1. Opening, mededelingen en installatie nieuw Statenlid Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda... 6

Transcriptie

1 Inhoud 1. Opening, mededelingen en installatie nieuw Statenlid Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda... 6 A1. Vaststelling kaders Omgevingsvisie... 6 A2. Afwegingskader voor het in de toekomst uit te zetten provinciaal vermogen A.3 Uitgangspunten revolverend fonds voor stuwende Groninger MKB-bedrijven A4. Gebruik bestrijdingsmiddelen bij lelieteelt (op verzoek van de fractie van GroenLinks) B.1 Vervolg van het RSP project Verbetering busverbinding corridor West B.2 Vaststelling reikwijdte en detailniveau plan-milieueffectrapport Droge Voeten B.3 RSP-project Facelift Noordelijke Stations B.4 Project IT Academy Noord-Nederland te subsidiëren B5. Bekrachtiging geheimhouding 2 bijlagen over de voorgenomen verkoop van Attero Ingekomen brieven Notulen van de vergaderingen van Provinciale Staten van 8 januari en 29 januari Kortetermijnagenda volgende cyclus commissievergaderingen Vacature plaatsvervangend voorzitter commissie Grote Projecten Sluiting

2 2

3 Voorzitter: M.J. van den Berg, commissaris van de Koning Griffier: mevrouw H. Engels-van Nijen Aanwezig 40 Statenleden: N. Bakker (VVD), B. Batterman (PvdA), J. Batting (PvdA), mevrouw S.M. Beckerman (SP), mevrouw A. Beenen (PvdA), R.H. van der Born (ChristenUnie), mevrouw L.K. Broekhuizen-Smit (PvdA), P.H.R. Brouns (CDA), mevrouw G. van Galen (GroenLinks), mevrouw P.W. Geerdink (VVD), mevrouw P. de Graaf-Drijvers (D66), mevrouw S.J.F. van der Graaf (ChristenUnie), mevrouw D. Gruben-Abbas (PvdA), mevrouw A.A.H. Hazekamp (PvdD), mevrouw K.A. Hazewinkel (PvdA), H.L. Hilarides (VVD), mevrouw N. Homan (GroenLinks), W. Hut (VVD), A.J.M. van Kesteren (PVV), F.A.M. Keurentjes (CDA), mevrouw A.G. van Kleef-Schrör (CDA), R.M. Knegt (CDA), S.J. Krajenbrink (CDA), J.H. Mastenbroek (SP), J. Meesters (VVD), H. Miedema (GroenLinks), mevrouw I.P.A. Mortiers (PvdA), D. Ram (PVV), R.D. Rijploeg (PvdA), R.J. Schoenmaker (PvdA), G.J. Steenbergen (ChristenUnie), C. Swagerman (SP), mevrouw G. Uuldriks-Van der Wielen (PvdA), mevrouw L. Veenstra (SP), J.W.M. Veerenhuis-Lens (Vrij Mandaat), R. Visser (PvdA), J.D. de Vries (D66), J. Wolters (SP), mevrouw E.M. Wulfse (VVD), T. Zwertbroek (D66) Afwezig: C.M. Bezuijen (SP), L.A. Dieters (PvdA), M.W.H. Jansen (PVV) Aanwezige leden Gedeputeerde Staten: mevrouw M. Besselink, M. Boumans, mevrouw Y.P. van Mastrigt, W.J. Moorlag, H. Staghouwer 1. Opening, mededelingen en installatie nieuw Statenlid De VOORZITTER: Allemaal van harte welkom. Ik zou zeggen: zoekt u uw plekje op, dan kunnen we van start gaan. Welkom in de eerste plaats aan de gasten van de Staten. Een aantal van u mocht ik vanochtend al zien hier in het atrium. Uw gastheer is de heer Brouns van de CDA-fractie en ik wens u allemaal een heel mooie ochtend toe op dat bijzonder fraaie schellinkje van ons. En de publieke tribune kijkt net als ieder die dat wil per computer mee met de streaming en kan hier zo alles volgen. Dus we zijn allemaal in beeld. We hebben afwezigheidsmeldingen van Matthijs Jansen van de PVV. Ook van Bert Dieters, hij heeft zojuist gehoord dat hij opa is geworden en die wou daar spoorslags heen. Dus bij dezen gefeliciteerd, Bert. Mevrouw VEENSTRA (SP): De heer Bezuijen is ook aanwezig. De VOORZITTER: Oké, dank. Is genoteerd. Ik had eigenlijk moeten beginnen met moi!. Want het is weer Meertmoand Dialectmoand: we geven deze maartmaand aandacht aan onze streektaal, een mooie traditie hier. Ten minste bij één onderwerp krijgt u de gelegenheid voor zover u wilt en kunt om in eigen spreektaal te spreken. Nogmaals: daarbij wordt het Nederlands niet uitgesloten. Ik nodig degenen die ons mooie dialect machtig zijn, van harte uit daarvan gebruik te maken. Maar om een beetje in de stemming te komen we kunnen niet elk jaar Ede Staal draaien met zijn liedjes hebben we nu iets heel bijzonders. Er zal een Gronings gedicht worden voorgedragen door mevrouw Gruben-Abbas. Gaat uw gang. Mevrouw GRUBEN: [Leest een Groningse liedtekst voor uit Liesterkrallen 100 Grunneger gedichten van de Stichting t Grunneger Bouk. Dit is een gedicht van de hand van Cornelis Mulder.] De VOORZITTER: Dank voor die mooie ode aan onze Groninger taal. En daar zit ook wel weer een mooie gemeenschappelijke boodschap in, waar we met zijn allen ook achter staan. Voor we verdergaan met de agenda van vandaag en het vaststellen ervan hebben we als Staten eerst het afscheid van een lid uit ons midden en we installeren ook een nieuw lid. Maar eerst het afscheid van Mario Post. Beste Mario, je staat bekend als een man die woord houdt, een man van de inhoud, een man die integer is en ook een man die zegt waar het op staat, zonder en dat is een kwaliteit afbreuk te doen aan de mening van een ander. En dat waarderen we hier met elkaar denk ik alleen bijzonder. Zo kennen we jou als Statenlid. Uit betrouwbare bron als je iets gezegd hebt, moet je immers altijd uitkijken heb ik vernomen dat je woord houden een 3

4 eigenschap is die je al op jonge leeftijd bezat. Zo is mij verteld dat je als kind geen huisdier mocht hebben, waarop je tegen je moeder zei: Als ik later groot ben, koop ik een kinderboerderij. En zie: zoveel jaren later woon je in Muntendam en ben je volgens eigen zeggen een verwoed hobbyboer met schapen, kippen en Lakervelder koeien. En je vindt daarin een mooie afwisseling met je baan bij het waterschap en je werk in de politiek voor GroenLinks. Onlangs heb je laten weten je werk voor de Staten neer te leggen om ruimte te maken voor nieuwe rollen en jong talent binnen de fractie van GroenLinks. En vandaag nemen we afscheid van jou als lid van Provinciale Staten en dan is het altijd even de tijd voor een korte terugblik. Sinds maart 2011 ben je actief als Statenlid en fractievoorzitter van GroenLinks voor de provincie Groningen en je maidenspeech hield je op 14 april Dat was overigens niet je eerste maidenspeech, je politieke carrière begon twintig jaar geleden bij de gemeente. In 1990 werd je politiek actief voor GroenLinks in de gemeente Menterwolde eerst als raadslid en daarna was je acht jaar wethouder met onder andere milieu, onderwijs, jeugd en cultuur in je portefeuille. En die schat aan ervaring kon jij ook heel goed gebruiken in je rol als Statenlid. We konden ook voelen dat daar meer doorleefde bestuurlijke ervaring in zat. En dat hebben we dan ook tijdens die debatten regelmatig gemerkt. Ik moet zeggen: ik vond zelf het debat nog heel recent was dat in de Staten over de gemeentelijke herindeling van afgelopen januari daarbij een absoluut hoogtepunt. Je hebt het vermogen om vanuit je eigen perspectief en eigen ervaring jezelf en anderen een spiegel voor te houden. En daarbij verkies je de inhoud boven het politieke spel hoewel je dat op zichzelf best goed kunt spelen en ook mooi vindt en verlies je ook nooit de politiek-bestuurlijke realiteit uit het oog. Juist in dat debat liet je eigenlijk zien hoe je je eigen ervaringen, opvattingen en principes toch plaatst tegenover wat je meemaakt en in consistentie leidt dat bij jou ook tot een aantal conclusies. Dat is mooi als mensen aan de hand van hun eigen bestaan ook kunnen reflecteren, ervan kunnen leren en dat met anderen kunnen delen. Je geeft anderen graag de ruimte, maar je houdt wel van vasthouden aan een uitgezette koers. Zo heb ik jezelf leren kennen als wethouder van Menterwolde en zo hebben ik en wij jou meegemaakt als Statenlid. Dat alles heeft jou erkenning en waardering opgeleverd hier in de Staten. Ook tijdens de presidiumvergaderingen was je daardoor een constante en verbindende factor en je hebt de politieke arena vanuit heel veel verschillende invalshoeken bekeken als bestuurder en als volksvertegenwoordiger. En de overstap van bestuur in de laatste fase naar de oppositie kostte jou op zichzelf ook weinig moeite. Daar zeg ik wel bij dat ik heel goed snap dat je toch in je verschillende rollen dat bestuurlijke toch zo gegroeid bent dat je gewoon niet houdt van het scherp zijn alleen om het scherp zijn. Daar ben je niet van. Je inzet was altijd 100 procent. Niet alleen in het debat, ook tijdens de activiteiten met de Staten. Daarbij wordt gedacht aan je enthousiasme tijdens de Open Monumentendag in september 2013, waar je samen met Lian Veenstra van de SP en Truus van Kleef van het CDA een fietstocht organiseerde langs historische monumenten in Zuid- en Noordbroek. Je zorgde zelfs voor publiciteit in het lokale suffertje en je bent inmiddels een verzamelaar van provinciale fietstasjes. Ik heb gehoord dat iedere fiets bij jou thuis voorzien is van deze gadgets. Ook ben je sinds de digitalisering van Provinciale Staten een grote fan van de ipad. Dan ga ik even terug naar het begin van mijn speech. Ik zie een mooi beeld opdoemen. In dat beeld zie ik jou zitten op een bankje achter je huis met je ipad op schoot, je puppy aan je voeten, kijkend naar de Lakervelder koeien, schapen en kippen. Je luistert met trots naar de bijdrage van GroenLinks tijdens de Statenvergadering en denkt met veel plezier terug aan jouw tijd als lid van de Provinciale Staten. Beste Mario, namens de Staten en het College van GS bedank ik je voor je inzet als Statenlid. Ik wens je veel succes toe in je dagelijkse werk en privéleven. En graag bied ik je het volgende aan: natuurlijk de traditionele Waterman-pen, natuurlijk een bos bloemen én een straatnaambordje: Kinderboerderij Post. [Overhandigt de attenties aan de heer Post. Applaus.] De heer POST (GroenLinks): Ik heb nog even bij de griffie gekeken, maar voor een afscheidsrede geldt de spreektijdbeperking niet. En ik heb ook begrepen dat er maar een korte agenda is, dus er is mij van diverse kanten verzocht om de boel toch enigszins aan de gang te houden. Het mooie aan afscheid nemen ik ben daar inmiddels ook ervaringsdeskundige in is dat je heel veel prachtige woorden naar je toe krijgt. En het begin van de vergadering ging over Meertmoand Dialectmoand. Zoals u kunt horen ben ik geen Groninger, maar dat bracht mij wel even in de verleiding om iets te zeggen. Niet over de Groninger taal maar wel over de Groninger cultuur. Toen ik wethouder was in de gemeente Menterwolde, kreeg ik het allergrootste compliment van een Muntendammer die een Muntendammer kan maken. Hij zei: D r binnen slecht en háíle slechte wetholders. En doe bist n slechte. Tot zover mijn beperking als het gaat om het Gronings. 4

