Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN
|
|
- Fenna Groen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN
2 Paleogeografie van Nederland Zeespiegelstijging Tussen ca en v. Chr. verplaatst de kustlijn landinwaarts door de snelle zeespiegelstijging Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
3 Paleogeografie van Nederland Heden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
4 Paleogeografie van Nederland Zeespiegelstijging Heden Nieuwe tijd Tussen ca v. chr. en het jaar 0 verplaatste de kust zeewaarts Middeleeuwen als gevolg van geringere zeespiegelstijging Romeinse en aanvoer tijd van sediment. IJzertijd Achter de strandwal en eventuele duinen Bronstijd ontstaat een veengebied. Sedimentaanbod rivieren 3850 BC Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
5 Paleogeografie van Nederland Heden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd 2750 BC 3850 BC Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
6 Paleogeografie van Nederland Heden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd 1500 BC Bronstijd 2750 BC 3850 BC Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
7 Paleogeografie van Nederland Heden Nieuwe tijd Middeleeuwen 100 AD 1500 BC Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd 2750 BC 3850 BC Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
8 open waddenkust open estuariumkust Zeespiegelstijging gesloten strandwallenen duinenkust Sedimentaanbod rivieren
9 Paleogeografische deelgebieden van Noord-Holland Heden Nieuwe tijd Pleistocene Keileemeilanden Holoceen Holocene Veengebied Strandwallen en en Stuwwallen Jonge duinen 100 AD 1500 BC 2750 BC 3850 BC Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum 5500 BC Mesolithicum Vos, P.C.. et al. (2012) Atlas van Nederland in het Holoceen
10 Cultuurlandschappen van Noord-Holland Keileem- en stuwwalontginningen Strandwalontginningen Veenontginningen Voormalige veenontginningen op zeeklei Aandijkingen Droogmakerijen Bebouwde kom
11 Keileemgebieden en Stuwwallen (kampen en enken) Keileemeilanden Texel en Wieringen Al bewoond in de prehistorie Afwijkende genese van andere waddeneilanden (bodem en geomorfologie) Eigen kleinschalig landschapstype, afwijkend ten opzichte van de omgeving
12 Keileemgebieden en Stuwwallen (kampen en enken) Stuwwal van t Gooi Al bewoning in de prehistorie (bovenop de stuwwal) Huidige esdorpenlandschap vergelijkbaar met stuwwallen elders in NL Sinds de Vroege Middeleeuwen: nederzettingen onderaan de flank akkers op de vruchtbare helling groenlanden in de Eemvallei heidevelden bovenop de stuwwal
13 Strandwallen en Jonge duinen (geesten) Strandwallen worden al vanaf de Late Steentijd bewoond Strandwallen in gebruik als akkerland (geest); percelering vaak dwars over de strandwal Groenlanden in de natte, lage en open strandvlakten Doorgaande wegen met boerderijlinten ten weerszijden; de binnen- en buitenweg Dorp (en kerk) op uiteinde van de geest (bijvoorbeeld Limmen) Strandwal van Limmen-Heiloo (1850)
14 Strandwallen en Jonge duinen (geesten) Jonge Duinen Strandwallen en oude duinen stuiven tussen ca en 1900 AD sterk op Overdekken de westelijke strandwallen (veel overstoven nederzettingen en cultuurland) Kust erodeert en verplaatst zich 1-2 km naar het oosten
15 Veenontginningen Tussen ca. 850 en 1300 na Chr. ontgonnen voor agrarische gebruik De vroegste veenontginningen dichtbij reeds bewoonde locaties (oud land) Ontginning via de natuurlijke waterlopen (veenstroompjes, riviertjes en getijdegeulen) die fungeren als basis Vanuit de rivier worden sloten gegraven om het veen te ontwateren Ontginning in fasen; steeds dieper het veen in Ontginningen omstreeks 800
16 Veenontginningen Verkavelingspatronen Het oorspronkelijke veenreliëf is vaak af te lezen uit de verkaveling Veenkoepels (hoogveen) hebben soms een waaiervormig, concentrisch slotenpatroon, soms een rechthoekig of veervorming slotenpatroon Veenvlakten (laagveen) hebben vrijwel altijd een evenwijdig lopend slotenpatroon, loodrecht op de ontginningsbasis Veerverkaveling polder Zeevang
