Universitair Medisch Centrum Groningen

Transcriptie

1 Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Jaarverslag 2013

2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Afdeling KNO-Heelkunde Missie en Visie van de afdeling KNO Organisatie Personeel 5 3. Patiëntenzorg Wetenschap Communicatieve Systemen: Horen Communicatieve Systemen: Spreken Onderwijs Studie Geneeskunde Opleiding tot KNO-arts Overige onderwijsactiviteiten Stagiairs Overige bij-, nacholings- en onderwijsactiviteiten (CB-artsen, HA, HBO, RUG etc) Publicaties Dissertaties Wetenschappelijke publicaties in internationaal tijdschrift vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Wetenschappelijke publicaties in (inter)nationaal tijdschrift niet vermeld in SCI, SSCI of A&HCI Boek/boekbijdragen inclusief congrespapers/proceedings Abstracts Promotiecommissies Reviewactiviteiten Overige Posters Prijzen Grants Voordrachten Bestuurlijke activiteiten 88 1

4 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2013 van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde, Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied en het Universitair Audiologisch Centrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het jaar 2013 kenmerkt zich door een toegenomen toegankelijkheid en daardoor een toename van de flexibilisering van het werk op de polikliniek. Er zijn naast het inhuizen van de eerstelijns logopedie in de polikliniek ook plannen gemaakt om de revalidatie van CI-patiënten in de polikliniek in te huizen. Deze inhuizing heeft zijn beslag op 1 januari Hiertoe zijn een aantal medewerkers die de CI-revalidatie bij Kentalis verzorgden in dienst gekomen van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde. Door de verplaatsing van de revalidatie naar de polikliniek is er een directer contact tussen de artsen, de audiologen en de te revalideren patiënt, waardoor de zorg en ook het wetenschappelijk onderzoek rondom de CI-revalidatie kan worden geoptimaliseerd. Daarnaast zijn ontwikkelingen in gang gezet om het pre-operatieve onderzoek voor patiënten die worden opgenomen voor de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde naar de polikliniek te verplaatsen. In 2013 is namelijk het besluit gevallen dat de afdeling A1VA in 2014 een gezamenlijke afdeling van de Keel-, Neus- en Oorheelkunde, de afdeling Kaakchirurgie en de afdeling Oogheelkunde gaat worden. Om die reden wordt de pre-operatieve opnamedag verplaatst naar de polikliniek. Al deze veranderingen en de toename van activiteiten op de polikliniek kan niet anders dan door een flexibele opstelling van de inzet van mensen en ruimten op de polikliniek. Met de start van een gezamenlijke supervisie ruimte van de KNO, Audiologie en Verpleging is een start gemaakt met een verbeterde communicatie binnen het poliklinisch proces waarbij de kwaliteit van de zorg kan worden verhoogt. Naast de hoge wetenschappelijke output, met daarbij de afronding van twee promoties, is ook de bijdrage in het onderwijs en de opleiding erg hoog geweest, zoals u kunt lezen in het voorliggend jaarverslag. Ik wens u veel leesplezier toe! Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, Afdelingshoofd Keel-, Neus- en Oorheelkunde 2

5 2. Afdeling KNO-heelkunde 2.1 Missie en Visie van de afdeling KNO In 2007 hebben we binnen de afdeling een breed gedragen missie geformuleerd voor de afdeling Keel-, Neus-, Oorheelkunde en het Universitair Audiologisch Centrum. Missie Toegankelijke Innovatieve Zorg Visie Patiëntenzorg Er wordt optimale patiëntenzorg aangeboden van hoge kwaliteit. Deze zorg wordt geleverd door professionele medewerkers waarbij respectvolle bejegening centraal staat. Onderzoek De wetenschap is verweven met de patiëntenzorg. De onderzoekslijnen zijn verankerd in de staf en worden collectief gedragen, effectief ondersteund en gefaciliteerd. Opleiding Het brede opleidingsaanbod willen we in samenwerking met de regio verder ontwikkelen en uitbreiden. Hierbij maken we gebruik van de nieuwe opleidingscurricula. Onderwijs We willen optimaal gebruik maken van de onderwijsmomenten binnen G2010 om de KNOheelkunde te profileren. De afdeling KNO creëert een opleidingsklimaat voor alle binnen de afdeling aanwezige professies. Algemeen We willen zichtbaar zijn door onze kwaliteiten en resultaten te tonen. 3

6 Doelen Concrete doelstellingen en speerpunten, voortkomend uit de missie-visie: ICT Doel: vergroten van de toegankelijkheid van informatie door middel van papierloos werken en het ontwikkelen van een elektronisch patiëntendossier met het genereren van een geautomatiseerde ontslagbrief Academisch profiel Doel: uitbreiding van beschikbare tijd voor universitaire taken door middel van daarop gericht personeelsbeleid en herschikking van taken Personeelsbeleid Doel: ontwikkelen van professionaliteit van medewerkers gericht op bejegening en service aan de patiënten en collega s zowel binnen als buiten de organisatie Toegankelijkheid Doel: herziening van coördinatie van taken en aanpassing van gebruik van ruimtes door de verschillende disciplines op de poli KNO/UAC waardoor de zorgtrajecten efficenter en toegankelijker zijn voor de patiënt Herkenbaarheid Doel: ontwikkelen van een eigen KNO/UAC internetsite over onze patiëntenzorg, het wetenschappelijk onderzoek, de opleiding en het onderwijs 4

7 2.2 Organisatie De afdeling keel-, neus- en oorheelkunde en Heelkunde van het hoofd-halsgebied (KNO) en het Universitair Audiologisch Centrum (UAC) vormen samen de afdeling en disciplinegroep KNO van het UMCG. Het collegiaal management van de afdeling wordt gevormd door prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en mw. I.I. Wolthers. Het Dagelijks Bestuur Keel-, Neus- en Oorheelkunde geeft leiding aan de medewerkers van de afdeling en disciplinegroep KNO. In 2013 was het Dagelijks Bestuur van de afdeling als volgt samengesteld: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts, afdelingshoofd Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer, KNO-arts, chef de clinique Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog, hoofd Universitair Audiologisch Centrum KNO Mw. M.L. Hintzbergen, manager (tot ) Mw. drs. I.I. Wolthers, manager (per ) Overige leidinggevende functies waren als volgt ingevuld: Mw. M. Drenth-Das, hoofd zorgadministratie Mw. S. Jönfors-Imminga, hoofdverpleegkundige Dr. R.A. Feijen, KNO-arts, zaalsupervisor, plaatsvervangend Chef de Clinique 2.3 Personeel In 2013 was de personele bezetting van de afdeling en disciplinegroep KNO fte. KNO-artsen Dr. F.G. Dikkers Dr. R.A. Feijen Mw. dr. R.H. Free Dr. G.B. Halmos Dr. R. Hofman Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Dr. B.E.C. Plaat 5

