Werkstuk Aardrijkskunde Veen

Transcriptie

1 Werkstuk Aardrijkskunde Veen Werkstuk door een scholier 3926 woorden 8 januari ,5 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Voorwoord Een werkstuk maken vind ik nooit zo erg. Geef mij maar een werkstuk in plaats van een S.O. of een P.W. Met een werkstuk leer je terwijl je bezig bent. Bij een P.W. of S.O. is het grootste gedeelte alleen maar stampwerk. Vaak leer je dus met een werkstuk onbewust. Helaas moet er af en toe een P.W. gegeven worden. Het is niet anders. De hele klas moest een onderwerp kiezen voor Aardrijkskunde. We hadden de keus uit ongeveer 50 onderwerpen. Ik heb het onderwerp Het Veenlandschap gekozen. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik er een klein beetje van wist. Ik vind het ook een interessant onderwerp. Vroeger vond ik Aardrijkskunde al interessant, hoe het landschap in elkaar zat en over vulkanen. Die interesse is de laatste jaren niet veranderd. Ik wil nog steeds veel weten over de aarde, klimaten, vulkanen, landschappen, enz. Ook het landschap en de geschiedenis daarvan vind ik erg interessant. Ik wil er gewoon meer van dit onderwerp weten. Inleiding Hypothese: Ik weet eigenlijk weinig van het veenlandschap. Met Aardrijkskunde hebben we het er wel over gehad, maar niet erg uitgebreid. Ik zo weet bijvoorbeeld dat er nog weinig van het veenlandschap over is, doordat er vroeger veel van het veen is gedroogd en als turf gebruikt is om de kachel aan te steken. Alleen de hele oude huizen staan nog op het veen. Ook de oorspronkelijke bebouwing weet ik en wat er voor landbouwtype en verkavelingpatroon is. De kenmerken van het veenlandschap hebben we met Aardrijkskunde ook gehad dus die weet ik ook. Ik weet wel dat de grondwaterstand in de Zoetermeerse wijk Rokkeveen (hier woon ik) -3 meter NAP is. Over de rest weet ik eigenlijk nog niks, maar dat moet verandert zijn wanneer het werkstuk af is. Vragen: Ik heb deze hoofdvraag gekozen omdat ik het een redelijk algemene vraag vind en ook in deze tijd is. Hoofdvraag: Wat is er nog van het veenlandschap over in Zoetermeer? En deze deelvragen vond ik goed bijpassen: 1. Hoe verliep de geologische ontstaansgeschiedenis? Pagina 1 van 11

2 2. Hoe is het reliëf en de hoogte ontstaan? 3. Welke grondsoort is er? 4. Hoe is de grondsoort ontstaan? 5. Wat was de oorspronkelijke waterstand? 6. Wat zijn de gevolgen van bemaling? 7. Wat is waterstand nu? 8. Wat was de reden van de ontginning? 9. Hoe verliep de ontginning? 10. Welk landbouwtype wordt er toegepast? 11. Waarom wordt er dit landbouwtype toegepast? 12. Wat zijn de verschillen met andere landbouwtypes? En waar liggen die? 13. Welk verkavelingpatroon wordt er toegepast? 14. Waarom wordt er dit verkavelingpatroon toegepast? 15. Wat zijn de verschillen met andere verkavelingpatronen? 16. Wat zijn de kenmerken van het landschap? 17. Wat is de oorspronkelijke bebouwing hier in Zoetermeer? 18. Waarom is het deze bebouwing? 19. Wat zijn de verschillen met andere soorten bebouwingen? H1 Hoofdvraag: Wat is er nog van het veenlandschap over in Zoetermeer? Je kunt het eigenlijk in een woord noemen: weinig, maar ik kan er ook nog uitleg bij geven. Omdat de boeren vroeger erg arm waren en kolen erg duur waren, ontdekten ze dat gedroogd veen (turf) erg goed brandbaar was. Omdat er erg veel van was werd er ook een heleboel doorverkocht. Na ong. 200 jaar was het veen op. Door al het baggeren waren er grote plassen ontstaan. De boeren konden niet boven op de veenplassen hun groenten verbouwen. Er ontstonden gemalen om de plassen droog te malen. Toen de plassen eenmaal drooggelegd waren hadden de boeren ruimte om te verbouwen op zeer vruchtbare zeeklei. Er ligt nog veen onder de dorpen die bebouwing hadden rond H2 Deelvragen: 1 Hoe verliep de geologische ontstaansgeschiedenis? Het begon allemaal ten tijde van het begin van de laatste ijstijd. Het klimaat was toen der tijd heel wat kouder. Veel van het oceaanwater was opgeslagen als ijs. Daarom was de zeespiegel aanzienlijk lager dan nu. De Noordzee lag helemaal droog. In Nederland heerste het toendra klimaat. Door snelstromende en sterk meanderende rivieren werd een dik pak grof zand en grind afgezet aan de oevers van de rivieren. Tegenwoordig wordt dit grove zand en grind gebruikt voor de nieuwbouw. Bijna alle Pagina 2 van 11

