bevorderen = klantgericht werken 22 Ondernemers doen Flinc 27

Transcriptie

1 In dit nummer o.a. Maria van der Hoeven ontmoet Siem Jansen 6 Food Future focust op innovatie 0 Globalisering biedt kansen 2 Op weg naar slimmere, efficiëntere energienetten 8 Investeringen bevorderen = klantgericht werken 22 Ondernemers doen Flinc 27

2 I N H O U D Delen en loslaten Op de cover en in het hart van deze NOMMER onze minister van Economische Zaken, tevens aandeelhouder. Wij waren benieuwd naar de opvatting van de minister over de ontwikkeling van Noord- Nederland en de betrokkenheid van Economische Zaken daarbij. Juist nu we aan de vooravond staan van verandering: de forse afslanking van alle overheden. Dat is niet alleen een financiële kwestie. Wat betekent dat voor het economisch beleid in z n algemeenheid, en Noord-Nederland en de NOM in het bijzonder? Ik kijk daar optimistisch tegenaan. Ik ben er namelijk van overtuigd dat het niet zozeer een kwestie van geld is, maar veel meer van organisatie. Het maakt creativiteit los. Hoewel niet expliciet geeft de minister aan dat zij door wil gaan met het huidige, weliswaar aangescherpte, regionale beleid. Als we dat waar willen maken komt het erop aan om bestaande koninkrijken hun werkzaamheden anders en efficiënter te laten organiseren. Zeker bij de overheden zelf. De minister geeft daarvan voorbeelden. Onder andere de NOM kan daarin als een shared service centre voor de uitvoering van economisch beleid in het Noorden opereren. Bundeling en anders organiseren van de uitvoeringstaak op economisch terrein door overheden hoeft dan niet tot verlies aan slagkracht te leiden Aan het woord 2 Siem Jansen preekt voor eigen parochie Siem Jansen jansen@nom.nl Is dat preken voor eigen parochie? Wellicht, maar in de praktijk zie ik zoveel mogelijkheden. Alleen dat vereist een houding van delen en loslaten. Delen van kennis en menskracht en het loslaten van het adagium dat je alles zelf moet doen. Vooral dit laatste is iets waarin overheden goed zijn. De zelfbewustheid die we in het Noorden steeds Coverstory Ambities Internationaal Vragen, vragen en nog eens vragen aan Minister van der Hoeven Food Future creëert kansen in de keuken van Noord-Nederland Connect International: hulp bij buitenlandse zaken uitspreken wordt dan in daden omgezet. Participaties 6 Financiële steun, advies en klankborden: bedrijven, verhalen En dat is, weliswaar in een korte tussenzin, een van de boodschappen die onze minister aan het Noorden meegeeft. Moet je met minder geld toe en wil je toch dezelfde return on investment, dan moet je de organi- Uitdaging Gesprek 8 22 Een opwekkend verhaal over kansen in de energie: Smart Grids Sander Oosterhof wil weten wat de ondernemer drijft satie omgooien. Let s go for it. Successen 27 Drie ondernemers hebben écht Flinc gedaan En verder Nommer-shop 4 Innoveren en nadenken door Peter van der Klok 5 NOMMER Errit Bekkering 25 nom.nl 26 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

3 NOMMER is een magazine van N.V. NOM en Nommer-Shop speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomsten resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe. Je lippen glimmen ervan! FINN (Fijnmechanische Industrie Noord-Nederland) viert dit jaar haar 0-jarig jubileum! FINN houdt zich bezig met engineering en het op maat leveren van hoogwaardige precisie-onderdelen voor industriële, medische en defensietoepassingen. In 0 jaar zijn we uitgegroeid naar een aantal bedrijven. En dit alles vanuit ons kantoor in Stadskanaal. Immers: kansen zijn er voor iedereen, als je maar wilt innoveren én nadenken. Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. En dat heeft FINN zeker gedaan de afgelopen jaren. Omdat we Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl. Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief. DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving. Jazeker, dat heb je na het gebruik van deze heerlijke NOM-lippenbalsem. De testresultaten na gebruik onder zo n 50 NOM-medewerkers zijn: volle, gladde, goed beschermde en gezonde lippen! Okee, die wil je dus hebben, die lippenbalsem. Zo te regelen door te bellen INNOVEREN ÉN NADENKEN MET EEN BREDE BLIK veel kennis hebben op het gebied van engineering, hebben we in de loop der jaren heel veel producten ontwikkeld en gepatenteerd, zoals de klapschaats, de Skeleton-slee, inline skates, het roeisysteem en de klapski. We zijn echter verder gaan denken, buiten dit productsegment om. Vasthouden aan je core business is mijns inziens niet noodzakelijk. Maar wel: blijven innoveren én nadenken met een brede blik. Zo kwamen we op energie, vanuit de gedachte dat we hier veel te veel voor betalen (zoals voor bijna alles in Nederland, maar dat is weer een ander Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Errit Bekkering, naar of mailen met uw onderwerp). Voor het verwarmen van bedrijfsgebouwen en woningen Manisch Creatief, Folkert van der Glas, Maria van NOM-contactpersoon. hebben we de Outdoor Boiler geïntroduceerd. Deze gebruikt hout als der Hoeven, Tjeerd Homsma, Siem Jansen, Peter van Gewoon doen! brandstof. En dat betekent circa 80% lagere energiekosten. In de loop der Klok, Rudy Noordenbos, Volker de Vogel, Cees van 200 hopen we de HGM-motor te introduceren, deze motor zet rest- 4 Verhagen, Lolle Wijnja en Roel Wiewel. warmtestromen om in elektrische energie. De elektrische energie kost met de HGM maar een fractie van de huidige kosten! 5 Fotografie: Stijntje de Olde (cover), stock, archief NOM. Drukwerk: Grafische Industrie De Marne. Oplage:.000 exemplaren. Snel bellen voor een mobiellader! Voor ons bedrijf TCE Gofour (Technology Center Europe) hebben we een breed pakket aan brandstof- en emissiebesparende oplossingen ontwikkeld. De AeroFinn wordt inmiddels in personenauto s, schepen en vrachtauto s ingebouwd en levert een brandstofbesparing op tussen de 5% en 25% en een emissiereductie tot 96%. Met het Gofour-product- Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, pakket hopen we de wereldmarkt te veroveren. Inmiddels zijn de eerste vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke Daar sta je dan. Midden in een vestigingen in de USA gestart. toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht- belangrijk telefoongesprek is hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er de batterij leeg. Vergeten een FINN haalt voor circa 20% zijn omzet uit Noord-Nederland en circa kunnen geen rechten aan worden ontleend. nachtje aan de lader te hangen. 55% komt uit de USA, de rest uit Duitsland, Ierland en Zwitserland. NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Gewoon rustig blijven en diep inademen. Immers, u heeft de mobiellader van de NOM bij de hand: snel Peter van der Klok directeur FINN BV en TCE Gofour BV Peter@finn.nl Gezien onze marktpartijen zijn we blij in het Noorden te zitten. En qua naam kunnen we niet anders, anders zouden we FINN in FIZN of zo moeten wijzigen. Paterswoldseweg 80, Groningen. Telefoon (050) , opladen en bellen maar weer. Klitsklatsklander! Conclusie: zoek naar uitdagingen en bedenk nieuwe producten! Tip van de dag: laat iedereen die je inhuurt of mee laat werken aan je Te bestellen door een mail nieuwe product, tekenen dat ze nooit enig recht van industrieel eigen- Cover: Minister Maria van der Hoeven en Siem Jansen te sturen naar info@nom.nl. dom zullen vestigen, want voor je het in de gaten hebt, gaan derden na de bijeenkomst Fryslân Innoveert in Leeuwarden. Kosten: geen. Want we willen rechten claimen. natuurlijk wel dat u dat belang- Februari 200 rijke telefoontje kunt afmaken.

