4289 catalogus Wisselwerking. De Wonderkamer van Zoetermeer. Verslag van een gelaagd museaal experiment

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "4289 catalogus Wisselwerking. De Wonderkamer van Zoetermeer. Verslag van een gelaagd museaal experiment"

Transcriptie

1 4289 catalogus Wisselwerking.DeWonderkamervanZoetermeer. Verslagvaneengelaagdmuseaalexperiment Uit het voorwoord: ʻToen Jouetta mij zomer 2008 benaderde met de vraag of ik iets kon bedenken voor de Collectie Zoetermeer 2008, zei ik meteen ja! Graag vul ik bovenstaande dan ook aan door iets te schrijven over het lef van zoʼn klein museum, met een directeur die ook de vloer helpt schoonmaken, de vele gekoesterde vrijwilligers, de cake en ongedwongen salonsfeer van de bijeenkomsten en het gedeelde gevoel voor kwaliteit. Kortom, een droomopdracht. Juist vanuit de underdog positie van een klein museum in een als slaapstad bekend staand Zoetermeer is dit experiment over werkelijk kijken zo bijzonder op zijn plaats. Kort samengevat gaat de ʻWonderkamerʼ van Zoetermeer over verlangen naar identiteit en roept vragen op naar een mogelijke constructie van identiteit. Kunnen bewoners als bron een waardevolle bijdrage leveren aan kennis van en beeldvorming over de stad Zoetermeer? Welke rol hebben (of nemen) publiek, kunstenaars en wetenschappers in een museale context? Kan iedereen curator zijn? Kan een spontane collectie een collectieve culturele identiteit weergeven? Voorbij alle vooronderstellingen is de Collectie Zoetermeer 2008 in de Wonderkamer ondervraagd door onze eigen zienswijzen bloot te leggen: hoe kijken we en waarom kijken we zo? Het ging in de Wonderkamer over verwondering, over zien en weten, herkennen wat en waarom je ziet en onderkennen dat je iets ziet en misschien niet weet wat je ziet. Het ging over construeren en manipuleren, maar ook over koestering! Onderkennen dat kleine dingen heel belangrijk zijn. Daarmee toont het Stadsmuseum Zoetermeer zich groots!ʼ Randschriften 4289 ReflectiesoverdeWonderkamerdoorJacquelineHeerema,2009. Bewonersalsbron IndeWonderkamerwordenbewonersalsbronervaren.Hetbelangvandeze benaderingligtinhetontsluitenvankennisenervaringvanbewoners.door bewonersalsexpertsteaccepteren,onderschrijvenwijeenbottom up benaderingvanuitdependant cultuurbenjezelf/jebentzelfcultuur. Dewonderlijke Wonderkamer Mijnfascinatieishetondervragenvanonzeomgangmetcultuur. Hetverlangennaar(culturele)identiteitkrijgtvorminverschillende benaderingen,waarbijdewereldomonsheenkanwordenopgevatalseen stelselvanhistorische,cultureleenanderelagen,dieons zijn enfunctioneren beïnvloeden.begripeninzichtindeze gelaagdewereld vergrootonze mogelijkhedenomzelfstandigenwaardevolteparticipereninonzemaatschap pij.dezegelaagdheidvormtdebasisvoorde Wonderkamer. Inde Wonderkamer staatkritischereflectiecentraal:decollectiezoetermeer 2008wordthierondervraagdineenwisselwerkingvanpubliekenprofessionals, ookvanbuitenhetmusealewerkveld.weleggenhiermeeonzeeigen zienswijzenbloot:hoekijkenweenwaaromkijkenwezo?hetgaatinde Wonderkameroververwondering,overzienenweten,herkennen watenwaaromjezietenonderkennendatjeietszietenmisschiennietweetwat jeziet.hetgaatoverconstruerenenmanipuleren,maarookoverkoestering. Werkelijkkijkenalsexperiment

2 Wijzijngewendomonsteverwonderenover(kunst)voorwerpendieons vreemdzijn,maarhoezitdatmetdedingendieweelkedagomonsheen hebben? Voorafgaandaande Wonderkamer hebikeeninspiratienotitiesamengesteld overmensenendingen,verzamelingen,musea,identiteitenthuis. Driekunstwerkenzijnalsleidraadgenomenomdatzijverschillendewezenlijke aspectenvan thuis totuitdrukkingbrengen: DonaldRodney( )maaktehetwerk MyFather,MySister,My Brother :eenkleinhuisjegebouwdvanzijneigenhuid.hethuisjepasteinzijn handpalm.rodneygebruikteautobiografieomgroteresocialeenpolitieke kwestiesuittedrukkenvanuitzijnperspectiefvanzwartebritseman.dit huis symboliseerdezijnkwetsbaarheidinzijnziekelichaam. MichaelLandy(1963)bouwdemet Semi Detached homefrontandhomeback (2004)eenreplicavanhethuisvanzijnoudersvoorTateBritain.Zijnvader,een voormaligemijnwerker,kwamdooreenmijnongeval25jaarhethuisbijnaniet uitenverbouwdealleszelf.landytoontdezesporenondermeerdoorhethuisin tweedelentesplitsen. RachelWhiteread(1963)maaktein1993desculptuur House,eenbetonnen afdrukvanhetinwendigevaneenhuisineendoorafbraakenspeculatie getroffenbuurt.hetraakte,alssymboolvoordevernietigingvanhetverleden, dezielvandebuurt.hettijdelijkemonumentwaseenbetekenisvolle plaatsvervangervaneenalledaagsobject,waarbijdatgenegeaccentueerdwerd watbijhet vertrouwde origineelnauwelijksopvalt:gevoelens,herinneringen, persoonlijkeassociatieseneenarchetypischerelatiemethetlevenendedood. Geënsceneerdbeeldvan afdrukvanafwezigheid Bijzonderaande Wonderkamer isdatdeschenkersafstanddedenvanhun object.hierdoorontstondbijhenthuiseen afdrukvanafwezigheid. Voorafgaandaande Wonderkamer werdditprocestotuitdrukkinggebracht inhetaffichevoorhetproject.ditaffichetoonteengeënsceneerdbeeldvaneen huiskamer,zoalsdiemogelijkinzoetermeertevindenzoukunnenzijn.de verkleurderechthoekophetbehangduidtdeplaatsaanwaarhetgeschonken voorwerpgehangenheeft.tegelijkertijdishetbeeldaangevuldmetvoorwerpen dieverwijzennaarhetconceptvande Wonderkamer,zoalsDelftsBlauwe souvenirs,eenpijpalsverwijzingnaarhetbekendeschilderij Cecin estpas unepipe (RenéMagritte,1929)enboeken,waaronderDelegeverzamelingvan BenjaminJakobson. Afdrukvanafwezigheidbijdeschenkerthuis Alsafrondingvanhetverzameltraject Give&Take organiseerdenweeen thee entaart indemuseumzaalenintroduceerdenwijhetprogrammavande Wonderkamer.Wijbenadruktendeessentiëleroldiedeschenkersinditproces zoudenkrijgenennodigdeniedereenvooraluitteparticiperenindeateliersen masterclasses.

