ONTWERPVERSLAG. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement 2017/2255(INI)

Transcriptie

1 Europees Parlement Commissie cultuur en onderwijs 207/2255(INI) ONTWERPVERSLAG over de structurele en financiële obstakels voor de toegang tot cultuur (207/2255(INI)) Commissie cultuur en onderwijs Rapporteur: Bogdan Andrzej Zdrojewski PR\4908.docx PE65.438v0-00 In verscheidenheid verenigd

2 PR_INI INHOUD ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT... 3 TOELICHTING... 0 Blz. PE65.438v0-00 2/3 PR\4908.docx

3 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over de structurele en financiële obstakels voor de toegang tot cultuur (207/2255(INI)) Het Europees Parlement, gezien zijn resolutie van 2 mei 20 over "Het potentieel van de culturele en creatieve industrieën vrijmaken", gezien zijn resolutie van 2 september 203 over "Bevordering van de Europese culturele en creatieve sector als bron voor groei en banen" 2, gezien zijn resolutie van 3 december 206 over een coherent EU-beleid voor de culturele en creatieve sector 3, gezien zijn resolutie van 0 april 2008 over de culturele industrieën in Europa 4, gezien zijn resolutie van 7 juni 2007 over de sociale status van kunstenaars 5, gezien zijn resolutie van 2 mei 20 over de culturele dimensies van het externe optreden van de EU 6, gezien zijn resolutie van 20 februari 2004 over de rol van de school en het schoolonderricht bij de toegang tot de cultuur voor een zo groot mogelijk aantal burgers 7, gezien zijn resolutie van 9 januari 206 over "Naar een akte voor een digitale interne markt" 8, gezien zijn resolutie van 8 september 205 "Naar een geïntegreerde aanpak van cultureel erfgoed voor Europa" 9, gezien zijn resolutie van 9 januari 206 over de rol van interculturele dialoog, culturele diversiteit en onderwijs bij het uitdragen van de fundamentele waarden van de EU 0, gezien zijn resolutie van 0 april 2008 over een Europese agenda voor cultuur in het licht van de mondialisering, gezien zijn resolutie van 2 september 203 over "Bevordering van de Europese PB C 377 E van , blz PB C 93 van , blz Aangenomen teksten, P8_TA(206) PB C 247 E van , blz PB C 25 E van , blz PB C 377 E van , blz PB C 98 E van , blz Aangenomen teksten, P8_TA(206) Aangenomen teksten, P8_TA(205) Aangenomen teksten, P8_TA(206)0005. PB C 247 E van , blz. 32. PR\4908.docx 3/3 PE65.438v0-00

4 culturele en creatieve sector als bron voor groei en banen", gezien zijn resolutie van 3 december 206 over een coherent EU-beleid voor de culturele en creatieve sector 2, gezien zijn resolutie van 0 april 2008 over de culturele industrieën in Europa 3, gezien zijn resolutie van 5 mei 200 over "Europeana" volgende stappen 4, gezien zijn resolutie van 25 oktober 20 over mobiliteit en inclusie van mensen met een handicap en de Europese strategie voor mensen met een handicap , gezien zijn resolutie van 2 maart 207 over de tenuitvoerlegging van Verordening (EU) nr. 295/203 van het Europees Parlement en de Raad van december 203 tot vaststelling van het programma Creatief Europa ( ) en tot intrekking van de Besluiten nr. 78/2006/EG, nr. 855/2006/EG en nr. 04/2009/EG 6, gezien het Verdrag betreffende de bescherming en de bevordering van de diversiteit van cultuuruitingen, dat op 20 oktober 2005 door de Organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur (Unesco) is aangenomen, gezien de Kaderconventie van de Raad van Europa van 2005 over de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving (Conventie van Faro), gezien Verordening (EU) nr. 295/203 van het Europees Parlement en de Raad van december 203 tot vaststelling van het programma Creatief Europa ( ) en tot intrekking van de Besluiten nr. 78/2006/EG, nr. 855/2006/EG en nr. 04/2009/EG 7, gezien de resolutie van de Raad van 6 november 2007 over een Europese agenda voor cultuur, gezien de conclusies van de Raad van 