8 Dr. M.L. Schrijvers Drs. J. Wedman Arts-assistenten Mw. drs. S. Abedi Mw. drs. L. Bruine de Bruin Mw. drs. E. ten Dam Mw. dr. C.A.J. Dun Mw. drs. C.D. Fuller Mw. drs. L.I. Geven Drs. H.H.F. Hobbel Drs. T.A. van Kalkeren Drs. B.J. de Kleijn (per ) Mw. drs. F.J.J. Kloostra Drs. E.A. Kop Drs. T.P. van der Laan Dr. W.L. Lodder Mw. dr. M.G. Noordhuis Drs. T.T.A. Peters Drs. M.R.M. San Giorgi (per ) Mw. drs. N.D. Smale Mw. drs. J. Stienstra Drs. R.E.A. Tjon Pian Gi Drs. J.E. Wachters Mw. drs. M. Wondergem Niet-medische staf UAC Mw. dr. R. Arnold, psycholoog/tinnitus consulent Mw. dr. D. Başkent, onderzoeker Rosalind Franklin Fellow Mw. dr. F.W. Coster, orthopedagoog/kwaliteitsfunctionaris CI Prof. dr. P. van Dijk, hoogleraar audiologie Mw. drs. J. Duursma-Elting, orthopedagoog (per ) Mw. Ir. M.J. van Gendt, klinisch fysicus/audioloog in opleiding (tot ) S.N. Hoekman Turkesteen MSc., klinisch fysicus/audioloog in opleiding (per ) 6

9 Ir. G. Hoskam, klinisch fysicus/audioloog in opleiding (tot ) Mw. dr. A.L. Keegstra, orthopedagoog/consulent UACG Dr. ir. E. de Kleine, klinisch fysicus/audioloog Ir. A. Maat, klinisch fysicus/audioloog Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog/hoofd UACG Ir. M. Stawicki, klinisch fysicus/audioloog in opleiding (per ) Ir. S.W.J. Ubbink, klinisch fysicus/audioloog Mw. dr. J.E.C. Wiersinga-Post, klinisch fysicus/audioloog Secretariaat Mw. S. Eising-Zuidema Mw. G. Veenstra- de Groot Beheer/bedrijfsvoering Mw. M.L. Hintzbergen, manager bedrijfsvoering (tot ) Mw. drs.i.i. Wolthers, manager bedrijfsvoering (per ) Mw. F.J. Woldhuis, stafadviseur Medewerkers Universitair Audiologisch Centrum Mw. M. Beenakker, logopedist Mw. E.R. Deenen, logopedist Mw. J. Duurmsa-Elting, logopedist Mw. E. Elzinga-Rademaker, akoepedist Mw. S.C. Haaksma-Schaafsma, akoepedist Mw. M.A.E.M. Kahmann, akoepedist Mw. S. Köster, akoepedist Mw. M. Hofman, logopedist F. Leemhuis, akoepedist Mw. M. Lammerts, akoepedist Mw. M.F. Le Poole, akoepedist Mw. M.D.T. Haneman-Roeland, logopedist Mw. T.M. Sangers, logopedist (tot ) K. Torenga, akoepedist (tot ) Mw. S.K.A. Winters-Schlinder, akoepedist 7

10 Mw. R.A.A. Zonneveld, logopedist S.J. Zuidema, akoepedist Dienst medisch maatschappelijk werk Mw. K. Dob Mw. M. Schilthuis Verplegend en verzorgend personeel Mw. S.M. Aling-de Jong Mw. E.R. Baldal Mw. A.J. Blanken Mw. S. Blokzijl Mw. I.C. Boelens- Mosterman MW. F.B.E. Bos Mw. N. Bos (per ) Mw. F. van Brussel Mw J.G. Buist Schuurman G.J. Busscher Mw. H. Cocu-Rieks Mw. A. Dik Mw. M. Doedens Mw. H. Eggens Mw. R. Eggens Mw. M.P. George (tot ) Mw. I.I. Glazenborg Mw. A.N. Grave Mw. L. Guidetti Mw. R. Henssen Mw. G. Heytmeyer-Pruim Mw. E. Janssen Mw. I. Jasiulatyte (per ) M.W. de Jong Mw. S. Jönfors-Imminga Mw. L.D. Klei 8

11 Mw. S. Koning (tot ) Mw. I. Legger Mw. C.M. Lukassen Mw. A. Mehanovic - Sabic Mw. G. Mennes Mw. I.C. Mosterman Mw. S.R. Oldengarm Mw. S. Penninga Mw. R. Perdok-van Ittersum Mw. F. Rinket Mw. M.C. Scheele Mw. P. Schut J.P. Smit Mw. E. Straatsma (per ) C.A. Swenne Mw. H.J. Tan Mw. B. Terpstra-Tigchelaar Mw. A.M.A. Veenstra Mw. W.S. de Vrij-Brugge Mw. H.G. Wolters Mw. J. van IJsselmuiden Mw. J. Zwerver-Dob Zorgadministratief personeel Mw. G.G.J. Boven-Faber Mw. J. Breetveld Dhr. T. Buist Mw. M. Dijk-Jager Mw. A. Doddema Mw. A.L. Doddema Mw. Y.F. Glas Mw. M.E. Harms Mw. Y. Van Harten Mw. G. Helmholt-Dijk 9

12 Mw. S. Keizer (verandering werkplek per ) Mw. M.E. Meelker Dhr. T.M.D. Mes Mw. A. Nanulaitta-Piersma Mw. H. Schierbeek-Remigius Mw. W.J. Schuiling (prepensioen ) Dhr. R.W. Sijtsma Mw. F. Vegter-Wildeboer Mw. M.A. Wiekel Mw. T.T.G. Wieringa-Klein Mw. C. Hanewinkel Mw. J. Lange Mw. E. Norg Mw. A. Onnes Mw. M.M. Oostenbrug Mw. C. Tillema Mw. M. Wobbes Stagiaire zorgadministratief Mw. J. Hulsebos Wetenschappelijk personeel Drs. P. Bhargava, promovendus Mw. dr. K. Boyen, promovendus Mw. drs. J.N. Clarke, promovendus Dr. E.P.C. Gaudrian, postdoc Mw. drs. A.N. Heeringa, promovendus Prof. dr. C.J. Kros, onderzoeker Mw. drs. A. Luckmann, promovendus (per ) Mw. ing. L. Menkema, analist Mw. drs. C. Pals, promovendus Drs. J.D. Saija, promovendus J.M. Segenhout, analist (tot ) Mw. dr. A.E. Wagner, onderzoeker (per ) 10

13 3. Patiëntenzorg De klinische zorg van de afdeling KNO-heelkunde betreft de algemene basiszorg evenals de topreferente- en tertiairezorg van patiënten met aandoeningen in het hoofd-halsgebied. Speciale aandachtsgebieden zijn de gehoor-, stem-, spraak- en taalstoornissen (Communicatieve Stoornissen KNO), de hoofd-halsoncologie, schedelbasisaandoeningen en Cochlear Implantatie Team Noord-Nederland. De afdeling KNO-heelkunde participeert in de volgende multidisciplinaire werkgroepen: werkgroep Hoofd-Halsoncologie, werkgroep Schedelbasischirurgie, Schisiswerkgroep, Sarcomenwerkgroep, werkgroep Genetica, Facialiswerkgroep, werkgroep Neuromodulatie, werkgroep Trachea-interventie en de OSAS werkgroep. Polikliniek eerste poliklinische bezoeken kno consulten kno audiologische producten (initieel)* audiologische producten (vervolg)* 2853 (* m.i.v bedraagt de looptijd initieel zorgproduct 90 dagen; het vervolg 365 dagen) Kliniek De verpleegafdeling A1VA beschikt over 30 bedden ten behoeve van volwassenen en er zijn 4 bedden ten behoeve van kinderen in het Beatrix Kinderziekenhuis. Op A1VA liggen ook de klinische patiënten van de Oogheelkunde. De gemiddelde verpleegduur in 2013 was 3,6 dagen. De gemiddelde bedbezetting in 2013 was 80% (dit is inclusief de klinische zorg voor oogheelkundige patiënten) opnames verpleegdagen Consulten op andere afdelingen klinische consulten

