Universitair Medisch Centrum Groningen

Transcriptie

1 Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Jaarverslag 2008

2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Afdeling KNO-Heelkunde Missie en Visie van de afdeling KNO Organisatie Personeel 5 3. Patiëntenzorg Wetenschap Communicatieve Systemen: Horen Communicatieve Systemen: Spreken Onderwijs Studie Geneeskunde Opleiding tot KNO-arts Vervolgopleiding Hoofd-Hals-Oncologie Fellowship laryngologie Fellowship otologie Overige onderwijsactiviteiten Stagiaires Publicaties Dissertaties Wetenschappelijke publicaties in internationaal tijdschrift vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Wetenschappelijke publicaties in (inter)nationaal tijdschrift niet vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Boek/boekbijdragen inclusief congrespapers/proceedings Vakpublicatie als artikel en als boek/boekbijdrage Abstracts Promotiecommissies Review activiteiten Overige Posters Prijzen Grants Voordrachten Bestuurlijke activiteiten 77 1

4 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen was een goed jaar, een jaar van groei. Er heeft een uitbreiding van de staf plaatsgevonden waarbij alle aandachtsgebieden nu dubbel zijn bezet, met name door het aantrekken van een Fellow Otologie en een Fellow Laryngologie. Daarnaast heeft collega Halmos de KNO vervolgopleiding oncologie (KNOVOO) afgerond en is nu als vast staflid KNO-arts/oncoloog aan de afdeling verbonden. Binnen het ziekenhuis hebben we actief deelgenomen aan innoverende projecten zoals de ontwikkeling van een elektronisch patiëntendossier (EPD), participatie in het Zorgdomein en elektronische briefwisseling met de verwijzer. Verder zijn drie Lean Six Sigma projecten binnen de afdeling gestart die te maken hebben met de ligduur, organisatie van de medische administratie en papierloos werken waardoor een bezuinigingstaakstelling kan worden geëffectueerd. Ook op wetenschappelijk gebied heeft de afdeling weer belangrijke mijlpalen bereikt, namelijk het binnenhalen van twee belangrijke subsidies: de prestigieuze Veni-subsidie door Dave Langers op het gebied van de functionele beeldvorming bij tinnituspatiënten èn het aantrekken van een Rosalind Franklin Fellow. Dit is een beurs voor een talentvolle vrouwelijke onderzoeker. Mevrouw Deniz Başkent zal aan onze kliniek worden verbonden om onderzoek te doen naar spraakontwikkeling bij gehoorgestoorden. Dit jaar zijn er wederom drie promoties geweest binnen de afdeling en is er een grote stroom aan internationaal gepubliceerde artikelen geproduceerd. Wat betreft de onderwijs- en opleidingstaak kan worden vermeld dat het Universitair Audiologisch Centrum Groningen nu officieel de opleiding tot klinisch fysicus audioloog toegewezen heeft gekregen. Dr. F.G. Dikkers, onderwijscoördinator Keel-, Neus- en Oorheelkunde, is benoemd tot UHD. Voor de opleiding Keel,- Neus- en Oorheelkunde zijn voorbereidingen getroffen om het nieuwe opleidingscurriculum ENTER te kunnen implementeren binnen de afdeling. Hiertoe is als landelijk voorbeeld een opleidingsplan KNO-UMCG geschreven voor de opleidingsregio OOR-NO. Bovenstaande beschrijvingen mogen zichtbaar maken dat wij nog steeds staan voor onze missie: toegankelijke en innovatieve zorg. We hebben het afgelopen jaar de door ons opgestelde doelen gehaald en daarom kan ik stellen dat ik met veel vreugde terugkijk naar het jaar 2008 en met belangstelling uitkijk naar de ontwikkelingen die zullen plaatsvinden in 2009, een jaar waarin we ons multidisciplinair lustrum van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde zullen vieren! Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, Afdelingshoofd Keel-, Neus- en Oorheelkunde 2

5 2. Afdeling KNO-heelkunde 2.1 Missie en Visie van de afdeling KNO In 2007 hebben we binnen de afdeling een breed gedragen missie geformuleerd voor de afdeling Keel-, Neus-, Oorheelkunde en het Universitair Audiologisch Centrum. Missie Toegankelijke Innovatieve Zorg Visie Patiëntenzorg Er wordt een optimale patiëntenzorg aangeboden van hoge kwaliteit. Deze zorg wordt geleverd door professionele medewerkers waarbij respectvolle bejegening centraal staat. Onderzoek De wetenschap is verweven met de patiëntenzorg. De onderzoekslijnen zijn verankerd in de staf en worden collectief gedragen, effectief ondersteund en gefaciliteerd. Opleiding Het brede opleidingsaanbod willen we in samenwerking met de regio verder ontwikkelen en uitbreiden. Hierbij maken we gebruik van de nieuwe opleidingscurricula. Onderwijs We willen optimaal gebruik maken van de onderwijsmomenten binnen G2010 om de KNOheelkunde te profileren. De afdeling KNO creëert een opleidingsklimaat voor alle binnen de afdeling aanwezige professies. Algemeen We willen zichtbaar zijn door onze kwaliteiten en resultaten te tonen. 3

6 Doelen Concrete doelstellingen en speerpunten voor de komende 3 jaar, voortkomend uit de missie-visie: ICT Doel: vergroten van de toegankelijkheid van informatie door middel van papierloos werken en het ontwikkelen van een elektronisch patiëntendossier met het genereren van een geautomatiseerde ontslagbrief Academisch profiel Doel: uitbreiding van beschikbare tijd voor universitaire taken door middel van daarop gericht personeelsbeleid en herschikking van taken Personeelsbeleid Doel: ontwikkelen van professionaliteit van medewerkers gericht op bejegening en service aan de patiënten en collega s zowel binnen als buiten de organisatie Herkenbaarheid Doel: ontwikkelen van een eigen KNO/UAC internetsite over onze patiëntenzorg, het wetenschappelijk onderzoek, de opleiding en het onderwijs 4

7 2.2 Organisatie De afdeling keel-, neus- en oorheelkunde van het hoofd-halsgebied (KNO) en het Universitair Audiologisch Centrum (UAC) vormen samen de afdeling en disciplinegroep KNO van het UMCG. Het collegiaal management van de afdeling wordt gevormd door prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en mw. M.L. Hintzbergen. Het Dagelijks Bestuur Keel-, Neus- en Oorheelkunde geeft leiding aan de medewerkers van de afdeling en disciplinegroep KNO. In 2008 was het Dagelijks Bestuur van de afdeling als volgt samengesteld: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts, afdelingshoofd Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer, KNO-arts, chef de clinique Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog, hoofd Universitair Audiologisch Centrum KNO Mw. M.L. Hintzbergen, manager Overige leidinggevende functies waren als volgt ingevuld: T. Oorburg, hoofd zorgadministratie Mw. S. Jönfors-Imminga, hoofdverpleegkundige Dr. R.A. Feijen, KNO-arts, zaalsupervisor, plaatsvervangend Chef de Clinique 2.3 Personeel In 2008 was de personele bezetting van de afdeling en disciplinegroep KNO 101,22 fte. KNO-artsen Dr. F.G. Dikkers Dr. R.A. Feijen Mw. dr. R.H. Free Dr. G.B. Halmos Drs. R. Hofman (per 1 november 2008) Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Dr. B.E.C. Plaat Drs. J.A. Snelleman (per 1 mei 2008) Drs. H.J. Tjong Ayong (tot 1 september 2008) Drs. J. Wedman 5

8 Audiologen Prof. dr. P. van Dijk Dr. J.W. Horst Dr. ir. E. de Kleine Ir. A. Maat Dr. J. Tinbergen Mw. dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post (audioloog in opleiding) Prof. dr. ir. H.P. Wit Wetenschappelijke Stafmedewerkers Dr. R. Arnold, psycholoog/tinnitus consulent Mw. dr. F.W. Coster, psycholoog/coördinator CI Mw. prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Mw. drs. A.L. Keegstra, orthopedagoog/consulent CSK Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog/hoofd UACG Arts-assistenten Mw. dr. H. Bartels Drs. K.J.D.A. Buijssen Mw. dr. N. Boelstra-van Cruijsen (tot 13 september 2008) Mw. drs. L.I. Geven Mw. drs. K. Harms Drs. P. van der Heijden Mw. drs. K. Heijneman Drs. R. Hofman (tot 01 november 2008) Drs. T. van Kalkeren Mw. drs. C.M. Westenbrink-Kingma Mw. dr. J.J.H. Oosterhof Drs. M.L. Schrijvers Mw. dr. L.Q. Schwandt Mw. drs. N.D. Smale (per 01 juli 2008) Dr. W.L. Valk Drs. J.E. Wachters (per 01 mei 2008) 6

9 Secretariaat Mw. L.E. Averes (overleden 01 maart 2009) Mw. T.E. Bootsman (tot 15 maart 2008) Mw. G. Heijs (per 01 april 2008) Mw. F. Vegter-Wildeboer Mw. S. Zuidema Beheer/bedrijfsvoering Mw. M.L. Hintzbergen Mw. F.J. Woldhuis Audiologisch en Logopedisch personeel Mw. M. Beenakker Mw. J. Dijkstra (tot ) Mw. E. Elzinga-Rademaker Mw. S.C. Haaksma-Schaafsma Mw. M. Hofman Mw. M.A.E.M. Kahmann Mw. S. Köster F. Leemhuis Mw. A.E. Niebuir-van der Ham Mw. C.A. Mraz Petrics (tot 01 maart 2008) Mw. M.F. Le Poole K. Torenga Mw. W.H. Wicherlink (tot 01 januari 2009) Mw. R.A.A. Zonneveld S.J. Zuidema 7

10 Dienst medisch maatschappelijk werk Mw. K. Dob Mw. J. Poelstra Verplegend en verzorgend personeel Mw. S.M. Aling-de Jong Mw. E.R. Baldal Mw. J. Bastiaans Mw. A.J. Blanken Mw. I.C. Boelens-Mosterman Mw. F.B.E. Bos Mw. T.C.P. Broer-Peeman Mw. F. van Brussel Mw. J.G. Buist-Schuurman G.J. Busscher Mw. M. van Calker (per 15 juli 2008) Mw. H. Cocu-Rieks (tot 01 juni 2008) Mw. M.J. Dekens-Andries (tot 01 september 2008) Mw. M. Doedens Mw. M.E. Duits Mw. H. Eggens Mw. M.P. George Mw. L. Guidetti Mw. M.E. Harms Mw. R. Henssen Mw. G. Heytmeyer-Pruim S.H.P. Hoekstra Mw. R. van Ittersum M.W. de Jong Mw. S. Jönfors-Imminga Mw. L.D. Klei H.K. Kroeze Mw. I. Legger Mw. C.M. Lukassen 8

11 Mw. A. Machiels-Wolt Mw. A. Mehanovic -Sabic Mw. G. Mennes Mw. S.R. Oldengarm Mw. F. Rinket (per 01 juni 2008) Mw. P. Schut (per 01 februari 2008) J.P. Smit Mw. M.C. Scheele Mw. E.A. Scholtens-Smith (per 1 augustus 2008) C.A. Swenne Mw. B. Terpstra-Tigchelaar Mw. J. Terpstra (per 01 augustus 2008) Mw. H. van der Tuin Mw. A.M.A. Veenstra Mw. W.S. de Vrij-Brugge Mw. T. v/d Wal-Hoff (tot 01 november 2008) Mw. H.G. Wolters Mw. J. Zwerver-Dob Zorgadministratief personeel Mw. L. de Bats (per 01 juni 2008) Mw. J. Breetveld T. Buist Mw. M. Dijk-Jager Mw. A. Doddema Mw. H. Elsinga-de Ruiter Mw. M. Freese (per 01 september 2008) Mw. Y. Van Harten Mw. G. Helmholt-Dijk Mw. M. de Jong-Fokkinga Mw. S. Keizer Mw. J.H.E. Kolstein (tot 01 juli 2008) Mw. R. Kooistra M. Laninga (van 01 februari tot 01 september 2008) 9

12 Mw. M.E. Meelker Mw. R. Muilwijk Mw. A. Nanulaitta-Piersma Mw. J. à Nijeholt Mw. G. Omlo-van Vulpen T. Oorburg Mw. T. Pastoor Mw. W.J. Schuiling Mw. G. Vleeshouwer (per 01 januari 2008) Mw. M.A. Wiekel Mw. T. Wierenga (tot 01 januari 2009) Wetenschappelijk personeel Mw. K. Boyen, promovendus Mw. ir. L.P. Harting-Oshovsky, promovendus Dr.ir. D.R.M. Langers, post-doc Ir. C.P. Lanting, promovendus Mw. L. Menkema, analist Ir. R.L.M. Schoffelen, promovendus J.M. Segenhout, researchanalist 10

13 3. Patiëntenzorg De klinische zorg van de afdeling KNO-heelkunde betreft de algemene basiszorg evenals de topreferentiezorg van patiënten met aandoeningen in het hoofd-halsgebied. Speciale aandachtsgebieden zijn de gehoor-, stem-, spraak- en taalstoornissen (Communicatieve Stoornissen KNO), de hoofd-halsoncologie en schedelbasisaandoeningen. De afdeling KNO-heelkunde participeert in de volgende multidisciplinaire werkgroepen: werkgroep Hoofd-Halsoncologie, werkgroep Schedelbasischirurgie, Schisiswerkgroep, werkgroep Genetica, werkgroep Neuromodulatie, werkgroep Trachea-interventie en de OSAS werkgroep. Polikliniek eerste poliklinische bezoeken kno consulten kno audiologische producten (geopend) logopedische consulten taal-/spraakdiagnostiek tinnitus mds hoortoestelaanpassing Kliniek De verpleegafdeling A1VA beschikt over 30 bedden ten behoeve van volwassenen en 4 bedden ten behoeve van kinderen in het Beatrix Kinderziekenhuis. Op A1VA liggen ook de klinische patiënten van de Oogheelkunde. De gemiddelde verpleegduur in 2008 was 4,3 dagen. De gemiddelde bedbezetting in 2008 was 70,3% (dit is inclusief de klinische zorg voor oogheelkundige patiënten) opnames verpleegdagen Consulten op andere afdelingen klinische consulten

14 Operatieve Dagbehandeling/Operatiecentrum verrichtingen dagbehandeling verrichtingen operatie centrum totaal aantal verrichtingen Bijzondere verrichtingen Hoofdhals-oncologie Cochleair implantaat BAHA Projecten patiëntenzorg Voor de derde maal hebben de UMC s in een gezamenlijk onderzoek de Patiënttevredenheid gemeten in de Academische Ziekenhuizen (KPAZ). De KNO kliniek scoort met een gemiddeld rapportcijfer van 7.5 in het UMCG en staat op een gedeelde tweede plaats. Op de polikliniek is de Wachtkamerservice uitgebreid naar vijf dagdelen. De groep vrijwilligers bestaat nu uit 12 personen. Bij een landelijk onderzoek naar het risico op ondervoeding is bekend dat in Universitair Medische Centra 29% van de patiënten risico loopt op ondervoeding. Om dit risico te ondervangen screenen de doktersassistenten op de polikliniek en de voedingsassistenten op de verpleegafdeling met behulp van de MUST (Malnutrition Universal Screening Tool) vanaf november alle patiënten die opgenomen worden, binnen 24 uur na opname, op het risico van ondervoeding. Daarnaast is op de verpleegafdeling een broodbuffetwagen in gebruik genomen. Dit biedt maximale keuzevrijheid voor de patiënt bij de broodmaaltijden en heeft een positief effect op de voeding. De verpleegafdeling A1VA is, in de persoon van de dienstdoende Regieverpleegkundige, toegetreden tot het dagelijkse verpleegkundig beddenoverleg van sector B. De afdeling KNO is betrokken bij vier Lean Six Sigma ( LSS) projecten: Lean Six Sigma is een methode om te komen tot kostenreductie, efficiencywinst en kwaliteitsverbetering. 12

