Avans Hogeschool. PABO Breda. Bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs. Academisch jaar

Transcriptie

1 Pabo Breda

2 Avans Hogeschool PABO Breda Bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs Academisch jaar Deze Opleidingswijzer geeft informatie over het opleidingsprogramma van de Pabo en is bedoeld voor voltijdstudenten en andere direct betrokkenen, zoals: docenten, coaches en mentoren uit de praktijk.

3 Inhoud 1 Welkomstwoord Wat kenmerkt de opleiding? Fase opleidingsbekwaam (propedeuse):wat verwachten we van de student? Fase opleidingsbekwaam (propedeuse):overzicht van het programma Fase opleidingsbekwaam (propedeuse):de kernopgaven Fase opleidingsbekwaam(propedeuse): de praktijk Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): geletterdheid en gecijferdheid Fase opleidingsbekwaam(propedeuse): trainingen Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de toetsing Competenties en indicatoren opleidingsbekwaam Fase taakbekwaam: wat verwachten we van de student? Fase taakbekwaam: overzicht van het programma Fase taakbekwaam: de kernopgaven Fase taakbekwaam: de praktijk Fase taakbekwaam: de toetsing Competenties en indicatoren taakbekwaam Fase lio-bekwaam: wat verwachten we van de student? Fase lio-bekwaam: overzicht van het programma Fase lio-bekwaam: de kernopgaven Fase Lio-bekwaam: de minoren Lio-bekwaam: de praktijk Fase lio-bekwaam: de toetsing Competenties en indicatoren lio-bekwaam Fase startbekwaam: wat verwachten we van de student? Fase startbekwaam: overzicht programma Fase startbekwaam: de kernopgaven Fase startbekwaam: de praktijk Fase startbekwaam: de toetsing Competenties en indicatoren startbekwaam Wie doet wat? Hoe werken we op de Pabo? Communicatie Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 3

4 Een bron van inspiratie Op weg naar meesterschap Praktijk is uitgangspunt Zelf keuzes maken

5 1 Welkomstwoord Dit is de digitale versie van de Opleidingswijzer Voltijd van het academisch jaar Hierin staat hoe wij op de Pabo Breda het onderwijs hebben vormgegeven. Naast feitelijke informatie, tref je onze visie op leren, opleiden en begeleiden aan. Bovendien lees je in deze Pabowijzer wat we van elkaar mogen verwachten en welk gedrag wij van jullie als toekomstig leraar basisonderwijs willen zien. Op onze website en op onze digitale leeromgeving, Blackboard, vind je veel extra informatie. Ambitie van de Academie De Pabo Avans Hogeschool stelt zich als doel te komen tot maximale groei van alle betrokkenen bij de academie. Maximale groei van studenten, medewerkers, partners en in het bijzonder het kind. Het mooiste resultaat is uiteraard goed onderwijs voor àlle kinderen in een rijke leeromgeving, zodat kinderen de optimale kansen krijgen om het beste uit zichzelf te halen. Zodat kinderen uitgroeien tot geëmancipeerde deelnemers aan deze complexe en steeds veranderende maatschappij. Zodat zij teamspelers worden: betrokken, ondernemend en nieuwsgierig. De kernopdracht van leraren in het basisonderwijs is zodoende aan te zetten tot positief leergedrag bij kinderen, hen vaardigheden en strategieën aan te leren en zo te stimuleren, dat zij een levenslange passie voor leren opdoen. Bij de Pabo Avans Hogeschool gaan we ervan uit dat de leraar daarom zowel pedagoog, onderzoeker als ontwerper moet zijn die bijdraagt aan vernieuwing van onderwijsactiviteiten. Het beroep vraagt om creatief denkende mensen met visie en een onderzoekende en ondernemende houding. Een leraar die voortdurend zoekt naar de meest passende en wenselijke situatie om de juiste leer- en ontwikkelingskansen voor kinderen te creëren. Een ware reflective practioner. Om als Pabo een voortrekkersrol vervullen in de ontwikkeling van het beroep Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 5

6 van leraar basisonderwijs en excellente leraren op te blijven leiden, is het van belang dat de Pabo zorgt voor een hechte samenwerking tussen studenten, werkveld en medewerkers. Een duurzaam partnerschap, waarin gewerkt wordt aan de professionalisering van alle betrokkenen. De Pabo als herkend en erkend kennispartner van de basisscholen in de regio. De Pabo Breda stelt zich dan ook de volgende doelen: Medewerkers en studenten zijn vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in hun gedrag zichtbaar ambassadeur van duurzame ontwikkeling van kennis, samenleving en mensen; Studenten worden persoonlijk gecoacht zodat ze zich geborgen en geïnspireerd voelen; studenten dagen wij inhoudelijk uit het beste uit zichzelf te halen en als beginnend beroepsbeoefenaar weloverwogen keuzes te maken op persoonlijk en professioneel vlak. Onze studenten zijn eerste keuze voor de vacatures in de regio; Een werkklimaat te creëren waarin medewerkers zich bewust zijn van hun kwaliteiten, hun talenten optimaal en aantoonbaar willen ontwikkelen en inzetten voor de student, de Pabo en Avans Hogeschool. Zij zijn door hun professionele houding ambassadeur van de Pabo en Avans Hogeschool; Een cultuur in de Pabo te vormen die inspirerend, mensgericht, resultaatgericht en betrokken is. Respect en zorg voor elkaar en elkaars opvattingen staat hoog genoteerd. Studenten en medewerkers zijn er trots op dat ze bij de Pabo Breda studeren en werken en ze voelen zich verbonden met de school, het beroep en elkaar. Wij zijn ervan overtuigd dat de hechte samenwerking tussen studenten, werkveld en medewerkers de beste garantie op succes is. Door onderwijs- en beroepsontwikkeling als een gezamenlijke verantwoordelijkheid te zien en te beleven, kunnen we inderdaad de beroepsgroep, de uitstraling en status geven die ze verdient. Daarin willen wij graag, samen met jullie, investeren. Wij wensen iedereen, namens het Pabo-team, een inspirerend, uitdagend, succesvol studiejaar toe. Arnoud van Leuven Adjunct-directeur Hanneke Ariëns Directeur 6 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

7 2 Wat kenmerkt de opleiding? Competenties, een definitie. Als je aan een hbo-opleiding gaat studeren, kun je niet om het begrip competentie heen. Vrijwel elke hbo-opleiding heeft het programma ingedeeld op basis van die competenties. Een definitie: Competenties is het vermogen om adequaat professioneel gedrag te vertonen in beroepssituaties. Het gedrag is gebaseerd op integratie van kennis, vaardigheden, motivatie en persoonskenmerken. Een competentie kan worden gemeten en getoetst aan aanvaarde normen en kan worden verbeterd via training en ontwikkeling. Het gaat dus om dat wat je moet kunnen als je straks een beroep gaat uitoefenen. Je wordt geacht beroepsproblemen adequaat te kunnen oplossen en daarvoor heb je gereedschap nodig. Leren van en voor de praktijk Vroeger kreeg een student in een hbo-opleiding losse vakken waarna hij voor elk vak apart tentamen deed. Zo kreeg de student in het derde jaar van de Pabo iets over handelingsplannen, leerde hij wat over onderwijskunde en rekenproblemen en dat moest dan een voldoende theoretische basis zijn om er in de praktijk mee aan de slag te kunnen. Daarmee werd de kloof tussen wat een student in de opleiding deed en wat er in de praktijk van hem verwacht werd, niet gedicht. Competentiegericht leren brengt de koppeling met die praktijk nadrukkelijker tot stand Een competentie is meestal opgebouwd uit een aantal onderdelen die je tegelijk gebruikt als je aan het werk bent op hbo-niveau. Je oefent zo n competentie ook als een geheel tijdens de opleiding. Je krijgt vaak opdrachten Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 7

8 waarbij je moet laten zien dat je die competentie ontwikkelt. De Pabo werkt met competenties die afgeleid zijn van de sbl-competenties. Wel hebben we deze aangescherpt en aangepast aan de eisen van de regio West-Brabant en aangevuld met leerkrachtcompetenties op het gebied van duurzame ontwikkeling. Deze competenties zijn begin- en eindpunt. Tijdens de opleiding beoordeelt de opleiding of jij je voldoende ontwikkelt in de richting van het beroep van leraar basisonderwijs, waarbij je steeds meer ruimte krijgt voor een individuele invulling van die ontwikkeling. Een ontwikkeling die uiteindelijk moet leiden tot een startbekwame leraar. Je bent startbekwaam als je in een kenmerkende beroepssituaties adequaat kunt handelen. Voor de leraar basisonderwijs heeft de Pabo van Avans Hogeschool de volgende competenties vastgesteld: Figuur 1: Competenties 8 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

9 Binnen het competentiegerichte onderwijs onderzoek je systematisch je eigen competentieontwikkeling: hoever je bent in je ontwikkeling tot startbekwame leraar basisonderwijs. Iedereen heeft, hoe bescheiden ook, al de beschikking over bepaalde competenties bij start van de opleiding. Voor elke student zal de grootte en de inkleuring van de bolletjes verschillend zijn. In het beroeps-en competentieprofiel van de Pabo Breda zijn alle competenties op het niveau van de startbekwame leraar basisonderwijs uitgewerkt. Competenties en indicatoren Voor alle fasen van de opleiding zijn de competenties vertaald naar indicatoren. In het overzicht per fase tref je alle indicatoren per competentie aan die voor die fase relevant zijn. In de kolommen achter de indicatoren zie je in welk studieonderdeel de indicatoren expliciet aan bod komen. Aan de hand van de indicatoren kun je meten hoever je bent met jouw ontwikkeling. Gedurende je gehele loopbaan hier op de Pabo zal je studieloopbaanbegeleider je daarbij helpen en ondersteunen. Criteria In de verschillende studieonderdelen willen we door middel van heel concreet gedrag zien of je de indicatoren ook hebt bereikt. Daarom hebben we de indicatoren in de studieonderdelen uitgewerkt in criteria. Op die criteria word je getoetst. In deze wijzer zijn daar voorbeelden van opgenomen.een voorbeeld daarvan kun je lezen in een overzicht van de kernopgave: De competente student en Oriëntatie op het beroep van leraar basisonderwijs. De kennisbasis Landelijk is de minimale kennis waarover iedere aanstaande leraar basisonderwijs moet beschikken vastgesteld: de kennisbasis. Ook de Pabo van Avans Hogescholen voldoet daaraan. De kennisbasis is verwerkt in verschillende studieonderdelen, bijvoorbeeld voor Nederlandse taal en rekenen-wiskunde. Als je deze studieonderdelen met succes hebt afgerond kun je deelnemen aan de (verplichte) landelijke kennistoetsen voor deze vakken. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 9

10 10 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs Tabel 1: Voorbeeld samenhang tussen competentie, indicatoren en criteria

11 Fasen van de opleiding In elke opleidingsfase ga je een stap verder. We onderscheiden vier opleidingsfasen, waarvan de laatste twee worden afgesloten met een assessment. Na de propedeuse ben je opleidingsbekwaam. Na het tweede jaar,als je alle onderdelen van het gemeenschappelijke programma met succes hebt afgerond, ben je taakbekwaam. Voordat je met de lio-stage (leraar in opleiding = een stage van ongeveer 5 maanden) begint, ben je liobekwaam en in het afsluitend assessment van de opleiding beoordelen we of je een startbekwame leraar basisonderwijs bent. Tabel 2: Fasen van de opleiding Fase in opleiding Propedeuse Tweede leerjaar Voor start van lio Einde opleiding Niveau van competenties Opleidingsbekwaam Taakbekwaam lio-bekwaam Startbekwaam Overgang en drempels Ons uitgangspunt is pas doorgaan als het voorgaande behaald is. Concreet betekent dit dat een voorgaande fase van de opleiding behaald moet zijn (kernopgave en assessment) voordat de student door kan gaan. We hebben hiertoe de volgende afspraken gemaakt voor 1 t/m 4 voltijd: Drempels in het curriculum: - deelname aan jaar 2 programma indien 52 ECTS + Cito taal/rekenen + stage hebt gehaald en een positief advies hebt gekregen; - deelname aan het jaar 4 programma indien je 180 studiepunten hebt behaald. Een intensief SLB traject (verplichtend karakter) in periode 3 van Pabo 1 en periode 4 voor Pabo 2 voor potentiële vertragers. Maximaal twee toetsmomenten per onderdeel per studiejaar (inclusief werkstukken, mondelingen, assessments). De entreetoets 'mens en wereld' moet binnen 2 jaar behaald zijn. Zie voor de volledige Onderwijs- en Examenregeling de OER van Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 11

12 Samenhang in het programma Het is goed om te weten op welke manier de opleiding opgebouwd is en welke keuzes daarbij gemaakt zijn. De basis van ons programma is het Beroeps- en competentie-profiel van de Pabo. Dit kun je vinden op Blackboard, onze digitale leeromgeving. De kern van het beroep van leraar basisonderwijs is het op interactievewijze creëren van leer- en ontwikkelkansen voor kinderen, zodat zijn zich kunnen ontplooien tot geëmancipeerde deelnemers aan deze complexe en steeds veranderende samenleving. Beroeps- en competentieprofiel Pabo 2008 Hiervan zijn het opleidingsprofiel en het curriculumontwerp afgeleid. Figuur 2: Curriculumontwerp 12 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

