Een (al dan niet virtuele) genealogische wandeling. op het Kiel en het Wilrijkse Plein

Transcriptie

1 Een (al dan niet virtuele) genealogische wandeling op het Kiel en het Wilrijkse Plein

2 1 Vertrek aan de Dikke Mee 2 Fortje 6 & Minerva 3 Kruishofstraat - OS 1920 & WT Sint Bernardse Steenweg met den Tir 5 Jongensschool Pierenbergstraat 6 De Bosschaertstraat 104 en Wittestraat Beerschotstraat 18 9 De blekke school en meisjesschool Speerstraat 10 De Bosschaertstraat Abdijstraat 232 en Kruisstraat 12 Kruishofstraat Het Wilrijkse plein De hoofdrolspelers : woonde op het Wilrijkse Plein / het Kiel tussen: gedurende: Florentine Alexandre Vieuxville jaar Leunis Barentsen Middelburg Logne 36 jaar Albert Barentsen Lange Lozanastraat 32 jaar

3 Florentine Leunis Albert

4 1 Vertrek aan de Dikke Mee Rond 1900 Van voor 1900 bevindt zich op de hoek van de Beukenlaan en de Eglantierlaan de afspanning Dikke Mee. Met zijn speelhof is het één van de meest populaire plekken in Antwerpen om in de vrije tijd naar toe te gaan, vaak in combinatie met een wandeling in het Nachtegalenpark. Vanuit de stad komen de mensen op zondag met tram 5 van de Groenplaats via de Nationalestraat en de Lange Lozanastraat. Van op het Kiel is het een mooie zondagswandeling van een tweetal kilometer langs de zuidkant van het Wilrijkse Plein tot aan de Dikke Mee. In 1913 wordt de oude Dikke Mee helemaal verbouwd tot een nieuw café :

5 Onder deze vorm kunnen Florentine en Leunis café de Dikke Mee gekend hebben. Of ze tijdens de periode deze afspanning soms ook echt als zondagsdoel hadden, al dan niet met de kinderen, daarover weten we niets. Misschien kwam vader Albert Alexandre hier wel tussen 1891 en 1913 af en toe in de oude Dikke Mee, al dan niet met vrouw en dochter Florentine? Amper 700m van de kazerne We weten het niet. In 1956 wordt de Dikke Mee afgebroken om plaats te maken voor een appartementsgebouw. 40 jaar later, in 1994, wordt het politiekantoor aan de ingang van het Nachtegalenpark verbouwd tot een café-restaurant dat, ter herinnering aan de oude overbuur, ook de naam Dikke Mee krijgt. Maar nu op weg voor onze genealogische wandeling. We volgen de Gérard le Grellelaan richting stad tot aan de hoek met de Vogelzanglaan. Vooraleer we links de Vogelzanglaan indraaien richting het Kiel, kijken we aandachtig richting stad: 300 m voor ons, juist links naast de brug over de ring, zien we het roodbakstenen Fortje 6 liggen, 22 jaar lang de woonplaats van Albert Alexandre met zijn dochter Florentine. 400 m verder in dezelfde richting, zien we boven de met gras begroeide Brialmontomwalling, de imposante gebouwen van de Minerva-fabriek uitsteken. Van aan de Karel Oomsstraat tot rechts achter de Wilrijkse Poort, die we in het verlengde van de oude Le Grellelaan langs de huidige Dikke Mee (ooit Parklaan) zien staan. De fabriek waar Leunis 20 jaar werkt, eerst als klerk in het magazijn, daarna al boekhouder.

6 Fortje 6 Minerva

7 2 Fortje 6 & Minerva Toen Antwerpen zich in de 19 eeuw sterk ging uitbreiden buiten de Spaanse vesten, werden rond 1850 een 7-tal kleine forten ( fortins, fortjes ) gebouwd ter verdediging van de groeiende stadswijken Borgerhout en Berchem. Als 10 jaar later Antwerpen wordt uitgebouwd tot het Nationaal Réduit en de grote Brialmontversterkingen worden gebouwd, verdwijnen enkele van deze fortjes. Fortje 6 blijft bestaan en wordt opgenomen in de Brialmont-vesting waar het dienst blijft doen als kazerne Kiel

8 Even een stukje familiegeschiedenis om Fortje 6 binnen onze genealogische wandeling te kunnen situeren: Albert Alexandre ( 1861), de vader van Florentine, is achterkleinzoon van een Brusselse staatsambtenaar die door de Napoleontische administratie in 1805 naar het Département de l Ourthe wordt gestuurd om er de gemeenten te begeleiden bij het invoeren van de nieuwe Code Napoleon en de bevolkingsadministratie. Deze Charles Alexandre, de overgrootvader van Albert, betrekt het landhuis aan de Fourneau de la Forge in Mormont. Zijn jongste zoon, Marcellin Alexandre ( 1809), de grootvader van Albert, zal in La Forge opgroeien en twee maal huwen. Bij het eerste huwelijk gaat hij in Aisne wonen, bij het tweede in Heyd. Hij is er onderwijzer en gemeentesecretaris en wordt ook légiste, rechtskundige. De wetgeving heeft hij uiteraard van zijn vader geleerd. Hij staat in de hele streek en tot zelfs in Luik bekend als Maître Alexandre. Uit zijn eerste huwelijk heeft Marcellin een dochter, Marie Marguerite Alexandre ( 1832), die verloofd is met een beroepsofficier van hoge afkomst. Hubert de Grandmaison, heet die man. Maar het huwelijk gaat in extremis niet door en Marie Marguerite wordt ongehuwde moeder van een zoon Albert. Albert Alexandre dus, het had ook Albert de Grandmaison kunnen zijn Albert Alexandre groeit op in Aisne en in Heyd, vervult zijn legerdienst in Luik, waar hij een administratieve taak krijgt toegewezen, en zoekt daarna werk. Na een paar jobs her en der, belandt hij in Vieuxville, waar hij Mélanie Paulis leert kennen. Ze gaan trouwen maar hebben geen centen Albert vertrekt daarom naar de nieuwe Congo Vrijstaat van Leopold II waar hij 3 jaar als officier in de Compagnie d Administration te Boma (toen hoofdstad van Congo) geld verdient en spaart. Mélanie verdient ondertussen haar deel van het geld als Institutrice de Couture in de gemeenteschool van Vieuxville. Terug in België, huwt Albert Alexandre in 1890 zijn Mélanie Paulis. Nog hetzelfde jaar wordt dochtertje Florentine Alexandre geboren in hun huisje in de Truchette te Vieuxville. Albert zoek een tijdje vruchteloos een geschikte job en zal uiteindelijk zijn oude legeroverste van Luik aanschrijven om te bemiddelen bij het zoeken naar een baan in het leger. De man is ondertussen Kolonel Commandant van het 5 regiment Artillerie geworden, gelegerd in het Nationaal Réduit in Antwerpen. Hij wil een bekwame administratieve kracht als Albert graag in dienst nemen als zijn persoonlijke secretaris. En zo verhuizen Albert Alexandre (30 jaar) en Mélanie Paulis (35 jaar) met dochtertje Florentine (1 jaar) in 1891 naar Antwerpen. Albert wordt Wachtmeester-Secretaris van het 5 regiment Artillerie dat gekazerneerd is in het Fortje 6.