15 LSS: Reductie ligduur Keel-, Neus- en Oorheelkunde. In vergelijking met de periferie is de ligduur van electief geopereerde patiënten op de afdeling KNO relatief lang. De verwachting is dat de ligduur zowel preoperatief als postoperatief gereduceerd kan worden. De vrijgespeelde capaciteit kan deels worden benut t.b.v. de toenemende zorgzwaarte bij oncologische patiënten. Daarnaast is productieuitbreiding van klinische behandelingen in zowel het A- als het B segment mogelijk. Green Belt: mw. Sandra Aling-de Jong, seniorverpleegkundige A1VA Champion : prof. dr. Bernard van der Laan, afdelingshoofd KNO LSS: Efficiënt inzetten van medewerkers op verpleegeenheden De werkzaamheden van medewerkers op verpleegeenheden zijn mogelijk niet altijd afgestemd op hun opleidingsniveau en functie. Onderzoek in Sector C geeft aan dat, ondanks de variatie tussen de verpleegeenheden, op termijn steeds een substantiële kostenbesparing mogelijk is. In dit project wordt de reeds ontwikkelde onderzoeksopzet en meetmethode aangepast aan de specifieke situatie in Sector B. Aspecten als zorgzwaarte, bedbezetting en spoed/electief worden in het onderzoek meegenomen. Black Belt: Ina Wolthers, stafadviseur bedrijfsburo sector B Champion: Ben Hanewinkel, directeur sector B. LSS: Analyse administratieve projecten polikliniek Uitgangspunt van het onderzoek: door het proces van patiëntengegevensverwerking te optimaliseren wordt de kwaliteit en daardoor de patiëntvriendelijkheid verbeterd. Tegelijk verloopt het proces efficiënter. Onderzocht zijn diverse werkplekken en taken (telefoon, klussen, spreekuurvoorbereiding, oproepen patiënten). Door patiënten binnen 2 dagen na binnenkomst van verwijzing een afspraakbrief te sturen, is de patiënt eerder op de hoogte, wat veel telefoontjes en onnodig zoekwerk scheelt. Bij spreekuurvoorbereiding is het lopend archief opgeheven. In plaats daarvan worden dossiers een week voor aanvang van het spreekuur bij het CMA aangevraagd. Hierdoor hoeft er minder gezocht te worden, waardoor er meer tijd is voor de kwaliteit van het dossier. Green Belt: Theo Oorburg, hoofd zorgadministratie Champion: Maria Hintzbergen, manager. 13

16 LSS: Digitale huisartsbrief Door de bevindingen in de spreekkamer gestructureerd en digitaal vast te leggen is het mogelijk om zonder tussenkomst van een typist een huisartsbrief te genereren. Green Belt: Inkrid Feil, ICT-adviseur Champion: Ben Hanewinkel, directeur Sector B. Scanproject De afdeling neemt deel aan de uitwerking van het ziekenhuisbrede scanproject. Hierbij wordt een deel of het gehele papieren medisch dossier gescand. Dit is een belangrijk onderdeel om papierloos te gaan werken. De gescande documenten worden onderdeel van het EPD. Projectleider: Inkrid Feil, ICT-adviseur Opdrachtgever: Ben Hanewinkel, directeur sector B. Consulenten UAC Periodiek werden consulten uitgevoerd bij de volgende instellingen: Koninklijk Instituut voor Doven H.D. Guyot Consulent: Ir. A. Maat Consulent: Dr. J. Tinbergen Dr. J. de Graafschool (school voor voorgezet speciaal onderwijs aan kinderen met hooren/of spraak-, taalmoeilijkheden) Consulent: Dr. J.W. Horst 14

17 4. Wetenschap OVERZICHT WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK KNO-HEELKUNDE Communicatieve Systemen: HOREN en SPREKEN Het wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde is geconcentreerd op de twee samengevoegde deelgebieden Communicatieve Systemen: Horen en Spreken. Er wordt naar gestreefd het klinisch en fundamenteel georiënteerd wetenschappelijk onderzoek in grote samenhang te doen plaatsvinden. Het wetenschappelijk onderzoek wordt gecoördineerd door de Wetenschapscommissie KNO-heelkunde, waarin zitting hebben: prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts (voorzitter), prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog, mevr. prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog, en mevr. M.L. Hintzbergen, manager. De wetenschapscommissie komt éénmaal per kwartaal in vergadering bijeen. 4.1 Communicatieve Systemen: HOREN Tinnitus: pathofysiologie van het centraal auditieve systeem A. De neurofysiologie van tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Dr. R.H. Free, KNO arts J.M. Segenhout, researchanalist Drs. K. Heijneman, arts-assistent 1 proefschrift en diverse publicaties Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg 15

18 B. Functionele Beeldvorming: auditieve verwerking bij perceptieve slechthorendheid en tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling : Samenwerking: Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. ir. E. de Kleine, klinisch fysicus-audioloog Ir. C.P. Lanting, promovendus Dr. ir. D.R.M. Langers, post-doc Drs. L.I. Geven, arts-assistent 2 proefschriften + diverse publicaties Prof. dr. G.J. ter Horst, Neuro-Imaging Center BCN Dr. H. Hoogduin, Neuro-Imaging Center BCN Dr. ir. A.T.M. Willemsen, Nucleaire Geneeskunde Prof. dr. A. Paans, Nucleaire Geneeskunde Prof. dr. J.B.T.M. Roerdink, Instituut voor Wiskunde en Informatica, Rijksuniversiteit Groningen C. Diagnostiek en behandeling van tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Drs. H. Bartels, arts-assistent Drs. L.I. Geven, arts-assistent Drs. K. Heijneman, arts-assistent Akoepedisten KNO-UAC 1 proefschrift + diverse publicaties Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg Dr. L.J. Middel, gezondheidswetenschapper 16

19 4.1.2 Cochleaire implantatie A. Ontwikkeling van nieuwe spraakcodeerstrategieen voor cochleaire implantaten Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling : Samenwerking: Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Dr. R.H. Free, KNO-arts Dr. J.W. Horst, klinisch fysicus-audioloog Dr. F.W. Coster, psycholoog/coördinator CI Ir. L.P. Harting-Oshovsky, promovendus 1 proefschrift + diverse publicaties Mw. Drs. E. Gelders, audioloog AZM Dr. R.J. Stokroos, KNO arts AZM Dr. L. Anteunis, klinisch fysicus-audioloog AZM Dr. P. Boyle, Dr. F. van Pande, Advanced Bionics B. Communicatieve en sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen met een CI Onderzoeksleiding: Deelnemer: Doelstelling : Samenwerking: Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/ spraaktaalpatholoog Dr. F.W. Coster, orthopedagoog/coördinator CI diverse publicaties Werkgroep Cochleaire Implantaties Noord- Nederland, inclusief medewerkers Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren Actieve mechanica van het binnenoor: fundamentele aspecten en klinische toepassingen A. Actieve mechanica in een simpel binnenoor Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling : Samenwerking: Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Ir. R.L.M. Schoffelen, promovendus J.M. Segenhout, researchanalist 1 proefschrift + diverse publicaties Dr. J.J.L. van der Want, Electronen-microscopie I. Stokroos, Electronen-microscopie 17

20 4.1.4 Ziekte van Menière A. Regulatie van binnenoorvloeistoffen Onderzoeksleiding: Deelnemer: Ondersteunend personeel: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. ir. H.P. Wit, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Drs. R. Hofman, arts-assistent J.M. Segenhout, researchanalist 1 proefschrift + diverse publicaties Universiteit van Antwerpen (Prof. Dircks) B. Diagnostiek Onderzoeksleiding: Deelnemer: Ondersteunend personeel: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. ir. H.P. Wit, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Drs. C.M. Westenbrink-Kingma, arts-assistent akoepedisten 1 proefschrift + diverse publicaties Datamanagementbureau UMCG 4.2 Communicatieve Systemen: SPREKEN A. Therapie evaluatie van het bestraalde larynxcarcinoom met PET Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. J. Pruim, nucleair geneeskundige Prof. dr. J.A. Langendijk, radiotherapeut Drs. L. Been, arts Drs. J. Wedman, KNO-arts Dr. G.B. Halmos, KNO-arts 2 proefschriften + diverse publicaties PET centrum (dr. J. Pruim, dr. P.H. Elsinga) Pathologie (dr. J.E van der Wal) Radiotherapie (prof. dr. J.A. Langendijk, dr. F.R. Burlage) Chirurgische oncologie (prof. dr. H.J. Hoekstra) 18

21 B. Gen expressie profiel van het larynxcarcinoom Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling : Samenwerking: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. E.M.D. Schuuring, moleculair bioloog Dr. J.E. van der Wal, patholoog Prof. dr. J.A. Langendijk, radiotherapeut Drs. M.L. Schrijvers, arts-assistent Drs. J.E. Wachters, arts-assistent Dr. B.E.C. Plaat, KNO-arts 2 proefschriften + diverse publicaties Pathologie (prof. dr. P.M. Kluin) Radiotherapie (prof. dr. J.A. Langendijk, dr. F.R. Burlage) Kaakchirurgie (prof. dr. J.L.N. Roodenburg) C. Spraakrevalidatie na laryngectomie Onderzoeksleiding: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Prof. dr. ir. H.J. Busscher, voorzitter afdeling Biomaterialen, directeur Kolff Instituut Prof. dr. H.C. van der Mei, hoofd sectie Bioadhesie, afdeling Biomaterialen Prof. dr. ir. G.J. Verkerke, hoogleraar Biomedische Productontwikkeling, afdeling Biomaterialen Deelnemers: Dr. J.J.H. Oosterhof, arts-assistent Drs. K.J.D.A. Buijssen, arts-assistent Drs. K. Harms, arts-assistent Ir. E.B. van der Houwen, researchanalist Drs. T.A. van der Kalkeren, arts-assistent Doelstelling : 1 doelmatigheidsstudie, 5 proefschriften + diverse publicaties Samenwerking: Disciplinegroep Biomaterialen Epidemiologie (dr. W.J. Post) 19

22 4.3 Spraak-/Taalproblematiek A. Epidemiologisch onderzoek van spraak-taalproblematiek Onderzoeksleiding: Deelnemer: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Dr. W.J. Post, epidemioloog Drs. H.G. Priester, wetenschappelijk onderzoeker 1 proefschrift + diverse publicaties Epidemiologie (dr. W.J. Post) B. Multidisciplinaire diagnostiek bij spraak-taalproblemen Onderzoeksleiding: Deelnemer: Doelstelling: Samenwerking: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Dr. W.J. Post, epidemioloog Drs. A.L. Keegstra, orthopedagoog diverse publicaties Epidemiologie (dr. W.J. Post) 20

23 5. Onderwijs 5.1 Studie Geneeskunde Inleiding Het onderwijs KNO-heelkunde wordt gecoördineerd door dr. F.G. Dikkers en dr. R.A. Feijen. De studie geneeskunde is gebaseerd op model G2010. Patiëntgericht en probleemgeoriënteerd denken en handelen hebben hierin een centrale plaats. G2010 startte in cursusjaar De onderwijscommissie, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter), prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en prof. dr. P. van Dijk, heeft ad hoc overleg. In 2008 heeft de commissie geen vergaderingen hoeven beleggen. Het Horizontaal Overleg KNO, opgericht in 2005, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter) en vertegenwoordigers van alle affiliatieziekenhuizen, heeft tot doel het vormen van een meer eenduidige Masteropleiding binnen G2010 voor wat betreft de KNO-Heelkunde. Het Horizontaal Overleg heeft in 2008 geen bijeenkomsten gehad. Wel vond correspondentie plaats met de vertegenwoordigers. De landelijke werkgroep KNO-onderwijs heeft tijdens de landelijke KNO-vergadering vergaderd. Doel is enerzijds informatie uitwisselen waarmee recht kan worden gedaan aan de juiste plaats van de discipline KNO binnen de 8 studies geneeskunde in ons land. Anderzijds kan studiemateriaal worden uitgewisseld.. G2010 Bachelorfase opleiding Geneeskunde De bacheloropleiding duurt 3 jaar. De belangrijke uitgangspunten voor G2010 zijn: de patiënt staat centraal, de student is actief en de docent is coach. Kennismanagement staat voorop, niet het hebben van kennis. Het principe is dat per studieweek een bepaald onderwerp de aandacht krijgt. Zo n week begint met een patiëntcollege, en eindigt met een responsie- en magistraalcollege. Klinisch redeneren krijgt, gerelateerd aan het onderwerp van die week, speciale aandacht in een college Probleem Oplossen. In 2008 leverde de KNO-afdeling bijdragen aan de volgende onderdelen van het preklinisch G2010 onderwijs aan 2 e jaars studenten in studiejaar

24 Semester 2 blok 1: Waarnemen en reageren Cursus 2.1.6: Horen & evenwicht Colleges: Patiëntencollege Ménière (Dikkers) Weekcollege Fysiologie gehoor, evenwicht, gehooronderzoek (Van Dijk) Themacollege Relatie pharynx-oor (Dikkers) Caput selectum Ziektebeelden in de KNO (Dikkers) Themacollege Evenwicht (Free) Themacollege Communicatieve stoornissen bij kinderen (Goorhuis-Brouwer) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben duizelig (Dikkers) Responsiecollege (Dikkers) Semester 2 blok 2: Bemerken en verwerken Cursus 2.2.7: Met de neus op de feiten Colleges: Patiëntencollege Verslikken (Wedman) Themacollege De Larynx (Dikkers) Themacollege Neus Neusbijholten (Westerlaken) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben hees (Dikkers) Magistraal college Interventies bij kinderen met communicatieve stoornissen (Goorhuis-Brouwer) Responsiecollege (Dikkers) Cursus 2.2.8: Pijn in lijf en leden (Free) College: Hoofpijn door KNO-problematiek (Free) Semester 3 blok 3.1: Oncologie Cursus 3.1.4: Gevolgen van de behandeling Colleges: Patiëntencollege Laryngectomie (Van der Laan) Persoonlijke profilering In G2010 wordt studenten gelegenheid gegeven individuele wensen te vervullen binnen een Project Persoonlijke Profilering (PPP). Studenten uit studiejaar 2 en 3 krijgen gelegenheid om een week op de afdeling mee te lopen. De studenten dienen een PPP zelf te organiseren: er wordt geen structureel PPP op de afdeling aangeboden. In 2008 heeft 1 student een PPP KNO gelopen (docent drs. M.L. Schrijvers) 22