4 ) Hoe ziet u, na 5 jaar NOM en de recente economische crisis, de rol van de NOM in de komende jaren? We moeten wel goed blijven kijken naar wat de beste weg is om die pieken tot wasdom te laten komen en de gestelde ambities te halen. Juist om continuïteit te garanderen, kan het voor het De kracht van de NOM ligt wat mij uitbouwen van de eigen kracht wenselijk zijn om met betreft in haar kennis van het bedrijfs- andere bedrijven en andere overheden krachten te bun- leven. Van daaruit kan de NOM een delen en zo tot nog meer gezamenlijke focus en massa te belangrijke rol blijven spelen in het komen. Niettemin kunnen er zich, al dan niet binnen de aanjagen van projecten. Dus bedrijven pieken of sleutelgebieden, interessante nieuwe ontwikke- 6 helpen om kansen te pakken. Ook de rol die de NOM speelt in het aantrekken van investeringen en bedrijven is belangrijk. De komst van complementaire bedrijven in de regio s versterkt de bekendheid en de innovatiekracht van de clusters. De gezamenlijke focus op sterkten vind ik daarbij van groot belang: die focus heeft de afgelopen jaren tot goede resultaten geleid. Verder kan de NOM een rol spelen in regionale versnellingsagenda s. 2) Het piekenbeleid is in Noord- Nederland succesvol. Langzamerhand ontstaan er steeds meer robuuste projecten waarin nieuwe technologieën door bedrijven samen met kennispartners worden ontwikkeld. In de meeste gevallen op de snijvlakken van meerdere pieken. Heeft het Ministerie van Economische Zaken voldoende tijd om deze projecten tot wasdom te laten komen? Of dwingt de dynamiek van beleidsmakers (in Europa, in Nederland) tot het kiezen van nieuwe pieken en sleutelgebieden? Coverstory Al langer op ons wensenlijstje en in de eerste NOMMER van 200 werkelijkheid: een interview met Minister Van der Hoeven. De interne mail: Wat zou jij onze minister willen vragen? leverde een scala aan onderwerpen op. Dat betekende schrappen en keuzes maken. Een luxeprobleem. Hierbij dan de gekozen vragen plus de antwoorden uit Den Haag. lingen voordoen waarvoor we als overheid de ogen niet willen sluiten. ) Wat zijn uw ideeën om te komen tot een winstgevende, duurzame economie en hoe verhoudt zich dit tot het piekenbeleid? Ik zet in op drie fronten: allereerst door te sturen op goede algemeen economische voorwaarden voor ondernemen en werken in Nederland. Ik denk daarbij aan goede marktwerking, vennootschapsbelasting, regelingen voor kenniswerkers, octrooi- en faillissementswetgeving, enzovoort. Daarnaast zet ik breed in op innovatie via regelingen waar het gehele bedrijfsleven gebruik van kan maken. Innovatie is zowel een antwoord op de wereldwijde concurrentiestrijd, als voor meer duurzame wijzen van productie. Tenslotte voer ik nog specifiek beleid voor sterke sectoren; de sleutelgebieden en pieken. Om op dat internationale toneel mee te kunnen blijven spelen, moeten we blijvend innoveren. Dat vergt een gezamenlijke inspanning van bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Daarnaast zet ik er vanuit de maatschappelijke innovatie-agenda s op in om de innovatiekracht van het bedrijfsleven te gebruiken om maatschappelijke problemen op te lossen. Daar komen bijvoorbeeld mijn innovatieagenda energie en de maatschappelijke innovatie-agenda 7 Voor continuïteit van een individueel project zijn bedrijven en kennisinstellingen uiteraard allereerst zelf verantwoordelijk. Waar het gaat om de rol van de overheid is continuïteit van beleid belangrijk. De gezamenlijke focus moet natuurlijk niet elke vier jaar een andere kant op wijzen. > Interview met Minister Van der Hoeven water vandaan, om maar twee relevante voorbeelden te noemen voor Noord-Nederland. 4) Het Innovatie Platform zet onder andere in op productiviteitsverbetering van het Nederlandse MKB. Haar ambitie is om de komende jaren MKB-bedrijven hierover te adviseren. De NOM, Syntens, Kamer van Koophandel en TCNN hebben hiervoor een project opgezet (Slimmer Werken 8.nl) om deze ambitie in Noord-Nederland te realiseren. Hoe belangrijk vindt u productiviteitsverbetering voor het (Noord-)Nederlandse bedrijfsleven? >

5 In het kader van de vergrijzing en de internationale concurrentiepositie om energie op te wekken uit het spanningsverschil tus- is productiviteitsgroei voor Nederland sen zoet en zout water. Dat vind ik internationaal zeer in het algemeen zeer belangrijk. Dat geldt dus zeker niet aansprekend, ook al omdat deze technologie inzetbaar In het algemeen zie ik goede kansen, vooral op energiegebied. specifiek voor het Noord-Nederlandse bedrijfsleven. zou zijn op veel plekken in de wereld. Ook dat is weer Een goed initiatief vind ik Nordstream; dat is Innovatie en goede algemene condities voor ondernemen een vrucht van de kennis uit Wetsus en initiatief van een initiatief dat ons minder afhankelijk maakt van de en werken, dat zijn de sleutels voor productiviteitsverbetering. regionale ondernemers. onzekere aanvoer van gas vanuit Rusland via Oekraïne Het is goed dat op deze punten in het Noorden Een ander succes vind ik de Eemshaven, waar het haven- en past dus in mijn beleid van leveringszekerheid. Het interessante initiatieven bestaan. Op het niveau van het bedrijf, het Rijk en de regionale overheden, de chemie- past bovendien in het concept van de gasrotonde. Verder individuele bedrijf is allereerst het bedrijf zelf verantwoordelijk. en de energiesector samen de condities creëren voor het noem ik de initiatieven van Gasterra om betrokken te ra- De ambitie van het IP is om samen met ontstaan van een echte energiehaven voor gas, LNG ken bij de olie en gaswinning op het Yamal schiereiland werkgevers, vakbonden, Syntens en SenterNovem de en andere nieuwe gassen en het opslaan en vooral ook voor de kust van Rusland. komende jaren ondernemingen aan te zetten hergebruiken van CO2. Maar er zijn natuurlijk ook andere kansen op het gebied hun productiviteit te verhogen. De implementatie ervan van kennisuitwisseling en het leren van elkaars verschillen ligt nu bij mij en deze partijen. Er wordt gestart met een 6) Stel mevrouw Van der Hoeven, u bent stadhouder in benadering tussen Scandinavië en de Baltische pilot van.000 bedrijven die zullen worden geadviseerd van Noord-Nederland, staten. Denk aan een Interreg-project als North Sea Supply en gemonitored. En voor wat betreft het Noorden draagt a) Welke economische kansen voor het noorden zou Connect. het project Slimmer Werken 8.nl natuurlijk ook bij aan u willen uitbuiten en hoe zou u dat in Den Haag productiviteitsverbetering in het MKB. proberen te realiseren? 7) Hoe ziet u de huidige sterke regierol van het Ministerie van Economische Zaken (regionale ontwikkelingsprogramma s) 5) Welke noordelijke anekdotes gebruikt u bij het profileren Ik zou doorpakken op de internationaal onderschei- in het licht van het Europese beleid van Nederland tijdens de vele buitenlandse missies? dende sterkten die we gezamenlijk in de afgelopen jaren van autonome ontwikkeling van de regio s? verder hebben gebracht. Maar ik daag het Noorden uit 8 In het algemeen vind ik dat het Noorden de afgelopen over die successen nog luider te komen vertellen in Den Om kansen te pakken is samenwerking van bedrijven 9 jaren een geweldige draai heeft gemaakt naar de inzet op Haag. en regionale en nationale overheden noodzakelijk. Gezamenlijke sterkten. Daarmee is het zelfbewustzijn ook toegenomen focus is daarbij wezenlijk. Daarin heeft iedere en dat is goed: laat zien wat je kan! Er zijn prachtige projecten b) Op welke wijze zou u de aardgasreserves en de energie- overheid een rol die aansluit bij opgaven die er liggen tot stand gekomen. De projecten hebben nog wel kennis in het noorden te gelde maken in Den Haag, maar om Nederland internationaal op de kaart te zetten en die wat vaak het karakter gehad van het organiseren van de ook op de wereldmarkt? het bedrijfsleven niet in haar eentje kan oppakken. Voor bedrijven en het versterken van de kennis. Nu wordt het sectoren die dragend zijn voor de Nederlandse economie zaak daar ook de vruchten van te gaan plukken! De aardgasreserves zijn landelijke reserves en de opbrengsten of waar afstemming over de regio- of landsgrenzen heen Een sterk punt van het Noorden vind ik de kruisbestuiving daaruit moeten we vooral voor goede projec- of ander Rijksbeleid nodig is, heb ik een verantwoorde- tussen de verschillende sterkten van het Noorden: ten inzetten die de economie blijvend versterken, ook als The making of de coverfoto. lijkheid. Dat zijn ook vaak de sectoren die regionaal sterk watertechnologie en energie bijvoorbeeld. Dat zijn bij straks de gasvoorraad afneemt; het gaat erom dat geld te onderscheidend zijn. Daarom is de samenwerking tussen uitstek kansen in de economie. Aansprekende voorbeelden investeren in de toekomst. de verschillende overheidslagen zo belangrijk. vind ik het Desah-project waar een woonwijk Sterke projecten die daar in het Noorden uit gefinancierd wordt verwarmd door het rioolwater reeds in het toilet zijn, zijn bijvoorbeeld de uitdieping van de vaargeul als gasrotonde te positioneren. Dat doen we door kennis 8) Slechts één antwoord mogelijk: Berenburg of te scheiden en de herbruikbare afvalstroom via bacteriën Noordzee-Eemshaven die bijdraagt aan de positie van te ontwikkelen over inpassing van nieuwe en duurzame Limburgse vlaai? om te zetten in warmte. Dat project kon tot stand Nederland als elektriciteitsleverancier en als voorname gassen. Maar ook door kennis te ontwikkelen over hoe komen dankzij de kennis van Wetsus en de ondernemingszin speler op de gasrotonde, het watertechnologische topin- we ons gas gedurende langere tijd nog als achtervang Zoals ik zojuist al zei richt ik me bij voorkeur op wat re- van regionale bedrijven als Landustrie. Maar stituut Wetsus, of het project Lifelines. kunnen gebruiken van niet altijd even opbrengstzekere gionaal onderscheidend is. Wie weet is er een vlaairecept ook dankzij gedreven regionale partijen die het project Voortbouwend op de gaskennis vind ik het ook belangrijk duurzame bronnen. met Berenburg dat beide toppers combineert. Daar houd als launching customer ook bekendheid wilden geven, dat we investeren in een goede toekomstige positie van ik mij voor aanbevolen! zoals de gemeente Sneek en de woningbouwcorporaties. Noord-Nederland als gasland. Daarom heb ik 0 miljoen c) Welke kansen zou u willen grijpen voor de economische Een ander voorbeeld is natuurlijk het Blue Energy-project geïnvesteerd in het project EDGaR dat een goede kennisbasis as naar de ScanBalt? dat aan de Afsluitdijk een proefcentrale moet opleveren zal vormen om Nederland internationaal