17 Voet veenkoepel (ontginningsbasis) Helling veenkoepel Top veenkoepel Waaierverkaveling van voormalige hoogveenkoepel bij Nieuw-Loosdrecht
18 De oorspronkelijke middeleeuwse veenverkaveling van het hoogveengebied ten westen van de middeleeuwse stad weerspiegelt zich nog altijd in het stratenpatroon van de wijk Oud West in Amsterdam (centraal: de Kostverlorenvaart)
19 Ontwatering en bodemdaling Ontwatering van veen leidt tot inklinking aangezien 80 tot 90% van veen uit water bestaat Ontwatering van veen leidt tot oxidatie, oftewel omzetting in co2 Zeer snelle bodemdaling van enkele meters per eeuw Veel landverlies langs de kust
20 Veenontginningen: Oude zeekleigebied Als gevolg van oxidatie kwam in sommige gebieden de ondergrond weer boven te liggen; veenlandschap veranderde in een zand- of zeekleilandschap In West-Friesland kwam de oude zeeklei weer aan maaiveld te liggen Het voormalige veenpakket is nog af te lezen aan de: verkaveling namen met -woud of broek restvenen onder kerken en boerderijen
21 Agrarische transformatie Akkerbouw werd in pure veengebieden steeds moeilijker Boeren gingen in 14e en 15e eeuw van gemengd bedrijf (akkerbouw en veeteelt) steeds meer over op veeteelt Veengebieden veranderden daardoor in uitgestrekte graslandgebieden (veenweide) Uiteindelijk werden de veenontginningen ook deels afgegraven voor de productie van brandstof (turf) Eerst veenontginning daarna veenwinning
22 Polder Jisp (N-Holland): door het stelselmatig ophogen van percelen met slootbagger (toemaak) veranderde de verhouding land-water sterk
23 Veenwinning: natte vervening Delven van turf onder de waterspiegel; slagturven Baggerbeugel aan het begin van de 16e eeuw geïntroduceerd Oud Friese (petgaten en legakkers) vs Gieterse methode (veenmeren) Turfwinning bij Amstelveen (18e eeuw)
24 Petgaten, legakkers en plassen rond Loosdrecht anno 1900
25 Droogmakerijen Vanaf de zestiende eeuw werd begonnen met het droogmalen van veelal door menselijk ingrijpen ontstane meren Eerste molenbemaling: Achtermeer, 36 ha ( ) Eerste stoombemaling: Haarlemmermeer, ha ( )
26 Aandijkingen Grote delen van het verloren gegane veengebied in de Kop van Noord-Holland tussen de 16 e en 20 e eeuw opnieuw aangedijkt Zijpepolder (1597), Wieringerwaard (1610), Paulownapolder (1846), Groetpolder (1847) en Wieringermeerpolder (1930)
27 Energielandschappen uit het verleden Erfgoed in het heden
28 Landschapsdynamiek? Dynamisch landschap
29
Vragen over landschappen die we gaan behandelen
Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk
Nadere informatieBodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen?
Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen? Ilperveld Waaierverkaveling van voormalige hoogveenkoepel bij Nieuw-Loosdrecht Foto: Theo Baart Het mooie veen achter de duinen 100 na Christus Vos, P.C..
Nadere informatieIJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd
IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs
Nadere informatieFRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE
FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE 30-3-2015 1 INTRODUCTIE Andrea Suilen Planvormer bij Wetterskip Fryslân o.a. betrokken bij; Uitvoeringsplan Veenweidevisie Waterbeheersingsprojecten veenweidegebied
Nadere informatieHoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek
Hoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: Groningen Slochteren Slochteren toponiem: Hoofdweg 39 bevoegd gezag:
Nadere informatieArcheologisch onderzoek Natuurontwikkeling
Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 734 Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ
Nadere informatiePraktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap
Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2220 woorden 15 juni 2007 6,3 33 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht 3 Inleiding Deze
Nadere informatieWat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan?
