Klimaatactieplan gemeente Westervoort 2

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Inleiding...2 Aanpak...2 Ambitie...2 Criteria bij het maken van de keuzes...3 Beoordeling van de projectideeën...3 Resultaat van de multicriteria-analyse: het actieplan...4 Organisatie...5 Mogelijkheden externe financiering...5 Conclusie en advies...6 Bijlage 1: totaaloverzicht van en uitgezet in de tijd...7 Bijlage 2: Nadere beschrijvingen van de en...13 Bijlage 3: Overzicht van externe partijen die in het proces zijn betrokken...28 Bijlage 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse...29

3 Inleiding Het Kabinet wil van Nederland één van de schoonste en zuinigste energielanden in Europa maken. In het werkprogramma Schoon en Zuinig: nieuwe energie voor het klimaat beschrijft het Kabinet de ambities voor onder andere energiebesparing, duurzame energie en de CO 2 opslag in de grond. Kort samengevat zijn de doelstellingen van Schoon en Zuinig: De uitstoot van broeikasgassen, met name CO 2, in 2020 met 30% verminderen ten opzichte van 1990; Het tempo van energiebesparing de komende jaren verdubbelen van 1% nu naar 2% per jaar; Het aandeel van duurzame energie in 2020 verhogen van ongeveer 2% nu naar 20% van het totale energiegebruik. De gemeente Westervoort wil graag een bijdrage leveren aan het behalen van deze landelijke doelstellingen. In Westervoort zijn ook al bepaalde initiatieven ontplooid. Deze zijn onder andere terug te vinden in: het bestaande milieubeleidsplan ( tot 2010) en het jaarlijkse milieujaarplan, hoofdstuk 11 uit de nota Westervoort op weg naar 2026 en het ondertekende akkoord voor duurzaam inkopen. Aanpak Heel veel gemeenten zijn al bezig met klimaatbeleid. Een groot aantal is dat ook al meerdere jaren. Op basis daarvan zijn er veel mogelijke en bekend. Daarvan kunnen we profiteren. Bij het formuleren van een actieplan is de kern van het vraagstuk zodoende niet het bedenken van mogelijke en, maar het kiezen van de juiste en voor de situatie van Westervoort. Om tot die keuze te komen zijn de volgende stappen gezet: - interviews met vertegenwoordigers vanuit het ambtelijke apparaat en externe partijen; - het formuleren van een ambitie en van criteria voor beoordeling; - bestuderen van klimaatprogramma s van naburige gemeenten; - een discussiebijeenkomst met B&W; - op basis daarvan formuleren van een groslijst aan mogelijke en; - het beoordelen van die groslijst door zowel de ambtelijke leiding (het MT van 4 juni 2009) als de politiek in een raadsbijeenkomst (op 24 juni 2009); - het afronden van de multicriteria-analyse en het maken van een voorstel voor het actieplan. Ambitie Klimaatbeleid is een complex vraagstuk wat de participatie van alle belanghebbenden vraagt. Ook van een gemeente, hoe klein zij ook is. Een gemeente staat dicht bij de bevolking en het bedrijfsleven. Daarmee is zij een van de belangrijke partijen bij het realiseren van de (landelijke) doelstellingen. De gemeente heeft invloed op de ruimtelijke inrichting binnen de gemeentegrens (energie-infrastructuur), houdt zich bezig met woningbouw (energiezuinige huizen), houdt toezicht op naleving van regelgeving (energieeisen in bouw- en milieuvergunningen), etc. Daarnaast vervult de lokale overheid een Klimaatactieplan gemeente Westervoort 2