9 Rond 1900 : Albert poseert Nee, geen heldhaftige generaal, wel een bekwame secretaris die heel erg goed is in zijn administratieve werk! Florentine woont van 1891 (1 jaar oud) tot 1913 (23 jaar oud) in Fortje 6 : 2,5 jaar Moeder Mélanie overlijdt op 37-jarige leeftijd. Florentine zal daarom tot haar 6 jaar veel bij grootmoeder Anne Joseph Fagnoul in Vieuxville verblijven. 4 jaar Vader Albert hertrouwt met Thérèse Pacquot uit Scherpenheuvel. De stiefmoeder verzorgt Florentine goed maar zonder enige vorm van hartelijkheid. 6 jaar Florentine gaat naar de gemeenteschool waar ze vlot Vlaams leert spreken. 16 jaar Stiefmoeder Thérèse overlijdt. Florentine gaat naar de Staatsnormaalschool in Brugge. Ze verblijft er 3 jaar tijdens het schooljaar op internaat. 17 jaar Albert huwt met Hortense Gaspard uit Jemelle. 19 jaar Bij Albert en Hortense wordt zoontje Marcellin geboren. Een 19 jaar jonger stiefbroertje van Florentine. 20 jaar Florentine haalt in Brugge het diploma van onderwijzeres en gaat nu voor 2 jaar naar de Ecole Normale de l Etat in Luik. 21 jaar een tweede stiefbroertje voor Florentine, Albert. 22 jaar Florentine haalt in Luik het diploma van regentes voor de vakken Frans en Engels. Eind september 1913: Florentine kan aan de slag als onderwijzeres in de Blekke School aan de De Bosschaertstraat op het Kiel. Ze woont nog steeds in Fortje 6. Begin december 1913: vader Albert is op pensioen gesteld en verhuist met Hortense en de twee zoontjes naar Jemelle. Florentine verhuist naar een kamer in de Wittestraat op het Kiel. Een goede twee maanden gaat Florentine elke dag heen en weer van Fortje 6 over het Wilrijkse Plein naar het Kiel. Over dit alles en het prachtige verhaal van het Wilrijkse Plein vertellen we straks veel meer op het einde van de Abdijstraat...

10 1 Hier achter de kersenboom wonen de Alexandre s. foto 1 foto 2 2

11 Bevolkingsregister 1913 : Florentine is gemeenteonderwijzeres geworden. Albert, Hortense en de 2 kleine jongens vertrekken begin december 1913 naar Serinchamps bij Jemelle. Florentine komt na Wittestraat en huwelijk in 1914 in de Kruishofstraat 160 terecht. De ligging van Fortje 6 in 2015 : Op de Ring, net naast de brug van de Gérard Le Grellelaan

12 Aan de stadszijde van de Brialmontomwalling ligt de Minerva-fabriek. Aan de Karel Oomsstraat wordt in 1987 een fabriek voor motorfietsen opgericht, die in 1904 auto s begint te bouwen. Luxueuze, goed afgewerkte, snelle, op maat gemaakte Minervaauto's. Al snel kent het begoede deel van de wereldbevolking Minerva. Leden van koningshuizen, mensen van adel, filmsterren en grote bedrijfsleiders uit alle continenten rijden rond in een Minerva uit Antwerpen. De enige concurrent van formaat is Rolls-Royce. 1 2 Rond personeelsleden. 2 1 Rond Minerva heeft nu 6500 werknemers.

13 Leunis Barentsen, zoon van Joost Barentsen en Suzanna Barentsen uit Middelburg, komt in augustus 1909 naar Antwerpen en vindt hier bij Minerva werk als klerk in het magazijn. Hij zal daarom op het Kiel komen wonen en er een paar jaar later Florentine Alexandre ontmoeten. Het mooie verhaal vol toevalligheden van hoe Leunis op het Kiel terecht komt zullen we verderop vertellen als we voor het huis in de Beerschotstraat 18 staan. Daar situeert zich het mysterieuze begin van alles In 1913 wordt Leunis boekhouder bij Minerva en zal dat blijven tot Hij ziet dan dat het bedrijf in moeilijkheden komt en zal na 20 jaar Minerva-dienst overstappen naar de bank Crédit Maritime aan de Graanmarkt in Antwerpen. Daar zal hij 15 jaar kassier zijn tot aan zijn pensioen begin De jaren 20 zijn de gouden jaren voor Minerva maar het bedrijf volgt onvoldoende de nieuwe methodes voor serieproductie waardoor de productiekost te hoog oploopt en als de New Yorkse beurs in 1929 crasht, waardoor een wereldwijde economische crisis ontstaat, daalt de vraag naar dure Minerva-auto s dramatisch. In 1934 gaat Minerva ten onder. Het bedrijf wordt door autofabriek Imperia uit Verviers gekocht en zal een beperkte doorstart kennen als nieuwe Minerva-fabriek die in licentie terreinwagens bouwt van Land Rover aan de Vredebaan in Mortsel. De fabriek zal tijdens de 2 de wereldoorlog gebruikt worden door de Duitse bezetter als "Frontreparaturbetrieb Erla VII" voor de opslag en fabricage van vliegtuigonderdelen en is daardoor het doel van een groot Amerikaanse bombardement op Mortsel op 5 april Een droevig einde voor de eens wereldvermaarde Minerva-fabriek

14 3 Kruishofstraat -- OS 1920 & WT 1930 Op weg nu naar het Kiel. We gaan langs de Vogelzanglaan (dwars over het Wilrijkse Plein), steken de Jan van Rijswijcklaan over, nemen de Beschavingstraat tot aan de Camille Huysmanslaan en draaien daar linksaf. Tot aan WO1 is dit een agrarisch gebied met verspreid een aantal boerderijen en hier en daar kleine werkmanshuisjes. Door het gebied loopt de Kruishofstraat, een aardeweg die in het verlengde van de Lange Elzenstraat, Antwerpen verbindt met Wilrijk via het Kruishof. In 1860 is de weg doorgesneden door de Brialmontvestingen en moet er omgelopen of gereden worden langs de Boomse Poort of de Wilrijkse Poort. In 1912 wordt door stadsarchitect Lemeunier een urbanisatieplan uitgewerkt om hier een nieuwe zuidelijke stadswijk buiten de vesten te doen ontstaan. Tegen 1920 wordt als eerste fase de Jan Van Rijswijcklaan geleidelijk van aan de Driehoek doorgetrokken tot aan de Olympiadelaan. Op die manier wordt er een vlotte verbinding naar de Olympische Spelen van 1920 in het Beerschotstadion gecreëerd. De volledige uitwerking van het urbanisatieplan in het gebied hier tussen de Van Rijswijcklaan en de Boomse Steenweg zal pas na 1930 aangevat worden, nadat er in 1930 een wereldtentoonstelling plaats vindt. De Olympische Spelen van 1920 : Op de gronden van het oude Beerschothof, achter de De Bosschaertstraat, wordt de paardenrenbaan omgebouwd tot een atletiekstadion met een monumentale toegangspoort. De spelen worden georganiseerd dankzij een financiering door diamantairs en reders.

15 29 landen nemen deel. Maar na de feestelijke opening door koning Albert, blijft het stadion zo goed als leeg. De prijzen zijn te hoog, het weer is slecht en de Antwerpenaren interesseren zich niet aan atletiek, ze komen alleen kijken naar voetbal en worstelen. Het organisatiecomité gaat halverwege de spelen dan ook failliet. Het zwemmen gebeurt in het water van de vesten. De deelnemers beklagen er zich over dat het water pekzwart is en stinkt en dat er ratten naast hen meezwemmen Of Leunis en Florentine naar één of ander sportevenement van de OS gaan kijken, weten we niet, maar het is weinig waarschijnlijk. Leunis gaat misschien naar de finale van het voetbal? De enige gouden medaille die België wint! Maar dat heeft dan weer alles te maken met het halverwege de wedstrijd boos weglopen van de Tjechische tegenstander De wereldtentoonstelling van 1930 : Veel succesvoller verloopt de grote wereldtentoonstelling in De derde in Antwerpen na 1885 en 1894 (die plaatsvonden op de gronden van de gesloopte citadel op het Zuid). De grote verticale as met het ronde punt wordt na de WT de Camiel Huysmanslaan. De grote inkompoort op de Jan Van Rijswijcklaan verdwijnt en de straat wordt rechtgetrokken. De grote horizontale as wordt de Jan de Voslei. Het Paleis van de Vlaamsche Kunst wordt, zoals vooraf gepland, de Christus Koningkerk.