25 Tutorschap Tutoren begeleiden 1 of 2 groepsbijeenkomsten per week van studenten geneeskunde in de blokken na het 1 e jaar. Een tutorschap houdt ook in dat er aan het eind van sommige blokken mondelinge examens over de tutorgroepopdrachten moeten worden afgenomen. In 2008 waren de volgende medewerkers van onze afdeling tutor: drs. K.M. Heijneman, drs. T.A. van Kalkeren, drs. J.E. Wachters en drs. L.I.Geven Coaching In het kader beroepsvoorbereiding wordt longitudinaal een groep van 8 à 10 studenten begeleid. De studenten hebben een achttal bijeenkomsten met hetzelfde staflid, en volgen allen een door hen geselecteerde patiënt met een chronische afwijking gedurende het studiejaar. De coach was in studiejaar dr. B.E.C. Plaat G2010 Masterfase opleiding geneeskunde Studenten volgen op het klinisch trainingscentrum 1 week lang KNO/hoofd-hals onderwijs. Iedere 6 weken start een nieuwe groep. Onderwijs wordt gegeven door daartoe getrainde docenten van het klinisch trainingcentrum. Deze docenten worden bijgestaan door dr. J.J.M. van Overbeek, KNO-arts of drs. J.C. Betlem, KNO-arts. De aanwezigheid van deze KNO-artsen wordt door de studenten als erg positief ervaren. De week wordt afgesloten met een interactief werkcollege begeleid door drs. J.C. Betlem en dr. J.J.M. van Overbeek. De laatste dag houden studenten die op dat moment junior coassistent zijn op de afdeling KNO, een klinische werkconferentie, begeleid door dr. F.G. Dikkers. Zij presenteren op interactieve wijze twee casus van de afdeling. Met 4 junior co-assistenten is het reële maximum bereikt. Iedere 6 weken kwamen 4 nieuwe junior co-assistenten op de afdeling. De stage is gericht op consultvoering. De studenten bereiden een patiënt voor voor de klinische werkconferentie, waarbij zij de patiënt presenteren aan studenten die in het klinisch trainingscentrum bezig zijn. De co-assistenten worden beoordeeld aan de hand van 5 klinische praktijkbeoordelingen, 2 logboekbeoordelingen en 2 modelstatussen. De beoordelingen worden verricht door stafleden en AIOS. De finale beoordeling vindt plaats door een staflid dat tevoren aan een individuele co-assistent is gekoppeld. Dat staflid treedt ook min of meer als vraagbaak op tijdens de stage van de individuele co-assistent. De laatste klinische beoordeling, het logboek en de modelstatus zijn bindend. 23

26 Keuzeco-schap Zesdejaars studenten uit het voormalige curriculum (C2000) kunnen dingen naar een klinische stage van 13 weken. Ze assisteren de zaalarts. In 2008 hebben 3 studenten van deze mogelijkheid gebruik gemaakt, te weten: drs. N.D. Smale, I. Hamming en C. Jolink. Zij waren de laatste studenten van het oude curriculum. Wetenschappelijke stages Zesdejaars studenten uit het voormailige curriculum (C2000) dienen een wetenschappelijke stage te lopen, eindigend in een scriptie. E. Hekert schreef de sciptie Corpus alienum in de larynx; potentiële misdiagnose, C. Jolink Een zeldzame complicatie van sanerende oorchirurgie. AIOS-docent van het jaar Om onderwijs door AIOS te stimuleren werd de prijs ingesteld AIOS-docent van het jaar. In 2008 ging deze prijs wederom naar drs. H. Bartels. Studie Tandheelkunde Semester 2.2 van de opleiding Tandheelkunde wordt een college KNO-heelkunde gegeven. In 2008 werd de presentatie gedaan door dr. R.A. Feijen. 24

27 5.2 De opleiding tot KNO-arts De opleiding bestaat uit 10 periodes van 6 maanden conform onderstaand schema. 2 JAAR 5 JAAR P-AGIO AGIO W W W + P W + P ALL ZAAL STEM M/ M/ + -ARTS SPRA Zw Zw AUD/ AK VEST KLEINE OK'S RHIN OTO RHIN OTO ALLE OK'S ENDOSCOPIE O O ASS.ONCO Modulair onderwijs Twee keer per maand wordt door diverse stafleden en medewerkers van KNO onderwijs aan assistenten gegeven. In 2008 werden de volgende voordrachten verzorgd: 22 januari Ontwikkeling spraak/taal Goorhuis-Brouwer 29 januari Benigne stembandafwijkingen Dikkers 11 februari Instrument en tissue handeling Plaat 11 maart CT/MRI mastoid Van der Laan 18 maart Medische microbiologie Arends 25 maart Otosclerose Free 22 april Neusendoscopie Feijen 6 mei Neonatale gehoorscreening Maat 3 juni Mondholte pathologie Spijkervet/Vissink 17 juni Halsklier dissectie Halmos 25

28 23 juni 9 september 30 september 14 oktober 28 oktober 11 november 25 november 9 december Transsphenoidale hypofyse CT NBH + chronische rhinosinusitis Complicaties Halschirurgie Oor chirurgie I Kinder-KNO CSK Bedrijfsvoering Maxillo-faciale-prothetiek Korsten-Meijer Feijen Halmos Van der Laan Dikkers Goorhuis-Brouwer Hintzbergen Van der Laan G.J. (MHK) Journalclub In 2008 werden maandelijkse bijeenkomsten van de Journalclub KNO gehouden. Dit is een bijeenkomst van de arts-assistenten onder voorzitterschap van een staflid KNO, met als doel een bestaande klinische richtlijn van de afdeling te herzien volgens de Evidence Based Medicine systematiek. Cyclus I, onderwerp: Beleid bij intracraniële complicatie bij OMA Bijeenkomst 1 16 september 2008 Free / Westenbrink-Kingma Bijeenkomst 2 18 november 2008 Free / Westenbrink-Kingma Bijeenkomst 3 02 december 2008 Free / Westenbrink-Kingma Bijeenkomst 4 09 januari 2009 Free / Westenbrink-Kingma Cyclus II, onderwerp: Beeldvorming bij assimetrisch parceptieverlies Bijeenkomst 1 03 februari 2009 De Kleine / Van der Heijden Bijeenkomst 2 03 maart 2009 De Kleine / Van der Heijden Bijeenkomst 3 31 maart 2009 De Kleine / Van der Heijden Bijeenkomst 4 08 mei 2009 De Kleine / Van der Heijden 26

29 Vaardigheidsonderwijs Jaarlijks wordt bij de disciplinegroep anatomie vaardigheidsonderwijs gegeven aan de arts-assistenten door een staflid, een KNO-arts en een Anatoom. Vaardigheidscursus Hoofd-Hals/Larynx Tijd: juni 2008 Cursusleiding: Drs. J. Wedman Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Dr. F.G. Dikkers Cursisten: Drs. M.L. Schrijvers, arts-assistent, drs. K.M. Heijneman, arts-assistent Samenwerking: Anatomisch laboratorium Vaardigheidscursus Neus/Neus-larynx Cursusleiding: Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Dr. R.A. Feijen Cursisten: Drs. P. van der Heijden, arts-assistent, drs. C.M. Westenbrink-Kingma, arts-assistent Vaardigheidscursus Oorchirurgie (boorlaboratorium) Cursusleiding: Staf, KNO-artsen Cursisten: Arts-assistenten KNO Verplichte landelijke cursussen De volgende cursussen worden verplicht gevolgd tijdens de opleiding tot KNO-arts: o Communicatieve vaardigheden o Collegium Chirurgicum (examens) o Basisorientatie KNO-Heelkunde, I en II (examens) o Evenwichtscursus o Mini-neuzencursus o Mini-neusbijholtencursus o Mini-orencursus o Cursus hoorrevalidatie o Cursus mondpathologie o Mini-endoscopiecursus o Endoscopiecursus o Neusbijholtencursus 27

30 B-opleiding De volgende B-opleidingsrichtingen zijn verbonden aan de opleiding KNO-Heelkunde Groningen: Martini Ziekenhuis Groningen De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. J.M.H. van der Beek (opleider) - Dr. J.Q.P.J. Claessen - Dr. J.R. de Boer - Dr. A.M. Sulter - Drs. N.J.A. Straatman - Dr. N. Boelstra-van Cruijsen (per 1 oktober 2008) In 2008 waren in de B-opleiding werkzaam dr. L.Q. Schwandt (tot 1 mei 2008) en dr. W.L. Valk (per 1 mei 2008). Isalaklinieken Zwolle De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H.J. Rosingh (opleider) - Dr. H.W. Lutgert (plaatsvervangend opleider) - mw. Dr. E.O. Laurens (per 1 maart 2008) - Dr. J.P. te Rijdt - Drs. C.F.S. Schudel (tot 1 maart 2008) - Mw. Dr. A.J. ter Schiphorst - Halfweeg - Dr. H.A. Waalkens In 2008 waren in de B-opleiding werkzaam dr. J.J.H. Oosterhof (tot 1 november 2008) en dr. H. Bartels (per 1 november 2008). Medisch Centrum Leeuwarden Per 10 oktober 2008 is MCL door MSRC officieel erkend opleider. De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H. van den Berge (opleider) - Dr. M. Wagenaar (plaatsvervangend opleider) In 2008 is nog niet met de B-opleiding begonnen. 28

31 Met groot genoegen kan worden vastgesteld dat er een zeer constructieve en plezierige samenwerking bestaat tussen de A-opleidingsrichting en de B-opleidingsrichtingen. 5.3 Vervolgopleiding Hoofd-Hals-Oncologie Per 31 december 2008 heeft dr. G.B. Halmos met goed gevolg de vervolgopleiding Hoofd- Halsoncologie en -chirurgie afgerond binnen de Hoofd-Halswerkgroep UMCG. Vanaf 1 januari 2009 zal collega Halmos werkzaam zijn als KNO-arts/oncoloog in het Universitair Medisch Centrum Groningen. De opleider van de KNO-vervolgopleiding Oncologie (KNOVOO) is prof. dr. B.F.A.M. van der Laan. 5.4 Fellowship Laryngologie Vanaf 1 mei 2008 is drs. J.A. Snelleman in onze kliniek voor een 2-jarig fellowship laryngologie. De helft van zijn volledige aanstelling wordt aan laryngologie besteed, de andere helft aan algemene KNO-heelkunde. Zijn begeleider is dr. F.G. Dikkers. Het fellowship is mogelijk gemaakt door een financiële toelage van de firma Storz GmbH, Tuttlingen Duitsland. 5.5 Fellowship Otologie Vanaf 1 november 2008 is drs. R. Hofman gestart met een 2-jarig fellowship Otologie binnen de afdeling KNO. Zijn begeleider is dr. R.H. Free. 5.6 Overige onderwijsactiviteiten Refereeravonden Vijf tot zes keer per jaar organiseert de afdeling KNO voor KNO-artsen en andere specifieke, maar wisselende doelgroepen een refereeravond. In 2008 zag het programma er als volgt uit: 22 januari 2008 sprekers: Prof. dr. J.A. Langendijk, Radiotherapie UMCG met een inleiding van Prof. dr. B.F.A.M. vd Laan, KNO UMCG modernisering zorgtraject Hoofdhalsoncologie UMCG onderwerp: Moderne behandelmogelijkheden van het larynxcarcinoom 29

32 Dinsdag 11 maart 2008 spreker: onderwerp: Dr. F.G. Dikkers, KNO-arts UMCG, mede namens de Werkgroep Trachea-interventie Diagnostiek en therapie van trachea-afwijkingen Dinsdag 20 mei 2008 sprekers: Onderwerp: Arts-assistenten KNO uit het Martini Ziekenhuis Groningen, Isala klinieken Zwolle en UMCG Bijzondere gevallen Dinsdag 14 oktober 2008 Sprekers: Onderwerp: Locatie: Dr. G.B. Halmos, KNO UMCG Prof. dr. J.L.N. Roodenburg, Kaakchirurgie UMCG Prof. dr. W. Sterk, Instituut voor Hyperbare Geneeskunde, Hoogeveen Hyperbare Geneeskunde Instituut voor hyperbare Geneeskunde Hoogeveen Dinsdag 9 december 2008 Sprekers: Onderwerp: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en dr. F.G. Dikkers, KNO UMCG Onderwijs- en opleidingscontinuüm G2010 en ENTER Interne bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO Opleiding KNO-specifieke bijscholing verplegend personeel Met ingang van 16 september 2008 is de 3 e cyclus van de KNO-specifieke bijscholing van start gegaan. Alle verzorgenden en verpleegkundigen werkzaam op de afdeling KNO-heelkunde worden geacht deze 2-jarige bijscholingscyclus: de KNO specifieke Bijscholing, te volgen. De opleidingscyclus vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur KNO en de Hoofdverpleegkundige mevr. S. Jönfors-Imminga van de afdeling KNO-heelkunde. Dhr. M.W. de Jong (regieverpleegkundige) is verantwoordelijk voor de inhoud en de coördinatie van de opleidingscyclus, de studiebegeleiding en de eindtoets(en). 30

33 De totale studiebelasting bedraagt gemiddeld 50 uur met daarnaast 24 lesuren. De 24 lesuren vinden voor de medewerkers van de afdeling KNO plaats in werktijd en kunnen gedeeltelijk een onderdeel vormen van de KNO-onderwijsdagen. In de lessen wordt, naast medische achtergronden, veel aandacht gegeven aan verpleegkundige / verzorgende aspecten in zowel de leerinhoud als aan de hand van casuïstiek. Iedere module wordt afgerond met een toets waarbij met voldoende resultaat een deelcertificaat wordt verkregen. Indien alle modules met goed gevolg zijn doorlopen wordt de deelnemer een volledig certificaat (2-jarige bijscholing) toegekend. Degene die in een voorgaande cyclus de betreffende module met goed gevolg heeft afgerond, kan op grond hiervan vrijstelling krijgen van deelname. De met een voldoende resultaat afgeronde modules hebben een geldigheidsduur van 4 jaar. Zowel de eindtermen van deze bijscholing als het niveau van de aangeboden leerstof worden continu aan actuele ontwikkelingen binnen de afdeling KNO getoetst. De opleidingscyclus omvat 4 onderwijsmodules per jaar. Leerjaar 1 Module 1 Module 2 Module 3 Module /2009 Otologie Audiologie Spraak- Taalpathologie Laryngologie Leerjaar 2 Module 5 Module 6 Module 7 Module /2010 Hoofd- Hoofd- Rhinologie Schedelbasis- Halsoncologie Halsoncologie Chirurgie & Deel1 Deel2 bijzondere ziektebeelden in relatie met de Keel-, Neus- en Oorheelkunde. 31