4 voorbeeldfunctie op dit gebied. Vandaar dat het Rijk ook met de VNG afspraken heeft gemaakt over de aanpak van de klimaatdoelen als in de inleiding geformuleerd (de zogenaamde verklaring van Texel van 12 april 2007 en het daaruit voortvloeiende Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk van november 2007). Veel gemeenten kiezen voor forse ambities, zoals klimaatneutraal of CO2-neutraal in Het is in de regel evenwel niet duidelijk of die ambities haalbaar zijn. In een enkel geval waar nader onderzoek is gedaan, blijkt dat deze ambities volstrekt niet haalbaar zijn. De gemeente Westervoort wil een bijdrage leveren aan de landelijke doelstelling, maar kan zich op voorhand niet committeren aan dergelijke doelstellingen. Zij doet wat binnen haar vermogen kan en kiest voor een pragmatische en daarmee realistische aanpak. Deze aanpak is er allereerst op gericht om concrete resultaten te bereiken en daarbij te werken aan een hoger bewustzijn bij de eigen ambtenaren, de bevolking en het bedrijfsleven binnen de gemeente. Criteria bij het maken van de keuzes In het voortraject zijn criteria benoemd die van belang zijn bij het beoordelen van de projectideeën. Het gaat om de volgende: Zichtbaar/ tastbaar Kosten / Baten-verhouding Voorbeeldfunctie Samenwerking Snel resultaat De mate van concreetheid van een. Door concrete en zien de burgers en ambtenaren concrete resultaten en daardoor groeit het draagvlak om zelf wat te doen cq verder te gaan Verhouding van bereikte CO 2 -winst ten opzichte van de investering. Investering moet gezien worden in de breedste zin van het woord (geld, tijd en ook moeite e.d) Mate waarin het project bijdraagt aan de voorbeeldfunctie van de gemeente. De invulling van de voorbeeldfunctie is de basis voor een moreel leiderschap Mate waarin het project samen met andere partners wordt opgepakt. De snelheid waarmee de actie afgerond is. Dat is niet hetzelfde als de snelheid waarmee CO 2 -winst wordt bereikt. Snelle resultaten dragen bij aan het verbeteren van draagvlak Gewicht van de criteria Uit de sessies met het MT en de gemeenteraadsleden is gebleken dat de kosten/batenverhouding en in iets minder mate de concreetheid (zichtbaar /tastbaar) van een de belangrijkste factoren en daar mee de hoofdcriteria zijn. De andere drie criteria zijn als nevencriteria benoemd. Voor de multicriteria-analyse is de weging van criteria zoals aangegeven door de gemeenteraadsleden als maatgevend beschouwd. Geen van de criteria is als onbelangrijk bestempeld. Beoordeling van de projectideeën Gezien het aantal projecten voert het te ver om alle gegevens te presenteren. De groslijst aan projectideeën is aan de hand van de hoofdcriteria (Kosten/baten-verhouding en de Klimaatactieplan gemeente Westervoort 3

5 tastbaarheid/ zichtbaarheid van een ) beoordeeld door zowel het MT als vertegenwoordigers van de gemeenteraad. Er zitten kleine verschillen in de beoordeling door gemeenteraad en de ambtelijke leiding. Omdat het hier over uitvoeringszaken gaat, is de beoordeling van het MT even zwaar gewogen als die van die van de gemeenteraad. De drie nevencriteria zijn door de vakdeskundigen (beleidsmedewerker en adviseur) beoordeeld. De gemeente Westervoort zet vooral in op de invulling van en die op haar eigen werk en in haar eigen organisatie liggen en het verhogen van het bewustzijn bij burgers en bedrijven. Uit de gesprekken is een specifiek aspect als belangrijk discussiepunt naar voren gekomen. Zowel uit de discussies met het MT als met de vertegenwoordigers van de gemeenteraad blijkt dat men bepaalde stimulerende en niet vindt passen bij de rol van een gemeente. De kernvraag daarbij is: hoe ver reikt de stimulering van de gemeente Westervoort bij verschillende doelgroepen (burgers en bedrijven)? In dit klimaatactieplan is er vanuit gegaan dat er een basisniveau is. Dat basisniveau houdt in dat de gemeente voor al deze doelgroepen in ieder geval zorgt voor goede informatie en doorverwijzing naar instanties die kunnen helpen. De gemeenteraad heeft eerder aangeven terughoudend te willen zijn in verdere (bredere?) steun. In dit actieplan is daarom alleen het voorstel opgenomen om de rol van de gemeente alleen voor zwakkere groepen (vooral minima, deelnemers aan schuldhulpverlening, ouderen) een stap verder te laten gaan. Dat betekent concreet dat zij die groep ook ondersteunt door middel van concrete projecten, waar ook bepaalde financiële steun bij kan horen. Resultaat van de multicriteria-analyse: het actieplan Het resultaat van het keuzeproces is een lijst met en die, gegeven de financiële en personele ruimte, voor de situatie in Westervoort naar verwachting het meeste rendement oplevert. Bij het uitwerken van het programma zijn de bestaande ideeën qua als vertrekpunt gehanteerd (in casu gaat het om een bedrag van ,- incidenteel). Naar volgorde van score in de multicriteria-analyse zijn en opgenomen in het programma. Daarbij is wel rekening gehouden met en die in logische verhouding staan tot de best scorende en en passen bij het. Binnen de strategische keuze van de gemeente (verhoging bewustzijn en beperkt directe stimulering) betekent de uitvoering van en vaak juist veel tijd. De personele middelen die specifiek beschikbaar zijn voor klimaatbeleid, zijn echter door bezuinigingen beperkt tot 200 uur per jaar. Om en te kunnen uitvoeren betekent dit dat een deel van de financiële middelen gebruikt moet worden om ondersteuning van bijvoorbeeld buurgemeenten, uitzendkrachten, stagiairs of adviseurs. Het klimaatactieplan bevat 23 en die in de periode uitgevoerd worden. De en liggen in lijn met de uitspraken uit de toekomstvisie Het gaat om de volgende en. De en zijn in onderstaande samengevat en geordend naar type. 1. Organisatie & Communicatie. - Programmacoördinatie. - Monitoring van de prestaties. - Voorlichting (waaronder het publiekelijk rapporteren over de voortgang). Klimaatactieplan gemeente Westervoort 4