3 Wevroegendeschenkersofwethuiseenafdrukvanafwezigheidmochten fotograferen.eénvandeschenkersmaaktezelffoto svande afdrukvan afwezigheid bijhemthuis.hijschonkdriefoto senschetstedaarmee onbedoeld dewijzewaaropbeeldenenbeeldinformatiewordengemanipuleerd.de eerstefotoiseengewoneregistratievandeplaatswaarhetgeschonken voorwerp,eentennisracket,lag.opdetweedefotoisdeblauwetasweggehaald eneentennisracketinbeeldgeplaatst(hetgeschonkenobjectiseenander tennisracket).opdederdefotoisingezoomd. Despaarlamp Eenrodedraaddwarsdoorde Wonderkamer vormtvoormijdespaarlamp.een spaarlampzoalswedienunietmeergebruiken.opvallendisdevormvande lamp,bijnazoalsdegloeidradenvaneengloeilamp.blijvenwebijhet ontwikkelenvannieuweproductennietvaakdichtbijhetoude,onsbekende product?islichtnieteenessentievanthuis?deschenkerverteltmijlaterdat voorhemdespaarlamp welkom betekende,toenhijdelampcadeaukreegbij aankomstinzoetermeeruiteen(cultureel)verwoestirak. De aangetikte gloeilampenvan LampenHan. HanVeendorpverzameldekapottegloeilampenen tikte dieweeraan:hij draaidedelampineenfittingenschuddenetzolangtotdekapottegloeidraad weerverbindingmaakteenaangloeide.elkegloeilampwasdaarnauniek.hij bouwdemetsigarendoosjesendeaangetiktelampenwonderlijkelichtobjecten diezijnhelehuisvulden. WitteKubus Demuseumzaalstartalseenwhitecube:alle86geschonkenvoorwerpen wordengeïsoleerdgepresenteerd,zehebbeniedereeneigen(ikea)wandplank oftafeltje.hetontbreektaanhiërarchieindewonderkamer.dekeuzevoorikea refereertaandeactieveverzamelperiodevanmassacultuurdoorhet Stadsmuseum.Tijdenshetproceswordendevoorwerpenverrijktmet verschillendebetekenislagen.deinrichtingvandemuseumzaalweerspiegeltdit proces.deopzetvanhetprogrammaisinzoomenopdeobjectenomlangzaamte kunnenuitzoomennaardestadenverder. Leidraadvoordeinrichtingvandewhitecubevormdendewerken Oneand threechairs vanjosephkosuthen L Entréedel exposition vanmarcel Broodthaers. Oneandthreechairs,JosephKosuth(1965):Ditwerkbestaatuiteenhouten stoel,eenfotovaneenstoelenhetlemmachairuithetwoordenboek.kosuth laat3niveauszienwaaropweonseenbeeldvaneenstoelkunnenvormen:de tastbarewerkelijkheid,deafbeeldingendetaal. OneandfourChairs,JacquelineHeerema(2001):WaarKosuthdestoelhad gereduceerdtotemotielozewaargavevanwerkelijkheid,detaalendeafbeelding voegdeikdezeerpersoonlijkeenanekdotische vierdestoelvandeherinnering toe.

4 L Entréedel exposition,marcelbroodthaers(1974):detransformatievan kunstinhandelswaarendemachtvanhetmuseumomaaneenobjectdewaarde vankunstwerktoetekennenzijnbelangrijkethema sinhetwerkvan Broodthaers.VolgensMarcelBroodthaersisdecontextvoorhetkunstwerk allesbepalendeniseraanditmechanismegeenontsnappenmogelijk.vanaf 1974ontstaatereenreeksoverzichtstentoonstellingenrondhetbegripdecor. IndezeexpositiesbeproeftBroodthaersmetoudeennieuwewerkensteeds wijzigendeopstellingen.hijlegtdaarmeedecontextueleafhankelijkheidvan betekenissenbloot. Kijkenmettaal K.Schippersobserveertdathetnaakteobjectdekijkervrijlaatomeeneigen verhaaltemaken. Overkijkenmettaal:RenéMagritte ClefdesSonges (1930),waarbijhijde vanzelfsprekenderelatieverbreekttussenvoorwerp(beeld)enbetekenis(taal). RemcoCampertschrijftinDenachtopdekaledwergoverdezonderlingdie zijnisolementtotuitdrukkingbrengtdoordetafelstoeltenoemen,destoel kaars,dekaarsdekastetc. Kwetsbaarheidenlef Inde Wonderkamer wordenaffectievepersoonlijkeobjectengetransformeerd naarcollectievemusealeobjecten.dittransformatieprocesschetstde kwetsbaarheidvandeschenkers.hungekoesterdespulletjesenverhalen wordenopenbaarondervraagd.hetlefvandeschenkersomtijdensde bijeenkomstenmet meesters indialoogtetredenverdientdanookhetgrootste respect. Indekeuzevandemeestersspeelt naastvakkennis ookhun inlevingsvermogeneenrol.zodraaitsjaaklangenbergterplekkezijn presentatieom:hijbegintmet verweg projectenenwintdaarmeedegoodwill enlachvanhetpubliek,omvervolgensintezoomenopdeschenkersenhun schenkingenteondervragen.hijneemtzemeeinzijndenkwereld.langenberg voegteenlostenfoundcollectietoemetvoorwerpendiebewonersvan Zoetermeerhebbenlosgelaten.FoundFootageiseenbekendewerkwijzevoor veelkunstenaarsenfilmers.dezecollectiewordtdeelvandecollectie Zoetermeer2008enkrijgteeneigenplankindemuseumzaalenkrijgteigen registratielabels. Eenringvanbetekenissen AdriaanNettevraagtzijnpubliekeersteenvoorwerpdatzedragenoptafelte leggen.daarontstaateenwonderlijkeringvanbetekenissenalsblijktdatringen (trouwring,ringvanoverledenmanofvader)optafelwordenneergelegd endebetrokkenenfysiekenemotioneelervarendat dingen veelmeer betekenislagenhebben.nettepraatoverultraplus:deonbeperkteverzameling voorwerpenuitdehelewereldsamengebracht.