23 december 204 over een werkplan voor cultuur ( ) 8, gezien het EU-werkplan voor cultuur voor de periode , gezien de conclusies van de Raad van 27 mei 205 over culturele en creatieve kruisbestuiving ter stimulering van innovatie, economische duurzaamheid en sociale inclusie, gezien de conclusies van de Raad van 3 mei 206 over de rol van Europeana voor de PB C 93 van , blz Aangenomen teksten, P8_TA(206) PB C 247 E van , blz PB C 8 E van , blz Aangenomen teksten, P7_TA(20) Aangenomen teksten, P8_TA(207) PB L 347 van , blz PB C 463 van , blz. 4. PE65.438v0-00 4/3 PR\4908.docx

5 digitale toegang tot, de zichtbaarheid en het gebruik van Europees cultureel erfgoed, gezien de resolutie van de Raad van 6 mei 2003 over de toegankelijkheid van de culturele infrastructuur en van culturele activiteiten voor mensen met een handicap, gezien de gezamenlijke mededeling van 8 juni 206 aan het Europees Parlement en de Raad getiteld "Naar een EU-strategie voor internationale culturele betrekkingen" (JOIN(206) 29 final), gezien het verslag van de Commissie over de uitvoering van de Europese agenda voor cultuur (COM(200)0390), gezien het Groenboek van de Commissie van 27 april 200 getiteld "Het potentieel van culturele en creatieve industrieën vrijmaken" (COM(200)083), gezien het voorstel voor een besluit van het Europees Parlement en de Raad betreffende een Europees jaar van het cultureel erfgoed (208) (COM(206)0543), gezien de mededeling van de Commissie van 26 september 202 getiteld "Steun aan culturele en creatieve sectoren ten behoeve van groei en banen in de EU" (COM(202)0537), gezien de mededeling van de Commissie van 8 december 202 inzake de inhoud in de interne digitale markt (COM(202)0789), gezien de mededeling van de Commissie van 26 september 202 getiteld "Naar een geïntegreerde aanpak van cultureel erfgoed voor Europa" (COM(204)0477), gezien het verslag van 202 van de werkgroep van deskundigen van de EU-lidstaten inzake toegang tot cultuur, gezien de resultaten van de Eurobarometer-enquêtes nr. 399 over de toegang tot en de deelname aan cultuur en nr. 466 over het cultureel erfgoed, gezien de resultaten van door Eurostat verrichte statistische enquêtes (cultuurstatistieken) voor 206, gezien artikel 52 van zijn Reglement, gezien het verslag van de Commissie cultuur en onderwijs (A8-0000/208), A. overwegende dat volgens artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN een ieder het recht heeft vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, te genieten van kunst en deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan; B. overwegende dat in de grondwet van de meeste EU-lidstaten rechtstreeks of onrechtstreeks wordt verwezen naar cultuur en de toegang daartoe; C. overwegende dat de nationale of regionale overheden overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel hoofdverantwoordelijk blijven voor het cultuurbeleid in de EU; PR\4908.docx 5/3 PE65.438v0-00

6 D. overwegende dat in de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad inzake sleutelcompetenties voor een leven lang leren cultureel bewustzijn en culturele expressie worden gerekend tot de sleutelcompetenties die elk individu nodig heeft voor zijn zelfontplooiing en ontwikkeling, actief burgerschap, sociale integratie en zijn werk ; E. overwegende dat in het werkplan voor cultuur ( ) 2 toegankelijke en inclusieve cultuur en bevordering van culturele verscheidenheid als prioriteiten worden aangemerkt; F. overwegende dat in het verslag van de werkgroep van deskundigen van de EU-lidstaten inzake toegang tot cultuur 3 onder toegang wordt verstaan dat nieuwe doelgroepen in de gelegenheid worden gesteld te profiteren van het beschikbare cultuuraanbod, waarmee een nieuw publiek (of consumenten) wordt bereikt dat zo nader kan kennismaken met het culturele erfgoed en andere culturele hulpbronnen; G. overwegende dat