Werkstuk door een scholier 1791 woorden 23 juni 2007 5.9 42 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan? Het Kwartair wordt gekenmerkt door
Nadere informatieCursus landschapsgeschiedenis. De dorpsgeschiedenis van Appelscha
Cursus landschapsgeschiedenis De dorpsgeschiedenis van Appelscha Inleiding Archeologie in relatie tot het landschap Middeleeuwse bewoning & dorpsgeschiedenis Appelscha op de kaart Op zoek naar landschapselementen
Nadere informatieKNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland
KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland 15 september 2012 i.s.m. Provincie Noord-Holland o.l.v. Pim Beukenkamp (KNAG) Rob Adriaens (KNAG) Eric Khodabux (Provincie Noord-Holland) Deon Slagter
Nadere informatieDollard: landschapsontwikkeling en geologie van vóór de Dollardinbraken
De Stichting Verdronken Geschiedenis organiseerde in het kader van het project Verhalen van de Eems-Dollard kust in het najaar van 2016 avonden, middagen en excursies waarop zeer uiteenlopende verhalen
Nadere informatieOMMETJE VEENSCHAP:GESCHIEDENIS
OMMETJE VEENSCHAP:GESCHIEDENIS ROUTE 6 km 20 18 Wandeling door het unieke Veenschap met haar typische Vriezenveense verkavelingspatroon: lange smalle akkers. Dit ommetje voert o.a. over het mooie knuppelpad
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap
Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap Werkstuk door een scholier 2277 woorden 29 mei 2006 5,8 250 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Beschrijven: Waar: Hoogveen: Op het kaartje is te zien dat de hoogveen
Nadere informatieDe polders van Nederland een geologisch succesverhaal
De polders van Nederland een geologisch succesverhaal Kim Cohen Universiteit Utrecht KNAG Onderwijsdag 2016 - Ronde B - Lezing B09 Bing maps Fysische Geografie UU Instructieboren te Montfoort al meer dan
Nadere informatie-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Zuiderwouderdorpsstraat 11A te Zuiderwoude, gemeente Waterland (NH)
Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Zuiderwouderdorpsstraat 11A te Zuiderwoude, gemeente Waterland (NH) -Rapporten N. van Malssen ARC-Rapporten 2011-106 Groningen 2011 ISSN 1574-6887 Colofon
Nadere informatie19 Deellandschap12 : Noordelijke laagveengebieden
19 Deellandschap12 : Noordelijke laagveengebieden Veenpolder De Ontginning in Friesland. In de veenpolders is een veenlaag van ongeveer 1 meter afgegraven. Wegen en paden liggen nog op het oude niveau
Nadere informatieIn welk landschap horen windmolens thuis? Het verhaal onder en achter de landschappen in de gemeente Enschede Dick Schlüter
In welk landschap horen windmolens thuis? Het verhaal onder en achter de landschappen in de gemeente Enschede Dick Schlüter Van IJstijden naar ons huidige Holoceen; ongeveer 10.800 jaar geleden. Het klimaat
Nadere informatieBuro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38
Buro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38 Administratieve gegevens 3 1. Inleiding 4 2. De uitgangspunten 4 3. Beschrijving van de historische situatie 4
Nadere informatieDe archeologie van Weert-Nederweert van de prehistorie tot de Middeleeuwen
De archeologie van Weert-Nederweert van de prehistorie tot de Middeleeuwen dr. H.A. Hiddink senior-archeoloog VUhbs, Amsterdam cursus Weerterlogie, 17-02-2016 Geologie - hooggelegen rug in Roerdalslenk
Nadere informatieHoeve Molenaar en zijn bewoners Johannes Molenaar met zijn familie in 1907
Hoeve Molenaar en zijn bewoners Johannes Molenaar met zijn familie in 1907 J.P. Molenaar 1 Inhoudsopgave Ontwikkeling van het Zuid-Hollandse landschap... 3 Ontginningen... 4 Turfwinning... 6 Droogmakerijen...
Nadere informatie2-2-2015. Houtbouw en funderingen in de Zaanstreek 1000-1900 P. Kleij, gemeentelijk archeoloog Zaanstad, Wormerland en Oostzaan.
Houtbouw en funderingen in de Zaanstreek 1000-1900 P Kleij, gemeentelijk archeoloog Zaanstad, Wormerland en Oostzaan Opzet verhaal: 1 Ontginning van de Zaanstreek 2 Houtbouw 3 Funderingen 1 Ontginning
Nadere informatie18 Landschap 6: Laagveengebied
18 Landschap 6: Laagveengebied Het veenweidelandschap van Gerverscop (Utrecht). 18.1 Inleiding Dit landschapstype komt voor in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Friesland, Drenthe, Gelderland
Nadere informatie2. ONTSTAANSGESCHIEDENIS
Beleidsnota Cultuurhistorie Gemeente Schagen 2. ONTSTAANSGESCHIEDENIS 2.1 Inleiding In onderstaande tekst wordt in hoofdlijnen de bewoningsgeschiedenis van Schagen uiteengezet. Het verhaal kan de suggestie
Nadere informatieOp welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord?
Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? De ondergrond van Pijnacker-Noord heeft in de loop der tijden veel veranderingen ondergaan. Deze veranderingen worden hieronder beschreven (vgl. Figuur
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum laag water Lauwersoog Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 18:06 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015
Nadere informatieHET WESTELIJK VEENWEIDEGEBIED
HET WESTELIJK VEENWEIDEGEBIED Herman van den Bijtel Het Utrechtse Westelijk Veenweidegebied omvat het laaggelegen graslandgebied in het westen van de provincie Utrecht dat ruwweg begrensd wordt door de
Nadere informatieToets_Hfdst4_NederlandEnHetWater
Toets_Hfdst4_NederlandEnHetWater Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:05 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 17, 17, 18, 18, 18, 19, 19, 20, 20, 20, 21, 21, 22, 23, 24, 25,
Nadere informatieHet Nederlandse landschap. Rianne van den Braak. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/72126
Auteur Rianne van den Braak Laatst gewijzigd 01 March 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72126 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatiePingoruïnes. Strandheem
Pingoruïnes Op dit punt liggen drie zogenaamde pingoruïnes bij elkaar. Tijdens het ontwikkelen van bedrijventerrein Azeven Noord zijn deze pingoruïnes ontdekt en gerestaureerd. Nu vormen ze een uniek stukje
Nadere informatieTastbare Tijd, Bilthoven
Tastbare Tijd, Bilthoven WERKBLAD Tijdlaag tot 1000 Op de grens van droog en nat a. Welke dorpen en kernen liggen er allemaal in deze gemeente? b. Aan welke gemeenten grenst de gemeente de Bilt? c. Wat
Nadere informatieDe Heuvelrug: verrassend veelzijdig, een aardkundig, ecologisch en cultureel juweel Een landschapsbiografie
De Heuvelrug: verrassend veelzijdig, een aardkundig, ecologisch en cultureel juweel Een landschapsbiografie Figuur 2: Stuwwallen in Nederland Figuur 1: verloop van de rivieren 1. Het Natuurlijk Landschap
Nadere informatieONTSTAAN VAN HET LANDSCHAP
ONTSTAAN VAN HET LANDSCHAP ONTSTAAN VAN NEDERLAND, NOORD-HOLLAND EN KOEDIJK IN HET BIJZONDER De ouderdom van de aarde bedraagt zo n 4,6 miljard jaar en de ontwikkeling van de Aarde tot de huidige toestand
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo II
Eindexamen aardrijkskunde havo 999 - II Bevolkingsgeografie Voorbeelden van een juist antwoord zijn: vooral jongeren trokken van het platteland naar de steden in verband met werkgelegenheid toename van
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Landschap Nederland
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Landschap Nederland Samenvatting door een scholier 3373 woorden 29 maart 2008 6,7 75 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 13: het Nederlands landschap. B111:
Nadere informatieTexel Landschappelijke ontwikkelingen
Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse
Nadere informatieLesbrief De Meerpolder 400 jaar:
Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: 1616-2016 Het doel van deze lesbrief is, dat je leert: 1. hoe het landschap rondom Zoetermeer is ontstaan. 2. dat turf eeuwenlang een erg belangrijke brandstof was. 3.
Nadere informatieLibau, 4 januari Plangebied kampeerterrein aan de Pageplas te Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek
Plangebied kampeerterrein aan de Pageplas te Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeenten: plaats: toponiem: bevoegd gezag: opdrachtgever: Groningen Stadskanaal
Nadere informatie5.: a. Wat was daarvan het gevolg? b. Beschrijf het ontstaan van het veen in deze periode?
flr 5.: * Toets 3HV Hoofdstuk 5 Het Nederlandse Landschap paragraaf 1 Um 4 Vraag 1 TijdeÀs het Pleistoceen wisselden ijstijden en warme perioden elkaar af. De Saale ijstijd is eén belangrijke ijstijd voor
Nadere informatieEen andere mogelijke betekenis is dat het zou gaan over een verheffing naast de Zenne
Heffen: Verklaring naam Heffen: Eerste maal vermelding in 1088 Heffena = Heffe en A Wil zeggen bezinksel en water Mogelijke betekenis: modderbeek of moerasgebied Een andere mogelijke betekenis is dat het
Nadere informatieAmsterdamseweg 407-409 te Amstelveen
Amsterdamseweg 407-409 te Amstelveen een bureauonderzoek I.S.J. Beckers Colofon IVO B Rapport 1401 Amsterdamseweg 407-409 te Amstelveen een bureauonderzoek Auteur: I.S.J. Beckers Opdrachtgever: BK Civiel
Nadere informatieZand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.