5 WoordendieAntonKortewegsprakbijzijnafscheidalsdirecteurvan Meermanno LetterkundigMuseum(deVolkskrant, ): Prachtig!Als zoietsbinnenkomt,wordthethierbewaard.ermoeteenplaatszijnwaaralles overblijft. Koesteringderdingen AnnMeskenskanteltdeverwachtingdoorwoordenaanvoorwerpente verbinden,woordendiejemeestalgebruiktbijdeomgangmetmensen:lief Ding,StouteTafel,TriesteKast. Zonderverankeringgaandingenverloren inmaterialiteit. Alsfilosoofoefentzijzichomdichtbijdedingentezijn.Haar fascinatiesvormeneenmooieverbindingdwarsdoorde Wonderkamer : K.SchippersisdegrootsteTativanmijnleven. Enmethaarvoorbeeldvan psycholoog/ snoopoloog SamGosling,dievanuitvoorwerpeniemands persoonlijkheidkanvaststellen,maaktzeeenmooibruggetjenaarhetwerk verruiljehuissleutelvooreensterkverhaal waaroversjaaklangenberg verteldetijdenszijnbijdrageaande Wonderkamer. Overgekoesterdedingeninhetwerk TheBoarders (1973)doorAnnette Messager: AnnetteMessagerscheptplatgeredenvogeltjesvandestraatentrekt zewollentruitjesaan.zeisbangdatzeanderskouvatten. Losgezongenvanoorspronkelijkecontext Detransformatievanhetobjectinde Wonderkamer komttotuitdrukkinginde uitroep:nietaankomen!deschenkerheefthetobjectmisschienmeegenomenin eenplastictasvandealbertheijn,maarophetmomentvanoverdrachtaanhet museumkomtalleendeconservatornogmetwittehandschoenenaanhetobject. Hetobjecttransformeertvanmaker/idee,naareigenaar/idee,naarconservator/ idee(musealisering),alsmuseumvoorwerpnaarbezoeker/idee:debezoeker creëerteeneigenconceptueelobject. DeuitspraakvanPeter eentijgerineenmuseumiseentijgerineenmuseumen geentijger doetdenkenaandeactievanjosephbeuys IlikeAmericaand Americalikesme (1974).BijaankomstinAmerikaslootBeuyszich3dagen meteenlevendecoyoteopineenkunstgalerie.detijgerinhetmuseumende coyoteineenkunstgaleriewordenvervreemdvanhunnatuurlijkehabitatenin denieuweomgevingtot kunstwerk gemaakt. Overwaarde ArjenKok: Realiseerjedathetcollectiefgeheugenverandertomdatdebetekenis voorvolgendegeneratieskanveranderen. Erkaneenkernwaardewordentoegevoegdaaneenvandeobjecteninde Wonderkamer,delinosnedevanhetboothuis:pioniersgeest!Hetinitiatiefvan nieuwebewonersvannewtownzoetermeeromsameneenboothuisaaneen plastebeginneniseenmooivoorbeeldvanongeplandestadsontwikkeling.

6 Anderskijken Tijdenshetatelierobject speeddatendoortonofhollandontstaanspontane assemblagesmetvoorwerpenuitdecollectiezoetermeer2008.een tentoonstellingsmakerstuurtdebelevingswereldvandebezoeker. Wezien allemaalietsanders,maarwatwillenwezien?inhoeverrebepaaljealsbezoeker watenhoejeietswaarneemtenofjejezelflaatleidendoordeontwerper? Constellatieszien HansTheys(schrijver/curator/vormgever)overMarcelBroodthaer s Looking fromthewrongway.tijdenszijnlezingindedcr(denhaag, ) verhaalttheysoverdeannexatievanhetzienvandagelijksevoorwerpendoor kunstenaars.hijbeschrijftdewijzewaaropdoorhetsamenbrengenvanwerken vanbroodthaersinéénruimteelkwerkverwantenkrijgt.doorcombinatiesvan beeldmettaal,kunsthistorischeverwijzingenenpolitiekeladingenontstaateen gelaagdebenaderingvandewerkelijkheiddieeropheteersteoogheel eenvoudiguitziet.doordatsomskleinedingenverschillengaathetbeeld trillen. Erontstaat eenoorverdovendgeritselvanverbindingentussendewerken. HansTheyspleitervooromverbandenof,zoalshijhetnoemt, constellaties tezien. DanielSpoerri(1930)tekendemet TopographieanecdotéeduHasard (verhalendetopografievanhettoeval)alletachtigobjectendiezichopdat momentopzijntafelbevondenop17oktober1961om15.47uur.elkobject kreegeennummer,eenkleineomschrijvingvanhetobjectendeherinneringen ofassociatiesdiehetobjectopriep.debeschrijvinggafookdemogelijke samenhangaantussenverschillendeobjecten.deze kaart ismeerdaneen verzamelingtoevalligevoorwerpen,hetgeeftalsgeheeleenbeschrijvingvanzijn reizen,vriendschappenenartistiekeambities. Spullen MarjanTeeuwenverteltoverhetlerenzienvankleineonbeduidendedingen.Zij schildertmetspullen.spullenzijn geïnfecteerddoormensen.zekiestspullen juistomdatzeeenenormebindinghebbenmetmensen.eniedereengebruiktin zijnlevenongelooflijkveelspullen.degeschiedenisvanmensenzitvervatin spullen.deautonomefoto sdiemarjanmaaktvanhaarinstallatieszijngeen registraties,zeheeftdebeeldengemanipuleerd.zetoontwatjezietalsjeoog gedwaaldheeft. 100Plastersurrogates vanallenmccollum(1982)sindseindjarenzestig produceertallanmccollumseriesuniekekunstvoorwerpen,dieelkdefilosofie vanmassaproductieverkennen.elkereekswordtdoorheendetijdsteeds verderuitgebreidmetogenschijnlijkgelijke,maarbijnaderinzienverschillende enuniekeobjecten.cultureelgeladenveronderstellingenoverkunstvindenwe inzijnwerkvaakterugindevormvantegenstellingen:uniekversus reproductie,handenarbeidversusmachinaleproductie.mccollumstelthet probleemvandeoriginaliteitinhetlichtvandehuidigemassaproductie,wathij

7 zietalseenkrachtigetaalomonzegevoelensoveronszelfindemaatschappijuit tedrukken. Ikdenkdatmenseninhunobjectenuniciteitenzeldzaamheid verlangenvoorheeleenvoudige,evidentepsychologischeredenen:omdatze zichzelfookwillenomringenmetvoorwerpendieevenzeldzaamenbijzon derenuniekzijnalszezelfdenkentezijn. (Mukha,Antwerpen) Keepingwhilegiving DitmooiebegripintroduceertGerardRooijakkersinde Wonderkamer engeeft daarmeewoordenaanhetproces.deschenkershebbenafstandgedaanvanhun objectmethetideedathettochvanhenblijftwanthetisdeelgewordenvande collectievanhetstadsmuseum.daarmeeishunobjectdeelgewordenvanhet collectiefgeheugen.schenkershebbendusgeenwerkelijkeafstandgedaanvan hunobject,hoewelhetdoorsommigeschenkerswelzoervarenwordt. Overigensblijkttijdensde Wonderkamer datverschillendeschenkerseen dubbel voorwerphebbengeschonken:eristhuisnogzo ntweedevoorwerp.dit geldtbijvoorbeeldvoorhettennisracket,maarookvoordespaarlamp,eneris eentweedeafdrukvandefotovande klompenkar voorthuisgemaakt. Overidentiteitenreconstructievanhetverleden:ChristianBoltanski(1944) DieseKindersuchenihreEltern,(1993).Verontrustdoordegedachtehoe weinigereigenlijkoverblijftalsiemandernietmeeris,houdtboltanskizich bezigmetdereconstructievanhetverleden,vanzichzelfenvananderen.daarbij doethetervoorhemnauwelijkstoeofdezeherinneringennuwelofnietop waarheidberusten. Wisselwerkingenkunst DebijdragevankunstenaarBirtheLeemeijergaatoveronsvermogenmet terugwerkendekrachtobjecteneenladingtegevendiebovenhetfunctionele uitstijgt.watheeftwaardeeninhoeverrekunjedatingelduitdrukkenof verhandelen. Kunstwerkenzijnmijnbestevrienden,ikzoekzegraagop,enmerkdat naarmatedetijdverstrijktderelatietotdezelfdekunstwerkenverandert. Sommigewerkenverliezenmijnbelangstelling,terwijlikaananderewerkeneen heelnieuwebetekenistoeken.dewijzewaaropwerkenworden ge(re)presenteerdinverschillendesamenhangen,beïnvloedtnatuurlijkmijn kijkenendenken,maarsomskanjedwarsdoortijdenplaatsgewoonverlangen naarhetnieuweenonbekendedateenkunstwerkkanbieden. Genererenvannieuwebetekenissen? Watleverendezespullenenverhalenop?Watlevertditonderzoekop?Voorhet publiek,deinwoners,hetmuseumendestad?watleverthetopalsjeals Stadsmuseumdebelevingswereldvanjeinwonersalsonderzoeksterreinneemt? Webouwenhierinde Wonderkamer aandegeschiedenisvandetoekomsten aanhetcollectiefgeheugenvanzoetermeer.