6 Food Future Kansen in de keuken De voedingsmiddelenbranche is van oudsher een pijler van de Noord-Nederlandse economie. Maar resultaten behaald in het verleden bieden geen garanties voor de toekomst. Het is tijd voor innovatie, tijd om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, want de consument van nu vraagt andere producten en een transparanter productieproces. Denk bijvoorbeeld aan de trend authentieke recepten/ koken zoals oma kookte. Maar het liefst wel gemakkelijk, want convenience is een blijvertje. Deze trends in de keuken bieden kansen voor de voedingsmiddelenbranche. Tenminste: als de sector inzet op vernieuwing, variatie en toegevoegde waarde, want veel basisproducten kan Oost-Europa goedkoper leveren... Innovatie op het menu Food Future focust op innovatie. Hoe moet die tot stand komen? Heel eenvoudig: producenten van voedingsmiddelen hebben nogal wat moeite om hun processen en producten te vernieuwen. Dat kán en móet veranderen door de samenwerking met kennisinstellingen (hogescholen, universiteiten, TNO, maar ook toonaangevende Food Future stond al een tijdje op het vuur Food Future is geen fast food. Integendeel: het heeft meerdere jaren voorbereiding gekost... Het verhaal begint in 2006, op een conferentie in Assen, waar de Nederlandse staatssecretaris van Economische Zaken, mevrouw Van Gennip, en haar Duitse tegenhangers, Staatssekretär für Wirtschaft, Arbeit und Verkehr von Niedersachen, de heer J. Werren, en stellvertretende Staatsrätin für Wirtschaft und Häfen von Bremen, mevrouw dr. M. Pohl, acte de présence gaven. De conferentie stond in het teken van het Interreg IVa-programma, ofwel: grensoverschrijdende samenwerking tussen Duitsland en Nederland. Sindsdien is het contact tussen NOM en haar convenantpartners aan Nederlandse kant en Nieke en DIL aan Duitse zijde geïntensiveerd, met Food Future als gevolg. Hopelijk kunnen we binnenkort proeven van de eerste resultaten... 0 ondernemingen) aan te gaan. Zo komt er een wisselwerking op gang, en kunnen kennisinstellingen gerichter gaan Zet innovatie op het menu van de voedingsmiddelenbranche Er is goed nieuws voor de voedingsmiddelenbranche in Noord- Nederland: de NOM participeert in Food Future, een Europees project met de ambitie om de omzet van de sector te bevorderen door innovatie te stimuleren: technologie en kennis moeten in de toekomst sneller hun weg vinden naar ondernemingen in deze sector. Food Future heeft de status van een Majeur Interreg-project, waarmee de Europese Unie onderstreept dat het menens is. De gehele Nederlands-Duitse grensstreek is doelgebied; namens Nederland werken NOM, Oost NV en LIOF mee, voor Duitsland slijpen Nieke, DIL en Food-Processing Institute de (keuken)messen... werken aan oplossingen die aansluiten bij de mogelijkheden van de voedingsmiddelenbranche. Uiteindelijk moet dat resulteren in producten met meer toegevoegde waarde, hogere omzetten en een versterkte voedingsmiddelensector. Aan tafel! Food Future daagt ondernemers in de voedingsmiddelensector uit om mee te doen: aan tafel! Welke mogelijkheden zijn er? Food Future heeft een laagdrempelig driegangenmenu ontwikkeld. Allereerst kan de ondernemer deelnemen aan een interview, waarin de kansen voor innovatie in zijn bedrijf in kaart gebracht worden. Dit interview is gratis. Vervolgens kan de ondernemer meedoen aan een adviesproject dat als doel heeft exacter te omschrijven wat de uitdaging is en welke oplossingsrichtingen er denkbaar zijn. Tenslotte worden er projecten geëntameerd waarin kennisinstellingen en ondernemers samenwerken aan onderzoek en ontwikkeling. Food Future heeft een budget van ongeveer miljoen euro. Een aantal Friese ondernemers zijn inmiddels aan tafel geschoven in afwachting van het diner! Welke andere Noordelijke ondernemers zetten hun tanden erin? Voor meer informatie over Food Future bel Herman de Vries (050) of mail naar hdevries@nom.nl.

