Uitwisselingscentrum en Verrekening vzw Gerechtelijk Arrondissement Brussel. de Berlaimontlaan Brussel

Transcriptie

1 Uitwisselingscentrum en Verrekening vzw Gerechtelijk Arrondissement Brussel de Berlaimontlaan Brussel Jaarverslag 2003

2 INHOUDSTAFEL ALGEMENE EVOLUTIE 1 EVOLUTIE PER SOORT OPERATIE 2 KOSTEN 5 MANUELE UITWISSELINGEN 5 ACTIVITEITEN EN PERSPECTIEVEN 6 STATISTISCHE BIJLAGE Tabel 1 : Evolutie van het aantal verwerkte operaties 9 Tabel 2 : Evolutie van de verwerkte bedragen 9 Tabel 3 : Verwerkt volume per categorie operaties 10 Tabel 4 : Verwerkte bedragen per categorie operaties 11 Tabel 5 : Spreiding van de afgegeven en ontvangen operaties 12 Tabel 6 : Omschrijving van de statistische categorieën 13

3 1. ALGEMENE EVOLUTIE 1 De in het UCV uitgewisselde volumes en kapitalen van betalingsberichten stijgen gestaag verder. In 2003 verwerkte het UCV voor het eerst meer dan 1 miljard operaties, nl , wat neerkomt op een daggemiddelde van bijna 4,1 miljoen operaties. In vergelijking met 2002 steeg het totaal aantal operaties met 3,4 %. Gemiddeld dagelijks aantal verwerkte operaties Het totaal kapitaal van de uitgewisselde operaties steeg in 2003 met 4,0 %. Dagelijks werd gemiddeld 2,21 miljard EUR verwerkt. Gemiddeld dagelijks verwerkt bedrag (in miljoenen EUR) Het grootste volume in 2003 werd bereikt op 2 juni met betalingsberichten. Het grootste kapitaal op 28 mei met ,63 EUR. De bestaande uitwisselingsrecords werden daarmee niet gebroken. De pieken blijven gedateerd op 2 januari 2002, de eerste werkdag na de introductie van de 1 Zie tabellen 1 en 2 in de bijlage.

4 2. eurobiljetten en euromunten. Er werden die dag betalingsberichten uitgewisseld voor een totaal kapitaal van ,81 EUR. Eind 2003 namen 89 instellingen rechtstreeks of onrechtstreeks deel aan het UCV. Uit onderstaande tabel blijkt dat er 28 aangeslotenen en 61 subaangeslotenen waren. De daling is voornamelijk te wijten aan bankfusies. Twee aangeslotenen ruilden hun statuut voor dat van subaangeslotene, één subaangeslotene werd opnieuw aangeslotene. Aangeslotenen Subaangeslotenen Kredietinstellingen - naar Belgisch recht naar buitenlands recht (waaronder EU) (4) (4) (18) (18) Overige instellingen Totaal EVOLUTIE PER SOORT OPERATIE 2 VOLUMES De groei van het aantal operaties met 3,4 %, uitgedrukt in daggemiddelde, is de resultante van de stijging van de creditoperaties met 4,9 %, de afname van de debetoperaties met 1,5 % en de forse stijging van de domiciliëringen met 7,6 %. Bij de creditoperaties stijgen vooral de geautomatiseerde overschrijvingen (+ 8,9 %). Voor het eerst werden er meer overschrijvingen elektronisch geïnitieerd dan op papier, hoewel ook die nog licht stijgen (+ 0,9 %). De crediteringen die de tegenpartij van de kaartoperaties vertegenwoordigen, stijgen met 5,7 %. Bij de debetoperaties (- 1,5 %) valt vooral de sterke daling van de ATM-operaties op (- 11,1 %). Vorig jaar stegen zij nog fors wat werd toegeschreven aan de overgang op de chartale euro op 1 januari De POS-operaties, die in 2002 nog fors vooruit gingen na een jarenlange daling, stijgen nu licht (+ 2,3 %) terwijl de kredietkaartoperaties stijgen met 8,4 %. 2 Zie tabellen 3 en 4 in de bijlage.