5 Beste mensen, in de GroenLinks-fractie vindt een energietransitie plaats. Sorry, meneer Van Kesteren, dat u dat woord nog een keer moet horen. Mijn fossiele energie wordt ingeruild voor de immer hernieuwbare energie van Nienke Homan en Gerda van Galen. Wij denken dat dat een duurzame oplossing is. De tijd zal het leren, maar ik heb daar alle vertrouwen in. Ik zou u graag allemaal persoonlijk even willen toespreken. Dat is natuurlijk onmogelijk, maar ik wil dat wel doen door drie personen te noemen en daarmee alle personen in deze zaal te danken. Dan begin ik met een niet voor de hand liggend iemand wellicht: Ton van Kesteren. Wij zijn, Ton, het zelden eens geweest in deze vergaderzaal. Maar dat heeft ons er niet van weerhouden om in fatsoenlijke, keurige en heel plezierige omgangsvormen met elkaar te werken. En ik wil jou en je collega s daarvoor hartelijk danken. Ik denk dat dat een kwaliteit is in dit huis die we moeten koesteren met elkaar. De tweede persoon die ik wil danken, is Nettie Engels en met haar de griffiemedewerkers voor de fantastische ondersteuning gedurende de afgelopen jaren. Maar niet alleen de griffie, ook de catering, de facilitaire diensten, de receptie: alle medewerkers hebben ervoor gezorgd dat ik mij buitengewoon thuis heb gevoeld in dit huis. Ook dat is een kwaliteit die we met elkaar moeten zien vast te houden. En ten slotte Max van den Berg. Max, in jouw rol dit keer als voorzitter van Gedeputeerde Staten. Want ik heb zowel in mijn rol als oppositielid als in die van coalitielid mij zeer betrokken gevoeld bij het Dagelijks Bestuur. En ik dank ook hen voor die prettige samenwerking. Ook dat vind ik een groot goed in dit huis. Ik heb net de naam van Nettie genoemd. Ik zou u allen in ieder geval het advies willen geven om heel goed naar haar adviezen te luisteren, want de nieuwe lijnen die we met elkaar ook in het presidium hebben besproken, maken uw werk straks niet meer mijn werk overzichtelijker, rolvaster en betekenisvoller. En ik denk dat dat een heel waardevolle bijdrage kan zijn. Ik laat het werk los. Het werk is niet zo moeilijk los te laten, het loslaten van personen gaat me aanzienlijk moeilijker af. Maar er zijn twee dossiers die ik inderdaad achter mijn huis op dat bankje naast mijn vrouw met mijn puppy aan mijn voeten zal volgen. En dat zijn de jeugdzorg en de herinrichting. En bij de jeugdzorg wens ik u de kunst van het warme loslaten en wat betreft het herinrichtingsdossier wens ik u de kunst van het warme verbinden. Ik volg u graag en wens u heel veel succes. De heer VAN KESTEREN (PVV): Mario, ik wil jou nog bedanken voor de prettige samenwerking. Inderdaad ging het soms wel eens hard tegen hard, maar wat mij bijgebleven is, is dat je je vaak irriteerde aan mij vanwege het feit dat jij geen antwoord kreeg op je vragen. De heer POST (GroenLinks): Ik kan me daar nog iets van herinneren, inderdaad. De heer VAN KESTEREN (PVV): Toen zat ik even na te denken over wat ik Mario Post nou zou geven bij zijn afscheid en toen heb ik het volgende bedacht. We hebben ook een partij ideoloog zoals alle met name linkse partijen dat hebben en dat is Martin Bosma. En die heeft een boek geschreven en dat gaat over het moment dat hij zich bekeerde tot de PVV. Hij was journalist en zoals u weet is er in het journaille altijd één geluid dat je hoort en daar kon hij moeilijk mee leven. Hij heeft dit boek geschreven en ik wil je dit boek geven. Ik heb daar zelf ook een woordje in geschreven: Beste Mario, wellicht geeft dit boek wél de antwoorden op de vragen die jij aan de PVV stelde. Ik zal het je nu geven en bedankt voor de prettige samenwerking. De VOORZITTER: Fijn zo. We gaan zometeen ook even Mario een hand geven en afscheid van hem nemen. Maar we doen eerst nog even het stukje waarbij we ook een nieuw lid installeren. Dus dat gaat als volgt: dat betreft mevrouw Van Galen. Zij is natuurlijk geen onbekend in ons midden, ze is momenteel burgercommissielid en daarvoor moet weer even de vaste procedure worden afgewerkt hoewel we dat eerder al met haar gedaan hebben. Dat betekent dat ik de leden van de commissie voor het onderzoek van de geloofsbrieven verzoek naar voren te komen om het onderzoek uit te voeren. En ik zou graag mevrouw Beenen, mevrouw De Graaf-Drijvers en de heer Steenbergen willen vragen die eer op zich te nemen. En als u even op uw plaats blijft zitten, dan schors ik even de vergadering en krijgen we zometeen het vervolg. [Schorsing van 2 minuten.] De VOORZITTER: De vergadering is heropend. Het woord is aan de voorzitter van de onderzoekscommissie van de geloofsbrieven, mevrouw Beenen. 5

6 Mevrouw BEENEN (voorzitter commissie onderzoek geloofsbrieven): De commissie heeft het onderzoek naar de geloofsbrieven uitgevoerd. En de commissie heeft het volgende geconstateerd: mevrouw Van Galen heeft de benoeming van het centraal stembureau geaccepteerd, mevrouw Van Galen heeft geen onverenigbare openbare betrekkingen en uit het uittreksel uit de BGA blijkt dat mevrouw Van Galen in de provincie woonachtig is en in bezit is van de Nederlandse nationaliteit. De commissie is dan ook van mening dat niets de toelating van mevrouw Van Galen in deze Staten in de weg staat. De VOORZITTER: Dan dank ik de commissie voor haar werkzaamheden en staat ons niets meer in de weg om mevrouw Gerda van Galen te verzoeken om binnen te komen. [Hierna neemt hij de verklaring en belofte af bij mevrouw Van Galen.] Na deze benoeming als lid van onze Staten feliciteer ik u van harte en schors ik deze vergadering voor de felicitaties aan de heer Post en uzelf. [Applaus.] [Schorsing van 17 minuten.] 2. Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda a. Behandelvoorstellen (bekrachtiging) De VOORZITTER: Ik heropen de vergadering. We hebben de opening van de vergadering gehad en dan zijn we toe aan het meer directe en praktische deel van ons werk: de behandelvoorstellen en de vaststelling van de agenda. We hebben vier bespreekpunten op de agenda staan. Het laatste punt beperkt zich tot het indienen van twee moties en een toelichting daarop door de indieners. Dan hebt u op maandag en dinsdag nog een tweetal brieven nagezonden gekregen en die zijn toegevoegd aan de ingekomen stukken. Dan de spreektijd. Het voorstel is acht minuten per fractie en dat levert het College dertig minuten op. Akkoord? Dat is het geval. Zonder beraadslaging of stemming vastgesteld. b. Vaststelling agenda (A- en B-lijst) Zonder beraadslaging of stemming vastgesteld. 3. Bespreekpunten A1. Vaststelling kaders Omgevingsvisie Voordracht van Gedeputeerde Staten van 28 januari 2014, nr , PPM, betreffende vaststelling van de kaders van de Omgevingsvisie en de vertrekpunten van de dialoog (nummer 7/2014) inclusief bijlagen. Hierbij wordt betrokken: Brief van de Natuur en milieufederatie Groningen d.d. 20 februari 2014 betreffende reactie, namens meerdere organisaties, op de Omgevingsvisie. De heer SCHOENMAKER (PvdA): [Houdt zijn hele woordvoering in het Gronings.] Collega Dieters zou hier het woord voeren, maar die moest zo nodig afreizen naar Zwolle om zijn pasgeboren kleinzoon te verwelkomen zo hoort dat ook. Ik zal proberen zijn woorden in het Gronings uit te spreken. Dat zal niet altijd meevallen. Ik ben wel in het Gronings opgegroeid, maar we praten meestal in het Nederlands. Dus daar moet ik wat meer moeite voor doen, het zal misschien een beetje hakkelen worden soms, maar dat zien we dan wel. De fractie van de Partij van de Arbeid kan hier kort over deze voordracht zijn, want die is al uitgebreid besproken in de commissie Omgeving en Milieu en dat gaan we niet hier nog een keer overdoen. De meeste vragen die we hadden, zijn op een goede manier beantwoord en daarvoor dank. 6

7 De voordracht is een startdocument voor een herziene POV met een andere naam: Omgevingsvisie heet die nu en daar moeten we even aan wennen natuurlijk. Vandaag wordt een besluit genomen over acht kaders en vijftien provinciale belangen als vertrekpunt voor de nieuwe Omgevingsvisie. Vijftien provinciale belangen in plaats van veertien en als fractie hadden wij daar al een opmerking over gemaakt: wij missen bij het onderwerp ruimte de landbouw en in de nieuwe voordracht is dat gelukkig ook als belang meegenomen. Landbouw in balans met natuur- en landschapswaarden vinden wij een mooie zaak. Ook het proces om tot een omgevingsvisie te komen kan op onze steun rekenen. Dit is korter dan de voorgaande herziening, maar dat is wat ons betreft goed te doen. Als Partij van de Arbeid gaan we zeker onze achterban bij het proces betrekken. Afrondend: de fractie van de Partij van de Arbeid gaat akkoord met de voordracht en wij zien met belangstelling het keuzedocument op ons afkomen na de zomervakantie zoals afgesproken. En dan zijn wij als Staten aan zet om te komen tot een definitief ontwerp-omgevingsvisie voor besluitvorming in de nieuwe Statenperiode. Mevrouw WULFSE (VVD): Vandaag bespreken we de uitgangspunten om tot een nieuwe omgevingsvisie te komen. Hoe gaan we Groningen inrichten en waar bemoeit de provincie zich mee en waar niet mee? Decentraal waar het kan: het wordt tijd, we zijn er blij mee. Er zijn vier terreinen benoemd, ruimte, milieu, water en mobiliteit, en vijftien provinciale belangen de landbouw is daaraan toegevoegd. Voor de VVD is in de komende discussie zowel de rol van de gemeenten als die van de provincie van belang: hoe gaan gemeenten nu meer samenwerken en komen ze samen tot een nieuwe omgevingsvisie? Hoe geven ze ook de provincie de ruimte om zich terug te trekken door zelf het goede voorbeeld te geven? En wat doet de provincie in dit proces? Laat zij zien dat zij taken niet meer doet? Onze andere taakopvatting is belangrijk. Zoals de gedeputeerde in de commissie ook al aangaf: Gaan wij het nog hebben over kerkhoven of houtbosjes of houden we ons bij het coulissenlandschap? Wat de VVD betreft zal ook de provincie dit dossier moet leren loslaten. Vertrouwen geven is daar van belang en kan ook het herindelingsproces bevorderen. Een andere agenda die aangeeft waar we naartoe gaan over vier jaar, lijkt ons eigenlijk ook wel nuttig. Dus een beetje het idee van hoe het eruit zou zien als de gemeenten op een andere manier samenwerken. Want dat is natuurlijk een ongoing process of lopend proces. Voelt het College ervoor om daar wat over aan te geven? Hoe staat men daarin? Dan een zorgpunt van de VVD: dit gaat over de tijd. We hebben straks de verkiezingen en al eigenlijk vrij rap daarna moeten de gemeenten al met een visie komen. Dus de VVD maakt zich daar wel zorgen om en hoort ook haar raadsfracties in de provincies zich afvragen of dat allemaal wel gaat lukken. Is er ruimte en is het College ook echt van overtuiging dat dat ook echt op die korte termijn kan? De PvdA sprak daar ook al over en ook wij hebben daar echt zorgen bij. Ontwikkelingsruimte is voor ons van belang in relatie tot bescherming uiteraard. En we constateren ook in andere dossiers veel problemen in onze provincie: krimp, werkloosheid, weinig banen. Ja, en wat doe je dan? Je zoekt naar mogelijkheden in plaats van bescherming en je zoekt naar ruimte. En dan gaat het over de regels, maar het gaat ook over een andere manier van werken: meer dienstverlenend en minder verbieden en gebieden. Als we het Europees geregeld hebben, dan hoeft er voor de VVD geen provinciale kop op en dat willen we het College nog meegeven. Dat geldt ook voor de biodiversiteit: die regelen we internationaal. Dan nog iets over de synchroniciteit met nationale wetten daar hebben we in de commissie ook over gehad. Zogauw de nationale wetten klaar zijn, verwachten wij dat we onze eigen visie aan moeten passen als dat nodig is. Afrondend hebben we in de vorige vergadering een motie aangenomen over het Innovatiepark en dat werd waarom ontvangen door het College. Die ging ook over het weglaten van regels en het regelluw maken van het gebied. Ons idee is dat de gedeputeerde in de discussie met de gemeenten deze motie meeneemt en slaat hij direct spijkers met koppen. De heer MASTENBROEK (SP): Wij hebben in de commissievergadering al een aantal kanttekeningen gemaakt ten aanzien van de Omgevingsvisie. Een aantal aspecten is naar onze smaak toch wel onderbelicht gebleven. Maar veel daarvan zitten uiteindelijk in de uitwerking en dus op de inhoud van de Omgevingsvisie en niet zozeer op het proces daarnaartoe. Een belangrijk punt dat resteert is wat ons betreft wel de planning. De VVD-fractie vroeg daarnet ook aandacht voor met name het begin van het proces en de inbreng van de gemeenten zo vlak na de verkiezingen. Maar wat mij betreft is er aan het eind van het traject ook een zorgpunt. Want zoals het nu staat wordt het document praktisch een dag vóór de Statenverkiezingen van 2015 ter 7

