Nadere Toegang op de inv. nr. 2. uit het archief van de. Nederlands Hervormde Gemeente. Nederlangbroek, (382) NT00382_2. H.J.

Transcriptie

1 NT00382_2 Nadere Toegang op de inv. nr. 2 uit het archief van de Nederlands Hervormde Gemeente Nederlangbroek, (382) H.J. Postema Februari

2 Inleiding In dit tweede deel van de notulen van de kerkenraad van Nederlangbroek zitten de acta van Deze zijn integraal getranscribeerd. Er zit een hiaat tussen 1749 en Op 12 mei 1756 is ds. J.D. Bender emeritus verklaard. Waarschijnlijk zijn de notulen van ook niet van zijn hand. Ze verraden een ongeoefende schrijver. Mogelijk was ds. Bender zelf niet in staat de notulen te schrijven. 2

3 Transcriptie Extract van het Synodale besluit, Synodi Provincie Trajectinae Gehouden binnen Utregt den 5 e septemb[ris] en eenige volgende daegen an[no] Behelzende uit gemelte actien Artic[el] IX ad Artic[el] IX, en volgens Synodale ordre in dit ons kerkenboek ingeschreeven den 7 jan[uari] 1740 van Joh. Daniel Bender, predikant tot Neederlangbroek aangaande het Tweemael prediken en catechizeeren. Artic[el] IX. ad artic[el] IX. op s Herendag, benevens de last aen deputaten gegeeven, om den classen aen te beveelen, in visitatione daernae te aenneemen, als meede of de aenteekeninge van t gecollecteerde voor en nae middag geschiede. Geresolveert in gemelde Synodus datmen 1. Op t ernstigste en kragtigste in visitatione deesen artikel den predikanten behoorde te recommandeeren, en sowel aen hen als aen den kerkenraeden in conscientie af te vraegen, of sulken daedelijk geschiede, en sig niet alleen door t insien van collecte boeken, daervan te laeten verseekeren, maer ook op t uittreeden van den predikant te verneemen, (1) op wat uur de catechisatie word gehouden, (2) wie dan als leeden (3) en of ook kinren vooral van predikant en kerkenraed verschijnen, (4) hoe veel in getal hoe lang die dueren, en oover wat stoffe. Datmen 2. Predikanten en kerkenraeden diende te waerschouwen, dat so hun raport niet opregt en conform de waerhijd geschiede, de predikant classicaliter sou worden gecensureert, en de ouderlingen en deakenen daeraen schuldig voor inhabijl souden werden verklaart. Dat 3. Deputati sig jaerlijks sullen informeeren, welke sondag in den Heidelberg[se] Catechismus, t voorleede jaar voor de visitatie sij gepredikt, en welke de jongstleedene dag des Heeren, om daaruit te konnen sien, of ook naelaetighijd ingesloopen, en hoe verre de predikant gevordert sij. Datmen 4. De respective predikanten gelaste, om sondaag, s middags op een bequaeme uur sig in de kerk tot repetitie van de gepredikte catechismus (als er geen andre stof is) met hun huijsgesin, so veel als buiten merkelijk naedeel van hunne noodsaekelijke beesigheeden sal kunnen geschieden, in de catechisatie te laeten vinden; ook (2) daertoe vermaenen en verlpigten vooral de leeden des kerkenraads, en sooveel doenlijk de andre leedemaeten der gemeinte. 3

4 5. Sal ook den predikant, om de kindren in de catechisatie aantevoeren, sig ten minsten alle vertien dagen in de school begeeven, om nae te sien wat kinderen vatbaar mogten sijn, om vrugten uit de catechisatie weg te draegen, en den schoolmeesters, (die volgens het school reglement gehouden sijn het geheele jaar door school te houden) verpligten om de kinderen in de catechisatie te doen teegenwoordig sijn, ende met het noodig onderwijs daar toe te brengen, ook alle geleegenthijd, en insonderhijd de huijsbesoekinge voor t avontmael waerneemen, om het getal der kindren en persoonen, de deese catechisatie, dienen bij te woonen, so veel doenlijk nae te vorschen, en hun so wel als de ouders daer toe aan te setten. 6. Dat voor en nae de catechisatie een versje sal gesongen worden, om dus stigtelijk te beginnen en te ijndigen, en den meester altijd bij den hand te hebben. 7. Dat de predikant, alschoon niemand opquam, om in te catechisatie te antwoorden ( t welk niet te verwagten is, wanneer men met ernst daar van sijn werk maakt) egter gehouden sal sijn de gepredikte catechismus, al was t in de teegenwoordighijd van twee of drien, te herhaelen, en alle geleegenthijd tragten te geeven om antwoorders te winnen. 8. Dat tot een bijsondere catechisatie in de week geene sullen toegelaeten worden, die sig niet in de publijke sondaagse catechisatie laeten vinden en dat men geene tot competenten of aenteneemene leedemaeten toelaete als die in de oopenbaere sondaagse catechisatien verschijnen. 9. Dat op t uur wanneer de catechisatie word gehouden, van niemand wie hij sij, of catechisatie of oeffeninge, of wat saemenkomste oover saeken van Gods-dienst, opgeregt sal worden, of opgeregt sijnde gedult. 10. Dat de geene die oeffeningen aenrigten mogten, of in de selve verschijnen sulken niet sullen moogen doen, so sij de openbaare catechisatie versuimen. 11. Dat niemand eenige bij-catechisatie of oeffening sal moogen houden dan de bij die classis of kerkenraed voor bequaem verklaert is, en belooft heeft de openbaare catechisatie selfs bij te woonen, en de andren daertoe te vermaenen. 12. Dat, om de beletselen van buiten af weg te neemen, of te verhinderen de koster, neevens een of meer kerkenraads-persoonen, sullen teegenwoordig sijn bij de catechisatie, om so, wanneer teegen de placcaten van hun Edel Mogende de publijke gods-dienst of gehindert of gestoort wierd, de contraventuuren nauwkeurig op te neemen, die aan den kerkenraed voor te draegen, en schuldig bevonden sijnde, volgens een kerkeraads resolutie, en bij ooverleevering van een extract uit deselve, sig eerst sullen vervoegen bij den schout, en bij agterblijven van redres bij den marschalk, ende daar ook niet geholpen sijnde, bij den procreur generael addresseeren, eer men de klagten door de deputate op de classis of synoden sal moogen brengen. 4