5 3. De PROTON-betalingen zijn in 2003 sterk teruggevallen (- 15,4 %) terwijl ze in 2002 in volumes nog bijna verdubbelden, maar blijven op een niveau dat significant hoger ligt dan dat van Het gebruik van de cheque daalt verder, dit jaar met 18 %. Opvallend in de chequevolumes is de vaststelling dat de gewone cheque ongeveer de helft vertegenwoordigt, terwijl de circulaire cheque en de factuurcheque elk voor ongeveer een vierde van het volume staan. Dit betekent dat de klassiek gebruikte, genormaliseerde cheque nog slechts 0,9 % vertegenwoordigt van het totaal van de verwerkte operaties. De invorderingen van gedomicilieerde facturen stegen in 2003 sterk met 7,6 % en komen daarmee op hun hoogste peil ooit, na enkele jaren van stijgingen en dalingen. De wisselbrief, tenslotte, geraakt steeds verder in onbruik. In 2003 daalde het volume van de categorie Wissels met 12,9 % tot een resterend gebruik van iets meer dan stukken per dag. Verwerkte volumes per soort operatie % * 19% ** 45% 46% 10% 11% 23% 2% 22,5% 1,5% * waarvan 17 % tegenpartij kaartoperaties ** waarvan 17 % tegenpartij kaartoperaties Overschrijvingen Cheques ATM / POS Domiciliëringen Andere (o.a. tegenpartij kaartoperaties) BEDRAGEN De toename van de verwerkte bedragen met 4,0 %, tot ruim 2,21 miljoen EUR uitgedrukt in daggemiddelde, is algemeen en komt voort uit de stijgingen van de creditoperaties (+ 4,4 %), van de debetoperaties (+ 2,5 %) en van de domiciliëringen (+ 8,2 %). Enkel de cheques (- 14,1 %) en de wissels (- 10,9 %) kenden een daling in 2003.

6 4. Bij de overschrijvingen zijn het vooral de geautomatiseerde overschrijvingen die aan belang winnen (+ 6,4 %). De stijging van de kaartbetalingen wordt vooral verklaard door de vooruitgang van de POS-betalingen (+ 6,0 %) want, zoals in de volumecijfers, laten de ATM- en PROTON-betalingen gevoelige dalingen zien (resp. - 6,1 % en - 18,6 %). Toch gingen ook de kredietkaartoperaties er op vooruit (+ 32,4 %). De domiciliëringen gingen in bedragen 8,2 % vooruit Verwerkte bedragen per soort operatie % 3% 3% 12% * 7% 2% 4% 12%** 75% 75% * waarvan 8,2 % tegenpartij kaartoperaties ** waarvan 8,5 % tegenpartij kaartoperaties Overschrijvingen Cheques ATM / POS Domiciliëring Andere (o.a. tegenpartij kaartoperaties)

7 5. KOSTEN De totale reële kosten voor het jaar 2003 worden vastgesteld op EUR (zonder BTW). Dit is EUR meer dan de kosten voor het jaar Indien men abstractie maakt van de investeringskosten voor het project UCV III, bedragen de exploitatiekosten EUR wat EUR meer is dan in Voor het eerst sinds vele jaren stijgen de exploitatiekosten. Deze stijging is toe te schrijven aan de ondersteunings- en onderhoudskosten voor de UCV III toepassing (fase 1) die in 2003 voor de eerste maal gegenereerd worden. De gemiddelde exploitatiekost stagneert evenwel op 0,23 eurocent per operatie gezien het volume aan uitgewisselde betalingsberichten evenveel stijgt als de exploitatiekost. MANUELE UITWISSELINGEN De dalende trend van de laatste jaren in de manuele uitwisselingen is, na de halvering in 2002 door het verdwijnen van de assignatie, vanaf 2003 vermoedelijk aan het uitbodemen. Het aantal operaties daalde nog wel, maar minder sterk, namelijk tot ca cheques per dag in volume (- 10,3 %), en ook de uitgewisselde bedragen vielen verder terug (- 13,4 %). Dit brengt de uitwisselingen in de Verrekenkamer op 9,66 % van de totale waarde van de interbancaire detailbetalingen en op 0,14 % van hun volume. "Interbancaire detailbetalingen" moet hier begrepen worden als het totaal van de betalingsopdrachten verwerkt via het UCV en de Verrekenkamer samen. De Verrekenkamer wisselt sedert 2002 nog vrijwel uitsluitend "grote" cheques uit, zijnde cheques met een tegenwaarde vanaf EUR. Creditoperaties Cheques en diverse debetberichten Assignaties Onbetaalden Totaal Evolutie t.o.v. het voorgaande jaar Aantal ,1 6,9 0,0 0,1 7,1-50,7% Daggemiddelde (in duizenden) ,1 6,2 0,0 0,1 6,4-10,3% Bedragen ,3 301,5 0,0 1,4 303,2-15,8% Daggemiddelde (in miljoenen EUR) ,4 261,1 0,0 1,0 262,5-13,4%