8 inzage gelegd. En dat maakt enerzijds dat de Omgevingsvisie inzet kan zijn voor de verkiezingen: dat is goed, dat is in ieder geval beter dan dat die visie een dag vóór de verkiezingen al vastgesteld zou worden. Maar anderzijds betekent dat ook dat wanneer de Staten in een nieuwe samenstelling grotere wijzigingen zouden willen doorvoeren ten opzichte van het ontwerp, de zorgvuldigheid dan toch wel onder druk komt te staan en de Omgevingsvisie dan hoogstwaarschijnlijk opnieuw ter inzage gelegd zou moeten worden. Voor kleine wijzigingen hoeft dat waarschijnlijk niet, maar dan geldt wel dat niemand over die wijzigingen een zienswijze heeft kunnen geven en wat mij betreft is dat daarmee slecht voor het proces. Ik overweeg dan ook in tweede termijn een motie in te dienen die uitspreekt dat de planning zodanig aangepast moet worden dat de terinzagelegging over de verkiezingen heen getild wordt. Wij denken dan bijvoorbeeld aan juni of juli. Maar voor we dat doen, hoor ik graag van de gedeputeerde wat nu precies de gevolgen zouden zijn van een eventueel uitstel: leidt dat ertoe dat wij in een soort anarchie komen te verkeren waarin in onze provincie alles mag of is het meer een wens van het College in algemene zin om de wet na te leven? Dat laatste is natuurlijk een goed uitgangspunt. Maar ik zou daar graag nog wel wat toelichting op willen en is er dan ook nog een mogelijkheid bijvoorbeeld om de huidige regeling heel kort twee of drie maanden te verlengen? Ik hoor heel graag van het College op dat punt. De heer KEURENTJES (CDA): Het huidige Provinciale Omgevingsplan is vastgesteld in 2009 de Partij van de Arbeid heeft dat ook genoemd. Het heet nu nog Provinciaal Omgevingsplan en gaat omgevormd worden naar de Omgevingsvisie, een nieuwe titel en ook een nieuw bouwwerk. De procedure die het College voorstelt zonder voorontwerp, betekent dat de Staten aan bod komen bij het keuzemoment in de behandeling van de ontwerp-omgevingsvisie. Het is aan het College om rechtstreeks met het gebied en de stakeholders in gesprek te gaan en daarbij wordt ook het instrument van gesprekstafels gebruikt en daarmee de dialoog gevoerd. En we hebben in de behandeling van de commissie ook de omgevingsbalans aan de orde gehad. Het CDA vindt dit op zichzelf een goede en effectieve aanpak. Ons commentaar richt zich dat heb ik ook in de commissie al aangegeven op een aantal kaders dat als vertrekpunt is genomen. En dat begint met het kader decentraal wat kan en centraal wat moet. Wat ons betreft betekent dat, als je dat serieus neemt, in aanloop naar de verkiezingen en de herindeling gemeenten de ruimte gegeven moet worden en wij hun dat ook moeten gunnen ik verwijs naar de commissie-jansen. Ruimte geven en gunnen is een kunst. En daarbij is loslaten wat ons betreft de uitdaging. Hierin schuilt naar onze mening zoals gezegd de uitdaging en zullen de beoogde, heringedeelde gemeenten als kijkrichting de basis moeten zijn voor de dialoog in de gesprekstafels, zodat er wat ons betreft ook trekkracht ontstaat over het omgevingsbeleid van die nieuwe gemeenten. Het is dus een doorkijk op de lange termijn. Wat ons betreft is dat decentraal wat kan en centraal wat moet. Dus de uitdaging is echt om de krachtige nieuwe gemeenten uit te dagen en daarin de ruimte te geven. Daarnaast hebben we in de commissie onze zorg uitgesproken over het feit dat wij het bepalen van de provinciale belangen een van de grootste ruimtebepalers van de provincie, de landbouw, blijkbaar voor de provincie zo vanzelfsprekend is dat deze niet opgenoemd hoefde te worden bij die provinciale belangen. Wat ons betreft is dat opmerkelijk en ook zorgelijk als er in dit huis op deze manier naar dit belang gekeken wordt. Meerdere partijen hebben daar opmerkingen over gemaakt en de voordracht is gelukkig op dit punt aangepast en wat ons betreft is dat ook op een goede manier gebeurd. Maar het punt dat ik wil maken, is het feit dat het blijkbaar niet vanzelfsprekend is in dit huis om naar dat belang op die manier te kijken. Het keuzedocument waar we in de Staten in de volgende fase over komen te spreken, zal zoals gezegd in samenspraak en samenwerking met de omgeving tot stand komen. Daarbij zal ook nog een aantal open punten besproken worden en dat geldt ook voor ontwikkelingen waar geen beleid voor is of waarvan het onduidelijk is of zij zich nu op provinciaal of gemeentelijk domein bevinden. Wij zullen als Staten dat traject nauwlettend volgen en indien nodig daar zelf actie op ondernemen of als er aanleiding toe is, aan de orde stellen. Mevrouw DE GRAAF (D66): [Houdt haar hele woordvoering in het Gronings.] Deze visie is een belangrijk document voor deze Staten en voor deze provincie. Het gaat erover hoe deze provincie eruitziet. Wij hebben daar dan ook uitgebreid over gepraat in de commissievergadering en onze fractie was dan ook blij hoe het eruitzag. Wij complimenteren de gedeputeerde ermee dat hij goed geluisterd heeft en ook nog een gewijzigde voordracht gemaakt heeft met de punten die wij daar aangekaart hebben. Zo kunnen wij het alleen nog maar onderschrijven. 8

9 We hebben nog wel een zorg over de tijd die gebruikt wordt voor het maken van het keuzedocument, zowel voor de formele als de informele inspraak. Want dat zijn belangrijke items voor dit onderdeel. Als er meer tijd nodig is, dan moet men die gebruiken. En ik hoop dat de rest dat ook zo vindt. Daarnaast zullen deze Staten natuurlijk een vinger aan de pols houden en indien nodig zullen wij ook daar ook onze acties op ondernemen en de gedeputeerde het mogelijk moeilijk maken met deze visie. Waar wij wensen hem veel succes en ik zou zeggen: maak er een mooi document van waar wij heel blij mee kunnen zijn. De heer RAM (PVV): In Groningse termen ben ik slechts een immigrant uit het westen, die met open armen in de Groningse PVV fractie is ontvangen. Ik kan mijn tekst in het Haagse dialect gaan doen maar dat zal ik u besparen. De PVV vindt dat de ontwerp-omgevingsvisie tekortschiet op het domein van de economie en met name het vestigingsklimaat. Dit is nu weggestopt in allerlei belangen. De vestiging van ondernemers is cruciaal voor werk en banen voor de Groninger: dit mag wat ons betreft met meer overtuiging en meer ambitie in deze Omgevingsvisie gebracht worden als kader voor de discussie voor het komende jaar. Groningen hoeft wat ons betreft geen Brabant te worden, maar Groningen is nu het andere uiterste. Bent u bereid om meer ambitie te tonen? Wat is uw mening hierover? Daarnaast heeft de PVV een andere opvatting over de provinciale belangen, met name de natuurgebieden. De ecologische hoofdstructuur en de Natura 2000-gebieden leveren volgens ons alleen maar een bijdrage aan deze gebieden zelf, terwijl de andere 93% van Groningen verschraalt: een tweedeling van ons landschap. Wij willen daar graag vanaf. Een andere doorn in ons oog is de transitie naar een duurzame energievoorziening: windmolenparken, biovergisters, ga zo maar door. Dit is volgens ons een verschraling in ons open landschap. Dus daar willen wij vanaf en om die reden kunnen wij deze ontwerp-omgevingsvisie dan ook niet steunen. Mevrouw VAN DER GRAAF (ChristenUnie): We staan aan het begin van het traject om tot een nieuwe omgevingsvisie te komen. Ik herinner mij nog heel goed het proces dat we in zijn gestart om in 2009 van begin af aan een nieuw provinciaal omgevingsplan op te bouwen. In de afgelopen jaren hebben wij ervaring opgedaan met het werk rond de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening. En wat ons betreft kunnen we die ervaring ook gebruiken om de Omgevingsvisie een lichtere of grotere hoe u dit ook maar wenst te betitelen koerswijziging te laten inzetten, meer in de lijn van decentraal wat kan. Wij hechten aan inspraak van de bewoners, niet alleen van bestuurders en belangenorganisaties, zoals in de commissie door het College is aangegeven, maar juist ook van de inwoners van Groningen die graag mee willen denken. Wij zullen daar natuurlijk als volksvertegenwoordigers onze eigen rol in pakken, maar wij vragen het College ook om hiervoor ruimte te maken in dat inspraaktraject. De termijn voor die inspraak vinden wij wel aan de krappe kant en de vraag is of de inspraak op die manier wel goed tot zijn recht kan komen. Heel graag zouden wij willen weten wat hier nog de ruimte is van het College. Ten aanzien van de inhoud: wij hebben een aangepaste voordracht gekregen. Landbouw is toegevoegd als provinciaal belang en wij hechten hier zeer aan. Het heeft ons verbaasd dat dat in de eerste versie stond, maar het is op tijd hersteld. Van klimaat en energie hebben wij in de commissie aangegeven dat wij deze graag separaat punt in de voordracht zouden willen terugzien, maar de gedeputeerde heeft daarbij aangegeven dat dat niet als separaat provinciaal belang zou moeten, maar juist uitgewerkt zou moeten worden binnen die verschillende belangen, omdat zij eigenlijk door heel veel onderwerpen heen gaan. Dat komt eigenlijk nog meer tegemoet aan de wens zoals wij er ook tegenaan kijken. Dan afrondend richting een vraag. Van de werkwijze rond de gebiedsopgave zoals we die nu kennen het Lauwersmeergebied, de Veenkoloniën, de Eemsdelta wordt in principe afscheid genomen. Daarvoor in de plaats komt dat de provinciale en gemeentelijke ontwikkelopgave meer in samenspraak tot stand zullen komen ook met het oog op de nieuwe schaal voor de gemeenten. Dat lijkt een goed plan, maar we stellen het document wel vast in De gemeenten-nieuwe-stijl gaan pas in per We vragen ons wel af hoe dat tot die tijd vormgegeven zal worden. Misschien kan de gedeputeerde daar meer duidelijkheid over geven. Wij kunnen instemmen met de voordracht de uitgangspunten, de kaders en de belangen die daarin genoemd zijn en we zien met belangstelling uit naar het keuzedocument. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Het zal u niet verbazen dat ik vandaag extra vereerd ben om hier te mogen staan. Ondanks dat ik de heer Post vast vaak zal gaan missen, is het natuurlijk ook een eer 9