3 huizen in Zoetermeer zijn door middel van heipalen op deze zandlagen, die zich 10 tot 20 meter onder het huidige grondoppervlak bevinden, gefundeerd. Daarnaast wordt het zand ook gewonnen in zandwinningplassen zoals de Zoetermeerse plas. Ongeveer jaar geleden liep de laatste ijstijd ten einde. Het klimaat werd zachter en het landijs begon te smelten waardoor de zeespiegel drastisch steeg. De Noordzee werd gevormd en deze rukte op tot ongeveer de huidige kustlijn. Door getijdenstromingen evenwijdig aan de kust ontstonden langgerekte zandbanken die langzaam naar het oosten opschoven. Door stormvloeden werden deze zogenaamde strandwallen geleidelijk zo hoog dat ze min of meer een gesloten front gingen vormen: het oude duingebied. Achter dit duingebied ontstonden uitgestrekte lagune, een binnenzee die vergelijkbaar is met het huidige waddengebied. Door zeearmen, die het duingebied doorsneden, trad de zee twee keer per dag de lagune binnen. Hierdoor werd langzamerhand een dik pakket kleideeltjes afgezet: de oude zeeklei. Het is deze klei die men tegenwoordig op de meeste plaatsen in Zoetermeer aan het oppervlak aantreft. Ongeveer jaar geleden sloot de kustbarrière zich en nam de invloed van de zee in de lagune langzaam af. Op de klei kon zich vegetatie ontwikkelen; in eerste instantie niet. De zeespiegel buiten de duinen bleef stijgen en hierdoor steeg ook het (grond)waterniveau in de lagune. Plantenresten kwamen nadat ze waren afgestorven direct onder water te liggen, waardoor verrotting geen kans kreeg. Hierdoor werd er een laag plataardig materiaal afgezet, die elk jaar aangroeide. Deze aangroei ging nog door tot ongeveer het jaar 1000; in totaal werd er een laag van 4 tot 6 meter veen afgezet. Op deze wijze ontstond het Hollandse veengebied: een moeras dat zich uitstrekte van Alkmaar tot Rotterdam en Van Utrecht tot de duinen. Dit gebied was woest en ondoordringbaar. Het veengebied had de vorm van een kussen: naar het midden toe werd de veenlaag dikker en dus hoger. Het gebied rond Zoetermeer bevond zich ongeveer in het midden van dit veenkussen. Het regenwater werd in kleine stroompjes afgevoerd naar de omringende rivieren. In de omgeving van Zoetermeer zijn dit de Wilk, de Zwet en de Rotte. Rond het jaar 1000 veranderde de stroming langs de kust. Als gevolg hiervan werd de kust steiler. Het zand dat hierbij vrijkwam werd door zee en wind bovenop het oude duingebied afgezet. Hierdoor ontstond het huidige duinlandschap: de jonge duinen. Voor de bewoners van het oude duinlandschap was dit een ramp: de akkers op de vruchtbare gronden werden onderstoven en bedekt met een metersdikke laag zand. H3 2 Hoe is het reliëf en de hoogte ontstaan? Nederland ligt in een overgangsgebied tussen de stijgende Ardennen en Duitse Middelgebergte en het dalende Noordzeebekken. Noord- en West-Nederland zakken dus het snelst en het zuiden van Limburg stijgt. In Limburg liggen dus veel zeer oude gesteentes aan de oppervlakte. Hieruit hebben archeologen ook fossielen van zeediertjes gevonden. Daaruit maken we op dat Nederland vroeger een zee was. In Noord- en West-Nederland liggen veel sedimenten. De zee, wind en de rivieren zetten die sedimenten af. Zo blijft de hoogte van het oppervlak gelijk. Hier liggen de oude gesteentes diep onder de sedimenten. H4 3 Welke grondsoort is er? Laagveen Pagina 3 van 11