8 6. In 2003 werd voor de eerste maal voor een gans jaar het nieuwe factureringsysteem toegepast, zoals dit in voege is sedert 1 juli De activiteit van de Verrekenkemer is gespreid over 2 Zetels. De Zetel Brussel vertegenwoordigt 95 % van de totale activiteit van de Verrekenkamer, de Zetel Antwerpen de resterende 5 %. ACTIVITEITEN EN PERSPECTIEVEN UCV III-project 2003 stond volledig in het teken van het project UCV III dat als doel heeft tegen 2005 het UCV op technologisch vlak te vernieuwen om de bedrijfszekerheid en efficiëntie in de toekomst te blijven vrijwaren. In het kader van fase 1 van het project vonden reeds een aantal migraties plaats waarbij enkele banken de nieuwe interface CEC Gateway in productie-omgeving in gebruik namen. De meeste banken hadden einde 2003 de CEC Gateway al wel in hun testomgeving in gebruik. Het merendeel van de banken zal echter in het voorjaar van 2004 deze overgang maken van het vroegere, propriëtaire superblok-protocol naar de huidige B2B-standaarden en PKI-beveiliging. De CEC Gateway interface werd door de NBB ontwikkeld en door de privé-partner Accenture, de zgn. "primaire integrator", aangepast om in drie mogelijke configuraties bij de banken-aangeslotenen geïnstalleerd te worden. Aan NBB-zijde wordt de front-end computer vervangen door een "Hub" die de communicatie met de CEC Gateways van de aangeslotenen beheert. Er werd besloten de CEC Gateway verplichtend te stellen als communicatiemiddel van de aangeslotenen met het UCV. Een "CEC Gateway User Group" werd opgericht en gemandateerd om de opeenvolgende releases van de CEC Gateway te plannen, te coördineren en de inhoud ervan te bepalen. Deze groep zal zijn bevindingen en aanbevelingen ter validatie voorleggen aan de raad van bestuur. Als algemene strategie wordt er gemikt op één grote aanpassing (major release) per jaar, aangevuld met een of twee kleine aanpassingen (minor release) en ad-hoc aanpassingen (hot fix) wanneer nodig. Voor het onderhoud en ontwikkeling van de CEC Gateway werd door de aangeslotenen een gemeenschappelijke oplossing uitgewerkt. Er werd een uniform onderhoudscontract opgesteld dat zal gehanteerd worden tussen de leverancier en alle aangeslotenen. De tweede fase van het project behelst de overgang van een IDMS- naar een DB2 databaseomgeving en impliceert het herschrijven van de centrale toepassing. Het fysische ontwerp van de toekomstige database werd opgemaakt en de beheersfuncties van het systeem werden ontwikkeld. De ontwikkelingen in fase 2 zullen afgerond worden in Er wordt echter rekening gehouden met de release-kalenders van de aangeslotenen en gewacht op de release 2.0 van de CEC Gateway om de