34 Iedere afzonderlijke module omvat de volgende deelaspecten: o anatomie, fysiologie en pathologie o diagnostiek en behandeling o aspecten medische en verpleegkundige praktijk o preventie en voorlichting o houding en patiëntbejegening; ethie; o administratieve aspecten Aanvullende opleidingen o Oogheelkundige Zorg : A.J. Blanken, F. Bos, M. Doedens en C.A. Swenne o Medicatieveiligheid:. J. Bastiaans, J.G. Buist en B. Terpstra-Tigchelaar o Voedselveiligheid op verpleegafdelingen: A. Machiels-Wolt, J.P. Smit en J. Zwerver-Dob o Praktijkopleider in de gezondheidszorg: H.G. Wolters WGBO / BIG Ieder kwartaal is er de mogelijkheid om voorbehouden en risicovolle handelingen uit het standaardpakket in het skillslab te toetsen als dit in de dagelijkse praktijk niet is gelukt. Getoetste (en afgetekende) handelingen zijn 2 jaar geldig. De toetsingscommissie is onveranderd en bestaat uit de regieverpleegkundigen van A1VA, aangevuld met de seniorverpleegkundigen Renate van Ittersum en Lieneke Klei. Er vindt nog geen intercollegiale toetsing plaats op A1VA. Werkgroepen - UMCG Werkgroep Verpleegkundige Protocollen Lid: C.A. Swenne - Informatiefoldercommissie KNO Lid: C.A. Swenne en M.E. Duits - UMCG Werkgroep Wond-, Decubitus- en Huidzorg Lid: H. Eggens 32

35 - UMCG Werkgroep Vrijheidsbeperkende interventies Lid: H.G. Wolters - Verpleegkundige Landeijke Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (VWHHO) Lid: S. Jönfors-Imminga - Paramedische Landelijke Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren (PWHHT) Lid: S. Jönfors-Imminga De werkgroep heeft dit jaar samen met de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Halstumoren (NWHHT) een symposium georganiseerd, met als thema: Kwaliteit van Leven. - Paramedische Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (PWHHO-UMCG) Voorzitter: S. Jönfors-Imminga Leden: M.E. Duits, E.R. Baldal, H. Eggens en J. Bastiaans In mei was het thema van de plenaire avond: Als je alles van tevoren zou weten? (Hoe ver wil je, hoe ver moet je, hoe ver kun je gaan?) Onderwijsdagen KNO De onderwijsdagen KNO-heelkunde worden twee keer per jaar georganiseerd in het Universitair Medisch Centrum Groningen voor alle medewerkers van de afdeling KNO. Op 17 en 18 april 2008 was het thema van de plenaire onderwijsdag Veiligheid, van de patiënt, van informatie en van de medewerker. Bijdragen/voordrachten werden verzorgd door L. van Huizen, M. van Beveren, F. Bijl, S. Jönfors-Imminga, J.H. Pape, P.J. Wierenga en M.L. Hintzbergen. De onderwijsdag per discipline werd door de verpleging ingevuld met de thema s E-learning, reanimeren, palliatieve zorg en vrijheidsbeperkende interventies. De zorgadministratie heeft een cursus reanimeren gevolgd en instructie verzorgd over het EPD aan zowel medewerkers zorgadministratie als verpleging poliliniek. Het UAC bezocht een hoortoestellenfabrikant. 33

36 Op 13 en 14 november 2008 was het gezamenlijke thema Jij maakt het verschil, patiënttevredenheid in relatie tot bejegening, werkhouding en professionele kwaliteit. Bijdragen/voordrachten werden verzorgd door: M.L. Hintzbergen, G.T. Antuma, M. Hanania en J.L.H. Sibbes. De verpleging behandelde de thema s stagebegeleiding, canule en stoma artikelen en bijzondere tandheelkunde. Bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO Schisis en de werkwijze van het schisisteam UMCG Tandheelkunde jaar 1 Onderwijseenheid Levensloop. Cyclus 1.8. Minisymposium Schisis, faculteit Tandheelkunde, 15 januari 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Interventies bij kinderen met communicatieve stoornissen, Geneeskunde G 2010, Blok 2.2 Bemerken en verwerken, Themaweek: Met de neus op de feiten, 14 januari 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Coniotomie-onderwijs aan huisartsen in opleiding, 11 maart 2008 Bijdrage: Dr. R.A. Feijen Twee of meer talen in opvoeding en onderwijs. Gastcollege opleiding Logopedie, Hanze Hogeschool Groningen, Groningen 7 april 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Waarom peuters en kleuters nog geen leerlingen zijn. Gastcollege Stenden Hoge school, Groningen, 15 mei 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Articulatieontwikkeling en taalontwikkeling. Eén of onderscheiden? Refereeravond, Hogeschool Windesheim, Gastcollege opleiding Logopedie. Zwolle, 5 juni 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer 34

37 Opvoeding en onderwijs bij jonge kinderen. Politiek café. SP universiteit 2008: Onderwijs Wereldwijs. Nijverdal, 11 juli Debat met tweede kamerlid Mariannne Langkamp o.l.v. Jasper van Dijk Bedrijage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Het jonge kind binnen het basisonderwijs. Gastcollege Stenden Hogeschool Meppel, Assen en Emmen., Assen, 12 september 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Communicatieve stoornissen bij kinderen. Blok 2.1. Studenten Geneeskunde UMCG/RUG, 1 oktober 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Gastcollege in de cursus Taal- en Spraaktechnologie (studierichting Kunstmatige Intelligentie, Rijksuniversiteit Groningen): Het gehoor en spraakverstaan, 7 oktober 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post College voor verpleegkundingen bij KNO: Anatomie, fysiologie en pathalogie van het gehoor, 21 oktober 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post Taal en cognitie. Geen paar apart. 12e Oranjewoudconferentie, Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland (AJN). Heerenveen, 21 november 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorbuis-Brouwer Gastcollege 1 e jaars OK en anesthesiemedewerkers over de anatomie en fysiologie van het KNO- gebied, 26 november 2008 Bijdrage: Drs. K.M. Heijneman College voor verpleegkundingen bij KNO: Geluid, gehoor en slechthorendheid', 16 december 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post 35

38 5.7 Stagiaires Anneke Adriaans-Keizer Audiologie t/m Herman Banus Anesthesiemedewerker t/m Bianca Boon HBO-V 3e jaar t/m Kris Boyen Wetenschappelijke stage t/m Dhr. R. Buijs Geneeskunde 1 e jaar t/m Joke van Dijken Hoger Laboratorium Onderwijs t/m Nynke Doorenbos Geneeskunde t/m Sanne Gijlers Doktersassistente 2de jaars t/m Erike Janssen HBO-V 3 e jaar t/m Martine Jong Logopedie t/m Simone Jonkman MBO-V 3 e jaar t/m Wilco de Haan Wetenschappelijke stage t/m Harald Haalboom Wetenschappelijke stage t/m Mitchel Holtrop Technische geneeskunde t/m Karina Horenga Dokterassistent 2de jaars t/m Machteld Kort Logopedie t/m Miranda Klok HBO-V 3 e jaar (leerling) t/m Joep Kraeima Technische geneeskunde t/m Marjon Krops Doktersassistente t/m Burcu Kale Alfacollege, secretaresse-opleiding gestopt Sarah van Leeuwen Geneeskunde t/m Nynke Moore Doktersassistenten 2 de jaars gestopt Lieke Mulder Logopedie t/m Inge Pettinga Doktersassistent 2 de jaars t/m Maha Saïd MBO-V 4 e jaars t/m Rick Schoffelen AIO t/m Nicolien Schepers Geneeskunde t/m Marieke van Schuppen Orthopedagogiek t/m Laura Timmerman HBO-V 3 e jaar t/m Hilmar Tamming Anethesiemedewerker t/m Dhr. F. Uranli Geneeskunde 1 e jaar t/m Monique Vennema Doktersassistente t/m

39 Martijn de Vries Operatie assistent / anethesie Gestopt Ingré Warners Alfacollega, secretaresse-opleiding overleden Daniëlle Wiendels HBO-V leerling t/m Eline Wiersema Have 3 e jaars t/m Maarten de Wolf Geneeskunde t/m Boaz Zitnooy Wetenschappelijke stage t/m Stage/scriptiebegeleiding K. Boyen, Master Logopedische en Audiologische Wetenschappen, KU Leuven Onderwerp: Klinische stage en onderzoeksproject Begeleider: Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky R.N. Eppinga, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Begeleider: Proefproject Junior Scientific Masterclass Prof. dr. P. van Dijk, Ir. C.P. Lanting W. de Haan, International Biomedical Engineering, Hanzehogeschool Groningen Onderwerp: Afstudeerstage Begeleider: Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky en Dr. J.W. Horst B. Zitoony, International Biomedical Engineering, Hanzehogeschool Groningen Onderwerp: Begeleider: Afstudeerstage Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky, Dr. J.W. Horst A.B. Halk, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Project persoonlijke profilering Begeleiders: Dr. F.G. Dikkers E. Herkert, Keuzeproject tweede fase, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Begeleider: Corpus alienum in de larynx; potentiële misdiagnose Dr. F.G. Dikkers 37

40 C. Jolink, Keuzeproject tweede fase, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Begeleider: Een zeldzame complicatie van sanerende oorchirurgie Dr. F.G. Dikkers M. de Wolf, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: 1. Huidreacties en overleving van BAHA implantaten gericht op de Nijmeegse operatie techniek 2. Evaluatie van BAHA toepassing bij eenzijdig verworven en aanzijdig aangeboren maximale geleidingsverliezen Begeleider: Prof. C. Cremers, Dr. R.H. Free Dr. R.H. Free is tevens facultair begeleider Keuzecoschap op afdeling KNO, UMC St Radboud Datum: tot Studenten Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen: Jaaropdracht Wetenschap M1: M. Schotman, M.G. Westerman, E.J.D. Veen Onderwerp: Diagnostiek van Cholesteatoom met behulp van MRI/dwi Begeleider: Dr. R.H. Free Studenten Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen: Jaaropdracht Wetenschap M1: R. Harskamp, E. Wieselmann, S. Timmerman, M. Velthuis Onderwerp: Diagnostiek acute myeloide leukaimia vanuit otogeen focus Begeleider: Dr R.H. Free Lieke Spekhorst, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Communicatieve stoornissen bij kinderen Begeleider: Prof. S.M. Goorhuis-Brouwer M.C.Q. Bakker (Scribent), Faculteit der Gedrags- en maatschappijwetenschappen, Orthopedagogiek, Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp: Kind in ontwikkeling of kind als product? Begeleiding:: Prof. dr. S.M.Goorhuis-Brouwer, Prof. dr. A.J.J.M. Ruijssenaars 38

41 M.A. Gildemacher (Scribent), Letteren Faculteit, Rijksuniversiteit Onderwerp: Begeleiding Vroeg Tweede Taal Onderwijs. Hoe weinig taalaanbod is genoeg voor cognitieve effecten in cardinality taken? Prof. dr. C.L.J. de Bot, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer N (Nienke). Zwart, S. Piekema en N (Nana) Zwart, Hanze Hogeschool Groningen, opleiding Logopedie Onderwerp: Begeleider: Het opstellen van de normaalwaarde voor de nasometer. Een onderzoek bij kinderen en volwassenen Prof. dr. S.M. Goorhuis, Dr. E. de Kleine, M. Beenakker M. van Schuppen Masterthese Orthopedagogiek, VU Amsterdam Onderwerp: De non-verbale en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met taalproblemen Begeleiding: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, Drs. A.L. Keegstra T. Peters, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp: Treatment options and outcome in elderly patient with head and neck cancer Begeleiding: Dr. G.B. Halmos S. Dijkstra, T. Hogt, V.H.Meijer, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp: Begeleider: Medicamenteuze behandelingvan Idiopatic Sudden Sensorineural Hearing Loss, Jaaropdracht wetenschap M1 Dr. R. Hofman Ellen Herkert, UMCU Onderwerp: Begeleider: Effectiveness of adenoidectomy for recurrent upper respiratory tract infections in children. A systematic review. september januari 2008 Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Ajit-Joe Pothen, KNO-arts te Alfried-Krupp Krankenhaus, Essen, Duitsland Onderwerp: Aanschouwing Nederlandse systeem KNO. 21 t/m 25 april 2008 Begeleider: Dr. A.G.W. Korsten-Meijer 39

42 A. Adriaans, HBO Audiologie, Eindhoven Onderwerp: Begeleiding: Bimodale aanpassing Cochlear Implant & Hearing Aid Ir. A. Maat M.I. Wiegman, C.P. Sentner, G. Heijenk, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp: Begeleiding studenten jaaropdracht BKIII-M1 Begeleider: Drs. M.L. Schrijvers Drs. H. Haalboom, Audioloog in Opleiding in het Audiologisch Centrum Zwolle Onderwerp: Wetenschappelijke stage UMCG Begeleiding: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post, Prof. dr. P. van Dijk Overige bij-, nascholings- en onderwijsactiviteiten (CB-artsen, huisartsen, HBO, andere faculteiten RUG, organisatie van etc.) Prof. dr. P. van Dijk - Docent bij de Themadag Leefleergroepen, Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren, 6 april College The Auditory System, Course 1, Functional Neuroscience, BCN Master program, 16 september College Fysiologie gehoor, evenwicht, gehooronderzoek, G2010, Blok 2.1 Dr. F.G. Dikkers - Anatomie en fysiologie van het gehoor- en reukorgaan - Onderwijs voor operatie- en anesthesie-assistenten; mei 2008 Bijdrage: drs. K.J.D.A. Buijssen - Organisatie 5 e mini-endoscopiecursus Gasten - Dr. A.M. Sulter, Martini Ziekenhuis - Dr. David Pineda, Hospital Militar, Begota, Colombia 40

43 Dr. R.H. Free - Presentations as instructor: A remarkable skull base case: metastatic laesion prostate carcinoma in temporal bone Perilymf fistula including operation DVD - Coach/surgeon cochlear implantation postmeningitis case. Zuid Afrikaans Hospitaal, Pretoria, South Africa, 8 july (local surgeon: Louis Hofmeyr, Military Hospital Pretoria) - Coach/surgeon cochlear implantations, (normal cochlea, postmeningitis case) Zuid Afrikaans Hospitaal, Pretoria, South Africa, 31 oktober (local surgeon: Louis Hofmeyr, Military Hospital Pretoria) Dr. J.W. Horst - Gastcollege, HBO-opleiding Audiologie, Fontys Hogeschool Eindhoven 17 november 2008: - Bijdrage 1 Inleiding in de psychofysica - Bijdrage 2 De relatie tussen de gewaarwording van complexe geluiden en hun codering in de gehoorzenuw Dr. ir. E. de Kleine - College Bachelor Life science & technology RUG, Biologische fysica: Audiologie: het oor, 27 juni KNO-specifieke bijscholing verpleging, module Otologie: anatomie, fysiologie, pathologie, 22 september Bijeenkomst opleiding logopedie, Hanzehogeschool Groningen, keuzemodule hoorrevalidatie: Audiologie in het UMCG, 10 december 2008 Dr. A.G.W. Korsten-Meijer - onderwijs over KNO-heelkunde en schisis aan tandheelkunde studenten, januari Onderwijs kinderkliniek KNO-heelkunde in een notendop, 19 maart Onderwijs aan arts-assistenten over hypofysechirurgie, juni daagse cursus neus en neusbijholten dissecties voor arts-assistenten (hands-on), juni/juli