digitale technologieën de wijze hebben veranderd waarop mensen culturele inhoud benaderen, produceren en gebruiken; H. overwegende dat Europeana, dat in 2008 werd gestart, is uitgegroeid tot een gemeenschappelijk Europees cultureel project dat de digitale toegang tot het Europees cultureel erfgoed vereenvoudigt; I. overwegende dat het programma Creatief Europa onder meer als specifieke doelstelling heeft nieuwe doelgroepen te bereiken en de toegang tot culturele en creatieve werken in de Unie en daarbuiten te verbeteren, waarbij de inspanningen met name zijn gericht op kinderen, jongeren, personen met een handicap en ondervertegenwoordigde groepen; J. overwegende dat er op communautair niveau en in de lidstaten initiatieven zijn die tot doel hebben de toegang van mensen met een handicap tot de culturele infrastructuur en culturele activiteiten te verbeteren; K. overwegende dat de ontwikkeling van betrouwbare, onderling vergelijkbare en actuele cultuurstatistieken, die de grondslag van een solide cultuurbeleid vormen, een van de transversale prioriteiten uitmaakt van het werkplan voor cultuur ; Toegang tot en deelname aan cultuur. benadrukt dat het toegang tot cultuur erkent als grondrecht van alle burgers, overeenkomstig artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, waarin deelname aan het culturele leven wordt erkend als een van de fundamentele rechten van de mens; 2. benadrukt het onloochenbare belang van een actieve en toegankelijke culturele sector voor de ontwikkeling van een inclusieve samenleving en de versterking van actief Europees burgerschap; Goedgekeurd op 8 december Aangenomen door de Raad in december Verslag met de titel "Policies and good practices in the public arts and cultural institutions to promote better access to and wider participation in culture", oktober 202. PE65.438v0-00 6/3 PR\4908.docx

7 3. herinnert aan de belangrijke rol die de EU vervult bij het bevorderen en vereenvoudigen van een betere coördinatie van het cultuurbeleid op alle niveaus; merkt op dat actoren in de gehele EU alleen op die manier alomvattend en doeltreffend beleid kunnen ontwikkelen om de toegang tot en de deelname aan cultuur te bevorderen, en om cultuur als wezenlijk element van het Europese integratieproject neer te zetten; 4. beschouwt de toegang tot en de deelname aan cultuur als een transversaal vraagstuk en benadrukt daarom dat het van groot belang is het cultuurbeleid en andere terreinen als onderwijs-, sociaal, regionaal, buitenlands, digitaal en mediabeleid op elkaar af te stemmen; 5. onderkent dat bevordering en verbetering van de toegang tot cultuur een van de prioriteiten op de politieke agenda is en dringt aan op het mainstreamen van aspecten van toegankelijkheid en deelname aan cultuur in andere beleidsterreinen, aangezien dit niet alleen een positieve bijdrage levert aan deze beleidsterreinen, maar ook van invloed is op de sectoroverschrijdende en synergetische samenwerking; 6. benadrukt dat het van het allergrootste belang is dat beleid wordt uitgevoerd op basis van betrouwbare gegevens, geholpen door grootschalig onderzoek en kennis van de obstakels voor de toegang en de deelname aan cultuur, en met name van de doeltreffendheid van de strategieën die worden uitgevoerd om nieuw publiek te bereiken; Financiële obstakels 7. benadrukt dat overheidsfinanciering nog steeds een belangrijk instrument is voor de financiering van culturele activiteiten; verzoekt de Commissie en de lidstaten daarom om, in het kader van hun respectieve bevoegdheden, een voldoende groot deel van hun begroting opzij te zetten voor overheidssteun aan cultuur; 8. betreurt dat economische neergang doorgaans in de eerste plaats leidt tot bezuinigingen op de overheidsuitgaven aan cultuur; 9. herinnert eraan dat investeringen in de culturele en creatieve sector een middel zijn om het aanzienlijke en nog