14 Operatieve Dagbehandeling/Operatiecentrum verrichtingen dagbehandeling verrichtingen operatie centrum totaal aantal verrichtingen Bijzondere verrichtingen Hoofdhals-oncologie Cochleair implantaat BAHA Projecten patiëntenzorg Meerdere specialismen op A1VA Oogheelkunde heeft ook dit jaar met eigen personeel gebruik gemaakt van 4 bedden op A1VA voor haar dagbehandelings patiënten. Daarnaast waren er gemiddeld 2 bedden in gebruik voor de klinische oogheelkunde patiënten. Bij een krapte aan bedden heeft de Maag Darm Lever afdeling ook dit jaar de beschikking gehad over 3 bedden, waarvan 2 voor klinische patiënten en 1 voor een videocapsule patiënt in dagbehandeling. Van 26 augustus tot 19 september tijdelijke inhuizing van 4 bedden CAB/CON (abdominale chirurgie en chirurgische oncologie) op A1VA t.b.v. de renovatie van K4VA Daarnaast ligt er vanuit sector B ook af en toe een spoedpatiënt van één van de volgende specialismen: chirurgische oncologie, abdominale chirurgie en van sector A af en toe een patiënt van de longziekten. Bij de Prevalentiemeting decubitus en smetten in april en november scoorde A1VA ook dit jaar weer goed. Het zorgtraject Hoofd-Hals oncologie is in november met goed gevolg ge-audit door DNV (Det Norske Veritas)waarbij enkele kleine aanbevelingen werden gedaan ten aanzien van medicatietoedieningen. 12

15 Consulenten UAC Periodiek werden consulten uitgevoerd bij de volgende instellingen: Koninklijk Instituut voor Doven H.D. Guyot Consulent: Ir. A. Maat Dr. J. de Graafschool (school voor voorgezet speciaal onderwijs aan kinderen met hooren/of spraak-, taalmoeilijkheden) Consulent: dr. ir. E. de Kleine 13

16 4. Wetenschap OVERZICHT WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK KNO-HEELKUNDE Healthy Ageing and Communication Het wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde is geconcentreerd binnen het aandachtsgebied: Healthy Ageing and Communication. De afdeling verricht onderzoek in nauwe samenhang tussen klinisch en fundamenteel georiënteerde projecten. Het onderzoek wordt gecoördineerd door de Wetenschapscommissie KNO-heelkunde, waarin zitting hebben: prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts (voorzitter), prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog, mevrouw prof.dr. D. Başkent, biomedical engineer en mevrouw M.L. Hintzbergen (tot )/I.I. Wolthers (per ), manager. De wetenschapscommissie komt eenmaal per kwartaal in vergadering bijeen Communicatief systeem: HOREN Tinnitus: pathofysiologie van het centraal auditieve systeem A. De neurofysiologie van tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers Samenwerking Doelstelling Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Drs. A.N. Heeringa, onderzoeker KNO J.M. Segenhout, analist (tot ) Prof.dr. M. Knipper, Universiteit Tübingen Dr. M. Agterberg, Radboud Universiteit diverse publicaties 14

17 B. Functionele Beeldvorming: auditieve verwerking bij perceptieve slechthorendheid en tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling Samenwerking Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Dr.ir. E. de Kleine, klinisch fysicus-audioloog Ir. G. Hoskam, klinisch fysicus-audioloog i.o. Dr.ir. C.P. Lanting, postdoc/klinisch fysicus-audioloog i.o. Mw. drs. L.I. Geven, arts-assistent KNO Mw. drs. F.J.J Kloostra, arts-assistent KNO 3 proefschriften + diverse publicaties Prof.dr. G.J. ter Horst, Neuro-Imaging Centre BCN Dr.ir. A.T.M. Willemsen, PET-centrum Dr.ir. D.R.M. Langers, NIHR Nottingham Hearing BRU, University of Nottingham C. Diagnostiek en behandeling van tinnitus Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling Samenwerking Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Mw. drs. L.I. Geven, arts assistent KNO Dr.ir. E. de Kleine, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. R.H. Free, KNO-arts Dr. R. Hofman, KNO-arts Mw. drs. F.J.J Kloostra, arts-assistent KNO Mw. drs. J. Stienstra, arts-assistent KNO Mw. dr. R. Arnold, psycholoog consulent tinnitus Akoepedisten UACG 2 proefschriften + diverse publicaties Prof.dr. A. Aleman, afdeling Psychiatrie Prof.dr. M.J. Staal, neurochirurg Mw. dr. J. Tuinstra, Wetenschapswinkel UMCG 15

18 Slechthorendheid, hoortoestellen en cochleaire implantatie A. Ontwikkeling van nieuwe spraakcodeerstrategieën voor cochleaire implantaten Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling Samenwerking Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof.dr. Mw. dr. D. Başkent Mw. dr. R.H. Free, KNO arts Dr. J.W. Horst, klinisch fysicus-audioloog Mw. ir. L.P. Harting, AIO-onderzoeker diverse publicaties Advanced Bionics Inc. B. High-level speech perception mechanisms in hearing impairment, aging, and cochlear implants Onderzoeksleiding: Deelnemer: Doelstelling: Samenwerking: Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Drs. P. Bhargava, AIO-onderzoeker Mw. drs. J. Clarke, AIO-onderzoeker Drs. J. Saija, AIO-onderzoeker Drs. R. Benard, buitenpromovendus, Pento AC Zwolle Drs. J. Galvin, buitenpromovendus, UCLA Dr. E.P.C. Gaudrain, Onderzoeker 5 proefschriften + diverse publicaties Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. M. Chatterjee, Boys Town National Research Hospital, USA Dr. E. Akyürek, Universitair Docent, Afd. Psychologie, RUG Dr. T. Andringa, Hoofddocent, Afd. Kunstmatige Intelligentie, RUG 16

19 C. Listening effort and cochlear implants Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Mw. prof. dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Mw. drs. C. Pals, AIO-onderzoeker Proefschrift + diverse publicaties Dr. A. Sarampalis, docent, Afd. Psychologie, RUG Cochlear Europe Ltd. D. Music and cochlear implants Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Mw. dr. R.H. Free, KNO-arts Mw. drs. C. Fuller, arts-assistent KNO Ir. A. Maat Proefschrift + diverse publicaties E. Linguistic development in pediatric cochlear implant users Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Mw. dr. R.H. Free, KNO-arts Drs. ir. A. Maat, klinisch fysicus-audioloog Diverse publicaties Mw. prof. dr. P. Hendriks, Afd. Semantics and Cognition, RUG F. Mental representations of and adaptation to the speech signal transmitted via cochlear implants Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Dr. A. Wagner, Onderzoeker Diverse publicaties Prof. dr. N. Maurits, Neurologie, UMCG G. Using neurofeedback to increase cochlear implant performance Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Mw. drs. A. Luckmann, AIO-onderzoeker Proefschrift + Diverse publicaties Dr. J. Jolij, Universitair Docent, Afd. Psychologie, RUG 17