13 Als student krijg je uiteindelijk te maken met de onderwijseenheden. We onderscheiden hierbij: kernopgaven; stages; trainingen; toetsen kennisbasis; minoren (in fase lio-bekwaam). De praktijk / partnerschap in opleiden Pabo Breda heeft het 'Opleiden in de school' structureel vormgegeven. Studenten uit de voltijd- en deeltijdopleiding lopen in leerteams stage op scholen die een door Pabo Breda opgeleide stagecoach hebben, ook wel opleidingsscholen genoemd. Belangrijk uitgangspunt hierbij is dat het opleiden en begeleiden van aanstaande leerkrachten een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van opleidingsscholen én de Pabo. Leerteams Studenten leren van en met elkaar. Dit betekent dat jij in een leerteam stage loopt op een school. De stage-werkzaamheden die je tijdens de stage verricht, zijn of worden aangestuurd door de opleiding of door de stageplaats (basisschool). Vanuit de opleiding krijg je geen kant-en-klare opdrachten. Het is aan jou om de theorie uit de kernopgaven te koppelen aan de praktijk en daarbij de competenties en de indicatoren van de fase als leidraad te nemen. Op de stageschool bekijk je samen met de stagecoach op welke wijze je aan de criteria kunt voldoen. Studieloopbaanbegeleiding (SLB) Op de Pabo Breda richt de studieloopbaanbegeleiding zich op de student. De studieloopbaanbegeleider adviseert jou regelmatig en systematisch in je leer- en ontwikkelproces ten aanzien van competenties die voor de beroepspraktijk relevant zijn. Samen signaleren jullie tijdig studieproblemen zodat jij een adequate studievoortgang kunt realiseren en studieachterstand kunt voorkomen. Je neemt geleidelijk jouw ontwikkeling steeds meer ter hand en neemt, steeds meer verantwoordelijkheid voor je eigen leerproces; je ontwikkelt een reflectief vermogen, gekoppeld aan je beroepsindentiteit. Het accent van de begeleiding verschuift naarmate jij je in een andere fase van betrokkenheid bevindt. Je krijgt per studiejaar een studieloopbaanbegeleider toegewezen. Deze is voor jou het eerste aanspreekpunt. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 13

14 In het eerste jaar van je studie krijg je twee verplichte studieadviezen: vóór 1 februari en vóór 1 september. Daarnaast krijg je aparte informatie die gekoppeld is aan een aantal onderdelen die horen bij de studieloopbaanbegeleiding. In de fasen opleidingsbekwaam en taakbekwaam krijg je bijvoorbeeld informatie over portfoliovorming, het maken van een Persoonlijk ActiviteitenPlan (PAP), het maken van een lesvoorbereiding m.b.v. een lesvoorbereidingsformulier en het schrijven van een Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP). In de fasen liobekwaam en startbekwaam zal o.a. aandacht worden besteed aan het omgaan met verschillen tussen leerlingen, de rol van de toekomstige leerkracht binnen een schoolteam en oudergesprekken. Binnen SLB is er sprake van individuele begeleiding, werk je in kleine of grotere groepen met de studieloopbaan- begeleider of kan er video-interactie training plaatsvinden. In de individuele gesprekken kunnen ook persoonlijke zaken en vragen aan de orde komen. Indien nodig kan de studieloopbaanbegeleider je verwijzen naar de decaan en/of de studieadviseur. De studentendecaan is de onafhankelijke adviseur die verbonden is aan Avans Hogeschool. De studie-adviseur begeleidt en adviseert de studenten binnen de opleiding (ná de SLB er). Deze voert gesprekken met studenten met studieachterstanden en/of persoonlijke problemen, stelt individuele leerroute- en verbetertrajecten op voor studenten en verzorgt trainingen studievaardigheden (zoals plannen en organiseren) voor eerstejaarsstudenten. Tevens kun je een beroep doen op peermentoren. Dit zijn derdejaars studenten die jou als eerstejaars student begeleiden. Blackboard en portfolio Blackboard is een digitale leeromgeving waar binnen Avans Hogeschool mee wordt gewerkt. In de eerste twee periodes leer je in deze omgeving te werken en vanaf de derde periode zul je de benodigde informatie vooral vinden op Blackboard. De digitale leeromgeving heeft als voordeel dat de informatie altijd up-to-date is en dat je met medestudenten en docenten op afstand en tijdonafhankelijk kunt communiceren. Ook is er een directe relatie tussen de studieonderdelen op Blackboard en je eigen portfolio. Gedurende je gehele opleiding werk je met een digitaal portfolio. Een portfolio is een map waarin je laat zien hoe je leerinhouden verwerkt en hoe je vordert met je competentieontwikkeling. Deze map maak je in de digitale leeromgeving Blackboard. We vragen je op elk gewenst moment de 14 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

15 materialen op te slaan en toegankelijk te maken voor medestudenten, docenten, coaches en mentoren van de basisschool. In je portfolio werk je met een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP), en een Persoonlijk ActiviteitenPlan (PAP). Daarnaast neem je in het portfolio bewijzen op waaruit blijkt dat je bepaalde competenties verworven hebt. We vragen je ook je portfolio toegankelijk te maken voor externe audits! Toetsorganisatie Om alle toetsen goed te laten verlopen hebben we een toetsorganisatie. Een overzicht van alle procedures en afspraken vind je op blackboard in de community Toetsing HBO kennisbank Scripties en onderzoeken worden geplaatst in de HBO-kennisbank. Je publiceert als het ware hiermee je onderzoek. Deze kennisbank biedt docenten en studenten de mogelijkheid om ook andere scripties en afstudeeronderzoeken te bestuderen van andere opleidingen (Pabo s). Leeromgeving Vanzelfsprekend hebben we als lerarenopleiding een moderne (digitale) leeromgeving, aangepast aan de eisen van deze tijd en aan de toekomst. Zo zijn er moderne lokalen, voorzien van zogenaamde. smartboards. Ook de college- zalen zijn van alle middelen voorzien. Voor individueel studeren of voor het werken in groepsverband is er Xplora. Xplora Xplora is de leer- en werkomgeving van Avans Hogeschool met moderne pc s, kwalitatieve voorzieningen en deskundige ondersteuning. Ook kun je er de Pabocollectie vinden in de vorm van methoden voor het basisonderwijs, spel- en leermaterialen, verdiepende literatuur en tijdschriften als JSW, Praxis, Didaktief, etc. gericht op het werken in de praktijk. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 15

16 TOPClass Pabo Breda biedt naast het normale programma een extra aanbod in de vorm TOPClasses: 1. Een TOPClass gedragsspecialist, bestemd voor excellente studenten die zich willen specialiseren in kinderen met leer- en gedragsproblemen. Voor meer informatie zie www. topclassgedragsspecialist.nl 2. Een TOPClass specialist vernieuwend onderwijs, bestemd voor excellente studenten die zich richten op onderzoek naar vernieuwende impulsen in het reguliere basisonderwijs. De TOPClass specialist vernieuwend onderwijs gaat in op het bedenken van creatieve en vernieuwende oplossingen voor een bepaald onderwijsknelpunt. Met name de studenten met onderzoeksbelangstelling komen hierbij aan hun trekken. Het is de bedoeling om vernieuwingsimpulsen uit te proberen en tevens met behulp van praktijkonderzoek na te gaan of deze vernieuwingen de bedoelde effecten hebben. Daarnaast maken de studenten kennis met vernieuwende onderwijsconcepten door schoolbezoeken en gastsprekers. Selectie vindt plaats op basis van een assessment waarbij elementen als creativiteit, out-of-the-box-denken en onderzoeksbelangstelling centraal staan. 16 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

17 3 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): wat verwachten we van de student? Een creatief beroep Kiezen voor de Pabo en het beroep van leraar basisonderwijs is kiezen voor een creatief en inspirerend beroep voor ondernemende mensen met passie voor leren en kinderen. Het vak gaat verder dan alleen lesgeven: ook kinderen persoonlijk begeleiden, wegwijs maken in de maatschappij, stimuleren van onderzoekend en ontwikkelingsgericht leren, het ontwerpen van leer- omgevingen en samenwerken met collega s en ouders hoort hierbij. Als dat je aanspreekt, ben je bij de Pabo aan het goede adres. Veranderend onderwijs Je studeert aan een hogeschool en dat betekent dat je geen schoolse opleiding volgt, maar leert en werkt in een hogeschoolgemeenschap samen met mede- studenten, docenten en leerkrachten uit de basisschool. Het verschil met de middelbare school is dat de leerstof niet meer in afgebakende gebieden wordt aangeboden en dat docenten zich niet opstellen als de allesweters. Van de student wordt verwacht dat deze de regie neemt over zijn eigen leerproces en samen met de docenten, met medestudenten en mentoren en stagecoaches werkt aan het uiteindelijke doel: als startbekwame leerkracht de opleiding verlaten. Bij de voltijdopleiding werken we met leerteams. We vinden het belangrijk dat je samen met andere studenten leert. Het voordeel is dat je elkaar kunt stimuleren tijdens het leerproces en dat je van elkaars expertise gebruik kunt maken. Een andere belangrijke reden is ook dat de informatie die je opzoekt, op die manier langer beklijft. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 17

18 Leerbronnen We vinden het belangrijk dat de praktijk begin- en eindpunt is van de opleiding. De opdrachten waarmee je een kernopgave (een grote onderwijseenheid) afrondt, zijn altijd aan de praktijk gerelateerd. We werken echter niet met stageopdrachten. Het is aan de student zelf om de theorie uit de kernopgaven te koppelen aan de praktijk in de stage. Naast de praktijk als belangrijkste leerbron, maken we ook gebruik van digitale leeromgevingen, onderwijsmethoden en allerlei vormen van naslagwerken. Tijdens de kernopgaven raak je bekend met verschillende pedagogische inzichten en krijg je informatie over vakinhoudelijke theorieën en over communicatietechnieken. Je gaat daar actief mee aan de slag door zelf leervragen te formuleren en te zoeken naar antwoorden en oplossingen. Daarvoor moet je inzichten uit verschillende vakgebieden bestuderen, ervaringen opdoen in het basisonderwijs, experimenteren, discussies voeren in je leerteam en vervolgens alles met elkaar combineren. Bij dit leerproces zullen docenten, mentoren en coaches je zoveel mogelijk bijstaan. Dat doen ze in de vorm van begeleiding, training of door specifieke expertise in te brengen in de (werk)colleges. We gaan er van uit dat je actief gebruik maakt van de docent als leerbron. Je zult merken dat je de docent in de 'traditionele' rol van kennisoverdrager minder tegen zult komen, maar meer als leertaakbegeleider, studieloopbaanbegeleider of expert. Daarnaast zul je ervaren dat niet alleen leren (het verwerven van kennis) maar ook het leren leren belangrijk is in de opleiding tot leerkracht basisonderwijs. Niet alleen het resultaat telt, maar ook de manier waarop dit tot stand komt, het denkproces en de aanpak. Door de aanpak te overdenken kun je er in nieuwe of onbekende situaties je voordeel mee doen. We zullen daarom veel aandacht schenken aan reflecteren. 18 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

19 Beeldschets Om je een beeld te geven wat we van een opleidingsbekwame student verwachten, hebben we een beeldschets geschreven. Die vind je hieronder: De student heeft zich breed georiënteerd op zijn toekomstige rol als leerkracht basisonderwijs, neemt verantwoordelijkheid voor het eigen leren, is in staat tot zelfsturing en kan zijn studiehouding kritisch bezien. De student heeft een open houding, is initiatiefrijk en is voldoende vaardig in het communiceren met de groep en het individuele kind. Hij zorgt ervoor dat kinderen contact met hem kunnen maken en zich bij hem op hun gemak voelen. Daarbij is de student zich bewust van zijn eigen houding en gedrag en realiseert hij zich wat de invloed daarvan is op de kinderen. In zijn handelen laat de student zien dat hij aansluit bij de basisbehoeften van de kinderen. Hij is bekend met de leefwereld van basisschoolleerlingen en met het verloop van de sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van basisschoolkinderen en sluit in de praktijk hierbij aan. De student ontwerpt en voert speel- en leeractiviteiten uit o.a. voor taal en rekenen die voor kinderen uitvoerbaar zijn en waarbij rekening gehouden wordt met de leefwereld van de kinderen. Hij evalueert de effecten van deze activiteiten en stelt deze zo nodig bij voor de hele groep,maar ook voor individuele kinderen. Hij beheerst de leerinhouden van én beschikt over didactische inzichten m.b.t. de vaken vormingsgebieden en past deze ook toe. De student is in staat onder begeleiding een klassenmanagement te voeren, dat gericht is op een goede werksfeer. Hij laat zien planmatig te kunnen werken waarbij hij, indien de omstandigheden dit vragen, ook flexibiliteit aan de dag legt. Hij laat in zijn lessen zien een begin te kunnen maken met een rijke leeromgeving door meerdere leerbronnen in te zetten. De student maakt een begin met het onderbouwen van zijn keuzes en het ontwikkelen van een visie. Hij maakt hierbij gebruik van de aangeboden informatie en gaat ook zelf op zoek naar bronnen die hem hierbij kunnen helpen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 19

20 4 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): overzicht van het programma Het propedeutische programma ziet er in schema als volgt uit: Tabel 4: Overzicht programma fase opleidingsbekwaam (Propedeuse ) Periode 1+2 Periode 1+2 Periode 3 Periode 4 Kernopgave 1 Kernopgave 2 Kernopgave 3 Kernopgave 4 De competente Pedagogisch klimaat student & Oriëntatie en een rijke op het beroep van leeromgeving leraar basisonderwijs Educatief ontwerpen en taalontwikkeling óf Educatief ontwerpen en rekenen/ wiskunde + kijken naar kinderen Wetenschap Wetenschap + kijken naar &techniek &techniek kinderen Eigen vaardigheid taal (elementaire geletterdheid) Eigen vaardigheid rekenen/wiskunde (elementaire gecijferdheid) Training drama/muziek/bewegingsonderwijs/beeldende vorming Educatief ontwerpen en rekenen/ wiskunde óf Educatief ontwerpen en taalontwikkeling + kijken naar kinderen + duurzame ontwikkeling Wetenschap &techniek Praktijk Praktijk Praktijk Praktijk Studieloopbaanbegeleiding Fase opleidingsbekwaam Periode 1 van 1 september 2014 t/m 7 november 2014 Periode 3 van 2 februari 2015 t/m 17 april Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs Periode 2 van 10 november 2014 t/m 30 januari 2015 Periode 4 van 20 april 2015 t/m 3 juli 2015