8 OverdeCollectieZoetermeer2008 Watisergeschonken? _Objecten_die_aan_het_romantische_dorpsleven_herinneren. _Objecten_die_refereren_aan_het_rijke_verenigingslevenvanZoetermeer. _Objecten_die_te_maken_hebben_met_grote_evenementendieZoetermeer bekendheidbuitenhaargrenzenheeftgebracht. _Objecten_met_letterlijke_verwijzingen_naar_thuisalswoning. _Objecten_die_met_het_vooruitgangsidee_uit_de_jaren1960temakenhebben. _Een_enkel_object_dat_verwijst_naar_de_stedenbouwkundigecontext. Eenontbrekendobject. Enhetontbrekendeobject:de schenking doordeburgemeestervan Zoetermeer(hijruildeeenuilenbeeldjevooreenflesBlingH2O,maarhet beeldjeheeftzo nemotionelebetekenisvoorhem,dathijhetalspoedigweer terugvroeg). Beyondtheobject Inhoeverrecreërenweeengewensteidentiteitindeze Wonderkamer?Alswe voorbijdeobjectenkijkenennaardeverhalenluisterenishetfascinerendte ontdekkendatinzoetermeereenheeleigeninvullingbestaatvandetermen allochtoonenautochtoon :autochtoonbetekenthierdatjegeborenengetogen bentinzoetermeer,enrefereertaandecirca9000inwonersdiein1960in Zoetermeerwonen,ophetmomentdatZoetermeerzichalsNewTown ontwikkelt.allochtonenzijnhiernieuwkomerssinds1960:datzijnallecirca inwonersdiezichvanaf1960hebbengevestigdinNewTown Zoetermeer. Hoehebbendieautochtonedorpelingendegolfvannieuwkomers,diezeopzich afzagenkomen,ervaren?zijnernogouderendiejedezevraagkuntstellen?de boeropsokkenmisschiendieaanwezigwasbijdeintroductiebijeenkomstvan de Wonderkamer?Gaathetinde Wonderkamer eigenlijkoverassimilatieof afwijzingtussen Hollanders onderling?hoelangblijvenweinnederland nieuwkomersals vreemd ervaren?hoeverhoudtzichdattothethuidigefort Europa?Bestaat/bestondereenFortZoetermeer?Hoebevochtendepioniers vandenewtownzoetermeereeneigenplekje? Overidentiteit:NiHaifeng, SelfportraitaspartofthePorcelainExportHistory ( ).DekunstenaarNiHaifengisChineesvanoorsprongenwoonten werktinnederland.inde17eeeuwwaschineesporseleinpopulairin Nederland,maardeorigineleChinesepatronenwerdeninhetWestenniet gewaardeerd.voorbeeldenvannederlandsepatronenwerdenverscheeptnaar China,opporseleingeschilderdenkeerdenterugnaarNederlandals Chinede Commande.Tijdensde dagvandenaturalisatie in2006deeddegemeente Amsterdameen aardappelindelftsblauwporselein vannihaifengcadeauaan iedereendieerdiedagdenederlandsenationaliteitkreegaangemeten.

9 Overhetmuseumalsinstrumentinplaatsvaninstituut RadicalevoorbeeldenzoalsBreakdownvanMichaelLandy(2001)zetten vraagtekensbijonzepersoonlijkeengekoesterdespulletjes.dezekunstenaar vernietigdeoprituelewijzealzijnpersoonlijkebezittingen.ruim7000voor werpenwerdenverpulverd,vanzijnpaspoorttotenmetdejasvanzijn overledenvader. Metwelkeblikkijkenwezelfnaaronzecultuur?Hoevoelenweonsdaardeel van?aanwelkegeschiedschrijvingbouwenwezelf?enhoeverbindtons individuelearchiefzichmetdegroteverhalenomonsheen? Indecontextvandemusealewereldkanjedevraagstellenwaarheteindeloze verzamelenbeginteneindigt?debijdragevanadriaannetteoverultraplus schetsdemogelijkhedenenbeperkingenvanzo nonbeperkteverzameling.bij hetvoortraject Give&Take wasdoorhetmuseumaanbewonersgevraagd eenobjectenverhaalteschenkendat thuis representeert.ditheeft verschillendecommentarenopgeleverd,zoalsdevraagnaarde objectgerichtheidvande Wonderkamer,enhetgegevendatveeljongerenniet hebbengeparticipeerd. De Wonderkamer ishetbeginvaneenproceswaarbijpubliekzichzelf ondervraagtendusookeenmogelijk verzamelterrein voorstelt.derolvanhet Stadsmuseumheefteenuitdagendenfaciliterendkarakter.De Wonderkamer heeftdewegopengesteldnaareenserieuzevormvansamenwerkingtussen publiekenmuseum.naasteenklassiekeobjectgerichtemusealebenaderingzijn hierdeverhalendiezijnmeegeleverdendeverhalendiezijnontstaanvan minstensevengrootbelanggeworden:deobjectendienenhiernogalsankers voorveelmeerbetekenislagen.voortbouwendophetkredietdatde Wonderkamer indezegemeenschapheeftopgebouwdkunnennuvanuithet publiekookmeermaatschappelijkefeelbadonderwerpenondervraagdworden, zoals:waaromvoeljejezelf nietthuis inzoetermeer?. Gelaagdmuseaalexperiment Doorhetsamenbrengenenuitwisselenvanderollenvanpublieken professionals vanmeestersenschenkers iseenbijzonderegelaagdheidinhet projectgekomen.ookdeuitwisselingvanmuseumenmuseumprofessionals met externe experts,waaronderkunstenaars,schrijverseneenfilosoofis vruchtbaargebleken.wordtvervolgd!

Een goed leven voor.

Een goed leven voor. Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een

Nadere informatie

2. Mijn kind wordt aangemoedigd

2. Mijn kind wordt aangemoedigd 1. Ik ben tevreden over wat mijn kind op school leert 2. Mijn kind wordt aangemoedigd meestal meestal niet niet meestal meestal niet niet geen oordeel/niet van 3. Mijn kind krijgt aangepaste hoeveelheid

Nadere informatie

opdrachten voor een vrijetijdsticker

opdrachten voor een vrijetijdsticker Opdracht 1 Bezoek een museum, galerie of atelier in Zeeland Ga naar een museum, galerie of atelier, met je ouders, opa, oma of met vriendjes. Deelnemers herken je aan de Kinderkunstweekposter en het deelnamebordje.

