7,2. Samenvatting door D woorden 2 maart keer beoordeeld. Kunstgeschiedenis. H 11 Fragmentatie

Transcriptie

1 Samenvatting door D woorden 2 maart ,2 2 keer beoordeeld Vak Kunstgeschiedenis H 11 Fragmentatie Arnold Schönberg ( ) schreef Erwartung, zangstuk dat lijkt op nachtmerrie tijd en emoties worden uitvergroot, muziek versterkt stemmingen expressionistisch stuk, alle details zo indringend mogelijk Freud, 1900: Traumdeutung; mens wordt gestuurd door onderbewuste onderzoek naar dromen of via hypnose In 1901 ontdekt Röntgen de röntgenstralen Freud en Röntgen schokkend, werkelijkheid=meer dan zichtbare, Schönberg werkt ook zo Schönberg breekt met regels klassieke harmonieleer hij begint met atonale muziek: tooncombinaties die niet zijn toegestaan tooncentrum ontbreekt, klinkt vals Schönberg schrijft met Vassily Kandinsky ( ) schilder/rus. ontwikkelt twaalftoonsysteem elke compositie heeft 12 tonen componist bepaalt volgorde, tonen na elkaar of tegelijk toon pas gebruiken als andere tonen afgewerkt zijn Kandinsky hoort Schönberg in München = enthousiast, wil in schilderkunst ook regels loslaten, niet voorstelling maar kleur, lijn en vorm maakt Impresse III (Concert) nadat hij Schönberg hoorde vergelijkt kleuren met klanken zijn voor abstracte kunst Kandinsky vind dat abstracte kunst geen versiering moet worden maar uitdrukking moet geven aan niet-materiële, geestelijke wereld. Der Blaue Reiter 1912; kunstenaarsgroep opgericht door Kandinsky en Franz Marc (?) belangstelling voor volkskunst aan de rand van Europa vroegere mensen hielden van abstracties zonder te maken te hebben met sentimentaliteit Paul Klee ( ) werd ook blij van kunst in Tunesië net als Kadinsky LES BALLETS RUSSES (leider = Diaghilev) enorm succes door: waardering voor niet-westerse cultuur topdansers uit St Petersburg Beeldend kunstenaars en componisten dragen bij Vaslav Nijinsky ( ) danst mee (springt hoog, danst dierlijk) Pagina 1 van 5

2 Léon Bakst ( ) ontwerpt kostuum voor Nijinsky, faun, voor ballet op impressionistische muziek van Debussy, muziek past niet goed bij Nijinsky. Diaghilev gaat over op Igor Stravinsky ( ), die schrijft Le sacre du printemps in Muziek uitbarsting van klanken, principe van herhaling, oosters. Dansstijl = revolutionair, stampen i.p.v. zweven. niet romantisch, publiek = woest GRAHAMDANS 1984, Martha Graham ( ) maakt nieuwe choreagrafie voor Le Sacre, vloeiender bij Graham ligt nadruk op psychologisch drama gevoelens worden expressionistisch uitvergroot zonder verhaallijn belangstelling voor Freud spanning/ontspanning, in/uit ademen zwaartekracht in de dans, zitten/liggen/vallen ontwikkelt grahamdans JAZZ RAGTIME Le Sacre = mijlpaal muziekgeschiedenis 20 e eeuw Stravinsky gaat niet door op dezlfde manier, zoekt vernieuwing: Ragtime; gebaseerd op jazz New Orleans, met cimbaal, lijkt op tingeltangelpiano hit the note twice= lijfspreuk van ragtime, pianostijl van zwarte pianisten melodie en begeleiding lopen niet gelijk- ragged time verscheurde maat ragtime pianisten kunnen vaak geen noten lezen Scott Joplin ( ) ragtime pianist die componist wordt ragtime als dansmuziek: cakewalk = spottende imitatie blank dansen door zwarten, soort polonaise van paren in een vierkant, de beste krijgt een cake Bessie Smith ( ) arme zwarte, zingt blues, St-Louis Blues (1925) met Louis Armstrong ( ) In blues: tekst 3 zinnen per couplet, 1 e zin wordt herhaald, 3 e zin = conclusie van 1 e 2 begeleiding vast akkoordenschema over 12 maten in melodie: blue notes, geven spanning in combi met begeleiding expres onzuiver inzetten; dirty intonation slepend tempo soort volksmuziek, vanaf 1900, door + voor Noord Amerikaanse zwarten over dagelijks leven, nooit vrolijk, eerder berustend New Orleans Jazz New Orleans, smeltkroes van rassen, honky tonks (kroegen) hier groeit Louis Armstrong op, hij werkt overdag en speelt s avonds cornet bij de beste bands Vooral ragtime en bleus, veel improvisaties door blazers Rond 1915 dixieland: variant op zwarte jazz In 1917: Storyville (wijk in New Orleans) gesloopt:veel muzikanten naar Chicago Joseph King Oliver = trompettist, heeft band; Creole Jazz Band Pagina 2 van 5