5 13. Dat deeze middelen den kerkenboeken sullen worden ingeschreewven bij bevestiging der kerkenraeden in consistorie worden voorgeleesen en door deputati classis, jaarlijks in visitatione daarnae sal werden vernoomen, om aen den classen, ende des noods sijnde, aen de christelijke synoden te raporteeren. Dus bij gecommitteerde ad causam eenpaerig geconcipieert, en in Synodo voorgedraegen den 10 septembr[is] 1739 was geteekent Johan Kluppel welk project in een synodale resolutie is verandert. Deese artikulen sijn op goetvinden van den kerkenraed s naemiddags op den dag des Heeren nae de predikatie in de volle kerk afgeleesen mense jan[uari] [Na twee blanco pagina s beginnen de kerkenraadsacta.] Anno 1745 is de eerwaerde kerkenraed te saemen geroepen den 27 april en sijn verscheenen Seime Willemse van Agterberg ouderling Wulfert Aartse de Bruin ouderling Claas van Coothen ouderling Cornelis Danielse van den Berg diaken Cornelis de Bie diaken de vergaedring door aenroepinge van Heren naeme geoopend sijnde is: Artic[el] 1 is beslooten het volgende hier beneeden staende te laeten afleesen, nae dat dom. Bender dies aangaande een ruim voorstel gedaan heeft van de buitenspoorigheeden tot naedeel van den godsdienst; het welk ook alle de broederen hebben geapprobeert en met hare naemen onderteekent: NB. het afgeleesene is niet weer ter hand gestelt nae dat dom. Bender uit de compagne is geretourneert. Artic[el] 2. Heef de edele kerkenraed, goed en noodsaekelijk geoordeelt den koster Jan van Veulpen en sijn vrouw en kinderen, onder eene naukeurige opsigt te neemen, en op der selver leeven en gedrag scherp te letten en hebben de teegenswoordige leeden op sig genoomen gemoedelijk daarvan rapport te sullen 5

6 doen, of aen de heeren gedeputeerden van t eerwaarde classis van Rheenen en Wijk, of aen de heren kerken-visitatores. Artic[el] 3. Heeft de vergaedringe goedgevonden van deese resolutie waerschouwende wijse in hoope van beeterschap, den koster en sijn vrouw kennisse te geeven, waer toe twee leeden uit de vergaedringe gecommitteert sijn, gelijk mits deesen gecommitteert werden, te weeten Seime Willemse Agterberg en Claas van Cooten bijde ouderlingen. Art. 4. Is Claas van Cooten gecommitteerd, geduurende den tijd van de afweesigheid van dom. Bender in den edele kerkenraed te praesideren. Artic[el] 5. De diakonie reekening sal gedaen werden wanneer dom. Bender deo volente weederom hier sal present sijn. Artic[el] 6. Heeft de vergaedringe goet gevonden te ordonneren, dat wanneer de arme-penningen aengeteekent werden, altijd sulken geschiede moet in presentie van een der ouderlingen. Artic[el] 7. Heeft Claas van Coothen ouderling op sig genoomen aan te teekenen de naamen van kinderen die gedoopt werde, en die in ondertrouw mogten werden opgenoomen; als ook het een en het andere dat van importantie mogte sijn, betreffende de kerk en diakonie van Neederlangbroek. Actum in onse kerkelijk vergaedring gehouden den 27 april NB. En is ook geresolveert nae deese is den diakenen gerecommandeert altijd door den koster te laeten een briefge geeven aen den predikant die den dienst vervullen sal om de armen dubbelt te recommandeeren. [Opnieuw twee witpagina s.] 1746 den 26 december heeft Cornelis de Bie diaken in onse kerkekist needer gelegt de som van 200 gulden, in minderinge van een capitaal monteerende de som van 350 gulden, competeerende de kinderen van Gerrit Cornelisse Vernier

7 den 11 februari heeft Claas van Cooten als kerkmeester volgens twee koopconditien van haver en elsenhout oover de jaren 1747 van de kerk- en armen-land betaelt de somme van 106 gulden 18 stuivers dewelke in de diakoniekiste sijn weggelegt. den 16 dito heeft Arie van Donselaar afgedraegen de helft van een capitaal ter somme van 600 gulden en 300 gulden de welke op die selfde tijd in onse diakoniekist sijn bijgelegt, present sijnde Theus Verburg, Willem van Linden, ouderlingen en Hendrik Venlo diaken. April den 21 heeft Theus Verburg voor sijn eige priveë uit de kerkenkist geleent de somme van 25 gulden Hollands sullende sulks so haest doenlijk met dan ik restitueeren ten blijke hiervan staet hieronder sijn naam hebbende Theus Verburg voor die ontfange 25 gulden sijn peerd en??? heeft gekogt op de Buurse markt voor 38 gulden in presentie van den diaken de Kruif, aan de diakonie tot een onderpant gelaeten, voor de penningen van 25 gulden, de welke de diakonie van hem houde moeten pretenderen. [Handtekening van Teeuwes van der Beurgh] Van deese som van 25 gulden, heeft Theus Verburg op den 11 julij 1748 afgedraegen in contante penningen de som van 16 segge sestien gulde Hollands, in praesentie van den volle kerkenraed, so dat nog resteert 9 gulden. Weederom op d[en] 2 november 1749 afgedraegen de somma van 5 gulden segge vijf gulde twee nog eens een ducaat present sijnde geweest Wulfert de Bruin. Maij den 7 dito heeft Theus Verburg nog uit onse kerke-kist ontfangen de somma van 10 gulden hollands uit een bijsonder sakge, van Leib Philippse Verlaar ter voldoeninge van t geen voorgemelde Leib Philipse Verlaar bekent heeft aen hem nog schuldig te sijn in presentie van ouderling van Linden en diaken Venlo en mij Johan Daniel Bender, het welk ik ondergeschreevene betuige waar en waaragtig te sijn Teeuoes vander Beurgh. den is bij ons daartoe gesonden 1. Jan de Kemp verscheenen, betuigende dat er eene kist van Hendrietge Koene aen thuijs staat van de wedeewe Gerritge de Boos. Present sijnde de ouderling Theus Verburg en diakenen Venlo en de Kruif, als ook de heer van Hardenbroek J.J. van Raesfeld. 2. Uit naam van Gerritge de Boos. 3. Een man gekoomen vraegende om de sleutels van de kiste dat weet ik niet beeter? 4. Present nog sijnde, daer toe geroepen als getuige ouderling van Linden. 7

8 den 12 is gearresteert dat so iemand van de broederen iets laet uitlekken van t geene in de kerkelijke vergaedring verhandelt is, dat die voor de eerste rijs een rijsdaelder sal geeven aen de armen voor de tweete rijs pro re rata te handelen als was het tot deportatie. Is ook verder bij ons verscheene de afgegaene diaken Cornelis de Bie. Broeder Venlo en de Kruif sijn versogt aen Hendrikje Koene de sleutels af te vraegen so van de kist te Wijk als in t klooster die sij ook gebragt hebben. Verders is de broedren voorgestelt, hier eenige blaedgen wit bam-bier oopen te houden, om reedenen, dat er eenige dingen altemet nog soude moeten ingevoegt werden, die hebben de broeders geaccoordeert in de vergaedring gehouden den 23, nae de predikatie, die hier agter dat is te seggen agter de oovergelaete witte blaedren, de kerkeraedsvergaedring geboekt staet. [Hierna zijn zes pagina s wit gelaten.] 1748 den 23 maij, s morgens nae de predikatie is kerkenraed gehouden aen t huijs van domine Bender. art. 1. de naam des Heeren hartelijk en aengeroepen sijnde, wierden teegenswoordig bevonden als leeden van den kerkenraed Theus van der Burg, ouderling Willem van Linden, ouderling Hendrik Venlo, diaken Jan de Kruif, diaken. art. 2. Heeft dom. Bender aen de vergaedring als preses voorgestelt, dat een ander ouderling behoorte verkooren te werden, in plaats van den ooverleedenen Jochem Janse Quint, waerop alle de leeden eenpaerig van jae geantwoord hebben. art. 3. Is geresolveert, dat de nog oovrige leeden van den kerkenraed, die er souden moeten afgaen weegens haar trouwe dienste, moeten gecontinueert werden, waertoe dom. Bender en in t particulier, als ook in sijn volle kerkeraed de broedren, 8