16 Na 1930 wordt het terrein van de wereldtentoonstelling dus omgevormd tot een stadswijk die vrij snel volgebouwd geraakt. Buiten de reeds genoemde Christus Koningkerk, vinden we hier in de tentoonstellingswijk nog een ander souvenir van de tentoonstelling: als je de Beschavingsstraat even verder noordwaarts door zou lopen, kom je uit op een driehoekig restant (een lunet ) van het Brialmont-vestingswater. Dit water is ook duidelijk te zien op het WT-plan op de vorige pagina. Binnen deze waterdriehoek ligt het paviljoen van Engeland met twee toegangsbruggen in Art Deco stijl. Deze bruggen bestaan vandaag nog en werden zelfs recent gerestaureerd. Leunis en Florentine en ook de 15-jarige Albert komen regelmatig naar de expositie. Dat weten we omdat Leunis schrijft dat ze een abonnement genomen hebben. In een tijd zonder tv, internet en andere media is zo een blik op de wereld dan ook iets buitengewoons! En dan nog wel op wandelafstand van thuis Opmerkelijk detail op het plan: in het Franse paviljoen werd het Fortje 7 geïntegreerd. De fortjes hebben dus zeker nog tot 1930 bestaan. Ook op een kleine foto van na de afbraak van de expo, zien we Fortje 7 nog altijd naast de Art Deco brug staan : We lopen verder langs de Camille Huysmanslaan, steken de Jan De Voslei over, gaan op de Boomse Steenweg even rechts en direct terug naar links naar het Kielpark. We zijn nu echt op het Kiel. Langs de rand van het Kielpark gaan we verder in de richting van de Sint Bernardse Steenweg.

17 4 Sint Bernardse Steenweg met den Tir De Kil was een inham van de Schelde met mogelijk een kleine haven ter hoogte van de huidige Sint Jansvliet. Bij de stadsuitbreiding rond 1200 wordt deze inham gebruikt als begin van de Sint Jansvliet Steenhouwersvest Kil, Kyle, Kiel wordt dan de naam voor het gebied buiten deze stadsuitbreiding. De Sint Michielsabdij, de scheepswerven van Napoleon, de citadel en de Brialmont-omwalling schuiven dit toponiem steeds verder naar buiten tot het uiteindelijk samenvalt met het gebied Bernescot. Een scot is in Frankisch Germaans een schot, een afscheiding, een afperking, een afgeschermd gebied waarin vee gehouden wordt. Een bern, beer is een varken, een everzwijn. De term wordt nu nog altijd gebruikt maar alleen voor een mannetjesvarken. Samengevat: Bernescot, geëvolueerd tot Beerschot = een afgeschermd gebied waar varkens gehouden worden. In 1850 is het Kiel nog een agrarisch gebied met verspreid een aantal boerderijen en een paar 17 de eeuwse hoven: het Beerschothof, het Hof van Waarloos en centraal het grote Prelaatshof (ook St. Michielshof genoemd). Het Kiel rond In de cirkel het geplande Fortje 6

18 Door het gebied loopt al sinds de 17 de eeuw de Sint Bernardse Steenweg die Antwerpen via Hoboken met Hemiksem, Schelle en Niel verbindt. De naam verwijst naar de Sint Bernardus abdij in Hemiksem. Bij het naderen van de Sint Bernardse Steenweg zien we rechts het Kielpark: Van 1786 tot 1935 was dit het Kielkerkhof, het grote kerkhof van Antwerpen. De toegangspoort tot het Kielkerkhof.

19 De eerstgeborene bij Florentine en Leunis is Albert in Een jaar later wordt een dochtertje Suzanna geboren. Als ze 1 jaar oud is, sterft ze op enkele dagen tijd ten gevolge van een darminfectie. Suzanna wordt hier op het Kielkerkhof begraven. Voor Florentine is dit het grootste verdriet dat ze in haar leven moet verwerken. Jarenlang komt ze regelmatig even naar het kerkhof hier. En elke ziekte van de kinderen zal steeds paniek veroorzaken In 1935 wordt het Kielkerkhof gesloten en worden veel graven overgebracht naar het nieuwe stedelijke kerkhof in de tuinen van het Schoolselhof. Op de gronden van het kerkhof wordt het Kielpark aangelegd.

20 Naast het kerkhof heeft de stedelijke dienst parken en plantsoenen een bloemenkwekerij. Daar wordt in 1912 ook een grote orangerie gebouwd die in 1952 tot stadsfeestzaal wordt omgevormd. Vanaf 1870 wordt het Prelaatshof verkaveld en verrijst op deze gronden, tussen de Sint Bernardse Steenweg en de Boomse Steenweg, het huidige Kiel met de Abdijstraat als hoofdader. In 1907 wordt het Waarlooshof verkaveld en in 1920 het Beerschothof. Begin 20 ste eeuw wordt het Kiel een steeds dichter bevolkt gebied en begint te verstedelijken. Rond 1900 is het Kiel aan het verstedelijken. In 1880 verschijnt tegenover de Abdijstraat, het indrukwekkende complex van de stedelijke schietbaan, de zogenaamde tir à la cible, kortweg den tir, dat sindsdien de Sint Bernardse Steenweg domineert. De stedelijke burgerwacht ( garde civique ) houdt hier wekelijks zijn schietoefeningen.

21 De burgerwacht ontstaat tijdens de Belgische revolutie in 1830 om de orde te handhaven. Ze is georganiseerd op stedelijk niveau. Vooral vrijgezellen, vrijgesteld van het leger, trekken wacht op, voeren patrouilles uit ter bescherming van personen en eigendommen en staan in voor de orde tijdens stakingen. Op zondagmorgen worden er schietoefeningen gehouden. De opgedane ervaring blijft echter minimaal en het gebrek aan discipline is legendarisch. De bevolking neemt de garde civique dan ook niet au sérieux en bestempelt ze als operettenleger van zondagssoldaten. In 1914 verdwijnt de burgerwacht geruisloos omdat de Duitsers hen beschouwen als terroristen of sluipschutters. Achter het poortgebouw vinden we tot 1914 de langwerpige schietbaan: een grote put met daar omheen een hoge dijk die aangelegd is met de uitgegraven grond. In de put zijn op verschillende afstanden doelen aangebracht. De dijk moet de omgeving beschermen tegen kogels en geluidsoverlast. Na de oorlog, in 1919, wordt op de gedempte schietbaan een stedelijke handels- en nijverheidsschool (heet nu technische school ) gebouwd. Het is in deze school van den Tir dat Florentine, na 20 jaar onderwijzeres ten zijn geweest in de Blekke School (daar komen we straks langs), 10 jaar lang als taallerares Engels (en waarschijnlijk ook Frans) voor de klas zal staan bij meisjes van 15 tot 18 jaar. Van 1933 tot Florentine is dan 43 tot 53 jaar oud. Achter de koude en stoere militaire voorgevel, heeft de schietbaan nu plaats gemaakt voor grote, vriendelijke klasgebouwen rond een speelplaats met veel groene aanplantingen.