4 4 Hoe is de grondsoort ontstaan? Ongeveer jaar geleden sloot de kustbarrière zich en nam de invloed van de zee in de lagune langzaam af. Op de klei kon zich vegetatie ontwikkelen; in eerste instantie niet. De zeespiegel buiten de duinen bleef stijgen en hierdoor steeg ook het (grond)waterniveau in de lagune. Plantenresten kwamen nadat ze waren afgestorven direct onder water te liggen, waardoor verrotting geen kans kreeg. Hierdoor werd er een laag plataardig materiaal afgezet, die elk jaar aangroeide. Deze aangroei ging nog door tot ongeveer het jaar 1000; in totaal werd er een laag van 4 tot 6 meter veen afgezet. Op deze wijze ontstond het Hollandse veengebied: een moeras dat zich uitstrekte van Alkmaar tot Rotterdam en van Utrecht tot de duinen. H5 5 Wat was de oorspronkelijke waterstand? Ongeveer jaar geleden was de laatste ijstijd. De Noordzee was toen helemaal droog. Al het water was bevroren en dreef op de oceanen. Het diepste punt van de Noordzee ligt ongeveer op -75 meter NAP. De grondwaterstand was ongeveer hetzelfde als de zeespiegel. Daardoor heerste er toen der tijd een toendra klimaat. 6 Wat zijn de gevolgen van bemaling? De boeren die rond het jaar 1500 leefden hadden geen fijn leven. Het was koud, hongersnood en zeer arm. De boeren stonden met hun huizen op het veen. Ze gingen het veen baggeren. Het werd gedroogd en zo ontstond er turf. Ze ontdekte dat turf goed brandbaar is. Ze gebruikte het voor kachel. Het overige veen verkochte ze voor geld aan dorpen die niet op het veen lagen. Toen al het veen op was waren er veel veenplassen ontstaan. Er was dus veel grond verloren gegaan. Er werden droogmakerijen gebouwd om het water weg te pompen. Doordat veel water werd weggepompt zakte het grondwater ook. Het veen waar de huizen opstaan begon te rotten. Er ontstond inklinking. De huizen begonnen te verzakken. Ook de fundering begon te rotten: de palen waren van hout. Het hout heeft jaren onder water gestaan en dan worden ze opeens aan de lucht blootgesteld. 7 Wat is de waterstand nu? Na de ijstijd smolt al het ijs. De Noordzee liep langzaam vol met water tot de huidige zeespiegel. Dat duurde tot ongeveer jaar geleden. Daarna kwamen de boeren die het veen verder bewerkten (zie: Wat zijn de gevolgen van bemaling ). De overheid heeft een vast punt om de hoogte van het water te meten: het NAP (Nieuw Amsterdams Peil). Hier in Zoetermeer is de waterstand gemiddeld -3 meter NAP. H6 8 Wat was de reden voor de ontginning? In het jaar 985 kreeg graaf Dirk 2 van de koning een grote gebiedsuitbreiding. Lijsten van nederzettingen die belasting moesten betalen zijn bekend uit grafelijke rekeningen uit de 13de eeuw. Zoetermeer bevindt zich onder de dorpen die op de belastingslijsten voorkomen, waaruit we kunnen afleiden dat Zoetermeer in 985 als nederzetting bestond. Behalve een gebiedsuitbreiding kreeg Dirk 2 in 985 ook de rechten op de Pagina 4 van 11

5 wildernis: het reusachtig onontgonnen veengebied. Door de groei van de bevolking en het verloren gaan van landbouwareaal in de kuststrook was er behoefte aan landbouwgrond en door belastingen te heffen kon de graaf een graantje meepikken van de opbrengst. Een geluk was dat de 10de eeuw uitzonderlijk droog was waardoor de bovenlaag van het veengebied enigszins uitgedroogd was en daardoor makkelijk te betreden was. Dirk 2 nam de grootschalige ontginning van het veengebied voortvarend ter hand. Stukken wildernis werden afgebakend en uitgegeven aan groepen vrije boeren, in ruil voor een kleine jaarlijkse vergoeding. 