5 Lastige woorden Blad Zand en klei Heide Een lage plant met paarse bloemen. Voedingsstoffen Voedsel dat planten nodig hebben om te groeien. Boomgaard Een stuk land met fruitbomen. Greppel Een kleine droge
Nadere informatieDe geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin
De geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin In het deltagebied van Rijn en Maas, langs de Noordzee, heeft het mondingsgebied van de (Oude) Rijn bij Katwijk het Rijnestuarium
Nadere informatieFiguur 4.1 Stroomschema archeologie gemeente Terneuzen
Gemeentelijk beleid Algemeen Op 27 januari 2011 is door de gemeenteraad van Terneuzen het interim beleid archeologie vastgesteld. De insteek van dit beleid is het regelen van archeologie in ruimtelijke
Nadere informatieOntstaan Noord-Holland (Pleistoceen)
Praktische-opdracht door een scholier 1944 woorden 4 juli 2005 4,5 59 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Ontstaan Noord-Holland (Pleistoceen) Tweehonderdduizend jaar geleden liet de één na jongste ijstijd
Nadere informatieQuickscan Archeologie Waterkanten, Lisse
Quickscan Archeologie Waterkanten, Lisse Gemeente Lisse In opdracht van : ABC Vastgoed Groep BV Auteur : drs. A.M.H.C. Koekkelkoren Redactie : dr. A.W.E. Wilbers Projectnummer : 30060811 Versie : 1.1 Noordwijk,
Nadere informatieLANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst
LANDSCHAPSANALYSE 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland 27 september 2013 Academie van Bouwkunst Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii Onderwerpen 1. Rivierenlandschap 2. Zandlandschap 3. Krijt-
Nadere informatieAandachtsgebied 81: Westland
Aandachtsgebied 81: Westland *Afgrenzing* De grens van dit onderzoeksgebied loopt via de Nieuwe Waterweg in het zuiden, de zee in het westen, via Ockenburg, Wateringen, Woudse polder, Klaas Engelbrechtspolder,
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland
Werkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland Werkstuk door een scholier 1949 woorden 5 juni 2001 6,4 447 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Voor het maken van dit werkstuk heb ik de
Nadere informatieWaterberging Kruisstraat bij Musselkanaal (gemeente Stadskanaal) Een Archeologisch Bureauonderzoek
Waterberging Kruisstraat bij Musselkanaal (gemeente Stadskanaal) Een Archeologisch Bureauonderzoek Libau, 27 februari 2013 rapport 13-25 Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: toponiem:
Nadere informatieOud cultuurland. Beplanting begeleidt wegen
Oud cultuurland Daar waar het IJssellandschap overgaat in het dekzandlandschap ligt op de lijn Hengelo-Keijenborg-Zelhem een groot essencomplex. Aan de randen van het complex komen eenmansessen; kampen
Nadere informatieBijlage 7: Archeologisch onderzoek
Bijlage 7: Archeologisch onderzoek Windturbine aan het Coevorderkanaal (gemeente Coevorden) Een Archeologisch Bureauonderzoek r. Libau, 5 november 2012 - rapport 12-245 Administratieve gegevens provincie:
Nadere informatieWestergo. Deelgebied/Culturele entiteit:
Deelgebied/Culturele entiteit: Westergo 1. Geomorfologie Het IJsselmeer en de Waddenzee begrenzen het deelgebied Westergo in het westen en het noorden. Het dijkenstelsel van Middelzee en Marne en een aantal
Nadere informatieLand uit water. Steven de Clercq