9 ouderling en diaken, seer hartelijk met veele beweegende reeden versogt heeft so dat broeder Venlo diaken ijndelijk den swaeren last weer heeft op sigenoomen. Theus Verburg ouderling eensgelijken. art. 4. Dog eer men tot deese resolutie gekoomen is heeft dom. Bender elk der leeden gevraegt wiense tot ouderling en diaken verkiesen souden waerop 1. Theus Verberg heeft opgegeeven tot ouderling Seime Willemse Agterberg [en] Claas van Cooten tot diaken Gerrit Andriesen. 2. Willem van Linden heeft genomineert tot ouderling Wulfert de Bruin [en] Cornelis Ellisse. Tot diaken Cornelis Daniel van den Heuvel. 3. Venlo Jacob Dirksen tot ouderling [en] Arien Donselaar tot diaken. 4. Claas de Kruif heeft genomineert tot ouderling Claas Willemse de Kruif. Tot diaken Wouter van Swieling. 5. Dom. Bender nomineert Seime Willemse Agterberg. Art. 5. In plaats van den ooverleede ouderling is met eenpaarighijd van stemmen verkoosen Seime Willemse Agterberg. Art. 6. Is met eenpaerighijd van stemmen gecommitteert om het nae gewoonte aan te seggen de broeder ouderling Theus van der Berg die het ook heeft op sig genoomen, met belofte van rapport te sullen doen. Art. 7. Hierop heeft dom. Bender met kostelijke beeden tot God de vergaedring geslooten, en sijn alle de broedren met blijdschap van een gescheiden. [handtekeningen] 1748 den 25 maij is weederom kerkenraed gehouden, door den koster expresselijk gelaeden ten 4 uuren savonds. art. 1. 9

10 De vergaedering door den gebeede geopent sijnde, wierden alle leeden teegenswoordig bevonden. art. 2 ad. 6. Theus Verburg heeft rapport gedaen van sijne commisse, en den kerkenraed bekent gemaekt als dat Seime Willemse Agterberg bedanckt heeft, en versogt voor deese keer van t ouderlingschap te moogen geexcuseert sijn, weegens reedenen van verschil, met Willem van Linden. art. 3 ad 5. De kerkeraed heeft parteijen voor sig laeten koomen, en hunne verschillen weedersijds gehoort, en heeft dom. Bender met den kerkenraed alle moogelijke moeite aangewend om parteijen te versoenen, en alle verschillen uit den weg te ruimen; dog sulks vrugteloos sijnde, is de kerkenraed tot de verkiesinge van eenen anderen ouderling getreeden, en is met eenpaerighijd van stemmen verkoosen Wulfert de Bruin, die het ook heeft aangenoomen. Art. 4. Hierop is de vergaedering met danksegging tot God gescheiden den 3 junij is de gecontinueerde kerkenraed met den nieuw verkooren ouderling bevestigt. Den 4 junij heeft dom. Bender door den koster den kerkenraed laeten laeden, teegens den 5den junij savonds nae 6 uuren en hebben alle de leeden aengenoomen te sullen verscheinen. Ook is Claas van Cooten versogt voor den kerkenraed te verscheinen, die het ook heeft aangenoomen den 6 junij is de 300 gulden die Arien Donselaar heeft afgedragen, getelt in presentie van alle de leeden des kerkenraeds, en die som, ter hand te stellen met nog 300 gulden aan Gerrit Vernier (door de wandeling genaamt Gerrit de Wiest) om dat te laeten vestigen in 4 morgen landen agter aan de Gooije Weetering af, genaemt de Hoef. De 600 gulden sijn getelt en gelaeten in handen van dom. Bender op ordre van alle de leeden des kerkenraeds, om die, verseegelt sijnde toe te tellen, aan Gerrit Vernier voornoemd, volgens conditie van vestiging en overige te vooren leegeteeren. Egter met deese conditie dat, so sig Gerrit Vernier, daeraan niet wilde onderwerpen, dat wij ook van ons contact afdoen en de penningen onder ons sullen behouden. 10

11 NB. heeft dom. Bender versogt, dat hij het geld met anderen mogte uittellen als in presentie van twee leeden van sijn kerkenraed den 5 ende 6 junij is kerkenraed gehouden art. 1. De vergaedring met gebeede geoopent, wierden alle leeden teengeswoordig bevonden. art. 2. Is voorgeleesen de brief van de heer Jan G. van Raesfeld, Heer van Herdenbroek, waerin sijn WelEdele, de 30 gulden, gekoomen voor een pinsige?, aan de armen van Neederlangbroek belooft, ter hand gestelt, werden gelaeten in vrije dispositie ten behoeve van armen, in handen en vrijmagt van Dom. Bender, sonder daarvan het minste reekenschap te moogen geeven aan diakenen, ouderlingen, ofte iemand anders, wie het ook sijn mogte, volgens condities in gemelde brief gestipuleert, die in de kerken kist is bijgelegt. art. 3. De 30 gulden sijn getelt van de teegenwoordige leeden des kerkenraeds. art. 4. Is van alle de leeden geaccordeert, dat dom. Bender sal in handen houden, de penningen, die sijn Edele in de bus collecteert, die ten sijnen huijse staat, om noodleidende, en so het noodig is aankoomende armen, daarvan te bedeelen, die dikwils, aen iemands huijs, so van predikant, als ouderlingen en diakenen ooverlast doen; op dat de sulke moogen gemert? werden, en andre, bij naukeurig ondersoek, die???, niet ongetroost heenen gaan. En dat dom. Bender niet sal gehouden sijn de somma van de diakonie te verseeken, sijnde sulks aan Sijn Wel Eerwaarde vrijw dispensatie en trouwe oovergelaeten. art. 5. De saak van Hannes de Bie betreffende. Sijn de getuigen aengaande Hannes de Bie gehoort. Henrik Venlo heeft betuigt, van Hannes de Bie, ten huijse van Willem van Linden op de trouwdag van sijn dogter gehoort te hebben, dat Hannes de Bie verklaart heeft, sig sterk te maeken, om te bewijsen dat Theus Verberg in sijnen tijd diaken sijnde, de bewuste 6 gulden en treckgeld heeft in sijn sack gehouden, sonder die aan de diakonen te verreekenen. 11