9 Hoe verliep de ontginning? Zoetermeer is ongeveer ontstaan in of voor de tiende eeuw als een nederzetting van akkerbouwers en vissers midden in het grote Hollands-Utrechts moerasgebied dat die Wildernisse werd genoemd. De vroegste nederzetting met de naam Zoetermeer ontstond waarschijnlijk in het Lange Land, de smalle strook grond tussen de Leidsewallenwetering (Aziëweg) en de Broekweg (-zijde en kade). In het zuiden strekte het onontgonnen gebied zich uit tot de huidige Vlamingstraat/Dorpsstraat, in het noorden liep de ontginning in eerste instantie tot de op oude kaarten terug te vinden als tweede of Groeneweg. Als ontginningsbasis werd een watertje gebruikt dat ongeveer halverwege deze strook lag: de Aernt Heyndricksvaert (ongeveer ter hoogte van het treinstation De Leyens). Aan weerszijden van dit watertje lagen percelen met een lengte van ongeveer 650 meter. De zuidelijke percelen werden doorsneden door de zogenaamde Eerste weg die verbonden was met Zoetermeerse meer. In de elfde en twaalfde eeuw versnelde de ontginning. De Zoetermeerse ontginning werd uitgebreid naar het westen. De akkers lagen eerst tussen de Voorweg en het Zoetermeerse meer. In het zuidoosten van de huidige gemeente werd waarschijnlijk onder leiding van ene Rutger een nieuw stuk wildernis ontgonnen: Rutkenvene (Rutgers veen), het latere Rokkenveen. In het verlengde van de Rokkeveense weg ontstond een derde ontginning: Zegwaart. De naam Zegwaart duidt op een laaggelegen stuk land, begroeit met Zegge. Om het veengebied in cultuur te brengen was het nodig om het te ontwateren. Daarvoor werden langs de akkers lange sloten gegraven. Bij de ontginning lag het veengebied nog boven het zeeniveau, en kon het water worden afgevoerd door afwatering naar de Rijn of de Maas. H7 10 Welk landbouwtype wordt er toegepast? Veeteelt 11 Waarom wordt er dit landbouwtype toegepast? Akkerbouw zou niet gaan, omdat het land erg drassig is. De groenten zouden dan teveel water krijgen en verdrinken. Tuinbouw kan ook niet. Omdat het land zo drassig is zouden de kassen wegzakken. Bosbouw zal ook niet gaan omdat het land te drassig is. 12 Wat zijn de verschillen met andere types? En waar liggen die? Veeteelt: er worden dieren gehouden, onderhouden en/of gefokt. Komt voor in: het Lösslandschap, het Laagveenlandschap en het Rivierlandschap. Pagina 5 van 11

6 Akkerbouw: er worden groenten verbouwd. Komt voor in: het Zeekleilandschap, het Rivierkleilandschap, het Hoogveenlandschap en het Lösslandschap. Tuinbouw: er worden groeten, fruit en planten in kassen verbouwd. Komt voor in: het Duinlandschap, het Rivierlandschap en het Lösslandschap Bosbouw: er worden bomen verbouwd voor de houtproductie. Komt voor in: het Zandlandschap. Gemengd bedrijf: er wordt van alles wat verbouwd. Komt voor in: het Zandlandschap. H8 13 Welk verkavelingpatroon wordt er toegepast? Strokenverkaveling 14 Waarom wordt er dit verkavelingpatroon toegepast? De boerderijen werden gebouwd op de kleiige grond langs een stroompje. Van daaruit trok men naast elkaar het veenmoeras in. Ieder kreeg een stuk van 100 meter lang. Dat was alleen geschikt voor grasland of om veen te baggeren. 15 Wat zijn de verschillen met de andere verkavelingpatronen? Blokverkaveling: min of meer rechthoekig, de huizen liggen dicht bij elkaar (geconcentreerd). Moderne verkaveling: groot en rechthoekig, de huizen liggen verspreid van elkaar. Strookverkaveling: lange, rechte, smalle stroken, de huizen liggen aan de kop van de kavel. 16 Wat zijn de kenmerken van het landschap? Resten water- en moerasplanten Vlak, ongeveer op zeeniveau open veeteelt strokenverkaveling lineair Laagveenontginningsdorp H9 17 Wat is de oorspronkelijke bebouwing hier in Zoetermeer? Lineair Laagveenontginningsdorp 18 Waarom is het deze bebouwing? De boerderijen werden gebouwd op de kleiige grond langs een stroompje. Van daaruit trok men naast elkaar het veenmoeras in. Ieder kreeg een stuk van 100 meter lang. Dat was alleen geschikt voor grasland of om veen te baggeren. Door dat laatste ontstonden de veenplassen. Wat overbleef waren de langgerekte stroken land van 100 meter lang. Doordat er tussen twee stukken land slootjes liggen wordt het stuk land goed bevloeid. 19 Wat zijn de verschillen met andere soorten bebouwing? Pagina 6 van 11