7 Aantal werknemers bij buitenlandse bedrijven per provincie Provincie Werknemers Bedrijven Groningen Fryslân Drenthe Totaal Aantal buitenlandse bedrijven per land van herkomst Land van herkomst Werknemers Bedrijven Australië 9 4 Bahrein België Bermuda 22 Brazilië 245 Britse Maagdeneilanden 8 2 Canada 44 4 China Cyprus 75 5 Duitsland Denemarken 99 4 Finland Connect International Vanuit een ander land aan de slag gaan in Nederland. Er komt nogal wat op je af voordat je echt gesetteld bent. Gelukkig is ook daar een oplossing voor. De Relocation Services van Connect International bijvoorbeeld. Globalisering creëert nieuwe kansen voor de Noord-Nederlandse economie. Het maakt het gebied tot een aantrekkelijke vestigingsplaats voor internationaal opererende bedrijven. De komst van dergelijke bedrijven gaat vaak gepaard met het aantrekken van personeel uit het buitenland. En dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Aan het werk gaan in Nederland is voor internationals meer dan alleen verhuizen. Het is een complex en tijdrovend proces. Om werknemers en werkgevers daarin adequaat te begeleiden is ooit Connect International in het leven geroepen. De dienstverlening van de organisatie is gestoeld op zogeheten Relocation Services. Bedoeld om ervoor te zorgen dat internationals zich snel in ons land kunnen vestigen en zich hier thuis voelen. Breed en intensief netwerk Honderden mensen, van uiteenlopende nationaliteiten, zijn de afgelopen jaren al door Connect International begeleid bij hun komst naar Groningen, Friesland en Drenthe. De organisatie maakt hierbij onder meer gebruik van een breed en intensief netwerk. Denk aan lokale overheden, de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND), makelaars, banken en scholen. Alle formaliteiten kunnen zo in korte tijd worden Globalisering en relocatie gaan hand in hand 2 Frankrijk Gibraltar 0 2 Griekenland Ierland India 45 Italië 89 5 Japan Luxemburg Maleisië 5 Nederlandse Antillen 92 6 Nieuw Zeeland 4 Noorwegen 9 8 Aantal buitenlandse bedrijven per sector Sector Werknemers Bedrijven Basismetaal Chemie en pharma 54 7 Elektronica en medische apparaten 68 Energietechnologie Foodproductie ICT 65 9 Industriële dienstverlening Karton/ Papier en verpakking geregeld. Ook is er een ledenorganisatie Connecting Worlds en een zakelijke ledenservice Connect Business Club. Deze services zijn erop gericht om de internationals en hun families met elkaar in contact te brengen en hen wegwijs te maken in de Nederlandse cultuur. Midden- en Kleinbedrijf Alleen bedoeld voor grote bedrijven? Nee, zeker niet. Want ook in het Midden- en Kleinbedrijf wordt regelmatig gekwalificeerd personeel uit het buitenland aangetrokken. Vaak ontbreekt het de sector echter aan tijd om zich te verdiepen Oostenrijk 5 Portugal Qatar 45 Spanje Taiwan 0 2 Thailand 5 Tsjechië Turkije Verenigd Koninkrijk Verenigde Arabische Emiraten 247 Verenigde Staten Zweden Zwitserland 452 Totaal Machinefabrieken/ machine en apparatenbouw Overheid en publieke diensten Recreatie en toerisme 22 0 Transport en logistiek Zakelijke dienstverlening Totaal Disclaimer (behorend bij de kaart op bladzijde 4 en 5) Aan de inhoud en (technische) betrouwbaarheid van de kaart met buitenlandse bedrijven is veel zorg besteed. Bij het opstellen van de kaart hebben we ons gebaseerd op de gegevens van de databank Reach van Bureau van Dijk Publishing Electronic en gegevens uit ons eigen Customer Relationship Management. De kaart heeft echter slechts een algemeen en informatief karakter en volledige (technische) betrouwbaarheid onder alle omstandigheden kan dan ook per definitie niet worden gegarandeerd. Aan de inhoud van de kaart kunnen geen rechten worden ontleend en N.V. NOM kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor hetgeen zonder deskundig advies naar aanleiding van de inhoud van de kaart wordt ondernomen. in allerlei procedurele kwesties. Ook dan biedt ondersteuning van Connect International uitkomst. De NOM en buitenlandse bedrijven De NOM is blij met een organisatie als Connect International. Niet voor niets is Connect International in het NOM-pand gehuisvest. Ook de NOM doet er alles aan om een buitenlandse vestiging naar Noord-Nederland te halen. Maar ook reeds aanwezige dochters van buitenlandse moeders komen geen aandacht tekort. Dit heet officieel Investor Development (zie ook pagina 24 van deze NOMMER). Meer weten over Connect International? Kijk dan eens op

8 Buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland 2 8 Eemsmond 2 Loppersum Aantal werknemers Dongeradeel De Marne Delfzijl Winsum 466 Leeuwarderadeel Appingedam Menaldumadeel 6 20 Zuidhorn 7 Menterwolde LEEUWARDEN Franekeradeel Achtkarspelen Slochteren 4 89 GRONINGEN Grootegast Oldambt Tytsjerksteradiel > Leek Haren 24 Harlingen Littenseradeel Hoogezand-.255 Marum 526 Sappemeer 8 8 Aantal 262 Smallingerland Noordenveld Pekela bedrijven Veendam Bolsward Boarnsterhim Tynaarlo Vlagtwedde Opsterland ASSEN 86 Sneek Aa en Hunze Stadskanaal 5 Ooststellingwerf Nijefurd Wymbritseradiel 24 Gaasterlân-Sleat Lemsterland Skarsterlân 4 52 Weststellingwerf Heerenveen 4 22 Westerveld 6 57 Midden-Drenthe 9 7 Borger Odoorn Voor de NOM is het belangrijk een overzicht te hebben van buitenlandse vestigingen in onze regio. Ze zijn alleen al belangrijk vanwege hun potentie voor mogelijke vervolginvesteringen. Ook kan onze regio zich in de volle breedte beter profileren door de toegevoegde kennis en competenties van buitenlandse nevenvestigingen. Daarom ook dat we besloten een stapje verder te gaan. U vindt de kaart met buitenlandse bedrijven niet alleen in deze NOMMER maar kunt deze ook als apart document downloaden via de website. Dit is een Meppel De Wolden Hoogeveen EMMEN Engelstalig document te gebruiken voor uw en onze Engelssprekende relaties (zie publicaties onderaan iedere webpagina op nom.nl). En als klap op de vuurpijl nog een derde stap: via Coevorden of houden we de kaart up to date. Immers, een gedrukt document is vaak al verouderd op het moment van uitgifte. De digitale versie houden we op kwartaalbasis bij.