Land uit water Steven de Clercq Vechtsnoer, de koepelorganisatie van de erfgoedinstellingen in de Vechtstreek, heeft voor water gekozen als gemeenschappelijk thema voor 2015. Toepasselijk, niet alleen
Nadere informatieArcheologisch onderzoek plangebieden Anna Paulowna
Archeologisch onderzoek plangebieden Anna Paulowna Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 746 Archeologisch onderzoek plangebieden Anna Paulowna Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN
Nadere informatieLesbrief Aardkundige Monumenten
milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten aardkun milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: 023 514 31 43 Fax: 023 514 40 40 www.noord-holland.nl
Nadere informatieProvincie Noord-Brabant
Provincie Noord-Brabant Legenda Provinciegrens Gemeentegrenzen Monumentale bomen Overige bouwkunst Zichtrelaties (lijn) Zichtrelaties (vlak) Eendenkooi Molenbiotoop Schootsveld Historische geografie (lijn)
Nadere informatieVeenlandschap Kortenhoef
Auteur St. Omgevingseducatie Laatst gewijzigd 10 February 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72112 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieDe geschiedenis van de Polder van Biesland
De geschiedenis van de Polder van Biesland Deze extra editie van de Nieuwsbrief van de Vereniging Noitdorpsche Historiën is gemaakt ter gelegenheid van de Bieslanddagen september 2008. Zij biedt een interessant
Nadere informatiePublieksversie. Landschapsbeleidsplan Gemeente Midden-Drenthe Publieksversie. Landschapsbeleidsplan 2012 publieksversie
Publieksversie Landschapsbeleidsplan 2012 1 Gemeente Midden-Drenthe Publieksversie 2 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Ontstaansgeschiedenis 6 Kansen en knelpunten 8 Visie en uitvoeringsprogramma 9 Voorbeeld
Nadere informatieArcheologisch bureauonderzoek Plangebied Vlasstraat te Utrecht gemeente Utrecht. ArcheoLogic rapport AL161
Archeologisch bureauonderzoek Plangebied Vlasstraat te Utrecht gemeente Utrecht ArcheoLogic rapport AL161 ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK PLANGEBIED VLASSTRAAT TE UTRECHT GEMEENTE UTRECHT i.o.v.: MBB Ontwikkeling
Nadere informatieTracé wegomlegging N355 Noordhorn / Zuidhorn Een Archeologisch Bureauonderzoek
Tracé wegomlegging N355 Noordhorn / Zuidhorn Een Archeologisch Bureauonderzoek Planvoornemen In opdracht van de provincie Groningen, vertegenwoordigd door dhr. B. Koster, is een archeologisch bureauonderzoek
Nadere informatieNaar een Cultuurhistorische Ontwikkelvisie Zuidoost Friesland
Naar een Cultuurhistorische Ontwikkelvisie Zuidoost Friesland 1. Inleiding, opmaat In het Gebiedskader Zuidoost Fryslân 2007-2013 heeft het gebied vier permanente speerpunten aangewezen. Een van de vier
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen
Samenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen Samenvatting door R. 5420 woorden 10 februari 2009 7,4 7 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Nederlandse
Nadere informatieDynamische Delta. Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen.
Dynamische Delta Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. 1 Colofon Dynamische Delta - bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. Prijsvraag Nederland Deltaland Auteur:
Nadere informatieIk heb gekozen voor vier gemeenschappelijke deelvragen, deze behandel ik per landschap.