44 Ir. C.P. Lanting - BCN fmri cursus: - 21/1/ /01/ /9/ /10/2008 Omschrijving: begeleiding van studenten BCN researchmaster en BCN promovendi. - Organisatie Summerschool InterGK Central processing of sound and light, juni 2008, Hollum, Ameland Ir. A. Maat - Keuzemodule HBO-Logopedie: hoorrevalidatie - Twee workshops Slechthorendheid op de werkplek, studiedag bedrijfs- en verzekeringsartsen, 9 oktober 2008 Drs. J.H. Pape - Onderwijs aan kinderpsychiaters i.o. ACCARE - College Taalontwikkeling en taalstoornissen, 27 november 2008 Dr. B.E.C. Plaat - Onderwijs (buiten gewoon onderwijs arts-assistenten en radiologiebesprekingen): o Coach beroepsvoorbereiding 2 (studie geneeskunde UMCG), januari t/m juni 2008: o Gastcollege hoofd-halsoncologie voor derde jaars Initiële beroepsopleiding Anesthesiemedewerker & Operatieassistent UMCG, 21 februari Begeleiding klinische les co-assistenten Jelmer R. Prins en Rick Brandsma: Een zwelling in de hals, de praktijk 20 jaar na consensus Drs. J.A. Snelleman - Begeleider/coach: Onderwijs in groepsverband en op de poli aan studenten in het kader van het Groninger geneeskundecurriculum Overig M.W. de Jong Verpleegkundige aspecten bij tumoren in het hoofd-hals gebied Vervolgopleiding oncologieverpleegkundige, juni

45 Dr. R.A. Feijen - Voordracht en workshop voor de Studiekring Noord (arbeidsdeskundigen en verzekeringsartsen). Titel: Allergische rhinitis en de ARIA-richtlijn en chronische sinusitis, oktober Publicaties 6.1 Dissertaties Westerlaken B. The Treatment of Idiopatic Sudden Sensorineural Hearing Loss. 14 mei 2008 Promotores: Prof. dr. F.W.J. Albers (postuum), Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Copromotor: Dr. ir. E. de Kleine Oosterhof JJH. Strategies to Decrease Biofilm Formation on Voice prostheses, 29 september 2008 Promotores: Prof. dr. H.C. van der Mei, Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, Prof. dr. ir. H.J. Busscher Bartels H. Tinnitus: new insights into pathophysiology, diagnosis and treatment, 26 november 2008 Promoteres: Prof. dr. F.W.J. Albers (postuum), Prof. dr. M.J. Staal, Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Copromotor: Dr. L.J. Middel 6.2 Wetenschappelijke publicaties in internationaal tijdschrift vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Bartels H, Middel BL, van der Laan BFAM, Staal MJ, Albers FWJ. The additive effect of co-occuring anxiety and depression on health status, quality of life and coping strategies in help-seeking tinnitis sufferers. Ear and Hearing 2008; 29(6): Van Cruijsen N, Gravendeel J, Dikkers FG. Severe delayed posttonsillectomy bleeding due to a pseudoaneurysm of the lingual artery. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265:

46 Dikkers FG. Intralesional cidofovir does not increase the risk of laryngeal dysplasia or laryngeal carcinoma. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2008;72: Broekema FI, Dikkers FG. Side-effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265:871-9 Schokkenbroek AA, Franssen CFM, Dikkers FG. Dilatation tracheoscopy for laryngeal and tracheal stenosis in patients with Wegener s granulomatosis. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265: Bouwers F, Dikkers FG. A retrospective study concerning the psychosocial impact of voice disorders: Voice Handicap Index change in patients with benign voice disorders following treatment (measured with the Dutch version of the VHI). J Voice 2007 Nov 22. [Epub ahead of print] Hantzakos A, Remacle M, Dikkers FG, Degols JC, Delos M, Friedrich G, Giovanni A, Rasmussen N. Exudative lesions of Reinkes space: a terminology proposal. Eur Arch Otorhinolaryngol Nov 21. [Epub ahead of print] Geven LI, Jef J.S. Mulder, Kees Graamans. Giant cholesteatomata: recommendations for follow-up. Skull Base 2008;18: Hofman R, Segenhout JM, JAN Buytaert, JJJ Dirckx, Wit HP. Morphology and function of Bast s valve. Additional insight in its functioning using 3D-reconstruction. Eur Arch Laryngol, 2008, 265(2):153-7 Hofman R, HJ Rosingh. Unilateral hearing loss as primary symptom of craniopharyngioma in a six year old girl. J Laryngol Otol, 2008, 5:1-4 van der Heijden P, Korsten-Meijer AGW, van der Laan BFAM, Wit HP, Goorhuis-Brouwer SM. Nasal growth and maturatioon age in adolescents.a systematic review. Acta Otolaryngol Head Neck Surg 134 (2008), 47 (12); : Nasal Growth and Maturation Age in Adolescents) 44

47 Halmos GB, Horváth T, Polony G, Fekete Á, Kittel A, Vizi ES, van der Laan BFAM, Zelles T, Lendval B. The role of n-methyl-d-aspartate receptors and nitric oxide in cochlear dopamine release. Neuroscience 2008; 154: Doleviczényi Z, Vizi ES, Gacsályi I, Pallagi K, Volk B, Hársing LG, Halmos GB, Lendvai B, Zelles T HT6/7 receptor antagonists facilitate dopamine release in the cochlea via a GABAergic disinhibitory mechanism. Neurochem Res 33, Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers, FG. Dilatation tracheoscopy in treatment of moderate subglottic and tracheal stenosis. Ann Oto Rhinol Laryngol (geaccepteerd) Postema R, Kingma CM, Wit HP, Albers FWJ, van der Laan BFAM. Intratympanic Gentamicin therapy for control of vertigo in unilateral Menière s disease; a prospective, double-blind, randomized, placebo-controled trail. Acta Oto-Laryngologica 2008; 128(8): Langers DRM, Jacobus F.A. Jansen, & Walter H. Backes. (2008). Erratum to "Enhanced signal detection in neuroimaging by means of regional control of the global false discovery rate" [NeuroImage 38 (2007) 43-56], NeuroImage 40 (4), p doi: /j.neuroimage Lanting CP, de Kleine E, Bartels H, van Dijk P. Functional imaging of unilateral tinnitus using fmri, Acta Otolaryngol. 128, Lanting CP, de Kleine E, Bartels H, van Dijk P. Functional imaging of unilateral tinnitus using fmri, Acta Otolaryngol. 128, Krabbe CA, Dijkstra PU, Pruim J, van der Laan BFAM, van der Wal J, Gravendeel JP, Roodenburg JLN. FDG PET in oral and oropharyngeal cancer. Value for confirmation of NO neck and detection of occult metastases. Oral Oncology 2008; 44(1):31-36 Gibcus JH, Mastik M, Menkema L, de Bock GH, Kluin PM, Schuuring EMD, van der Wal JE. Cortactin expression poor survival in laryngeal carcinoma. Britisch Journal of Cander 98(5): ,

48 Metselaar M, Maat A, Krijnen P, Verschuure H, Dreschler W.A, Feenstra L. Comparative studies on hearing aid selection and fitting procedures: a review of the literature, Eur Arch Otorhinolaryngol, 265(1), Metselaar M, Maat A, Krijnen P, Verschuure H, Dreschler WA, Feenstra L. Comparison of speech intelligibility in quiet and in noise after hearing aid fitting according to a purely prescriptive and a comparative fitting procedure, Eur Arch Otorhinolaryngol. 265(9), Metselaar M, Maat A, Krijnen P, Verschuure H, Dreschler WA, Feenstra L. Self-reported disability and handicap after hearing-aid fitting and benefit of hearing aids: comparison of fitting procedures, degree of hearing loss, experience with hearing aids and uni- and bilateral fittings, Eur Arch Otorhinolaryngol. Nov 113 [Epub ahead of print] Priester GH, Goorhuis-Brouwer SM. Speech and language development in toddlers with and without cleft palate. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology (2008) 72, Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. "Mechanics of the exceptional anuran ear," J. Comp. Physiol. A 194, Schrijvers ML. Overexpression of the intrinsic hypoxia markers HIF1 alpha and CA-IX predict for local recurrence in stage T1/T2 glottic laryngeal carcinoma threated with radiotherapy, International Journal of Radiation Oncology Biology Physics, September 2008 Schrijvers ML. Higher laryngeal preservation rate after CO2 laser surgery compared to radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma, Head and Neck, geaccepteerd, nog niet gepubliceerd Schrijvers ML, van der Laan BFAM, de Bock GH, Pattje WJ, Mastink MF, Menkema L, Langendijk JA, Kluin PM, Schuuring E, van der Wal JE. Overexpression of intrinsic hypoxia markers HIF1a and CA- IX predict for local recurrence in stage T1-T2 glottic laryngeal carcinoma treated with radiotherapy. Int J Radiation Oncology Biol Phys 2008; 72: Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. "Mechanics of the exceptional anuran ear," J. Comp. Physiol. A 194,

49 Valk WL, Wit HP, Albert FWJ. Changes in CMDP and DPOAE during acute increased inner ear pressure in the guinea pig. Otorhinolaryngology 265(1): , Wetenschappelijke publicaties in (inter)nationaal tijdschrift niet vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Bruining ML, Eindhoven GB, Dikkers FG, Wierda JMKH. Airway characteristics and management in patients with Van Buchem disease and sclerosteosis. Ned Tijdsch v Anesth 2008;20:22-5 Terra JB, Dikkers FG, Snelleman JA, Jonkman MF. Anti-laminine-332-slijmvliespemfigoïd. Ned T v Dermatologie & Venereologie 2008;18: Keegstra AL, Goorhuis-Brouwer SM. Nederlandssprekende kinderen met een verdenking op een taalachterstand: een analyse m.b.t. achtergrondvariabelen en effect van interventie.tijdschrift voor Orthopedagogiek, (2008), 47 (10); van der Laan BFAM. Een afatische man met hoge koorts; moeilijkheden bij het stellen van de diagnose. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008; 152(39): (ingezonden brief) van der Laan BFAM. Is zwijgen Goud? Hoofd-Hals Journaal. 2008; 20(39): Boek/boekbijdragen inclusief congrespapers/proceedings van Dijk P. Manley GA. The effect of ear canal pressure on the spectral width of spontaneous otoacoustic emissions: comparison between human and lizard ears, in: N.C. Cooper and D.T. Kemp (Eds.) Proceedings of the 10 th International Workshop on the Mechanics of Hearing, p Manley GA, van Dijk P. Otoacoustic Emissions in Amphibians, Lepidosaurs, and Archosaurs, in: Manley GA, Fay RR, Popper AN (Eds.) Active Processes and Otoacoustic Emissions in Hearing (Springer Science+Business Media, LLC, New York), p Goorhuis-Brouwer SM, van Essen M, Levering B, van der Werf G (red.). Mythes in het onderwijs. Amsterdam, SWP ISBN

50 van der Laan BFAM Biomaterials for Voice Reconstruction. p In: Biomaterials in Modern Medicine: the Groningen Perspective. Rakhorst G, Ploeg R, editors. 2008; ISBN Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frog basilar papilla, in: N.C. Cooper and D.T. Kemp (Eds.) Proceedings of the 10 th International Workshop on the Mechanics of Hearing, p Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. Frequency selectivity in the tectorial membrane of the frog's basilar papilla, Annual Report , School of Behavioral and Cognitive Neuroscience, University of Groningen, Groningen (The Netherlands), Vakpublicatie als artikel en als boek/boekbijdrage Terra JB, Dikkers FG, Snelleman JA. Co-auteur: Anti-laminine-322-slijmvliespemfigoid M.F. Jonkman Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie vol. 18 nr 9 november 2008 Goorhuis-Brouwer SM. Een denderende trein (over voor- en vroegschoolse educatie). De wereld van het jonge kind, 36, september 2008, p 25 Goorhuis-Brouwer SM. Letters. De wereld van het jonge kind, 36, november 2008, p.23 Goorhuis-Brouwer SM. MLK (moeilijk lerende kinderen). De wereld van het jonge kind, 36, december 2008, p.17 Keegstra AL, Goorhuis-Brouwer SM. Nederlandssprekende kinderen met een verdenking op een taalachterstand. Een analyse met betrekking tot achtergrondvariabelen, aan- of afwezigheid van een taalprobleem en effect van interventies. FOSS-TAAL (2008), 16 (3);16-19 van der Laan BFAM. Is zwijgen goud? Rede uitgesproken te Groningen op 12 februari 2008 bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar in de Faculteit Medische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen met de leeropdracht: Keel-, Neus- en oorheelkunde 48

51 6.6 Abstracts Arnold R, Bouma J, Geven LI, Van Dijk P Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus: Preliminary results concerning patients characteristics, tinnitus impact and quality of life. In: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p42. Abstract Arnold R. Bouma J, Geven LI, Van Dijk P. "Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus: preliminary results concerning patient characteristics, tinnitus impact and quality of life," in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p42. Abstract Buijssen KJDA, Harmsen HJM, van Huissen P, van der Mei HC, Busscher HJ, van der Laan BFAM. PCCR-DGGE en FISH-analyse van biofilms op tracheo-oesophageale spraakprothesen. Programmaboekje 313 e algemene KNO vergadering, Maastricht. 13 november 2008; p7, Abstract van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. Functionele MRI bij tinnituspatiënten, Ned. Tijdschr. KNO- Heelk. 14, p257, Abstract Van Dijk P, Lanting CP, de Kleine, E. Functional imaging, hearing loss and tinnitus, in: 39th. Jahrestagung Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik, Oldenburg, Germany, September Abstract Ubbink S, Brienesse P, van Dijk P, de Kleine E, Brokx J, Anteunis L. (2008). ''Frequency shifts with age in click-evoked otoacoustic emissions of preterm infants: cochlear or middle ear maturation?" Widex Conference, Amsterdam, may Abstract Van Dijk P, Maat A. Effect of Ear Canal Pressure on Spontaneous Otoacoustic Emissions: Spectral Width of Emissions as a Measure of Inner Ear Signal-To-Noise Ratio, in: 31 th ARO Midwinter Meeting, p25, Abstract van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. Functionele MRI bij tinnituspatiënten, Ned. tijdschrift KNO- Heelkunde 14, p Abstract 49

52 Van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. (2008). Functional imaging, hearing loss and tinnitus, in: 39th. Jahrestagung Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik, Oldenburg, Germany, September 2008, Abstract Dikkers FG, Broekema FI. Bijwerkingen van cidofovir in de behandeling van larynxpapilloom. Ned. tijdschrift KNO-heelkunde 2008;14: Abstract Dikkers FG, Broekema FI. Side-effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis. Clin Otolaryngol 2008;33:515. Abstract Geven LI, de Kleine E, Free RH, van Dijk P (2008). Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population, in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p44. Abstract Sluijmers J, Goorhuis-Brouwer SM, Reyneveld RA, Post WJ, Pijpers FIM. Constructie van de Turkse versie van het taalsignaleringsinstrument SNEL (Spraaktaalnormen Eerste Lijn). NVA voorjaarsvergadering, 17 april 2008, Nieuwegein. Audiologische nieuwsbrief nr 86, april Abstract Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers FG. Dilatatietracheoscopie voor behandeling van subglottische of tracheastenose. Ned Tijdschrift KNO 14(2), Abstract Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers FG. Dilatation tracheoscopy in treatment of subglottic and tracheal stenosis. Clin Otolaryngol 2008;33:516. Abstract Harms K, Post W, van der Laan BFAM. KIM studie; doelmatigheid stemprothese. NWHHT-SG, Amsterdam NKI-AvL, 11 december Abstract Horst JW, Walsh EJ and McGee J. Rate threshold of auditory nerve fibers can be predicted on the basis of the shape of the period histogram.45th Inner Ear Biology Workshop, Ferrara, p