9 Participaties aan het woord I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G Glice nonfrozen schaatsbanen Glice International BV ontwikkelt, produceert en vermarkt sinds eind 2007 nonfrozen schaatsbanen. Dit zijn schaatsbanen van kunststof platen die voor elke schaatsdag licht besproeid worden met de unieke, door onszelf ontwikkelde Nano Coating. Deze coating én onze schaatsplaten zijn het grote geheim van Glice. Eind 2007 startten we met de ontwikkeling en productie van de eerste generatie schaatsbanen: het was meteen raak. Toch In The Flexible World zoeken jonge gezinnen naar praktisch oplossingen om er met zijn allen op uit te trekken. KidCar springt hier al meer dan tien jaar op in met een flexibele oplossing. Wij maken als enige in Nederland op ambachtelijke wijze fiets-buggy s, aldus Volker de Vogel, directeur van KidCar. Multifunctionaliteit typeert de modellen van KidCar. Ouders kunnen met hun KidCar fietsen, wandelen én joggen. Het is één van de grote voordelen ten opzichte van een kinderzitje of bakfiets. Bovendien past de KidCar met een totale breedte van 78,5 cm tussen iedere deur en zit het kind altijd lekker veilig en droog door de waterdichte regenhuif. In de winkel is de KidCar met zijn sportieve look in frisse blijven we onszelf ontwikkelen en bieden bovendien hele goede service. Het leuke van onze onderneming is dat alle aspecten van het proces aan de orde komen. De ontwikkelfase, productie en het vermarkten zijn belangrijke peilers binnen het bedrijf. Eind 2008 kwamen we op een punt dat de marketing een nieuwe impuls nodig had. Door gesprekken met de NOM kwamen we in contact met Jan de Jong, directeur van MultiCycle. Met zijn adviezen hebben we een geheel nieuw marketingconcept ontwikkeld. Een belangrijk onderdeel is hoe ons merk zich positioneert in de markt. Het is een integrale aanpak waarbij ook de ontwikkeling van nieuwe modellen is meegenomen. Door de inbreng van de NOM kunnen we onze plannen verwezenlijken en ons merk verder uitbouwen. PendraCare produceert catheters en andere producten voor het doen van interventies bij cardiologische en radiologische toepassingen. PendraCare In de geschiedenis van PendraCare speelt de NOM een prominente rol. Bij de start van het bedrijf in 200 verleende de NOM een belangrijk deel van het startkapitaal aan de oorspronkelijke vijf oprichters. In drie jaar tijd lukte het PendraCare een diagnostische catheter te ontwikkelen en te vermarkten. Helaas lukte het niet om dit product ook in voldoende mate te verkopen, waardoor PendraCare BV in 2004 failliet ging. Met nieuw extern kapitaal maakte het bedrijf daarna een doorstart als PendraCare International BV. Daarnaast is in de tweede helft van 2008 PendraCare Vascular BV opgericht. Een bedrijf dat, op contractbasis voor derden, catheters en andere interventieproducten ontwikkelt. Door het besluit van Cordis Europa NV om de vestiging in Roden te sluiten, kwam er veel hooggekwalificeerd personeel beschikbaar. Daar heeft PendraCare dankbaar gebruik van gemaakt. Hierdoor zijn eind 2008 ook opdrachten binnengehaald voor de ontwikkeling van product natuurlijk als Winterfun, maar komen dit jaar ook met het zomerconcept: Zomerfun. Zo kunnen we onze omzet ver- 6 zijn we direct verder gegaan met de ontwikkeling. hogen en zijn we niet uitsluitend van de kleuren een blikvanger voor jonge gezin- PTA en PTCA ballon-catheters. Het totale 7 Zo kwamen we al in oktober winterpiek afhankelijk. Deze ontwikkeling nen. Dankzij korte lijnen met onze dealers Volker de Vogel In tweede instantie lukte het wel om de productportfolio van PendraCare is daarhogen 2008 met de tweede generatie banen. Dit is mogelijk omdat onze vloeren multifunctioneel verkoop succesvol op gang te krijgen, echdoor sterk toegenomen. werd in het winterseizoen een zijn. Zonder de coating zijn ze ter het bedrijf bleef forse verliezen maken. groot succes en zorgde voor een flinke uitstekend geschikt om rol- en balsporten Het nieuwe management besloot daarom Na een moeizaam begin in 2009, onder omzetstijging (en dat nog wel in het jaar op te doen zoals in line skaten of basketbal in 2007 opnieuw de NOM te benaderen andere door de inzakkende verkopen in Fietsen én wandelen van de kredietcrisis!). (de vloer heeft een prima bounce ). om te participeren. Het toont de bereidheid van de NOM om elke business case steeg de omzet langzaam maar zeker van verband met de wereldwijde kredietcrisis, met Met de ontwikkeling van de tweede Als klap op de vuurpijl hebben we in apart te beoordelen om voor de tweede maand tot maand, waardoor aan het eind KidCar generatie hebben we feitelijk een nieuw december 2009, in samenwerking met Company keer in een bedrijf te participeren, ook na van 2009 voor het eerst in de geschiedenis een positief jaarresultaat gehaald kon product ontwikkeld: een nieuwe schaatsplaat met nu een speciale clickverbinding met Glice-platen. Zo een waar vanaf kan sing is geweest hebben de afgelopen jaren worden. het Friesland College, een schans bekleed een faillissement. Dat het een juiste beslis- (net als bij kliklaminaat) die zorgt voor worden gegleden met sleetjes. aangetoond. Met de groei in omzet is ook het personeelsbestand een echt strakke, egale vloer zonder naden. De NOM heeft ons juist in het begin niet gestaag gegroeid, van 40 fte Dit blijkt een groot voordeel te zijn ten alleen financieel gesteund maar ook met Na de herfinanciering, medio 2007, kon in oktober 2008 tot 90 fte in januari 200, opzichte van onze concurrenten die met advies, en ze hebben als klankbord gefunctioneerd. een forse reorganisatie en professionalise- waarvan ongeveer 0 fte binnen de afde- een soort puzzelstukverbinding werken. Zonder hen hadden we überring van het bedrijf worden doorgevoerd. lingen R&D en QA. Verwachting is dat het Deze verbinding kan nog wel eens, als haupt niet kunnen starten. Door deelname Het financiële systeem, het Quality Management aantal arbeidsplaatsen in de loop van 200 gevolg van temperatuurverschillen, uitzetten van de NOM was het ook makkelijker om Systeem en de productieproces- nog behoorlijk verder zal stijgen. en gevaarlijke opstaande randjes geven verdere financiering te regelen om zo te sen werden gereorganiseerd. In de loop Met twee nieuwe ontwikkelopdrachten waarover je kunt vallen. kunnen groeien. Ook profiteren we van van 2008 is vervolgens een nieuwe generatie voor 200 en de lancering in Q 200 van het uitgebreide netwerk van de NOM. diagnostische cardiologie-catheters een intern ontwikkelde Guiding catheter, De combinatie met onze coating geeft een ontwikkeld, de Pointer product range: het ziet de toekomst er dan ook rooskleurig uit. glijprestatie die aardig dicht in de buurt Roel Wiewel keerpunt in de resultaten van PendraCare komt van echt ijs. We positioneren ons International BV. Tjeerd Homsma

10 Allard van Dijk, projectmanager business development energie van de NOM, ziet Smart Grids als de belangrijkste energieontwikkeling van dit moment: Het concept speelt direct in op actuele trends én toekomstverwachtingen. Het voorziet in zaken als integratie van decentrale opwekking, elektrische mobiliteit, netintegratie van stroom en gas en waardetoevoeging voor en door de consument. Smart Grids integreren door middel van intelligente ICT de drie hoofdlagen van de energiemarkt: opwekking, distributie en gebruik. Dat werkt in twee richtingen: van net naar gebruiker, maar ook van gebruiker naar net. Een Smart Grid wordt namelijk vanuit allerlei bronnen gevoed: grote centrales en windmolenparken op zee, maar vooral ook decentraal door zonnepanelen, windturbines en HRe-ketels (microwarmtekrachtkoppeling) bij consumenten en bedrijven. 8 Smart Grids marktkans voor Noord -Nederland Ideaal voor duurzame wijken Lokale oplossingen voor opwekking, opslag, gebruik en teruglevering, gecombineerd met centrale voorzieningen, dat is de crux van Smart Grids. Daarmee is het dé denkrichting voor duurzame wijken. In onze regio zijn onder meer Groningen, Meppel, Leeuwarden, Heerhugowaard en Emmen koplopers op dat gebied. In verschillende plaatsen wordt hard gewerkt aan voorbeeldwijken met innovatieve energiesystemen. Bijvoorbeeld gebaseerd op HRe-ketels, groen gas voor wijkverwarming, warmtepompen en zonnecollectoren. Maar er zijn bijvoorbeeld ook laadpunten voor elektrische auto s en scooters. Via een Smart Grid kan zo n wijk voor een flink deel zijn eigen energiehuishouding regelen. 9 De energiemarkt staat voor een complexe uitdaging. De wereld elektrificeert in rap tempo. Nieuwe vragers als elektrische auto s en warmtepompen stuwen de stroomconsumptie omhoog. Tegelijkertijd nemen de zorgen over fossiele energiebronnen - kosten, leveringszekerheid, milieuaspecten - verder toe. Energieopwekking gebeurt steeds meer decentraal, door zon, wind en aardwarmte. Kortom, de wereld gaat andere eisen stellen aan de belasting en inrichting van energienetten. Het uitroltempo van die ontwikkelingen is lastig te voorspellen, maar dat ze er komen is zeker. Gelukkig ligt het concept voor de oplossing klaar. Smart Grids hebben de toekomst. En daar liggen kansen voor bedrijven. NOM wil voorop lopen bij Smart Grids Volgens sommigen heeft de conventionele energieinfrastructuur zijn houdbaarheidsdatum bijna bereikt. Energie wordt als internet zeggen anderen, Nog even en we kunnen capaciteit met elkaar delen en gaan naar peer-to-peer concepten. De NOM is ervan overtuigd dat de wereld toe is aan slimmere, efficiëntere netten. Smart Grids hebben de toekomst en daar liggen kansen voor bedrijven. Flexibel slim net met decentrale bronnen Power to the people via slimme meters Bij Smart Grids kan de gebruiker even makkelijk energie betrekken als zelfopgewekte stroom voor een goede prijs aan het net leveren. De passieve consument van nu wordt daardoor een actieve prosument met grotere zeggenschap over zijn eigen in- en verkoop. Niet voor niets worden Smart Grids wel eens omschreven als Power to the People. Om die voordelen echt te realiseren moeten er intelligente meet- en communicatiesystemen ingevoerd worden. Deze slimme meters worden vaak in relatie gebracht met privacy-vraagstukken. Met respect voor die discussie: ik denk dat het onvermijdelijk is dat ze er komen. Slimme meters combineren gas, elektra en water en regelen de verkeersstromen op het net. Ze zijn de gateway tussen het net en de woning en verzorgen de >