20 H. Audiovisual speech perception and ageing Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Mw. prof.dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Fellow Drs. ir. M. Stawicki, klinisch fysicus-audioloog Diverse publicaties Dr. P. Majdak, Onderzoeker, Acoustics Research Institute, Austria Mw. drs. B. Valkenier, AIO onderzoeker, Kunstmatige Intelligentie, RUG Drs. ir. R. Benard, klinisch fysicus-audioloog, Pento Zwolle I. Communicatieve en sociaal-emotionele ontwikkeling bij dove kinderen en slechthorende kinderen Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. F.W. Coster, orthopedagoog diverse publicaties J. Behandelmogelijkheden van gehoorverlies en cochleaire fibrosering/ossificatie met intratympanale medicatie Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Mw. dr. R.H. Free, KNO-arts Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. drs. N.D. Smale, arts-assistent KNO J.M. Segenhout, analist (tot ) diverse publicaties Centraal Dierlaboratorium Groningen Mw. dr. J.J.E. Bijlsma, medisch microbioloog, Rosalind Franklin Fellow 18

21 Actieve mechanica van het binnenoor: fundamentele aspecten en klinische toepassingen Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Prof.dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Dr.ir. E. de Kleine, klinisch fysicus-audioloog Ir. A. Maat, klinisch fysicus-audioloog proefschrift + diverse publicaties Mw. drs. J.R. Hof, KNO-arts, AZ Maastricht Dr. L. Anteunis, AZ Maastricht Prof.dr.ir H. Duifhuis, RUG, Biomedisch Technologie Prof.dr.ir. H.P. Wit, klinisch fysicus-audioloog Prof.dr. C. Köppl, Carl von Ossietzky Universität, Oldenburg Prof.dr. G. Manley, Carl von Ossietzky Universität, Oldenburg Dr. J. Metzemaekers, Neurochirurgie, UMCG 4.2. Communicatief systeem: SPREKEN Therapie evaluatie van het bestraalde larynxcarcinoom met PET Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Dr. G.B. Halmos, KNO arts Prof.dr. J. Pruim, Nucleair geneeskundige Drs. J. Wedman, KNO arts Mw. Drs. L. Bruine de Bruin, arts-assistent KNO 1 proefschrift en diverse publicaties PET-centrum (prof.dr. J. Pruim) Radiotherapie (prof.dr. J.A. Langendijk) Pathologie (prof.dr. E.M.D. Schuuring) 19

22 Gen expressie profiel van het larynxcarcinoom Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking: Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Prof.dr. E.M.D. Schuuring, moleculair bioloog Dr. G.B. Halmos, KNO-arts Dr. F.G. Dikkers, KNO-arts Dr. B.M. van Hemel, patholoog Mw. L. Menkema, research analist Dr. B.E.C. Plaat, KNO arts Drs. J.E. Wachters, arts assistent KNO Mw. drs. L. Bruine de Bruin, arts assistent KNO Drs. R.E.A. Tjon Pian Gi, arts assistent KNO Drs. M.R.M. San Giorgi, arts-assistent KNO Drs. E. Kop, arts-assistent KNO Drs. T.P. van der Laan, arts-assistent KNO 5 proefschriften en diverse publicaties Pathologie (dr. J. van der Wal, MZH) Radiotherapie (prof.dr. J.A. Langendijk) Kaakchirurgie (prof.dr. J.L.N. Roodenburg) Spraakrevalidatie na laryngectomie Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Prof.dr. G.J. Verkerke, BioMedical Product Development Mw. drs. K. Harms, arts assistent KNO Drs. T.A. van Kalkeren, arts-assistent KNO Drs. B. de Klein, arts-assistent KNO Drs J. Wedman, KNO-arts 3 proefschriften en diverse publicaties Medische Microbiologie (dr. H Harmsen) ATOS medical, Hörby, Zweden, (Mw. dr. C. van As-Brooks) Mw. M.L. Hintzbergen, UMCG staf 20

23 Kwaliteit van leven in Hoofd-Hals chirurgie A. Healthy Elderly Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Dr. G.B. Halmos, KNO arts Drs. T.T.A. Peters, arts assistent KNO 3 proefschriften en diverse publicaties Epidemiologie (Mw. prof.dr. G. de Bock) Radiotherapie (prof.dr. J.A. Langendijk) Kaakchirurgie (prof.dr. J.L.N. Roodenburg) IKNL, Groningen (Mw. dr. B van Dijk) B. Minimal Invasive Surgery Onderzoeksleiding: Deelnemers: Doelstelling: Samenwerking : Prof.dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO arts Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer, KNO arts Dr. R.A. Feijen, KNO arts Drs. J Wedman, KNO arts Mw. drs. E. ten Dam, arts assistent KNO 1 proefschriften en diverse publicaties Neurochirurgie (Dr. J. Kuijlen en Dr. E. Hoving) Anatomie (Dr. P.O. Gerrits) Technische Universiteit Twente (E. Groot Jebbink, MSc.) Brainlab, München, Duitsland 21

24 5. Onderwijs 5.1 Studie Geneeskunde Inleiding Het onderwijs KNO-heelkunde wordt gecoördineerd door dr. F.G. Dikkers en dr. R.A. Feijen. De studie geneeskunde is gebaseerd op model G2010. G2010 startte in cursusjaar Patiëntgericht en probleemgeoriënteerd denken en handelen hebben hierin een centrale plaats. De onderwijscommissie, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter), prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en prof. dr. P. van Dijk, heeft ad hoc overleg. In 2013 heeft de commissie geen vergaderingen hoeven te beleggen. Het Horizontaal Overleg KNO, opgericht in 2005, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter) en vertegenwoordigers van alle affiliatieziekenhuizen, heeft tot doel het vormen van een meer eenduidige Masteropleiding binnen G2010 voor wat betreft de KNO-Heelkunde. In 2013 hebben geen besprekingen hieromtrent plaatsgevonden. De landelijke werkgroep KNO-onderwijs heeft geen bijeenkomsten gehad. G2010 Bachelorfase opleiding Geneeskunde De bacheloropleiding duurt 3 jaar. De belangrijke uitgangspunten voor G2010 zijn: de patiënt staat centraal, de student is actief en de docent is coach. Kennismanagement staat voorop, niet het hebben van kennis. Het principe is dat per studieweek een bepaald onderwerp de aandacht krijgt. Zo n week begint met een patiëntcollege, en eindigt met een responsie- en magistraalcollege. Klinisch redeneren krijgt, gerelateerd aan het onderwerp van die week, speciale aandacht in een college Probleem Oplossen. In 2013 leverde de KNO-afdeling bijdragen aan de volgende onderdelen van het preklinisch G2010 onderwijs aan 2 e -jaars studenten in studiejaar