53 Keegstra AL, WJ Post, Goorhuis-Brouwer SM. Effect of different treatments on language development. 12th Biennial International Portage Conference, The Netherlands, Groningen, September 24-26, Abstract De Kleine E, Lanting CP, van Dijk. Enhanced fmri responses to sound in patients with unilateral tinnitus, in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p29. Abstract Melcher J, Gu J, de Kleine E, Langers DRM, Langguth B, Lanting CP, Levine R, Rosengarth K., Van Dijk P. (2008). fmri in people with tinnitus, in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p18. Abstract van der Laan BFAM, Korsten-Meijer AGW, Feijen RA, Wierenga PJ, Visser A. Het sludertraject als matrix voor EPD. Speerpuntencursus XVI, 6-9 oktober 2008, Garderen. Abstract Been LB, Hoekstra HJ, Elsinga PH, Langendijk JA, Suurmeijer AJH, van der Laan BFAM. FLT-PET as proliferation tracer in therapy evaluation after Radiotherapy in laryngeal cancer. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer July 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p359, P576. Abstract Been LB, Hoekstra HJ, Elsinga PH, Langendijk JA, Suurmeijer AJH, van der Laan BFAM. FLT-PET als proliferatietracer voor de evaluatie van radiotherapie bij patiënten met larynxcarcinoom. Ned. tijdschr KNO heelkunde 2008: 14[2] p121. Abstract Langers DRM, Melcher JR. Involvement of Limbic Brain Centers in Humans during the Perception of Sounds without Emotional Content ; 31st ARO midwinter meeting, Feb. 2008, Phoenix (US). Abstract Langers DRM, Melcher JR. Involvement of Limbic Brain Centers in Sound Perception in Humans ; HBM 14th annual meeting, Jun. 2008, Melbourne (AU). Abstract Langers DRM, Melcher JR. Detection of Sound-Evoked fmri Activity in Non-Auditory Brain Centers ; Benelux-ISMRM 1st annual meeting, Dec. 2008, Antwerp (BE). Abstract 51

54 Lanting CP, de Kleine E. van Dijk P. Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fmri study, in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, Abstracts, p29 Lanting CP, de Kleine E, van Dijk P. Increased fmri Responses to Sound in the Inferior Colliculus and Medial Geniculate Body in Patients with Unilateral Tinnitus, in: 31 th ARO Midwinter Meeting, Abstracts, p48 B.E.C. Plaat, F.J.P. Hoebers, C.R.N. Rasch, J.P. de Boer, M.W.M.van den Brekel, A.J.M. Balm (Groningen, Amsterdam): De invloed van patiënt en chirurgie gerelateerde parameters op het ontstaan van complicaties na salvage halsklierdissectie na chemoradiatie. Ned. Tijdschrift KNOheelkunde 2008, 14(2), p129. Abstract B.E.C. Plaat, F.J.P.Hoebers, C.R.N.Rasch, J.P.de Boer, M.W.M.van den Brekel, A.J.M.Balm: Patient and surgical parameters contributing to complications after salvage neck dissection following chemoradiation. Final Program 7 th Int. Conference on Head an Neck Cancer 2008, AHNS, pp Abstract Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. Mechanical Tuning of the Tectorial Membrane Response in the Frog Basilar Papilla, in: 31 th ARO Midwinter Meeting, p65, Abstract Schoffelen RLM, Segenhout JM, Van Dijk P, Tectorial-membrane response in the frog basilar papilla, for: BCN New Year s meeting Abstract Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. Vibraties in een simpel oor. Metingen aan de basilaire papilla van de kikker, Aud. Nieuwsbrief 85, p Abstract Schrijvers ML, van Riel EL, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Carbon dioxide laser surgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with diminished mucosal wave. Clin Otolaryngol. 2008: 33[5] p516. Abstract 52

55 Schrijvers ML, Pattje W, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Fasassocoiated death domain (FADD) as a predictor of clinical outcome in glottic cancer treated with radiotherapy. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer July 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p281, P264. Abstract Schrijvers ML, van Riel EL, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 laserchirurgie leidt tot betere larynxpreservatie dan radiotherapie in T1a glottisch larynxcarcinoom met een normale of afgenomen randgolf. Ned. tijdschrift KNO heelkunde 2008: 14[2] p122. Abstract Schrijvers ML, van Riel EL, Dikkers FG, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 lasersurgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with diminished mucosal wave. 7 th Congress of the European laryngological Society May 2008, Barcelona, Spain. Abstract Schrijvers ML, van Riel EL, Dikkers FG, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 laserchirurgie leidt tot betere larynxpreservatie dan radiotherapie in T1a glottisch larynxcarcinoom met een normale of afgenomen randgolf. Hoofd-Hals Journaal. 2008: 20[39] p19. Abstract Schrijvers ML, Menkema L, Mastink M, Langendijk JA, Schuuring EMD, van der Laan BFAM, van der Wal JE. Hypoxia as a predictor for radiosensitivity in laryngeal squamous cell carcinoma. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer july 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p132, S100. Abstract Pattje WJ, Schrijvers ML, van der Laan BFAM, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD. De prognostische waarde van gefosforileerd Fas Associated Death Domain (FADD) in plaveiselcelcarcinomen in de mondholte behandeld met primaire chirurgie en postoperatieve radiotherapie. Nederlands Tijdschrift KNO heelkunde 2008: 14[4] p Abstract Wiersinga-Post JEC, Haalboom HG, van Dijk P. Psychoacoustic characteristics of residual inhibition in tinnitus patients, in: 9 th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, June 2008, p41. Abstract 53

56 6.7 Promotiecommissies L.M. Slabu, Auditory Processing in the Brainstem and AudioVisual Integration in Humans Studied with fmri Rijksuniversiteit Groningen, Promotie: 11 januari 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk P.F.M. Dammeijer, The stapedius muscle of the rat Universiteit Maastricht Promitie: 17 januari 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk B.O. Westerlaken The treatment of idiopathic sudden sensorineural hearing loss Promotie: 14 mei 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer H. Bartels Tinnitus, new insights into pathophysiology, diagnosis and treatment Promotie: 26 november 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk, Prof. Dr. S.M. Goorhuis-Brouwer J. Briaire. Cochlear Implants, Model and Patients Universiteit Leiden Promotie: 11 november 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk J.G.H.L. van Daal. Variation of language, cognition and behavior in children with specific langauge impairment, Radboud Universiteit Nijmegen Promotiecommissie: 29 mei 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer J.J.H. Oosterhof: Strategies to decrease biofilm formation on voice protheses. RUG Promotie: 29 september 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer 54

57 Dr. Tamas Patko: Molecular and clinical study of the vestibular function, Semmelweis Universiteit, Boedapest Promotie: 8 december 2008 om uur Lid beoordelingscommissie: Dr. G.B. Halmos F.R. Burlage. The role of pilocarpine in the reduction of radiation induced damage to the salivary glands. 11 juni 2008 Lid beoordelingscommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan J. Gibcus. Characterisation of the 11q13.3 amlicon in head and neck squamous cell carcinoma. Rijksuniversiteit Groningen. Promotie: 8 oktober 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan J. Brouwer. Diagnostic imaging in detecting recurrent and metastatic head and neck cancer. VUmc Amsterdam. 30 september 2008 Lid beoordelingscommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan 6.8 Review activiteiten Dikkers FG. Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie Dikkers FG. Reviewer International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology Dikkers FG. Reviewer Clinical Otolaryngology Dikkers FG. Reviewer Laryngoscope Dikkers FG. Reviewer European Archives of Otorhinolaryngology Dikkers FG. Reviewer Journal of Clinical Anaesthesia Van Dijk P. Manuscript Brain Research, januari 2008 Van Dijk P. Manuscript Journal of Comparative Physiology, maart 2008 Van Dijk P. Projectaanvraag Technologiestichting STW, april 2008 Van Dijk P. Boekvoorstel Springer, mei 2008 Van Dijk P. Manuscript PLOS, mei 2008 Van Dijk P. Manuscript International Journal of Audiology, juni 2008 Van Dijk P. Subsidieaanvraag American Tinnitus Association 55

58 Van Dijk P. Manuscript International Journal of Audiology, december 2008 Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer The Cleft Palate-Craniofacial Journal Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer International Journal of Paediatric Otorhinolaryngology Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer International Journal of Language & Communication Disorders Horst JW. Manuscript Journal of the Association for Research in Otolaryngology, februari 2008 De Kleine E. Manuscript Hearing Research, oktober 2008 Langers DRM. Journal of Magnetic Resonance Imaging Langers DRM. Audiology & Neurotology Langers DRM. BCN Neuroimaging Center TC review committee Schoffelen RLM. Manuscript Naturwissenschaften, juli 2008 Schoffelen RLM. Revised manuscript Naturwissenschaften, november Overige Goorhuis-Brouwer SM Kleuterdilemma: kort of lang kleuteren. Interview. Groter Groeien, opvoedblad over kinderen vanaf 2 jaar. nr. 3, 15 februari 2008 Goorhuis-Brouwer SM Een spook waart door Nederland: vergrijzing! Zorg eerst goed voor bestaande kinderen, voordat we beginnen aan nieuw kroost. Podium, Trouw, 23 februari 2008 Goorhuis-Brouwer SM Politiek moet zich niet bemoeien met Friese les. Leeuwarder Courant 22 maart 2008 Goorhuis-Brouwer SM Tweetalig onderwijs is goed mogelijk. Goede Morgen Nederland. KRO, Nederland 1. 7 april 2008 Goorhuis-Brouwer SM Bezwaren tegen de VVE. KRO. Radio 1, 7 april 2008 Goorhuis-Brouwer SM Peuters en kleuters hebben meer aan een begrijpende juf dan aan een programma. Opinie van de week, Rijksuniversiteit Groningen, 6 mei 2008 Goorhuis-Brouwer SM Taalachterstand niet overdrijven. Dagblad van het Noorden, 9 mei

59 Goorhuis-Brouwer SM Dat heel vroege leren werkt averechts. Het Parool, 26 juni 2008 Goorhuis-Brouwer SM Kwaliteit voorschool en leerkracht moet omhoog. Dubbelinterview Paul Leseman en Sieneke Goorhuis-Brouwer. Didaktief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk, nr. 7, september 2008, 4-7 Goorhuis-Brouwer SM Educatief speelgoed. Interview VARA, radio 1, programma Kassa, 5 november 2008 Goorhuis-Brouwer SM Reactie op de stelling: Doorgaande leerlijnen kunnen het beste vanuit het primair onderwijs naar de voorschool en het voortgezet onderwijs worden geformuleerd. Advies& Educatie, 25: 17, november 2008 Goorhuis-Brouwer SM Columnist Friesch Dagblad, rubriek Opvoeding, 3-wekelijks: Wij doen heel langzaam wat jij zegt, 19 januari 2008 Dat is niet lief, maar wel aardig, 9 februari 2008 Zonder zee geen vissen, 1 maart 2008 Warme voetjes, koude voetjes, 5 april 2008 Hij praat nog stééds niet!, 12 april 2008 Taal leer je spelenderwijs, 3 mei 2008 Eindelijk vier!, 24 mei 2008 Kinderen hebben tijd nodig, 14 juni 2008 Horende doof, 5 juli 2008 Een krokodil onder je bed, 26 juli 2008 Het spel en de knikkers, 16 augustus 2008 Papa en mama gaan scheiden, 7 september 2008 Stralende snoetjes, 27 september 2008 Een kleuter leert spontaan, 18 oktober 2008 Recht op competente ouders, 8 november 2008 Een meertalig wondertje, 29 november 2008 Laat het jonge kind toch vooral spelend leren, 19 december 2008 Ontwikkeling, verandering gaat stap voor stap, 27 december

60 6.10 Posters KJDA Buijssen, Harmsen HJM, van Huissen P, van der Mei HC, Busscher HJ, van der Laan BFAM PCR-DGGE and FISH-Analysis of Biofilms on Tracheoesophageal Voice Prostheses KNO-vergadering november 2008 Geven LI, De Kleine E, Free RH, van Dijk P. Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population. In: International Graduate School (InterGK) Neurosensory science and systems, Oldenburg-Groningen summerschool meeting, Ameland, June Geven LI, De Kleine E, Free RH, van Dijk P. Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population. In: 213e Algemene vergadering Nederlandse vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofdhalsgebied, MECC Maastricht, november Heijneman KM, Free RH, Tinbergen J, van Dijk P. Typewriter tinnitus with associated nystagmus: a case report. At the Ninth International Tinnitus Congress, Goteborg juni 2008 Langers DRM, Melcher JR. Involvement of Limbic Brain Centers in Sound Perception in Humans ; HBM 14th annual meeting, Jun. 2008, Melbourne (AU) Langers DRM, Melcher JR. Involvement of Limbic Brain Centers in Sound Perception in Humans ; ARCHES meeting, Nov. 2008, Haarlem (NL) Langers DRM, Melcher JR. Detection of Sound-Evoked fmri Activity in Non-Auditory Brain Centers ; Benelux-ISMRM 1st annual meeting, Dec. 2008, Antwerp (BE) Lanting CP, De Kleine E, Van Dijk P. Increased fmri Responses to Sound in the Inferior Colliculus and Medial Geniculate Body in Patients with Unilateral Tinnitus, in: 31 th ARO Midwinter Meeting 58

61 Lanting C., De Kleine E. Van Dijk P. Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fmri study. Summerschool InterGK, Central processing of sound and light June 2008 Pape A Interdisciplinaire taal/spraakdiagnostiek in het Audiologisch Centrum, voordracht Dalfsen 2-daagse confrentie taal/spraak van de FENAC Plaat BEC, Hoebers F.J.P., Rasch C.R.N, de Boer J.P, van den Brekel M.W.M, Balm A.J.M: Patient and surgical parameters contributing to complications after salvage neck dissection following chemoradiation. 7 th Int. Conference on Head an Neck Cancer 2008, American Head and Neck Society, San Francisco. 20 juli 2008 Schrijvers ML, Pattje W, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Fasassocoiated death domain (FADD) as a predictor of clinical outcome in glottic cancer treated with radiotherapy. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer July 2008, San Francisco, California Schoffelen RLM, Segenhout JM, Van Dijk P. Tectorial-membrane response in the frog basilar papilla, InterGK SummerSchool: Central processing of sound and light, 12 Jun 2008, Hollum (Ameland, The Netherlands) Van Dijk P, Maat A. Effect of Ear Canal Pressure on Spontaneous Otoacoustic Emissions: Spectral Width of Emissions as a Measure of Inner Ear Signal-To-Noise Ratio, in: 31 th ARO Midwinter Meeting 6.11 Prijzen Dr. Ir. D.R.M. Langers, Best publication award; School of Mental Health and Neurosciences, Maastricht (NL) 6.12 Grants Dr. ir. D.R.M. Langers, NWO/ZonMW VENI grant, the Netherlands Organization for Scientific Research 59