11 of laten beleggen. Dat klinkt eng, maar stap is ontwikkelen en maken in business development noordelijke bedrijven zijn daar mee bezig. Als EnergyValley kan erg lucratief worden. Netbeheerders clusters. Het doel is om innovatieve producten en regio willen we vooroplopen. Dan moet je investeren in als Enexis en Alliander experimenteren diensten te realiseren die we op verschillende plaatsen nieuwe technische ontwikkelingen. al langer met dit soort mogelijkheden, maar zijn nog op zoek naar het evenwicht tussen klantenbelang en eigen belang. Zij leveren het liefst constant dezelfde hoeveelheid stroom. Onvoor- in het Noorden gaan demonstreren om hun werking en economische haalbaarheid in de praktijk aan te tonen. Investeren in R&D Om vaart te zetten achter dit proces is het project Op weg naar nieuwe product-marktcombinaties De andere vier kavels richten zich respectievelijk op decentrale opwekking van energie, elektrische mobiliteit spelbare pieken of netverzwaringen Smart Grids opgedeeld in vijf herkenbare deelgebieden (o.m. laadinfrastructuur), slimme meetsystemen voor (elektrische mobiliteit!) leiden tot extra ( kavels ). Allard is zelf procesbegeleider van het kavel data-acquisitie en nieuwe services en afrekensystemen. kosten. Zij zien dus graag dat consu- Opslag van warmte en elektriciteit. Steeds meer men- Ook bij deze onderwerpen gaat het volgens Allard vaak menten in de daluren extra energie sen hebben HRe-ketels, windmolens, warmtepompen om ontwikkelingen en bedrijfsmodellen op de wat verbruiken en in de piekuren stroom of zonnepanelen. Als je zelfgeproduceerde stroom of langere termijn: Met de huidige technieken is al veel aan het net leveren. warmte op kunt slaan voor later gebruik nemen je flexi- mogelijk, maar voor er echt een compleet en goed wer- biliteit en efficiency enorm toe. Je kunt dan bijvoorbeeld kend Smart Grid in Nederland en Europa ligt zijn we wel Deze voorbeelden zijn pas het begin s nachts met goedkope stroom je warmtepomp laten een aantal jaren verder en is er nog veel R&D nodig. Nu van de ontwikkelingen die de markt draaien, de warmte opslaan en daarmee overdag je huis voorop lopen in die ontwikkeling betekent een voor- voorziet. De verwachting is dat Smart verwarmen. Een ander scenario waar wij naar kijken is sprong op het moment dat het actueel wordt. Daarom communicatie tussen het net en de apparaten in huis. Grids de energiemarkt op de langere termijn een revolu- windstroom uit nachtelijke daluren opslaan in accu s wil de NOM bedrijven stimuleren om mee te werken aan Verder geeft zo n meter de gebruiker én de leverancier tionair ander aanzicht geven, met innovatieve diensten van elektrische auto s of boten. De grote uitdaging is nu nieuwe product-marktcombinaties voor slimme netten. realtime inzicht in het actuele verbruik en de eventuele en toepassingen. Het worden zelfdenkende, zelfherstel- om een technische oplossing te vinden om vanuit die Bij het Ministerie van EZ is daarvoor een subsidie in de teruglevering van zelfopgewekte stroom. De consument lende netten die optimaal gebruikmaken van beschikbare accuopslag een gebouw te voeden of om de stroom op maak. De randvoorwaarden zijn nog niet bekend. Maar weet dus op elk moment van de dag precies hoeveel hij energie, verspilling en inefficiency voorkomen en extra een gunstig prijsmoment terug te leveren aan het net. ook los daarvan kunnen bedrijven die geïnteresseerd zijn 20 verbruikt. Toekomstmuziek Allard van Dijk voorziet dat dit basissysteem de kapstok services, waarde en comfort toevoegen voor de consument. Daarnaast bieden ze - last but not least - belangrijke optimalisatie- en beheerinstrumenten voor netbeheerders, energieleveranciers en apparatenbouwers, zoals bouwers Proeven wijzen uit dat dit met de huidige techniek nog niet aantrekkelijk is, maar waarschijnlijk wel wordt. Ook in smart grid of ideeën hebben, altijd contact met mij opnemen. 2 wordt voor veel nieuwe services en functionaliteiten: van warmtepompen en CV ketels. Neem bijvoorbeeld de afrekening van stroom. Nu gebeurt dit meestal nog op basis van eerdere jaaropnames die resulteren in een vast voorschot per maand. Je hebt, behalve dag- of nachtstroom, maar één tarief waarin de Marktkansen voor ondernemers die vooruit denken Het concept lijkt realistisch en technisch uitvoerbaar. dure piekuren en voordelige daluren verwerkt zijn. Er Maar dat betekent niet dat er over een paar jaar overal valt dus niet veel te kiezen, behalve niet gebruiken. In slimme netten liggen, voorspelt Allard. Het is een proces een Smart Grid regel je dat veel slimmer. Op basis van de dat langzaam vorm moet krijgen. Organisatorisch, maar realtime verbruikscijfers die de slimme meter doorgeeft ook op het gebied van techniek en diensten. Ook op het wordt bijvoorbeeld de actuele prijs bepaald, die zelfs per gebied van financiële en juridische kaders én sociale accep- kwartier kan fluctueren. Die prijs komt via de meter bij tatie is veel ontwikkelwerk nodig. Voor ondernemers die de consument. Die kiest vervolgens zelf een voordelig vooruit durven denken liggen er dus volop uitdagingen moment om een was te draaien of de auto op te laden, en en marktkansen. Als energieregio bij uitstek kan Noord- Het NOM-energieteam. Van beneden naar wacht een hoger tarief af om zelfopgewekte stroom aan Nederland daarin voorop lopen. NOM en Energy Valley boven: Allard van Dijk, Ruud van Dijk, het net te leveren. Een volgende stap is dat dit volledig hebben daarom gezamenlijk Smart Grids als speerpunt op- Herman de Vries, rechts van Herman: automatisch gebeurt, op basis van een voorkeursprofiel gepakt. We zijn actief in gesprek met noordelijke en natio- Anja Rombout, zittend, Maarten Goddijn, van de consument: de slimme meter zet de wasdroger aan nale markttrekkers om inzicht te krijgen in de impact van links van Herman: Jan Rienk Timmer als de stroom goedkoop genoeg is. Een beetje vergelijk- Smart Grids en om in kaart te brengen wat er nodig is voor baar met de in de bankwereld wel gehanteerde consu- een succesvolle uitrol. In eerste instantie gaat het daarbij mentenprofielen zelf beleggen, samen beleggen om kennis mobiliseren en ideeën genereren. De volgende

12 NOM InvesteringsBevordering het is voor ons zeker zo belangrijk om die honderden bedrijven die hier al zitten vooruit te helpen en voor de regio te behouden. Daarnaast hebben we met compensatieprojecten en subsidieadvies nog twee volwaardige taken. 22 NOM InvesteringsBevordering (NOM-IB) is een van de drie hoofdonderdelen van de NOM, naast Finance en Ontwikkeling & Innovatie. Het marketing & sales frontoffice van de NOM, zo ziet hoofd NOM-IB Sander Oosterhof de functie van dit veelzijdige onderdeel. Klantgericht werken is daarbij het adagium. Sinds kort compleet met gekwantificeerde targets. Want, vindt Sander: Als je de klant professioneel, snel en slagvaardig verder wilt helpen moet je intern scherp blijven. Al die taken vallen voor Sander onder één noemer: professioneel de belangen behartigen van de individuele ondernemer. Dat is onze hoofdtaak en die vullen we zo adequaat mogelijk in. We wachten niet af wat er op onze weg komt, maar gaan actief op zoek naar nieuwe leads en investeerders. Naar bedrijven die we vooruit kunnen helpen. Voor al onze activiteiten hebben we concreet meetbare doelstellingen geformuleerd. Daar staan we voor als team. Dat houdt ons alert. Buitenlandse investeerders Vele buitenlandse bedrijven vonden de afgelopen decennia de weg naar Noord-Nederland via de NOM. En als het aan NOM-IB ligt volgen er nog veel meer. Een belangrijke partner daarbij is de Netherlands Foreign Investment Agency. Een Nederlandse overheidsorganisatie met kantoren over de hele wereld. De mensen van het NFIA hebben contacten met het internationale bedrijfsleven. Zij leveren ons leads waar wij actief werk van maken. Daarnaast genereren we ook leads via andere intermediairs en ons eigen netwerk. Als blijkt dat er Issue based werken met de ondernemer in het middelpunt concrete belangstelling is, spreken we ons volledige 2 Meer dan alleen investeringsbevordering Het woord Investeringsbevordering doet misschien vermoeden dat NOM-IB zich uitsluitend bezighoudt met acquisitie van (buitenlandse) bedrijven. Sander haast zich om dat recht te zetten: Nieuwe investeerders naar het Noorden halen is voor NOM-IB een essentiële taak. Maar servicearsenaal aan om een bedrijf over de streep te trekken en wegwijs te maken in het Noorden. Advies over vestigingslocaties, contacten met dienstverleners en toeleveranciers, hulp bij het krijgen van vergunningen en subsidies, noem maar op. Via onze collega s van NOM- Finance kunnen we een rol spelen bij de financiering. > Sander Oosterhof, hoofd NOM InvesteringsBevordering