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

OF TIJDENS HET INVULLEN VAN JE LOGBOEK

OF TIJDENS HET INVULLEN VAN JE LOGBOEK Doelstellingen De leerling kan: 1. aangeven in welke situaties spanning kan ontstaan tussen het eigen belang en het gezamenlijke belang; 2. aantonen dat in deze situaties de bovengenoemde spanning zowel

Nadere informatie

Het beste uit jezelf

Het beste uit jezelf Het beste uit jezelf 2 3 Met elkaar bouwen aan het Huis van Philadelphia Philadelphia wil dat mensen met een beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk

Nadere informatie

ZAAIEN EN WIEDEN SPEURTOCHT

ZAAIEN EN WIEDEN SPEURTOCHT ZAAIEN EN WIEDEN SPEURTOCHT NAAM.. LEEFTIJD.. EMAILADRES. TELEFOON.. Onder alle deelnemers aan deze speurtocht verloten wij drie exemplaren van het boek: Een hele kunst. Dit boek staat in de kinderboeken

Nadere informatie

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Dit portret gaat over H., een vrouw die met een evoluerende spierziekte nog lang voor de klas heeft gestaan in het lager

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

Lesbrief online gastles. Een bek vol tanden. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8

Lesbrief online gastles. Een bek vol tanden. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Lesbrief online gastles Een bek vol tanden Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving uitzending Online gastles 3. Afsluiting

Nadere informatie

Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen

Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen Aantal respondenten: 60 01-04-2011 Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen 1 / 10 Welkomstblad Fijn dat je mee wilt werken aan dit

Nadere informatie

Nieuwe A. Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap

Nieuwe A. Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Nieuwe A Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Mixen in Mokum Nieuwe Amsterdammers en taalcoaches gaan samen op stap Volwassen Amsterdammers met verschillende culturele achtergronden ontmoeten

Nadere informatie

Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen. Claudia van Loveren

Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen. Claudia van Loveren Leefbaarheid in de Fruithof Biddinghuizen Claudia van Loveren Ik weet nog goed dat er tijdens de modernisering van onze woningen in 2007, in de Flevopost een prijsvraag stond van de gemeente en Oost Flevoland

Nadere informatie

Rondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012

Rondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012 22 november 2012 Voor u ligt het verslag van het rondetafelgesprek over mantelzorg op 22 november 2012. Dit gesprek was een eerste aanzet - een experiment - om met sleutelfiguren en vrijwilligers uit verschillende

Nadere informatie

Gemiddelde. Gemiddelde

Gemiddelde. Gemiddelde Aantal respondenten: 79 Leerlingen 2014 Vensters PO -- - + ++ Schoolklimaat 3,2 BHoe graag ga je naar school? 3,0 3 9 50 17 BHoe veilig voel je je op school? 3,3 1 6 38 34 BHoe duidelijk vind je de regels

Nadere informatie

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie

Nadere informatie

19 maart 2016. Onderzoek: Korten pensioenen?

19 maart 2016. Onderzoek: Korten pensioenen? 19 maart 2016 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen

Nadere informatie

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer

Nadere informatie

Overtuigend en Ontspannen Presenteren

Overtuigend en Ontspannen Presenteren Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter

Nadere informatie

Spiekbriefje Engelse aanspreektitels:

Spiekbriefje Engelse aanspreektitels: Spiekbriefje Engelse aanspreektitels: most honorable chairlady (chairlady) most scholarly supervisor (supervisor) most scholarly opponent (professor) scholarly opponent (other members of the Committee

Nadere informatie

HC zd. 42 nr. 31. dia 1

HC zd. 42 nr. 31. dia 1 HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:

Nadere informatie

Beika Kruid Zendala s ontwerpen en kleuren

Beika Kruid Zendala s ontwerpen en kleuren Beika Kruid Zendala s ontwerpen en kleuren Zendala: zentangle + mandala Uitgeverij Akasha I nhoud Voorwoord 7 1 Wat is een zendala? 11 2 Materiaalgebruik 13 3 Je eerste zendala 17 4 Zendala anders opgezet

Nadere informatie

!!! 10!ONMISBARE!ELEMENTEN!VOOR!EEN! OVER!MIJ!PAGINA!! DIE!KLANTEN!RAAKT!!!

!!! 10!ONMISBARE!ELEMENTEN!VOOR!EEN! OVER!MIJ!PAGINA!! DIE!KLANTEN!RAAKT!!! 10ONMISBAREELEMENTENVOOREEN OVERMIJ PAGINA DIEKLANTENRAAKT Jeovermijpaginaismisschienweldebelangrijkstepaginaopjewebsite.Kijkmaareens injewebsitestatistieken:hetisvaakeenvandemeestgelezenpagina s.alseréénplek

Nadere informatie

Ouderenzorg in 2025?

Ouderenzorg in 2025? Ouderenzorg in 2025? https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=vo9 wlawhe3e Niemand gaat actief de gang naar het verpleeghuis, je wordt opgenomen, ik had geen inspraak 1 IDENTITEIT: wie

Nadere informatie

Wisselwerking tussen kunstenaar en context Annelieke van Halen - Domein voor Kunstkritiek

Wisselwerking tussen kunstenaar en context Annelieke van Halen - Domein voor Kunstkritiek Wisselwerking tussen kunstenaar en context Annelieke van Halen - Domein voor Kunstkritiek In dit essay beschouw ik in hoeverre er naar de context van gemeenschapsgeoriënteerde kunstprojecten moet worden

Nadere informatie

Handleiding Reizend Erfgoed. Erfgoed en Zorg

Handleiding Reizend Erfgoed. Erfgoed en Zorg Handleiding Reizend Erfgoed Erfgoed en Zorg Dit is een uitgave van: Erfgoedpartners, Reizend Erfgoed Lopende Diep 8 9712 NW Groningen www.erfgoedpartners.nl Maart 2019 Fotografie: Elmer Spaargaren. Vormgeving:

Nadere informatie

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De

Nadere informatie

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.

Nadere informatie

DE Brede School één visie. Het meervoud van samen is toekomst

DE Brede School één visie. Het meervoud van samen is toekomst DE Brede School één visie Het meervoud van samen is toekomst Hoe het begon., er waren eens (tot 2001) Drie scholen die vlak bij elkaar in de buurt lagen en traditioneel al jaren concurrenten van elkaar

Nadere informatie

TENTOONSTELLING. Pathoekeweg 34, 8000 Brugge - 050 47 18 83 www.curieuswest.be - info.west-vlaanderen@curieus.be. West-Vlaanderen

TENTOONSTELLING. Pathoekeweg 34, 8000 Brugge - 050 47 18 83 www.curieuswest.be - info.west-vlaanderen@curieus.be. West-Vlaanderen TENTOONSTELLING In oktober 2014 lanceerde het Levenshuis te Brugge Leven als lijfmotief, een poëziewedstrijd rond het thema zelfbeschikkingsrecht. Naar aanleiding van dit project maakte Brugs kunstenaar

Nadere informatie

DE PERFECTE MATCH EEN NIEUWE KIJK OP HET VINDEN EN HERKENNEN VAN TALENT

DE PERFECTE MATCH EEN NIEUWE KIJK OP HET VINDEN EN HERKENNEN VAN TALENT DE PERFECTE MATCH EEN NIEUWE KIJK OP HET VINDEN EN HERKENNEN VAN TALENT WELKOM PROGRAMMA Welkom Introductie ORMIT Aan de slag! - Myrte Ferwerda - Ingrid van Tienen - Alla Liberova Deel 1: Je kan pas iets