Werkstuk door een scholier 2220 woorden 4 maart 2003 6,1 59 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Inleiding Nederland, een land wat bestaat uit verschillende soorten landschappen. Al deze landschappen
Nadere informatieHet gebied Begrenzing
Cursus Reitdiep Het gebied Begrenzing -In het Oosten: de lijn Westerdijkshorn Wolddijk - Noorderhogebrug -In het Westen: de lijn Zuurdijk Lammerburen - Balmahuizen -In het Noorden: de lijn Onderwierum
Nadere informatieNOORDWAL EN KORTE VEENKADE Gemeente Den Haag Bureauonderzoek archeologische waarden
NOORDWAL EN KORTE VEENKADE Gemeente Den Haag Bureauonderzoek archeologische waarden Afdeling Archeologie Dienst Stadsbeheer Rapport 0931 Administratieve gegevens Projectcode: NVK09h Gemeente: Den Haag
Nadere informatieLandschapstypen Noord-Holland
Landschapstypen Noord-Holland Provincie Noord-Holland Landschapstypen Noord-Holland De beschrijving van de landschapstypen is overgenomen uit de Leidraad Landschap en Cultuurhistorie 2010. Deze beschrijving
Nadere informatieCultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder
Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder Adviescode: 2015.020 Auteur: R. Terluin, archeoloog gemeente Vlaardingen Oktober 2017 Inleiding Scoutinggroepen worden verplaatst
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo I
Eindexamen aardrijkskunde havo 999 - I 3 Antwoordmodel Bevolkingsgeografie Uit het antwoord moet blijken dat een lage vruchtbaarheid er voor zorgt dat jongere leeftijdsklassen onvoldoende worden aangevuld
Nadere informatieN I E U W S B R I E F
N I E U W S B R I E F - augustus 2017 - Redactioneel Deze keer vooral een nieuwsbrief over de drukke periode van september en oktober. U leest over uiteenlopende evenementen in en om ons archeologisch
Nadere informatiePost I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland
Post I Opdracht I: Om welke twee landschappen gaat het? A: Oude duinen B: Zeekleilandschap Grondsoorten: Bodemgebruik: Inrichtingselementen: A: Oud duinzand A: Bos A: Kasteel, woningen B: Jonge zeeklei
Nadere informatieSectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen
Sectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen Sectorwerkstuk door een scholier 1784 woorden 31 januari 2006 5,8 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde P1 De aarde is ongeveer 4,6 miljard. Nederland
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015 Eiland Emo en Menko Kwelder
Nadere informatieFysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s
Fysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s Open uw webbrowser. Ctrl + click op een link Websites hoofdstukken 1 14 Websites Hoofdstuk 1. Inleiding http://worldwind.arc.nasa.gov/
Nadere informatiePlangebied Meerweg Helders Werf te Haren (gemeente Haren) Een Archeologisch Bureauonderzoek
Plangebied Meerweg Helders Werf te Haren (gemeente Haren) Een Archeologisch Bureauonderzoek Libau, 7 oktober 2013 rapport 13-214 Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: toponiem: bevoegd
Nadere informatieVerkavelingspatroon Regelmatige blokverkaveling (door houtwallen omgeven)
4.5 Landduinen Landschapskenmerken Reliëfvorm Mozaïek van hogere zandduinen meestal bebost en lager en vlakker gelegen vennen en schrale graslanden Water Lage grondwaterstanden Bodem Zandgronden Wegenpatroon
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2417 woorden 27 mei 24 5 49 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding Nederland is een land dat bestaat uit verschillende
Nadere informatieLijnden, na*e verveners werden droge verveners.
Lijnden, na*e verveners werden droge verveners. Maar werd het lelijke eendje ook die mooie zwaan? Joop Baars, vrijdag 9 november, Cruquius Museum Turf - Hoogveenturf Prima brandstof voor ovens, brouwerijen
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2008-I
Natuur en milieu Opgave 5 Wieringen en de Wieringermeer Gebruik de bronnen 9 en 10 en atlaskaarten 44A en 45A (53e druk: 49A en 49C) De Wieringermeer is een droogmakerij. 3p 20 Geef drie kenmerken van
Nadere informatieEen Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). Figuur 1.
Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). (Steekproef 2006-03/18, ISSN 1871-269X) Inleiding Voor De Lange, Bureau voor Stedebouw
Nadere informatieHet verleden is niet passé! De impact van archeologie en cultuurlandschap op de energietransitie. Monica K. Dütting Stichting NMF
Het verleden is niet passé! De impact van archeologie en cultuurlandschap op de energietransitie Monica K. Dütting Stichting NMF Aspecten van Archeologie Wet- en regelgeving Mogelijkheden Archeologie Kosten
Nadere informatieEesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast. Een Archeologisch Bureauonderzoek
Eesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: Groningen gemeente: Grootegast plaats: Doezum toponiem: Eesterweg 48 bevoegd gezag: gemeente
Nadere informatieGEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART
BAAC rapport GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART BAAC rapport V-09.0172 januari 2010 Status definitief Auteur(s) drs. A. Buesink drs. M.A. Tolboom H.M.M. Geerts ARCHEOLOGIE
Nadere informatieHeemschut Zuid-Holland 19 objecten in Boskoop.