13 Het NOM-IB team, v.l.n.r. : Joep de Vries, Aiwi Chiu, Jan Hendrik van Tuil, Giny Hulsebos, Wubbo Everts, Gerard Lenstra (voor), Sietse Wiersma (achter), Allette Snijder, Anja Rombout, Reinder de Jong, Sander Oosterhof, Janieta Mulder en Wim A,B. Op de foto ontbreekt: Stephanie de Noord. Het jaar is inmiddels al weer een eindje op streek. Over goede voornemens zal ik niet meer beginnen maar een jaarwisseling nodigt wel uit tot terug- en vooruitblikken. Wat hebben de jaren nul We willen weten wat een ondernemer drijft. Niet via ons opgeleverd? Twin Towers, Icesave en Copenhagen. En - wat kunnen we verwachten van de jaren vluchtige bezoekjes, maar door gesprekken op strategisch 0? Een zich verdiepende crisis, energieschaarste, het fort Europa dat zich verdedigt tegen buiten- niveau. Waar sta je nu? Wat wil je bereiken? Wat zijn de lands gevaar of juist verdergaande globalisering, groei en de doorbraak van Clean-Tech? belemmeringen? Zo krijgen we aanwijzingen waar we Heeft de volgende technologische revolutie zich reeds (ongemerkt) aangediend? concreet mee aan de slag kunnen. Adviseren, doorverwijzen, obstakels wegwerken, gunstige voorwaarden schep- Als we economisch ons hoofd boven water willen houden moeten Werken aan imago Noord-Nederland Om goed te kunnen functioneren moeten NFIA en pen. Issue based werken is de lijn waar we op inzetten. Ook leveren die gesprekken een berg informatie op. Zijn er nieuwe technologische ontwikkelingen? Zoekt een bedrijf samenwerking? Hoe staat het met de werkgelegenheid en arbeidsmarkt? Zijn er uitbreidingsplannen? Opvallende kostenontwikkelingen? Zo krijgen we niet alleen actuele facts en figures, maar functioneren we ook Alle kleine beetjes helpen we ons, denk ik, richten op twee zaken: efficiënter produceren dan onze buren met zo min mogelijk verspilling van grondstoffen, kapitaal en talent én vernieuwen, innoveren en veranderen. Dat gaat niet altijd moeiteloos samen. Op het gebied van efficiency is dit veelal een kwestie van aandacht en gewoon doen. Lean, Six Sigma, de combinatie van beiden, de aanpak is beproefd. Aan innoveren en veranderen heb ik het afgelopen jaar een beschei- andere intermediairs beschikken over actuele informatie als voelsprieten voor andere onderdelen van de NOM. den bijdrage kunnen leveren. Onder andere met het IJkdijk-project waar over het vestigingsklimaat in de verschillende regio s. De NOM draagt die aan voor Noord-Nederland. We Compensatieorders en subsidieadvies de NOM bij betrokken is. In dit project is een aantal bedrijven bezig met de ontwikkeling van een real-time monitoringsysteem voor dijken. Een hebben vorig jaar geld ter beschikking gekregen voor Een succesvolle activiteit van NOM-IB zijn compensa- soortgelijk systeem bestaat nog niet. Het idee is dat sensoren continu ons Acquisitie Ondersteunend Programma. Daarmee tieprojecten. Buitenlandse leveranciers van het Minis- meten hoe een dijk erbij ligt en ons waarschuwen als de conditie veran- 24 doen we uitgebreid onderzoek naar de sterke punten van verschillende noordelijke sectoren. Iedereen weet terie van Defensie zijn verplicht om voor minimaal het orderbedrag gelijkwaardige tegenorders te plaatsen bij dert. De verzamelde data stellen ons in staat om betere beslissingen te nemen daar waar het gaat om (kostbaar) onderhoud en versterking van 25 dat we veel te bieden hebben op het gebied van energie, water en sensoren. Maar we hebben meer kansrijke sectoren. Chemie bijvoorbeeld. En callcenters en datacenters. Sectoren waarvoor Noord-Nederland uitstekende de Nederlandse industrie. NOM-IB koppelt compensatieplichtige bedrijven doelgericht aan bedrijven in Noord- Nederland, en andersom. Er is een goed samenspel tussen de landelijk coördinator en onze adviseur com- Errit Bekkering Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie bekkering@nom.nl dijken. Een antwoord op de verwachte zeespiegelstijging én - bouwend op de goede naam die Nederland heeft op het gebied van waterbouw - een potentieel Nederlands exportproduct. Zo snijdt het mes aan twee kanten. vestigingsfactoren biedt. Die gaan we goed in kaart pensatieorders. De coördinator weet welke opdrachten er brengen en communiceren. We willen af van het imago spelen en wij kennen de bedrijven die daar specifiek voor Als ik verder terugblik kom ik niet in 2008 maar in 908. Dit komt door een boek dat onder de als regio met ruimte en aardige mensen. Waar het met in aanmerking komen. In het verleden bleek het vooral kerstboom lag: a short history of nearly everything. Hierin wordt in ruim 500 bladzijden de geschiede- name om draait zijn zaken als lage arbeidskosten, gemo- voor kleinere bedrijven lastig om dit soort orders binnen nis van de exacte wetenschap behandeld. Als je er één ding aan overhoudt is het hoe recent belang- tiveerd personeel, voordelige grondprijzen. Maar ook: te halen. Op dit moment loopt dat prima. We hebben rijke ontdekkingen gedaan zijn, die de wereld en onze kijk erop fundamenteel hebben veranderd. wie zitten er al, hoe staat het met de supply chain en de onze doelstellingen ruim gehaald. Nog maar drie generaties geleden boog men zich nog over de vraag of er iets bestond als de ether, bereikbaarheid van klanten? had Mendeleyev net het periodiek systeem ontwikkeld (895), deed Rutherford onderzoek naar Account management en het Investor Development-programma Dat geldt ook voor het onderwerp subsidieadvies. NOM- IB heeft twee subsidieadviseurs die bedrijven uit het netwerk van de NOM helpen bij de aanvraag. Subsidies opbouw van atomen en radioactieve straling (905) en ontdekte Bohr de electronensprong (922). De theorie dat continenten bewegen (platen tectoniek) stamt uit 944. De structuur van DNA is pas in 95 ontrafeld. Stuk voor stuk recente sensationele ontdekkingen met een grote impact. Om het wel en wee van het bestaande bedrijfsleven te zijn nu nog een belangrijke stimulans voor investerin- volgen houdt NOM-IB constant een vinger aan de pols. gen in Noord-Nederland. Maar het subsidielandschap is Dat streven we op bescheiden schaal ook na in 200: kunnen we wetenschappelijke kennis van Accountmanagers bezoeken jaarlijks een groot aantal behoorlijk complex. Er zijn veel subsidies beschikbaar. de RUG aanwenden om de Biobased Economy in Noord Nederland een stap dichterbij te brengen? bedrijven. Voor een deel zijn dat dochters van buiten- Landelijke, maar ook veel regiogebonden subsidies van- Kunnen we een rol spelen bij het verbinden van watertechnologische kennis met concrete markt- landse moeders die we in het kader van het Investor uit het SNN. Veel bedrijven hebben subsidiabele projec- vragen? Kleine stapjes waar waarschijnlijk niemand de Nobelprijs voor gaat krijgen, maar toch. Development-programma bezoeken. Strak aangestuurd, ten. Onze accountmanagers zijn daar op gespitst als ze hoge productiviteit, gezonde resultaten. Toch kan de plannen horen voor nieuwe investeringen. We wijzen Van mijn moeder heb ik geleerd dat alle kleine beetjes helpen... stekker er zo maar opeens uitgaan. Dat willen we uiter- bedrijven pro-actief op de mogelijkheden en weten hoe aard voorkomen. je een aanvraag effectief indient.