Nadere informatie

Wie ben jij? Ik ben... Introductie. HAVO/VWO bovenbouw

Wie ben jij? Ik ben... Introductie. HAVO/VWO bovenbouw HAVO/VWO bovenbouw Introductie Wie jij bent is niet in één zin te beantwoorden. Of je man of vrouw bent. Uit welk land je komt. Wanneer je geboren bent. Welke dingen (muziek, kleding, sport etc.) je leuk

Nadere informatie

Een etalage Geen depot. Basisprincipes voor een museumwebshop

Een etalage Geen depot. Basisprincipes voor een museumwebshop Een etalage Geen depot Basisprincipes voor een museumwebshop ONLINE RETAIL IN NEDERLAND - BRON: THUISWINKEL.ORG 9 Miljard Euro Digital shoppers In 2011 hebben 10,2 miljoen mensen een of meer online aankopen

Nadere informatie

Ik geloof, geloof ik. Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw. Mijn naam en klas:

Ik geloof, geloof ik. Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw. Mijn naam en klas: Ik geloof, geloof ik Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw Mijn naam en klas: Bezinningsmomenten In de godsdienstlessen stonden de afgelopen jaren verhalen centraal en de verschillende

Nadere informatie

Wie ben jij? Ik ben... Introductie VMBO

Wie ben jij? Ik ben... Introductie VMBO VMBO onderbouw Introductie Wie jij bent is niet in één zin te beantwoorden. Of je man of vrouw bent. Uit welk land je komt. Wanneer je geboren bent. Welke dingen (muziek, kleding, sport etc.) je leuk vindt.

Nadere informatie

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8 Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG]

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] 1 e graad secundair onderwijs Naam:... NATIONALE BASILIEK VAN HET HEILIG HART KOEKELBERG [DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] Met dit boekje kan je zelfstandig of in groep kennismaken met de basiliek. 2 Hoe ga

Nadere informatie

Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work

Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work kwantitatief onderzoek Onderdeel beveiliging 1 Onderzoekskader Ondanks de crisis is het in Nederland voor het overgrote deel van

Nadere informatie

4. Bent u tevreden met dat aantal? De hoeveelheid klanten mag wat mij betreft nog wel omhoog.

4. Bent u tevreden met dat aantal? De hoeveelheid klanten mag wat mij betreft nog wel omhoog. Riding Center Onderzoek Vereniging Het Natural Western Riding Center is een stal in Aalsmeer die zich heeft gespecialiseerd op Western Riding en Natural Horsemanship. Iedereen die op een paard vriendelijke

Nadere informatie

WHITEPAPER DIGITALE INNOVATIES VOOR MUSEA

WHITEPAPER DIGITALE INNOVATIES VOOR MUSEA WHITEPAPER DIGITALE INNOVATIES VOOR MUSEA Movin Westerlaan 51 8011 CA Zwolle t. +31 (0)85 20 30 010 movin e. info@movin.io DIGITALE INNOVATIES VOOR MUSEA Inspireer je bezoekers door ze een geweldige, persoonlijke

Nadere informatie

Vrijwilligers aan het stuur Toelichting op het nieuwe vrijwilligersbeleid van Raffy

Vrijwilligers aan het stuur Toelichting op het nieuwe vrijwilligersbeleid van Raffy Vrijwilligers aan het stuur Toelichting op het nieuwe vrijwilligersbeleid van Raffy Welkomstwoord De vrijwilligers van Raffy en Lâle zijn de olie in de machine. Zonder olie loopt de machine heel snel

Nadere informatie

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die

Nadere informatie

i- TIME Business & ExecuKve Coaching In Den Haag en omstreken

i- TIME Business & ExecuKve Coaching In Den Haag en omstreken i- TIME Business & ExecuKve Coaching In Den Haag en omstreken i- TIME Esther Adriaanse 06-51448868 Huijgensstraat 8, 2515 BD Den Haag BEDRIJFSCOUNSELING info@ikmecounseling.nl www.ikmecounseling.nl BUSINESS

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

Nieuwsbrief 2012, aflevering 4, oktober. Maatschappelijk nuttig. Hulp bij verhuizing. In dit nummer:

Nieuwsbrief 2012, aflevering 4, oktober. Maatschappelijk nuttig. Hulp bij verhuizing. In dit nummer: Nieuwsbrief 2012, aflevering 4, oktober In dit nummer: Hulp bij verhuizing/ Burendag/Samenwerking met Stichting Present/Alzheimertuin/ Salomon gastlocatie voor Dag van Dialoog/ Taalcoach/Fietscursus en

Nadere informatie

Cultuuronderwijs op zijn Haags

Cultuuronderwijs op zijn Haags Cultuuronderwijs op zijn Haags De Haagse Ladekast U U R WI C U LT JS OP JN HAA GS ZI RONDE Doorlopende leerlijnen voor Haagse basisscholen in een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8

Nadere informatie

Ons opvoedingsproject

Ons opvoedingsproject Vrije basisschool Inhoud van dit opvoedingsproject: Vijf opdrachten van een katholieke basisschool Woordbeeld van onze school Belangrijke waarden voor onze school Waarom kozen we deze waarden? Ons inspiratieverhaal

Nadere informatie

Kleding met een boodschap

Kleding met een boodschap Kleding met een boodschap Kleding met een boodschap Een opdracht voor groep 8 gericht op kritisch denken Door kritisch naar een show van Louis Vuitton te kijken en hardop te denken ontdekken de leerlingen

Nadere informatie

Stellingen en normering leerlingvragenlijst

Stellingen en normering leerlingvragenlijst Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 3.0 oktober 2014 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 3.0 Stellingen

Nadere informatie

Impressies uit Apeldoorn

Impressies uit Apeldoorn Impressies uit Apeldoorn We beleefden afgelopen woensdag een avond met een ster. Twee mensen uit het Israëlische dorp Neve Shalom Wahat al-salam (oase van vrede) lieten ons in een adembenemende presentatie

Nadere informatie

WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN. Verwerkingsboek. Philippe Boekstal DAMON. WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08

WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN. Verwerkingsboek. Philippe Boekstal DAMON. WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08 WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN Verwerkingsboek Philippe Boekstal DAMON WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08 VOORWOORD Dit verwerkingsboek bevat teksten en opdrachten die aansluiten bij

Nadere informatie

AAMU: Insider/Outsider. The art of Gordon Bennett

AAMU: Insider/Outsider. The art of Gordon Bennett W E R K M A P Art & ArguMENT is een artistiek debatproject van het AAMU, museum voor hedendaagse Aboriginal kunst en IDEA, International Debate Education Association. Een van de kenmerken van hedendaagse

Nadere informatie

Position Paper: Governance in het Stedelijk Museum Amsterdam, zoals ontwikkeld tussen

Position Paper: Governance in het Stedelijk Museum Amsterdam, zoals ontwikkeld tussen Position Paper: Governance in het Stedelijk Museum Amsterdam, zoals ontwikkeld tussen 2015-2018 1. Inleiding Dit position paper heeft ten doel op hoofdlijnen weer te geven op welke wijze het Stedelijk