12 Item. Jacob Dirkse en Theus Verberg hebben het onder hen beide gehouden. Item Hannes de Bie heeft op sijn knie geslaegen, en gesegt dat hij het goed sal maeken. De Kruif, betuigt ook op de selfde tijd en plaats in presentie van de oovrige getuigen gehoort te hebben, uit den mond van Hannes de Bie, dat hij het voorsijde sal goet maeken, en meer andere dingen. Van Cooten, getuigt ook present de twee voorgemelde getuigen uit den mond van H. de Bie gehoort te hebben, dat Theus van der Berg en Jacob Dirkse, dat treckgeld niet hebben verreekent maer in haer sack gestooken. Art. 6 Hiermeede is de vergaedering met danksegging tot God geslooten den 17 junij is kerkenraed gehouden Art. 1. Alle leeden present sijnde is de vergadering door de gebeede geoopent. Art. 2. Gerrit Vernier. Sijn Gerrit Vernier de penningen toegetelt en wel de som van 600 segge seshondert gulden moeten de daarvan uitkeren 10 stuivers, van die gem[elde] ooverschietende. Het sakge is daerop verseegelt, en nog in de kist berustende, hebbende G. Vernier met onderteekening van sijn naam belooft die 600 gulde te sullen laeten vestigen, in t bekente land. art. 3. ad 5. De saeck van Hannes de Bie Is verscheenen geciteerd sijnde Jacob Dirkse betreffende de saek van Hannes de Bie en hem de volgende vraeg gedaen. 1. Of hij de 6 gulden 5 stuivers treckgeld, in t jaar 1739 den 16 augustus met Theus Verburg in sijn sack heeft gestooken, en sulks soude kunnen bewijsen, waerop van neen geantwoord. 2. Of hij daermeede te vreeden, dat een ander onder getuigen gesegt heeft, het hem te sullen en te kunnen bewijsen. 12

13 3. Of hij in deesen sijne eer niet wilde redden, ofte liever dat alles so laeten voorbijgaan, waarop van neen geantwoord, hoe kan ik dat doen. Waerop Jacob Dirkse is buiten gestaan, en sijne antwoord in omvraeg gebragt. 4. Jacob Dirkse binnen staande sijn hem voorgeleesen de getuigen, die sulks uit den mond van Hannes de Bie gehoord hebben, heeft geantwoord met Theus Verburg satisfactie te sullen en te maeten pretendere voor cijne geschonde ere. 5. Hierop is aan Jacob Dirkse uit de diakoniereekening vertoont, moetende het selfs leesen, dat het treckgeld eerlijk en getrouw verreekend is. 6. Is Theus Verburg versogt in de aanstaande kerkenraed oopen te leggen het boekge van Hendrik Vernier hetwelk hij in die tuschen tijd bij hem Vernier gehaalt heeft. art. 7. Hendr[ikje] Koene Is geresolveert Hendrikge Koenen te laeten aensegge dat sij sal maeken dat het goed weederom komt, ofte te kenne geeve waer het gebleeve is, of dat sij andersins binnen 3 of 4 weeken het klooster soude moeten ruimen, waertoe dan ook eenige broedre van den kerkenraed sijn gecommitteerd. 8. Aangaande Leib Ph. Verlaar dat hare reekening bij t sluiten van de diakonie reekening sal ondersogt en afgedaan werde. Waarop verder geacoordeert is haar te laeten toekoome uit haar eige sakge de som[me] van 10 gulden, die haar ook sijn ter hand gestelt, met waarschouwinge om dog daervan ordentelijk huijs te houde. 9. De dom. Binck Is verder geresolveert, het opgeteekent rapport van de kerkmeesters, Henrick Venlo en Seime Willemse Agterberg aangaande de dominees Binck, bij informatie van de Wel Edele Heer Vollenhoove, thans emeritus predikant van Neederlangbroek ingenoomen, in de kerkenkist bij te leggen het welk geschied is. Daerop is de vergaedering met danksegging gescheiden. 13

14 Den 11 julij is kerkenraed gehouden. Art. 1. De vergaederinge door den gebeede geopent, waren alle broederen teegenswoordig, en sijn de voorgaande acte van den 17 junij geresumeert en gearresteert. Art. 2. De diakonie reekening van Hendrik Venlo is op den 14 julij publijk afgekondig, nae dat de kerkenraed op den 11 julij vooraf alle quitantien heeft gepasseert en welbevonden. Art. 3. Is verder de bus ten huijse van dom. Bender geoopent en daerin bevonden de som van elf gulden en een stuiver 11 gulden 1 stuiver waervan aen dom. Bender betaelt is voor de bijde kerkeboeken, die hij besorgt en betaalt heeft voor ieder 16 stuiver maeken 1 gulden 12 stuiver resteert 9 gulden 9 stuivers, dewelke met de afgedraege 16 gulden van Theus Verburg in een pagke saemen sijn in de kerkekis weg gelegt. Art. 4. Heeft de edele kerkenraed ook naegesien en opgemaekt het verschot voor Leib Philip Verlaar in hare siekte, en onkoste daerop beloope, en bevonden te saemen de somma te sijn van 16 gulden 1 stuiver 4 penningen, behalve wat de barbier nog van haar te praetendere heeft, welke som men uit haar sakge genoomen heeft, en de reekeningen daerin gelegt. NB. de barbier is voldaan met 1 gulden 8 stuiver. Den 7 november 1748 kerkenraed gehouden art. 1. De vergadring met hartelijke gebeeden geoopent, wierden present bevonden ouderling Theus Verburg en Wulfert de Bruin: diakenen Hendrik Venlo en Jan de Kruif. art. 2. Is voorgeleesen het gearresteerde van niet te elimineeren 1748 den 12 maij en bleef gearresteert. 14

15 art. 3. De saeke van Hannes de Bie. Maakte dom. Bender bekent, dat de saeken van Hannes de Bie was in der minne bijgelegt, indervoegen dat met erkentenis van abuis de hand van vrindschap gegeeven is onderling, aan Theus Verburg, en Jacob Dirkse. art. 4 ad 2. Diakoniereekening De reekening is bij revisie opgenoomen, den kerkenvisitatoren vertoont, van alle de leede des kerkenraeds geapprobeert, ende onderteekent sijnde is in de kerkenkist bij de voorgaande bijgelegt. Hebbende H. Venlo diaken, gelijk blijkt uit gemelde reekening, in hande gehouden de somma van 134 gulden 1 stuiver 4 penningen. art. 5. Jan van Velpen. Aangaande het verkoopen van de steenen aan Gerrit de Niert, heeft dom. Bender het schriftelijk rapport de kerkenraed voorgelesen, waeruit blijkt, dat hij 1000 steenen verkogt heeft, waerop diaken Venlo uit naam des kerkenraeds het capitaal heeft opgesegt, en tot antwoord gekreegen, dat hij het capitaal niet konde geheugen. Sijnde het onderteekente rapport nog in handen van de kerkenraed. art. 6. Heeft de vergaedring Jan van Velpen koster laete voor sig koomen en gevraegt nae het Avondmaels gereedschap: waerop Jan van Velpen heeft geantwoord dat er een laeken ende een servet is gekogt nae sijn best weeten door Willem van Linden in sijn tijd kerkmeester sijnde, hetwelk ook nog onder den koster berust. 7. Van Linden. Aangaande de saak van van Linden, is de ingeleverde memorie, nog onder de kerkenraad berustende, onderteekent van de leeden des kerkenraeds, en geresolveert de saeke van Willem van Linden, bij naeder geleegenthijd in ooverweeging te neemen