25 Semester 2 blok 1: Waarnemen en reageren Cursus 2.1.5: Horen & evenwicht Colleges: Themacollege Anatomie en fysiologie gehoororgaan (P. van Dijk) Patiëntencollege Hulpmiddelen bij slechthorendheid (A. Maat) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben duizelig (R.H. Free) Patiëntencollege Gehoorverlies, deel I (R.H. Free) Themacollege Gehoorverlies, deel II (R.H. Free) Themacollege Aandoeningen oor en evenwicht, deel I (R. Hofman) Themacollege Aandoeningen oor en evenwicht, deel II (R. Hofman) Themacollege Anatomie en fysiologie evenwichtsorgaan (J.E.C. Wiersinga-Post) Semester 2 blok 2: Bemerken en verwerken Cursus 2.2.7: Spreken en Slikken Colleges: Themacollege Anatomie en fysiologie Larynx en pharynx, deel I (F.G. Dikkers) Themacollege Anatomie en fysiologie Larynx en pharynx, deel II (F.G. Dikkers) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben hees (F.G. Dikkers) Themacolleges Neus en Neusbijholten (R.A. Feijen) Patiëntencolleges Slikstoornissen (J. Wedman) Themacollege Slikstoornissen (J. Wedman) Semester 3 blok 1: Oncologie Cursus 3.1.4: Gevolgen van behandeling College: Patiëntencollege Laryngectomie (B.F.A.M. van der Laan) IBMG (International Bachelors of Medicin in Groningen) De IBMG is primair ingericht voor Saoedi-Arabische studenten, maar studenten met andere nationaliteiten maken ook gebruik van de IBMG. De studieopzet van de IBMG is vergelijkbaar met de Nederlandse Bacheloropleiding. De IBMG is het eerste jaar gestart in collegejaar Deelname vanuit onze afdeling is vanaf het tweede jaar, dus cursusjaar In 2013 leverde de KNO-afdeling bijdragen aan de volgende onderdelen van het IBMG-onderwijs aan 2 e -jaars studenten. 23

26 Semester 2 blok 1: Motion and Senses Cursus 2.1.5: Hearing and Equilibrium Colleges: Theme lecture Aids in hearing disorders (P. van Dijk) Patient lecture Ear and Equilibrium, part I (R.H. Free) Thema lecture Ear and Equilibrium, part II (R.H. Free) Theme lecture Pharynx Ear relationship (R.H. Free) Patient lectures Hearing Loss, part I (R. Hofman) Patient lectures Hearing Loss, part II (R. Hofman) Theme lecture Anatomy and physiology of the vestibular system (J.E.C. Wiersinga-Post) Semester 2 blok 2 Swallowing and Speech Cursus 2.2.3: Swallowing and Speech Colleges: Theme lecture Anatomy and physiology larynx/pharynx, part I (F.G. Dikkers) Theme lecture Anatomy and physiology larynx/pharynx, part II (F.G. Dikkers) Theme lecture Problem solving: I have a hoarse voice (F.G. Dikkers) Theme lectures Anatomy nose and the Paranasal Sinuses (R.A. Feijen) Patient lecture Swallowing problems (J. Wedman) Theme lecture Swallowing problems (J. Wedman) Persoonlijke profilering In G2010 wordt studenten gelegenheid gegeven individuele wensen te vervullen binnen een Keuzeproject Persoonlijke Profilering (KPP). Studenten uit studiejaar 2 en 3 krijgen gelegenheid om twee weken op de afdeling mee te lopen. De studenten dienen een KPP zelf te organiseren: er wordt geen structureel KPP op de afdeling aangeboden. In 2013 hebben 3 studenten van de mogelijkheid gebruikt gemaakt. De studenten zijn door stafleden Audiologie gedurende hun stageperiode van 28 oktober tot en met 8 november 2013 begeleid. Tutorschap Tutoren begeleiden 1 of 2 groepsbijeenkomsten per week van studenten geneeskunde in de blokken na het 1 e jaar. Een tutorschap houdt ook in dat er aan het eind van sommige blokken mondelinge examens over de tutorgroepopdrachten moeten worden afgenomen. In 2013 waren de volgende medewerkers van onze afdeling tutor: drs. E. ten Dam, drs. C.D. Fuller, drs. A.N. Heeringa, drs. B.J. de Kleijn en drs. E.A. Kop. 24

27 Coaching In het kader beroepsvoorbereiding wordt longitudinaal een groep van 8 à 10 studenten begeleid. De studenten hebben een achttal bijeenkomsten met hetzelfde staflid, en volgen allen een door hen geselecteerde patiënt met een chronische afwijking gedurende het studiejaar. De coach voor onze afdeling was in studiejaar drs. J. Wedman. G2010 Masterfase opleiding geneeskunde De Masterfase van de studie geneeskunde telt drie jaren. In het eerste jaar (M1) zijn de studenten juniorco-assistent. Dit co-assistentschap wordt in principe in het UMCG gedaan. M2, het seniorcoassitentschap, speelt zich af buiten de muren van het UMCG. In M3 zijn de studenten semi-arts. Gemotiveerde en tevoren door de onderwijscoördinator geselecteerde studenten kunnen dan 14 weken op de afdeling werken als zaalarts. Deze stage heet de rompstage. Aansluitend dient een deelstage van 6 weken naar eigen inzicht te worden gevolgd. De Onderwijscommissie dient toestemming te geven voor de beoogde deelstage. Tot slot van M3 dient een wetenschappelijke stage te worden verricht van 20 weken. Hiertoe wordt in samenspraak tussen student en beoogd begeleider een project bedacht. Juniorco-assitentschap M1-studenten volgen op het klinisch trainingscentrum 1 week lang KNO/hoofd-hals onderwijs. Iedere 6 weken start een nieuwe groep. Onderwijs wordt gegeven door daartoe getrainde docenten van het klinisch trainingcentrum. Deze docenten worden bijgestaan door dr. P. Knegt, KNO-arts of drs. J.C. Betlem, KNO-arts. De aanwezigheid van deze KNO-artsen wordt door de studenten als erg positief ervaren. Aan het eind van de week is er een interactief werkcollege begeleid door dr. P. Knegt en drs. J.C. Betlem. De laatste dag houden studenten een klinische werkconferentie. Deze wordt gegeven door studenten die op dat moment juniorco-assistent zijn op de afdeling KNO en begeleid door dr. F.G. Dikkers. De studenten presenteren op interactieve wijze twee casussen van de afdeling. Iedere 6 weken komen 4 nieuwe juniorco-assistenten op de afdeling, in 2013 in totaal 31 studenten. De stage is gericht op consultvoering. De studenten bereiden een patiënt voor voor de klinische werkconferentie, waarbij zij de patiënt presenteren aan studenten die in het klinisch trainingscentrum bezig zijn. De juniorco-assistenten worden beoordeeld aan de hand van 3 feedbackmomenten, 2 klinische praktijkbeoordelingen en 1 logboekbeoordeling. De 25

28 beoordelingen worden verricht door stafleden en AIOS. De finale beoordeling vindt plaats door een staflid dat tevoren aan een individuele co-assistent is gekoppeld. Dat staflid treedt ook min of meer als vraagbaak op tijdens de stage van de individuele co-assistent. De laatste klinische beoordeling, het logboek en de modelstatus zijn bindend. Semi-artsstage Semi-artsen assisteren de zaalarts. Zij dienen een klinische les te schrijven over een van hun patiënten. In 2013 hebben 5 studenten van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Het betroffen: - M.G. Noordhuis Periode: 1 oktober februari 2013 Scriptie: Een patiënte met perceptief gehoorverlies na stapedotomie; een luchtbel in het vestibulum van de cochlea Facultair begeleider: Dr. R.A. Feijen - A. de Jong Periode: 2 januari, 9 april, 22 april en 31 mei 2013 Scriptie: Facultair begeleider: Een 45-jarige man met een pijnlijke zwelling in de hals Dr. R.A. Feijen - A.J. Petri Periode: 12 augustus januari 2014 Scriptie: Facultair begeleider: Een patiënt met ernstige persisterende hoofpijn na neusbijholtechirurgie Dr. R.A. Feijen - M. van der Heijden Periode: Februari 2013 juli 2013 Scriptie: Facultair begeleider: Een 69-jarige patiënt met jarenlange onbegrepen heesheid Dr. R.A. Feijen 26