Nadere informatie

Pedagogisch klimaat. Na.v. leerling-ouder en personeel enquête Beoordeling uitslagen

Pedagogisch klimaat. Na.v. leerling-ouder en personeel enquête Beoordeling uitslagen Pedagogisch klimaat Na.v. leerling-ouder en personeel enquête Beoordeling uitslagen De vragenlijsten zijn opgebouwd uit verschillende rubrieken. De vragen binnen de rubrieken worden items genoemd. Per

Nadere informatie

Seksuele vorming: gave (op-)gave

Seksuele vorming: gave (op-)gave Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld

Nadere informatie

Actie Schoenenmaatjes

Actie Schoenenmaatjes Sluisjournaal 18 e jaargang nr.2 december 2015 Welkom bij deze speciale editie, die bol staat van de sinterklaasviering. En goed voorbeeld doet goed volgen, want ook de kinderen gaven cadeautjes aan de

Nadere informatie

Goudvoorelkaar. Online marktplaats waar vraag en aanbod van vrijwilligers, vrijwilligerswerk en professionele hulp in Gouda bij elkaar komt.

Goudvoorelkaar. Online marktplaats waar vraag en aanbod van vrijwilligers, vrijwilligerswerk en professionele hulp in Gouda bij elkaar komt. Online marktplaats waar vraag en aanbod van vrijwilligers, vrijwilligerswerk en professionele hulp in Gouda bij elkaar komt. Goudse inwoners bij elkaar brengen. Dát doet Goudvoorelkaar.nl. Op deze online

Nadere informatie

Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond

Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Verenigingen, stichtingen en instellingen barsten doorgaans van de ambities en toekomstplannen. Maar om ze te realiseren heb je financiële middelen

Nadere informatie

Kunnen bewoners als bron een waardevolle bijdrage leveren aan kennis van en beeldvorming over de stad Zoetermeer?

Kunnen bewoners als bron een waardevolle bijdrage leveren aan kennis van en beeldvorming over de stad Zoetermeer? DE WONDERKAMER VAN ZOETERMEER Wisselwerking (werktitel) Kunnen bewoners als bron een waardevolle bijdrage leveren aan kennis van en beeldvorming over de stad Zoetermeer? INHOUD Inleiding Concept Bijlage:

Nadere informatie

Koning, keizer, admiraal: psychisch kwetsbaar zijn we allemaal.

Koning, keizer, admiraal: psychisch kwetsbaar zijn we allemaal. Koning, keizer, admiraal: psychisch kwetsbaar zijn we allemaal. Katrien Jacobs Jobcoach, ervaringswerker Birgit Bongaerts Psycholoog, systeemtheoretisch psychotherapeut en trainer Interactie- Academie

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

Oude Glorie. Evenementen. Nieuwsbrief jaargang 1, nummer 7. Onregelmatig (als er iets te melden valt) 10 september 2015. Website Oude Glorie

Oude Glorie. Evenementen. Nieuwsbrief jaargang 1, nummer 7. Onregelmatig (als er iets te melden valt) 10 september 2015. Website Oude Glorie Oude Glorie Nieuwsbrief jaargang 1, nummer 7 Onregelmatig (als er iets te melden valt) 10 september 2015 Website Oude Glorie De een is op weg naar het volgende evenement, de ander ligt al weer in de thuishaven.

Nadere informatie

Op wat voor manier bent u de afgelopen maand in contact gekomen met HorSense? (meerdere opties mogelijk) Anders, namelijk.

Op wat voor manier bent u de afgelopen maand in contact gekomen met HorSense? (meerdere opties mogelijk) Anders, namelijk. Op wat voor manier bent u de afgelopen maand in contact gekomen met HorSense? (meerdere opties mogelijk) 9 8 7 6 5 4 1 Anders, namelijk. o op bezoek geweest bij de boerderij o leden vergadering o tijdens

Nadere informatie

Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw

Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw 1 zaal 3 2 zaal 4 zaal 5 Liefde ik heb je zo lief! zaal 2 zaal 1 Ingang Uitgang begane grond Als je verliefd bent wil je er over

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Krabbie Krab wordt Kapper

Krabbie Krab wordt Kapper E-boek Geschreven en Vormgeving Esther van Duin Copyright Esthers Atelier www.esthersatelier.nl email info@esthersatelier.nl Krabbie Krab wordt Kapper Krabbie krab was een kunstenaar. Hij maakte beelden

Nadere informatie

Handreiking Workshop Omgaan met probleemgedrag, hoe tevreden ben jij?

Handreiking Workshop Omgaan met probleemgedrag, hoe tevreden ben jij? Handreiking Workshop Omgaan met probleemgedrag, hoe tevreden ben jij? Handreiking Workshop Omgaan met probleemgedrag, hoe tevreden ben jij? Medewerkers in de ouderenzorg weten vaak heel goed waar knelpunten

Nadere informatie

Jaar Werkboek 4 weken Challenge

Jaar Werkboek 4 weken Challenge Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij

Nadere informatie

RISICO = KANS X FINANCIEEL EFFECT Opdrachtenblad Categorie:

RISICO = KANS X FINANCIEEL EFFECT Opdrachtenblad Categorie: Opdrachten Opdracht 1 Wat zijn de voordelen van het verzekeren van je telefoon? Kan een verzekering ook nadelig zijn? Zou jij zelf je telefoon verzekeren? Waarom wel of waarom niet? Hoe bepaal je of je

Nadere informatie

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Uitslag WSV-enquête 2010-2011

Uitslag WSV-enquête 2010-2011 Uitslag WSV-enquête 2010-2011 Bestaande problemen kunnen niet opgelost worden op hetzelfde niveau waarin ze gecreëerd zijn. Albert Einstein Welke thema s? Alle enquête vragen zijn thema s voor 2010-2013

Nadere informatie

De nieuwsbrief zal ook op onze website www.casparuscollege.nl worden geplaatst.

De nieuwsbrief zal ook op onze website www.casparuscollege.nl worden geplaatst. Nieuwsbrief Schooljaar 2015-2016, nr. 1 september 2015 Geachte ouder(s) en/of verzorger(s), Voor u ligt de Nieuwsbrief van september 2015. In deze nieuwsbrief: Van de directeur Nieuws van de Ouderraad

Nadere informatie

Nieuwsbrief 4 nazomer 2008

Nieuwsbrief 4 nazomer 2008 Nieuwsbrief 4 nazomer 2008 Van de redactie Hierbij ontvangt u de nazomer nieuwsbrief van Haagse Ontmoetingen Wij houden graag iedereen op de hoogte van de gebeurtenissen in en rond dit bijzondere project.