16 Ook is dom. Bender en diaken de Kruif gecomitteerd uit naam des kerkenraeds om de verschoote 800 gulden aan Gerrit Vernier te laeten vestigen op dato aen hem verscheenen en van hem onderteekent, en teffens te vraegen hoe te handelen met den koster en sijn huijs, hebbende 1000 steenen aan Gerrit Vernier verkogt, Hierop is de vergaedring met danksegging tot God gescheiden den 8 december Leib Philip Verlaar Uit het sackje van Leib Philip Verlaar gehaalt de somma van 12 gulden met ordre om haar ter hand te stellen door Henrik Venlo diaken den 21 februari Heeft dom. Bender met Venlo weederom 12 gulden segge 12 gulde gehaelt uit het sackge van Leib Philip Verlaar, waervan ook daerenbooven tot getuigenis eene copie van deese som is gelegt in haer sackge. Item heeft Venlo voor den koster nog gehaelt uit de kerkenis 18 gulden. Philiph Verlaar den 4 julij heeft weedrom de kerkenraed aen haar uit het sakge door Jande Kruijf diaken ter hand laete stellen, de somma van 12 segge twaelf gulde. Den 4 julij is kerkenraed gehouden. art. 1. De vergaedring met de gebeede geoopent sijnde werden alle leeden praesent bevonde. 2. Van niet te eleminere De nieuwverkoore ouderling Seime Willems Agterberg, Jacob Dirkse van Niekerke, en Willem Quint diaken, hebbe sessie genoome, en is hun edele voorgeleese, de wet van niet te eleminere genome in de kerkenraed 1748 art

17 art. 3. Het kostershuijs etc. Heeft de kerkenraed geresolveert, om te sien hoe leest moogelijk, met Jan van Nellestein, te stelle (1) en wel bijsonder aangaande de plaat. Die sal de kerkenraed leeveren, mits dat hij die beuren? KL. (2) Is commissie gemaekt, om met Jan van Nellestein naeder te spreeken, aangaande het leevren van het hout (voor hoeveel, het sij 16 of 17 gulden en te vraegen of hij het aanneemt om te doen of niet. En sijn gecommitteert Wulfert de Bruin, en W. Quint. art. 4. Diakoniereekening van H. Venlo Heeft dom. Bender rapport gedaen, dat hij met de koster de reekening op het nauwkeurigste heeft opgemaekt, en is den edele kerkenraad het slot van de reekening, so van ontfangst als uitgifte, als ook van t geene H. Venlo heeft in handen gehouden vertoont, uit de voorige reekening; en heeft de edele kerkenraad geresolveert, om de reekening met de daartoe behoorende quitantien te ondersoeken, en dan de reekening finaal te sluiten, in de naeste vergaedering. art. 5. Kerkenvisitatie Sijn gecommitteert uit den naem van de edele kerkenraad Wulfert de Bruin, en Jan de Kruif 6. Huijsbesoekinge te doen. Is oovergeslaegen. 7. Particularia. Hendrige Koene. De saeke haer betreffende is uit gestelt, tot naere delibratie. Jan A. de Graaf. Is geresolveert, de saeke naeder te ondersoeken, en dan uit naeme des edelen kerkenraads aen den heer G. van Raesfeld naeder te schrijven. Gijs Buur. Maakte dom. Bender bekent, dat hij was gewaarschouw dat hij Gijs Buur (door de wandeling dus genaamt, oover 3 weeken eene erffenis soude beuren, en op dat hij niet weederom den edele kerkenraad soude te leur stellen is allen leeden de 17

18 waeksaamhijd aenbevoolen en hebben alle leeden op haar genoome nae bevind ofte gerugte van saeken, ten eersten den edele kerkenraad te waarschouwen. 8. Dit geresumeert sijnde is de vergaedring met danksegging gescheiden. Hendrikge Koene is ooverleeden. Het sakge. Dom. Bender heeft alles verseegelt, en heeft d. de Kruif uit het verseggelt sackge in praesentie van W. Quint diaken en mij J.d. gekreege, de somma daerin sijnde 15 gulden 12 stuiver 8 penningen segge vijftien gulde twaelf stuiver 8 penningen. Silvre knoopen. Heeft de Kruijf en die best moogelijk te verkoopen. Aerd Janse de Graaf Den 31 julij is hem door de boode voor de tweede rijs aangesegt de bewuste penningen op te brengen. Kerkenraed gehouden den 5 augustus 1749 art. 1. De vergaederinge met den gebeede geoopent sijnde wierde alle leede praesent bevonde, alsook was teegenswoordig Hendrik Venlo om sijne reekening verder af te doen voor den edele kerkenraed. art. 2. Rapport van de kerkevisitatie Deeden de gecommitteerden rapport, dat de heeren kerkevisitatoren hebben gerecommendeert, dat de koster moet preesent sijn, alsook dat er een kastge moeste gemaekt werden, ten behoeve van de aenteekeningen van de diakoniepenninge, als ook andersins tot gebruik van den kerkendienst. Als ook waren de kerkenvisitatore verwondert, dat er maer 5 leeden in de kerkenraed ware. art. 3. af 7 pag: praecedan: 18

19 Aard Janse de Graef Heeft voor de tweede keer aen den boode geantwoord gelijk den diaken de Kruif heeft rapport gedaen: dat so de kerkenraed het geld wilde hebben, dat die mogte sien, dat se het kreegen. Is geresolveert, een commissie te maeken aen den heer van Raesfeld, en de antwoord van Aerd Janse de Graef bekent te maeken, en te versoeken van de heer Raesfeld, ligt, en raed, en sijn gecommitteert, dom. Bender, en ouderling Seime Willemse Agterberg. Gijs Buur. De artijkel betreffende de erffenis van Gijsbuur blijft leevendig. art. 4. Gerrit van Niekerken Is uit de reekening van H. Venlo gebleken, dat hij Gerrit van Niekerke aen diaken Venlo heeft afgedraege voor huijshuur aen de diakonie schuldig de somma van 9 gulden, so dat nog resteert 9 gulden. art. 5 ad art. 4. pag. 47 Diakoniereekening van H. Venlo Heeft de edele kerkenraed alle de quitantien gepasseert, en hem betaelt de somma van 25 gulden 4 stuiver 8 penningen en hebben alle de leeden de reekening geapprobeert ende onderteekent, welke reekening in de kerken-kist sal bij de ooverigen bijgelegt werden. art. 6. Philip Verlaar. Rapport van diakenen. Onnoodig om verder aanteekening te houden, vermits sij ooverleeden is, en alles met de verkooping van haer oovergelaeten boel, door de diakenen vereffent is, en verreekent. [hierna volgt een witte pagina.] Acta Synderii Extraordinarii gehouden te Nederlangbroek den 20 maij 1756 Als consulenten hebben sessie genoomen ds. H. Zaunslifer en F. van Meeteren. 19