62 Dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Foundation, Fellow 7. Voordrachten Dr. R. Arnold UMCG Groningen, 3 maart 2008 Voordracht: presentatie tijdens werkplekbezoek van de Raad van Bestuur van het UMCG aan het multidisciplinaire tinnitusspreekuur Nederlands Tinnitusplatform Utrecht, 4 april 2008 Voordracht: presentatie tijdens bijeenkomst van het over de tinnituszorg in Groningen Internationaal tinnitus congres Göteborg, juni 2008 Voordracht: presentatie "Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus" Dr. H. Bartels 212 e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: patiëntenpresentatie namens CM Kingma. Onderwerp n. facialisschwannoom Internationaal tinnitus congres Göteborg, juni 2008 Voordracht: presentatie " tinnitus and personality characteristics" Drs. K.J.D.A. Buijssen CSK presentatie stafvergadering KNO 12 december 2008 Voordracht: Goldenhar syndroom 60

63 Prof. dr. P. van Dijk Boerhaavecursus Objectieve audiometrie: multidimensionaal overzicht, nieuwe inzichten Leiden, 10 januari 2008 Voordracht: fmri: achtergronden en klinische bevindingen Bijeenkomst Nederlands Tinnitus Platform Leiden, 11 januari 2008 Voordracht: Neuroimaging van tinnitus University of Buffalo, Buffalo New York, USA, 26 januari 2008 Voordracht: Functional Magnetic Resonance Imaging in Tinnitus NVVS bijeenkomst Hyperacusis Doorn, 5 april 2008 Voordracht: Medische en audiologisch aspecten van hyperacusis 15th International Student Conference of Medical Sciences Groningen, 4 juni 2008 Voordracht: Workshop on Neuro-otology and cochlear implantation 10th International Workshop on the Mechanics of Hearing Keele, Engeland, 28 juli 2008 Voordracht: The effect of ear canal pressure on spontaneous otoacoustic emissions: comparison between human and lizard ears 39st Wissenschaftliche Jahrestagung der Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik Oldenburg, 11 september 2008 Voordracht: Functional imaging, hearing loss and tinnitus Nordic Audiology College, Billund Denemarken, 2 oktober 2008 Voordracht: Tinnitus as a condition of the central auditory system 61

64 Symposium Egbert de Boer 80 jaar Academisch Medisch Centrum Amsterdam, 11 oktober 2008 Voordracht: The Van der Pol oscillator: a small model for spontaneous otoacoustic emissions NVVS Hoormarkt, UMCG Groningen, 1 november 2008 Voordracht: Tinnitus na een brughoekoperatie NVVS Hoormarkt, UMCG Groningen, 1 november 2008 Voordracht: Tinnitus (oorsuizen) 213ste Algemene Vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofdhalsgebied Maastricht, 13 november 2008 Voordracht: Functionele MRI in tinnituspatiënten Dr. F.G. Dikkers Refereeravond Groningen, 11 maart 2008 Voordracht: Diagnostiek en therapie van trachea-afwijkingen (met drs. G.B. Eindhoven) 212 e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied. Bijwerkingen van cidofovir in de behandeling van larynxpapilloom Nieuwegein, 18 april 2008 Collegecaroussel Natuur en Gezondheid. Faculteit Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Groningen, 23 april 2008 Voordracht: Ontstekingen en sinusitis 62

65 Collegecaroussel Natuur en Gezondheid. Faculteit Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Groningen, 24 april 2008 Voordracht: Ontstekingen en sinusitis 7 th Congress of the European Laryngological Society Barcelona, Spanje, mei 2008 Voordracht: Side effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis 7 th Congress of the European Laryngological Society Complications of microlaryngoscopy Barcelona, Spanje, mei 2008 Voordracht: IAP session: Phonosurgery, the difficult case 7 th Congress of the European Laryngological Society Barcelona, Spanje, mei 2008 Voordracht: Chair panel ELS Committee Reports Nascholingsdag Studiekring Noord (Bedrijfs- en Verzekeringsartsen) Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Laryngologie voor bedrijfs- en verzekeringsartsen UCSF Voice Conference San Francisco, USA, oktober 2008 Voordracht: side effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis 5 e Mini-endoscopiecursus Groningen, 1-2 december 2008 Voordracht: Inleiding, geschiedenis van de endoscopie Anatomie van de luchtwegen Therapeutische microlaryngoscopie indicaties Therapeutische microlaryngoscopie techniek en instrumentarium Operatie sulcus glottidis Lokale medicamenteuze behandeling van endolaryngeale afwijkingen 63

66 Bijwerkingen van cidofovir Het benauwde kind Patiëntenpresentaties live chirurgie therapeutische microlaryngoscopie sulcus glottidis Live chirurgie therapeutische microlaryngoscopie poliep ware stemband Live chirurgie therapeutische microlaryngoscopie pseudocyste ware stemband Nomenclatuur goedaardige stemplooiafwijkingen Royal Society of Medicin, Sections Otology, and Laryngology & Rhinology. Londen Engeland, 5 december 2008 Voordracht: Benign laryngeal pathology in modern perspective Refereeravond KNO-kliniek Groningen, 9 december 2008 Voordracht: Onderwijs- en opleidingscontinuüm G2010 en ENTER Dr. R.H. Free 2-daagse postdoctorale cursus Anaesthesiologen Wenckeback instituut, Groningen maart 2008 en oktober 2008 Voordracht: de anatomie van de bovenste luchtweg bij cursus Toegang tot de luchtweg Vlaams-Nederlands Oorheelkundig Genootschap Amsterdam maart 2008 Voordracht: Reversibel gehoorverlies? autoimmuun binnenoor ziekten Voordracht Refereeravond KNO/Kindergeneeskunde, UMCG Groningen, 22 april 2008 Voodracht: Cerebrale infecties: gehoorschade en behandeling. Titel: Cochleaire implantatie: de ins&outs Televisie-opnames Chirurgenwerk (RTL) Aalsmeer, 21 februari 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie 64

67 Advanced Otology Course Fisch international microsurgery foundation Zurich, Zwitserland, juni 2008 Voordracht: Perilymf fistula Advanced Otology Course Fisch international microsurgery foundation Zurich, Zwitserland, juni 2008 Voordracht: A remarkable skull base case Fries Centrum Doven en Slechthorenden Leeuwarden, 24 september 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie Jaarvergadering Nederlands-Vlaamse werkgroep voor pediatrische otorhinolaryngologie Antwerpen, België, 4 oktober 2008 Voordracht: Common cavity casus Otologie & de bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Nascholingsdag Studiekring Noord voor verzekeringsartsen en bedrijfsartsen 44 th Congress of the South African Society of Otolaryngology, Head and Neck surgery, Durban, South Africa, 4 november 2008 Voordracht: Sudden deafness due to autoimmune disease or post meningitis: a possible indication for urgent CI KNO vergadering Maastricht, 14 november 2008 Voordracht: Plotsdoofheid in kader van autoimmuunziekte: mogelijke indicatie voor spoed CI 65

68 Drs. L.I. Geven 9 th International Tinnitus Seminar Göteborg, Sweden, June 2008 Voordracht: Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Hogeschool Helicon Zeist, 23 januari 2008 Voordracht: Hoe staat het zich ontwikkelende kind in de maalstroom van deze tijd? Studium Generale Kinderopvang, peuterspeelzalen en basisscholen in de gemeente Assen Assen. 12 maart 2008 Voordracht: Zin en onzin over VVE Regionale Onderbouwdag.GIDS-GPC, Centraal Nederland, IJsselgroep Zwolle, 19 maart 2008 Kleuterontwikkeling onder de loep Onderwijsdag Fryslan 2008, CHN Leeuwarden, 26 maart 2008 Voordracht: Taalontwikkeling bij jonge kinderen Hanze lezingen cyclus The State of the Art. Studium Generale Groningen, Hanzehogeschool Groningen, 26 maart 2008 Voordracht: Hoezo een taalachterstand? Jonge kinderen hebben hun eigen tempo Symposium Abraham gaat mosterd halen Groningen, 4 april 2008 Voordracht: 50 jaar schisissteam UMCG Parlementaire onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen Den Haag, 8 april 2008 Voordracht: de mythe van het vroege leren. Presentatie boek Mythes in het onderwijs 66

69 Tweede lustrum project Boekenpret Urk, 16 april 2008 Voordracht: Taalontwikkeling bij jonge kinderen Hogeschool Driestar educatief. Conferentie Biezenmortel Gouda, 17 april 2008 Voordracht: Leidt toetsen tot een beter onderwijs ook voor peuters en kleuters? Landelijke bijeenkomst werkgroep spraak- en taalmoeilijkheden. Ouderverening BOSK Utrecht, 24 mei 2008 Voordracht: Goede en tijdige hulp voor kinderen met spraak- en taalmoeilijkheden Voordracht Farewell Symposium van Peter Robinson, afscheid van een GROOT plastisch chirurg Groningen, 4 juli 2008 Voordracht: De vliegende kiep van het schisisteam Startdag peuterspeelzaalwerk Zuid-Oost Drenthe Erica, 8 augustus 2008 Voordracht: Mogen peuters nog peuteren en kleuters nog kleuteren? Drs. A.L. Keegstra, W.J. Post, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Portage conference, september, 2008 RUG, Groningen, 24 september Voordracht: Therapy strategies in children with language disorders and effects on language scores Regionale Onderbouwdag.GIDS-GPC, Centraal Nederland, IJsselgroep Zwolle, 8 oktober 2008 Voordracht: Kleuterontwikkeling onder de loep Hoge school Rotterdam Rotterdam, 5 november 2008 Voordracht: Onderzoek naar de effectiviteit van vroeg Engels, een tussenstand. Conferentie Engels en Digi-taal in het basisonderwijs 67

70 Kinderopvang, peuterspeelzalen en basisscholen Opsterland Beetsterzwaag, 12 november 2008 Voordracht: Zin en onzin over VVE Acisstudiedag Numansdorp, 19 november 2008 Voordracht: Mogen peuters nog peuteren en kleuters nog kleuteren? G.B. Halmos 212 e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: Dilatatietracheoscopie voor behandeling van subglottische of tracheastenose Refereeravond UMCG Hoogeveen, 14 oktober 2008 Voordracht: Hyperbare zuurstof therapie indicaties hoofd-halsoncologie/kno 40 e Hongaarse KNO Congres Siófok, Hongarije, 17 oktober 2008 Voordracht: Dopamine releasing effect of serotonin receptor antagonists via the GABAergic system in guinea pig cochlea Ir. L.P. Harting-Oshovsky BCN-retreat Odoorn, 3-4 april 2008 Voordracht: How to improve hearing with a cochlear implant? Drs. P. van der Heijden Groningen, 4 april 2008 Voordracht: Neuscorrecties bij Schisis 68

71 Drs. K.M. Heijneman IXth International Tinnitus Seminars Götenburg, Sweden, juni Voordracht: Typewritertinnitus with nystagmus: a case report Drs. R. Hofman Regionale refereeravond KNO-UMCG: Varia-avond mei 2008 Voordracht: TomTom Dr. J.W. Horst Göttingen Graduate School for Neurosciences and Molecular Biosciences Symposium: Neuronal coding in the auditory system Göttingen, 26 januari 2008 Voordracht: Input-output curves based on period histograms of pure tones measured in auditory nerve fibers with various spontaneous spike rates 45th Inner Ear Biology Workshop Ferrara, 22 september 2008 Voordracht: Rate threshold of auditory nerve fibers can be predicted on the basis of the shape of the period histogram Werkgemeenschp Auditief Systeem, VU Amsterdam Amsterdam, 10 november 2008 Voordracht: Interrelations between rate-level curves and instantaneous Input-output curves in auditory nerve fibers Drs. A.L. Keegstra 12th Biennial International Portage Conference Groningen, september 2008 Voordracht: Effect of different treatments on language development 69

72 Dr. ir. E. de Kleine Vereniging Maritiem Gezinscontact Glimmen, 4 maart 2008 Voordracht: Gehoor: problemen en oplossingen Informatiebijeenkomst voor tinnituspatiënten Groningen, 7 maart 2008 Voordracht: Wetenschappelijk onderzoek naar tinnitus Thema-avond Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden Leeuwarden, 24 september 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie; na de operatie Compagnonscursus UMCG Schagen, 1-3 oktober 2008 Voordracht: Gehoorverlies en tinnitus Informatiebijeenkomst voor tinnituspatiënten Groningen, 10 oktober 2008 Voordracht: Wetenschappelijk onderzoek naar tinnitus Mini-symposium Schoonenberg Hoorcomfort Groningen, 27 november 2008 Voordracht: Cochleaire implantaten Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Oratie prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Groningen, 12 februari 2008 Voordracht: Is zwijgen goud? Speerpuntencursus Garderen, 6-7 oktober 2008 Voordracht: Het sludertraject als matrix voor het EPD 70

73 Hoormarkt NVVS Groningen Groningen, 1 november 2008 Voordracht: brughoektumoren Opleidersbijeenkomst. Domus Medica Utrecht Utrecht, 30 november 2008 Voordracht: invoering ENTER in het UMCG 5 e Mini-endoscopiecursus Groningen, 1-2 december 2008 Voodrachten: Radiodiagnostiek larynx Oncologische endoscopieën van larynx en pharynx Moeilijke intubatie Rol perifere KNO-arts bij tracheotomie Tracheotomie: techniek Oesophagoscopie: techniek en indicatie Caustische verbranding Live chirurgie: laryngo-, oesophago-, bronchoscopie Percutane dilatatietracheotomie Coniotomie Refereeravond Groningen: Groningen, 9 december 2008 Voordracht: Onderwijs en Opleidings continuüm G2010 en ENTER NWHHT research meeting, NKI-Amsterdam Amsterdam, 11 december 2008 Voordracht: KIM-studie, update doelmatigheid stemprothesen 71

74 Dr. ir. D.R.M. Langers 31st ARO midwinter meeting Phoenix, USA, februari 2008 Voordracht: Involvement of Limbic Brain Centers in Humans during the Perception of Sounds without Emotional Content School of Mental Health and Neurosciences Maastricht, april 2008 Voordracht: Functional MRI of the Central Auditory System International Graduate School for Neurosensory Science and Systems Summerschool Hollum, juni 2008 Voordracht: An integrative perspective on central auditory processing by means of novel neuroimaging methods The Netherlands Organization for Scientific Research (NWO) Utrecht, juni 2008 Interactions between Auditory and Limbic Brain Areas in Tinnitus Patients University College London Ear Institute London (UK), juli 2008 Voordracht: novel perspectives in auditory fmri: a new window on tinnitus Dutch auditory system -community meeting (WAS-dag) Amsterdam, november 2008 Voordracht: Involvement of Non-Auditory Brain Systems in Basic Human Sound Processing Ir. C.P. Lanting Wayne State University, Detroit Michigan, USA, 28 februari 2008 Voordracht: Functional Magnetic Resonance Imaging in Tinnitus 72