21 5 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de kernopgaven Hieronder vind je een korte omschrijving van de inhoud van de kernopgaven die in het eerste jaar aan bod komen. Kernopgave: De competente student & Oriëntatie op het beroep van leraar basisonderwijs Deze kernopgave heeft drie aandachtsgebieden. Allereerst is het belangrijk dat je een goed beeld krijgt van het beroep van leraar in de basisschool. Van belang is dat je een gevoel ontwikkelt voor de eigenheid van kinderen. Je kijkt in deze kernopgave naar kinderen in verschillende contexten, om van daaruit de verbinding met jezelf in de rol van leerkracht te vinden. Het tweede aandachtsgebied heeft betrekking op de kennis en de vaardigheden die je nodig hebt voor het beroep van leraar basisonderwijs. Het derde aandachtsgebied gaat over de kennis en de vaardigheden die je nodig hebt voor deze opleiding. Niet iedere student heeft al de vereiste vaardigheden om te kunnen studeren op hbo-niveau. In deze kernopgave leer je jouw studiehouding kritisch te bezien en te optimaliseren. Je kunt bij het laatste denken aan: hoe kan ik projectmatig werken, welke leerbronnen zijn geschikt om te gebruiken (systematisch en betrouwbare informatie, hoe vergroot ik mijn presentatie-, ICT- en studievaardigheden. Kernopgave: Pedagogisch klimaat en een rijke leeromgeving Tijdens deze kernopgave ga je op basis van kennis betreffende pedagogische stromingen en vormen van adaptief onderwijs onderzoeken welke opvattingen er bij kinderen, ouders en leerkrachten leven over een goed pedagogisch klimaat. Ook doe je de eerste ervaring op met het creëren van een veilig klimaat in de klas. Dit Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 21

22 alles moet er toe leiden dat je op het einde van de kernopgave een eigen visie ontwikkeld hebt over wat voor jou het ideale pedagogische klimaat is. Deze visie moet je kunnen onderbouwen en ook in praktijk zichtbaar kunnen maken. Kernopgave: Educatief ontwerpen en taalontwikkeling Deze kernopgave gaat over jouw rol als aspirant-leraar basisonderwijs in de ontwikkeling van de taalvaardigheid van kinderen. Om zicht te krijgen op deze rol ga je je breed oriënteren op de inhouden van het taalonderwijs op de basisschool. Je maakt kennis met taalontwikkelingstheorieën en de beginselen van de taaldidactiek. Je leert lesgeven in de verschillende domeinen van taal en het vakgebied Engels en schrijven. Voor wat betreft dit laatste onderdeel staat de didactiek van schrijven in de basisschool als ook het trainen van eigen vaardigheden op bord, smartboard en papier centraal. Engels. In eerste instantie doe je dit aan de hand van een methode, later steeds vaker door zelf routes te bedenken en aan te passen aan de situatie in je klas. Met andere woorden: je leert educatief ontwerpen om op die manier de taalontwikkeling van kinderen te bevorderen. Je werkt samen met je leerteam aan twee eindproducten: een beroepsspecifiek product en een niet-beroepsspecifiek product. Deze twee eindproducten vormen de rode draad door de kernopgave. Bij het beroepsspecifieke product staan de competenties van de leraar basisonderwijs centraal. Samen met je leerteam ga je een week taalonderwijs voor basisschool- leerlingen plannen, ontwerpen, gedeeltelijk uitvoeren en evalueren met beschikbare methoden en bronnen. Bij het niet-beroepsspecifieke product staan competenties centraal die breed van toepassing zijn. In deze kernopgave gaat het dan om communicatieve vaardigheden op hbo-niveau. 22 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

23 Beroepstaak: Educatief ontwerpen en rekenen/wiskunde Bekijk de afbeelding en probeer de auto met het kruis eruit te krijgen. Je mag alleen horizontaal en verticaal schuiven. Indien je het niet kunt beredeneren, kun je een papieren voorbeeld maken van het spel. Bekijk de andere afbeelding en probeer van de stukjes een kubus te maken. Rekenen- wiskunde is een van de hoofdvakken op de basisschool. Rekenen- wiskunde is voor kinderen van belang om te kunnen functioneren in de hedendaagse maatschappij. Ook is het een selectiecriterium voor het vervolgonderwijs.tegenwoordig deelt men algemeen de opvatting dat het imiteren van trucjes op geen enkele wijze bijdraagt tot de cognitieve ontwikkeling van kinderen en het ontwikkelen van wiskundige kennis en vaardigheden. De kinderen kunnen door een dergelijke aanpak té afhankelijk worden van de leerkracht: Meester hoe ging het ook alweer, doe het nog één keer voor. Ook krijgen kinderen een verkeerd beeld van wat rekenen is. Ze ontwikkelen het idee dat rekenen een kwestie is van trucjes leren. Vroeger heette het vak rekenen, tegenwoordig spreekt men liever van rekenen-wiskunde. Daarmee maakt men duidelijk dat het in het vak om meer gaat dan rekenen met getallen. Zo speelt ook meetkunde een rol. Ook meten komt nadrukkelijk aan de orde, vaak geïntegreerd in het rekenen met getallen. Verhoudingsdenken speelt een grote rol door alle groepen van het basisonderwijs heen. Maar ook het ontwikkelen van een wiskundige attitude bij kinderen krijgt veel aandacht. Het rekenonderwijs van nu omvat dus veel meer dan alleen maar rekenen! Voor het leren van rekenen en wiskunde is de zogeheten realistische theorie beschikbaar die tegenwoordig in alle gebruikte basisschoolmethoden gehanteerd wordt, en het kenmerk heeft het rekenen inzichtelijk en betekenisvol aan kinderen te presenteren. Het uitgangspunt in deze kernopgave is het rekenen met hele getallen het basisonderwijs. We starten bij de ontluikende gecijferdheid in de voorschoolse periode en komen Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 23

24 uiteindelijk uit bij het vlot en vaardig (schattend) rekenen met hele (grote) getallen in groep 8. Duidelijk is dat je eigen kennis een absolute voorwaarde is om goed rekenwiskundeonderwijs te leren ontwerpen, uitvoeren en toetsen. Wetenschap & techniek Wetenschap en techniek is op dit moment landelijk een speerpunt. De overtuiging erachter is dat wetenschap en techniek de natuurlijke creativiteit en nieuwsgierigheid bij kinderen prikkelt en zij hierdoor hun talenten beter benutten en ontwikkelen. We vinden het belangrijk dat studenten al in een vroeg stadium van hun studie de mogelijkheden gaan ontdekken die wetenschap en techniek biedt in de basisschool. In periode twee, drie en vier worden in totaal acht vakken aangeboden. Om die mogelijkheden te laten zien, koppelen we wetenschap en techniek aan andere vakken. In de voltijd zijn dat de vakken: aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, natuurkunde, muziek, taal, rekenen/wiskunde en beeldende vorming. Bij wetenschap en techniek gaat het vooral om de ervaring, om het doen. Met behulp van het leerteam en individueel ga je opdrachten uitvoeren om die later eventueel ook met kinderen uit te kunnen proberen. Kijken naar kinderen Een van de rollen die je als leerkracht vervult is die van begeleider, coach. Vanuit het streven dat alle kinderen zich optimaal ontwikkelen leer je ze interacties aan te gaan met andere kinderen en volwassenen uit hun omgeving. Hiervoor is het nodig dat je oog leert hebben voor talenten en beperkingen van kinderen zodat je hierop kunt inspelen. We starten in het eerste jaar met een leerlijn 'kijken naar kinderen' waarbij steeds vanuit praktijkobservaties belangrijke onderdelen uit de vakgebieden ontwikkelingspsychologie, pedagogiek en leerpsychologie op de voorgrond staan. Dit in voortdurende wisselwerking met wat in de kernopgaven aan de orde komt. Op deze wijze leer je vanuit verschillende perspectieven de ontwikkeling van kinderen te duiden en waar mogelijk te beïnvloeden. Het is tevens de bedoeling dat je een door jou 'gekozen' kind gaat volgen. Deze leerlijn loopt door tot en met periode 2 van het tweede jaar. Duurzame ontwikkeling Sociale betrokkenheid, economische voorspoed, een schoon milieu en ruimte voor de natuur geven invulling aan het concept duurzame ontwikkeling. Het startpunt voor leren voor duurzame ontwikkeling ligt in het 24 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

25 basisonderwijs. Als leraar van de toekomst, als pabo-student, vervul je hierin een spilfunctie. Als toekomstige leraar is het van belang dat je kinderen leert nadenken over oplossingen voor de problemen van nu en morgen. Je gaat je dit jaar richten op De vraag wat er onder duurzame ontwikkeling kan worden verstaan, welke zaken hiermee te maken hebben en welke betekenis dit kan hebben voor de leraar en zijn leerkrachtgedrag. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 25

26 6 Fase opleidingsbekwaam(propedeuse): de praktijk De propedeuse heeft een oriënterende, selecterende en adviserende functie. Om aan het einde van de propedeuse tot een goede afweging te kunnen komen, is het voor zowel student als opleiding van belang daar ook de praktijk in mee te nemen. Praktijk is een zeer belangrijk onderdeel van de opleiding. Vandaar dat we je vrijwel van het begin af aan met die praktijk willen confronteren. Dit kan zijn doordat je werkt aan praktijksituaties en het oplossen van problemen uit het basis- onderwijs, maar vooral ook door het uitvoeren van activiteiten in de stage. We werken in leerteams van 4 tot 6 studenten op een basisschool. Op die manier is samenwerkend leren mogelijk en kun je elkaar ondersteunen en van feedback voorzien. Zelf bereid jij je voor door het maken van een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP) en het daarvan afgeleide PAP (Persoonlijk ActiviteitenPlan). Alle infomatie met betrekking tot stage is te lezen in de stagenota Zo n plan formuleer je SMART. SMART betekent slim en handig. In het Nederlands is het een letterwoord voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden: 5 kenmerken voor een helder en haalbaar doel. Het PAP bespreek je met je stagecoach, die samen met je mentor bepaalt welke activiteiten uitgevoerd kunnen worden. Bij het samenstellen van je POP en PAP houd je steeds de competenties en de daarvan afgeleide indicatoren in de gaten. Het activiteitenplan bevat naast individuele activiteiten ook een aantal gezamenlijke activiteiten op schoolniveau. Je kunt betrokken worden bij allerlei (buiten)schoolse activiteiten, zoals de organisatie van een sportdag, een creatieve middag of een excursie. Tijdens de praktijkperiode leer je van de activiteiten en de feedback van medestudenten, coaches, mentoren en andere betrokkenen. 26 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

27 De praktijk in het eerste jaar is vooral bedoeld om je te oriënteren in de beroepspraktijk op de belangrijkste rollen en taken van de leraar in het basisonderwijs, namelijk: De vakinhoudelijk en didactische aanpak waarmee de leraar de kinderen helpt om zich de doelen eigen te maken voor het basisonderwijs; De pedagogische aanpak waarmee de sociaal-emotionele en de morele ontwikkeling van kinderen wordt bevorderd; De manier waarop een leef-en werkklimaat voor individuele kinderen en groepen wordt vorm gegeven; Het klassenmanagement; Het werken als collega en teamgenoot; De rol van gesprekspartner van ouders of verzorgers en andere betrokkenen; Het functioneren als professional; De manier waarop je aan duurzame ontwikkeling betrokkenheid vorm geeft. De praktijk wordt voor- en nabesproken in je leerteam. Met name het werken aan jouw reflectieve vaardigheden staat centraal. De bijeenkomsten worden begeleid door de docent van de Pabo. Alle infomatie met betrekking tot stage is te lezen in de stagenota Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 27

28 7 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): geletterdheid en gecijferdheid Een groot deel van je toekomstige praktijk zal bestaan uit het verzorgen van kwalitatief goed rekenwiskunde- en taalonderwijs. Als leerkracht heb je de belangrijke taak de leerlingen gecijferd en taalvaardig te maken. Daarvoor moet je natuurlijk ook zelf gecijferd en geletterd zijn. In het eerste jaar komt dit ruimschoots aan bod. In de opleiding tot Leraar Basisonderwijs maken we onderscheid in elementaire, gevorderde en professionele gecijferdheid en geletterdheid. In de tabel op de volgende pagina zie je wat ermee wordt bedoeld. 28 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

29 Tabel 5: Niveaus van geletterdheid en gecijferdheid Geletterd Gecijferd Elementair Gevorderd Professioneel De basale vaardigheid in en kennis over taal en taalregels. Je zou kunnen zeggen dat hiermee de taalvaardigheid bedoeld wordt waarmee je je in het dagelijkse leven als ervaren taalgebruiker kunt redden. Dat heeft twee kanten: je bent vaardig in het hanteren van taal en je hebt kennis van de onderliggende regels. Elementaire gecijferdheid betekent dat je de wereld van de getallen met alle elementaire rekenbewerkingen en een beperkte toepassing van de getallen in die wereld kent. Je hebt geleerd om handige rekenaanpakken (rekenstrategieën) te ontdekken en te gebruiken en je hebt een zekere gevoeligheid voor getallen ontwikkeld. Als taalgebruiker moet je je bewust zijn van de omstandigheden waarin je taal gebruikt: wat zeg je precies, hoe zeg je dat en welke effecten heeft dat op de ander? Tevens heb je een goed onderbouwde mening over taal en taalgebruik. Rekenen in kunnen zetten ten behoeve van de studie en voor het toekomstig functioneren binnen en buiten het beroep. Te denken valt aan interpreteren van onderzoeksgegevens, beoordelen van begrotingen, eenvoudige gegevens verwerkende programmatuur, het werken met getallen en bewerkingen die nodig zijn om literatuur te beschouwen en het interpreteren van gegevens uit leerlingvolgsystemen. De competenties van de taalleraar: hoe verloopt de taalontwikkeling bij kinderen en welke maatregelen moet jij als leraar treffen om die ontwikkeling te stimuleren? De competenties van de rekenleraar: hoe verloopt de rekenontwikkeling van kinderen en welke maatregelen moet jij treffen om die ontwikkeling te stimuleren. Met andere woorden: het flexibel en didactisch verantwoord kunnen inzetten van de elementaire gecijferdheid bij het begeleiden van de rekenprocessen van kinderen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 29