20 art. 1. Vermits hun Edel Mogende den 12 deeser onsen predikant ds. J.D. Bender hebben gelieven goedgunstiglijk emeritus te verklaeren, en dus deese plaets vacant is geworden, heeft men noodig geagt request te presenteeren aan hun Edel Mogenden tot versoek van consent om te moogen na een ander bequaem herder en leeraer uijt sien. art. 2. Dit request is door de onderschreven leeden en consulenten onderteekent. Sijmen van Agterberg, ouderling. Teeuwes van der Burg, ouderling. Jacobus van Nijkerke, ouderling. Wijnand van Spijkhoven, diacon. Cornelis van den Berg, diacon. Hendrik van Venlo, oud ouderling. Dirk de Klijn, oud diacon. Hubertus Zaunslifer, predikant te Coothen consulent Franciscus van Meeteren, predikant te Overlangbroek consulent in plaets van ds. van Poolsum, predikant te Doorn. art. 3. Dit request sal morgen werden ingeleevert. Q.T. H. Zaunslifer Acta Synedrii Extraordinarii gehouden te Nederlangbroek den 27 maij De voorzeide consulenten wederom sessie genoomen hebbende en des Heere naem aengeroepen sijnde is gesien het appoinctement op het request des kerkenraads waer bij hun Edel Mogende permissie geeven om een bequaem herder en leeraer te dispicieeren. art

21 Door de leeden van deese kerkenraad is uijtgebragt een nominatie van drien waer op met eenpaarige stemmen geset sijn DD. Cornelis van der Nieburg, proponent onder de classis van Overveluwe Arnoldus van der Voort, proponent onder de classis van Amsteldam Dirk Hendrik Rutgers, predikant te Rijswijk onder de classis van Thiel. art. 2. Uijt dit drietal is aenstonds ook met eenpaarigheijd van stemmen gedispicieert ds. Cornelis van der Nieburg. art. 3. Deese gedaane dispectie sal morgen aen hun Edel Mogende ter approbatie werden gepresenteert. art. 4. Het voorgaende gearresteert sijnde is dese vergaedering met dankzegginge tot God gescheiden. Q.T. H. Zaunslifer Acta Synedrii Extraordinarii gehouden te Nederlangbroek den 31 maij Bij absentie van ds. van Poolsum en van Meeteren nam neevens ds. H. Zaunslifer als consulent sessie ds. H. van Wijk, predikant te Driebergen. 1. Gods Heilige Naem aengeroepen sijnde is geleesen de approbatie van hun Edel Mogende op de dispectie hier vooren vermelt. art. 1. Na gedaene omvraege is met eenpaerigheijt van stemmen tot ordinaris herder en leeraer van deese gemeijnte beroepen ds. Cornelis van der Nieburg. art. 2. Deese gedaene beroepinge sal morgen ter approbatie van hun Edel Mogende werden gepresenteert. 21

22 art. 3. Het bovenstaende gearresteert sijnde is deese vergaaderinge God dankende in vreede gescheijden. Q.T. H. Zaunslifer Bovenstaende beroepinge door hun Edelmogende gunstig geapprobeert zijnde, en van den beroepenen aengenomen zijnde, is die daer op den 24 augustus in de classis van Rhenen en Wijk peremtoir geexamineert, en den 12 september in den heilige dienst bevestigt door J. van der Nieburg Cornelisz. H.L.M. Phil. Doctor en V.D.M. te Ede. Doende de bevestigde zijn intrede uijt Spreuken VIII:32: Nu dan, kinderen, hoort nae mij, want welgelukzaelig zijn ze die mijne wegen bewaeren. NB. De copien der instrumenten van beroeping zijn (op ordre van D.D. Deputate Classis) agter in dit boek geschreven. Handelingen van den edele kerkenraet van Nederlangbroek, geduurende mijne bedieninge C. v.d. Nieburg 1756 Den 14 december is de kerkenraet vergaedert geweest, en is geschiet de diaconie rekening van den afgegaenen diakon Dirk de Kleijn van ontfangst en uijtgaef van den 17 junii 1753 tot den 18 meij Ziet het diaconie rekenboek Den 21 februari is de kerkeraet vergaedert geweest, en heeft broeder diacon Wijnand Spijkhoven zijne rekening gedaen van het volgende jaer. Ziet het diaconie reningboek. Den 19 meij. De ordinaere dag van verandering van den kerkenraet heeft de edele vergaedering, met den gebede geopent zijnde, tot nieuwe leden in den kerkenraet verkoren, tot ouderlingen in de plaets van Sijmen Willemse Agterberg en Teeuwis Verburg, de weledele heer Gerrit Mom op Groenesteijn, en Willem Quint, tot diakon, in plaets van Wijnand Spijkhoven, Jasper Lodder, t welk leden van den kerkenraet gelast is om hen aan te zeggen. 22

23 Den 22 dito wiert in de vergaedering gerapporteert dat de heer Mom en Willem Quind de beroeping tot ouderling hadden aengenomen, maer dat Jasper Lodder om redenen zijn beroep raekende hadde geexcuseert, waerom in deszelfs plaets tot diakon verkoren is Gerrit Fellix, welke deze beroeping heeft aengenomen. Den 5 junij zijn de nieuw verkoren leden in den kerkendienst ingezegent, zoo dat de kerkenraet thans bestaet uijt volgende leden Praeses dom. Cornelis a Nieuburg Ouderlingen Jacob Dirkse van Niekerk, de heer Gerrit Mom, Willem Quind Diakonen Cornelis Danielsse van den Berg en Gerrit Fellix den 6 julii Is de edele kerkenraet, op het aenzeggen van dominee praeses vergaedert, en met den gebeden geopent. art. 1. De nieuwverkorene en bevestigde leden zijn door dominee praeses hartelijk verwellekomt, en hebben het formulier van eenigheijd onderteekent. art. 2. Is door dominee praeses voorgestelt, dat hij uijt vorige acten heeft gemerkt dat in en door de kerkenraet van deze plaetse eertijds gearresteert was eene wet, waer bij het ieder lid der vergaedering verboden was op zwaere boete iets te laeten uijtlekken van t geene er in de vergaedering verhandelt wiert, (ziet boven pag. 20) en dat te gelijk de ervaerentheijd leerde dat die betaemelijke wet in onbruijk was geraekt, en heeft daerop in omvraege gebragt of niet noodig was dat die wet wierde gerenoveert; waer op geresolveert is, voornoemde wet te renoveren, en voortaen strcitelijk te executeren. Dog is te gelijk besloten dat in elke vergaedering, daer zulks noodig zal geoordeelt worden, de leden van de vergaedering deze wet te herinneren. art. 3. Heeft dominee praeses voorgestelt dat zig bij hem vervoegt heeft Jacobus van Roojen, met verzoek om onder het opsigt van deze vergaedering te zijn en in vervolg van tijd als lidmaat der gereformeerde gemeente te worden behandelt, overgevende eene attestatie waer van de copie deze is. L.S. 23