14 Deze ondernemers deden Flinc, en hoe! I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G nom.nl Flinc doen zit in ondernemers. En Flinc is er juist ook voor ondernemers. Dat bewijzen onder andere de verhalen van Martijn, Marloes en Maurice. Zij trokken de stoute schoenen aan, namen contact op met onze Flince collega s en doorliepen het driestappenplan. Zij bewijzen dat Flinc werkt. En hoe! Europese matchmaking Op zoek naar een zakelijke partner in Europa? Wij maken het u gemakkelijk. Maak gebruik van de module Enterprise Europe Network Matchmaking. Deze module staat op en biedt u de kans om voor een eigen product een zakelijke partner te vinden in Europa. We hadden kunnen volstaan met een link naar maar dat leek ons een gemiste kans. Door deze module op de site verder uit te werken en met de uitleg hieronder kunnen we voorkomen dat de toegang tot een slordige mogelijke business partners het best bewaarde geheim van onze website wordt. Hoe het werkt Op vindt u een invulscherm om in te loggen warehouse Deze ondernemer is in dit voorbeeld alleen geïnteresseerd in requests, dat wil zeggen in een vraag van een andere ondernemer. Als u hierna op search drukt komt u in een scherm met gevonden sectoren. Door te kiezen voor Transport Infrastructure, verschijnt er in dit voorbeeld de volgende request : Automated Storage & Retrieval System REQUEST from Czech_ Republic (NL-Ref: INT-TR-79)A Czech branch of multinational company that provides complex logistics services is looking for an Automated Storage & Retrieval Systems (ASRS). The company is seeking a developer of ASRS that will be able to develop a system for storage of small carton boxes of various dimensions with electronic components. The company is looking for a technical cooperation or commercial agreement with technical assistance. Flinc brainstormen Leren op het Web is volgens oprichter Martijn Pot een virtueel practicumlokaal. Wij bieden trainers digitale tools om hun eigen lesmateriaal samen te stellen, gericht op leren door doen. In 2008 hebben we het business-model ontwikkeld, maar hoe krijg je dat over het voetlicht? Over die vraag hebben we Flinc gebrainstormd. Al pingpongend kwamen we verder op de Enterprise Europe Network Matchmaking-module. U kunt direct uw interesse voor samenwerking tonen als 27 U kunt deze module vinden vanaf onze homepage via u de link boven de beknopte beschrijving activeert. U kunt Ondernemen» Netwerken» Matchmaking Search. ook een of print maken van het aanbod. Bij een Onze ex-werkgever ging in 2008 failliet, maar had tevreden klanten. Zij stimuleerden eerste gebruik van de module moet u een profiel aanmaken. de medewerkers om de activiteiten voort te zetten: het beschermen van Het is aan te raden dit zo volledig mogelijk te doen. off shore kabels en leidingen. Zo ontstond het plan om CPNL op te richten. Er wordt onder meer gevraagd naar uw contactpersoon via Marloes Tuk Marloes Tuk: Bij de start kregen we te maken met verschillende partijen: Syntens of SenterNovem. Als u hier geen contacten heeft, CPNL overheden, financiers en de convenantpartners van de NOM. Maarten Goddijn kunt u NV NOM invullen. Het Enterprise Europe Network heeft iedereen steeds Flinc wakker gehouden zodat de vaart erin bleef... wijst in dit geval een Syntens-contactpersoon voor u aan. Iedere volgende keer dat u de module gebruikt volstaat een eenvoudiger, korte registratie waarmee een match Victor Hennink gespot is langs de waterkant met een prototype van zijn mobiele karpervisonderkomen De HENNINK? +++ Alex Oldenburger van Optilease gemaakt kan worden. tijdens de Flinc Masterclasses zijn acquisitieskills ruimschoots heeft gepresenteerd bij zowel deelnemers als sprekers en daar al 2 concrete afspraken voor een leaseofferte uit zijn gekomen? +++ Ook Ingoogle en &Talent Flinc zaken doen naar aanleiding van de Masterclass? +++ Hans Jongedijk van LSID eerst geen Naast deze module is het sowieso aan te raden eens een voet aan de grond kreeg in het Midden Oosten tot hij vertelde dat zijn elektronische schermen ook kunnen worden uitgevoerd met goudkleurige inkt? kijkje te nemen op De zoektocht naar een veelal internationale business U kunt zich hier abonneren op de nieuwsbrief internationale kansen. Hier kunt u ook de zojuist verschenen water- partner gaat als volgt in zijn werk: catalogus downloaden met de nieuwste profielen op het Flinc financieren Een voorbeeld gebied van watertechnologie, internationale waternetwerken Water Waves werkt aan een nieuwe methode om vloeistoffen te zuiveren. De methode Een ondernemer in de verpakkingsmiddelenindustie kan en waterexperts. is gebaseerd op een patent dat bij Wetsus berustte. Om het patent te kunnen over- bijvoorbeeld zoeken met de trefwoorden storage AND nemen, hadden wij financiering nodig, zegt Maurice Tax, partner in Water Waves. Succes! Van eerdere contacten met de NOM kende ik Koen van den Berg, inmiddels werkzaam bij Flinc. Ik vroeg Koen hoe wij dit konden aanpakken, want voor mij is de wereld van de fondsen nogal ondoorzichtig. Koen wist op basis van zijn kennis en Maurice Tax ervaring dat ik bij Bison moest zijn... Water Waves Lees voor meer informatie de advertentie op de achterzijde van deze NOMMER. Flinc de vaart erin houden Martijn Pot Leren op het Web WIST JE DAT +++ Flinc tot nu toe ruim 60 leads heeft gehad? +++ Er daarvan momenteel 70 in behandeling zijn? +++ Het totaal geïnvesteerde risico-kapitaal 2,688 miljoen euro is? +++ Gerdy Geersing (&Talent) met haar Inspiratiedoeboek te zien was bij Paul de Leeuw? +++ De meetsystemen van StabiAlert al geruime tijd panden in Groningen aan het Damsterdiep en bij de Berlagebrug in de gaten houden? +++ Michael Boogerd gespot is met de Drymer? +++ Er ondernemers via Flinc in de incubator Cube 050 zijn geland? +++ Het Innovatief Actieprogramma Drenthe (IAD) een doorslaand succes is? +++

15 Doe Flinc in drie stappen! B e r i c h t a a n o n d e r n e m e r s Ben je op zoek naar risicokapitaal voor een nieuw bedrijfsidee? Of: ben je ondernemer, heb je ideeën voor een andere bedrijfsactiviteit en wil je dit realiseren in een Project BV? Of zoek je een zakenpartner om in een joint venture je innovatieve plan uit te voeren? Doe dan Flinc! We introduceren je graag ons driestappenplan. Flinc, dé weg naar startkapitaal. 28 Wees Flinc! Schrijf ons over dat innovatieve idee waarmee je een nieuwe onderneming wilt starten. Of dat bijzondere plan dat je bedrijf nieuw leven inblaast of waarmee je alle concurrentie achter je laat. Oh ja: je onderneemt in Noord-Nederland. Doe Flinc! Als we jouw plan zien zitten zijn we benieuwd naar jou. Als ondernemer. Wie ben jij? Heb je lef en bezit je voldoende daadkracht? Presenteer je plan met flair en overtuig ons van de mogelijkheden. Echt Flinc! Ons netwerk is Flinc. We zoeken naar mogelijke partners en kapitaalverstrekkers. En naar de juiste financiering: een lening, een aandelenparticipatie of subsidie. En: we begeleiden je een eind op weg. Trek de stoute schoenen aan: bel of mail ons! Dé weg naar startkapitaal Paterswoldseweg 80 Postbus AK Groningen T (050) E info@f-linc.nl I Flinc wordt uitgevoerd door NV NOM