3 hij laat Armstrong overkomen uit New Orleans Eind 1920 ontstaat eigen Chicago stijl, meer met solisten Louis Armstrong gaat eigen platen maken. MASKERS DIE BRüCKE Nietzche (filosoof, eind 19 e = kritisch op west-europese kunst Ernst Ludwig Kircher ( ) schrijft manifest: Die Brücke houdt niet van gevestigde kunst krijgt inspiratie van volkenkundig museum in Dresden, ziet daar maskers en beelden die oerdrift uit drukken maakt kunst met sex (=oerdrift) Maakt Fünf Kokotten Pablo Picasso ( ) gefascineerd door primitieve kunst, hij maakt Demoiselles d Avignon staan zijn Afrikaanse maskers in: kubisme Over hoeren, om te choqueren, platvloers, hoekige fragmenten Kubistische kunstenaar wil meer dan alleen buitenkant laten zien, overeenkomst met expressionisten Maar bij kubist speelt alles wat hij zag grote rol terwijl bij expressionist allse wat hij voelt grote rol speelt. Bij Picasso komen beide samen. 1917: kostuums van Picasso voor Parade van Les Ballets Russes Eric Satie ( ) schrijft muziek voor Parade, met jazz achtige thema s Ook dagelijkse geluiden, zonder ernst latere compositie van Satie: Musique dá-meublement, muziek om niet naar te luisteren- achtergrondmuziek. VLIEGEN 1889 Eiffeltoren, 322 meter hoog (daarvoor Notre Dame hoogst) symbool technische vooruitgang 1909 Vliegtuigje van Louis Blériot, van Calais naar Dover, 1 e over Kanaal wordt vereerd, opgehangen in kerk, nu Musée des Arts et Métiers Robert Delaunay ( ) maakte Hommage aan Blériot, schilderij met vliegtuigje en Eiffeltoren, ook gezichtspunt van boven-nieuwe kijk 1909-Futuristisch manifest; oproep aan kunstenaars om aansluiting bij moderne ontwikkelingen (na autorit die eindigt in sloot) Marinetti schreef het-keerpunt in kunstgeschiedenis groep kunstenaars sluit aan, eisen op gebied van politiek, kunst, dagelijks leven, vaak expres absurd (vernietig Venetië) futurisme Giacomo Balla ( ) futurist, schidert voortsnellende auto+licht+lawaai abstract, ritmisch, vol herhalingen 1927; Charles Lindbergh, Amerikaan, vliegt als 1 e over oceaan=superheld Bertold Brecht ( ) onder indruk, schrijft cantate Der Lindberghflug met muziek van Kurt Weill ( ) en Paul Hindemith ( ), voor radio ROBOTISERING De machine als bondgenoot Pagina 3 van 5