22 Dat zien we tenminste op enkele kleine plaatjes in het stadsarchief : De algemene vakken worden in de voormiddag gegeven, de praktijkvakken in de namiddag. Florentine is dan ook s namiddags altijd vrij. De school breidt steeds uit en in 1939 worden de gebouwen aan de Sint Bernardse Steenweg uitsluitend jongensschool. Flore verhuist naar de Van Peenestraat, schuin achter den Tir en zal daar de laatste 5 jaar van haar carrière les geven in de nieuwe gebouwen voor de meisjesschool. Het heeft geen zin van de Schijfstraat in te lopen naar de Van Peenestraat. Het nieuwe schoolgebouw is onzichtbaar want volledig ingebouwd in een huizenblok met rondom huizen zonder tuin. Aan het nummer 4 van de Van Peenestraat is er een eerder kleine en onopvallende schoolpoort. Alleen vanuit de lucht is de school zichtbaar

23 Vandaag bestaat de school van den Tir niet meer. Op de terreinen van de schietbaan en de school staat nu een winkelcentrum. De monumentale voorgevel bleef bewaard. Binnen moet je proberen je verbeelding aan te spreken om je de klaslokalen en de speelplaats voor te stellen. Hier liep Florentine rond en stond ze voor de klas Tijdens de Antwerpse Kermisweek in augustus van de 20-er en 30-er jaren vindt er op de Sint Bernardse Steenweg en in de Abdijstraat steeds een braderij met grote feestelijkheden plaats. Een traditie die 80 jaar later blijkbaar nog altijd bestaat

24 5 Jongensschool Pierenbergstraat We verlaten de Sint Bernardse Steenweg en wandelen de vaak drukke Abdijstraat in. De Meir van het Kiel, noemt men ze ook. De eerste dwarsstraat is de Pierenbergstraat, genoemd naar een zandheuvel die zich hier voor de verkaveling van het Kiel bevond. Op de hoek van de Abdijstraat met de Pierenbergstraat, staat de stedelijke lagere jongensschool die iedereen kent als de Pierenbergstraat. De gevel van de jongensschool langs de Abdijstraat.

25 Het hoekgebouw behoort niet tot de school, het is het politiebureel van het Kiel. De Pierenbergstraat richting Beerschot. Links, over het kruispunt met de Abdijstraat, de gevel van de school.

26 Enkele plaatjes van op de speelplaats. Albert zit in 1921 voor zijn eerste leerjaar op de Blekke school bij Florentine in de klas. Jongens en meisjes zitten daar samen. Hier in de Pierenbergstraat loopt hij school van het 2 de tot het 6 de leerjaar. Van 1922 tot Daarna volgt hij hier ook het 7 de en 8 ste leerjaar. Het 7 de en 8 ste leerjaar werd in 1914 samen met de leerplichtverlenging tot 14 jaar ingevoerd. Kinderen die op hun 12 jaar nog niet naar de vakschool (nu BSO ) of de nijverheidsschool (nu TSO ) wensen te gaan, volgen deze twee leerjaren. Eigenlijk niets anders dan wat nu de middenschool heet. Het is in dit 7 de en 8 ste leerjaar dat Albert in dezelfde klas zit als Fons Schellens. Ze zullen vrienden blijven voor het leven. In 1929 stapt Albert, op sterk aandringen van Florentine, naar de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen om er bouwkunde te gaan studeren. Na het 3 de tot 6 de jaar academie en een aanvullend 7 de jaar haalt Albert het diploma van Architect. Zijn eerste werk als gediplomeerd bouwmeester is de verbouwing in 1934/35 van het huis in Logne: de uitbouw van de zolder boven de zitkamer tot een grote en een kleine slaapkamer met veranderingen aan het dak. Albert kan van 1935 tot 1938 (20-23 jaar oud) aan het werk bij architect Kaplanski in Antwerpen. De periode is onderbroken in 1937/38 voor zijn legerdienst. Hij verblijft in de Schoolcompagnie in Antwerpen, is elke dag vrij tussen 18 en 22 uur en kan zo reeds cursussen aan het Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde in Antwerpen gaan volgen. In februari 1939 (24 jaar) treedt Albert in dienst als tekenaar bij de dienst der militaire gebouwen in Brussel. In mei 1940 verblijft hij gedwongen een aantal maand in Zuid-Frankrijk en wordt vanaf oktober 1940 tewerkgesteld in Brugge. Vanaf 1944, bij zijn terugkeer naar Antwerpen, gaat hij verder cursussen volgen aan het Hoger Instituut, waar ondertussen ook een zekere Els Janssen uit de Langstraat in Borgerhout student is

27 In de winter van 1944/45 vallen en V-bommen op Antwerpen. Ook op het Kiel. Op 20 december, even na de middag, valt een V-bom op de school van de Pierenbergstraat. Er zijn geen kinderen op school maar er vallen veel slachtoffers in de omgeving en de schade is groot. De inslag gebeurt op 50 m van de De Bosschaertstraat 104. De enkele huizen tussen de school en het huis Barentsen vangen de grootste drukgolf op en de structuur van het huis is niet geraakt maar toch is er aanzienlijke schade : alle ramen en vensters, de voordeur en alle binnendeuren zijn met hun lijst weggeblazen. Met uiteraard ook veel schade aan het meubilair. We wandelen ondertussen verder de hoek van de Pierenbergstraat om naar het huis aan de De Bosschaertstraat 104. Even een half jaar terug, naar mei Bij Leunis is in de zomer van 1942 de longziekte TBC (Tuberculose) vastgesteld. Eind 1943 is hij daarom, na een aantal perioden van ziekteverlof, definitief gestopt met werken op kantoor. De lucht in de stad is sterk vervuild door de huisverwarming op steenkool. In de oorlogsjaren is de kwaliteit van de kolen slecht en dus die van de lucht nog slechter. Florentine is in de zomer van 1943 vervroegd op pensioen gegaan om samen met Leunis naar de goede lucht van Logne te verhuizen. Logne is in hun gedachten altijd het paradijs geweest waar ze nog vele jaren hun oude dag zouden gaan doorbrengen. Nu komt die tijd er aan, vroeger dan oorspronkelijk gedacht. De kinderen zijn oud genoeg om onder elkaar hun plan op het Kiel te trekken en regelmatig komen ze uiteraard een paar dagen of een paar weken in Logne wonen. Op weg naar Logne, ter hoogte van Luik, krijgt Florentine een bloedopdrang (wellicht een massieve hersenbloeding). Ze ligt nog enkele dagen in coma in een kliniek in Luik en overlijdt dan. Ze is slechts 54 jaar oud. Flore wordt te Vieuxville begraven. Leunis kan niet alleen in Logne blijven en keert terug naar het Kiel. Nu het huis op het Kiel door de bom-inslag onbewoonbaar is geworden, wil Leunis vooralsnog in het huis van Logne gaan wonen. Zijn zus Suze is gezelschapsdame bij een vrouw in Bussum maar ze is bereid van onmiddellijk haar baan op te zeggen om bij haar broer Leunis in Logne te gaan wonen. Zo verhuist Leunis begin 1945 definitief naar Logne en zal daar samen met Suze nog 10 jaar doorbrengen. Naast de aanleg en het onderhoud van de tuin, is zijn belangrijkste bezigheid het opzoekwerk in de gemeenteregisters en het schrijven van de boeken met de familiekronieken. Dank zij die boeken, en ook de vele brieven tussen Logne en het Kiel, weten we nu zo veel te vertellen over onze genealogische voorgeschiedenis hier in deze wijk buiten Antwerpen.