9 toepassing te onderwerpen aan de kritische "life-size"- en "stress"-testen, zodat de eigenlijke inproductiename van fase 2 mag verwacht worden tegen de zomer van Assessment door de NBB Oversight Conform artikel 8 van de Organieke Wet van 22 februari 1998 aangaande de NBB evalueert de Oversight Groep van de NBB de doelmatigheid en deugdelijkheid van verreken-, betalings- en effectenvereffeningssystemen. Het assessment werd uitgevoerd op een ogenblik dat het UCV in zijn eigen dynamiek volop in ontwikkeling is en in die zin reeds anticipeerde op het merendeel van de aanbevelingen van de Oversight Groep. Enerzijds zit het project UCV III op kruissnelheid. Deze technologische vernieuwing van het UCV geeft aanleiding tot een volledig vernieuwde gebruikershandleiding, een nieuw reglement en een aangepast beheerscontract tussen de Nationale Bank en het UCV. Anderzijds is er de Wet op de VZW, de internationale VZW en de Stichtingen van 2 mei 2002 (ter wijziging van de Wet op de VZW van 27 juni 1921) die de VZW's nieuwe verplichtingen en vormvereisten oplegt waarmee de VZW UCV zich tegen het einde van 2004 in regel moet stellen. De nieuwe wet noopt onder meer tot wijzigingen op het vlak van de statuten en van de boekhouding van het UCV. Het assessment werd uitgevoerd aan de hand van de zgn. "Core Principles for Systemically Important Payment Systems" die opgesteld werden door het "Committee on Payment and Settlement Systems" van de Groep van 10. Het onafhankelijk eindrapport "Assessment of the CEC" toont aan dat het UCV grotendeels beantwoordt aan deze 10 Core Principles, die toelaten een betalingssysteem op zijn doelmatigheid en deugdelijkheid te toetsen. De enige structurele verbetering ziet de Oversight Groep in bepaalde aspecten van het risicomanagement. Daarnaast doet de Oversight Groep ook een aantal aanbevelingen om de werking van het UCV verder te vervolmaken en om het reglementaire en contractuele kader bij te werken. In de loop van 2004 zullen vrijwel alle aspecten van het UCV sowieso worden vernieuwd en daardoor wordt dan ook meteen een antwoord geboden op de geformuleerde aanbevelingen: * de statuten, om conform te zijn met de nieuwe juridische verplichtingen voor de VZW's * het contract NBB-UCV en de gebruikerslicenties van de CEC Gateway * de gebruikersdossiers, om ze aan te passen aan het UCV III * een reglement, om het risicomanagement structureel en juridisch te onderbouwen, mogelijk middels een vernieuwde procedure van vereffening.

10 8. Internationalisering De European Payments Council (EPC) is een forum voor de Europese privé-banken dat in de schoot van zijn vijf werkgroepen strategische visies ontwikkelt voor de toekomst van het betalingsverkeer in Europa. Op vraag van de EPC Werkgroep Infrastructuur, die de vereisten en het design van een pan- Europees ACH (PE-ACH) tracht te formuleren, heeft het UCV een gap-analyse voorgesteld die de verschillen tussen de technische UCV-formaten en het PE-ACH-formaat blootlegt. In navolging hierop bestudeert het UCV momenteel de haalbaarheid van een mogelijke migratie in de toekomst van de verwerking van het nationale betalingsverkeer naar een centraal Europees platform (PE-ACH). Deze gedetailleerde "feasibility study" brengt de geboden functionaliteiten van het UCV in kaart, alsmede een functionele vergelijking met EBA STEP2, dat beschouwd wordt als de enige PE-ACH die momenteel reeds operationeel is. Bovendien wordt een apart hoofdstuk gewijd aan de financiële analyse van het UCV in de toekomst. De studie moet de nodige management-informatie bieden om de haalbaarheid en de wenselijkheid van een migratie naar een PE-ACH te evalueren.

11 9. STATISTISCHE BIJLAGE Tabel 1 : Evolutie van het aantal verwerkte operaties Jaar Totaal Daggemiddelde Jaarlijkse groei (%) (tot) ,5 % ,0 % ,3 % ,0 % ,5 % ,5 % ,9 % ,5 % ,8 % ,2 % ,4 % Tabel 2: Evolutie van de verwerkte bedragen in miljoenen EUR Jaar Totaal Daggemiddelde Jaarlijkse groei (%) (tot) ,0 % ,3 % ,5 % 1996 (a) ,3 % 1996 (b) ,3 % ,4 % ,3 % ,7 % ,0 % ,4 % ,0 % (a) Tot (b) Vanaf (start van ELLIPS).

