UCV UitwisselingsCentrum en Verrekening vzw

Transcriptie

1 UCV UitwisselingsCentrum en Verrekening vzw Gerechtelijk Arrondissement Brussel BTW BE de Berlaimontlaan Brussel Jaarverslag 2009

2 INHOUDSTAFEL ALGEMENE EVOLUTIE 5 EVOLUTIE PER SOORT OPERATIE 6 KOSTEN 9 MANUELE UITWISSELINGEN 9 ACTIVITEITEN 10 PERSPECTIEVEN 12 STATISTISCHE BIJLAGE Tabel 1 : Evolutie van het aantal verwerkte operaties 13 Tabel 2 : Evolutie van de verwerkte bedragen 13 Tabel 3 : Verwerkt volume per categorie operaties 14 Tabel 4 : Verwerkte bedragen per categorie operaties 15 Tabel 5 : Spreiding van de afgegeven en ontvangen operaties 16 Tabel 6 : Omschrijving van de statistische categorieën 17

3 5 ALGEMENE EVOLUTIE 1 In 2009 verwerkte het UCV operaties, het hoogste volume ooit, wat neerkomt op een daggemiddelde van 4,5 miljoen operaties. In vergelijking met 2008 steeg het totaal aantal operaties met 5,6 %. Gemiddeld dagelijks aantal verwerkte operaties In tegenstelling tot de voorgaande jaren steeg het totaal kapitaal van de uitgewisselde operaties nauwelijks. De stijging bleef beperkt met slechts 0,2 % tot 805 miljard EUR, waar, over de laatste vijf jaren, de gemiddelde jaarlijkse stijging ongeveer 7 % bedroeg. Gemiddeld dagelijks verwerkt bedrag (in miljoenen EUR) Zie tabellen 1 en 2 in de bijlage.

4 6 Op 14 april 2009 werd een nieuw record gevestigd voor het dagvolume van verwerkte kapitalen. Op deze dinsdag na het verlengde Paasweekend werd EUR verwerkt. Het vorig record dateerde van 5 mei 2008 ( EUR). Het record van het aantal verwerkte transacties van van diezelfde dag, 5 mei 2008, bleef overeind. Eind 2009 namen 76 instellingen rechtstreeks of onrechtstreeks deel aan het UCV. Uit onderstaande tabel blijkt dat er 20 aangeslotenen (stabilisering) en 56 subaangeslotenen waren. De daling met 2 subaangeslotenen is de resultante van het verdwijnen van 6 subaangeslotenen en 4 nieuwe subaangeslotenen, waarvan een aantal als gevolg van fusies. Aangeslotenen Subaangeslotenen 31/12/ /12/ /12/ /12/2009 Kredietinstellingen - naar Belgisch recht naar buitenlands recht (waaronder EU) (3) (3) (17) (19) Overige instellingen 3 3 Totaal EVOLUTIE PER SOORT OPERATIE 2 VOLUMES Het aantal operaties, uitgedrukt in daggemiddelde, steeg met 5,6 %. Deze stijging is de resultante van een stijging van de creditoperaties (+ 4,7 %), een sterke stijging van de debetoperaties (+ 12,5 %), en een stijging van de domiciliëringen (+ 4,4 %). Bij de creditoperaties blijft de sterke stijging van de transacties die het creditering-luik van de kaarttransacties vertegenwoordigen zich doorzetten (rubriek "Tegenpartij kaartbetalingen"), dit jaar met 9,2 %. Dit bevestigt dat het aantal POS-betalingen en ATM-afhalingen in België fors blijft stijgen. Wat betreft de overschrijvingen, gaat de vergelijking met het verleden van de rubrieken "Overschrijvingen op papier" en "Geautomatiseerde overschrijvingen" niet meer op. De rubriek "Europese (SEPA) overschrijvingen" omvat zowel papieren als elektronische overschrijvingen. Bij de rubriek Europese overschrijvingen wordt geen onderscheid gemaakt tussen het invoerkanaal bij de banken (papier of elektronische media). De daling van zowel de op papier geïnitieerde transacties (- 6,5 %) en de 2 Zie tabellen 3 en 4 in de bijlage.

5 7 geautomatiseerde transacties (- 5,1 %) moet dus worden gerelativeerd. Deze daling wordt gecompenseerd door de Europese overschrijvingen die een forse stijging kenden in vergelijking met vorig jaar. In totaal waren alle soorten overschrijvingen samen goed voor een stijging van 2,4 %. De Europese overschrijvingen startten op een laag pitje, met name 2,7 % van het totaal aantal overschrijvingen in januari 2009 maar groeiden gestaag tot een niveau van 16,1 % in december. Aandeel van de Europese (SEPA) overschrijvingen in het totaal aantal overschrijvingen (in %) 18,0% 16,0% 14,0% 13,8% 16,1% 12,0% 10,0% 9,1% 9,8% 9,7% 11,1% 11,1% 11,5% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 2,7% 2,9% 3,4% 4,4% 0,0% jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2009 De stijgende trend van het aantal transacties van het debet-luik van de kaartverrichtingen die startte in 2008 heeft zich verder gezet. Voor de tweede maal op rij in vele jaren stijgen de debetoperaties voor POS (+ 18,6 %) en ATM (+13,3 %) transacties sterk, en zelfs nog sterker dan in Zoals bij de creditoperaties bevestigt dit dat het aantal kaartbetalingen en afhalingen fors blijft stijgen. Bij de kaartoperaties blijft enkel het volume PROTON-berichten teruglopen, dit jaar met - 5,6 %. De kredietkaartoperaties zetten de stijgende trend voort (+ 1,9 %). Zoals verwacht dalen de cheques verder (- 8,4 %) en, indien men enkel de "genormaliseerde" cheques in beschouwing neemt, is de daling nog een stuk sterker, met name - 18,0 % (tot een gemiddelde van ongeveer cheques per dag). De operaties in de toepassingen domiciliëringen kennen een sterkere stijging dan traditioneel het geval is, met name 4,4 %. Door de stijging van het totaal aantal betalingsberichten in het UCV blijft het aandeel van de domiciliëringsberichten in het UCV stabiel (10,4 %). De wisselbrief, tenslotte, geraakt verder in onbruik. In 2009 was de daling ongeveer even groot als in 2008 (- 16,0 %) tot een resterend gebruik van ca operaties per dag.

6 Verwerkte volumes per soort operatie %* 11% 9% 1% 50% 30%** 10% 10% 1% 49% Overschrijvingen Cheques ATM / POS Domiciliëringen Andere (o.a. tegenpartij kaartoperaties) * waarvan 26 % tegenpartij kaartoperaties ** waarvan 27 % tegenpartij kaartoperaties BEDRAGEN Gezien het aantal transacties gestegen is met meer dan 5 % en de verwerkte bedragen stabiel (+ 0,2 %) bleven, is de gemiddelde waarde van een UCV-betalingsbericht gedaald. De stagnatie van de verwerkte bedragen is vermoedelijk te wijten aan het stilvallen van de economische groei in Alle categorieën van operaties kenden een daling (of stagnatie) van de verwerkte bedragen, behalve de categorieën van de cheques en de kaartbetalingen (met uitzondering van de voorafbetaalde kaarten -PROTON). Bij de creditoperaties stegen de verwerkte bedragen via kaartbetalingen met 5,3 %. Alle overschrijvingen en stortingen samen daalden met 2,1 %. Bij de debetoperaties kende de rubriek "Cheques" een stijging van 22,1 %. Hoewel het gebruik van de cheques gradueel vermindert stijgen de verwerkte kapitalen omdat de cheques die voorheen in de verrekenkamer werden verwerkt, vanaf 21 september 2009 via het UCV worden vereffend. Het aantal van deze cheques heeft geen invloed op de volumes van verwerkte aantallen, in tegenstelling tot de verwerkte kapitalen. De blijvende, sterke stijging van ATM-verrichtingen, dit jaar met 30,3 % is in belangrijke mate toe te schrijven aan de openstelling van de eigen automatische loketten van de bankenn voor niet-cliënten. De verwerkte bedragen via de rubrieken van de domiciliëringen kenden in 2009 een stagnatie (+ 0,0 %). De categorie van de wissels bijvoorbeeld 12,3 % in 2008). kende een grotere daling dan gewoonlijk, namelijk 23,2 % (tegenover

7 9 7% 3% 17%* Verwerkte bedragen per soort operatie % 8% 18%** 70% 68% 3% 3% Overschrijvingen Cheques ATM / POS Domiciliëringen Andere (o.a. tegenpartij kaartoperaties) *waarvan 11,8 % tegenpartij kaartoperaties ** waarvan 12,4 % tegenpartij kaartoperaties KOSTEN De kosten voor 2009 worden vastgesteld op EUR wat EUR lager is dan de kosten voor het jaar De daling is te wijten aan het feit dat er, zoals in 2008, geen nieuwe technische ontwikkelingen plaats vonden. Mede door de stijging van het aantal betalingsberichten daalde de eenheidskost per operatie van 0,34 eurocent in 2008 naar 0,31 eurocent (0,0031 EUR) in MANUELE UITWISSELINGEN Na meer dan 100 jaar operationele werking werden de activiteiten van de Verrekenkamer van België op 21 september 2009 stopgezet. De activiteiten van de Verrekenkamer werden geïntegreerd in het UCV (zie ook verder in dit verslag). Er werd overgeschakeld op een systeem van beeldenuitwisseling van de cheques die in de Verrekenkamer via een semi-manueel systeem verliepen. De uitwisseling van de betalingsberichten en de verrekening van de kapitalen verloopt vanaf die dag via het UCV. Het aantal operaties daalde in 2009 verder tot ongeveer operaties per dag, wat een daling vertegenwoordigt van 21,0 %. De gemiddelde verwerkte kapitalen daalden met 31,5 % tot 120,8 miljoen EUR per dag.

8 10 Creditoperaties Cheques en diverse debet-berichten Onbetaalden Totaal Evolutie t.o.v. het vorige jaar Aantal Daggemiddelde ,1 1,3 0,0 1,4-21,0% ,1 1,7 0,0 1,8-8,9% (in duizenden) Bedrag Daggemiddelde ,1 120,4 0,3 120,8-31,5% ,1 175,9 0,4 176,4-10,4% (in miljoenen EUR) ACTIVITEITEN 2009 Overname van de activiteiten van de Verrekenkamer Op 21 september 2009 werd de operationele werking van de Verrekenkamer van België stopgezet. Vanaf die dag worden de Verrekenkamer-cheques via het UCV uitgewisseld en vereffend, parallel met een nieuw platform voor beeldenuitwisseling (SEDUS). Dit digitaal uitwisselingssysteem wisselt de gescande beelden in parallel uit met de informatie-uitwisseling van het UCV. De uitwisseling van de betalingsgegevens van de cheques gebeurt in het UCV, via de bestaande toepassingen "debetberichten" (004) of "onbetaalde debetberichten" (007). Voor cheques van kleinere bedragen waren er geen wijzigingen voorzien en deze blijven "getrunceerd" uitgewisseld via het UCV. Een uitzondering bestaat voor cheques met zeer hoge bedragen die bilateraal worden uitgewisseld tussen banken. In dit raam werd een nieuwe interbancaire overeenkomst gesloten. Op juridisch vlak werden de activiteiten van de Verrekenkamer geïntegreerd in die van het UCV door in artikel vier van de statuten van het UCV de functie van "Verrekenkamer" toe te voegen. Risicobeheer in het UCV De Werkgroep "Risicobeheer" heeft in 2009 zijn werkzaamheden verdergezet. De bestaande financiële risico's van het UCV werden geanalyseerd en de mogelijke maatregelen om het ontbindingsrisico ("unwinding") te verminderen of te verhinderen werden onderzocht. Een aantal alternatieven werden geselecteerd en, mede op basis van de aanbevelingen van de Groep Oversight (toezicht op betalings- en vereffeningssystemen) van de NBB werd voorgesteld de vereffeningsprocedure aan te passen door meerdere vereffeningscycli per dag in te voeren. 3 Voor 2009 betreft het de eerste 179 bankwerkdagen tot de stopzetting van de Verrekenkamer op 21 september.

9 11 Conformiteit van de UCV regelgeving met de nieuwe wetten betreffende betalingssystemen en betalingsdiensten Naar aanleiding van de nieuwe "Wet betreffende het statuut van de betalingsinstellingen, de toegang tot het bedrijf van betalingsdienstaanbieder en de toegang tot betalingssystemen" van 21 december 2009 (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 19 januari 2010) heeft de raad van bestuur een aantal voorstellen geformuleerd om de toetredingscriteria en deelnamecriteria van het UCV aan te passen. De voorgestelde wijzigingen aan statuten en reglement van het UCV zullen verder worden behandeld in de loop van Een tweede wet, de "Wet betreffende de betalingsdiensten" van 10 december 2009 (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 15 januari 2010), die in voege treedt op 1 april 2010, heeft een impact op de operationele werking van het UCV. De nodige wijzigingen werden reeds voorbereid in Verhuis backup-centrum In juni 2009 is het externe backup-centrum van de Nationale Bank van België (NBB) verhuisd van Mechelen naar de NBB bijbank Antwerpen. Om alle aangeslotenen de kans te bieden kennis te maken met het nieuwe operationele backup-centrum vonden, verleden jaar, de testen uitsluitend plaats in Antwerpen op donderdag 15, dinsdag 20 en donderdag 22 oktober Start uitwisseling DOM 80-mandaten via een centraal bestand Op 1 september 2009 werd het technische platform opgeleverd dat de NBB heeft ontwikkeld, om alle bestaande mandaten voor domiciliëringsopdrachten te centraliseren. Hoewel deze activiteit niet is georganiseerd door het UCV, wordt de technische infrastructuur van de UCV-aangeslotenen gebruikt. Om de Europese domiciliëring (SEPA Direct Debit of SDD) te bewerkstelligen als alternatief voor de huidige DOM80-invorderingen moeten de bestaande mandaatgegevens worden doorgegeven van de bank van de schuldenaar, die ze thans opslaat, via de schuldeisersbank naar de schuldeiser. Sindsdien laden de Belgische schuldenaarsbanken op maandelijkse basis de mandaatgegevens op, zodat de NBB iedere elfde kalenderdag van de maand een vernieuwd centraal bestand ter beschikking kan stellen. Het opladen door de schuldenaarsbanken gebeurt via het technische kanaal van de CEC Gateway, dus met tussenkomst van hun UCV-aangeslotene. De aangeslotenen laden, naast hun eigen mandaatgegevens, ook die van hun UCV-subaangeslotenen op. In totaal werden er in mandaten opgeladen wat meer dan 99 % is van het totaal aantal mandaten in België.

10 12 PERSPECTIEVEN 2010 Risicobeheer in het UCV Het project om de vereffeningsprocedure aan te passen door meerdere vereffeningscycli per dag uit te voeren, zal worden gestart in Conformiteit van de UCV regelgeving met de wet betreffende de toegang tot betalingssystemen De impact van de nieuwe "Wet betreffende het statuut van de betalingsinstellingen, de toegang tot het bedrijf van betalingsdienstaanbieder en de toegang tot betalingssystemen" op het UCV zal verder worden onderzocht en voorstellen zullen worden geformuleerd om de toetredingscriteria en deelnamecriteria van het UCV aan te passen zodanig dat de stabiliteit en veiligheid van het systeem blijft behouden. Off-load Mainframe In de loop van 2010 organiseert de NBB de migratie van al haar mainframetoepassingen naar Unix servers en naar een Oracle database omdat het onderhoud van de mainframe niet meer kan verzekerd worden. Het UCV deelt in deze migratie welke volledig transparant zal zijn voor de aangeslotenen. Er zal evenwel aan de aangeslotenen worden gevraagd deel te nemen aan een aantal testen.

11 13 STATISTISCHE BIJLAGE Tabel 1 : Evolutie van het aantal verwerkte operaties Jaar Totaal Daggemiddelde Jaarlijkse groei (%) (tot) ,5 % ,5 % ,9 % ,5 % ,8 % ,2 % ,4 % ,9 % ,7 % ,5 % ,7 % ,1 % ,6 % Tabel 2: Evolutie van de verwerkte bedragen (in miljoenen EUR) Jaar Totaal Daggemiddelde Jaarlijkse groei (%) (tot) ,3 % ,4 % ,3 % ,7 % ,0 % ,4 % ,0 % ,9 % ,2 % ,8 % ,6 % ,5 % ,2 %