28 6 De Bosschaertstraat 104 & 124

29 1910 : Leunis woont 4 jaar op een kamer in de Abdijstraat : Florentine woont 1 jaar op een kamer in de Wittestraat : Florentine & Leunis trouwen en wonen 3 jaar in de Kruishofstraat : FL & L wonen 1 jaar in de De Bosschaertstraat : FL & L wonen 3 jaar in de De Bosschaertstraat 289. Al deze woningen worden gehuurd. We komen er bij het vervolg van de wandeling nog overal even langs : Florentine & Leunis kopen het huis in de De Bosschaertstraat 104. Koopsom + kosten (1921) = frs. Lening afbetaald in 20 jaar (1941). Nummer 104 wordt vanaf 1921 voor 25 jaar het epicentrum van het leven van de familie Barentsen op het Kiel. Hier lopen dagelijks de ouders met hun 4 kinderen en de eerste 10 jaar ook Omoe, de moeder van Leunis, en Suze, zijn jongste zus, de voordeur binnen en buiten Als ze er komen wonen is Florentine 31, Leunis 37, Albert 6, Suze 3, Leo 1, Omoe Suzanna 67 en tante Suze 27 jaar oud. Mela wordt in 1923 hier geboren. Dankzij de Omoe als oppas bij de kinderen, kunnen Florentine en Leunis in 1924 een fietstocht door de geboortestreek van Flore maken. Leunis wordt ook op slag verliefd op de Ourthestreek en Vieuxville. Ze vragen Ernest en Leonie uit te kijken naar een huisje dat te koop komt : Florentine & Leunis kopen het huis nummer 40 in Logne. Vanaf nu zijn er 2 epicentra waar het leven van de familie Barentsen zich afspeelt: De Bosschaertstraat = school, werken, ~ Logne = vakantie, buiten, vrij, Tijdens de vakantieperiodes zijn er vanaf nu wel steeds één of een paar familieleden in Logne en een paar op het Kiel. Uiteraard ook weer dankzij de Omoe en tante Suze die altijd de ouderloze kinderen opvangen. In beide richtingen worden veel brieven geschreven die voor een groot deel bewaard zijn gebleven en die heel wat informatie geven over het leven aan weerszijden. De foto hierboven dateert van Het is de gevel die door Albert werd ontworpen bij de herstellingen na de schade door de bominslag in We zien nu (anno 2015) dat, op het verdwijnen van het ijzersmeedwerk aan de vensters na, de gevel van 1947 nog onveranderd bestaat. Hoe de gevel er tot december 1945 uitzag, daarover hebben we niet de minste aanwijzing. Er bestaat een bouwdossier (van de hand van Albert) in het Felixarchief, waarin er zeker een tekening of foto van die oude gevel te vinden moet zijn, maar door auteursrechten kunnen we dat dossier de eerste 10 jaar nog niet inkijken.

30 Florentine is in 1914 door haar huwelijk met een Hollander, ook Hollandse geworden. De kinderen krijgen door de Hollandse vader bij de geboorte ook automatisch de Hollandse nationaliteit. In het begin is die nummer 104 dus een echt Hollands nest Door een wet van 1919 kunnen echtgenote en kinderen door een eenvoudige aanvraag terug Belg worden. Leunis zelf wordt door naturalisatie Belg in In het huis worden in 1928 elektriciteits- en gasleidingen aangelegd en in 1932 zal de waterleiding de pomp vervangen. In 1931 wordt de keuken vergroot. Op het plan van die veranderingswerken zien we dat de grootte van de woonkamer slechts 3,50 m x 3,20 m bedraagt. De keuken bedraagt aanvankelijk 3,45 m x 3,10 m. En er wonen 8 mensen (4 volwassenen, 4 kinderen) in huis. Na 1931 (Omoe en Suze zijn dan vertrokken), vergroot de keuken naar 3,45 m x 4,80 m. Van de 1 ste verdieping hebben we geen plattegrond uit die tijd maar wel een plannetje van een immowebsite van nu. Een smalle trap leidt naar 2 slaapkamers. Volgens diezelfde immo-plannetjes is er ook een van op straat niet zichtbare 2 de verdieping onder het dak. Hier bevinden zich nog 2 kleine slaapkamers. Waarschijnlijk de ouders en omoe & suze op de 1 ste verdieping, de meisjes en jongens elk een kamer onder het dak (Een badkamer is er in wellicht nog niet). Merk ook op dat de oorspronkelijke gevel van de woonkamer iets naar achter lijkt in te springen.

31 voor 1931 na 1931

32 Deze hond heet Diane, later zal een Heppy zijn kot op de koer hebben. De koer achter het huis in De foto geeft een idee van de afmetingen. Volgens de foto s hierboven van ca zien we dat er gras groeit i.p.v. de tegels. Tijdens de oorlogsjaren worden er ook o.a. tomaten en boontjes gekweekt.

33 Satellietfoto (Google Earth): huis met puntdak, achterbouw met keuken, tuintje (nu koer) Gelijkvloers TOEN NU 1 ste verdieping NU dakverdieping NU

34 1921 : Albert Leo Suze 1923 : Leo Albert Mela - Suze 1923 ca. 1927

35 In 1922/23 is Raymond Paulis (van Ferrières) soldaat in Antwerpen. Elke week komt hij op dezelfde avond hier op bezoek in de De Bosschaertstraat. 36 jaar later zal zijn zoon François in Brasschaat soldaat spelen en elke week op dezelfde avond op bezoek komen bij Leunis zoon Albert in de Lange Lozanastraat. Of hoe de geschiedenis zich kan herhalen Raymond Paulis trouwt in april 1929 met Germaine. Als huwelijksreis komen ze een week naar Antwerpen. Ze logeren in een hotel tegenover het (oude) justitiepaleis en komen dikwijls naar het Kiel. Ergens in de loop van 1931 of 1932 vertrekt tante Suze van het Kiel en wordt gouvernante ( een vrouwelijke docent die thuis les geeft aan kinderen van doorgaans welgestelde ouders ) bij de joodse familie Asch aan de Heemraadsingel in Rotterdam. Er zijn 3 kinderen van 19, 13 en 8 jaar. Suze is er dan 38. Suze komt wel elk jaar een tweetal weken haar vakantie doorbrengen in Logne. De hele familie Asch wordt 1942 gedeporteerd en in Auschwitz vermoord. Suze zal pas na de oorlog de hele vreselijke toedracht te weten komen. Ze wordt ondertussen gezelschapsdame bij een oudere mevrouw in Bussum. Tot in december 1944 de familie Barentsen haar vraagt om met haar broer Leunis in Logne te gaan wonen. In 1933 gaat de moeder van Leunis, Omoe, weer een tijdje in Vlissingen doorbrengen. Haar dochter Fransien en schoonzoon Piet halen haar in juni op. Ze zal nooit meer naar het Kiel terugkeren want in januari 1934 komt dit telegram hier in nummer 104 toe : Omoe Suzanna is in Vlissingen overleden. In 1940 moet Albert naar Zuid-Frankrijk vertrekken, Leo wordt Duitse krijgsgevangene in Noord-Frankrijk. Na enkele maanden komen ze beiden terug thuis maar ondertussen hebben ze op het thuisfront geen enkele informatie over hun 2 zonen gekregen en dus in spanning moeten afwachten. Leo wordt later opgeëist om in Duitsland te gaan werken en is dan een tweetal jaar weg. Als Florentine in mei 1944 met Leunis voor onbepaalde tijd naar Logne vertrekt, zal ze er niet meer toekomen. Dat vertelden we op weg naar dit huis reeds. Leunis blijft daarom nog een half jaar langer op het Kiel wonen.