29 - M.R.M. San Giorgi Periode: 1 oktober november 2013 Scriptie: Facultair begeleider: Een patiënt ontwikkelt respiratoire insufficiëntie na tonsillectomie: Obstructief Slaapapneu Syndroom als risicofactor op postoperatieve complicaties Dr. R.A. Feijen Wetenschappelijke stages Studenten M3 dienen een wetenschappelijke stage te lopen van 20 weken, af te sluiten met een scriptie, de Master s thesis. De studenten worden begeleid door een Facultair Begeleider. Het betrof: - C. Serbanescu Kele Periode: januari 2013 oktober 2013 Scriptie: Facultair begeleider: Duration of post-operative nil per os regimen and complication rate in laryngectomised patients Dr. B.E.C. Plaat - M. van der Heijden Periode: juli 2013 december 2013 Scriptie: Facultair begeleider: Etiological factors, best treatment and types of laryngomalacia, a retrospective study Dr. G.B. Halmos - L. Bras Periode: augustus 2013 januari 2014 Scriptie: Voorspellende waarde van de Groningen Frailty Indicator voor het postoperatieve beloop na oncologische hoofd-halschirurgie bij oudere patiënten Facultair begeleider: Dr. G.B. Halmos 27

30 - M.J.C. van den Berge Periode: oktober 2013 maart 2014 Scriptie: Facultair begeleider: Validatie vragenlijst endonasale enscopische chirurgie Dr. A.G.W. Korsten-Meijer AIOS-docent van het jaar Om onderwijs door AIOS te stimuleren werd de prijs ingesteld voor AIOS-docent van het jaar. De junior-coassistenten vullen een lijst in waarbij ze 3 AIOS en pre-aios kunnen belonen met goud, zilver en brons. De onderwijscoördinator krijgt hiermede inzicht in onderwijsparticipatie door de artsen in opleiding tot specialist. In 2013 ging deze prijs naar drs. L. Bruine de Bruin. Studie Tandheelkunde Semester 2.2 van de opleiding Tandheelkunde wordt een college KNO-heelkunde gegeven. op 28 mei 2013 werd de presentatie gedaan door dr. A.G.W. Korsten-Meijer. 28

31 5.2 De opleiding tot KNO-arts De opleiding bestaat uit 15 periodes van 4 maanden conform onderstaand schema. 2 JAAR 5 JAAR Pre-AIOS AIOS W+ P W+ P W + P + AUD W + P Skill I Aud / Vest Skill II All Zaal arts Junior B-opl M / Zw / L CSK I CSK II Poli I Poli II Senior B-opleiding M / Zw / L Differentiatie / VEST Sluderen Kleine OK s Endoscopie Assisteren. Onco Sluderen Rhino-I Oto-I Laryngologie Oto-II Oto-III Rhino-II Alle OK s Alle OK s Modulair onderwijs Twee keer per maand wordt door diverse stafleden, arts-assistenten en medewerkers van de afdeling KNO en tevens gastdocenten onderwijs o.b.v. ENTER aan assistenten gegeven. In 2013 werden de volgende voordrachten verzorgd: Datum Bijdrage Spreker 11 januari Neurologische aspecten duizeligheid Neuroloog Samenvatting evenwicht KNO-arts (MCL) 18 januari Praktische bijeenkomst WIKiNO R. Ensink en M. Ploegmakers 1 februari Anatomie: inleiding/aetiologie/anatomie C.A.J. Dun Stapeschirurgie Perilymefefistel R.H. Free 15 februari Canal wall down technieken L.I. Geven Tympanoplastieken/canal wall up technieken M.L. Schrijvers 1 maart CT os petrosum klinische toepassing beeldvorming R. Hofman MRI os petrosum R.H. Free en C.D. Fuller 15 maart BAHA R. Hofman Cochleaire implantatie R.H. Free en A. Maat 29

32 5 april Hersenzenuwen (anatomie en functie) M.L. Schrijvers, S. Abedi, L.I. Geven, T.A. n. Facialis (pathofysiologie, diagnostiek en behandeling) van Kalkeren, H.H.F. Hobbel, J.E. Wachters, J. Stienstra, M. Wondergem, F.J.J. Kloostra, W.L. Lodder, C.A.J. Dun en L. Bruine de Bruin 19 april Schedelbasis (pathologie en diagnostiek) B. Dorgelo (radiologie) Achterste en middelste schedelgroeve NC (therapie) J.M.C. van Dijk (neurochirurg) 10 mei Laterale schedelbasis KNO perspectief (therapie) B.F.A.M. van der Laan Voorste schedelbasis KNO perspectief (therapie) S. Abedi 17 mei Septum correctie, concha chirurgie A.G.W. Korsten-Meijer en R.A. Feijen Rhinoplastiek A.G.W. Korsten-Meijer 31 mei Reconstructieve gezichtschirurgie (incl. Mohs chirurgie) Wouters (MZH) Aangezichtstrauma R. Bos (MHK) 21 juni Otitis media H.J. Rosingh (IS) Otitis externa R. Hofman 23 augustus Anatomie NBH R.A. Feijen Pathofysiologie rhinosinusitis N.D. Smale 6 september Diagnostiek en medicamenteuse behandeling rhinosinusitis H.J. Rosingh (IS) Chirurgische behandeling rhinosinusitis J.R. de Boer (MZH) 13 september Frequent voorkomende afwijkingen NBH R.A. Feijen Allergie: allergie algemeen/niet-allergische rhinitis H. Oude-Elberink, allergoloog 20 september OSAS A.G.W. Korsten-Meijer en T.A. van Kalkeren CPAP + samenvatting Nieuwenhuis 11 oktober Fysiologie stemvorming, biomedische aspecten, A.M. Sulter (MZH) veroudering en belasting 18 oktober Antistolling Kooistra, hematologie 1 november Functionele stemproblematiek Logopedisten 29 november Fysiologie slikken J. Wedman Patrhologie, diagnostiek en therapie 6 december Basiskennis: W.L. Lodder Inleiding: epidemiologie en achtergrond Basisprincipes aanv. diagnostiek en behandeling 20 december Diagnostiek 2: Histopathologie van h-h maligniteiten Patholoog Hals/unknown primary B.E.C. Plaat CATs De AIOS zijn ingedeeld voor het uitwerken van twee CATs (critically appraised topic) per jaar onder de supervisie van een staflid. AIOS die gedetacheerd zijn voor hun periferische stage moeten hun CAT in de B-kliniek uitwerken en presenteren. De onderwerpen van de CATs zijn gemaakt op basis van de thema s van het landelijke opleidingsplan, ENTER. Deze uitgewerkte CATs 30