10 dat ik fractievoorzitter mag zijn. Dank daarvoor aan mevrouw Van Galen en de heer Miedema. En nog meer dank natuurlijk aan de heer Post voor het vele dat ik van hem heb mogen leren. Toen bekend werd dat ik fractievoorzitter zou gaan worden, realiseerde ik me ineens dat er dan vijf vrouwelijke en vijf mannelijke fractievoorzitters zouden zijn hier. En die half-om-halfverhouding is een unicum hier in Nederland echter niet in deze Staten. Dank daarvoor ook aan mevrouw Beenen, mevrouw Van der Graaf, mevrouw Hazekamp, mevrouw Benjamin-Oudheusden, mevrouw Veenstra en mevrouw Geerdink. Zij maakten deze situatie al eerder mogelijk in deze Staten. Groningen is hierbij een voorbeeld voor de rest van Nederland. Laten we dat zo uitdragen. En laten we dat ook bij een ander onderwerp doen, namelijk dat terugdringen van de CO 2 - uitstoot en dus ook het verstevigen van de duurzame energieproductie. Die voorbeeldfunctie willen velen hier en in het Collegeprogramma spreekt men zelfs over Groningen als koploper in duurzame energie: goed voor het imago, goed voor de economie, goed voor de werkgelegenheid. Het klinkt prachtig, maar we zien deze prioriteit niet terug in de voordracht. En dat betreuren wij, want met deze omgevingsvisie gaat de provincie de boer op. Dit stuk is het uitgangspunt voor de gesprekken met de gemeenten en de stakeholders over de toekomst van Groningen. Met dit stuk in de hand wordt gekeken hoe we Groningen in gaan delen. En als je duurzame energie direct meeneemt in die startgesprekken, door bijvoorbeeld de locaties voor grootschalige wind- en zonne-energieopwekking te bespreken, gaat het realiseren ervan daarna een stuk sneller. Dan kan de provincie direct luisteren naar de wensen en bedenkingen van de gemeenten en andere stakeholders. Dan halen we wellicht onze eigen en de landelijke doelstellingen. GroenLinks wil graag van de gedeputeerde weten hoe GS de gesprekken over deze grote ruimtelijke opgave qua duurzame energie in gaat steken. Of en hoe gaat de provincie de regie voeren op dit thema en hoe zien we de versnelling van de energietransitie terug? En waarom noemt u het thema milieu niet milieu en energietransitie als u daar wel veel waarde aan hecht? Rest mij natuurlijk wel te zeggen dat wij blij zijn dat landbouw nu als provinciaal belang aangemerkt wordt. En wat betreft het proces zijn we het wel eens met de SP: dat het zeker niet ideaal is dat het oude College nog met een ontwerp-omgevingsvisie komt. Maar we willen graag de reactie van de gedeputeerde hierop afwachten. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): De voordracht met de Omgevingsvisie en de vertrekpunten voor de dialoog is een strategisch plan, zo kunnen we lezen. Het gaat over de kwaliteit van de inrichting en het beheer van de fysieke leefomgeving. En het vertrekpunt daarvoor vormt de Omgevingsbalans. Die laat zien hoe de provincie ervoor staat en welke trends en ontwikkelingen het College voor zich ziet. Tijdens de eerste fase van de totstandkoming van het keuzedocument van deze Omgevingsvisie is er ruimte voor het brede publiek om informeel mee te discussiëren over een aantal onderwerpen. Hiermee meent het College de inspraak het meeste recht te doen: namelijk om daar het gesprek over te voeren waar de meeste ruimte voor omgeving zit en om input te leveren, waar wij, PS, in het formuleren van nieuw aangepast beleid wat mee kunnen. Het brede publiek moet dan wel alert zijn. Want in juni van dit jaar wil het College het keuzedocument al laten vaststellen. Ik vraag me af of dit krappe tijdpad wel voldoende ruimte biedt voor het brede publiek om mee te discussiëren. Hoe en wanneer wil het College de open fase met het brede publiek faciliteren? Over welke onderwerpen wordt het brede publiek níét geacht te discussiëren? Vertrekpunt voor het College zijn de belangen van de provincie. Dat brengt mij op mijn derde vraag: hoe typeert het College de Omgevingsvisie? Wordt zij een Groningse omgevingsvisie dus van en voor de Groningers of van en voor de provincie? Voorzitter, staat u mij toe even stil te staan bij het begrip strategisch plan. De grootste meerwaarde daarvan zou kunnen zijn dat het College een duidelijk beeld geeft en heeft van waar de provincie staat en waar men met de provincie naartoe wil. Voor de trends en ontwikkelingen in de Omgevingsbalans is onder meer geput uit de beschikbare informatie zoals de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte van het Rijk, het STIP-traject van het IPO en de Noordervisie. Nu pretendeert die Noordervisie 2040 de nieuwe rolverdeling tussen provincie en samenleving te laten zien. De rol van de provincie ontwikkelt zich van zorgen voor naar zorgen dat. Van regisseur naar speler in een netwerk van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Bij het maken van de stap van visie naar uitvoering zullen we als provincies nadrukkelijk de samenwerking opzoeken en ruimte bieden aan initiatieven en waar nodig richting geven en ondersteunen. Einde citaat. Dat meegenomen hebbende is het al met al mijn beoordeling van de voordracht dat het College nogal moeite heeft om het eigen voornemen om van zorgrol te veranderen, in concrete daden om te zetten. Gedeputeerde Staten gaan uit van de eigen belangen en zien vooral brood in het formele overleg met de stakeholders. Er zit ook wel nogal vaart in het proces vanwege de samenloop met de herindelingsoperatie. Maar de straat is al veel verder dan de staat: Groningers komen in 10

11 opstand of zijn het al. Ze willen niet alleen gehoord worden, ze willen ook dat er naar hen geluisterd wordt. Het brede publiek komt er qua participatie en totstandkoming in de Omgevingsvisie dan ook bekaaid af. Het mag informeel zijn zegje doen maar wie is daar tegenwoordig nog in geïnteresseerd? Een gemiste kans derhalve, maar het College verdient het voordeel van de twijfel. Ik twijfel daarom of ik mijn stem aan deze voordracht zal geven en wacht de beantwoording op mijn vragen af. Mevrouw HAZEKAMP (PvdD): De keuzes die nu gemaakt worden bij de Omgevingsbalans zijn bepalend voor de toekomst van de Groningen. En de Partij voor de Dieren verwacht dat er dan ook scherpe keuzes worden gemaakt waarbij de ecologie niet ondergesneeuwd raakt door de economie. Het klimaatbeleid is wat ons betreft een punt dat veel nadrukkelijker een rol zou kunnen spelen. Het is een onderwerp dat heel erg door alle domeinen heen speelt of het nu gaat om ruimte, water, mobiliteit of milieu. We zouden bij al die punten aan klimaatbeleid aandacht moeten geven. Inmiddels is landbouw als apart belang aangemerkt en dat biedt kansen, maar ook risico s. Want alles staat of valt bij de uitwerking van dit belang. De Omgevingsbalans noemt een aantal alarmerende conclusies dat wat ons betreft duidelijk maken wat de impact van de landbouw kan zijn. Neem bijvoorbeeld de conclusie dat mede door de intensieve landbouw pas in 2027 aan de kwaliteitsnormen van het oppervlaktewater kan worden voldaan. Dat er veel stank en overlast zijn door de industrie en de veehouderij. Wij vinden het van belang dat er rekening mee wordt gehouden dat met name de veehouderij een grote bijdrage levert aan de uitstoot van broeikasgassen in onze atmosfeer. Bovendien maakt het nogal wat uit of je koeien in de wei zet of dat je daarvoor megastallen bouwt van 4, 8 of zelfs 10 hectare dat maakt nogal een groot verschil. Wij hopen verder dat in tegenstelling tot het POP ik heb dat in de commissie ook al aangegeven dierenwelzijn een nadrukkelijke plaats krijgt. Ruimtelijk beleid, milieubeleid, mobiliteit: het is allemaal ook van belang voor dierenwelzijn. En het is de dialectmaand dus ik heb gezocht of ik een Gronings dierengedicht of gezegde kon vinden dat ook nog een beetje toepasselijk was. En ik heb iets gevonden van Wolter Jan Alting. Hij is twee eeuwen geleden, in 1891, geboren in Midwolda en hij is heel oud geworden: hij is pas in 1981 overleden. Het gaat over n moes en twei zwienen en de eerste vers gaat over een appelhof dat is heel erg mooi want daarmee laat je ook gelijk zijn dat ook kleine elementen beschermingswaardig zijn. En het tweede deel van het gedicht geeft nog een advies mee aan het College: Van 'n moes en twei zwienen Van 'n moes dei kwam oet Hoaren Was mit zien Haile kruit vervoaren Er woonde al ' n week of wat... een moes? In 'n appelhof naait wied van stad "Doar mout ik maank", zee dou de poes " 'k Bin stoapelgek op appel-moes!" Twei zwienen, 'n motte en 'n beer Dei haren roezie op Sapmeer De beer verloor 't, hai verzoop Kiek, zee dou de motte aigenwies: "Hai juig zokzulf 'n zwien in 't ies! Voorzitter, ik hoop dat het College goed luistert naar de bevolking en maatschappelijke organisaties. En dat het college ook goed luistert naar wat dieren te zeggen hebben, want anders joagn je joezulm ook 'n zwien in t ies! De VOORZITTER: Ik stel voor dat we het zo doen dat we het College de gelegenheid geven voor de beantwoording in eerste instantie en dat we daarna gewoon even schorsen. Dan iedereen ook even overleggen en hebben we tegelijk pauze en koffie en thee en daarna ronden we dit punt met de tweede ronde af. Dan is nu het woord aan de gedeputeerde, de heer Moorlag. De heer MOORLAG (gedeputeerde): Na het gedicht van mevrouw Hazekamp denk ik dat dat gezegde meer passend is bij een van de volgende onderwerpen, waarbij de ambities over het revolverend fonds nogal hoog zijn of zoiets. Er was ooit eens een Groningse slager, die zei: Joe kinnen neit twei ruggen oet ain zwien snieden. Maar ik zal de bijdragen bij langs gaan. Wat ik merk is dat er toch wel tamelijk brede steun is voor de aanpak. Op een aantal punten kritische noten: dat is maar goed ook, want stel voor dat er 11