steeds ondergewaardeerde groei- en werkgelegenheidspotentieel van deze sectoren te benutten, en dat deze rechtstreeks van invloed zijn op de ontwikkeling van nieuwe vaardigheden, de digitalisering, innovatie en de uitwerking van nieuwe bedrijfsmodellen; 0. benadrukt dat de hoge prijs van cultuurgoederen en -diensten een van de obstakels voor de deelname aan cultuur is die worden genoemd door respondenten van de Eurobarometer- en Eurostat-enquêtes ; beveelt in dit verband op specifieke doelgroepen gerichte acties aan om financiële obstakels voor de toegang weg te nemen;. benadrukt de rol die passend begrotingsbeleid voor de culturele en creatieve sector kan spelen bij het verbeteren van de toegang tot en de deelname aan cultuur; merkt evenwel op dat onrechtstreekse steun voor het cultureel erfgoed door invoering van verlaagde btw-tarieven rechtstreekse subsidies niet kan vervangen; pleit voor betere coördinatie van het nationaal cultuurbeleid en de btw-tarieven die worden gebruikt als instrument Eurobarometer nr PR\4908.docx 7/3 PE65.438v0-00

8 ter bevordering van deelname aan cultuur; 2. is ingenomen met het voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn, waarmee de lidstaten in staat worden gesteld voor e-publicaties en gedrukte publicaties hetzelfde btw-tarief te hanteren; is van oordeel dat de verschillende btw-tarieven voor fysieke en elektronische publicaties niet meer van deze tijd zijn en in het digitale tijdperk niet te handhaven zijn; verzoekt de Raad om het voorstel van de Commissie hierover onverwijld goed te keuren; Obstakels en uitdagingen op opleidingsgebied 3. benadrukt dat het opleidingsniveau een van de belangrijkste factoren is die een grote invloed hebben op de deelname aan cultuur; benadrukt dat een hoger opleidingsniveau leidt tot een toename van de deelname aan culturele evenementen ; 4. merkt op dat gebrek aan belangstelling een van de obstakels is die door respondenten van de Eurostat- en Eurobarometer-enquêtes het vaakst worden genoemd met betrekking tot de deelname aan cultuur 2 ; benadrukt in dit verband dat aan het ondersteunen van de vraag, waaronder wordt begrepen het aanwakkeren van belangstelling voor en het bevorderen van begrip van cultuur door middel van onderwijs, voorrang dient te worden gegeven met het oog op de bevordering van de toegang tot en de deelname aan cultuur; 5. herinnert aan de fundamentele rol van scholen als platform bij uitstek om jongeren in aanraking te brengen met cultuur, en culturele behoeften en vaardigheden vorm te geven; roept de lidstaten op stappen te ondernemen om culturele en kunstzinnige vorming beter in onderwijsprogramma's te integreren; 6. benadrukt de rol van lokale culturele centra en bibliotheken als belangrijke actoren bij het wegnemen van de obstakels voor de toegang tot en de deelname aan cultuur; 7. beveelt de uitwerking van een coherente strategie aan ter ondersteuning van door culturele instellingen voorgestelde onderwijsprojecten; benadrukt dat deze projecten bijdragen tot de bewustwording en de culturele vaardigheden, en daarmee als beginpunt fungeren voor de langdurige betrokkenheid van het publiek bij culturele activiteiten; Structurele obstakels 8. vestigt de aandacht op de geringe deelname aan cultuur onder de plattelandsbevolking, die structureel bepaald is 3 ; vestigt in dit verband de aandacht op het belang van kleine lokale culturele centra, de vervoersinfrastructuur en steun voor het cultuurtoerisme voor het bevorderen van de toegang tot culturele instellingen; 9. merkt op dat verdere maatregelen nodig zijn om de toegang van mensen met een handicap tot de culturele infrastructuur, culturele activiteiten en media te verbeteren; Cultuurstatistieken Eurostat van 206, blz. 6-36, en Eurostat (gegevens van EU-enquête inzake inkomen en levensomstandigheden van 205 (EU-SILC). 2 Eurobarometer nr. 399, Eurostat (gegevens van EU-enquête inzake inkomen en levensomstandigheden van 205 (EU-SILC)). 3 Eurostat (gegevens van EU-enquête inzake inkomen en levensomstandigheden van 205 (EU-SILC)). PE65.438v0-00 8/3 PR\4908.docx