33 worden gepresenteerd tijdens de vrijdagmiddag stafbesprekingen en deze worden later ook gepubliceerd als lemma op de WiKiNO website. Jacolien Dun heeft de Gouden Lemming 2013 Prijs gewonnen met haar lemma. In 2013 zijn de volgende lemmata gepubliceerd namens de afdeling KNO ( Drs. L. Bruine de Bruin Systemische corticosteroïden bij FESS voor beter genezingsproces Dr. C.A.J. Dun Is het hebben van een loopoor vlak voor of ten tijde van een myringoplastiek van invloed op het succes van de myringoplastiek? Drs. T.A. van Kalkeren Buscopan voor voedselpassagestop in oesophagus Dr. W.L. Lodder Prognostische waarde van tumorvolume van halskliermetastasen Dr. W.L. Lodder Sialendoscopische of chirurgische verwijdering van speekselklierstenen Dr W.L. Lodder Hebben patiënten met een benigne stembandtumor die worden behandeld met CO2 laser een betere stem postoperatief dan na microlaryngochirurgie? Drs. T.T.A. Peters Is een het inbrengen van een keeltampon tijdens ingrepen aan de neus zinvol? Drs. T.T.A. Peters Middenoorprotheses en MRI Vaardigheidsonderwijs Jaarlijks wordt bij de disciplinegroep anatomie vaardigheidsonderwijs gegeven aan de artsassistenten door een staflid, een KNO-arts en een Anatoom. Vaardigheidscursus Hoofd-Hals/Larynx Cursusleiding: Dr. F.G. Dikkers Dr. R.A. Feijen Dr. G.B. Halmos Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Drs. J. Wedman Periode: 1-5 juli 2013 Cursisten: Drs. T.T.A. Peters, drs. T.P. van der Laan, drs. R.E.A. Tjon Pian Gi, Arts-Assistenten KNO Samenwerking: Anatomisch laboratorium 31

34 Vaardigheidscursus Neus/Neusbijholte Cursusleiding: Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Dr. R.A. Feijen Drs. J. Wedman Periode: 1-3 juli 2013 Cursisten: Arts-assistenten KNO Vaardigheidscursus Oorchirurgie (boorlaboratorium) Cursusleiding: Cursisten: KNO-artsen Arts-assistenten KNO Verplichte landelijke cursussen De volgende cursussen worden verplicht gevolgd tijdens de opleiding tot KNO-arts: o Communicatie en Samenwerking o Collegium Chirurgicum (examens) o Cursus Teach the Teacher o BROK-cursus o Basisoriëntatie KNO-Heelkunde I en II (examens) o Voortgangstoets (jaarlijks examen) o Mini-Endoscopiecursus o Cursus Timemanagement o Cursus Reflectieve professionaliteit o Cursus Evidence Based Medicine o Evenwichtscursus o Mini-neuzenchirurgie cursus o Minicursus Around the Nose o Mini-FESS-cursus o Mini-orencursus o Cursus Mondpathologie o Endoscopiecursus o Mini-radiologiecurssus 32

35 B-opleiding De volgende B-opleidingsrichtingen zijn verbonden aan de opleiding KNO-Heelkunde Groningen: Martini Ziekenhuis Groningen De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. J.R. de Boer (opleider) - Dr. N. Boelstra-van Cruijsen (plaatsvervangend opleider) - Dr. J.Q.P.J. Claessen - Dr. A.M. Sulter - Mw. Dr. C.M. Westenbrink-Kingma - Drs. J.A.M. Wouters In 2013 waren in de B-opleiding werkzaam drs. S. Abedi (tot ), drs. F.J.J. Kloostra (tot ), drs. J. Stienstra (per ), drs. J.E. Wachters (per ) en drs. L. Bruine de Bruin (per ) Isalaklinieken Zwolle De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H.J. Rosingh (opleider) - Dr. H.W. Lutgert (plaatsvervangend opleider) - Dr. J.W. Beijen - Mw. dr. H. van Det-Bartels - Dr. E.J.O. ten Hallers - Mw. dr. E.O. Laurens-Thalen - Dr. J.P. te Rijdt - Dr. A.B. Rinia - Mw. Dr. A.J. ter Schiphorst Halfweeg In 2013 waren in de B-opleiding werkzaam drs. L.I. Geven (tot ), dr. C.A.J. Dun (per tot ) en drs. H.H.F. Hobbel (per ). Medisch Centrum Leeuwarden De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H. van den Berge (opleider) - Mw. dr. M. Wagenaar (plaatsvervangend opleider) - Drs. E. Eichhorn 33

36 - Dr. K.T. van der Laan - Drs. R.E. Plaat - Drs. A.G. Reuchlin - Mw. dr. L.Q. Schwandt In 2013 waren in de B-opleiding werkzaam drs. T.A. van Kalkeren (tot ), dr. W.L. Lodder (tot ), drs. N.D. Smale (per ) en drs. R.E.A. Tjon Pian Gi (per ) Met groot genoegen kan worden vastgesteld dat er een zeer constructieve en plezierige samenwerking bestaat tussen de A-opleidingsrichting en de B-opleidingsrichtingen. 5.3 Overige onderwijsactiviteiten Refereeravonden Een aantal malen per jaar organiseert de afdeling KNO voor KNO-artsen en andere specifieke, maar wisselende doelgroepen een refereeravond. In 2013 zag het programma er als volgt uit: Dinsdag 12 februari 2013 Titel: Sprekers: Behandeling van Epistaxis Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer, dr. R.A. Feijen, drs. J. Wedman KNO-artsen UMCG Dinsdag 14 mei 2013 Titel: Sprekers: Varia-avond Bijzondere gevallen Mw. drs S. Abedi, mw. drs. L.I. Geven, dr. W.L. Lodder, mw. drs. N.D. Smale, mw. drs. J. Stienstra en drs. J.E. Wachters, arts-assistenten KNO uit het Martini Ziekenhuis Groningen, Isala Klinieken Zwolle, Medisch Centrum Leeuwarden en het Universitair Medisch Centrum Groningen Dinsdag 8 oktober 2013 Titel: Sprekers: Vernieuwde zorg voor de slechthorende patiënt: samenwerking tussen KNOarts, Audiologisch Centrum en Audicien. Mw. dr. R. Arnold, mw. dr. A.L. Keegstra, ir. A. Maat, ir. S.B.W. Ubbink en mw. dr. J.E.C. Wiersinga-Post, medewerkers Universitair Audiologisch Centrum 34

37 Dinsdag 10 december 2013 Titel: Sprekers: Spoed KNO-Heelkunde Acute casuïstiek! Diverse KNO-artsen uit het Martini Ziekenhuis Groningen, Isala Klinieken Zwolle, Medisch Centrum Leeuwarden, Wilhelmina Ziekenhuis Assen en het Universitair Medisch Centrum Groningen Interne bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO Opleiding KNO-specifieke bijscholing verplegend personeel Alle verzorgenden en verpleegkundigen werkzaam op de afdeling KNO-heelkunde worden geacht deze 2-jarige bijscholingscyclus: de KNO specifieke Bijscholing, te volgen. De opleidingscyclus vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur KNO en de Hoofdverpleegkundige mevrouw S. Jönfors-Imminga van de afdeling KNO-heelkunde. De heer M.W. de Jong (regieverpleegkundige) is verantwoordelijk voor de inhoud en de coördinatie van de opleidingscyclus, de studiebegeleiding en de eindtoets(en). De vijfde cyclus KNO specifieke Bijscholing is in oktober 2013 zijn tweede jaar ingegaan. De bijscholing omvat 4 onderwijsmodules per jaar in een totaal van 8 onderwijsmodules en heeft een cyclisch karakter. Het wordt iedere 2 jaar herhaald voor medewerkers van de verpleegafdeling KNO (A1VA) en de Polikliniek KNO. De totale studielast van de tweejarige Bijscholingscyclus bedraagt 74 uur. De volgende modules zijn opgenomen: Otologie, Audiologie, Spraak-taalpathologie, Laryngologie, Hoofd-halsoncologie deel I & II, Rhinologie en Schedelbasischirurgie en de bijzondere ziektebeelden in relatie met de KNO Meint de Jong is de coördinator van de KNO specifieke Bijscholing 35