12 louter complimenten zouden zijn. Dan zou je misschien een gedeputeerde creëren die op zijn plat Gronings gezegd Debie lopt as n kat mit 'n heren in de bek en dat is een rol die mij niet zo goed past. Een aantal fracties heeft een opmerking gemaakt over de rolverdeling provincie-gemeenten. Wij moeten dat schip van koers gaan verleggen. Daar waar gemeenten een ander schaalniveau krijgen en ook een gebiedsvisie gaan opstellen zoals de commissie-jansen dat heeft geformuleerd, ligt het ook eerder in de rede dat de provincie een stap terug gaat doen. We zitten dan wel met de faseverschillen daar hebben we het in de commissie ook over gehad: gemeenten hebben als stip op de horizon 2018 en wij moeten in 2015 de Omgevingsvisie voor elkaar hebben. Ik stel me zo voor dat we met de gemeenten daar waar een directe overdracht nog niet aan de orde is, we wel een agenda gaan opstellen met issues die op termijn overgedragen kunnen worden. Want naar mijn smaak moet de provincie zorgdragen dat is een term die ook in andere dossiers wordt gebruikt voor een warme overdracht. Maar goed, het moet ook zo zijn dat er sprake is van een warme overname, maar er dus geen lacunes gaan ontstaan als de provincie loslaat en de gemeenten nog niet volledig overnemen. We zijn daarover in gesprek met de gemeenten en we zullen u daar in de volgende fase van het debat van op de hoogte houden. Een aantal fracties de SP onder meer maar ook de VVD, de PvdA en andere spreekt haar zorgen erover uit of alles wel kan binnen de tijdspanne die het College in de voordracht heeft opgenomen. Toen dat door de VVD werd gezegd, schoot mij een gezegde te binnen die in VVDkringen nogal populair is en die ik maar even in het Gronings vertaal: Nait deurschoeven moar aanpakken. Dus dat pleit ervoor om toch voortvarendheid in het proces te blijven houden. De SP geeft aan: wat nou als de nieuwe Staten toch vrij wezenlijke veranderingen in het verhaal gaan aanbrengen? Komt de burger dan nog wel goed aan zet? Plegen we geen inspraak op iets wat dan verouderd is? En zou dat geen reden moeten zijn voor een planning die een paar maanden langer loopt? Ik hecht eraan om aan de planning vast te houden. Het is niet zo dat er anarchie uitbreekt, zoals de heer Mastenbroek poneerde. Er breekt geen anarchie uit als wij de Omgevingsvisie niet op tijd op orde hebben, maar het is wel zo dat bij wet is bepaald dat de looptijd van een omgevingsvisie maximaal zes jaar is. En ik vind dat we er als bestuursorgaan naar moeten streven om ons aan die termijn te houden. Maar ik zou mij kunnen voorstellen dat als de verkiezingen en een beleidswijziging in het College daartoe aanleiding geven, in dat geval de nieuwe Staten ervoor kiezen om op dat moment de termijn te gaan verlengen, zodat er ook recht kan worden gedaan aan de inspraak op tamelijk wezenlijke beleidswijzigingen die het College misschien doorvoert. Dus ik denk dat het ook aan die kant opgelost kan worden, zonder dat je nu al in dit stadium zegt dat je de procedure maar twee, drie, vier of zes maanden gaat oprekken. Dat lijkt mij de meest praktische benadering daarin, waarin ook voldoende recht kan worden gedaan aan inspraakmomenten voor de burger. De heer Veerenhuis-Lens maakte zich er zorgen over of die burger wel voldoende aan zet komt. Hij vraagt zich af of dit een stuk van de Groningers wordt of een stuk van de provincie. Laat ik daar volstrekt helder over zijn: het wordt een stuk van uw Staten. En u in uw volksvertegenwoordigende rol wordt geacht om de keuzes te maken op basis van de opvattingen die in de samenleving leven. Dus u moet zich naar mijn smaak daarin niet tekortdoen en er is heel nadrukkelijk in dit proces niet voor gekozen om te gaan werken met uitgebreide roadshows waar iedereen kan komen en waarvan wij in het verleden ook hebben vastgesteld dat het een beetje ondiplomatiek gezegd de usual suspects zijn die daar komen. Vertegenwoordigers van de gemeenten en die van belangenorganisaties worden uitgebreid geconsulteerd. Er is in een traject van inspraak voorzien en een aantal partijen heeft ook uitgesproken dat men zelf onder de bevolking opvattingen gaat peilen. Ik denk dat u, door goede invulling te geven aan uw volksvertegenwoordigende rol, ook een stuk kunt maken waarin Groningers zich kunnen herkennen. Daarmee wek ik niet de indruk dat er volstrekte consensus over zal bestaan, want het zal een stuk zijn niet van de hele Provinciale Staten maar van de meerderheid in Provinciale Staten op het moment dat een aantal partijen zegt dat men op grond van de geluiden in hun achterban en geledingen in de Groninger bevolking dat niet steunt. Het wordt úw Omgevingsvisie. Het punt van de landbouw is genoemd: dat hebben we geheeld. Van de kant van GroenLinks werd gesteld dat duurzame energie onvoldoende plek hierin krijgt. Wij hebben dat in de commissie ook gewisseld en hebben gekozen voor een inperking van de Omgevingsvisie tot de terreinen ruimte, mobiliteit, water en milieu. Daarnaast hebben wij ons energiebeleid en ons energieprogramma. Dat is zeker ook als je dat vergelijkt met andere provincies, een heel ambitieus programma: daar doen wij ook niets aan af. Maar het thema energie zal met name vanuit de ruimtelijke invalshoek in de Omgevingsvisie worden benaderd en er staat als zodanig ook bij een van de belangen verwoord dat wij ons verantwoordelijk achten voor de ruimtelijke inpassing van met name de grootschalige energie en daarnaast voor de kwalitatieve inpassing van kleinschalige vormen van energie. Dus dat krijgt naar 12

13 mijn smaak wel voldoende een plek in de nieuwe Omgevingsvisie doordat het in de belangen als zodanig verwoord is. Mevrouw Wulfse vraagt zich of er ook kan worden gekozen voor een regelluwe aanpak van gebieden. Het is heel moeilijk om generiek regels in een bepaald gebied buiten werking te stellen, maar in de krimpgebieden is het wel zo dat er in overleg met het Ministerie van Binnenlandse Zaken heel nadrukkelijk wordt gekeken naar het wegnemen van belemmeringen in regelgeving, die specifiek in de krimpgebieden een goede ontwikkeling in de weg staan of een samenhangende aanpak zoals de herstructurering van het woningenbestand of bedrijventerreinen. Als er belemmeringen zijn, dan hebben we dus in het Ministerie van Binnenlandse Zaken een goede bondgenoot. We hebben er afspraken over gemaakt om tijdig regels te identificeren die daarin belemmerend kunnen werken. Het ministerie verleent dan ook ondersteuning aan de provincie om daar passende oplossingen voor te vinden. De heer Keurentjes maar ook een aantal andere fracties benadrukt het principe van decentraal wat kan en centraal wat moet. Dat suggereert dat je heel veel gaat loslaten: op een aantal terreinen zullen we dat ook gaan doen. Maar we moeten ons ook realiseren dat het Rijk ook een aantal zaken heeft losgelaten naar de provincies toe en van de provincies ook verwacht dat we daar op een goede manier uitvoering aan gaan geven. En op een aantal vlakken dat is ook in de commissie gezegd ligt het primaat nu heel nadrukkelijk bij de provincie: over de realisatie van de ecologische hoofdstructuur, zowel financieel als presterende overheid, hebben wij gewoon prestatieafspraken daarover met het Rijk gemaakt. We zijn ook verantwoordelijk voor de ruimtelijke inpassing. Op andere plekken is dat wat diffuser: denk bijvoorbeeld aan de woningbouwprogrammering. Ik meen beluisterd te hebben dat tijdens een excursie van de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Liesbeth Spies, dat er van gemeentelijke zijde door een wethouder krachtig werd betoogd dat de gemeenten primair en bij uitstek verantwoordelijk waren voor de woningbouwprogrammering, de minister ijskoud daarop antwoordde dat ze daar heel nadrukkelijk een regierol voor de provincie zag ook in het licht van de overcapaciteit die er ligt. Dus dat is ook een politieke discussie en daar zullen we een evenwicht in moeten zien te vinden. Ik merk dat ook in de gesprekken met de gemeenten en dat heeft ook met politieke voorkeuren te maken. De ene gemeente wil dat er veel meer wordt gedecentraliseerd dan wat de andere wil, dus we moeten zien dat we daar een evenwicht in gaan vinden zonder de illusie te hebben dat iedereen daar voor 100 procent tevreden mee zal zijn. Maar het streven is om een aantal zaken over te hevelen naar de gemeenten; dat is in de commissie gezegd en dat spreek ik ook hier heel nadrukkelijk uit. De heer Ram van de PVV verzet zich tegen een aantal ambities dat in de voordracht staat. Dat is goed, ik stel maar voor dat we een agreement to disagree sluiten. Ik stel me maar zo voor dat als een PvdA-gedeputeerde en een PVV-Statenlid het 100 procent met elkaar eens zijn, dan zouden we ons wellicht ook zorgen moeten gaan maken. Maar EHS en energietransitie zien wij als een nadrukkelijke opgave en als u vindt dat het niet zou moeten, dan moet de meerderheid van de Staten zich daar zo over uitspreken. Mevrouw Van der Graaf sprak ook nog haar zorgen uit over de inspraak daar ben ik op ingegaan. Het faseverschil met de gemeentelijke herindeling: daar ben ik ook op ingegaan. En ten slotte dan de Partij voor de Dieren. Die vestigt haar aandacht op een aantal thema s, onder meer dierenwelzijn. Dat zien wij in het kader van de Omgevingsvisie niet zonder iets af te doen aan het belang van het onderwerp als thema; we concentreren ons dus op de vier thema s ruimte, mobiliteit, water en milieu. Dat sluit niet uit dat er daarnaast nog dierenwelzijnsbeleid wordt gevoerd en daar wordt ook menigmaal een debat over gevoerd. Maar in dit kader nemen we dat niet als een provinciaal belang mee. En ik proef ook het volgende in de woorden van mevrouw Hazekamp waar het gaat om de belangen van de landbouw: waar sommige politieke stromingen dit hier primair als een bron van welvaart zien, zien andere politieke stromingen het als een bron van problemen, met name op het gebied van milieu en dierenwelzijn. Beide is denk ik waar en wij zullen in de Omgevingsvisie gewoon een goede balans moeten zien te vinden met name ook op het thema ruimte. Dus een vitale landbouw en tezelfdertijd het in voldoende mate koesteren en beschermen van de identiteit van het Groninger landschap: daar zullen we een balans in moeten zien te vinden. Afsluitend is er nog gezegd dat een keuzedocument vóór de zomer ambitieus is. Dat moge zo zijn, maar het neemt niet weg dat binnen het tijdsframe op het moment als wij ook rekening houden met het feit dat de huidige Omgevingsvisie in juni 2015 afloopt, we dan ook móéten kiezen voor dat ambitieuze tijdspad. Dus naar aanleiding van de zorg over de zorgvuldigheid die door een aantal van u is uitgesproken, moeten we gaandeweg het proces zien of daar een bijstelling voor moet komen. Maar vooralsnog hecht ik graag aan het tijdspad zoals we dat uitgestippeld hebben. Wij komen hier nog menigmaal over aan de praat, zowel bij het keuzedocument als bij het ontwerp-omgevingsvisie 13