Nadere informatie

Lekker in je vel in 7 stappen. Life Balance

Lekker in je vel in 7 stappen. Life Balance Lekker in je vel in 7 stappen Welkom bij deze E-cursus Dank je wel voor het aanschaffen van deze E-cursus. Ik ga jou helpen zodat jij weer lekker in je vel komt te zitten. Wat ik zelf heb ervaren en waar

Nadere informatie

Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit. Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl KUNSTHUIS

Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit. Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl KUNSTHUIS Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit Reizen in de Tijd is een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. De activiteiten gaan over de leerlingen en de plek

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting Vrienden van het Zeeuws Museum 2012-2016

Beleidsplan Stichting Vrienden van het Zeeuws Museum 2012-2016 Beleidsplan Stichting Vrienden van het Zeeuws Museum 2012-2016 De stichting Vrienden van het Zeeuws Museum is gelieerd aan het Zeeuws Museum en werkt binnen de kaders van het museum. Beleidsplan Zeeuws

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

Workshop Business Model Innovatie Aan de slag om uw eigen verdienmodel te vernieuwen

Workshop Business Model Innovatie Aan de slag om uw eigen verdienmodel te vernieuwen Inleiding Programma Aanmelden Route Workshop Business Model Innovatie Aan de slag om uw eigen verdienmodel te vernieuwen Het workshopmodel en het boek zijn inmiddels wereldberoemd en spraakmakend. Nu komt

Nadere informatie

Rapportage evaluatie Publieksdag 2011 Aan de hand van een enquêteformulier is deze rapportage opgesteld

Rapportage evaluatie Publieksdag 2011 Aan de hand van een enquêteformulier is deze rapportage opgesteld STICHTING BORDERLINE Rapportage evaluatie Publieksdag 2011 Aan de hand van een enquêteformulier is deze rapportage opgesteld Bestuur Stichting Borderline 23-7-2011 De publieksdag 2011 is goed ontvangen

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

LANDART-PROJECT WATERMERK

LANDART-PROJECT WATERMERK WATERMERK 1 Versie 3 - februari 2016 LANDART-PROJECT WATERMERK Wie, wat is Fryslân? Wie, wat is Nederland? Wie willen we zijn? Waar staan we voor? Is er iets dat meer bepalend is voor onze toekomst dan

Nadere informatie

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog

Nadere informatie

Wat wil jij? Wat wil ik?

Wat wil jij? Wat wil ik? Alle formulieren bij het boek Wat wil jij? Wat wil ik? ALLE PAGINACIJFERS KOMEN OVEREEN MET DE PAGINANUMMERS IN HET BOEK UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER eens oneens 1 Ik vind mijzelf aantrekkelijk

Nadere informatie

8-stappen ONTDEK-JEZELF

8-stappen ONTDEK-JEZELF 8-stappen ONTDEK-JEZELF SCHATKAART #rust #richting #route VOORWOORD Als klein jongetje droomde ik al van het avontuur. Dat ik in mijn avonturenmobiel niet alleen de wereld, maar vooral mezelf zou ontdekken.

Nadere informatie

nestwarmte ontvangende hand A1 Vertrouwen versus wantrouwen een hand vol pluimen A2 Mogelijkheden versus beperkingen

nestwarmte ontvangende hand A1 Vertrouwen versus wantrouwen een hand vol pluimen A2 Mogelijkheden versus beperkingen Componenten van levensbeschouwelijke en Ervaringen en geloofsverhalen, Klasrituelen, religieuze groei belevingen geloofsbeelden, van kleuters Godsbeeld, feesten Dat verdient een pluim! Jezusbeeld GEVENDE

Nadere informatie

Verlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling. Nieuwsbrief 1 jaargang 2013

Verlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling. Nieuwsbrief 1 jaargang 2013 Verlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling Nieuwsbrief 1 jaargang 2013 Afwezigheid van oordeel, een mooi onderwerp om eens bij stil te staan of over te praten

Nadere informatie

Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten

Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten Leergang Veranderen en Organiseren in gemeenten Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Hoe bied ik ontwikkelingen in en buiten mijn organisatie

Nadere informatie

Inleiding van prof. mr. Roel Bekker ter gelegenheid van de intreedrede van mr. dr. G.S.A.

Inleiding van prof. mr. Roel Bekker ter gelegenheid van de intreedrede van mr. dr. G.S.A. LEVEDEMANAGER! Inleidingvanprof.mr.RoelBekkertergelegenheidvandeintreedredevanmr.dr.G.S.A. DijkstraalslectoropdeHaagseHogeschool,25januari2012. Dederdewoensdagvanmeihadeengedenkwaardigedaginonsstaatsbestelmoeten

Nadere informatie

Tertzio www.pleyade.nl

Tertzio www.pleyade.nl Tertzio www.pleyade.nl Welkom op Tertzio Warm, persoonlijk en sfeervol. Dat is waar de verpleegunit van Pleyade op Tertzio voor staat. Wij bieden zorg aan mensen met een lichamelijke aandoening in een

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Vertrouwen. Margriet Ledin-de Hoop. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

Vertrouwen. Margriet Ledin-de Hoop. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Vertrouwen Margriet Ledin-de Hoop Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Inhoudsopgave Woord vooraf 6 1. Op reis 8 2. Spring! 15 3. Ver weg of heel dichtbij? 24 4. Actief afwachten 32 5. In vertrouwen keuzes

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten

Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes

Nadere informatie

PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen

PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen Door Annelies Verkest Verpleegkundig specialist Kliniek Sint-Jozef Pittem Inhoud van de presentatie 1. Totstandkoming 2.

Nadere informatie

Het Nationale Klantbelevingsonderzoek 2012 (preview) Beleef en beïnvloed de klant!

Het Nationale Klantbelevingsonderzoek 2012 (preview) Beleef en beïnvloed de klant! Het Nationale Klantbelevingsonderzoek 2012 (preview) Beleef en beïnvloed de klant! Klantenbinding is essentieel voor organisaties om te overleven. Klanten worden steeds veeleisender; naast een goede functionele

Nadere informatie

Doofblinde cliënten in een Audiologisch Centrum. Steffie Hendriks-Buurman, 2014

Doofblinde cliënten in een Audiologisch Centrum. Steffie Hendriks-Buurman, 2014 Doofblinde cliënten in een Audiologisch Centrum Doofblind? Combinatie van visuele en auditieve beperking Doof-/slechthorendheid en blind,-/slechtziendheid Doofblind? Belemmert mensen in communicatie, verwerven

Nadere informatie

Levensvragen tevoorschijn luisteren

Levensvragen tevoorschijn luisteren Levensvragen tevoorschijn luisteren Westervoort Wout Huizing 10 oktober 2014 Pietje, patje, poe Opdracht : Wat zijn levensvragen? Van wie zijn levensvragen? Hoe signaleer je een levensvraag? Wat doe je

Nadere informatie

Met enthousiaste werkpaarden naar Roemenië

Met enthousiaste werkpaarden naar Roemenië Met enthousiaste werkpaarden naar Roemenië Woorden van deze les de vrijwilliger uitzenden lokaal hulpbehoevend internationaal de omstandigheden relativeren het aanpassingsvermogen de handen uit de mouwen

Nadere informatie

Avondwake. Mientje van Dijk - van Halteren. Dinsdag 27 juli 2010 om 19:00 uur Sint Jozefkerk Achterveld

Avondwake. Mientje van Dijk - van Halteren. Dinsdag 27 juli 2010 om 19:00 uur Sint Jozefkerk Achterveld Avondwake Mientje van Dijk - van Halteren Dinsdag 27 juli 2010 om 19:00 uur Sint Jozefkerk Achterveld 1 2 Begroeting Tijdens begroeting steken zusjes van Mientje kaarsen aan: Nel, Joke, Corry, Marjan en

Nadere informatie