4 In Der Lindberghflug praat koor van vliegeniers tegen motor vliegtuig Azar; 1918:futuristische luchtchoreografie Balla: kondigt robot aan in 1915 Umberto Boccioni ( ) futurist, maakte Unieke vorm van continuïteit in de ruimte (1913) soort robot machine, menselijke gestalte, geen gezicht Futuristen verheerlijken oorlog. Marinetti schrijft in 1909 over oorlog. Hij schrijft met Gino Severini ( ) als WO I uitbreekt in 1914: bestudeer de oorlog. Severini maakt Pantsertrein in 1915 WO I stopt optimisme futuristen, = te erg/gruwelijk 1920: rolschaatsen populair Jean Börlin ( ) danser-choreograaf, vertaalt schaatsbewegingen in dans Skating Rink (1922)-dans lijkt niet meer op klassiek ballet. Fernand Léger ( ) kubist, verzorgt decor en kostuums-lijkt op plat abstract schilderij. Arthur Honegger ( ) componeert muziek voor Skating Rink DADA WO I 10 miljoen slachtoffers, Nationalisme tegenover Socialisme strijd tussen links en rechts, dictatuur in Italië (Mussolini) en Duitsland (Hitler) en Spanje (Franco) Heeft invloed op kunst. Zwitserland neutraal; Zürich verzamelplaats van kunstenaars, New York ook: dada voor het eerst in Zürich 1917 Jean Arp ( ); maatschappelijke orde en geldende kunst+cultuur zorgen voor waanzin van de oorlog, daarom kunst volgens wetten van toeval (Collage van vierkanten aangebracht volgens de wetten van het toeval 1917) Dada moeilijk te omschrijven, tenietdoen van elke theorie, ideologen verdacht, geen onderdeel gevestigde orde, wil irriteren en zo creatieve geest wakker houden Man Ray( ) maakt Cadeau Marcel Duchamp ( ) maakt readymades, kant en klare voorwerpen, bv pisbak op sokkel (Fontein) 1917, ideeën belangrijker dan waardevolle kunstobjecten Na WO II bloeit dit op Dada: spontane actie als alternatief voor sluitende theorie intuïtie en instinct boven verstand, primitieve en ongecultiveerde Doesburg zegt: beschaving = masker waarachter burger instincten botviert = Sigmund Freud Kurt Schwitters ( ) Hannover, ontmaskering van beschaving verzamelt afval, Schwitters noemt zijn kunst Merz Atelier; Merzbau, labyrinten met muren en plafonds vol afvalhout Lautdichten, groepen woorden; betekenis van de woorden doet er niet toe, alleen de klank: bv Ursonate, hier zitten niet eens woorden in, alleen lettercombinaties (1922)- vergelijkbaar met Kadinsky die kleur lijn en vlak aan muzikale regels onderwerpt. MONTAGE blz 164 MONTAGE Pagina 4 van 5

5 Schwitters doet dus aan montage, hij doet het met afval en taalfragmenten eerst: demontage, net als Freud; ontleedt psyche Picasso, ontkoppelt ledematen Balla, schildert geen auto maar fragmenten van beweging wereld verliest samenhang 1912: kubisten gaan collages maken Juan Gris ( ) maakt Fruitschaal met karaf perspectief verdwijnt Picasso: we ontdoen ons van trompe l oeil om trompe d esprit te vinden Satie (componist) laat ook alle regels liggen; typemachinegeluid in Parade Montage is veelgebruikte techniek door dadaïsten Georg Grosz ( ) gebruikt plaatjes uit prijscatalogus in Daum Marries werkt in Berlijn, stad na oorlog, oorlogsslachtoffers-robotisering/protheses Salvador Dali ( ) werkt andersom, gezicht van Mae West etc, sofa voor de lippen etc., lippen om op weg te kruipen etc. Dmitri Sjostakovsky ( ) maakt opera De neus : Majoor Kovaljov verliest zijn neus, neus neemt de benen. Gebaseerd op novelle van Gogol. Montageachtige opera, korte scènes en wisselende muziek, geen muzikale eenheid, volgt Schwittersachtige taaldestructie. Jermakov (leerling van Freud) analyseert het verhaal; neus symbool van mannelijke autoriteit en instincten, verlies neus = verlies mannelijkheid Freud zegt: dromen worden gestuurd door onderbewuste, onder verhaal van droom gaan andere verhalen schuil. Freud gebruikt vrije associatie om onderliggende boven te krijgen Breton arts in psychiatrische kliniek tijdens WO I. Interesseert zich voor analyse dromen, andere werkelijkheid, niet vlgs wetten logica en gezond verstand; Breton noemt dit: surrealiteit Breton koestert neurose en krankzinnigheid. Breton schrijft in 1924 het surrealistisch manifest. Roept daarin kunstenaars op zich niet te beperken tot direct zichtbare maar te zoeken naar werkelijke drijfveren van denken en handelen. Freud = niet positief over surrealisme, Freud wil therapie gebruiken om mensen weer normaal te krijgen 2 technieken om surrealiteit te verbeelden 1 onwerkelijke situaties natuurgetrouw weergeven Dali met portret Mae West René Magritte ( ) De zoon der Mensheid, bolhoedmannetje 2 schilderen vanuit droomtoestand Joan Miró ( ) Vrouw omsingeld door de vlucht van een vogel automatisme Bij Miró hebben tekens vaste betekenis, vogel staat voor beweeglijkheid van het denken Pagina 5 van 5