14 en uiteindelijk nog bij de definitieve vaststelling van de Omgevingsvisie door Provinciale Staten in het najaar van Mevrouw WULFSE (VVD): Ik mis nog een antwoord op mijn vraag of de gedeputeerde gelegenheid te baat neemt om de breed ondersteunde motie inzake het Innovatiepark mee te nemen in de gesprekken. De heer MOORLAG (gedeputeerde): Mevrouw Wulfse doelt dan met name denk ik op het Innovatiepark dat bij het gaswinningsdebat aan de orde is geweest: we zijn ons daar nog over aan het beraden over hoe we dat een goede plek kunnen geven. Als we dat in dit proces een plek kunnen geven, dan zullen we dat niet nalaten. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Er is ook nog een vraag van mij blijven liggen en die heeft betrekking op de onderwerpen die in de eerste fase ter sprake kunnen komen. En mijn vraag was: welke onderwerpen kunnen wat het College betreft in die eerste fase níét besproken worden? De heer MOORLAG (gedeputeerde): Nou, er is geen énkel onderwerp dat wij uitsluiten, maar onze koers is er wel op gericht om focus aan te brengen. Ik heb de vier terreinen ruimte, mobiliteit, water en milieu genoemd en dat is de primaire scope van de nieuwe Omgevingsvisie. Ook de belangen zijn genoemd, maar daar waar wij in interactie gaan met de omgeving niet alleen met de gemeenten, ook met de vertegenwoordigers van allerlei maatschappelijke organisaties kan ik de heer Veerenhuis-Lens verzekeren dat dat niet in beton gegoten is. Dus als er nog belangen of anderszins lacunes tevoorschijn komen, dan zullen we ook met aanvullende voorstellen in uw richting komen. En als we dat zouden nalaten, dan denk ik dat die belangenorganisaties en/of gemeenten u ook wel weten te vinden en u zullen aansporen om die zaken toch nadrukkelijk in de vervolgdebatten voor het voetlicht te brengen. De VOORZITTER: Dank, daarmee schors ik even voor een pauze. Laten we om vijf voor half twaalf weer beginnen met de tweede ronde. Dan kunt ondertussen even overleggen over het indienen, uitdienen of aandienen van dingen. [Schorsing van 21 minuten.] De VOORZITTER: Ik heropen de vergadering. Dan gaan we weer beginnen met de tweede ronde. Laten we het zo doen dat we de stemverklaringen straks doen, die hoeft u niet in de tweede ronde te doen. We gaan nu eerst naar de tweede ronde, voor zover u daar behoefte aan hebt. Ik zie dat de Partij van de Arbeid geen behoefte heeft aan de tweede termijn. Dan is het woord aan mevrouw Wulfse namens de VVD-fractie. Mevrouw WULFSE (VVD): De gedeputeerde heeft onze vragen over regelluwheid en krimpgebieden uitgebreid beantwoord en hij refereerde daarin voornamelijk aan afspraken die met het Rijk gemaakt zijn, dus nationale regels. En het ging ons natuurlijk om de belemmerende próvinciale regels, dus kunt u daar nog even kort uw licht op laten schijnen? U zei niet doorschuiven, maar aanpakken en dat dat ook het VVD-geluid is. Nou, dat onderstrepen we uiteraard. Aan de andere kant hebt u in uw beantwoording duidelijk laten blijken dat als er zich in het proces problemen in het tijdspad voordoen althans, zo hebben wij dat geïnterpreteerd dat u daar op welk tijdstip dan ook terugkomt. U zei dat er nog mogelijkheden genoeg waren daarvoor en dat stelt ons wat betreft het tijdspad gerust als we dat zo mogen interpreteren. Een laatste korte opmerking: de een ziet de landbouw als een bron van ontwikkelingen in de economische sector en de andere ziet deze sector als een bron van problemen en u zei daarbij dat beide waar is. Nou, dat vonden wij wel een forse uitspraak en wij willen in elk geval hierbij aangeven dat de VVD de landbouw niet als bron van problemen zien, maar dat we het ook niet zo n prettige start vinden in het gesprek met de stakeholders. De heer MASTENBROEK (SP): Ook mijn woordvoering kan denk ik heel kort. De gedeputeerde heeft aangegeven dat wanneer de termijn van juni 2015 niet gehaald wordt, er geen anarchie uitbreekt. Nou ja, helaas: dat vonden mijn fractiegenoten inderdaad ook. Maar goed, dat terzijde. Er is dus anders gezegd denk ik dus niet een heel goede reden om dat niet te doen. Het streven moet erop zijn gericht dat enzovoort. Dan vindt mijn fractie toch het feit dat het proces zorgvuldig moet worden gevoerd, 14

15 belangrijker, als het om het afwegen van de voor- en nadelen gaat. Dit is bovendien ook hét moment om het proces af te spreken: we hebben nu ook niet voor niets dit moment als procesafspraak gekozen en dan vind ik het een beetje onvoldoende om te zeggen dat we dat eventueel later nog wel weer aan gaan passen. Dit is het moment voor de procesafspraak en wij signaleren het probleem van het moment waarop de zienswijze mogelijk is en daarom wil ik toch deze motie indienen. De VOORZITTER: Dat is de motie met nummer 1 met als titel Zorgvuldigere besluitvorming en wordt ingediend door de fractie van de SP: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 12 maart 2014, Constaterende dat het proces van de totstandkoming van de Omgevingsvisie zorgvuldig dient te zijn; de Staten in de nieuwe samenstelling een oordeel dienen te vormen over de Omgevingsvisie, voordat die ter inzage wordt gelegd; daarmee wordt voorkomen dat er wijzigingen worden doorgevoerd, waarover derden zich niet een zienswijze hebben kunnen uitlaten; Spreken als hun mening uit dat 1. het tijdspad van de totstandkoming van de Omgevingsvisie in die zin aangepast wordt dat het ontwerp in juli 2015 ter inzage wordt gelegd; En gaan over tot de orde van de dag! De heer KNEGT (CDA): Ik neem even waar voor de heer Keurentjes. In de beantwoording van de gedeputeerde zijn in de agenda voor de warme overdracht onzes inziens de betrokkenheid en het belang van de stakeholders voldoende geborgd. Dus wij zullen instemmen met de voordracht. Mevrouw DE GRAAF (D66): Ik heb een hail kört Grunnegs statement: hortsik en nou veuroet! De heer Ram (PVV): [Houdt zijn hele woordvoering in het Haags.] De Partij voor de Vrijheid vindt dat in deze duurzame Omgevingsvisie niet in het belang is van haar provincie. De stilstaande windmolens en de stinkende biovergisters leveren alleen een bijdrage aan de overlast voor de burgers. Daarom zijn wij tegen. En die gedeputeerde Moorlag van PvdA-huize hoeft zich helemaal geen zorgen te maken, hoor. Ik zie het zo: inzicht met de jaren, het is gewoon een kwestie van tijd dat de PvdA draait. Aan de andere kant lost het probleem zich vanzelf op als ik de peilingen mag geloven. Mevrouw VAN DER GRAAF (ChristenUnie): Ik sluit mij aan bij de woorden van mevrouw De Graaf van D66. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): GroenLinks heeft toch nog een vraagje over het proces ook naar aanleiding van de motie van de SP. Als het nieuwe College echt iets essentieels wil gaan veranderen, zijn daar dan nog mogelijkheden voor? Dan heb ik het niet over de kleine kanttekeningen, maar over de grote veranderingen. En wat levert dat dan qua tijd voor vertraging op? Verder zijn we blij met het antwoord en we zullen natuurlijk vooral het onderwerp energietransitie scherp in gaten blijven houden. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): De gedeputeerde zeg ik hartelijk dank voor zijn beantwoording. Er blijft nog wel een vraagje hangen bij mij. En dat is vraag of het straks nou de Omgevingsvisie van de Groningers is of het straks nou die van de provincie wordt. U ontwijkt dat met een wat retorische trucje en ontwijkt zo eigenlijk een beetje de beantwoording van de vraag. Ik bedoel dat natuurlijk meer als volgt: wie zal zich straks meer herkennen in die Omgevingsvisie respectievelijk de nieuwe omgeving? Zijn dat de burgers? Zijn dat bedrijven? Zijn dat de boeren ook hen niet te vergeten, al zijn dat ook burgers. Of is dat vooral de provincie? Misschien dat de gedeputeerde zich nog enigszins over die vraag uit kan spreken. Mevrouw HAZEKAMP (PvdD): Ik wil nog even terugkomen op wat de gedeputeerde zei over de landbouw: dat een dat ziet als een bron van welvaart en de ander als een bron van problemen. Ja, dat ligt er inderdaad aan wat je belangrijk vindt: welvaart of welzijn. De Partij voor de Dieren vindt leefbaarheid en gezondheid dus zonder stank en zonder gevaarlijke dierziekten, zonder gifgebruik in een schone omgeving en zonder dierenleed in megastallen belangrijker dan welvaart van een kleine groep industriële boerenbedrijven. 15

16 Onze fractie in de gemeenteraad van Den Haag heeft nog een tip voor de PVV-fractie: niet blaffâh, maar bètâh. Of zoals we in het Gronings zeggen: Nait soezen, kop d r veur. De VOORZITTER: Dan is het woord in tweede instantie weer aan het College, de heer Moorlag. De heer MOORLAG (gedeputeerde): De bijdrage van de VVD in tweede termijn ging over de belemmerende provinciale regels. Die moeten we natuurlijk gaan opsporen. Wij doen dat naar mijn smaak op dit moment al. Ik zou een voorbeeld willen noemen: de planologische ontwikkeling van de nieuwe Ommelander ziekenhuis, het ziekenhuis bij Scheemda waar na een jarenlange discussie over de locatie in één keer de keuze is gemaakt en in een razend tempo binnen een jaar een onherroepelijke omgevingsvergunning afgegeven zonder enig bezwaar. Dus dat is echt op onconventionele wijze gerealiseerd. Er is meer, zoals onze onorthodoxe aanpak van Winschoten en Delfzijl. Dus wij zullen in dit proces belemmerende regels ook oppakken. Aan de andere kant zeg ik daar ook wel eens bij dat afhankelijk van het belang en hoe u dat belang definieert, het wel zo zal zijn dat elke regel anders gepercipieerd zal gaan worden. Die regelparadox heb ik ook in de commissie genoemd. Dus toch een beetje de perceptie van wie mij helpt is een goede regel en wie mij hindert is een slechte regel. Dus dat zal per individu, bedrijf of belangengroep kunnen variëren. Dan kom ik ook bij het punt van de heer Veerenhuis-Lens. Hij vraagt zich af wie nu uiteindelijk het besluit neemt over de Omgevingsvisie. Dat is de meerderheid in Provinciale Staten. Er zal niemand volmaakt gelukkig zijn met die Omgevingsvisie, het is een mix c.q. mengeling van verschillende belangen en het is aan u om die verschillende belangen goed te wegen en daar een keuze in te maken. Soms lijkt het echt wel een beetje op politiek, verzucht ik dan wel eens. De motie van de SP ontraad ik. Zij gaat er toch vanuit dat het huidige proces zoals wij dat voorstellen, onzorgvuldig is. En dan kom ik ook bij het punt van mevrouw Homan, want zij vraagt of er nog mogelijkheden zijn om te veranderen. Ja, die mogelijkheden zijn er ten volle, als u besluit om dat te doen. In de commissie heb ik ook de vergelijking gebruikt met een jarenlang proces dat erop gericht was om tolpoortjes in eerste instantie in de Randstad in te gaan richten. Daar is drie jaar lang aan gewerkt met allemaal inspraak. Op enig moment wordt de politieke keuze gemaakt om het niet te doen. Dat gaat zo n heel plan de prullenbak in en dan ontstaat er een nieuw proces over een alternatief daarvoor. Die vrijheid hebt u ook. Als na de verkiezingen u of uw opvolgers in meerderheid besluiten om iets radicaal te verwerpen of radicaal te wijzen, dan is die mogelijkheid er. En dan gaat u ook over de wijze waarop de inspraak opnieuw georganiseerd zal moeten gaan worden dat staat voor mij ook als een paal boven water. Als je dat radicaal wijzigt, dan zul je de inspraakronde die er dan geweest is, opnieuw kunnen gaan doen. Aan de andere kant moet er wel het besef zijn en dat was ook bij de vaststelling van de vorige Omgevingsvisie en Omgevingsverordening het geval dat er tot op het laatste moment in de behandeling in de Staten door middel van amendementen wijzigingen aangebracht kunnen worden. Dat is sommige burgers of vertegenwoordigers van belangenorganisaties wel rauw op hun dak gevallen, maar dat is het primaat van de provinciale democratie om door ook op het laatste moment wijzigingen aan te brengen. Dan hebt u daar ook het volste recht toe en daar is in het verleden ook wel gebruik van gemaakt. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Als u het over u hebt, dan hebt u het over de Staten. Maar is daar ook een rol voor het College daarin om een verandering aan te brengen? Dat was eigenlijk de vraag. De heer MOORLAG (gedeputeerde): Ja, het College is de uitvoerende macht. Als een meerderheid in de Staten na de verkiezingen een nieuwe Collegeprogramma opstelt waarin staat dat in het voorbereidende werk dat voor de Omgevingsvisie is gedaan, kleinere of grotere wijzigingen moeten komen, dan heeft het College dat dan op basis van dat programma wordt aangesteld, maar uit te voeren. En datzelfde kan zo zijn als de meerderheid in de Staten op enig moment zegt dat dit product hen niet bevalt en het anders moet in het meest extreme geval moet het over. Dat zou mijn gemoedsrust niet erg ten goede komen, dan hebben we gewoon slecht werk geleverd tenzij het is ingegeven door andere politieke meerderheden in deze Staten. Maar in principe kan dat in het proces en u hebt dan ook gewoon de keuze om het inspraakproces dan opnieuw of anders in te gaan richten. Dus in dat licht gezien ontraad ik de motie van de SP om twee redenen. In de eerste plaats om de suggestie dat het huidige proces niet zorgvuldig is en ten tweede omdat men ook suggereert dat er te weinig sturingsmogelijkheden voor uw Staten zijn. Dan de aansporingen van diverse fracties, die op verschillende manieren zijn uitgesproken. Heel bijzonder was wel de aansporing van de PVV om voor de PvdA te gaan draaien dat is wel vaak een verwijt dat in de richting van die partij wordt geuit. Maar het werd zo gesteld dat de PvdA vanzelf 16