24 Jacobus van Roojen staet bij ons bekent als lidmaet der gereformeerde kerke. Utrecht den 27 junii Dionysius du Toict Syn.h.t. scriba gevende tot reden waerom de kerkenraet van Utregt hem geen vollediger attestatie gegeven had, om dat reets twee jaren buijten Utregt en dus buijten opsigt geweest was. Hier op gedelibereert zijnde is geresolveert hem aen te zeggen dat ieder lid der vergaedering en bijzonder de Heer G. Mom, als daer toe de beste gelegentheijd hebbende, op zig heeft genomen om hem Jacobus van Roojen in nauwkeurig opsigt te nemen, en, naer de beste wetenschap, van zijn gedrag rapport te doen in de vergaedering die gehouden staet te worden in de week voor Paeschen 1758, om dan nae bevind van zaeken met hem te handelen. art. 4. Is op voorstel van dominee praeses geresolveert en vast gestelt dat voortaen op elek eerste maendag van de maent ordinaere kerkenraets vergaedering zal gehouden worden. art. 5. Is gestatueert dat elk lid der vergaedering op ieder tijdig belegde vergaedering, zal moeten present zijn bij verbeurte van twee sesthalven voor de eerste reijs, vier sesthalven voor de tweede reijs en agt voor de derde reijs en vervolgens op verdere straffe, nae dat de vergaedering zal goet vinden. Is egter van zulke poenen geexcuseert iemand die wettige redenen van zijne absentie zal voortbrengen, of door dominee praeses permissie om absent te zijn zal hebben verkregen. art. 6. Is door dominee praeses vertoont eene ontfangene memorie van onkosten ter alimentatie van Jan Westeneng gedaan door de diaconie van Doorn, welke eijscht de betaeling van de helft dier onkosten door de diaconie van Nederlangbroek, als daer toe verpligt door een voorgewent accoort van dom. van Poolsum met dom. Bender. De vergaedering hier van zwaerigheijd maekende heeft tot deze zaak commissie gemaekt, zijnde gecommitteert dominee praeses en de weledele heer G. Mom. art. 7. Is op voorstel van dominee praeses geresolveert dat diaconen voortaen niets zullen mogen verrigten als met voorgaende communicatie en goetvinden van den 24

25 kerkenraet, of ingeval die zoo schielijk niet vergaedert konde worden, met goetvinden van den predikant. art. 8. Is binnen gestaen Jan van Velpen, koster alhier, met een verzoek aen de vergaedering om wederom tot het heijlig avondmael te worden toegelaeten; hem wierd op dat verzoek gevraegt of en van wie, en wanneer hem het Nagtmael was ontzegt, waer op heeft geantwoort dat hem door dom. Bender voor omtrent 10 jaer de taefel des Heeren was ontzegt; gevraegt zijnde of zig niet bewust was om wat redenen zulks was geschiet, heeft geantwoort uijt vuijligheijd; waer op de vergaedering hem nae voorgaende deliberatie, heeft geantwoort, datze niet zonder grond veronderstelde, dat er andere en gewigtige redenen daer van zouden zijn, en bij manquement van noodige informatie voor als nog buijten staet was om die zaek verder te behandelen, maer dezelve verder zoude onderzoeken, zijnde hem ondertusschen gerecommandeert om zig voor als nog van het H. Avondmael te onthouden en zig niet [hier is een folioblad uitgescheurd. De paginering gaat van 58 naar 61.]..hun best te doen omme te effectueren dat er order gestelt worde dat zulke personen niet tot laste van de diaconie bij onverhoopte armoede mogten kunnen vervallen. Zijnde daer toe gecommitteert de broeders ouderlingen de heer G. Mom en Willem Quint, die met behoorlijke copie van die lijst en commissie zullen worden voorzien. art. 2. Is geresolveert dat de predikant uijt de diaconie rekeningen zoude maeken eene notitie van agterstallige renten van capitalen en huijshuuur van huijzen, den armen competerende, en den broeder diacon Cornelis Danielsen te gelasten om volgens die notitie, den genen, die zulke agterstallige renten of huijshuur verschuldigt zijn, uijt naem van den kerkenraet aen te zeggen om binnen den tijd van 2 maenden het agterstallige te voldoen. art. 3. Wierd geoordeelt dat het capitael van 150 gulden van de diaconie van Neerlangbroek door de kinderen van Gerrit Cornelisse Vernier genegotieert, niet in genoegzaeme veijligheijd was, en is daerop geresolveert, hen aen te bieden dat capitael te vergrooten tot 200 gulden mits de agterstallige renten en de daer op loopende onkosten, door de diaconen te betaelen, daer onder gerekent, en het 25

26 zelvige capitael dan te bevestigen in hun huijs en erve, of bij verweijgering daer van hen aen te zeggen het capitael en de agterstallige renten op een behoorlijke tijd te moeten voldoen. art. 4. In overweging genomen zijnde dat de jaerlijkse diaconie rekeningen niet in behoorlijke form en order wierden geschreven, deelde de heer G. Mom aen de vergaedering mede eene andere manier waer op de diaconie rekeningen konden worden geschreven, waer op geresolveert is dat voortaen de diaconierekeningen alleen op die wijze als veel beter zoude worden geschreven, zijnde de heer Mom voor zijne gedaene moeite bedankt. art. 5. Gaf broeder Willem Quind ouderling en te gelijk kerkmeester te kennen, dat het bosch waer van de helft den armen en de helft de kerk toebehoort, behoorde herstelt te worden, vraegende of de vergaedering voor rekening van diaconie daer toe wilde order geven, waer op geresolveert is dat bosch op gemeene kosten te laeten repareren. Waer op de vergaedering met dankzegging is gescheijden den 9 januarii Is de edele kerkenraet vergaedert en met den gebede geopent zijnde art. 1. ad 3. Stond op zijn verzoek binnen Jan Vernier, en, nae elkander gesproken te hebben, is men onderling over een gekomen, en heeft Jan Vernier daer toe zijne toestemming gegeven, om het capitael, vergroot door de agterstallige renten en de onkosten die gemaekt moeten worden te bevestigen in deszelfs huijs en erve; dog uijt consideratie van de vermeerdering van den last door de vermeerdering van renten van het vergroot capitael is hem door de edele vergaedering toegestaen, dat indien hij niet langer wagt als uijterlijk veertien daegen nae de verschijndag met de betaeling der renten, hij als dan zal kunnen volstaen met 3½ per cent, zoo egter dat indien langer als veertien daegen wagt, hij gelijk te voren 4 percent zal moeten betaelen; zullende de bevestiging van dat capitael hoe eer hoe liever worden werkstellig gemaekt zijnde daer toe gecommitteert de broederen de heer Mom en W. Quind. art. 2. ad 2. Stond binnen Gerrit Vernier, volgens vorige resolutie aengemaent ter afbetaeling van de agterstallige renten van den jaere 1755, 1756, 1757, hebbende te gelijk eene 26