30 Voor de programma s elementaire geletterdheid en gecijferdheid zijn twee soorten toetsen: 1. De landelijke Citotoets rekenen-wiskunde (Wiscat) en Nederlandse taal. Deze instaptoetsen worden aangeboden in periode 1, 2 en 4. Je dient deze toetsen in het eerste jaar met een voldoende af te sluiten. We volgen hierbij de landelijke afspraken over inhoud en normering. Inzage in de resultaten van de toetsen gebeurt via Cito. 2. Instituutstoetsen rekenen-wiskunde en Nederlandse taal. Deze maken onderdeel uit van de kernopgaven in de propedeuse en meten jouw gevorderde geletterdheid en gecijferdheid. 30 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

31 8 Fase opleidingsbekwaam(propedeuse): trainingen In het eerste jaar van de opleiding krijg je de volgende trainingen: drama, muziek, bewegingsonderwijs en beeldende vorming. In de kerndoelen van het basisonderwijs staat dat leerlingen tijdens de basisschoolperiode moeten leren om beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Hoewel bewegingsonderwijs en kunstzinnige oriëntatie in het tweede jaar van de opleiding tot Leraar Basisonderwijs uitgebreid aan bod komen, willen we er in de propedeuse al aandacht voor hebben. We zoomen bij de trainingen in op de eigen vaardigheid van de student. In elke periode staat één training centraal. Bij muziek gaat het bijvoorbeeld om het uitvoeren en ontwerpen, het lezen en noteren van muziek. Deze training is gewijd aan het zelf zingen met aandacht voor articulatie, ademgebruik, zuiverheid en expressie. Ook het zelf leiden van een lied is onderwerp in deze bijeenkomsten. Bij drama gaat het bijvoorbeeld om uitdrukkingsmogelijkheden van het eigen lichaam: stem, taal, houding, beweging, gebaren, mimiek en de dramatische verbeelding in rollen, scènes, toneelspel. In de trainingen zijn reflectie en feedback onmisbare elementen. Bij de trainingen gaat het naast het vergroten van de eigen vaardigheid ook om aanvullende literatuurstudie. De kennis die je daarbij opdoet werkt inspirerend. De trainingen spelen zich af in de beschermde situatie van de groep. Het ene moment ben je speler, het andere moment ben je toeschouwer en beoordelaar. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 31

32 Wanneer de groepsleden zorgvuldig met elkaar omgaan en elkaar respecteren en helpen, dan kunnen zij zich in de eigen vaardigheid goed ontwikkelen. Dat heeft zijn positieve weerslag op de eigen persoonlijke vorming en op het handelen in de beroepspraktijk. Een beroepspraktijk, waarin je eigen persoonlijke presentatie centraal staat en waarin je gebruik moet kunnen maken van je eigen mogelijkheden op het gebied van muziek, drama, bewegen en beeldende vorming. Stem- en spraakscreening en training Omdat je stem- en spraakgebruik cruciale instrumenten voor je zijn als aankomend leraar basisonderwijs, hebben wij er als Pabo Breda voor gekozen om elke student in het eerste jaar de mogelijkheid te geven zich individueel te laten screenen. Deze screening gebeurt door een professionele logopedist die tevens docent is aan onze Pabo. Tijdens de opleiding krijg je vanaf het eerste jaar groepstrainingen, die erop gericht zijn je stem en je spraakgebruik te verbeteren in verschillende beroepssituaties. We proberen hierbij zoveel mogelijk aan te sluiten bij de andere vaardigheidstrainingen, zoals vocale training (muziek), drama, presentatietechnieken of bewegingsonderwijs. Mocht uit de stemscreening blijken dat je intensievere stembegeleiding nodig hebt dan de reguliere groepstrainingen kunnen bieden, dan zullen we je adviseren maatwerklogopedie te gaan volgen bij een zelfstandig logopedist. Wij werken als Pabo Breda nauw samen met de praktijk: de heer B.A.L.M. de Witte Wildenborgstraat 48 (IJpelaar) 4834 CP BREDA Telefoon: Website: Je bent uiteraard vrij om ook zelf op zoek te gaan naar een logopedist. Logopedie wordt onbeperkt vergoed via elke basisverzekering. 32 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

33 9 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de toetsing Op de Pabo heeft de toetsing een diagnostische en een beoordelende functie. Voor de diagnostische functie gebruiken we formatieve en voor de beoor- delende functie summatieve toetsen. De begrippen summatief en formatief kom je in de kernopgaven en bij de andere studieonderdelen regelmatig tegen. Formatieve toetsen geven antwoord op vragen als: Waar sta ik in mijn leer- proces en waar moet ik op letten? Informatie hierover krijg je van docenten, mentoren, stagecoaches, studieloopbaanbegeleiders en medestudenten. Aan de formatieve toetsing zijn geen studiepunten gekoppeld. Summatieve toetsen zijn beoordelend. Hier zijn wel studiepunten aan gekoppeld. Iedere onderwijseenheid heeft summatieve toetsmomenten. In het overzicht van de summatieve toetsing (tabel 6) lees je welke toets-vormen we in de propedeuse gebruiken bij de verschillende studieonderdelen. Een gedetailleerde beschrijving van de toetsvorm en wat je daarvoor moet doen en leren, vind je in de studiehandleidingen van de studieonderdelen. Protocol Nederlandse taal Bij alle toetsvormen (zoals werkstuk, portfolio, reflecties etc.) wordt het protocol Nederlandse taal toegepast. In de praktijk betekent dit dat van je verwacht wordt dat je verzorgd Nederlands hanteert. Dat wil zeggen dat je doel- en publiekgericht schrijft en extra aandacht besteedt aan de vormaspecten van de taal (zoals spelling, interpunctie en zinsbouw). Meer informative over toetsing vind je op blackboard in de community Toetsing en in de courses van de diverse studieonderdelen. Toekenning van studiepunten In de propedeuse zijn 60 studiepunten te behalen verdeeld over de Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 33

34 verschillende onderdelen. Informatie met betrekking tot toetsing is te vinden in de course Toetsing en in de courses van de diverse programmaonderdelen. Omdat deze courses niet toegankelijk zijn voor alle relevante medewerkers van stagescholen volgt hieronder een toelichting voor de onderdelen praktijk en Methodische Praktijkbegeleiding. Toetsing van de praktijk De contactdocent geeft op basis van de tussen-en eindevaluaties van de mentor(en)en van de stagecoach van de basisscholen een beoordeling. Toetsing van Methodische Praktijkbegeleiding De contactdocent bepaalt zijn beoordeling op basis van: wat de student gedemonstreerd heeft tijdens de gesprekken op de stageschool (minimaal) zes schriftelijke praktijkreflecties (na iedere stageweek schrijf je een reflectie). Deze reflecties dienen een duidelijke ontwikkeling van reflectieve vaardigheden aan te tonen. Bij twijfel zal de contactdocent het logboek van een student of werkmap waarin de uitwerkingen van de leertaken zijn opgenomen, in de beoordeling betrekken. De eindbeoordeling vindt plaats in de zesde stageweek en de herkansing in de zevende stageweek van hetzelfde studiejaar en wordt uitgedrukt in een cijfer. Een onvoldoende (< 5,5) wordt schriftelijk gemotiveerd door de contactdocent. Herkansing van het onderdeel Methodische Praktijkbegeleiding vindt plaats in augustus van hetzelfde studiejaar. 34 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

35 Tabel 6: programmaonderdelen, studielast en studiepunten Programmaonderdelen Kernopgave Oriëntatie op het beroep Kernopgave Pedagogisch klimaat Kernopgave Educatief ontwerpen en taal Studielast in uren Studiepunten Kernopgave Educatief ontwerpen en Rekenen/wiskunde Hele Getallen Kijken naar kinderen 56 2 Training muziek, drama, beeldende vorming, bewegingsonderwijs Training "mens en wereld". studiepunten: Geschiedenis, aardrijkskunde en natuuronderwijs Elementaire geletterdheid 28 1 Elementaire gecijferdheid 28 1 Wetenschap & techniek 56 2 Studieloopbaanbegeleiding 28 1 Praktijk Duurzame ontwikkeling 28 1 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 35

36 Voorlopig studieadvies Je ontvangt voor 1 februari een voorlopig (schriftelijk)studieadvies. Het studieadvies wordt uitgebracht door de studieloopbaanbegeleider.je ontvangt een voorlopig positief studieadvies als je de volgende onderdelen met een voldoende beoordeling hebt afgerond: Eén kernopgave; Cito toets rekenen- wiskunde (WISCAT); Cito toets Nederlandse taal. In alle andere gevallen ontvang je een voorlopig negatief studieadvies. Een voorlopig negatief studieadvies wordt vergezeld van een toelichting van de studieloopbaanbegeleider. Definitief studieadvies eerste jaar van inschrijving Voor 1 september ontvang je een definitief studieadvies. Aan dit definitieve advies wordt een bindende afwijzing verbonden als je aan het eind van het eerste jaar van inschrijving voor de opleiding op 31 augustus 2014, niet voldaan hebt aan de volgende eisen: Je hebt 50 of meer studiepunten behaald; Je bent geslaagd voor de Cito toets rekenen- wiskunde (WISCAT); Je bent geslaagd voor de Cito toets Nederlandse taal. Definitief studieadvies tweede jaar van inschrijving Aan het definitief studieadvies wordt tevens een bindende afwijzing verbonden als je aan het einde van het tweede jaar van inschrijving voor de opleiding niet bent geslaagd voor je propedeutische examen. 36 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

37 10 Competenties en indicatoren opleidingsbekwaam 1. Interpersoonlijk competent 1.1 De student wordt zich bewust van zijn rol als leerkracht. 1.2 De student toont zich bewust van zijn eigen houding en gedrag en van de invloed daarvan op de groep medestudenten en op kinderen. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek MPB x x x x x x x x x x x x x x x x Kijken naar kinderen 1.3 De student stelt zich op de hoogte van communicatie- en omgangsvormen in de leefwereld van basisschoolkinderen, waardoor hij zorgt dat ze contact kunnen maken met hem en zich op hun gemak voelen. 1.4 Hij gebruikt schriftelijke en mondelinge communicatietechnieken. 1.5 Hij kan eigen verwachtingen enigszins afstemmen op die van de groep / het kind. 1.6 De student observeert in meerdere groepssituaties en signaleert en analyseert voorkomende probleemsituaties. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 37

38 2. Pedagogisch competent 2.1 De student oriënteert zich op de leefwereld van basisschoolkind-eren en hun basisbehoeften (autonomie, relatie en competentie). 2.2 Hij laat in zijn houding zien dat de kinderen welkom zijn en gewaardeerd worden, wat blijkt uit zijn respectvolle benadering van het kind. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek MPB Kijken naar kinderen x x x x x x x x x x x 2.3 Hij is bekend met het globale verloop van de sociaalemo-tionele en morele ontwikkeling van basisschoolkinderen. x x x 2.4 Oriënteert zich op leerkracht-gedrag dat erop gericht is de kinderen te stimuleren in hun ontwikkeling en gedragsregulering. 2.5 Hij oriënteert zich op relevante ontwikkelingsen opvoedings-theorieën van het jonge en oudere kind. 2.6 De student oriënteert zich op school, de verantwoordelijkheid van de leerkracht basis-onderwijs, zowel maatschappelijk als pedagogisch. 2.7 Hij vormt zich d.m.v. observatie een goed beeld van het sociale klimaat van een groep en het individuele welbevinden van kinderen. x x x x x x x x x x x x x x x 3. Vakinhoudelijk en didactisch competent 3.1 De student vormt zich een beeld van de mate waarin de kinderen de leerinhoud van de vak- en vormingsgebieden beheersen en van de manier waarop ze hun werk aanpakken. x x x x x 38 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

39 3.2 De student ontwerpt speel- en leeractiviteiten voor taal en rekenen waarbij die voor kind-eren uitvoerbaar zijn en waarbij rekening gehouden wordt met de leefwereld van de kinderen. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal x Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan x Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek MPB Kijken naar kinderen 3.3 De student oriënteert zich op binnen en buitenschoolse leerbronnen (informatievaardig-hedenlijn)t.a.v. de vak- en vormingsgebieden, met name voor taal en rekenen. 3.4 De student is er zich bewust van dat hij de speel- en leeractiviteiten moet evalueren en hij kan de uitkomsten daarvan toepassen op de hele groep. 3.5 De student beschikt over voldoende didactische inzichten en vaardigheden m.b.t. taal en rekenen en past deze toe. 3.6 De student beheerst de leerinhouden van de vaken vormingsgebieden Nederlands, Engels, schrijven en rekenen/wiskunde. Hij heeft zich georiënteerd op de opbouw van de andere vak- en vormingsgebieden. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 3.7 De student zorgt ervoor dat zijn geletterdheid en gecijferdheid op een zodanig niveau is dat hij de leerlingen kan begeleiden en verbeteren. 3.8 De student oriënteert zich op de opbouw van de leerinhouden van de vakgebieden taal en rekenen en wiskunde. x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 39

40 3.9 De student kan basiskennis ICT efficiënt en effectief gebruiken binnen het opleidingsinstituut en binnen de basisschool De student kan op systematisch wijze betrouwbare informatie opsporen en hanteren. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal x x x x Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek x x x MPB Kijken naar kinderen 4. Competent in organisatorisch handelen 4.1 Hij oriënteert zich op alle aspecten van het klassenmanagement. 4.2 De student beschikt over een diversiteit aan binnen en buitenschoolse leerbronnen en weet deze op een inspirerende wijze in te zetten (rijke leeromgeving). x x x x x x x x x 4.3 hij houdt een planning aan die bij de kinderen bekend is en werkt volgens een tijds-schema en gaat hier flexibel mee om als hiertoe aanleiding is. x x 5. Competent in het samenwerken met collega s 5.1 De student oriënteert zich op verschillende vormen van overleg (leerling-bespreking, teamoverleg, bouwoverleg) binnen de school. x x 5.2 Hij houdt rekening met zijn collega s en de belangen van zijn school. x x 5.3 Hij vraagt en geeft hulp aan medestudenten en collega s. Hij kan samenwerken met medestudenten. x x 40 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