6 2. Gemeentelijke organisatie. - Monitoring en energiebesparing eigen gemeentelijk gebouwen en installaties. (zoals openbare verlichting). - Toepassing duurzaam inkopen (waaronder groene energie). - Onderzoek stimulering telewerken. - Bewustwording bij ambtenaren ( Warme truiendag, maar dan anders ). - Gebruik van duurzaam voertuig voor de toezichthouder. 3. Duurzame energie. - Verkenning toepassing zonnefolie als windscherm (daarmee meteen bevordering van het fietsverkeer). - Bijdrage aan het regionale onderzoek voor toepassing warmte-koudeopslag. 4. Woningbouw. - Voorlichting aan bewoners. - Voortzetting project energieadviezen (op doelgroepen ouderen en deelnemers schuldhulpverlening). - Duurzame energie als standaard aandachtspunt bij de projectontwikkeling in nieuwbouw en bestaande bouw. 5. Bedrijven. - Voorlichting over energiebesparing en duurzame energie. - Bevorderen afdekking koelingen supermarkten. 6. Verkeer & Vervoer. - Voorlichting ter bevordering van fietsverkeer. - Toepassing toetsing van verkeersplannen op daadwerkelijke verbetering doorstroming. In bijlage 1 is een totaaloverzicht opgenomen van de en wat is uitgezet in de tijd. Ter informatie zijn alle en toegevoegd vanaf een bepaalde score in de multicriteriaanalyse (in casu de score 8). De en met de hoogste scores, die op grond van het huidige kunnen worden uitgevoerd zijn in de planning verwerkt. De achterliggende berekening is niet weergegeven. De niet uitvoerbare en zijn grijs gemarkeerd. De planning is indicatief. In bijlage 2 wordt per inzicht gegeven in de wijze van aanpak, de externe betrokkenen en de benodigde personele en financiële middelen. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van externe partijen die in de loop van het project geraadpleegd zijn. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de multicriteria analyse in volgorde van de tijdens de werksessies als voorkeur aangegeven en. Organisatie Projecten worden uitgevoerd onder de verantwoording van het lijnmanagement. Vooralsnog fungeert de senior Beleidsmedewerker Milieu als coördinator die de voortgang van het programma bewaakt. Afhankelijk van organisatorische ontwikkelingen kan dat wijzigen. De wethouder Milieu is de bestuurlijk opdrachtgever. Mogelijkheden externe financiering Voor de uitvoering van Klimaatbeleid bestaat een subsidieprogramma. Het gaat om de subsidieregeling Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (aangeduid als SLOK). SenterNovem heeft evenwel aangegeven dat het indienen van een aanvraag, ondanks het feit dat de sluitingsdatum nog niet was verstreken ten tijde van het opstellen van dit Klimaatactieplan gemeente Westervoort 5

7 actieplan, zinloos is. Het van het programma was namelijk al ruim overvraagd. Nieuwe ontwikkelingen of subsidies worden actief gevolgd en indien mogelijk benut. Een voorbeeld is de klimaatsubsidies verleend bij de nieuwbouw van de basisschool de Brug. Conclusie en advies De gemeente Westervoort is in staat een bepaalde bijdrage te leveren aan de klimaatdoelstellingen. Zij maakt daarin een aantal strategische keuzes. Op basis van die keuzes en het huidige richt van ,00 kan een set aan en worden uitgevoerd. De geraamde urenbesteding zal binnen de organisatie worden verdeeld. Geadviseerd wordt te starten met deze set aan en en periodiek te bezien of de set aan en nog steeds de beste besteding van het betreft. Daarbij moet specifiek worden gekeken naar het in personele middelen. Bijlagen: 1 Totaaloverzicht van en uitgezet in de tijd 2 Projectbeschrijvingen 3 Overzicht van externe partijen die hebben geparticipeerd in het voortraject 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse. Klimaatactieplan gemeente Westervoort 6