7 Zeekleilandschap = geconcentreerd Terpdorp Rond 700 na Chr. bedreigden overstromingen steeds vaker de dicht bij zee gelegen gebieden. Om zich daartegen te beschermen werden de boerderijen gebouwd op kunstmatige verhogingen met een ronde vorm. Rivierkleilandschap = lineair Dijkdorp Dijkdoorbraken en overstromingen teisterden vaak deze gebieden. Daarom werden de huizen in een lange rij gebouwd tegen de voet van een dijk, waar het nog enigszins veilig was. Zandlandschap = geconcentreerd Esdorp De boerderijen werden gebouwd rondom een driehoekige brink op korte afstand van de rivier. De lage, natte grond werd gebruikt als grasland. Iets hogerop lagen de akkers of essen. De schapen graasden op de heide. Hoogveenlandschap = lineair Hoogveenontginnigsdorp Vanaf 1600 werd er steeds meer turf gestoken. Voor ontwatering en turfafvoer kwam er een stelsel van kaarsrechte hoofdkanalen en zijkanalen. De huizen werden gebouwd aan weerskanten van het hoofdkanaal. Lösslandschap = lineair en Daldorp, geconcentreerd en Plateaudorp De oudste dorpen werden gebouwd in de dalen langs de rivier, omdat daar water beschikbaar was. Later werden van daaruit soms nieuwe dorpen gesticht op de hogere delen. In hun plaatsnamen zit vaak het woord berg, bijv. Ubachsberg. Conclusie Hoofdvraag: Wat is er nog van het veenlandschap over in Zoetermeer? Weinig, alleen in de Dorpsstraat ligt nog laagveen. Deelvragen: 1. Hoe verliep de geologische ontstaansgeschiedenis? Het begon allemaal ten tijde van het begin van de laatste ijstijd. Het klimaat was toen der tijd heel wat kouder. Veel van het oceaanwater was opgeslagen als ijs. Daarom was de zeespiegel aanzienlijk lager dan nu. De Noordzee lag helemaal droog. In Nederland heerste het toendra klimaat. Ongeveer jaar geleden liep de laatste ijstijd ten einde. Het klimaat werd zachter en het landijs begon te smelten waardoor de zeespiegel drastisch steeg. De Noordzee werd gevormd en deze rukte op tot ongeveer de huidige kustlijn. Door getijdenstromingen ontstonden langgerekte zandbanken die langzaam naar het oosten opschoven. Door stormvloeden werden deze zogenaamde strandwallen zo hoog dat ze een gesloten front gingen vormen: het oude duingebied. Achter dit duingebied ontstonden uitgestrekte lagune. Door zeearmen, die het duingebied doorsneden, trad de zee twee keer per dag de lagune binnen. Hierdoor werd een dik pakket kleideeltjes afgezet: de oude zeeklei. Ongeveer jaar geleden sloot de kustbarrière zich en nam de invloed van de zee in de lagune langzaam af. Op de klei kon zich vegetatie ontwikkelen; in eerste instantie niet. De zeespiegel buiten de duinen bleef stijgen en hierdoor steeg ook het (grond)waterniveau in de lagune. Plantenresten kwamen nadat ze waren afgestorven direct onder water te liggen, waardoor verrotting geen kans kreeg. Pagina 7 van 11

8 2. Hoe is het reliëf en de hoogte ontstaan? Nederland ligt in het overgangsgebied tussen de stijgende Ardennen en Duitse Middelgebergte en het dalende Noordzeebekken. 3. Welke grondsoort is er? Laagveen. 4. Hoe is de grondsoort ontstaan? Ongeveer jaar geleden kon zich op de klei vegetatie ontwikkelen; in eerste instantie niet. De zeespiegel buiten de duinen bleef stijgen en hierdoor steeg ook het (grond)waterniveau in de lagune. Plantenresten kwamen nadat ze waren afgestorven direct onder water te liggen, waardoor verrotting geen kans kreeg. Hierdoor werd er een laag plataardig materiaal afgezet, die elk jaar aangroeide. Deze aangroei ging nog door tot ongeveer het jaar 1000; in totaal werd er een laag van 4 tot 6 meter veen afgezet. 