17 wel gaat draaien. Dat moeten we in de toekomst maar zien, maar de aansporingen om er werk van te maken nemen wij ter harte. De VOORZITTER: Dank. Dan zijn we toe denk ik aan eerst de stemming over de motie en daarna de voordracht. Ik zie eerst dat er nog een stemverklaring over de motie is: mevrouw Homan. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Met deze uitleg van de gedeputeerde zullen wij inderdaad tegen de motie stemmen. De VOORZITTER: Dan stel ik de stemming over motie 1 Zorgvuldigere besluitvorming van de SP aan de orde. Wie is hiervóór? Dat zijn de fracties van de SP, de Partij voor de Dieren en de PVV. Wie zijn tegen? Dat zijn de Partij van de Arbeid, GroenLinks, D66, Vrij Mandaat, de ChristenUnie, de VVD en het CDA. Daarmee is de motie verworpen. Dan zijn we bij de voordracht. Is daar nog iemand die nog een stemverklaring wil afleggen? Niet? Dan breng ik de voordracht in stemming. Wie is vóór? Dat zijn alle fracties, met uitzondering van die van de Partij voor de Dieren en de PVV. Mag ik het zo samenvatten? Ja? Dank, daarmee is de voordracht aangenomen. A2. Afwegingskader voor het in de toekomst uit te zetten provinciaal vermogen Voordracht van Gedeputeerde Staten van 7 januari 2014, nr , ECP ter vaststelling van het afwegingskader voor het in de toekomst uit te zetten provinciale vermogen (nummer 2/2014) De heer BATTING (PvdA): [Houdt het eerste deel van zijn woordvoering in het Gronings.] U weet dat Gronings een slichte en richte toal is en dat betekent dat we helder kunnen zijn. Want wij hebben pech vandaag. Want als het om centen gaat, dan kan het nog wel even duren. Dan is de Groninger er wel bij, want hij wil weten hoe het nou zit en hij houdt er in elk geval niet van om centen te verspillen. Opletten dus vandaag, want het gaat om een boel geld. Dat is wat anders dan zaadjes te zaaien tussen de bijen in te zetten om het ongedierte te bestrijden waar het straks over gaat bij de lelieteelt. Kijk, dat is niet zo moeilijk, dat is gewoon een kwestie van logisch nadenken. Maar als het om geld gaat, zijn we altijd extra serieus en passen we ervoor op dat het niet een kwestie wordt van alleen maar uiterlijk vertoon. Het moet wel zoden aan de dijk zetten. Maar goed, ik wil nu even niemand tegen zich in het harnas jagen. Laat het zaakje Nieuw-Nederlanders onder ons het verder maar uitzoeken. En wij zullen verder het Nederlands eren zonder het Gronings ooit te verleren. [Gaat over op het Nederlands.] Met het afwegingskader dat voor ons ligt, beoogt het College ons provinciaal vermogen op een verantwoorde wijze meer renderend in te zetten en tegelijk provinciaal-publieke doelen te realiseren. We kunnen ons vinden in de kaders voor aanwending van middelen voor deelnemingen, fondsvorming en financieringen ten behoeve van de publieke taak. In de commissievergadering hebben wij het met oog op uitzettingen gevraagd rekening te houden met de samenstelling van ons vermogen. We zien daarbij een scheidslijn tussen de inzet van stamkapitaal versus de inzet van tijdelijke overtollige middelen uit bestemmingsreserves. Daarbij hebben wij gewezen op de risicograad in de duur van de uitzettingen. Stamkapitaal dient behoedzaam te worden uitgegeven. Voorwaardenscheppende publieke voorzieningen impliceren meestal een hoog risico. Wij vragen u met deze punten rekening te houden en ons hierover tijdig te informeren. Overigens hebben wij ook aangedrongen op vooral eerst een soort van maximumplafond met betrekking tot de inzet van provinciale middelen. We willen graag weten hoever de polsstok reikt, ook om de gelegenheid te hebben ervaringen op te doen met dat deel van ons vermogen dat u voornemens bent in te zetten. We begrepen van u dat het bij een eerste inschatting gaat om de inzet van circa een kwart van ons provinciaal vermogen zeg maar ongeveer 250 miljoen euro. Vindt u dit een hanteerbare grens, mede om gewenste ervaringen op te doen en afwegingscriteria te kunnen beoordelen? Het geschetste afwegingskader zien wij als een leidraad voor het nemen van investeringsbeslissingen. Onzes inziens passen daarbij een professioneel risicokader en om ervaringen op te doen en afwegingscriteria te evalueren, een gelimiteerde inzet. Wij vertrouwen erop met de inzet van provinciaal vermogen, publieke doelen te kunnen realiseren. Versterking van de regionale economische structuur hoort daar zeker bij. Via specifieke fondsen zal het mogelijk zijn het Groninger bedrijfsleven van financieringsmogelijkheden te voorzien. De Partij van de Arbeid vindt dat 17

18 een prima ontwikkeling, temeer daar dit past in het verlengde van het door ons geïnitieerde Innovatief Duurzaamheidsfonds voor het Groninger MKB. De heer BAKKER (VVD): [Houdt zijn hele woordvoering in het Gronings.] In de provincie Groningen wordt al een hele tijd gepraat over hoe we met onze eigen centen omgaan. Het hoopje geld is een hoop geld geworden. In deze voordracht gaat het erom om meer van ons vermogen te maken, met name bij het uitvoeren van zaken waarvoor we hier zitten. In de mogelijkheden zijn zeven zaken benoemd. Twee van deze mogelijkheden gaan over het bredere provinciale belang. Wat wij doen moeten, komt het eerste aan bod. Het breder kijken lijkt voor de hand te liggen, maar dan wat ons betreft wel met heel duidelijke grenzen. De volgende mogelijkheden zoals kijken of wij onze financiële huishouding wel rondkrijgen, wat brengt het op, wie betaalt er mee, hoe lang duurt het en wat moet je dan ook naar een ander toe doen lijken logisch, maar zijn lastig in regels te vatten. Nu zijn wij van de VVD van minder regels, dus dat komt goed uit. Bij elke uitgave kunnen wij er als PS nog over praten. In de mogelijkheden wordt er verder niet op ingegaan of wij in een aantal zaken meedoen zoals bijvoorbeeld Attero, vliegveld Eelde en het Waterbedrijf Groningen. Maar ook gemeenschappelijke regeling zoals het OV-Bureau en de Regiovisie vallen erbuiten. Het algemeen belang in die zaken zal zo nu en dan veranderen. Het zo nu en dan tegen het licht houden of je nog wel op goede koers ligt of dat je ermee ophouden moet, is zeker nodig. Die discussie zien we nog graag in deze Collegeperiode tegemoet. Wij steunen dit voorstel en wij wensen onze portefeuillehouder veel succes met deze taken. De heer SWAGERMAN (SP): Ik wil beginnen met toch even het initiatiefvoorstel van de SP naar boven te halen. Dat staat hier niet specifiek in de stukken, maar dit is natuurlijk wel een uitwerking van een keuze die eerder is gemaakt. En die keuze is zelfs gemaakt voordat de keuze over die provinciale investeringsbank in deze provincie was gevoerd en dat wil ik toch wel even kwijt. Want de conclusie van dit stuk is namelijk dat een investeringsbank niet het vehikel is op basis waarvan dit College zou willen werken. En dat is natuurlijk jammer als je dat niet uitgebreid hebt kunnen bediscussiëren voordat het College die keuze maakt, terwijl de Staten hier nog niet over hebben gesproken. Maar goed, ik houd me dan maar even feitelijk met een paar zaken bezig die hierin staan. Er zijn een paar dingen die me verrassen, misschien kan ik daar een antwoord op krijgen. Een van de grote thema s die hier steeds genoemd wordt, is de provinciaal-publieke taak. Veel algemener kun je het volgens mij niet stellen, dus ik ben wel nieuwsgierig of ik een paar voorbeelden maar dan wel graag exacte voorbeelden kan krijgen wat nou die provinciaal-publieke taak is. Er wordt aangegeven, niet te willen kiezen voor een bancaire taak, maar in de tekst wordt toch vrij frequent gesproken over banken die tekortschieten, dat daarom iets willen gaan doen en dat we dat op een manier willen invullen zoals een bank dat eigenlijk óók doet. Dus ik ben wel nieuwsgierig hoe het uit te leggen valt waarom het College die bancaire taak niet ziet zitten. Daarop aanvullend ben ik wel nieuwsgierig naar het volgende. Want in de commissie heeft de gedeputeerde aangegeven dat hij wel mogelijkheden ziet in bijvoorbeeld een combinatie MKB-bank, zoals bijvoorbeeld de Kredietunie. En dan wil toch eigenlijk een gedeputeerde, die zegt dat wij geen bank zijn, wel een bank tot zijn klanten rekenen en dan ben ik toch wel nieuwsgierig naar wat daar de overweging bij is. Wat mij eigenlijk ook het meest dwarszit is het feit dat een van de hoofdthema s is dat wij BV s en anders mogelijk stichtingen en allerlei soorten bedrijfsvormen willen optuigen, waarbij we als provincie ook aandeelhouder in zijn c.q. een aandeel in nemen. Als dat zo is, dan is er ook sprake van een Raad van Commissarissen dat staat ook in het stuk en ik ben dan wel heel nieuwsgierig wie en hoe we vast gaan stellen welke personen in die Raad van Commissarissen gaan zitten. Want wij zijn er niet zo heel hard voor om daar politieke functies van te maken, invullingen te maken die door dit of dat College kunnen worden beïnvloed en daardoor instroom zien van mensen die niet per se de goede capaciteiten hebben om de desbetreffende op te richten BV te runnen. Wij stonden en staan voor de keuze van een investeringsbank. Wij vinden dat de beste optie voor het doorlopen van het traject. Het afwegingskader zoals dat hier voorligt, heeft een heleboel goede dingen, maar gaat wat ons betreft toch uit van aannames en verkeerde keuzes, die heel goed zouden kunnen leiden tot allerlei zaken die we denk ik niet willen. Ik wil daar verder op ingaan bij het volgende thema, want daarbij gaat het uiteindelijk over de invulling van de 50 miljoen. De heer RIJPLOEG (PvdA): [Doet zijn interruptie in het Gronings.] U zegt zonet dat u er niet voor bent dat er politieke commissarissen benoemd worden. Dan komt mij voor de SP nogal wonderbaarlijk 18