75 9 th International Tinnitus Seminar Göteborg, Sweden, Juni 2008 Voordracht: Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fmri study Arches meeting Haarlem, 24 november 2008 Voordracht: The response to sound of auditory brain areas in tinnitus patients Drs. J.H. Pape 2 e Dalfsen conferentie Dalfsen, 30 oktober 2008 Voordracht: Taakstelling en positionering van de AC s in Nederland 2-daagse spraak/taal FENAC-conferentie Dalfsen, 31 oktober 2008 Voordracht: Interdiciplinaire taal/spraakdiagnostiek in het Audiologisch Centrum Startbijeenkomst van het van overheidswege gefinancierde project Veendam, 4 november 2008 Voordracht: Taalstimulering bij jonge kinderen Spraakmakend in Oost-Groningen Dr. B.E.C. Plaat 212 e KNO vergadering Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: de invloed van patiënt en chirurgie gerelateerde parameters op het ontstaan van complicaties na salvage halsklierdissectie na chemoradiatie Compagnonscursus Schoorl, 18 september 2008 Voordracht: Gehoorverlies en Tinnitus Ir. R.L.M. Schoffelen NVA Wintervergadering Utrecht, 25 januari 2008 Voordracht: Vibraties in een simpel oor; Metingen aan de basilaire papilla van de kikker 73

76 Columbia University, Fowler Memorial Laboratory New York (NY, USA), 12 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla The Rockefeller University, Laboratory of sensory neuroscience New York (NY, USA), 13 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla The City University of New york, PhD Program in Speech and Hearing Sciences, New York (NY, USA), 14 februari 2008 Voordracht: Overview of auditory research at the UMCG ARO MidWinter Meeting, Phoenix (AZ, USA), 19 februari 2008 Voordracht: Mechanical tuning of the tectorial membrane response in the frog basilar papilla Northwestern University, dpt of Communication Sciences and disorders Evanston, 26 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla Wetenschappelijke vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: Frequentie-selectiviteit in het tectoriaal membraan WAS-dag (semi-annual meeting for auditory researchers in The Netherlands) Utrecht, 29 mei 2008 The mechanics of the tectorial membrane in the frog inner ear 10th International workshop on the Mechanics of Hearing Keele (UK), 30 juli 2008 Voordracht: Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frogs basilar papilla 74

77 Carl von Ossietzsky Universität, InterGK Oldenburg (Germany), 21 november 2008 Voordracht: Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frogs basilar papilla ARCHES meeting Haarlem, 24 november 2008 Voordracht: Tectorial-membrane motion in the frog inner ear Drs. M.L. Schrijvers NVA dag der Akoepedie Nieuwegeijn, 17 april 2008 Voordracht: Compensatie van gehoorverlies met beengeleidingstoestellen: Practische aspecten van de BAHA Refereeravond Cerebrale infecties: gehoorschade en behandeling, kindergeneeskunde UMGC, Groningen, 22 april 2008 Voordracht: Follow-up gehoorscreening: Geprotocolleerd gehooronderzoek bij jonge kinderen Voorjaarsvergadering KNO vereniging Nieuwegein, 24 april 2008 Voordracht: CO2 laser chirurgie leidt tot betere larynx-preservatie dan RTH in T1a glottisch larynx carcinoom met een normale of afgenomen randgolf 7 th Congress of the European Laryngological Society. Barcelona, Spanje, mei 2008 CO 2 laser surgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with normal or diminished mucosal wave American Head and Neck society San Fransisco, USA juni 2008 Voordracht: overexpression of the intrinsic hypoxia markers HIF1a and CA-IX predict local recurrence in T1/T2 glottic laryngeal carcinoma treated with RTH 75

78 American Head and Neck society San Fransisco, USA juni 2008 Voordracht: FADD is a predictor of clinical outcome in glottic laryngeal carcinoma treated with radiotherapy Studiedag Verzekereringsartsen en bedrijfsartsen: Hoofdzaken Hampshire Plaza Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Slechthorendheid Drs. N.D. Smale Stafvergadering KNO Groningen, 20 juni 2008 Voordracht: Intratympanale toediening van corticosteroïden Dr. L.Q. Schwandt KNO refereeravond Groningen, mei 2008 Voordracht: Een brok in de keel (het Forestier syndroom) Drs. C.M. Westenbrink-Kingma Refereeravond KNO UMCG Groningen, 20 mei 2008 Voordracht: Krokodillentranen en meer. Presentatie facialisletsel 15th International student congress of medical sciences (ISCOMS) Groningen, 4 juni 2008 Voordracht: workshop neuro-otology and cochlear implantation 76

79 8. Bestuurlijke activiteiten Dr. H. Bartels Vanaf november 2008 afgevaardigde voor Groningen in Landelijk assistentenbestuur Prof. dr. P. van Dijk Voorzitter van de Werkgemeenschap Auditief Systeem (WAS)/Sectie Auditief Systeem Vereniging voor Biofysica en Biomedische Technologie Voorzitter Cochleaire ImplantatieOverleg Nederland (CION) Vice-voorzitter van de International Graduate School (InterGK) Neurosensory science and systems, Oldenburg-Groningen Lid BCN-BRAIN advisory board Lid Commissies van de Begeleiding, Scholen voor VSO en SO, Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren Lid bestuur Huizinga Stichting Lid bestuur Steun Gehoorgestoorde Kind Lid Consilium Nederlandse Vereniging voor Klinisch Fysica Lid Bestuur van de Kring Klinisch Audiologen, Nederlandse Vereniging voor Klinisch Fysica Lid van de werkgroep Wetenschappelijk Onderzoek van het Cochleaire ImplantatieOverleg Nederland (CION) Lid Raad van Advies, Fontys HBO-opleiding Audiologie Dr. F.G. Dikkers Lid Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd- Halsgebied Lid Nederlandse Vereniging voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie Lid Vlaams-Nederlands Otologisch Genootschap Lid Nederlands-Vlaamse Vereniging voor Pediatrische Otorhinolaryngologie Lid International Association of Phonosurgery Lid Scientific Council van de International Association of Phonosurgery Lid European Laryngological Society Lid Phonosurgery Committee, European Laryngological Society Lid Committee on Nomenclature Guidelines, European Laryngological Society 77

80 Lid HPV Study Group, European Laryngological Society Voorzitter Working Committee Relations, European Laryngological Society General Secretary, European Laryngological Society Voorzitter werkgroep genetica/kno UMCG Lid genderteam UMCG Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie Lid schedelbasiswerkgroep UMCG Lid multidisciplinaire werkgroep epidermolysis bullosa UMCG Voorzitter werkgroep trachea-interventie UMCG Onderwijscoördinator KNO Lid overleg OKF (onderwijscoördinatoren Klinische Fase) Weekcoördinator M1 Lid perspanel van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd Halsgebied Lid deelgebied Laryngologie van Deskundigenbank Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd Halsgebied Dr. R.A. Feijen OSAS-werkgroep, patiëntenoverleg en bij opzet van OSAS-centrum UMCG Projectgroep EPD KNO/electronische brief Projectgroep scannen (medisch dossier) Projectgroep aanschaf nieuwe KNO-unit Dr. R.H. Free Lid cochleair implantatie team Noord Nederland, UMCG Lid werkgroep genetica/kno, UMCG Jurylid Rotsbeendissectie prijs, Nederlandse KNO vereniging, LUMC Lid werkgroep schedelbasischirurgie UMCG Lid Facialis werkgroep, UMCG Lid charge werkgroep, UMCG Lid tinnitus werkgroep KNO, UMCG Lid Nederlandse Vereniging Keel-, Neus- en Oorheelkunde Lid Nationale Werkgroep Cochleaire Implantaties (CI-ON) 78

81 Lid BAHA society Lid van EAONO (european academy of otology & neurotology) Lid European Society of Paediatric Otorhinolaryngology (ESPO) Vanaf 2005 Lid Vertegenwoordigend overleg afdeling KNO-heelkunde, UMCG namens de staf (nu: Medenzeggenschaps Overleg: MO) Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Voorzitter werkgroep Schisis en Craniofaciale afwijkingen, UMCG Lid expertgroep vroeg vreemdetalenonderwijs (VVTO), Europees Platform Lid landelijke stuurgroep Research and Development Taalontwikkelingsproblemen Lid begeleidingscommissie Inventarisatie spraaktaalscreening, TNO Kwaliteit van Leven, Leiden Lid landelijke Commissie Indicatiestelling cluster 2 onderwijs Lid deskundigen groep ter ondersteuning van beleid SIMEA (Vereniging ter bevordering van het onderwijs aan slechthorende en spraakgestoorde kinderen) Lid redactieraad Stem-, Spraak en Taalpathologie Lid redactieraad de Wereld van het jonge kind Lid adviesraad redactie van de kindertijdschriften Pippo (1 tot 3;6 jaar) en Pompoen (3;6 6 jaar) Lid begeleidingscommissie Ambulatorium Sint Marie, Centrum voor auditief en communicatief beperkten, Eindhoven Lid wetenschappelijke begeleidingscommissie Early Bird, Project Vervroegd tweetalig onderwijs, Rotterdam Lid Algemeen Bestuur Nationaal Revalidatie Fonds Lid European Academy of Childhood Disabilities (EACD) Lid International Association of Logopedics and Phoniatrics (IALP) Lid Nederlandse Vereniging voor Stem- Spraak en Taalpathologie (NVSSTP) Lid vereniging ter bevordering van Ortho-agogische Activiteiten (Vereniging O&A) 79

82 M.L. Hintzbergen Manager KNO, UMCG Lid Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG Voorzitter afdelingsoverleg afdeling KNO, UMCG Lid wetenschapscommissie afdeling KNO, UMCG Beheerder disciplinegroep KNO, UMCG Lid projectgroep EPD KNO/electronische brief, UMCG Lid projectgroep scannen (medisch dossier), UMCG Projectleider aanschaf nieuwe KNO-units, UMCG Projectleider aanschaf nieuwe audiometers, UMCG Lid stuurgroep electronisch verwijzen Zorgdomein UMCG Lean Six Sigma Champion, UMCG Lid managersoverleg sector B, UMCG Lid overleg Ontwikkeling Managementinformatie (OOM) namens sector B, UMCG Lid werkgroep Reorganisatie sector B, UMCG Lid werkgroep Balanced Scorecard sector B, UMCG Lid stuurgroep DBC-DOT, voorzitter projectgroep DBC-DOT, UMCG Lid bestuur (Stichting) Gehoor Gestoorde Kind Dr. J.W. Horst Lid Commissies van Begeleiding Dr. J. de Graafschool (school voor voortgezet speciaalonderwijs aan kinderen met hoor- en/of spraak/taalmoeilijkheden) Lid Toetsingcommissie Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica Drs. A.L. Keegstra Lid FENAC, expertplatform taalspraak Lid FENAC, orthopedagogen-psychologen overleg Lid WAG Lid Thuishulpoverleg 80

83 Dr. ir. E. de Kleine Lid van de werkgroep selectie en indicatie van het Cochleaire Implantatie-Overleg Nederland (CI-ON) Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Lid Schisis-werkgroep,UMCG Member European Rhinologic Society Lid OSAS-werkgroep, UMCG Lid hypofysewerkgroep, UMCG Lid Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG Chef de clinique KNO, UMCG Lid commissie klacht huisarts, UMCG Lid sectorberaard sector 2 OZO, UMCG Projectgroep EPD KNO/electronische brief, UMCG Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Afdelingshoofd afdeling KNO-heelkunde, UMCG (2005-heden) Chef de Clinique afdeling KNO-heelkunde, UMCG ( ) Lid van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (1992-heden) Lid Concilium Oto-Rhino-Laryngologicum van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied. (2005-heden) Lid commissie visitatie niet-opleidingsklinieken van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied. ( ) Lid commissie visitatie opleidingsklinieken van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (2008-heden) Lid werkgroep Hoofd-Hals Oncologie en Chirurgie van de Nederlandse Vereniging voor Keel- Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (1996-heden) Lid Algemeen en Dagelijks bestuur Nederlandse Werkgroep Hoofd-HalsTumoren (NWHHT) ( , voorzitter) Lid werkgroep ontwikkeling landelijke richtlijn Oropharynx- en Mondholtecarcinomen van de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren en het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg (CBO), ( ) 81

84 Corresponding member: American Head & Neck Society (AHNS), (2008-heden) Full member Graduate School for Drug Exploration (GUIDE) institute Northern Netherlands Oncology Center (NNOC), Rijksuniversiteit Groningen, faculteit der Medische Wetenschappen (2007-heden) Associated member Biomedical Engineering and Materials Science (BMSA), Rijksuniversiteit, faculteit der Medische Wetenschappen (2008-heden) Consulent Hoofd-Hals Oncologie Intergraal Kankercentrum Noord Nederland (IKN). (2001- heden) Secretaris IKN-werkgroep Hoofd-Halstumoren (1997-heden) Lid werkgroep Hoofd-Halstumoren, UMCG (1994-heden, voorzitter van ) Lid Nederlandse Vereniging voor Schedelbasischirurgie (1992-heden) Voorzitter Werkgroep Schedelbasischirurgie, UMCG (1994-heden, vanaf 2004 voorzitter) Lid werkgroep Hypophyse-pathologie, UMCG (1996-heden) Coördinator pathologiebespreking KNO, UMCG ( ) Voorzitter Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG (1994-heden, vanaf 2005 voorzitter) Voorzitter afdelingsoverleg afdeling KNO, UMCG ( ) Lid operatiecentrum commissie, UMCG ( ) Lid stuurgroep project Operatieplanning & Registratie, UMCG ( ) Lid projectgroep zorgtraject Hoofd-HalsOncologie, sector Oncologie, UMCG (2006-heden) Voorzitter Prof. dr. Eelco Huizingastichting (2006-heden) Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde (2005-heden) Lid Perspanel Oncologie van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (2006-heden) Lid bestuur (Stichting) Gehoor Gestoorde Kind Ir. A. Maat Lid ICT-commissie FENAC Drs. J.H. Pape Lid van de werkveldadviescommissie van de Opleiding Logopedie van de Hanzehogeschool, Groningen Afgevaardigde naar de FENAC-managementvergaderingen en de HUNAC (hoofden universitaire audiologische centra) 82

85 Dr. B.E.C. Plaat Lid Nederlandse Vereniging Oncologie Lid Nederlandse Werkgroep Hoofd-hals tumoren Lid Nederlanse Vereniging KNO en Heelkunde Hoofd-Hals-gebied Editorial Board The Open Clinical Cancer Journal ( Ir. R.L.M. Schoffelen Lid van de BCN PhD-student council, tot maart 2008 Drs. M.L. Schrijvers December 2008: benoeming in visitatie commissie opleidingsklinieken KNO, MRSC. 83

86 Colofon Uitgifte: Universitair Medisch Centrum Groningen afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Postbus RB Groningen Datum van uitgifte: juli 2009 Redactie: G. Heijs en F.J. Woldhuis Foto omslag: B.F.A.M. van der Laan 84

87 Universitair Medisch Centrum Groningen Keel-, Neus- en Oorheelkunde Hanzeplein 1, Postbus , 9700 RB Groningen Telefoon (050)