5. Wat was de oorspronkelijke waterstand? Ongeveer jaar geleden was de laatste ijstijd. De Noordzee was toen helemaal droog. Al het water was bevroren en dreef op de oceanen. Het diepste punt van de Noordzee ligt ongeveer op -75 meter NAP. 6. Wat zijn de gevolgen van bemaling? Doordat veel water werd weggepompt zakte het grondwater ook. Het veen waar de huizen opstaan begon te rotten. Er ontstond inklinking. De huizen begonnen te verzakken. Ook de fundering begon te rotten: de palen waren van hout. Het hout heeft jaren onder water gestaan en dan worden ze opeens aan de lucht blootgesteld. 7. Wat is waterstand nu? In Zoetermeer is de waterstand -3 meter NAP. 8. Wat was de reden van de ontginning? Door de groei van de bevolking was er behoefte aan landbouwgrond. 9. Hoe verliep de ontginning? In de 10de eeuw werd er eigenlijk begonnen met de ontginning in Zoetermeer. Een geluk was dat de 10de eeuw uitzonderlijk droog was waardoor de bovenlaag van het veengebied enigszins uitgedroogd was en daardoor gemakkelijk te betreden was. Dirk 2 nam de grootschalige ontginning van het veengebied voortvarend ter hand. Stukken wildernis werden afgebakend en uitgegeven aan groepen vrije boeren, in ruil voor een kleine jaarlijkse vergoeding. In de elfde en twaalfde eeuw versnelde de ontginning. De Zoetermeerse ontginning werd uitgebreid naar het westen. In het zuidoosten van de huidige gemeente werd een nieuw stuk wildernis ontgonnen: Rutkenvene (Rutgers veen), het latere Rokkenveen. In het verlengde van de Rokkeveense weg ontstond een derde ontginning: Zegwaart. 10. Welk landbouwtype wordt er toegepast? Pagina 8 van 11

9 Veeteelt. 11. Waarom wordt er dit landbouwtype toegepast? Akkerbouw zou niet gaan, omdat het land erg drassig is. De groenten zouden dan teveel water krijgen en verdrinken. Tuinbouw kan ook niet. Omdat het land zo drassig is er een grote kans dat de kassen zouden wegzakken. Bosbouw zal ook niet gaan omdat het land te drassig is. 12. Wat zijn de verschillen met andere landbouwtypes? En waar liggen die? Veeteelt: er worden dieren gehouden, onderhouden en/of gefokt. Komt voor in: het Lösslandschap, het Laagveenlandschap en het Rivierlandschap. Akkerbouw: er worden groenten verbouwd. Komt voor in: het Zeekleilandschap, het Rivierkleilandschap, het Hoogveenlandschap en het Lösslandschap. Tuinbouw: er worden groeten, fruit en planten in kassen verbouwd. Komt voor in: het Duinlandschap, het Rivierlandschap en het Lösslandschap Bosbouw: er worden bomen verbouwd voor de houtproductie. Komt voor in: het Zandlandschap. Gemengd bedrijf: er wordt van alles wat verbouwd. Komt voor in: het Zandlandschap. 13. Welk verkavelingpatroon wordt er toegepast? Strokenverkaveling. 14. Waarom wordt er dit verkavelingpatroon toegepast? De boerderijen werden gebouwd op de kleiige grond langs een stroompje. Van daaruit trok men naast elkaar het veenmoeras in. Ieder kreeg een stuk van 100 meter lang. Dat was alleen geschikt voor grasland of om veen te baggeren. 15. Wat zijn de verschillen met andere verkavelingpatronen? Blokverkaveling: min of meer rechthoekig, de huizen liggen dicht bij elkaar (geconcentreerd). Moderne verkaveling: groot en rechthoekig, de huizen liggen verspreid van elkaar. Strookverkaveling: lange, rechte, smalle stroken, de huizen liggen aan de kop van de kavel. 16. Wat zijn de kenmerken van het landschap? Resten water- en moerasplanten Vlak, ongeveer op zeeniveau open veeteelt strokenverkaveling lineair Laagveenontginningsdorp 17. Wat is de oorspronkelijke bebouwing hier in Zoetermeer? Lineair Laagveenontginningsdorp. Pagina 9 van 11