36 Het huis van de De Bosschaertstraat wordt na de bomschade zo snel mogelijk terug bewoonbaar gemaakt. Leunis vertrekt begin 1945 met zijn zus Suze naar Logne. De 4 kinderen blijven dan samen in het huis wonen, voorlopig toch. Mela vertrekt als eerste een half jaar later, in augustus 1945, bij haar huwelijk met Filip Tas. Suze en Albert volgen twee jaar later. Suze huwt Bruno Pauwels in april 1947 en Albert huwt Els Janssen een maand later, in mei Leo zal dan het huis van de De Bosschaertstraat inkopen en er nog heel wat jaren met Henriette (Jet) Vergauwen blijven wonen. Het huis wordt door Leo in 1947 helemaal hersteld en aangepast. Albert tekent voor zijn broer de plannen. Van die tijd dateert o.a. de nieuwe voorgevel. Maar tijd nu om onze genealogische wandeling verder te zetten. Vijftig meter voorbij nummer 104, werpen we aan de rechterkant even een blik op huis nummer 124. Hier wonen Leunis en Florentine met zoontje Albert (2 3 jaar oud) ongeveer één jaar in de periode Ze komen van de Kruishofstraat 160 en zullen een jaar later terug verhuizen naar de De Bosschaertstraat 289. Een erg korte periode maar te vermelden voor de volledigheid. En misschien ook omdat dit het enige huis is waar de familie Barentsen Alexandre op het Kiel gewoond heeft, dat nog zijn originele gevel van toen bewaard heeft 124 Oh ja, en nog iets belangrijks : Leunis had er 8 kiekens

37 7 Wittestraat 106 We lopen verder langs de De Bosschaertstraat en draaien de eerste straat links in, de Wittestraat. Net voor de Abdijstraat bevindt zich aan de linkerkant huis nummer 106 : Toen Albert Alexandre begin december 1913 Fortje 6 verliet en naar Jemelle vertrok, bleef Florentine alleen in Antwerpen wonen. In de kazerne kon dat uiteraard niet meer en dus zocht ze een onderkomen in de buurt van haar school op het Kiel. Ze vond een kamer in de Wittestraat 106 bij een ouder koppel. Hier heeft ze 9 maand gewoond. Begin 1914 heeft ze Leunis ontmoet, die toen aan het einde van de Abdijstraat verbleef in nummer 232 (daar lopen we straks nog langs) en begin augustus 1914 zijn ze getrouwd.

38 Begin september 1914 gaan Florentine en Leunis in de Kruishofstraat 160 wonen (zien we ook later nog). Waar ze tijdens de maand augustus 1914 verblijven, is niet duidelijk. In het bevolkingsregister blijven ze tijdens hun eerste huwelijksmaand beide op hun originele plaats ingeschreven en verhuizen van daar begin september naar de Kruishofstraat. Maar volgens een kwitantie voor haar kost en inwoon, eindigt de huur in de Wittestraat op 3 augustus, de dag voor het huwelijk. Leunis en Florentine hebben tijdens de maand augustus 1914 dus wellicht in de Abdijstraat 289 gewoond. De som van 45 franken voor een Maand Kamerhuur en Kost van den 25 Juni tot 25 July 1914 en De som van 15,50 voor 9 Dagen voor Kost en inwoon 3 augustus Op 3 augustus stopt de huur dus. De naam Florentine is voor mijnheer Van Roosbroeck net iets te moeilijk : Vallentina of Valatina ligt hem beter Tijd nu voor een historisch intermezzo : Vooraleer we de Abdijstraat naar rechts indraaien richting Beerschotstraat voor het vervolg van de wandeling, loont het de moeite om even linksaf te gaan, terug richting St Bernardse Steenweg dus. Slechts 30 meter verder aan de linkerkant, aan het begin van de gebouwen van het Pius X instituut, is er een doorgang waarboven leefschool toverbol staat. Als de poort open is, ga dan even binnen tot op de koer. Een verrassing: je staat hier voor het oude Prelaatshof. Dat hof bestaat nog steeds maar is volledig ingesloten en van op straat nergens zichtbaar. Ook de toegangsbrug over de gracht staat er nog. Niet meer over het water maar nu over de speelplaats Als de garagepoort in de doorgang gesloten is, kan je doorheen de venstertjes in de poort niet het Prelaatshof maar toch wel de brug zien. Als je ten minste 1,75 m groot bent De grootste hoeve van het agrarische gebied Beerschot, wordt rond 1460 verbouwd tot een heerlijk huis dat dienst doet als refuge voor de Antwerpse Sint Michielsabdij. Het nu nog bestaande Sint Michiels- of Prelaatshof krijgt zijn huidige vorm rond 1635.

39 In 1800 komt het hele domein in particulier bezit en rond 1875 wordt het verkaveld voor een nieuwe woonwijk tussen St Bernardse Steenweg en Boomse Steenweg. De Abdij straat en De Bosschaertstraat worden de grote assen door de nieuwe wijk het Kiel.

40 Alleen op een luchtfoto kan je het Prelaatshof opmerken Door een venstertje in de gesloten garagepoort kan je alleen een glimp van de brug opvangen

41 Het Kiel rond Rond 1900 is het landelijke gebied al veranderd in een woonwijk. Bemerk de Brialmontomwalling (1860), den Tir (1880), de spoorlijn (1894),

42 8 Beerschotstraat 18 We zijn augustus Leunis is 25 jaar. Hij heeft hoogstwaarschijnlijk een opleiding boekhouden aan een nijverheidsschool in Middelburg gevolgd, heeft zijn militaire dienst in Bergen-op-Zoom volbracht en kon vrij snel aan de slag als inspecteur bij de verzekeringsmaatschappij Haarlem in Middelburg. Maar deze job ligt hem totaal niet en hij kijkt uit naar een kantoorbaan, liefst als boekhouder. In Middelburg zijn er echter weinig kantoren en veel kandidaten Een grote stad moet betere kansen bieden. Een aantal ooms en tantes van Leunis zijn hem daarin voorgegaan naar Den Haag, Rotterdam, Ook een vriend van hem, Frans Klinge, woont en werkt in Londen. Hij is er getrouwd met een Engelse. Frans schrijft aan Leunis dat hij hem in Londen gemakkelijk aan een geschikte baan kan helpen, op voorwaarde dat hij Engels spreekt. Leunis volgt daarom Engelse les in Middelburg. En dat zal hem later nog belangrijke voordelen bieden! Niet in Londen, Leunis wil toch liever eerst zijn geluk beproeven in Antwerpen. Hij schrijft naar een oud vriend en collega uit zijn legertijd, Piet van den Elsacker, die met vrouw, kind en schoonzus in Lier woont en vraagt hem om raad. Leunis is trouwens peter van het dochtertje. Piet nodigt Leunis uit om een week bij hem te komen logeren om vanuit Lier de Antwerpse kranten met jobaanbiedingen te volgen en snel te kunnen reageren en gaan solliciteren. In augustus 1909 komt Leunis voor een week naar Lier. Hij wordt er hartelijk ontvangen door Piet en zijn vrouw die naaister is en een aantal meisjes in een atelier tewerk stelt. Samen volgen ze de Antwerpse arbeidsmarkt. Leunis telefoneert en schrijft op aanbiedingen en hij gaat persoonlijk solliciteren.