Heemschut Zuid-Holland Aanleiding. De Provinciale Commissie van Heemschut in Zuid-Holland heeft een lijst met 19 objecten opgesteld die naar haar mening bescherming verdienen als Gemeentelijk Monument
Nadere informatieCursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha
Cursus landschapsgeschiedenis De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Programma van de cursus 02-04 09-04 16-04 23-04 Ontstaansgeschiedenis Dorpsgeschiedenis Veldnamen Natuur 11-04 25-04 Fietsexcursie
Nadere informatieLEZEN. Terpentijd - 1500
1 LEZEN Terpentijd - 1500 Friesland bestaat eigenlijk uit drie delen: de klei, het veen en het zand. De eerste boeren woonden op het zand (De Wouden en Gaasterland). Hun aardewerk in de vorm van trechters
Nadere informatie6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari 2005 6,7 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 8, Landschappen. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. 1. Landschap: Het
Nadere informatieProjectnummer 18571109/39779, 39777, 39782, 39781 en 39780 drs. J. de Kramer. T. Nales Senior Prospector 02-04-2010
Archeologisch bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase Bovenkerkerweg en Amsteldijk Zuid, Amstelveen, Gemeente Amstelveen B&G rapport 911 Colofon Projectnummer 18571109/39779,
Nadere informatie12. Verkaveling haaks op hoofdstructuur
Bijlagen Landschapstypen I Het bekengebied / de Zuidwesthoek II Gaasterland III Kleigebied / voormalige Middelzee IV Laagveen V Merengebied VI Noordelijke wouden 113 12. Verkaveling haaks op hoofdstructuur
Nadere informatie2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1
2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1 2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1 Het landschap van de Vechtstreek is jong, zeer jong voor geologische begrippen, amper 10.000 jaar oud. Na de laatste ijstijd
Nadere informatieBedrijfsverplaatsing Nieuwlandseweg (westzijde) Midwolda (gemeente Oldambt) Een Archeologisch Bureauonderzoek
Bedrijfsverplaatsing Nieuwlandseweg (westzijde) Midwolda (gemeente Oldambt) Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: toponiem: bevoegd gezag: opdrachtgever:
Nadere informatieOp zoek naar het (verborgen) erfgoed van de Goudse Hout en omgeving. Een verhaal van kennis, kansen & keuzes. Sophie Visser
Op zoek naar het (verborgen) erfgoed van de Goudse Hout en omgeving Een verhaal van kennis, kansen & keuzes Sophie Visser Donateursavond St. Vrienden Goudse Hout 8 november 2010 Programma I. Landschapsgeschiedenis
Nadere informatieB i j l a g e 5 : A r c h e o l o g i s c h o n d e r z o e k
B i j l a g e 5 : A r c h e o l o g i s c h o n d e r z o e k Stolperophaalbrug, Tankstation Gem. Zijpe (NH.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2011-05/11 Stolperophaalbrug,
Nadere informatieBeeldanalyse Nieuwkoop
Droogmakerij Nieuwkoop Noorden Beeldanalyse Nieuwkoop Gemeente Nieuwkoop Woerdense Verlaat Lint De natte polder 1 Beeldanalyse Nieuwkoop 2 Voorwoord In het ruimtelijk beleid is de laatste jaren de aandacht
Nadere informatie4,9. Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. India, een wereld van verschil.
Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart 2002 4,9 52 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo India, een wereld van verschil. 1 zie bladen 2 Opdracht 1 India andere waarden Voorbeeld:
Nadere informatieDe waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom veenweide onder het Nederlandse publiek in kaart
De waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom veenweide onder het Nederlandse publiek in kaart brengen. Lang geleden bestond voor Nederland een groot deel
Nadere informatieHoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren?
Werkstuk door een scholier 2717 woorden 21 mei 2003 6,3 1219 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren? Deelvragen
Nadere informatieSAMENVATTING GEOLOGIE / BODEM - BODEMKWALITEIT
SAMENVATTING GEOLOGIE / BODEM - BODEMKWALITEIT Geologie Over het algemeen geldt dat de toplaag van 0,0 tot 0,5 m mv. zal bestaan uit opgebrachte zand/grond dat plaatselijk (licht) puinhoudend is. Ter plaatse
Nadere informatieBK Ingenieurs bv pagina 2 van 10. Samenvatting
BK Ingenieurs bv pagina 2 van 10 Samenvatting In opdracht van MNO Vervat heeft BK Ingenieurs bv (BK) een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd van de locatie Ampèrestraat te Hillegom. Het doel van het
Nadere informatie