41 5.4 Hij kan zijn onderwijsactiviteiten projectmatig opzetten. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal 6. Competent in het samenwerken met de omgeving 6.1 Hij oriënteert zich op de sociaalculturele en levensbeschouwelijke context van de school en de invloed hiervan op leerbronnen en leeromgeving. 6.2 De student is bekend met verschillende overlegvormen buiten de school waarin de mentor participeert. 7. Competent in reflectie en ontwikkeling 7.1 De student heeft zich een beeld gevormd van het beroep van leraar basis-onderwijs. Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek x x x x x x MPB x x x x Kijken naar kinderen 7.2 Hij benoemt wat voor hem persoonlijk relevant is in het leraarschap. 7.3 Hij heeft zich een beeld gevormd van de opleiding tot leraar basisonderwijs en neemt de verantwoordelijk-heid voor zijn eigen leerproces. 7.4 De student kan vragen en problemen die voortkomen uit de praktijk opsporen en formuleren. 7.5 Hij kan praktijkervaringen koppelen aan theorie. 7.6 Hij kan praktijkervaringen verbinden aan zijn persoonlijke mogelijkheden en (voorlopige) onmogelijkheden in het licht van zijn bekwaamheden. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 41

42 7.7 Hij beschikt over de communicatieve vaardigheid, zowel schriftelijk en mondeling, om zijn praktijkervaring in het onderwijs in te brengen. Kernopgave 1 Kernopgave 2 Pedagogisch klimaat Kernopgave 3 Taal Kernopgave 4 Rekenenwiskunde Studieloopbaan Praktijk Muziek Drama Beeldend Beweging Taal / Rekenen Wetenschap & Techniek MPB x x x x x Kijken naar kinderen 7.8 De student heeft een beeld van pedagogische, morele, en maatschap-pelijke overwegingen. x 7.9 Hij kan methodisch werken aan verbetering van het eigen leerproces De student staat open voor nieuwe, niet voorspelbare situaties. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 7.11 De student oriënteert zich op zijn waardeoriëntaties en tradities De student oriënteert zich op de rol van overdrager van het cultureel erfgoed. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 42 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

43 Competentent met betrekking tot duurzame ontwikkeling: indicatoren is ermee bekend dat de natuurlijke, sociale en economische systemen complex zijn en dat deze elkaar beïnvloeden. 2. begrijpt dat er relaties zijn tussen mens en natuur, de huidige generatie en de toekomstige generaties, arm en rijk, hier en daar. X X X X 3. is zich bewust van de eigen culturele identiteit en staat open voor die van anderen. X X X X 4. begrijpt de noodzakelijkheid van een overgang naar een duurzaam gebruik van de aarde, meer levenskwaliteit en solidariteit. 5. kent het belang van een onderzoekende houding om te leren. 6. begrijpt dat het nodig is leerlingen voor te bereiden op uitdagingen waarvoor de toekomst ons stelt. X X X X X X 7. volgt de ontwikkelingen in de maatschappij. X X X X Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 43

44 11 Fase taakbekwaam: wat verwachten we van de student? Je hebt je in de fase opleidingsbekwaam breed georiënteerd op het beroep van leraar basisonderwijs en de opleiding. In de fase taakbekwaam is het de bedoeling dat je de diepte in gaat. De kernopgaven worden complexer, je gaat steeds meer richting geven aan je eigen studie en we beoordelen in de assessments hoe competent je bent. Je bent aan het einde van de fase taakbekwaam dusdanig competent, dat je begrijpt om welke interacties het in het basisonderwijs gaat. Je kunt inschatten welke leer-en ontwikkelkansen kinderen hebben en hoe jij die kan versterken. Je begrijpt de verschillen tussen kinderen en je snapt hoe jij als toekomstige leerkracht kunt bijdragen aan het leren en dus aan de emancipatie van kinderen, zodat ze zich in onze samenleving maximaal kunnen ontplooien. Je wordt je steeds bewuster van deze belangrijke taak in de vorming van jonge mensen. Daarom zullen we je in deze fase in toenemende mate bevragen op je visie op kinderen en op leer- en ontwikkelingsprocessen, je bent in staat onderwijs te ontwerpen op basis van kennis t.a.v. vak- en vormingsgebieden. Je legt in de fase taakbekwaam van de Pabo een belangrijke basis voor je toekomstig meesterschap. Om dat alles onder de knie te krijgen, gebruik je tal van leerbronnen: de kernopgaven, je medestudenten, Xplora (het leercentrum), de stageplaats, de docenten van de Pabo, de begeleiders in de basisschool Het is aan jou om deze bronnen optimaal te benutten om steeds dichter bij je doel te komen. Ervaring en onderzoek wijzen uit dat hoe actiever je zelf 44 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

45 bent, hoe meer je met anderen samenwerkt en hoe meer je het geleerde begrijpt en toepast in de context van het beroep, hoe beter je jezelf ontwikkelt en hoe meer plezier je in het leren krijgt. Aan de slag dus! De fase taakbekwaam is nog een gemeenschappelijk jaar waarin je een forse basiskennis verwerft. Alle studenten volgen min of meer hetzelfde programma. Vanaf de fase lio-bekwaam ga je je profileren. Je kiest dan voor een leeftijdsspecialisatie, namelijk voor het jonge (van 2 t/m 7 jaar) of het oudere kind (7 t/m 14 jaar) en voor een levensbeschouwelijke richting. Aan het einde van de fase taakbekwaam maak je die keuzes en daarom is het zinvol al in het begin van deze fase over je eigen ambities en de mogelijkheden op de Pabo na te denken. Ook ga je in de fase liobekwaameen minor volgen en we raden aan om ook daarover in de fase taakbekwaam al na te denken. Als je bijvoorbeeld besluit om in het buitenland stage te gaan lopen voor je minor, dan moet je vroeg met de voorbereiding beginnen. Tijdens de studieloopbaanbegeleiding zal hier uitgebreid op ingegaan worden. Beeldschets taakbekwaam De student is zich bewust van zijn rol als zich ontwikkelende student. Hij oriënteert zich vanuit zijn eigen ontwikkeling op de vak- en vormingsgebieden van het basisonderwijs. Hij heeft inzicht in de wijze waarop het leren van kinderen tot stand komt. Hij kan leerroutes ontwerpen voor een groep kinderen, zowel voor het jonge kind als voor het oudere kind, en weet dat te presenteren op basis van planmatig en reflectief handelen. Hij doet dit met een beschreven voorbereiding en met een geplande evaluatie. Hij kan naar aanleiding van door hem ontvangen feedback zijn planning bijstellen. Hij kan de voor de kinderen ontworpen leerroutes aanpassen op een wijze die voor een aantal kinderen effectief is; dit hoeft nog niet voor de hele groep. Hij heeft zicht op: kerndoelen en de grondslagen van de vak- en vormingsgebieden, kan de basisstructuren van vaken vormingsgebieden formuleren en afhankelijk van de stagegroep, stel- en vuistregels formuleren voor alle vak- en vormingsgebieden en beheerst op praktisch niveau alle inhouden die behoren tot het basisschoolcurriculum. Hij weet daarbij doelen te formuleren en te realiseren. Hij kan vanuit een veilige en vertrouwde omgeving werken aan een optimale ontwikkeling voor ieder kind, rekening houdend met de eigenheid van ieder kind. Hij is initiatiefrijk in de samenwerking met anderen. Hij kan op basis van zijn praktijkervaring conclusies trekken en die in toenemende mate verbinden aan zijn vakdeskundigheid. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 45

46 12 Fase taakbekwaam: overzicht van het programma Tabel 7: Overzicht programma fase taakbekwaam Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Kernopgave ontwerpen van onderwijs in relatie tot 'oriëntatie op jezelf en de wereld en levensbeschouwing Kernopgave bewegen en gezondheid deel 1 Kernopgave 'kijken naar kinderen' Kernopgave 'ontwerpen van onderwijs in relatie tot kunstzinnige oriëntatie deel 1' Kernopgave bewegen en gezondheid deel 2 Kernopgave 'kijken naar kinderen' Proformance assessement Kernopgave 'ontwerpen van onderwijs in relatie tot kunstzinnige oriëntatie deel 2' Kernopgave rekenenwiskunde en didactiek 2 Kernopgave taal 2 Kernopgave omgaan met verschillen Kernopgave rekenenwiskunde en didactiek 2 Kernopgave rekenenwiskunde en didactiek 2 Kernopgave taal 2 Kernopgave taal Praktijk Praktijk Praktijk 2 x 1 week 2 x 1 week Studieloopbaanbegeleiding (SLB) 1 x 10 weken Periode 1 van 1 september 2014 t/m 7 november 2014 Periode 3 van 2 februari 2015 t/m 17 april 2015 Periode 2 van 10 november 2014 t/m 30 januari 2015 Periode 4 van 20 april 2015 t/m 3 juli Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

47 13 Fase taakbekwaam: de kernopgaven Kernopgave: Oriëntatie op jezelf en de wereld en levensbeschouwing In deze kernopgave leer je hoe je onderwijs kunt ontwerpen en uitvoeren dat aansluit op de kerndoelen van het domein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Je leert hoe je vanuit de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, natuur en techniek en levensbeschouwing vorm kunt geven aan een thema, waarbij de eigen invalshoek van elk van deze vakgebieden aandacht krijgt. Je maakt daarbij effectief gebruik van moderne media en andere activerende werkvormen. Het uitgangspunt is daarbij het natuurlijke leren van kinderen en je sluit aan bij hun leer- en leefomgeving. In de kernopgave is er aandacht voor bestaande methodes. Ook wordt een excursie ingebouwd. In het beroepsproduct dat je maakt bij deze kernopgave laat je zien dat je aansluit bij de ontwikkeling van kinderen en dat je kunt verantwoorden welke vaardigheden je bij kinderen ontwikkelt. Je laat in de verantwoording van het beroepsproduct zien dat je beschikt over eigen kennis van elk van de vakgebieden, zoals het vakconcept, de specifieke basisvaardigheden en de didactiek van het betreffende vakgebied. Kernopgave: Bewegen en gezondheid In deze kernopgave ben je met drie onderwerpen bezig. Allereerst verzorg je lessen bewegingsonderwijs aan groep 1 en 2. De beginnende leraar kan door een eigen positieve bewegingsattitude het, vaak al aanwezige, enthousiasme van de kinderen voor bewegen stimuleren. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 47

48 Hierbij speelt kennis en inzicht in een, voor het basisonderwijs, relevant spel- en bewegingsrepertoire op het terrein van gymnastiek, atletiek, spel en bewegen op muziek, een grote rol. Deze kennis en vaardigheden zet je in concrete onderwijsleersituaties in voor kinderen van groep 1 en 2. Het werken in meerdere groepen is hierbij het uitgangspunt. Dit wordt onder andere gerealiseerd door een didactisch practicum dat 1 of 2 leerteams verzorgen. Hierbij leer je dus bewegings- situaties voor groep 1-2 na en naast elkaar aan te bieden in de gymzaal of het speellokaal. Bewegen in andere contexten (biac) voor groep 1 t/m 8 is het tweede onderwerp waarmee je aan de slag gaat. Kinderen bewegen niet alleen in het speellokaal of de gymzaal, maar ook daarbuiten, bijvoorbeeld op een spelletjesmiddag of bij een sportdag. Hierbij speelt de leraar basisonderwijs natuurlijk ook een grote rol. Het derde onderwerp in deze kernopgave is gezondheid, gezond gedrag en gezonde levenswijze. Hier wordt een directe relatie gelegd met het vak bewegingsonderwijs en de rol van de school en van de groepsleerkracht hierin. Van jou wordt verwacht dat je onderzoek doet naar hetgeen de (semi)overheid doet op het gebied van bewegen en gezondheid en welke activiteiten de stageschool onderneemt op dit terrein. Mede op basis van deze bevindingen geef je jouw visie met betrekking tot de problematiek op het gebied van bewegen en gezondheid. Kernopgave: Omgaan met verschillen Ieder kind is uniek. De leraar moet weten wat het ene kind, vergeleken met het andere, uniek maakt. Ieder kind heeft een eigen karakter, belangstelling, leertempo, leerstijl, capaciteit en een eigen sociaal culturele leefwereld. Al deze verschillen hebben invloed op het schoolsucces van de kinderen. Deze kernopgave gaat over de prestatieverschillen binnen de groep op de basisschool en hoe je om kunt gaan met deze verschillen, gekoppeld aan de psychologische basisbehoeften (autonomie, relatie, competentie). In deze kernopgave is passend onderwijs leidend. Je werkt in dit kader aan het bestuderen van verschillen en aan het ontwerpen van adaptieve onderwijsarrangementen. Het organiseren en uitvoeren van 1-zorgroute staat centraal: Je moet eerst je huidige praktijk goed scannen en daarna een onderzoek doen 48 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

49 naar de kinderen die op een bepaald vak- en vormingsgebied uitvallen. Interventies bedenken om deze kinderen beter te kunnen helpen. Deze interventies uitvoeren en evalueren. De verslaglegging van deze cyclus vormt de toetsing. Kernopgave Kunst: Educatief ontwerpen in relatie tot kunstzinnige oriëntatie Je kunt je op honderd verschillende manieren uiten: met je stem, met je lijf, met je handen. Je kunt werken met decorstukken, met klei of met een instrument. Je kunt van kunst genieten, het kan je shockeren, het kan je ontspanning geven. Maar het gaat vooral om de communicatie met jezelf en anderen over hoe je de wereld ervaart. Ook kinderen verkennen tekenend, dansend en musicerend de wereld. Je kunt er niet van uitgaan dat zij alle expressievormen uit zichzelf ontdekken. Ieder kind heeft recht op ontmoetingen met kunstzinnige mensen, op activiteiten om te proeven van dit stukje van de wereld en op het ontdekken van zijn eigen talenten. Wil je kinderen op dit gebied inspireren, dan heb je als toekomstig leerkracht niet alleen inhoudelijke bagage nodig. Het vraagt van jou een open houding, het geraakt willen worden door (werk van) anderen. Daarnaast moet je zicht hebben op de ontwikkeling van kinderen, zodat je hen op de juiste momenten impulsen kunt geven. In deze kernopgave leer je hoe je als aspirant-leerkracht kinderen kunt helpen de wereld van de kunst een beetje beter te begrijpen. Door te werken met kunst van thuis en aan een eigen kunstportfolio word je langzaam maar zeker in dit domein ondergedompeld. De disciplines drama, beeldend, muziek, digitale media en cultureel erfgoed werken mee om er voor jou een succesvolle kernopgave van te maken. Kernopgave Rekenen: Rekenen-wiskunde en didactiek 2 Rekenen-wiskunde is een van de hoofdvakken op de basisschool. Het staat in elke klas gedurende ongeveer één uur op het rooster. Rekenen-wiskunde is voor kinderen van belang om te kunnen functioneren in de hedendaagse maatschappij. Om kinderen goed te leren rekenen, moet je heel wat in je mars hebben. Natuurlijk moet je zelf goed kunnen rekenen, maar dat is niet genoeg. Een vakbekwame leerkracht weet ook veel over hoe kinderen rekenen- wiskunde leren daarmee samenhangend, hoe je rekenen-wiskunde kunt onderwijzen. Een goede docent heeft gevoel voor leerprocessen, voor hoe hij zelf Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 49