43 Eenvoudig is het niet: Als beginneling nam men liefst een jonge kracht, voor ander werk wilde men liever iemand die al als zoodanig gewerkt had. Was er sprake van referenties dan was het feit kersversch Hollander te zijn voldoende om terug te schrikken. Zo stond het er dus wel slecht voor. Beter gezegd: verdere pogingen waren nutteloos. Leunis zal zonder succes naar Middelburg moeten terugkeren. Maar eerst gaat hij nog een bezoek brengen aan oom Koo (Jacobus) en tante Cor (Cornelia) die een jaar geleden (1908) met hun 5 kinderen van Vlissingen naar Antwerpen vertrokken zijn. Ze wonen in de Beerschotstraat op het Kiel. Eerst even uitleggen wie oom Jacobus en tante Cornelia precies zijn: Leunis is genoemd naar zijn grootvader Leunis Barentsen, de laatste in een rij van Commiezen van de watering op Walcheren. Uit 2 huwelijken heeft deze grootvader 21 kinderen, waarvan er 4 bij de geboorte sterven, zodat Leunis 16 ooms en tantes Barentsen heeft (zie schema hieronder). De moeder van Leunis (Suzanna) is een dochter uit het eerste huwelijk, oom Jacobus een zoon uit het tweede huwelijk. Jacobus is in Vlissingen gehuwd met Cornelia de Koning.

44 Bij Jacobus en Cornelia worden tussen 1894 en 1907 in Vlissingen vijf kinderen geboren. In 1908 verhuist dit gezin dus naar Antwerpen. (In rood de respectievelijke leeftijden wanneer Leunis hen in augustus 1909 bezoekt.) Een oudere zus van Cornelia, Lubbegien de Koning, gehuwd met Arnold Van Zanten uit Rotterdam, woont met haar gezin al van voor 1890 in Antwerpen in de De Bosschaertstraat. Ze hebben 7 kinderen. In 1908 zien we in de bevolkingsregisters gelijktijdig dit gezin van Lubbegien de Koning (met 7 kinderen) vanuit de De Bosschaertstraat en het gezin van zus Cornelia de Koning (met 5 kinderen) vanuit Vlissingen het huis aan de Beerschotstraat 18 gaan bewonen. Jacobus Barentsen heeft eerst een tijd als visverkoper gewerkt en staat in 1909 in het bevolkingsregister ingeschreven als dokwerker. Maar nu terug naar het verhaal van Leunis: Leunis gaat voor zijn terugkeer naar Middelburg dus op bezoek bij oom Koo en tante Cor. Op zondag na de middag zullen ze wel thuis zijn. Zijn vriend Piet van den Elsacker heeft hem uitgelegd hoe hij met tram 4 in de Antwerpse wijk Kiel buiten de vestingen kan geraken. Op een zondag in augustus 1909 stapt Leunis van de tram op de Sint Bernardse Steenweg in een voor hem onbekende wereld en staat voor het eerst op het Kiel Hij vraagt de weg en langs de Abdijstraat draait hij de Beerschotstraat in naar nummer 18.

45 Beerschotstraat 18 18

46 De gevel van het huis nr.18 is in 100 jaar weinig veranderd. Leunis omschrijft het als een mooi huis dat er binnen ook zeer burgerlijk uitziet. Hier staat 100 jaar geleden Leunis voor de deur en belt aan Een fantasietje: Leunis belt aan. Het 10-jarige zoontje komt de deur opendoen. Leunis zegt: Ik ben Leunis Barentsen. De knaap antwoordt: Ik ook! Zo zou het kunnen gegaan zijn. Als Leunis de eerste keer op het Kiel komt, woont er al een jaar een andere Leunis Barentsen! 15 jaar jonger dan onze Leunis En er woont ook al een Albert Barentsen op het Kiel! Leunis wordt bijzonder hartelijk door zijn oom en tante ontvangen. Ze praten over van alles en ook over het doel van het verblijf van Leunis in Lier. Nu blijkt oom Koo bevriend te zijn met een Hollandse familie De Kijzer in de buurt. Mijnheer De Kijzer is hoofdmagazijnier op de automobielfabriek Minerva. Oom Koo gaat regelmatig met die vriend op café om te biljarten, Hollanders onder elkaar. Ook net vandaag. Of Leunis mee wil gaan? Misschien heeft die vriend wel een job in het magazijn voor Leunis? Het gesprek met mijnheer De Kijzer verloopt heel gemoedelijk. Gelukkig speelde ik niet slecht, schrijft Leunis achteraf. En als Leunis het ogenblik gekomen acht, spreekt hij de man aan over het doel van zijn verblijf in Antwerpen. En het onverwachte gebeurt: in het magazijn bij Minerva werken 8 bedienden. Binnenkort zal er één vertrekken. Mijnheer De Kijzer heeft dan een nieuwe bediende nodig. En als Hollanders onder elkaar wil hij Leunis aannemen! Je bent nummer 1 en ik zal je aanbevelen aan de chef die trouwens ook een Hollander is. Het zal dan aan jou zijn om je best te doen voor een plaats in de boekhouding.

47 Leunis keert de dag daarop dolblij en hoopvol terug naar Middelburg en wacht af. Na twee weken komt er een kaartje van mijnheer De Kijzer: Kom vlug naar hier. Grote opwinding in huize Barentsen aan de Oude Vlissingsche Weg in Middelburg. Moeder Suzanna Barentsen is bezorgd. Nog gauw dit, vergeet dat niet, je gaat de wijde wereld in. Hoe zal het gaan? Ze heeft tranen in de ogen. Voor vader Joost Barentsen, die in zijn jonge jaren zelf 17 jaar in Oost-Indië verbleef, is Antwerpen nu niet zo ver maar toch is ook hij aangedaan Begin september 1909 komt Leunis dus terug naar het Kiel. Tante Cor zal voor zijn eten en de was zorgen. Logeren kan Leunis er niet, het huis is overvol, maar hij huurt een gemeubelde kamer om de hoek in de Zandvlietstraat bij zijn chef. Reeds de volgende dag wordt hij aan de collega s voorgesteld en begint zijn werk in de grote fabriek, in het bureel van het magazijn. Het werk was niet lastig al vergde het aandacht In de zomer wordt er gewerkt van 6 u tot 18 u, in de winter van 7 u tot 19 u met een pauze van 12 u tot half twee, juist tijd genoeg om op het Kiel te gaan eten. 6 werkdagen per week. Het is even wennen: om 5 u opstaan en om half zes op weg naar de fabriek. De weg loopt langs de Kruisstraat (een zandweg), langs het Kruishof, dwars over het Wilrijkse Plein, langs het oude Fortje 6, via de Parklaan (nu Gerard Le Grellelaan) en door de Kielse poort naar de Minervafabriek aan de Karel Oomsstraat. Een goede 2 km, zowat 20 à 25 minuten stappen. Minerva is bij de eerste fabrieken die een jaarlijks betaald verlof hebben ingevoerd. Als bediende heeft Leunis recht op 8 verlofdagen per jaar die hij gebruikt om zijn familie thuis in Middelburg op te zoeken. Minerva is ook bij de eersten die de Engelse werkweek invoeren waarbij er s zaterdags slechts tot 13 u gewerkt wordt. Na een paar maanden Zandvlietstraat, huurt Leunis een kamer in de Abdijstraat 232. Daar zal hij ongeveer 4,5 jaar, tot augustus 1914, wonen. Verderop onze wandeling komen we langs dat huis. In zijn vrije tijd volgt Leunis opnieuw Engelse les: Ik nam les in de Engelse taal en na een jaar studie was ik zaterdags meestal aan de dokken om de taal praktisch toe te passen. Hij gaat ook graag naar de stad. Ik was wel inwoner van een groote stad!. Zondagmorgen loopt hij al eens rond in de Bazar, de Vaxelaire of de Tiets. Zondagavond gaat hij soms naar de opera. Zondagnamiddag gaat hij regelmatig naar voetbal kijken op Beerschot of naar het veld aan de Kruisstraat waar de Antwerp, een nieuwe club voor jongens van het Kiel, speelt. De dag van Holland-België op Beerschot is voor hem een feestdag! Over de Antwerp gesproken: van 1913 tot 1919 vinden we in de archieven van RAFC een speler met de naam Leunis Barentsen. Blijkt volgens de geboortedatum de zoon van oom Koo te zijn! De Hollandse kinderen Barentsen en Van Zanten uit de Beerschotstraat 18 noemen Leunis neef. De Vlaamse buurtkinderen kennen alleen het woord kozijn en noemen Leunis ook Neef, denkende dat dat zijn voornaam is. De familie Barentsen de Koning zal in 1919, na de oorlog, terugkeren naar Vlissingen. Oom Koo en tante Cor verhuizen later naar Terneuzen. Langs die kant is de naam Barentsen dus niet op het Kiel gebleven. Nu verder naar het einde van de Beerschotstraat. Aan de overzijde van de De Bosschaertstraat, rechts, daar lag de legendarische Blekke school

48 9 de Blekke school en meisjesschool Speerstraat De snelle bevolkingstoename op het Kiel eind 19 de en begin 20 ste eeuw, maakte de bouw van nieuwe basisscholen noodzakelijk. Aan de Pierenbergstraat werd een stedelijke jongensschool gebouwd, aan de Speerstraat zou de stedelijke meisjesschool volgen. Als tijdelijk onderkomen voor deze school werd door de Londense firma Humphreys Ltd een demonteerbare school opgetrokken. Omdat deze (nood)lokalen uit aluminium en plaatstaal werden gebouwd, kreeg ze de naam Blekke School. De blekke school situeert zich tussen de Schijfwerperstraat en de Speerstraat met hoofdingang in de De Bosschaertstraat tegenover het nummer 245. Je kunt best op deze plek aan het grote hek gaan staan om een beeld te krijgen van de verdwenen school.

49 Waar nu de appartementsgebouwen staan, links en rechts, bevinden zich lange, lage paviljoenen (met rug naar de Schijfwerperstraat en Speerstraat) met klaslokalen. Deze klassen geven rechtsreeks uit op de centrale speelplaats waarvan het middendeel bestaat uit zand met enkele kleine bomen aan de zijkanten. Aan de kant De Bosschaertstraat bevindt zich een gebouwtje met een toegangspoort en aan weerszijden 2 lokalen, waarschijnlijk het bureau van de directrice en een wachtkamer. Aan de andere zijde, aan de Stadionstraat, staat een groter gebouw met waarschijnlijk turnzaal / refter. In het Felixarchief vinden we een paar kleine foto s van de Blekke school: Zicht naar de De Bosschaertstraat. Links en rechts de klaslokalen, achteraan het toegangsgebouwtje, centraal de speelplaats. De gevelvormen van de huizenrij aan de overzijde van de De Bosschaertstraat zijn nu nog steeds goed herkenbaar. School den Tir Jongensschool Pierenbergstraat Meisjesschool Speerstraat en Blekke School

50 Zicht naar de achterzijde, de kant Stadionstraat, met de turnzaal / refter. De Stadionstraat is dan nog niet bebouwd. In 1907 gaat Florentine (17 jaar) naar de staatsnormaalschool in Brugge waar ze 3 jaar later het diploma van onderwijzeres haalt. Op het tijdstip dat Leunis op het Kiel komt wonen en werken, begint Florentine aan haar derde jaar normaalschool.

51 In 1910 gaat ze (20 jaar) naar Luik, naar de école normale de l état, en haalt er tegen de zomer van 1912 het diploma van regentes. Leunis werkt dan al 3 jaar bij Minerva. Florentine keert terug naar Antwerpen waar ze terug bij vader en 2 de stiefmoeder in Fortje 6 gaat wonen en een baan tracht te vinden in het stedelijk onderwijs. Dankzij de leerplicht-verlenging in 1913, waardoor er meer onderwijzers nodig zijn, wordt Florentine bij het begin van het schooljaar geplaatst als onderwijzeres in de Blekke School. Ergens in de tweede helft van september want dan begint het schooljaar in die dagen. 20 jaar lang zal Florentine er voor de klas staan, eerst in de blekke noodschool, later ook in de nieuwbouw aan de Speerstraat.

52 De eerste 2 maanden van het eerste schooljaar, van eind september tot begin december 1913, gaat Florentine elke morgen om 8 u op weg van Fortje 6 naar de school in de De Bosschaertstraat. De weg loopt dwars over het Wilrijkse Plein, langs het Kruishof en langs de Kruisstraat met het viaduct over de spoorweg. Een kleine 2 km, zowat 20 à 25 minuten stappen. Dat is, op begin en einde na, net de omgekeerde weg die Leunis al 4 jaar volgt van huis naar werk. Maar hij vertrek wel 2,5 uur vroeger, rond half 6 Begin december wordt haar vader, Albert Alexandre, na een verblijf van enkele maanden in het militair hospitaal van Leopoldsburg, om gezondheidsredenen op pensioen gesteld en verhuist hij met Florentine s 2 de stiefmoeder en de 2 kleine stiefbroertjes naar Jemelle. Florentine blijft alleen in Antwerpen wonen maar moet ook vertrekken uit Fortje 6. Ze zoekt een kamer met pension in de buurt van haar school en vindt die in de Wittestraat 106 bij een ouder koppel (dat vertelden we al toen we daar voorbij kwamen). Einde dus van de dagelijkse wandeling over het Wilrijkse Plein En hoe gaat het leven verder in de Blekke School? In september 1921 staat Florentine er al 8 jaar voor de klas. Haar zoon Albert is dan 6 jaar en gaat in september naar het eerste leerjaar van de lagere school. Na de oorlog is er in heel het land een tekort aan mannelijke onderwijzers. Onderwijzeressen zullen daarom ook in de jongensscholen gaan lesgeven en het eerste leerjaar wordt gemeenschappelijk georganiseerd in de meisjesscholen. Albert gaat daarom naar het gemengde eerste leerjaar in de stedelijke meisjesschool, de Blekke School. Zijn moeder Florentine krijgt dat schooljaar het eerste leerjaar toegewezen, zodat ze haar eigen zoon in de klas heeft. Hetzelfde zal 5 jaar later ook gebeuren als zoon Leo voor het eerst naar school gaat. Het verhaal dat Albert als jongen naar een meisjesschool ging, is dus veel minder straf dan aanvankelijk lijkt. Hij ging er enkel het eerste leerjaar in de gemengde klas, net als alle jongens. Toen was dat een nieuw systeem, dat nog tientallen jaren de gewoonte zou blijven. Vanaf het tweede leerjaar loopt Albert school in de stedelijke jongensschool van de Pierenbergstraat. Ook daarover vertelden we reeds toen we op die plaats voorbij kwamen. Leunis vindt het wel heel opmerkelijk dat op de rapporten van Albert tijdens het eerste leerjaar, Florentine onder de onderwijzeres tekent en hij daar net naast, onder de ouders, zijn handtekening plaatst. In 1925 wordt het eerste deel van de nieuwbouw aan de Speerstraat ingehuldigd.