38 Werkgroepen: - SURPASS Ambassadeurs: H. Eggens - Paramedische Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (PWHHO-UMCG) Voorzitter: S. Jönfors-Imminga Leden: E.R. Baldal, H. Eggens en L.D. Klei De werkgroep heeft in oktober een klinische avond georganiseerd met als thema: Chemoradiatie en oncologische revalidatie - Verpleegkundige Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (VWHHO) Lid: S. Jönfors-Imminga - InVO Leden: S.R. Oldengarm, H. Cocu-Rieks, R.W. Sijtsma - UMCG Protocollen Werkgroep Lid: CA. Swenne - Netwerk Infectiepreventie (met link docs & nurses) Lid: G.J. Busscher en H. Eggens - VAR Lid: H.G. Wolters - Vrijheidsbeperkende interventies Aandachtsvelder: S. Blokzijl en J. van IJsselmuiden -Kwetsbare ouderen Aandachtsvelder: G. Mennes -Wond, Huid en Decubitus: Aandachtsvelder: H. Eggens 36

39 DBC/DOT Leden: L. Doddema en M.Drenth-Das Dim commissie KNO Lid: M. Drenth-Das Platform sector B Lid: M. Drenth-Das Klaar voor de Toekomst Lid. M. Drenth-Das Onderwijsdagen KNO De onderwijsdagen KNO-heelkunde worden twee keer per jaar georganiseerd in het Universitair Medisch Centrum Groningen voor alle medewerkers van de afdeling KNO. Op 25 en 26 april 2013 stonden de KNO-onderwijsdagen in het teken van bedrijfhulpsverlening, waaraan de verpleging en de medewerkers van de zorgadministratie en het UACG hebben deelgenomen. Vervolgens had iedere discipline een eigen programma. Vrijdag stond in het teken van het jaarplan en speerpunten KNO. Verder werden er diverse presentaties gegeven. Tijdens de KNO-onderwijsdagen d.d. 14 en 15 november 2013 kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: Visie & Beleid, Kwaliteit & Veiligheid en CQ. Tijdens het ochtendprogramma op 14 november werd door middel van een tafelgesprek de visie en het beleid van de afdeling besproken. Op 15 november werd vooral het VMS thema kwetsbare oudere behandeld. Door de medewerkers van het UACG zijn diverse presentaties gegeven in de vorm van de expertiseteams. Vrijdag was er bezoek van een toestellenfabrikant en is een ieder geïnformeerd over de nieuwste ontwikkelingen op dat gebied. De medewerkers van de zorgadministratie hebben een herindeling van de werkruimtes gemaakt. De verpleging volgde tijdens deze dagen klinische lessen. 37

40 Bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO Arts assistenten onderwijs Theorie en praktijk logopedisch onderzoek Groningen, 1 november 2013 Bijdrage: M. Beenakker Landelijke werkgroep logopedisten Werkzaam schisisteam Groningen, 13 februari 2013 en 2 oktober 2013 Bijdrage: M. Beenakker Heidag schisisteam Groningen, 23 september 2013 Bijdrage: M. Beenakker Onderwijs verpleging Logopedie en schisisproblematiek Groningen, UMCG, 6 maart 2013 Bijdrage: M. Beenakker Refeeravond KNO-UMCG Endonasale schedelbasischirurgie: een anatomische studie Groningen, 12 februari 2013 Bijdrage: drs. E. ten Dam Opleidingsbijeenkomst Klinisch Fysicus Audioloog OOR NO. Zwolle, 25 november 2013 Bijdrage: prof. dr. P. van Dijk 38

41 OWV UMCG Anatomie & fysiologie van het gehoor-, evenwichts- en reukorgaan Groningen, 12 februari 2013 Bijdrage: dr. C.A.J. Dun Arts assistenten onderwijs Stemstoornissen, logopedie Groningen, UMCG, 1 november 2013 Bijdrage: A.D. Feenstra Refereeravond KNO-UMCG Behandeling van Epistaxis Groningen, UMCG, 12 februari 2013 Bijdrage: dr. R.A. Feijen Thema-avond Hoor Friesland Horen met een CI Heerenveen, 5 november 2013 Bijdrage: dr. R.H. Free en ir. A. Maat Presentatie NVVS (Nederlandse Vereniging voor slechthorenden) Slechthorendheid en Erfelijkheid Groningen, 12 december 2013 Bijdrage: dr. R.H. Free Celebration 500th CI in UMCG Presentations on Science and CI Groningen, UMCG, 13 september 2013 Bijdrage: dr. R.H. Free 39

42 9 e Groninger Mini-Endoscopiecursus - Anatomie luchtwegen, starre en flexibele bronchoscopie - Tracheotomie techniek Groningen, 21 en 22 januari Bijdrage: dr. G.B. Halmos Contactavond voor logopedisten uit de periferie Logopedie in de noordelijke regio Groningen, UMCG, 5 februari 2013 Bijdrage: dr. A.L. Keegstra Arts assistenten onderwijs Communicatieve Stoornissen bij Kinderen; een brede kijk op gehoor, spraak, taal Groningen, UMCG, 6 februari 2013 Bijdrage: dr. A.L. Keegstra Specifiek KNO-onderwijs voor verpleging Laryngologie Groningen, UMCG, 1 mei 2013 Bijdrage: drs. F.J.J. Kloostra Heidag Staf Groningen, 26 februari 2013 Bijdrage: dr. A.G.W. Korsten-Meijer Arts assistenten onderwijs Groningen, 10 mei 2013 Voorste schedelbasis Bijdrage: dr. A.G.W. Korsten-Meijer Heidag Dagelijks Bestuur Groningen, 20 september 2013 Bijdrage: dr. A.G.W. Korsten-Meijer 40

43 Heidag schisisteam Groningen, 23 september 2013 Bijdrage: dr. A.G.W. Korsten-Meijer Audiologie-brede scholing Objectieve audiometrie: otoakoestische emissies Groningen, UMCG, 19 december 2013 Bijdrage: C.P. Lanting KNO refereeravond Vernieuwende zorg voor de slechthorende patiënt; samenwerking tussen KNO arts, AC en Audicien Groningen, UMCG, 8 oktober 2013 Bijdrage: drs. J.H. Pape Gastcollege 3 e jaars OK assistenten Hoofd-Halsoncologie Groningen, 6 februari 2013 en 2 oktober 2013 Bijdrage: dr. B.E.C. Plaat Voorlichtingsbijeenkomst voo leerkrachten en ouders van slechthorende kinderen in het reguliere basisonderwijs Het gehoor en gehoordverlies Groningen, UMCG, 16 januari en 18 september 2013 Bijdrage: dr. Ir. J.E.C. Wiersinga-Post Voorlichtingsbijeenkomst voor Ambulant Begeleiders van slechthorende kinderen Het gehoor en gehoordverlies Groningen, UMCG, 29 mei 2013 Bijdrage: dr. Ir. J.E.C. Wiersinga-Post KNO refereeravond Hoorhulpmiddelen bij kinderen Groningen, UMCG, 8 oktober Bijdrage: dr. Ir. J.E.C. Wiersinga-Post 41