12 10. Tabel 3 : Verwerkt volume per categorie operaties (daggemiddelde) Categorie (*) Groei (%) Creditoperaties Overschrijvingen op papier ,9 % Geautomatiseerde overschrijvingen ,9 % Stortingen ,8 % Uit te geven postassignaties Tegenpartij kaartoperaties ,7 % Totaal (1) ,9 % Debetoperaties Cheques ,0 % Verkooppunt-terminals (POS) ,3 % Automatische loketten (ATM) ,1 % Voorafbetaalde kaarten (PROTON) ,4 % Onbetaalde cheques ,8 % Kredietkaartoperaties ,4 % Andere ,0 % Totaal (2) ,5 % Domiciliëringen Invorderingen ,3 % Terugbetalingen ,8 % Onbetaalden ,7 % Totaal (3) ,6 % Wissels Handelswissels ,1 % Onbetaalde wissels ,7 % Andere ,6 % Totaal (4) ,9 % Niet-financiële operaties Wissels - info ,7 % Totaal (5) ,7 % TOTAAL ( ) ,4 % (*) Zie omschrijving in tabel 6. De cursief aangeduide operaties zijn in de grafieken in de tekst gegroepeerd in de rubriek "Andere"

13 11. Tabel 4 : Verwerkte bedragen per categorie operaties (daggemiddelde - in duizenden euro) Categorie (*) Groei (%) Creditoperaties Overschrijvingen op papier ,8 % Geautomatiseerde overschrijvingen ,4 % Stortingen ,6 % Uit te geven postassignaties Tegenpartij kaartoperaties ,4 % Totaal (1) ,4 % Debetoperaties Cheques ,1 % Verkooppunt-terminals (POS) ,0 % Automatische loketten (ATM) ,1 % Voorafbetaalde kaarten (PROTON) ,6 % Onbetaalde cheques ,0 % Kredietkaartoperaties ,4 % Andere ,0 % Totaal (2) ,5 % Domiciliëringen Invorderingen ,7 % Terugbetalingen ,3 % Onbetaalden ,3 % Totaal (3) ,2 % Wissels Handelswissels ,1 % Onbetaalde wissels ,6 % Andere ,1 % Totaal (4) ,9 % TOTAAL ( ) ,0 % (*) Zie omschrijving in tabel 6. De cursief aangeduide operaties zijn in de grafieken in de tekst gegroepeerd in de rubriek "Andere"

14 12. Tabel 5 : Spreiding van de afgegeven en ontvangen operaties per technische aangeslotene Aantal operaties Bedragen (x 1000 EUR) Instelling BANK VAN DE POST FORTIS (*) DEXIA (*) NBB (*) NBB (CVH) BEROEPSKREDIET ABK OVBK CPH COMMERZBANK CBC BANQUE ING (*) KBC (*) DEXIA (ex-artesia) (*) CITIBANK BCH DEUTSCHE BANK NV LLOYDS DELTA LLOYD BANK BILBAO MONTE PASCHI VAN BREDA DELTA LLOYD BANK BANKSYS EUROPABANK DEGROOF (*) DE POST (*) BANK AMERICA ABN AMRO KBC (*) AXA (*) RECORD MERCATOR VDK AGF ARGENTA (*) Leden van de Raad van bestuur

15 13. Tabel 6 : Omschrijving van de statistische categorieën Categorie (*) Toepassing Aardcode Creditoperaties Overschrijvingen op papier 001 0, 1, 5, 6, , 1, 5, 6, 9 Geautomatiseerde overschrijvingen 001 3, 8, G, R, T 006 3, 8, I, R, T, W, Z Stortingen 001 E, F 006 E, F Tegenpartij kaartoperaties 001 C, P, X, Y Debetoperaties Cheques 004 1, 2, 5, X Verkooppunt-terminals (POS) 004 8, Y Automatische loketten (ATM) 004 7, Z Voorafbetaalde kaarten (PROTON) 004 P Onbetaalde cheques 007 1, 2, 5, X Kredietkaartoperaties 004 C Andere 004 9, I 007 9, I Domiciliëringen Invorderingen Terugbetalingen Onbetaalden Wissels Handelswissels 050 2, 3, 6, B B Onbetaalde wissels 052 4, , R Andere C Niet-financiële operaties Wissels - info 080 1, 3, 5, A, N, R (*) De cursief aangeduide operaties zijn in de grafieken in de tekst gegroepeerd in de rubriek "Andere"