50 leert en hoe leerlingen leren. Dat is erg moeilijk. Allereerst omdat we nog maar weinig zicht hebben op wat zich precies afspeelt in de hoofden van leerlingen. Daarnaast zijn mensen van nature geneigd te denken dat anderen leren zoals ze zelf leren. Ze denken dan te weten hoe anderen iets kunnen leren. Een goede leraar weet dat mensen op heel verschillende manieren leren. Hij stelt de leerprocessen van leerlingen centraal en vraagt zich af hoe hij die kan ondersteunen en verbeteren. Een goede docent laat zich niet leiden door de vraag hoe hij bepaalde leerstof in de hoofden van leerlingen kan krijgen, maar hoe hij het leren van leerlingen kan bevorderen met behulp van die leerstof. Hij is een lerende leraar. In de 'Kennisbasis rekenen-wiskunde voor de pabo' staat wat je als (aanstaand) leerkracht nodig hebt om goed rekenenwiskundeonderwijs te kunnen geven. Dat betreft vier vakspecifieke competenties voor rekenen- wiskunde. Allereerst moet de leerkracht zelf beschikken over een voldoende niveau van rekenvaardigheden en gecijferdheid. Ten tweede moet hij of zij rekenen-wiskunde betekenis kunnen geven. In de derde plaats gaat het om het realiseren van oplossingsprocessen en niveauverhoging bij kinderen. En ten vierde moet de leerkracht het wiskundig denken van kinderen kunnen bevorderen. Stond in het eerste jaar de oriëntatie op dit hoofdvak centraal, in het tweede jaar van de opleiding gaat het om het (leren) ontwerpen voorbereiden en realiseren van kwalitatief hoogwaardig rekenwiskundeonderwijs. Gedurende twee perioden ontwikkel je de genoemde vakspecifieke competenties verder, waarbij de domeinen meten & meetkunde en verhoudingen & procenten het voermiddel zijn. Kernopgave Taal In het eerste jaar heb je kennisgemaakt met het taalonderwijs op de basisschool en heb je lesactiviteiten ontworpen. Je hebt ontdekt dat taalonderwijs te verdelen is over meerdere domeinen. In deze beroepstaak ga jij je verder verdiepen in de didactische uitgangspunten van en de mogelijke knelpunten bij de didactiek van het vak taal in de domeinen stellen, taalbeschouwing, begrijpend lezen en luisteren en spreken. Naast je primaire taak, lesgeven en leerlingen begeleiden, moet je als leerkracht in staat zijn om je eigen praktijk met een analytische blik te bekijken. Je leert afstand te nemen van je praktijk en kritisch te kijken naar je eigen handelen. Je eigen praktijkproblemen vormen het uitgangspunt van het onderzoek waaraan theorie en praktijk in nauwe samenhang worden gekoppeld. Door middel van het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van ontwerponderzoek volgens de 50 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

51 richtlijnen die horen bij de zeven kernactiviteiten van praktijkonderzoek, ga je het praktijkprobleem verminderen dan wel wegnemen. Op deze manier maak je je een onderzoekende houding eigen. Naast het vergroten van je didactische kennis en onderzoeksvaardigheden werk je in deze beroepstaak ook aan de ontwikkeling van je gevorderde geletterdheid door middel van het schrijven van de onderzoeksrapportage waarbij het accent ligt op het theoretisch kader. Kijken naar kinderen, deel 2 Vervolg van programma in jaar 1. In dit jaar ligt de nadruk op het verder volgen van het door jou gekozen kind. Je beschrijft de geobserveerde veranderingen en plaatst deze in de verschillenden ontwikkelingsdomeinen. In dit programma verder specifiek ingegaan op kijken naar het jonge kind. Duurzame ontwikkeling: In dit jaar staat participatie aan een maatschappelijke activiteit centraal. Het beroep leraar basisonderwijs kan niet zonder een visie op maatschappelijke ontwikkelingen en door deel te nemen aan een concrete activiteit wordt je uitgedaagd te onderzoeken waar jij in deze staat. Je kiest deze activiteit samen met je klasgenotenn uit en gaat daadwerkelijk aan de slag. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 51

52 14 Fase taakbekwaam: de praktijk In de fase taakbekwaam wordt de praktijkoriëntatie fors uitgebreid. Je ontwikkelt je competenties naar het niveau taakbekwaam en dat betekent dat je onder begeleiding leeractiviteiten ontwerpt, voorbereidt en uitvoert en dat je leert om adequaat met kinderen in groepen om te gaan. Ook ga je werkzaamheden verrichten op organisatorisch gebied en leer je om systematisch na te denken over je eigen handelen. Je gaat ervaringen opdoen in verschillende groepen van de basisschool voor de vakvormingsgebieden, zoals ze terug te vinden zijn in de kerndoelen. Doordat je in het tweede jaar een langere tijd aaneengesloten op een stageschool bent, krijg je oog voor doorgaande processen in een groep en voeling met het klassenmanagement. D e stage wordt afgesloten met een performanceassessment waarin een deskundige assessor beoordeelt of je voldoende competent bent op taakbekwaam niveau. Je kunt tijdens de stage door feedback van medestudenten, stagecoaches en mentoren veel leren. Wees daar actief in en probeer dat zo goed mogelijk bij te houden in je portfolio, zodat je de stage kunt afsluiten met een samen- vattend verslag. De voorbereiding op de stage en de verwerking van stage- ervaringen door middel van reflecties vindt ook binnenschools plaats met de contactdocent. Dit programmaonderdeel wordt methodische praktijkbegeleiding genoemd. Het stageprogramma met al zijn ins en outs vind je in een course op Blackboard. 52 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

53 15 Fase taakbekwaam: de toetsing In de fase taakbekwaam word je getoetst op je voortgang ten aanzien van je competentieverwerving. De toetsing heeft een diagnostische en beoordelende functie. In de fase taakbekwaam worden een tweetal summatieve toetsen onderscheiden: 1) Kernopgavetoetsen Tijdens de kernopgave wordt een kernopgavetoets afgenomen. De inhoudsdeskundige docent beoordeelt (indien mogelijk) niet de studenten die hij binnen de kernopgave heeft begeleid maar de studenten van zijn collega. Indien je deze toets met succes aflegt, krijg je een gedeelte van de studiepunten van de kernopgave toegekend. (zie tabel 8). 2) Performance assessment Het performance assessment vindt plaats in de authentieke situatie van de praktijk. Je rondt daarmee gedeeltelijk je stage af. In dit performance assessment bereid je onderwijsactiviteiten voor en word je beoordeeld in een beroepssituatie. Daarin is minimaal een taal-of rekenactiviteit opgenomen en een vakvormingsgebied naar keuze. Alle informative betreffende het performance assessment is te vinden in de course assessments. De student mag deelnemen aan het performance assessment indien hij een positief advies heeft van de contactdocent. Rollen Binnen het performance-assessment zijn er verschillende personen die al dan niet een specifieke rol vervullen. Hieronder worden de taken van deze actoren beschreven. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 53

54 Mentor De mentor is tijdens het assessment in de klas aanwezig en kan, als de performance van de student daar aanleiding toe geeft, gevraagd en ongevraagd advies aan de assessoren geven. Met name in die gevallen waar de performance van de student tijdens het assessment sterk afwijkt van wat de student onder normale omstandigheden laat zien, wordt van de mentor gevraagd dit aan te geven. Stagecoach De stagecoach observeert een les- of spelactiviteit van de stagiaire en brengt op basis van het ingevulde adviesformulier een advies uit: student, gezien je performance adviseer ik je om wel of niet aan het assessment deel te nemen. Het advies wordt voorzien van een motivering. Bij een negatief advies heeft de stagecoach overleg met de contactdocent van de Pabo. Samen komen zij tot een definitief besluit naar de student. De stagecoach plant samen met de studenten de assessmentdag(en) in: op welke dag/dagdeel in de geplande periode kunnen de performanceassessments afgenomen worden. De stagecoach kán als co-assessor optreden. Assessor De assessor is een docent van de Pabo die in de periode voorafgaand aan het assessment een training heeft gevolgd in het afnemen van het performance- assessment. De groep assessoren tweede jaar van de Pabo heeft gezamenlijk de beoordelingsschaal aangescherpt en het beoordelingsmodel en het assessmentformulier ontwikkeld. Zij hebben geoefend in het waarnemen van gedrag en het waarderen van dit gedrag en hebben hun eigen beoordelingsfouten leren kennen. Zij zijn gecertificeerd in het voeren van het assessment- en feedbackgesprek. 54 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

55 Tabel 8: De relatie tussen verschillende programmaonderdelen van de fase taakbekwaam, de toetsvormen en de studiepunten Programmaonderdelen Studielast in uren Studiepunten Kernopgave Oriëntatie op jezelf en de wereld & levensbeschouwing (OJW&L) Maatschappelijke 28 1 betrokkenheid + duurzame ontwikkeling Slb 28 1 Kernopgave Omgaan met verschillen (OMV) Kernopgave Bewegen en gezondheid (B&G) Kernopgave Kunstzinnige oriëntatie (KuO) Kernopgave Kijken naar naar kinderen Stage en Methodische Partijkbegeleiding Taal Rekenen wiskunde en didactiek Preformance assessment Totaal Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 55

56 16 Competenties en indicatoren taakbekwaam Tabel 9: Competenties en indicatoren taakbekwaam 1. Interpersoonlijk competent OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L Stage Taal IPP Org. MPB KnK 1.1 De student kan vanuit de visie op adaptief onderwijs een relatie leggen tussen zijn verwachtingen van de leerling en het schoolsucces. x 1.2 Uit de houding en reactie van de student blijkt dat hij luistert naar kinderen en gericht is op kinderen (oogcontact, luisterende houding). x x x x x 1.3 De student toont aan op de hoogte te zijn van communicatie- en omgangsvormen in de leefwereld van basisschoolkinderen en schept daardoor een veilig klimaat. 1.4 De student is vaardig in het communiceren met groepen, herkent en benoemt in zijn omgang met leerlingen de cultuurbepaalde communicatiecodes. x x x x x x x x 1.5 De student kan eigen verwachtingen afstemmen op die van het kind en de groep en stelt de beleving van het kind centraal. x x x x 1.6 De student observeert in meerdere groepssituaties en signaleert en analyseert voorkomende probleemsituaties en bespreekt mogelijke interventies met zijn begeleiders. x x x 56 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

57 2. Pedagogisch competent 2.1 De student kent de leefwereld van basisschoolkinderen en hun basisbehoeften (autonomie, relatie en competentie) en hun verwachtingen en ontwikkelt zicht op de verschillen tussen kinderen. OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L Stage Taal IPP Org. MPB KnK x x x x x 2.2 De student stemt zijn handelen af op het leer- en ontwikkelingsniveau van de groep. x x x x x 2.3 De student kent het verloop van de sociaalemotionele en morele ontwikkeling van basisschoolkinderen bekeken vanuit verschillende theorieën en kan hier op inspelen. x x x x 2.4 De student draagt bij in de begeleiding van sociaalemotionele, levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling van de kinderen op groeps- en individueel niveau. 2.5 De student kent de betekenis van relevante ontwikkelings- en opvoedingstheorieën van het jonge en oudere kind. x x x x x x 2.6 De student heeft actuele kennis van processen van zingeving en waardenontwikkeling bij het jonge en oudere kind en stemt zijn activiteiten hierop af. x x 2.7 De student realiseert in een gestructureerde speel- of leersituatie een veilige leeromgeving. x x 3. Vakinhoudelijk en didactisch competent 3.1 De student heeft een reëel beeld van de mate waarin de kinderen in de groep de leerinhoud van de kerndoelen beheersen en van de manier waarop ze hun werk aanpakken. De student kent leerlijnen waarlangs het verloop van de cognitieve en motorische ontwikkeling van kinderen van 3 tot 12 jaar plaatsvindt en kent de culturele bepaaldheid van de ontwikkeling in de verschillende fasen. x x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 57

58 3.2 De student ontwerpt vanuit alle vak- en vorminggebieden speel- en leeractiviteiten die aansluiten bij het niveau van de kinderen en die hen aanzetten tot zelfwerkzaamheid en waarbij de kinderen leren samenwerken en voert deze adequaat met kinderen uit. OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L Stage x x x x x Taal IPP Org. MPB KnK 3.3 De student zet binnen en buitenschoolse leerbronnen in, waaronder ICT-middelen, en houdt hierbij rekening met de sociaal culturele context van de kinderen. x x x x x 3.4 De student evalueert de speel- en leeractiviteiten en de effecten ervan en stelt deze zo nodig bij voor de hele groep en voor het individuele kind. x x x x 3.5 De student beschikt over voldoende didactische inzichten m.b.t. alle vak- en vormingsgebieden en bezit de vaardigheid om van daaruit adaptieve speelen leersituaties te ontwerpen. x x x 3.6 De student ontwikkelt op basis van objectieve observaties een beeld van de leerlingen. Oriënteert zich op leerproblemen binnen taal en rekenen. Hij maakt kennis met een planmatige aanpak van leerproblemen en leerbelemmeringen. 3.7 De student verantwoordt zijn handelen vanuit: x x x x x Criteria van algemene en leerlijnen, didactiek en vakdidactiek. Resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Sociaal maatschappelijke overwegingen. Pedagogisch concepten. Levensvisie en ethische overwegingen. 3.8 De student beheerst de leerinhouden van alle vaken vormingsgebieden. 3.9 De student ondersteunt kinderen in het mathematiseren van de werkelijkheid (gecijferdheid) en is zich bewust van het eigen taalgebruik en de invloed hiervan op kinderen (geletterdheid). x x x x x x x x x 58 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

