorige keren hebben we gezien hoe het getij zich gedraagt in een bekken als de Noordzee of de Atlantische Oceaan: getijgolven lopen rond langs
Nadere informatieWatergolven. H.E. de Swart (IMAU, Utrecht) Inhoud: 1. classificatie 3. golfvergelijkingen 2. kenmerken 4. dispersie. Waarom ontstaan watergolven?
Watergolven H.E. de Swart (IMAU, Utrecht) Inhoud: 1. classificatie 3. golfvergelijkingen 2. kenmerken 4. dispersie Waarom ontstaan watergolven? Systeem streeft naar evenwicht (rusttoestand) Externe invloeden
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatieGenieten na een oversteek
Genieten na een Klaas Wiersma maakte een oversteek. Nee, niet op de Noordzee of de Atlantic. Het ging van Ameland naar Terschelling. Met de Cornish Crabber Urmiena. Geen sinecure met een dikke noordwester.
Nadere informatieOpgave 1 Onder de uitwijking verstaan we de verschuiving ten opzichte van de evenwichtsstand.
Uitwerkingen 1 Opgave 1 Onder de uitwijking verstaan we de verschuiving ten opzichte van de evenwichtsstand. Opgave 2 Periode Opgave 3 1 f T Opgave 4 Dan is het geluid een zuivere toon. Opgave 5 Een harmonische
Nadere informatieHoofdstuk 8 Hemelmechanica. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 8 Hemelmechanica Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 8.1 Gravitatie Geocentrisch wereldbeeld - Aarde middelpunt van heelal - Sterren bewegen om de aarde Heliocentrisch wereldbeeld
Nadere informatieBeknopt stormverslag van 18 januari 2018
Beknopt stormverslag van 18 januari 218 De algemene synoptische situatie Op donderdag 18 januari 218 stond al enkele dagen een strakke westelijke stroming op de flank van een uitgestrekt lagedrukgebied
Nadere informatieGetijboekje. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge
Getijboekje 2016 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge Getijboekje 2016 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge + HET GETIJ Getij wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B1,2
wiskunde B1,2 Eamen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei 13.30 16.30 uur 20 05 Voor dit eamen zijn maimaal 86 punten te behalen; het eamen bestaat uit 22 vragen. Voor elk
Nadere informatieSTROOMATLAS BENEDEN ZEESCHELDE VAK PROSPERPOLDER - KRUISSCHANS
MOD 78 WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM FLANDERS HYDRAULICS RESEARCH VAK PROSPERPOLDER - KRUISSCHANS SPRINGTIJ WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM EN HYDROLOGISCH ONDERZOEK Mod. 78 STROOMATLAS BENEDEN - ZEESCHELDE
Nadere informatieGetijboekje. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge
Getijboekje 2014 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge Getijboekje 2014 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge + Het getij Getij wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht
Nadere informatieDe Waterstanden. Kunstwerk in het kader van het project Nederland leeft met water. Zeezeilen i.s.m. horst4dsign 2016
De Waterstanden Kunstwerk in het kader van het project Nederland leeft met water Zeezeilen i.s.m. horst4dsign 2016 Waarom een kunstwerk? drieledig: - Vanuit het toeristisch netwerk werd aangegeven dat
Nadere informatieEb en Vloed in Beeld GETIJKLOK JACOB W. M. VENKER
Eb en Vloed in Beeld GETIJKLOK JACOB W. M. VENKER 1 Wanneer we aan de kust zijn gearriveerd valt het niet eenvoudig direct te bepalen wat op dat moment de stand en de beweging van het water is, welk getij
Nadere informatieGetijboekje voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge.
Getijboekje 2019 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge www.vlaamsehydrografie.be Getijboekje 2019 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge www.vlaamsehydrografie.be HET GETIJ
Nadere informatieDeel A Vraag Versie BB Versie SB Punten 1 D A 2 Zie Kaart 1, symbool IQ130.4
Examen Theoretische Kust Navigatie, 26 november 2016 Beknopte verklaring van de antwoorden versie 29 november 2016. Bij vragen waar geen verklaring is gegeven, is de verklaring te vinden in de gebruikelijke
Nadere informatieGetijboekje. voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge
Getijboekje 2015 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge Getijboekje 2015 voor Nieuwpoort, Oostende, Blankenberge en Zeebrugge + HET GETIJ Getij wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht
Nadere informatieEen snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde bove
Een snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde boventoon; 4. De zevende boventoon. Een snaar vertoont
Nadere informatieZon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieTen noorden van de evenaar ligt het noordelijk halfrond. Ten zuiden daarvan het zuidelijk halfrond.
Rekenen aan de aarde Introductie Bij het vak aardrijkskunde wordt de aarde bestudeerd. De aarde is een bol. Om te bepalen waar je je op deze bol bevindt zijn denkbeeldige lijnen over de aarde getrokken,
Nadere informatieWIE EET WAT OP HET WAD
Waddenzee De prachtige kleuren, de zilte geuren en de geluiden van de vele vogels, maken de Waddenzee voor veel mensen tot een geliefd gebied. Maar niet alleen mensen vinden het fijn om daar te zijn, voor
Nadere informatieLessen over Cosmografie
Lessen over Cosmografie Les 1 : Geografische coördinaten Meridianen en parallellen Orthodromen of grootcirkels Geografische lengte en breedte Afstand gemeten langs meridiaan en parallel Orthodromische
Nadere informatieGetij. ir R.E. van Ree, oktober 2010
Getij ir R.E. van Ree, oktober 2010 Nederland ligt zo laag ten opzichte van gemiddeld zeeniveau, dat grote delen onder water zouden lopen als we de natuur aan zijn lot zouden overlaten. Met z n allen eisen
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B1. tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-16.30. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen HAVO 008 tijdvak woensdag 18 juni 13.30-16.30 wiskunde B1 Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 19 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 8 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieKenmerkende waarden. Getijgebied Datum 22 juli 2013
Kenmerkende waarden Getijgebied 2011.0 Datum 22 juli 2013 Status Definitief Kenmerkende waarden 2011.0 Getijgebied Colofon Uitgegeven door RWS Centrale Informatievoorziening Informatie Servicedesk Data
Nadere informatieWaarom zijn er seizoenen?
Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoen? Vorig weekeinde was het ineens zover. Volop zomer op zaterdag met ruim 24 graden en een zonnetje, de dag erna was het herfst met 15 graden en gemiezer.
Nadere informatieAantal pagina's 5. Doorkiesnummer +31(0)88335 7160
Memo Aan Port of Rotterdam, T.a.v. de heer P. Zivojnovic, Postbus 6622, 3002 AP ROTTERDAM Datum Van Johan Valstar, Annemieke Marsman Aantal pagina's 5 Doorkiesnummer +31(0)88335 7160 E-mail johan.valstar
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1-2 vwo 2006-II
Drinkbak In figuur staat een tekening van een drinkbak voor dieren. De bak bestaat uit drie delen: een rechthoekige, metalen plaat die gebogen is tot een symmetrische goot, een voorkant en een achterkant
Nadere informatieOverzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014
Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 De aarde en de maan Boek: hoofdstuk 2.6 Overzicht Halley en de maan meting afstand van de Maan en verandering erin getijden: koppeling tussen lengte van
Nadere informatieDuitse en Nederlandse wad Woudschoten 30 januari 2011 Holten 5 feb 2011
Duitse en Nederlandse wad Woudschoten 30 januari 2011 Holten 5 feb 2011 Michiel Eijsvogel 1 2 3 Tochtplanning wan.j, diepte berekenen! 1. Keuze NAP of LAT 2. Bekijk met dieptetabel wat knelpunt is 3. Bereken
Nadere informatieTijpoort in relatie tot het toelatingsbeleid. Voor een veilige en vlotte op- en afvaart in het Scheldegebied. Infobrochure
Tijpoort in relatie tot het toelatingsbeleid Voor een veilige en vlotte op- en afvaart in het Scheldegebied Infobrochure Het toelatingsbeleid: voor een veilige en vlotte scheepvaart in het Scheldegebied
Nadere informatieTrillingen en geluid wiskundig
Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Radialen 3 Uitwijking van een harmonische trilling 4 Macht en logaritme 5 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Sinus van een hoek
Nadere informatie1 A 1 De Mercator-kaart heet ook wel een wassende kaart : de staande randdelen worden groter ( wassen ) met toenemende breedte.
Antwoorden Voorbeeldexamen Theoretische Kust Navigatie 2017 Beknopte verklaring van de antwoorden Deel A Vraag Punten 1 A 1 De Mercator-kaart heet ook wel een wassende kaart : de staande randdelen worden
Nadere informatieNavigatie, Logboek en Marifoonreader
Navigatie, Logboek en Marifoonreader 12 e editie 11 oktober tot en met 15 oktober 2017 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding p. 3 2. De aarde p. 4 Een indeling op de aarde p. 4 Lengte en breedte p. 4 3. De zeekaart
Nadere informatieBeknopt stormverslag van de periode december 2004
Beknopt stormverslag van de periode 17-18 december 24 De algemene synoptische situatie Nadat gedurende de eerste weken van december het weer werd bepaald door een uitgestrekt Europees hogedrukgebied, werd
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1 havo 2008-II
Golfhoogte Bij de beoordeling van de veiligheid van de figuur 1 Nederlandse kust wordt onder andere de golfhoogte onderzocht. De golfhoogte is het hoogteverschil tussen een golftop en het daarop volgende
Nadere informatie17 november Fysica van watersystemen. q t. Fysica van watersystemen. Basisprincipes van waterbeweging. Basisprincipes van waterbeweging
17 november 015 Fsica van watersstemen h h u u h 0 t Fsica van watersstemen Erik Mosselman WMCN-cursusdag Water Management Centre of the Netherlands Lelstad, 17 november015 Basisprincipes van waterbeweging
Nadere informatieHierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s.
Inhoud... 2 Opgave: Golf in koord... 3 Interferentie... 4 Antigeluid... 5 Staande golven... 5 Snaarinstrumenten... 6 Blaasinstrumenten... 7 Opgaven... 8 Opgave: Gitaar... 8 Opgave: Kerkorgel... 9 1/10
Nadere informatieSamenvatting. Waddeneilanden
Samenvatting 151 Samenvatting Waddeneilanden Langs de Nederlandse, Duitse en Deense kust ligt een lange reeks van eilanden, de zogenaamde Waddeneilanden (zie Figuur 1.6, Pag. 7). De ligging van de eilanden
Nadere informatieBeknopt stormverslag van 3 tot 5 januari 2012
Beknopt stormverslag van 3 tot 5 januari 212 De algemene synoptische situatie Het jaar 212 begint met een strakke westcirculatie. De zonaal georiënteerde straalstroom voert in een snel tempo depressiekernen
Nadere informatieBeknopt stormverslag van 21 november 2015
Beknopt stormverslag van 21 november 215 De algemene synoptische situatie Tussen een hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan en een lagedrukgebied boven Scandinavië staat er een noordwestelijke tot
Nadere informatie