10 18. Waarom is het deze bebouwing? De boerderijen werden gebouwd op de kleiige grond langs een stroompje. Van daaruit trok men naast elkaar het veenmoeras in. Ieder kreeg een stuk van 100 meter lang. Dat was alleen geschikt voor grasland of om veen te baggeren. Door dat laatste ontstonden de veenplassen. Wat overbleef waren de langgerekte stroken land van 100 meter lang. Doordat er tussen twee stukken land slootjes liggen wordt het stuk land goed bevloeid. 19. Wat zijn de verschillen met andere soorten bebouwingen? Zeekleilandschap = geconcentreerd Terpdorp Rond 700 na Chr. bedreigden overstromingen steeds vaker de dicht bij zee gelegen gebieden. Om zich daartegen te beschermen werden de boerderijen gebouwd op kunstmatige verhogingen met een ronde vorm. Rivierkleilandschap = lineair Dijkdorp Dijkdoorbraken en overstromingen teisterden vaak deze gebieden. Daarom werden de huizen in een lange rij gebouwd tegen de voet van een dijk, waar het nog enigszins veilig was. Zandlandschap = geconcentreerd Esdorp De boerderijen werden gebouwd rondom een driehoekige brink op korte afstand van de rivier. De lage, natte grond werd gebruikt als grasland. Iets hogerop lagen de akkers of essen. De schapen graasden op de heide. Hoogveenlandschap = lineair Hoogveenontginnigsdorp Vanaf 1600 werd er steeds meer turf gestoken. Voor ontwatering en turfafvoer kwam er een stelsel van kaarsrechte hoofdkanalen en zijkanalen. De huizen werden gebouwd aan weerskanten van het hoofdkanaal. Lösslandschap = lineair en Daldorp, geconcentreerd en Plateaudorp De oudste dorpen werden gebouwd in de dalen langs de rivier, omdat daar water beschikbaar was. Later werden van daaruit soms nieuwe dorpen gesticht op de hogere delen. In hun plaatsnamen zit vaak het woord berg, bijv. Ubachsberg. Evaluatie Ik ben redelijk tevreden met de manier hoe ik het werkstuk en het informatie zoeken heb aangepakt. Het kan natuurlijk altijd beter, maar we zitten pas in de derde klas van het VWO. Ik zou het bij het volgende werkstuk gewoon weer hetzelfde aanpakken, tenzij we het op een andere manier moeten doen. Bij ongeveer de helft van de deelvragen (deelvraag 11-20) kwam ik goed en makkelijk aan de informatie die ik nodig had. Dat kwam omdat veel van die informatie in het werk- en tekstboek stond. Veel van die informatie moesten we leren voor in het proefwerk, daarom staat er in de bronvermelding ook Eigen kennis. Met over de overige deelvragen (deelvraag 1-10) informatie vinden had ik wat meer moeite. Uiteindelijk heb ik wel informatie gevonden, en niet zo n klein beetje ook. Over de eerste deelvraag kon ik eerst geen informatie vinden. En nu heb ik er ruim een kantje over kunnen schrijven. Veel informatie heb ik uit de boekjes die in de bibliotheek van de school staan (de Seghen Waert boekjes). Pagina 10 van 11

11 Mijn eigen mening Ik ben tevreden met het resultaat van het werkstuk. Het is niet perfect. Ik zit dan ook maar in 3 vwo, dus dan hoeft het niet perfect te zijn. Als ik weer de opdracht krijg om een werkstuk te maken, zou ik het niet anders doen, tenzij het ons is uitgelegd hoe we een werkstuk beter kunnen maken. Ik heb het werkstuk bijna met plezier zitten maken, omdat ik het een interessant onderwerp vind en omdat ik een werkstuk bijna nooit met tegenzin maak. Ik heb het aardoppervlak altijd al boeiend gevonden net als Aardrijkskunde. Bronvermelding Boeken: Druk: Uitgever: Wereldwijs Handboek 2 2de druk Malmberg jaar: 1998 Wereldwijs Werkboek 2 2de druk Malmberg jaar: 1997 Grote Bosatlas 51ste druk Wolters-Noordhoff jaar: 1995 Seghen Waert jaargang 19 aflevering 2 jaar: 2000 jaargang 19 aflevering 3 jaar: 2000 jaargang 20 aflevering 1 jaar: 2001 Internet: Overig: Aantekeningen in mijn schrift. Eigen kennis. Landschapsexcursie west-nederland 12de druk. Inleiding tot het Nederlandse landschap. Pagina 11 van 11