59 3.10 De student oriënteert zich op de opbouw van de leerinhouden van alle vak- en vormingsgebieden in leerlijnen en de samenhang daartussen. OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L Stage Taal x x x x IPP Org. MPB KnK 3.11 De student kent de mogelijkheden van het digitale schoolbord en kan deze op een adequate wijze voor onderwijsdoeleinden inzetten. x x 3.12 De student gebruikt de resultaten van diverse onderzoeksbronnen voor het ontwerpen van nieuwe leerarrangementen De student kent de factoren die een krachtige leeromgeving ondersteunen en zet de juiste middelen in om dit te realiseren De student kent verschillende actuele leer- en onderwijstheorieën en onderwijsarrangementen voor het jonge en oudere kind. x x x x x x x 3.15 De student heeft praktische en theoretische kennis van veel voorkomende leerstoornissen en onderwijsbelemmeringen en oriënteert zich op een planmatige aanpak van de begeleiding. x 4. Competent in organisatorisch handelen 4.1 De student stemt de organisatie van activiteiten af op de ontwikkelingsbehoeften van kinderen. x x x x 4.2 De student gebruikt in de planning van de lessen kennis van belangrijke didactische componenten als werkvormen, groeperingsvormen, leer- en hulpmiddelen. 4.3 De student past verschillende werkvormen toe tijdens de lessen en verandert deze waar nodig. 4.4 De student daagt basisschoolleerlingen op een inspirerende en creatieve manier uit tot het leren ontdekken van de verschillende leerbronnen. x x x x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 59

60 4.5 De student past vormen van differentiatie toe en oriënteert zich hierbij op de ondersteuning van ICTmogelijkheden. OMV x KuO BEW Rwd2 OJW&L x Stage Taal IPP Org. MPB KnK 4.6 De student oriënteert zich op de samenwerking met diverse actoren in de onderwijsorganisatie. x x 4.7 De student observeert en registreert op een overzichtelijke en inzichtelijke wijze de ontwikkeling van kinderen. x x 4.8 De student organiseert activiteiten die betekenisvol en integratief leren mogelijk maken. Hij maakt hierbij afspraken met de kinderen. De student maakt met de kinderen een planning en gaat hier flexibel mee om. x x x x x 5. Competent in het samenwerken met collega s 5.1 De student neemt enkele malen deel aan overleg op de basisschool. x 5.2 De student heeft kennis van het schoolconcept van zijn stageschool en de vertaling daarvan naar inhoud en vormgeving van het onderwijs. x x 5.3 De student handelt respectvol naar collega s en actoren betrokken bij de school. 5.4 De student werkt adequaat samen met medestudenten en betrokkenen binnen de basisschool. Vervult onder andere de rol van lerend ontwerper en adviseur. x x 5.5 De student pakt taken projectmatig aan. x x x 6. Competent in het samenwerken met de omgeving 6.1 De student oriënteert zich op de wijze waarop de basisschool omgaat met ouders en verzorgers vanuit een brede maatschappelijke visie. En hij oriënteert zich op sociaal-culturele instellingen (waaronder de Brede School) in de omgeving van de basisschool. x x 60 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

61 6.2 De student oriënteert zich op externe professionals die bij de onderwijszorg van de school betrokken zijn. OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L x Stage Taal IPP Org. MPB KnK 6.3 De student oriënteert zich op samenwerking met instanties buiten de school, zoals instanties voor kunsteducatie, sportverenigingen. x x x 6.4 De student heeft in de omgang met ouders / verzorgers een goede balans tussen afstand en nabijheid. Hij gaat in deze omgang vertrouwelijk om met informatie over leerlingen en basisschool. x 6.5 De student heeft in de omgang met ouders / verzorgers een goede balans tussen afstand en nabijheid. x 7. Competent in reflectie en ontwikkeling 7.1 De student verantwoordt zijn keuzes voor zijn onderwijspraktijk tegenover zijn begeleiders en past de feedback die hij daarbij ontvangt toe in een volgende situatie. 7.2 De student verantwoordt zijn keuzes voor zijn onderwijspraktijk op basis van zijn visie: op het kind en op leer- en ontwikkelingsprocessen. 7.3 De student heeft een lerende houding en is in staat tot kritische zelfbeoordeling en zelfsturing om zijn handelen te verbeteren. 7.4 De student kan vragen en problemen die voortkomen uit de praktijk opsporen, formuleren en analyseren en handelingsalternatieven aangeven. 7.5 De student koppelt zijn praktijkervaringen aan relevante theorie en komt zodoende tot nieuwe leervragen. 7.6 De student kan een verbinding leggen tussen zijn mogelijkheden en zijn bekwaamheid, zijn overtuigingen en de motieven. 7.7 De student beschikt over de communicatieve vaardigheden om zijn gereflecteerde praktijkervaring in het eigen onderwijs in te brengen. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 61

62 7.8 De student betrekt in het bepalen van zijn standpunt pedagogische, morele en maatschappelijke overwegingen. OMV KuO BEW Rwd2 OJW&L Stage Taal IPP Org. MPB KnK x x x x 7.9 de student werkt methodisch aan de verbetering van het eigen leerproces en toont dit in uiteenlopende situaties aan. x x x 7.10 De student is in staat om in niet-voorspelbare situaties te handelen De student oriënteert zich op zijn waardeoriëntaties die zijn handelen sturen en de tradities die daarin een rol spelen. x x x x x x x 7.12 De student benoemt zijn rol van overdrager van het cultureel erfgoed. x x 62 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

63 17 Fase lio-bekwaam: wat verwachten we van de student? Na de algemene oriëntatie in de fase opleidingsbekwaam (propedeuse) en het verwerven van de taakbekwaam-kwalificaties krijg je in de fase lio-bekwaam de ruimte om te werken aan je persoonlijke profilering. In de fasen opleidingsbekwaam en taakbekwaam volgde je min of meer hetzelfde programma als je medestudenten. In de fase lio-bekwaam krijg je de mogelijkheid, binnen de gemaakte kaders, eigen keuzes te maken. Je kunt kiezen voor: Een leeftijdsspecialisatie. Een levensbeschouwelijke richting. Een minor. Je krijgt de ruimte om je te verdiepen op bepaalde gebieden van het beroep van leraar basisonderwijs. Daardoor bepaal je uiteindelijk deels zelf je persoonlijk afstudeerprofiel. We sluiten daarmee ook aan bij de wensen van basisscholen om geprofileerde leraren op te leiden. Ons uitgangspunt in de fase lio-bekwaam is niet meer alles bestuderen, overal een beetje van weten, waardoor oppervlakkigheid ontstaat, maar kiezen en de diepte zoeken rond bepaalde thema s. Misschien vraag je je af of je bepaalde vakken of onderdelen dan niet mist. Dat zou kunnen maar wij hebben er wel vertrouwen in dat als je de diepgang weet aan te brengen in je keuzes je dan ook over het vermogen beschikt om door levenslang te leren jouw werk als leraar basisonderwijs kwalitatief op niveau te houden. Professionals in de praktijk, mentoren en coaches op basisscholen geven daarin het voorbeeld. De opleiding Leraar Basisonderwijs is een belangrijke periode in je leven maar maakt tenslotte deel uit van een doorgaande ontwikkeling die levenslang duurt! Het is dus van belang om verantwoorde keuzes te maken. Houd daarbij de competenties in het vizier en werk toe naar het assessment. We verwachten van jou dat je serieus, toegewijd en actief studeert, Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 63

64 om weer een stapje dichter bij de kern van het beroep van leraar basisonderwijs te komen. In deze fase werk je toe naar lio-bekwaamheid. De fase lio-bekwaam loopt door tot en met periode 1 van het laatste jaar. Als je lio-bekwaam bent dan ben je dusdanig competent dat je de lio-stage kunt gaan lopen. De lio-stage is de laatste intensieve praktijkperiode van de Pabo. Hieronder lees je de beeldschets van een lio-bekwaam student: De student kan zijn leerdoel formuleren en leeractiviteiten plannen en uitvoeren. Hij evalueert op basis van ontvangen feedback het leerproces en stelt dit bij indien nodig. De student werkt hierbij vanuit overtuigingen die nauw aansluiten bij het beroepsprofiel van de leerkracht basisonderwijs en zijn kernkwaliteiten en persoonlijke missie. De student kan activiteiten uitvoeren, gedurende dagdelen en dagen, in een groep kinderen met een gemiddelde diversiteit. Hij kan meervoudige activiteiten ontwerpen en uitvoeren met de hele groep met daarbinnen subgroepjes en/of individuele kinderen. Hij stemt zijn gedrag af op de klassensituatie en weet daarin een goed werkklimaat te scheppen, waarin kinderen uitgedaagd worden samen te werken. Hij weet hoe en wanneer je groepsprocessen moet beïnvloeden en hij ontwikkelt hiertoe in toenemende mate een effectief handelingsrepertoire. Hij kan daarin adequate hulpmiddelen inzetten. Op basis van een groepsanalyse maakt hij een verantwoorde keuze voor activiteiten gebaseerd op de kerndoelen, de grondslagen van de vak- en vormingsgebieden. Hij past daarbij de basisstructuren van vak-en vormingsgebieden toe en hij kan dit met verschillende niveaus binnen één groep. De student hanteert een voor iedereen inzichtelijk en effectief klassenmanagement. Hij speelt een actieve en initiatiefrijke rol in de samenwerking met de mentor en andere collega s binnen de school. Hij ontwikkelt goede contacten met de ouders en verzorgers van de kinderen in zijn groep. Hij verantwoordt zijn handelen en kan dit bijstellen op basis van zijn reflectief vermogen. 64 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

65 Je hebt inmiddels verschillende keuzes gemaakt: Je hebt gekozen voor het jongere kind, groep 1 t/m 4 (van 2 t/m 7 jaar) of, het oudere kind, groep 4 t/m 8 (vanaf 7 jaar t/m 14 jaar). Zoals je ziet zit er een overlap in. Omdat de ontwikkeling van kinderen niet gelijktijdig plaatsvindt, moet een leerkracht op de hoogte zijn van de kenmerken van ontwikkeling volgend op of voorafgaand aan een leeftijdsfase of een groep. Ook moet een leerkracht onderbouw op de hoogte zijn van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Van een leerkracht in de bovenbouw wordt verwacht dat hij op de hoogte is van de eerste jaren van het voortgezet onderwijs. De verschillende leeftijdsgroepen hebben een eigen benadering nodig in de ontwikkeling van spelen en leren naar onderzoeken en leren. Je hebt gekozen voor het behalen van een diploma Katholiek Godsdienstonderwijs of het getuigschrift Algemeen Levensbeschouwelijke Vorming. In de fase lio-bekwaam krijg je ook vrije ruimte in de vorm van minoren. Een minor is een programma van 30 studiepunten. Het geeft je de kans om buiten de muren te kijken of om je nog meer te verdiepen in bepaalde beroepsspecifieke thema s. De profilering stelt je in staat om beter in te spelen op de verschillen tussen kinderen in je groep en de eerste stappen te zetten op het gebied van pedagogisch en didactisch onderzoek. Door leer- en gedragsproblemen, sociaal - emotionele ontwikkeling, leerlingenzorg voor het jongere of het oudere kind te bestuderen en te onderzoeken krijg je meer zicht op je pedagogisch en didactische taak als (aspirant) leerkracht. Om dit alles onder de knie te krijgen, gebruik je tal van leerbronnen zoals de kernopgaven, je medestudenten, Xplora (het leercentrum), de stageplaats, de docenten van de Pabo en de begeleiders in de basisschool. Het is aan jou om deze bronnen optimaal te benutten om steeds dichter bij je doel te komen. Ervaring en onderzoek wijzen uit dat hoe actiever je zelf bent, hoe meer je met anderen samenwerkt en hoe meer je het geleerde begrijpt en toepast in de context van het beroep, hoe beter je jezelf ontwikkelt en hoe meer plezier je in het leren krijgt. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 65

66 De fase lio-bekwaam kenmerkt zich doordat iedere student deels een eigen programma volgt. Je krijgt de kans om je te profileren, je te onderscheiden van de anderen. Dat vraagt zelfkennis, weten waar je mogelijkheden en kansen liggen, nog meer je eigen ontwikkeling ter hand te nemen. Hierdoor krijg je de kans en ben je in staat om in Pabo 4 te beginnen aan je laatste fase van de opleiding, de lio-stage om uiteindelijk startbekwaam te worden. Met jouw profilering ben je in staat om aan te sluiten bij de vraag uit de praktijk: geen leerkrachten die van alles een beetje kunnen, maar leerkrachten die van enkele gebieden van de hoed en de rand weten. 66 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

67 18 Fase lio-bekwaam: overzicht van het programma De postpropedeutische fase van de bacheloropleiding leraar basisonderwijs voor het vierjarig competentiegericht traject (voltijd, pabo 3) voor het studiejaar bestaat uit de volgende onderwijseenheden: Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Kernopgave Passend Onderwijs Kernopgave Passend Onderwijs In deze periode staat de gekozen minor centraal. In deze periode staat de gekozen minor centraal. Kernopgave Natuur &Techniek. Kernopgave Godsdienst/Leve nsbeschouwing Keuzes *: Minor Bewegingsonder wijs Keuzes *: Minor Bewegingsonder wijs Maatschappelijke Duurzame ontwikkeling Maatschappelijke Duurzame ontwikkeling Minor Cultuureducatie Minor Buitenland Developing Skills For Teaching Englisch Abroad Minor Cultuureducatie Minor Buitenland Developing Skills For Teaching Englisch Abroad Minor TOPClass gedragsspecialist (alleen voor Minor TOPClass gedragsspecialist (alleen voor Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 67