9 verzoekt de lidstaten en de Commissie, in het kader van hun respectieve bevoegdheden, te blijven streven naar de integratie van mensen met een handicap door middel van cultuur en hun inspanningen om bestaande obstakels weg te nemen voort te zetten; 20. wijst erop dat de obstakels voor de mobiliteit van kunstenaars en andere beroepsbeoefenaren op cultureel gebied moeten worden weggenomen; benadrukt het belang van deze activiteiten voor de uitbreiding van het cultuuraanbod in Europa; Digitale obstakels en uitdagingen 2. is ervan overtuigd dat obstakels voor de toegang tot cultuur als gevolg van de volgende factoren met digitale hulpmiddelen uit de weg kunnen worden geruimd: ongunstige geografische ligging, handicap, sociale achtergrond, taal en tijdgebrek of gebrek aan financiële middelen; wijst erop dat digitale hulpmiddelen ook kunnen worden gebruikt om sociale of mentale obstakels weg te nemen; 22. wijst op het probleem van de digitale uitsluiting en benadrukt de noodzaak om dit te bestrijden; herinnert er in dit verband aan dat digitalisering veronderstelt dat de culturele en onderwijsinstellingen en de afnemers zelf nieuwe vaardigheden en kennis verwerven; benadrukt met name de noodzaak om capaciteit op te bouwen voor het gebruik van nieuwe digitale technologie bij culturele instellingen en deze aan te passen aan de uitdagingen van technologische verandering; 23. benadrukt dat de digitalisering en de onlinebeschikbaarstelling van cultureel materiaal in Europa dient te geschieden met volledige inachtneming van de intellectueleeigendomsrechten; 24. verzoekt de Commissie voorrang te blijven geven aan vernieuwende benaderingen om het publiek te bereiken en te betrekken, onder andere met behulp van nieuwe technologie, in het kader van EU-programma's, in het bijzonder het programma Creatief Europa en de volgende versies daarvan; 25. erkent de bijdrage van Europeana en de instellingen van de lidstaten aan de digitalisering en onlinetoegankelijkheid van culturele inhoud; pleit in verband met het Europees jaar van het cultureel erfgoed voor verdere steun voor het project en de bevordering van de toegang van het publiek tot digitale hulpbronnen en diensten van het cultureel erfgoed; 26. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie. PR\4908.docx 9/3 PE65.438v0-00

10 Inleiding TOELICHTING Dit is het eerste uitvoerige verslag van de Commissie cultuur en onderwijs waarin rechtstreeks wordt ingegaan op vraagstukken in verband met de toegang tot cultuur. Volgens de rapporteur vormen de moeilijkheden bij de toegang tot cultuur gezien uit het oogpunt van zowel de landen als de EU als geheel het onderliggende probleem van het cultuurbeleid, en bovenal een belangrijk probleem uit het oogpunt van de burger. Onder verwijzing naar het fundamentele belang van een actieve en toegankelijke culturele sector voor de ontwikkeling van een inclusieve democratische samenleving benadrukt de rapporteur dat de toegang tot cultuur als een van de voornaamste prioriteiten op de beleidsagenda moet worden bevorderd en verbeterd, en dringt hij erop aan dat de toegang tot en de deelname aan cultuur in andere beleidsterreinen wordt geïntegreerd. Met dit verslag wordt beoogd een sectoroverschrijdende analyse uit te voeren van de bestaande obstakels voor de toegang tot en de deelname aan cultuur. De thematische reikwijdte van het verslag is aanzienlijk ruimer dan de titel doet veronderstellen, aangezien dit niet alleen betrekking op heeft structurele en financiële obstakels voor de toegang, maar ook op sociale en digitale obstakels, en veruit het belangrijkste probleem: obstakels op opleidingsgebied. De onderzochte obstakels bestaan in meerderheid naast elkaar of zijn nauw met elkaar verbonden, wat aangeeft hoe complex het probleem van de toegang tot en de deelname aan cultuur is, en dit sterkt de rapporteur in zijn overtuiging dat dit een transversaal vraagstuk is en dat coördinatie tussen het cultuurbeleid en andere beleidsterreinen geboden is. Toegang tot cultuur als recht en waarde Toegang tot cultuur is een van de grondrechten die worden gewaarborgd in talloze wetsteksten: van artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, waarin is neergelegd dat een ieder het recht heeft vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, te genieten van kunst en deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan, tot de grondwet van de meeste EU-landen, waarin rechtstreeks of onrechtstreeks wordt verwezen naar cultuur en de toegang daartoe. De toegang tot en de deelname aan cultuur worden op EU-niveau als prioriteit beschouwd. In het huidige werkplan voor cultuur voor de periode , dat door de Raad in 204 is aangenomen, is toegankelijke en inclusieve cultuur aangemerkt als topprioriteit. Obstakels voor de toegang tot en de deelname aan cultuur De rapporteur benadrukt dat er een nauw verband bestaat tussen de begrippen toegang tot en deelname aan cultuur. Hij is tevens van mening dat strategieën ter versterking van de toegang tot en de deelname aan cultuur moeten worden uitgevoerd door vaststelling van ondervertegenwoordigde groepen en uitwerking en uitvoering van initiatieven of programma's die bedoeld zijn om hun deelname te vergroten en bestaande obstakels uit de weg te ruimen. In dit verband is de rapporteur van oordeel dat het van het allergrootste belang is dat bij de beleidsvorming wordt uitgegaan van bewijsmateriaal dat is verkregen door grootschalig onderzoek naar en het verzamelen van gegevens over obstakels voor de toegang tot cultuur, de deelname aan cultuur en publieksopbouw, en de gevolgen daarvan voor het individu en de samenleving. De rapporteur spreekt zijn waardering uit voor de inspanningen van onder andere Eurostat en ESSnet-Culture op het gebied van cultuurstatistieken, maar wijst er nogmaals op dat actueel statistisch en kwalitatief onderzoek en toegang tot vergelijkende PE65.438v0-00 0/3 PR\4908.docx

11 datahulpbronnen een essentiële rol blijven spelen, wil men de culturele, economische en sociale impact van het cultuurbeleid doeltreffend kunnen monitoren en analyseren. Volgens de rapporteur vormen de bestaande obstakels voor de toegang een beginpunt voor het uitwerken van strategieën om de uitdagingen aan te pakken waarvoor culturele instellingen, de lidstaten en lokale en regionale overheden zich thans gesteld zien, die overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel grotendeels verantwoordelijk zijn voor de beleidsvorming op cultuurgebied. De rapporteur benadrukt evenwel dat de EU een essentiële rol vervult bij het bevorderen en vereenvoudigen van een betere coördinatie van het cultuurbeleid op alle niveaus. De rapporteur is in dit verband ingenomen met de activiteiten in het kader van de open coördinatiemethode (OMC), de voornaamste werkmethode voor samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van het cultuurbeleid. In de context van dit verslag beklemtoont de rapporteur de grote waarde van het verslag dat middels de open coördinatiemethode is opgesteld door de werkgroep van deskundigen van de EU-lidstaten inzake toegang tot cultuur. Financiële obstakels De rapporteur wijst erop dat financiële overwegingen stelselmatig tot de voornaamste obstakels voor de toegang tot en de deelname aan cultuur behoren. De rapporteur merkt op dat de hoge prijs van cultuurgoederen en -diensten het op een na grootste obstakel voor de deelname aan cultuur is dat wordt genoemd door respondenten van de speciale Eurobarometer-enquête nr. 399 over de toegang tot en de deelname aan cultuur. Financiële overwegingen werden genoemd als reden voor het niet bezoeken van concerten (25 %), de bioscoop (22 %), de schouwburg (20 %) en opera-, ballet- en dansvoorstellingen (4 %). 2 De rapporteur benadrukt in dit verband dat overheidsgeld het voornaamste instrument voor de financiering van culturele activiteiten blijft en vraagt de Commissie en de lidstaten daarom om, in het kader van hun respectieve bevoegdheden, een voldoende groot deel van hun begroting vrij te maken voor overheidssteun aan cultuur. De rapporteur dringt erop aan de toegang te ondersteunen door middel van kortingen voor bepaalde groepen, maar deelt de mening dat deze maatregelen alleen effectief aan een verhoogde deelname bijdragen als ze deel uitmaken van een bredere strategie en zorgvuldig worden gecoördineerd met het nationale cultuurbeleid. Evenzo wijst de rapporteur er met betrekking tot het fiscaal beleid op dat invoering van verlaagde btw-tarieven rechtstreekse subsidies niet kan vervangen, hoewel hij erkent dat een dergelijke maatregel onmiskenbaar mogelijkheden biedt om de deelname aan en de toegang tot cultuur onrechtstreeks te stimuleren, en dringt hij aan op betere coördinatie van het nationale cultuurbeleid en de btw-tarieven die worden toegepast om de deelname aan cultuur te bevorderen. Obstakels en uitdagingen op opleidingsgebied De rapporteur komt tot de slotsom dat vandaag de dag niet het aanbod maar de vraag bepalend is voor de deelname aan cultuur. Volgens recente gegevens van Eurostat over de deelname aan cultuur is niet-deelname aan culturele activiteiten in bijna 40 % van de gevallen te wijten aan een gebrek aan belangstelling en dat is bijzonder verontrustend. 3 De rapporteur is van oordeel dat deze cijfers tekenend zijn voor de obstakels en uitdagingen op opleidingsgebied waarvoor we ons op het vlak van de deelname aan cultuur gesteld zien. De Verslag met de titel "Policies and good practices in the public arts and cultural institutions to promote better access to and wider participation in culture", oktober Eurobarometer nr Eurostat (gegevens van EU-enquête inzake inkomen en levensomstandigheden van 205 (EU-SILC)). PR\4908.docx /3 PE65.438v0-00

12 rapporteur beschouwt het opleidingsniveau als een van de belangrijkste factoren en is van oordeel dat dit niet alleen van invloed is op de mate van deelname aan cultuur, maar vooral ook op de kwaliteit van deze deelname. Hij is er sterk van overtuigd dat het ondersteunen van de vraag, d.w.z. het aanwakkeren van belangstelling voor en het bevorderen van begrip van cultuur door middel van onderwijs, van vooraanstaand belang is voor het vergroten van de toegang tot en de deelname aan cultuur. Hij benadrukt in dit verband de fundamentele rol van scholen bij het vormgeven van culturele behoeften en vaardigheden, evenals de essentiële rol van lokale culturele centra en bibliotheken bij het wegnemen van de obstakels voor de toegang tot en de deelname aan cultuur. Structurele obstakels Wat de structurele obstakels betreft, vestigt de rapporteur allereerst de aandacht op een obstakel van geografische aard, namelijk de afstand tot centra van het culturele leven, zoals schouwburgen, musea, bibliotheken, culturele centra en bioscopen. Uit Eurobarometer nr. 399 komt naar voren dat mensen die op het platteland of op grote afstand van stedelijke centra wonen minder geneigd zijn deel te nemen aan het culturele leven, in de eerste plaats vanwege een gebrek aan culturele activiteiten en pas daarna vanwege de kosten. Interessant genoeg is het gebrek aan belangstelling voor cultuur onder mensen die op het platteland en in kleine steden wonen vergelijkbaar (38 % respectievelijk 37 %), en verschilt dit niet zo heel erg van het percentage onder mensen die in grote steden wonen (32 %). De rapporteur benadrukt in dit verband dat het belangrijk is de vervoersinfrastructuur en steun voor het cultuurtoerisme te verbeteren ter bevordering van de toegang tot culturele instellingen. De rapporteur is zich tevens bewust van de uitdagingen waarvoor we zijn gesteld wat de verbetering betreft van de toegang van mensen met een handicap tot de culturele infrastructuur, culturele activiteiten en de media. Hij wijst er bovendien op dat we niet voldoende gegevens hebben over de toegang van mensen met een handicap tot culturele instellingen. Noch in Eurobarometer nr. 345 over toegankelijkheid in ruime zin noch in Eurobarometer nr. 399 wordt uitvoerig op dit aspect ingegaan. Wat de uitbreiding van het cultuuraanbod betreft, zij gewezen op de bestaande obstakels voor de mobiliteit van kunstenaars en andere beroepsbeoefenaren op cultureel gebied zelf in Europa. Digitale obstakels en uitdagingen De rapporteur benadrukt het belang van direct contact met cultuur en is van oordeel dat digitalisering en onlinetoegang tot culturele inhoud van het allergrootste belang zijn, willen meer mensen toegang hebben tot cultuur en kennis. Hij wijst er tevens op dat door het gebruik van nieuwe technologie voor culturele doeleinden nieuwe, lastig te bereiken of niettraditionele doelgroepen kunnen worden bereikt. Er zij in dit verband aan herinnerd dat er nieuwe vormen van toegang tot en deelname aan cultuur via internet zijn ontwikkeld, deels als gevolg van het toenemende aantal huishoudens met internettoegang, gezien het feit dat tussen 200 en 205 het aandeel EU-huishoudens met internettoegang van 70 % tot 83 % is gestegen. 2 De rapporteur wijst er evenwel op dat deze grote toename tevens onrechtstreeks de aandacht vestigt op het probleem van digitale uitsluiting, dat ook een obstakel vormt voor de toegang tot en de deelname aan cultuur. De rapporteur wijst er in dit verband op dat digitalisering veronderstelt dat de culturele en onderwijsinstellingen en de afnemers zelf nieuwe vaardigheden en kennis verwerven. De rapporteur vestigt met name de aandacht op de noodzaak om het potentieel van nieuwe technologie en digitale mogelijkheden bij culturele Eurobarometer nr Cultuurstatistieken Eurostat van 206. PE65.438v0-00 2/3 PR\4908.docx

13 instellingen te ontwikkelen en deze aan te passen aan de uitdagingen van technologische verandering. Tot slot benadrukt de rapporteur, in het kader van alle activiteiten in verband met de digitalisering en onlinebeschikbaarheid van cultureel materiaal, dat de rechten van scheppende kunstenaars ten volle geëerbiedigd moeten worden en dat er tegelijkertijd naar moet worden gestreefd dat zo veel mogelijk mensen toegang hebben tot culturele inhoud. Conclusies De rapporteur is van oordeel dat vaststelling van en onderzoek naar de hierboven beschreven obstakels van het allergrootste belang zijn voor de vergroting van de toegang tot en de deelname aan cultuur. De rapporteur erkent weliswaar het belang van creativiteit en innovatie als aan cultuur inherente aspecten, maar wijst er tevens op dat het verrichten van artistieke activiteiten door de kunstenaars zelf moet worden vergemakkelijkt en dat burgers toegang moet worden verschaft tot de voortbrengselen van de culturele en creatieve sector. De rapporteur legt sterk de nadruk op het transversale karakter van culturele vraagstukken en hun impact op andere aspecten van het maatschappelijk leven, waaronder het belang van cultuur voor de economische groei. De rapporteur onderkent in dit verband met name dat de nationale overheden van de lidstaten moeten zorgen voor een passende opleiding van kunstenaars en publiek, en de artistieke infrastructuur en het tastbaar cultureel erfgoed moeten beschermen. Door verwezenlijking van de omschreven doelstellingen zal het op lange termijn mogelijk zijn een inclusieve samenleving te ontwikkelen en het actief Europees burgerschap te versterken. PR\4908.docx 3/3 PE65.438v0-00