19 voor, want ik stel me zo voor dat dan juist ervoor zorgt dat het wél politiek bestuurd wordt. En u zegt dat dat is vanwege de kwaliteit. Dat zou zo kunnen zijn wanneer je daar slechte mensen als politici neerzet ik zou daar zelf geloof ik ook niet zo direct voor zijn. Maar anderzijds bekeken is het ook zo dat we het misschien er wel over eens zijn dat bijvoorbeeld in de bankwereld als die commissarissen die er absoluut niet politiek benoemd werden, maar wel benoemd werden, een ongelooflijke puinhoop van gemaakt hebben. En daar zitten we met elkaar nu wel mooi mee en dat is een van de redenen waarom we het moeten doen op deze manier, omdat het toen zo verschrikkelijk slecht gegaan is. Bent u dat met mij eens? De heer SWAGERMAN (SP): Nou, dat de bankwereld er een zootje van heeft gemaakt, dat klopt. Maar dat ligt niet helemaal alleen aan de bankwereld. Kijk, het thema nu is het afwegingskader. Ook bij het neerzetten van een provinciale investeringsbank ga je een kader meegeven over hoe je dat ingevuld wilt hebben. Dan ga je daar maximumsalarissen aan koppelen, zoals ook in het stuk staat. Maar wat ik niet wil is dat wij dat is bijna weer terug naar de Sovjettijd politieke commissarissen gaan neerzetten onder het mom van Raad van Commissarissen met een duidelijk politiek stempel en niet per se op deskundigheid gekozen. Daar heb ik gewoon bezwaren tegen, dan kies ik liever voor een bedrijfsmatige aanpak zoals dit College dit eigenlijk in dit geval ook wil: men wil eigenlijk wel een heel goed en helder afwegingskader hebben. Nou, dat zou ik voor die investeringsbank ook willen hebben, maar wel een stuk strakker dan wat hier staat en dus gebaseerd op een andere uitvoering. De heer BROUNS (CDA): Over deze voordracht kan ik eigenlijk heel kort zijn. Want wat betreft het CDA had deze voordracht hier eigenlijk niet op deze agenda van deze Staten hoeven te staan. Deze voordracht kent een lange aanloop, daar is een separate werkgroep samengesteld uit deze Staten intensief aan gewerkt en dit heeft uiteindelijk geleid tot een voordracht van het College. Daarin staat een aantal criteria genoemd op basis waarvan het provinciaal vermogen kan worden aangewend. Een van die criteria wil ik hier eruit lichten, omdat dat wat ons betreft wel een heel belangrijk criterium is en dat is er een goede risicoanalyse wordt gemaakt. Want ons provinciale vermogen is ons wat waard. Dat is namelijk ook ons spaargeld voor onze toekomst, voor onze toekomstige generaties. En het rendement dat daarop gemaakt wordt, is de basis om in de toekomst verder in onze provincie te kunnen investeren. Dat betekent dus ook alhoewel wij absoluut nut en noodzaak zien van het aanwenden van ons vermogen om maatschappelijke doelen te bereiken we tegelijkertijd ook erkennen dat die aanwendingen wel rente en dividend moeten opleveren om naar de toekomst toe als provincie vermogen te hebben. Al is dat alleen maar omdat er inflatie optreedt op geld. En dat vereist goed risicomanegement, want als je een paar scheuren in de broek oploopt, dan gaat het heel hard. Tegelijkertijd zit daar ook een stukje zorg. Want als we die goede risicoanalyse maken c.q. laten maken en elk voorstel komt hier terug in de Staten, dan vraag ik mij en het CDA zich af: zijn wij in deze Staten wel toegerust om dit soort afwegingen te maken? Want dat vereist in ieder geval wel specifieke kennis. Dus vandaar dat ik dit element er nadrukkelijk uitlicht, dat het naar de toekomst toe onze plicht is om ervoor te zorgen dat wij op een goede wijze tot risicobeoordelingen over kunnen gaan voordat wij ook daadwerkelijk dat provinciaal vermogen uitzetten. De heer DE VRIES (D66): Het afwegingskader voor het in de toekomst uit te zetten provinciaal vermogen is een belangrijk onderwerp, zeker gezien de hoeveelheid geld die wij als provincie te beheren hebben. We kunnen het kapitaal natuurlijk uitzetten door middel van schatkistbankieren bij het Rijk. Echter, dat levert weinig rendement op. Beter kan worden gekeken hoe het meer renderend maar wel verantwoord kan worden ingezet. Dat heeft ook duidelijk onze voorkeur: binnen de kaders zodat ze inderdaad het provinciaal belang kunnen dienen. Maar we moeten ook zeker goed kijken naar de risico s die het uitzetten van geld met zich meebrengt. Deze kaders staan genoemd in de voordracht die we hier bespreken en mijn fractie kan zich hier prima in vinden. We zullen die voordracht dan ook steunen. De heer VAN KESTEREN (PVV): [Houdt zijn hele woordvoering in het Gronings.] Wij zijn hartstikke blij met het voorstel over wat we kunnen doen met ons geld. Maar ik wil toch even zeggen dat we wel uit moeten kijken, want bij duurzaamheid daar heb ik het al vaker over gehad kun je niet zomaar geld uitgeven aan al die duurzame zaken. We weten allemaal dat bedrijven die zich bezighouden met duurzame zaken, maar moeilijk een financiering kunnen krijgen bij de bank. Waarom moeten wij dat dan wel doen? Want dat levert alleen maar verliezen voor de Groningers op. Een echte nuchtere Groninger moet ook helemaal niks hebben van die duurzame windhappers. 19

20 De heer VAN DEN BORN (ChristenUnie): Onze fractie is blij met het initiatief om provinciaal vermogen in te zetten. In de commissievergadering heeft de gedeputeerde twee onderwerpen nader toegelicht naar aanleiding van onze vragen. Ten eerste aangaande het inzichtelijk maken van de verhouding tussen het stamkapitaal en de algemene reserves en ten tweede ook het inzichtelijk maken van de criteria voor de afwegingen, waarbinnen de uitzettingen moeten plaatsvinden. En naar aanleiding van deze verduidelijkingen kan onze fractie instemmen met de voordracht zoals nu voorligt. De eerste aanzet is gegeven met het agendapunt dat hierna komt over het revolverend fonds en we kijken uit naar een volgende voordracht vanuit GS. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Wij hebben niets toe te voegen aan wat er in de commissie reeds gewisseld is. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Ook ik zie af van een woordvoering op dit punt. Mevrouw HAZEKAMP (PvdD): De Partij voor de Dieren heeft geen opmerkingen in de eerste termijn. De VOORZITTER: Hartelijk dank, dan zijn we bij het College van GS, de heer Moorlag. De heer MOORLAG (gedeputeerde): Ook hier proef ik in beginsel brede steun voor deze voordracht. Dat stemt tevreden. Nog wel een aantal vragen en toch ook wel wat waarschuwende opmerkingen. De heer Batting had het over gain geld vergraimen. Nou, dat hebben wij ook niet in het Collegeprogramma staan niet in de Nederlandse taal en ook niet in het Gronings, dus dat ben ik volmondig met hem eens. Rekening houden met het scheiden van het stamkapitaal en de bestemmingsreserves: dat hebben wij scherp in beeld. Daar is in de commissie ook nadrukkelijk over gewisseld. Het maximum dat we vooralsnog aanhouden is 250 miljoen. U kunt dat zelf ook volgen, omdat u het College geen mandaat geeft om middelen in het kader van de publieke taak uit te zetten, maar per casuïstiek zal dat dat is ook in de commissie zo gewisseld en in de voordracht opgenomen inclusief risicoanalyse aan u voorgelegd worden. De heer Brouns stelt wel de vraag of PS in staat zal zijn om dat goed te monitoren. Als wij PS behulpzaam kunnen zijn om daar comfort bij te krijgen, dan zullen we dat niet nalaten. Maar de vorm waarin u dat prefereert, zal dan wel kenbaar gemaakt moeten worden. Vooralsnog houden we dus een maximum van 250 miljoen aan. Dat is in de commissie gewisseld en dat herhaal ik hier in de richting van de heer Batting. Dat zie ik gewoon vooralsnog als een hanteerbare grens. De bijdrage van de VVD laat zich eigenlijk in één zin samenvatten: eerst zain, din geleuven. En we laten we het u ook elke keer zien: bij elke voordracht zullen we u elke uitzetting voorleggen. De heer Swagerman van de SP vraagt wat nou die provinciaal-publieke taak is. Die term komt uit de wet- en regelgeving, is verder niet gedefinieerd, u geeft daar verdere invulling aan. In het verleden hebt u bijvoorbeeld in het kader van de publieke taak gesteld dat u internationale hulp en ontwikkelingssamenwerking niet als een provinciale taak ziet, maar u wel iets wilt doen op dat vlak. Dat heeft er toen toe geleid dat is meen ik een jaar of acht geleden dat deze Staten hebben besloten om te gaan participeren in het fonds Oikocredit, dat microkredieten in de Derde Wereld verstrekt. Die participatie hebben we nog steeds, dus dat is een voorbeeld van hoe uzelf een provinciaal-publieke taak definieert. Voorbeelden daarvan zijn ook in de werkgroep gewisseld, ook waar het gaat om deelnemingen. Ik herhaal die hier niet. Het meest wezenlijke punt van de SP is in de commissie ook nadrukkelijk aan de orde geweest en dat zal ook bij het volgende punt het geval zijn en dat gaat om de vraag waarom er geen provinciale investeringsbank komt en waarom de provincie geen bancaire taak wil gaan vervullen. Als je echt als bank en ik herhaal dat wilt gaan opereren, dan heb je echt een behoorlijk vermogen nodig om met een leverage van 8 procent, zoals in de commissie werd gesuggereerd, te gaan werken. Dat betekent dat je 92 procent aan vreemd vermogen hebt. Nou, we hebben kunnen zien dat de bankwereld niet echt een stabiele wereld is. Wij stellen ons dan bloot aan te grote risico s, het is een te groot volume dat wij uitzetten. Kortom, op z n plat Gronings gezegd: We motten d r veur oppassen dat we ons nait versloeken. De heer SWAGERMAN (SP): Hier gaat een beetje gebeuren wat in de commissie ook plaatsvond: de twee voordrachten gaan door elkaar heen lopen. Want als we het over risicobepalingen hebben, dan kan ik dit tot mij nemen en dan denken dat het zo is. Maar in het voorstel zit natuurlijk ook een 20- procentsrisicoaanname daar waar we het straks over gaan hebben. Dus ik laat het aan u of u het wilt beantwoorden, maar om een relevante discussie te hebben, is het denk ik toch wel van belang om 20