27 rekening tot laste van de diaconie wegens geleverde wijn tot het nagtmael van die drie genoemde jaeren, welke rekening hem aenstonds is voldaen, hebbende hij te gelijk betaelt de renten van den jaere 1755 als mede vijftien guldens tot mindering van de renten verschenen 1756 zijnde hem verder aengezegt het agterstallige binnen kort te moeten voldoen, en dat staet moet maeken, zoo vervolgens niet binnen den tijd bepaelt, nae luijd der obligatie meerder te betaelen. art. 3. Heeft dominee praeses en de heer Mom aen de vergaedering bekent gemaekt dat gesproken hadden met den predikant en diacon van Doorn over de zaek van Jan Westeneng (ziet pag. 57,58). En is wijders in die zaek nae rijpe deliberatie geresolveert die van Doorn te accorderen de betaeling van de helft der gemaekte onkosten, mits dat de diaconie van Neerlangbroek, hebbe de helft van het eijgendom aen het huijsje van Jan Westeneng, tot welkers bouwing die onkosten voornaementlijk zijn gemaekt, en dat de diaconie van Doorn accorderen de erfpagt van dat huijsje te laeten overteekenen op den naem van de diaconie van Doorn en Neerlangbroek, op dat men niet in gevaer zij dat dat huijsje in eijgendom vervalle aen den eijgenaer van den grond wegens wanbetaeling van de erfpagt den 7 februarii is de edele kerkenraet vergaedert, en met den gebede geopent zijnde. Art. 1 ad 3. Wierd bij de resumtie der handelingen van de vorige vergaedering bij het lezen van art. 3 zwaerigheijd gemaekt ter betaeling van de helft dier somme, wegens de consequentie die daer uijt zoude kunnen worden getrokken, dat die van Neerlangbroek altijd verbonden zouden zijn om de helft te betaelen van t geen tot onderhoud van dat huijsgezin zoude worden gegeven, waer toe de vergaedering niet kan resolveren om dat van de man vrouw en zeven kinderen maer drie kinderen tot lasten van de diaconie van Neerlangbroek kunnen zijn, als alleen aldaer geboren; waer over gedelibereert zijnde is besloten, om, wegens redenen voor deze keer de geeijschte helft dier somme te betaelen, onder die voorwaerde egter dat alvorens een accort worde getroffen, met die van Doorn, waer in overeen gekomen zal worden, dat de diaconie van Neerlangbroek voortaen niet meer zal contribueren tot de onderstand en alimentatie van dat huijsgezin, als nae rato van die drie kinderen, en dus de derde part zoo lange dat huijsgezin in den zelfden staet blijft, en in t vervolg nae proportie van den staet en t getal van die kinderen, die tot onze laste zijn. Zullende hier van extract worden gegeven aen den diacon Cornelis Danielse van den Berg, om dit dit van Doorn voor te houden. art

28 Uijt aenmerking van het verzuijm van goede order in de bedeeling van kleederen en brandstoffen aen arme menschen, is, tot behoudenis der goede order en in beooging van de meeste menage eenpaerig geresolveert dat voortaen niets diergelijks zal gegeven worden (buijten extra ordinaere voorvallende gelegentheden) dan waer toe de diaconen geauthorizeert worden volgens eene lijst door den geheelen kerkenraet te maeken in de maenden van maert en october, omme dus tweemael in t jaer de armen van de nodigste kleederen en brandstoffen te voorzien, en voor t overige in die tusschen tijden geene onkosten van verstellen of anderzints daer aen te doen den 5 maert Stelde dominee praeses aen de edele vergaedering voor, dat bij hem zig wederom had vervoegt Jacobus van Roojen (ziet p. 56) bekentmaekende dat uijt deze gemeente stond te vertrekken en verzoekende om een kerkelijke attestatie; waerop geresolveert is hem Jac. van Rojen weder te geven dat geschrift dat voor eenigen tijd aen ons heeft overhandigt, en niets meer. den 4 meij De gewoone dag van verandering van den kerkenraed, zijn door dominee praeses voorgestelt tot nieuwe leden, Teuwis van der Burg tot ouderling, en Aert Wulfertze de Bruijn en Dirk Jacobse van Niekerken tot diacon; waer op door de edele vergaedering beroepen zijn Teuwis van der Burg tot ouderling in plaets van den afgaenden ouderling Jacob Dirksen van Niekerken, en Aert Wulfertse de Bruijn tot diacon in plaets van den afgaenden diacon Cornelis Danielsse van den Berg; hebbende de beroepenen deze beroeping aengenomen. Den 15 meij art. 1. De nieuwverkoorene broeders in den dienst bevestigt zijnde, zijn in de vergaedering verwelkomt, en de afgaende broeders voor hunne diensten bedankt, zoo dat de kerkenraet thans bestaet uijt dom. Cornelia à Nieburg, predikant, de heer Gerrit Mom, Willem Quind en Teuwis van der Burg als ouderlingen, Gerrit Fillix en Aert Wulfertze de Bruijn diaconen. art. 2. Communiceerde aen de vergaedering de afgaende diacon Cornelis Danielse van den Berg, dat hem door de geërfdens van Neerlangbroek was aengezegt, dat zij het 28

29 capitael, op den dorpe van Neerlangbroek van deze diaconie genegotieert, tegens 4 percent, niet langer begeerden te hebben dan tegen drie percent. Waer op nae voorgaende deliberatie is geresolveert, door gemelden afgaenden diacon den geërfdens te doen aenzeggen dat de vergaedering begeert 4 percent intrest, of de aflossing en betaeling van het capitael en den verscheenen intrest, tegen den eersten verschijndag. Den 21 junij Wierd in de vergaedering voorgestelt en door de vergaedering geconsidereert de groote last die de diaconie had door de alimentatie van vrouw en kinderen van Anthonie van Niekerken wegens en geduurende zijnde detentie, en te gelijk de mogelijkheijd om in deze dringende nood eenig soulaes te bekomen, indien de kerkenraed qualitate qua borge wilde blijven voor een zekere somme jaerlijks op te brengen door Anthonie van Niekerken aen den Edelmogende Heer Jan Pit blijkende de inhoud van den borgtogt die dan gepasseert zoude moeten worden uijt eene memorie door den predikant aen welgemelden heer J. Pit gezonden, luijdende als volgt Copia Wij ondergeschrevene predikant, ouderlingen en diaconen van Nederlangbroek, in qualiteijt als opzienders en bestuurders der diaconie verbinden ons kragt dezes om als borgen in te staen voor de betaeling van veertig gulden jaerlijks aen den edelmogende heer J. Pit tot afkorting van de schulden van Anthonie van Niekerken aen genoemden edelmogende heer J. Pit, onder conditie dat voornoemde Anthonie van Niekerken op vrije voeten worde gestelt, en dat wij ondergescrhevene van deze borgtogt zullen ontslaegen zijn en tot geene betaelinge aen voornoemde edelmogende heer J. Pit zullen verbonden zijn, bij aldien die Anthonie van Niekerken kwam weg te loopen, te sterven, of wederom in gijzeling, hegtenis of gevangenis wierd gestelt, buijten welke gevallen wij ondergeschrevene ons verbinden om jaerlijks veertig guldens te betaelen. Waerop de edelmogende heer J. Pit in een brief aen den predikant geantwoord heeft, als volgt Copia Mijn Heer Het memoritie is genoegzaem conform de afspraek, dog zal alleen onder handtasting worden ontslagen om hem tot beter van den kerkenraet en van zijn vrouw en kinderen in order te houden. De borgtogt moet gepasseert worden ten behoeve van Vervat alsoo reets van den beginnen af het overschietende van zijn verdiende 29