68 studenten die dit traject volgen) studenten die dit traject volgen) LIO bekwaam assessment Stage Stage Intervisie Intervisie Kennisbasis rekenen / wiskunde Kennisbasis Nederlandse Taal * Individuele profilering bestaat dit jaar uit keuze van één van de aangegeven minoren Het minoraanbod is jaarlijks aan wijzigingen onderhevig. 68 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

69 Tabel 10: Overzicht van het programma fase lio-bekwaam (5 periodes) Onderwijseenheden Verplicht: Studielast in uren Studiepunten Kernopgave Passend Onderwijs Kernopgave Natuur en Techniek 56 2 Kernopgave Godsdienst/levensbeschouwing 56 2 Intervisie 28 1 Stage Maatschappelijke Duurzame ontwikkeling 56 2 Kennisbasis rekenen / wiskunde 28 1 Kennisbasis Nederlandse Taal 28 1 Portfolio assessment Individuele profilering bestaat uit keuze van één van de volgende onderdelen. Minor Bewegingsonderwijs Minor Cultuureducatie Minor Buitenland Developing Skills For Teaching Englisch Abroad Minor TOPClass gedragsspecialist (alleen voor studenten die dit traject volgen) Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 69

70 Toelichting op het programma: Periode 1: In periode 1 zijn de volgende kernopgaven parallel georganiseerd: Kernopgave Passend Onderwijs Kernopgave Natuur &Techniek. Periode 2: In periode 2 zijn de volgende kernopgaven parallel georganiseerd: Kernopgave Passend Onderwijs Kernopgave Godsdienst/Levensbeschouwing Periode 3 en 4: In deze periode staat de gekozen minor centraal. In periode 1 en 2 loop je regulier stage. In periode 3 en 4 maakt praktijk voor 50% deel uit van je minorprogramma. 70 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

71 19 Fase lio-bekwaam: de kernopgaven De kernopgaven in de fase lio-bekwaam kennen allemaal de volgende gemeenschappelijke uitgangspunten: De competenties en indicatoren voor lio-bekwaam zijn een belangrijke leidraad. Tijdens het werken in kernopgaven is het belangrijk deze niet uit het oog te verliezen. Gebruik ze bij de keuzes die je maakt in je persoonlijke ontwikkelplan. De kernopgaven starten vanuit een gemeenschappelijk kader. Binnen elke kernopgave is voldoende ruimte en aandacht voor de gekozen leeftijdscategorie. Bovendien is hierdoor ook ruimte voor transfer naar de niet gekozen leeftijdsgroep. Binnen elke kernopgave is ruimte voor onderzoek. Onderzoek is een manier om de relatie tussen binnenschools programma en de praktijk te overbruggen. Binnen elke kernopgave is ruimte voor ontwerpvaardigheden. Met gebruikmaking van vakconcepten, basisstructuur van het vak en vakdidactische uitgangspunten ben je in staat om afhankelijk van de gekozen leeftijdsgroep authentieke leer- en spelactiviteiten te ontwerpen. Dit sluit aan bij onze visie dat je in staat moet zijn als leraarbasisonderwijs om adaptief met methodes om te gaan en dat je los van methodes onderwijsactiviteiten moet kunnen ontwerpen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 71

72 In de kernopgaves vindt een forse verdieping ten aanzien van kennis van de vakvormingsgebieden plaats. Je dient na het volgen van een kernopgave over een stevige kennisbasis te beschikken. De kerndoelen zijn verwerkt in de kernopgaven. Elke kernopgave wordt summatief en formatief getoetst. Je krijgt een cijfer-beoordeling voor de kernopgave. Tijdens je portfolio assessment moet je competentiegroei laten zien. Kernopgave Passend Onderwijs Lesgeven aan een basisschoolgroep vraagt steeds meer van de leerkracht. Van hem of haar wordt verwacht dat deze het maximale uit de leerlingen weet te halen en daarbij rekening houdt met hun specifieke onderwijsbehoeften, zowel op het gebied van gedrag als op het gebied van hun leerontwikkeling. In deze beroepstaak krijg je vanuit vijf verschillende invalshoeken informatie om opbrengstgericht te kunnen werken. De vijf vakken zijn: onderwijskunde/pedagogiek, Nederlandse taal, rekenen/wiskunde, schrijven en logopedie. Bij opbrengstgericht werken denken we o.a. aan het maken van trendanalyses en het inzetten van de juiste instructiemethodieken. Daarnaast bouwt deze beroepstaak voort op de kennis die je hebt opgedaan bij de beroepstaak OMV. Dat betekent dat je werkt volgens de 1-Zorgroute, d.w.z. handelingsgericht werken en het werken met groepsplannen. In relatie daarmee kun je differentiëren naar instructie-onafhankelijke, instructie- gevoelige en instructie-afhankelijke groepen. Zoals je ziet, werk je dus vooral op groepsniveau. Deze beroepstaak vraagt erom dat je de kennis die je binnen de opleiding opdoet naar de praktijk van je stagegroep vertaalt. Dit betekent o.a. dat je van je stageklas een groepsanalyse maakt, onderwijs- en leerbehoeften in kaart brengt, leerlingen clustert op grond van die behoeften, een groepsplan schrijft en dit gedurende een periode uitvoert in je stageklas. Naast kennis over de 1-Zorgroute, moet je natuurlijk ook kennis hebben om leer- en gedragsproblemen te signaleren, te analyseren, te diagnosticeren en te remediëren. De vijf vakken zullen je daar ook de noodzakelijke informatie over geven. Onder andere aan de hand van casussen ga je op een systematische manier aan de slag om de individuele leerling met zijn problematiek in kaart te brengen. Die kennis en vaardigheden heb je weer 72 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

73 nodig in de dagelijkse praktijk. Uiteindelijk dien je een verantwoording te schrijven over je visie op leerlingenzorg, de 1-zorgroute-cyclus en je eigen leeropbrengst van het uitvoeren van de 1-zorgroute in relatie tot je visie op leerlingenzorg. Kernopgave Natuur en Techniek De aangeboden lessen en verwerkingsmogelijkheden voor jou binnen deze keuze kernopgave, zijn heel afwisselend. In deze kernopgave switch je van de theorie naar de direct toepasbare mogelijkheden op groepsniveau. De opzet van deze kernopgave wordt vooraf schematisch geplaatst in de Blackboard course. Binnen de kernopgave is er voor iedere student veel ruimte voor de inzet van eigen ontwerp - en onderzoeksvaardigheden. De nadruk ligt op competentie 3: de vakinhoudelijk/vakdidactische competentie. Je gaat leer- en spelactiviteiten ontwerpen die gebaseerd zijn op recente vakdidactische, pedagogische uitgangspunten. Ook ga je je bekwamen in het doorzien van samenhangen van Natuur en Techniek met andere vakgebieden zoals: rekenen en taal en andere wereldoriënterende vakken. In deze kernopgave wordt aangesloten bij de recente ontwikkelingen rondom de kennisbasis. De doelen die de studenten nastreven binnen de keuze kernopgave zijn: a. De student kan de specifieke bijdrage van natuur en techniek aan de ontwikkeling van de betekenis ervan voor kinderen beschrijven aan de hand van de drie pijlers van het vakgebied. b. De student kan toelichten welke bijdrage natuur- en techniekonderwijs kan leveren aan de realisatie van de kerndoelen voor het primair onderwijs op groeps- en schoolniveau. Kernopgave: Godsdienst / levensbeschouwing Deze kernopgave is voor iedere student verplicht en wordt gepland in periode 2 van het 3e jaar. Er zijn twee varianten, waarbij je een keuze maakt voor één richting: Katholiek of algemeen levensbeschouwelijk: Katholiek: verdieping in de christelijke levensvisie als voorbereiding op de akte van bekwaamheid godsdienst/levensbeschouwing voor leraar katholiek primair onderwijs. In pabo 4 krijgt dit een vervolg in de kernopgave identiteit. Algemeen levensbeschouwelijk: verdieping in verschillende levensbeschouwelijke visies als voorbereiding op de akte van bekwaamheid Algemeen Levensbeschouwelijke Vorming (ALV), Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 73

74 gericht op het werken in het Openbaar Onderwijs. In pabo 4 krijgt dit een vervolg in de kernopgave identiteit. In beide kernopgaven gaat het om het verwerven van kennis over de christelijke en andere levensvisies en het ontwikkelen van vaardigheden om kinderen op levensbeschouwelijk gebied goed te kunnen begeleiden. Voor elke leraar is het belangrijk om te weten wat godsdienst in het leven van mensen kan betekenen. Een leraar met kennis in hoofd en hart over belangrijke levensbeschouwelijke thema s en verhalen/rituelen die deze thema s betekenis geven, kan zijn handelen verbinden met diepere waarden die de basis vormen van onze westerse samenleving. Kinderen kun je zo begeleiden in het leren ontdekken wat voor hen in hun leven waardevol is. Je gaat via opdrachten (leertaken) zelf op zoek naar wat voor jou inspirerend is en je verdiept je via literatuurstudie en ook door middel van andere bronnen in belangrijke levensbeschouwelijke thema s. Als je kiest voor het werken op een katholieke basisschool is een expliciete verdieping in de christelijke levensvisie een voorwaarde. Daarnaast ga je ook verkennen wat in een andere levensvisie te vinden is over het door jou gekozen thema. Als je kiest voor het werken op een openbare basisschool verdiep je je in verschillende levensbeschouwelijke en/of filosofische stromingen. In de bijeenkomsten wordt er op verschillende manieren gewerkt rond thema s en verhalen uit de christelijke en/of andere levensbeschouwelijke stromingen. Let op: Als je de akte van bekwaamheid voor de katholieke basisschool wilt halen moet je rekening houden met het volgende: deelname aan de kernopgave godsdienst/levensbeschouwing katholiek van het 3e jaar en een voldoende afronding daarvan is verplicht. een persoonlijke betrokkenheid waarin je laat zien dat je je laat inspireren door waarden van de christelijke levensvisie, is een voorwaarde. Studenten die voldoen aan de hier genoemde voorwaarden komen in aanmerking voor één van de volgende aktes: Akte van bekwaamheid godsdienst/levensbeschouwing voor leraar katholiek primair onderwijs, uitgegeven door Pabo Breda. of Akte van bekwaamheid godsdienst/levensbeschouwing voor leraar 74 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs

75 katholiek primair onderwijs, ondertekend door de bisschoppelijke gedelegeerde voor het katholieke onderwijs. (Zie voor de voorwaarden voor deze akte de richtlijnen in de brief van de Rooms Katholieke Bisschoppenconferentie, maart 2009). Beide diploma s worden als gelijkwaardig beschouwd en erkend door besturen in het katholiek primair onderwijs. De kennisbasis voor Nederlands De Kennisbasis Nederlandse taal is een omschrijving van alle vakgebonden begrippen die een student Pabo moet beheersen om later een goede leerkracht taal te kunnen zijn. In Pabo 1 en 2 zijn deze begrippen en hun toepassingen al aan de orde geweest. In Pabo 3 worden ze getoetst via een landelijk georganiseerde meting. Er worden twee toetsmomenten aangeboden. Studenten die vanaf studiejaar zijn ingestroomd, moeten deze toets behalen. Er worden in Pabo 3 geen colleges over dit onderwerp aangeboden, voorbereiding op de toetsen gebeurt dus individueel en op eigen initiatief. Voor studiemateriaal verwijzen we naar de literatuurlijst. * Portaal ( door H. Paus e.a., uitg. Coutinho ) : verplicht * Basiskennis taalonderwijs ( door H. Huizenga en R. Robbe, uitg. Noordhoff ) : geadviseerd * website : geadviseerd Kennisbasis rekenen-wiskunde Om goed reken-wiskundeonderwijs te kunnen geven moeten leerkrachten boven de stof staan, zoals dat heet. Maar wat houdt dat eigenlijk in? Onlangs heeft de HBO-raad de Kennisbasis rekenen-wiskunde 1 voor aanstaande leerkrachten basisonderwijs uitgebracht. Hierin staat beschreven welke kennis een leerkracht op zijn of haar repertoire zou moeten hebben. Een vakbekwame leerkracht weet hoe kinderen rekenen! Wiskunde leren en daarmee samenhangend, hoe je rekenen-wiskunde kunt onderwijzen. Een goed leerkracht kan reken-wiskundeopgave correct en inzichtelijk op verschillende manieren oplossen en doorziet onderlinge verbanden. Een goede rekenleerkracht kan de leerstof inzichtelijk maken voor kinderen door gebruik te maken van reële, betekenisvolle situaties. Dat vraagt veel van Pabo s en hun studenten. De kennisbasis is daarbij een stevige leidraad. De kennisbasis beschrijft wat startbekwame leraren absoluut aan parate kennis in huis horen te hebben. Of ze nu hebben gestudeerd in Hengelo of Den Haag, in Leiden of in Breda. De kennisbasis rekenen-wiskunde is te vinden op Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 75

76 Maatschappelijke Duurzame ontwikkeling In het kader van Maatschappelijke Duurzame ontwikkeling zijn er in jaar 3 twee mogelijkheden. De studenten worden ingedeeld bij één van de twee programma s. A. Playing for Success. Binnen Playing for Success Breda werken kinderen en jongeren van 9 tot 23 jaar in het NACADEMY leercentrum van het Rat Verlegh Stadion aan hun leerprestaties en zelfvertrouwen. Doelstelling van Playing for Success is om leerprestaties te verbeteren met een naschools programma in een motiverende en uitdagende omgeving. Alle deelnemers hebben tien weken lang 2,5 uur per week onder intensieve begeleiding een naschools leer- en spelprogramma gevolgd. Playing for Success is echt leren met een wow-factor". B. De Uitdaging. Meedoen in de samenleving. Verschil maken in de wereld om je heen. Daar draait het allemaal om bij de uitdaging. Met De Uitdaging gaan kinderen van groep 7 of 8 hun eigen sociale dromen uitvoeren. Basisscholen in Breda en omstreken kunnen met steun van de Avans Hogeschool PABO starten met De Uitdaging. Als student verzorg je in koppels van twee, de kwalitatieve coaching van de kinderen bij De Uitdaging Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs