Geluk maakt de GGz gelukkig? Arjan Braam psychiater crisisdienst Utrecht opleider psychiatrie Altrecht

Transcriptie

1 Geluk maakt de GGz gelukkig? Arjan Braam psychiater crisisdienst Utrecht opleider psychiatrie Altrecht

2 550 jaar Altrecht De toekomst van de GGZ? Wim Snellen & Koen Wouda Waar staat Altrecht voor? Patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek Ook: reflectie Geluk & GGz reacties!

3 Wim Snellen Koen Wouda Casper Nusselder Berno van Meijel

4

5 vandaag s ochtends Panoramisch: beschouwende benaderingen s middags GGZ specifiek: Hersenen en geluk Geluk en hulpverlening 3x poëtisch intermezzo Muzikale omlijsting: Cloud Nine

6 Geluk en GGz: proefschriften H.C. Rümke 1923 (Leiden) Phaenomenologische en Klinisch-Psychiatrische Studie over Geluksgevoel Yowon Choi 2011 (Nijmegen) Pathways to Happiness, Psychological resources for Happiness Ad Bergsma 2011 (Rotterdam) Imperfectly happy - Onvolmaakt geluk

7

8

9

10

11

12 Altrecht 2010: 154 gebouwen op ca. 24 locaties, 3 grote terreinen en ca m2

13

14 H.C. Rümke

15 Proefschrift Rümke 1923 Phaenomenologische en Klinisch- Psychiatrische Studie over Geluksgevoel

16 Uitgangspunten (1923) psychiatrie: zielsziekten als hersenziekten psychologie verwaarloosd Kraepelin als handig groepeerder van slecht begrepen feiten leer van Freud (eenzijdig, overdrijvingen, maar wel waardevol) tijd voor Phaenomenologie (Jaspers), basis = invoelen

17 Doelstelling & vraagstelling Fenomenologische methode toepassen ter differentiatie en ontleding van klinisch waargnomen toestanden, waarin geluksgevoel doorleefd wordt 1. Vooroordeelloze beschrijving: wat patiënt zelf doorleeft staat centraal statisch begrip van de toestand 2. Genese, psychologische voorwaardes van het optreden, invoelbaarheid, begrijpelijke relaties 3. Prognostische betekenis

18 alles overheersend geluksgevoel verandering der objectieve werkelijkheid het gevoel dat alles diepe zin heeft meerdere klaarte meerdere diepte

19 Onderzoek op basis van casuistiek Valeriuskliniek, Amsterdam Mensen van zekere geestescultuur 5000 ziektegeschiedenissen: n = 9 (en nog 9 erbij uit literatuur) 1. Geluksgevoel als syndroom overheerste 2. Door patient zelf als geluksgevoel aangegeven, als het hoogste denkbare gevoel 3. terwijl dit ook epicritisch als een geluksgevoel moest worden beschouwd (niet: dementia paralytica en manische psychose)

20 Fenomenologische analyse 1 kwalitatief niet gelijk (al is dit subjectief) aan Vreugde Blijdschap Lust Genot Behagelijkheid Euphorie geluk past in diepste laag; meest eigenlijke ikgevoelens geluksgevoel vooronderstelt een zekere mate van psychische gerijptheid

21 Fenomenologische analyse 2 bewustwording Geen droomtoestand Het beleeven tekent zich met groote scherpte af, details nauwkeurig herinnerd (hypermnesie) Andere fenomenologische elementen (act en intentie): gb

22 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven a. Veranderde aspecten der buitenwereld

23

24

25 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven a. Veranderde aspecten der buitenwereld de natuuraanschouwing neemt een enorme plaats in

26 Opleidelingen psychiatrie Altrecht 2011

27 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven a. Veranderde aspecten der buitenwereld de natuuraanschouwing neemt een enorme plaats in én de bewondering van de mens voor zijn soort

28 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven (vervolg) b. veranderde tint der innerlijk ervaarbare werkelijkheid oneindige dankbaarheid durven aanvaarden, durven genieten onuitputtelijk geduld, grote rust

29 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven (vervolg) b. veranderde tint der innerlijk ervaarbare werkelijkheid oneindige dankbaarheid durven aanvaarden, durven genieten onuitputtelijk geduld, grote rust bij allen vormt religieus gevoel een deel van de inhoud van de geluksdoorleving

30 Fenomenologische analyse 3 Wijze van doorleven (vervolg) c) gedroomde buitenwereld dagdroom, wensvervulling. d) noch uiterlijk, noch innerlijk doorleefd, alleen het geluksgevoel zelf Geluksroes Auraverschijnsel bij epileptisch insult Tijdzin opgeheven Extase

31 Fenomenologische analyse het fundamentele ik verandert niet; geen depersonalisatie 5 geluksdoorleving en religieus gevoel bij sommigen volgt het religieuze gevoel op het geluksgevoel (wsch. uit drang tot verklaring) bij andere v.v. wanneer er géén religieus gevoel bij optreedt, komen er toch dezelfde kenmerken

32 Fenomenologische analyse motivering van het geluksgevoel voorafgaande toestand hoogstens als een reliëf gevend contrast een motief voor het geluksgevoel wordt bijna nooit gevoeld (behoudens religieuze geluksgevoelens) 7 invoelbaarheid het geluksgevoel is in alle gevallen invoelbaar is op zichzelf niet pathologisch te noemen de doorlevingswijze niet altijd

33 Geluksgevoel: de negen casus 3x degeneratiepsychose 3x geneeslijke psychose NAO (ecnoia) 2x arteriosclerosis cerebri 1x schizophrenie Prognose 7x gunstig

34 Korte reflectie (ABr) 1. De manische toestand wordt tekort gedaan. 2. Rümke oordeelt niet over geluk ten tijde van pathologie als pathologisch gegeven Geluk blijft een invoelbaar gegeven voor iedereen. 3. Onderstroom: het is ook een studie over geluksgevoel en religieuze / spirituele ervaringen (uitgediept door Van Belzen)

35

36 een zeer prettige dan wel prikkelende dag

37

38

39

40 Proefschrift Ad Bergsma 2011 Imperfectly happy - Onvolmaakt geluk Deel 2 Psychische stoornissen en geluk NEMESIS N = 7076 CIDI, SF j bevolkingsstudie 1996, 1997, 1999 Hoe vaak gedurende de afgelopen 4 weken was u een gelukkig mens? Altijd (6) meestal (5) vaak (4) soms (3) zelden (2) nooit (1)

41 Ad Bergsma e.a. (J Positive Psychol) Enkele geselecteerde uitkomsten Zonder psychiatrische stoornis: geluksscore 5 Major depression en OCD: laagste scores <3 Bipolaire stoornis 3.5 Alcoholmisbruik 4.8 Alcoholafhankelijkheid 4.3 Multivariaat: major depression blijft significant laag 68% met stoornis voelde zich minstens vaak gelukkig 89% zonder stoornis

42 Ad Bergsma e.a. (J Positive Psychol) Enkele geselecteerde uitkomsten vaak gelukkig of vaker: 68% met stoornis 89% zonder stoornis Van degenen die zich zelden of nooit gelukkig voelden, had 84% een life-time psychiatrische stoornis, en 58% had een huidige stoornis. Happy life years zonder stoornis: 63 j.

43 Ad Bergsma e.a. (J Positive Psychol) Enkele geselecteerde uitkomsten Happy life years zonder stoornis: 63 j. Depressie (laatste maand): Angststoornis (,,): -14j -32 j Middelengerelateerde stoornis (,,) -10j