12 14 Tabel 3 : Verwerkt volume per categorie operaties (daggemiddelde) Categorie (*) Groei (%) Creditoperaties Overschrijvingen op papier ,5 % Geautomatiseerde overschrijvingen ,1 % Europese (SEPA) overschrijvingen ,6 % Stortingen ,3 % Tegenpartij kaartoperaties ,2 % Totaal (1) ,7 % Debetoperaties Cheques ,4 % Verkooppunt-terminals (POS) ,6 % Automatische loketten (ATM) ,3 % Voorafbetaalde kaarten (PROTON) ,5 % Onbetaalde cheques ,0 % Kredietkaartoperaties ,9 % Andere ,0 % Totaal (2) ,5 % Domiciliëringen Invorderingen ,2 % Terugbetalingen ,0 % Onbetaalden ,6 % Totaal (3) ,4 % Wissels Handelswissels ,2 % Onbetaalde wissels ,1 % Andere ,5 % Totaal (4) ,0 % Niet-financiële operaties Wissels - info ,4 % Totaal (5) ,4 % TOTAAL ( ) ,6 % (*) Zie omschrijving in tabel 6. De cursief aangeduide operaties zijn in de grafieken in de tekst gegroepeerd in de rubriek "Andere"

13 15 Tabel 4 : Verwerkte bedragen per categorie operaties (daggemiddelde - in duizenden euro) Categorie (*) Groei (%) Creditoperaties Overschrijvingen op papier ,6 % Geautomatiseerde overschrijvingen ,8 % Europese (SEPA) overschrijvingen ,0 % Stortingen ,3 % Tegenpartij kaartoperaties ,3 % Totaal (1) ,0 % Debetoperaties Cheques ,1 % Verkooppunt-terminals (POS) ,8 % Automatische loketten (ATM) ,3 % Voorafbetaalde kaarten (PROTON) ,8 % Onbetaalde cheques ,8 % Kredietkaartoperaties ,3 % Andere ,0 % Totaal (2) ,4 % Domiciliëringen Invorderingen ,5 % Terugbetalingen ,1 % Onbetaalden ,4 % Totaal (3) ,0 % Wissels Handelswissels ,4 % Onbetaalde wissels ,9 % Andere ,0 % Totaal (4) ,2 % TOTAAL ( ) ,2 % (*) Zie omschrijving in tabel 6. De cursief aangeduide operaties zijn in de grafieken in de tekst gegroepeerd in de rubriek "Andere"

14 16 Tabel 5 : Spreiding van de afgegeven en ontvangen operaties per technische aangeslotene Aantal operaties Bedragen (x 1000 EUR) Instelling BANK VAN DE POST BNP Paribas Fortis (*) DEXIA BANK BELGIE (*) NATIONALE BANK VAN BELGIE (*) ANTWERPS BEROEPSKREDIET BANQUE CPH COMMERZBANK A.G ING BELGIUM (*) CITIBANK INTERNATIONAL PLC DEUTSCHE BANK N.V DELTA LLOYD BANK BANK J. VAN BREDA & C (*) ATOS WORLDLINE EUROPABANK DE POST (*) BANK OF AMERICA N.A ABN - AMRO BANK - BELGIAN BRANCH KBC BANK (*) AXA BANK EUROPE (*) VDK SPAARBANK ARGENTA SPAARBANK (*) Leden van de Raad van bestuur op 31/12/

15 17 Tabel 6 : Omschrijving van de statistische categorieën Categorie (*) Toepassing Aardcode Creditoperaties Overschrijvingen op papier 001 0, 1, 5, 6, , 1, 5, 6, 9 Geautomatiseerde overschrijvingen 001 3, 8, R, T 006 3, 8, I, R, T, W, Z Europese (SEPA) overschrijvingen 101 * 102 * Stortingen 001 E, F 006 E, F Tegenpartij kaartoperaties 001 C, P, X, Y Debetoperaties Cheques 004 1, 2, 5, X Verkooppunt-terminals (POS) 004 8, Y Automatische loketten (ATM) 004 7, Z Voorafbetaalde kaarten (PROTON) 004 P Onbetaalde cheques 007 1, 2, 5, X Kredietkaartoperaties 004 C Andere 004 9, I 007 9, I Domiciliëringen Invorderingen Terugbetalingen Onbetaalden Wissels Handelswissels 050 2, 3, 6, B B Onbetaalde wissels 052 4, , R Andere C Niet-financiële operaties Wissels - info 080 1, 3, 5, A, N, R