8 Bijlage 1: totaaloverzicht van en uitgezet in de tijd Klimaatactieplan gemeente Westervoort 7

9 Klimaatactieplan gemeente Westervoort Totaaloverzicht en Nummering Maatregel Relatie met andere en Thema binnen SLOK Investering Alleen geldig voor de planperiode Planning (komende 4 jaar) 1.1 Programmacoördinatie Aanvullende uren bovenop de en Monitoring energiegebruik hele gemeente Nadere specificatie van Monitoring Invullen duurzaamheidsmeter Nadere specficatie van monitoring 1.3 Interne en externe communicatie: bekend maken behaalde resultaten Organisatie en communicatie Organisatie en communicatie Organisatie en communicatie Organisatie en communicatie 1.4 Boomfeestdag Organisatie en communicatie 1.6 Verkennend onderzoek technisch groen - Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen Tijd Geld Tijd Geld Tijd Geld Tijd Geld Tijd Geld 40/jaar per meting (totaal) /jaar in /jaar bestaand Klimaatactieplan gemeente Westervoort 8

10 Nummering Maatregel Relatie met andere en Thema binnen SLOK Investering Alleen geldig voor de planperiode Planning (komende 4 jaar) 2.1 Monitoring energieverbruik eigen gebouwen Nadere specificatie van monitoring Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 16 eenmalig en16/jaar 2000 eenmalig Actief inkoopbeleid duurzame energie gemeentelijke gebouwen en voorzieningen Nadere specificatie duurzaam inkopen Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen bestaand bestaand 2.3 Duurzaam inkopen, Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten. Nadere specificatie van duurzaam inkopen Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen bestaand bestaand 2.4 Onderzoek energiebesparing gem. gebouwen (incl. scholen) 2.5 Aanpak openbare verlichting door actualisatie beleidsplan Openbare Verlichting 2.6 Stimuleren telewerken (onderzoek tbv principebesluit) 2.7 Warme truien'-dag (maar dan anders) Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 2010: : : : (eenmalig) bestaand Verkeer & vervoer 60 eenmalig 0 60 Organisatie en communicatie 20 in 2010 en Klimaatactieplan gemeente Westervoort 9

11 Nummering Maatregel Relatie met andere en Thema binnen SLOK Investering Alleen geldig voor de planperiode Planning (komende 4 jaar) 2.8 Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst 3.1 Verkenning mogelijkheid plaatsen van Windschermen (met zo mogelijk toepassing van Zonnefolie) voor fietsersbrug Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer / Duurzame energie reguliere uren bestaand 72 eenmalig Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO) Duurzame energie Lopende bestaand 4.1 DuBo en Epa in prestatieafspraken woningbouwcoöperatie Woningbouw Reguliere uren bestaand 4.3 Realiseren dat duurzame energie standaard een aandachtspunt is bij de projectontwikkeling in nieuwbouw Woningbouw Reguliere uren. 0 Klimaatactieplan gemeente Westervoort 10

12 Nummering Maatregel Relatie met andere en Thema binnen SLOK Investering Alleen geldig voor de planperiode Planning (komende 4 jaar) 4.4 Voortzetting energieadviezen minima (met andere doelgroepen) 5.2 Afdekking koelingen supermarkten 6.1 Deelname aan de week van de vooruitgang 6.2 Stimulering 'Fiets naar je werk' 6.3 Toetsing op verkeersplannen op daadwerkelijke verbetering doorstroming Woningbouw Organisatie en communicatie Nadere specificatie Organisatie en deelname communicatie aan week van de vooruitgang Toetsing is vast onderdeel in projecten bestaand bestaand Bedrijven ,- eenmalig Verkeer en vervoer /jaar /jaar 8/jaar Reguliere uren. Kosten 4000,-- per project Maatregelen die niet meer in het passen 1.5 Verdere uitbreiding NME basisonderwijs Organisatie en communicatie 60 eenmalig 1.000/jaar Klimaatactieplan gemeente Westervoort 11

13 4.2 Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) Woningbouw 80 eenmalig en 80/jaar 1.000/jaar Nummering Maatregel Relatie met andere en Thema binnen SLOK Investering Alleen geldig voor de planperiode Planning (komende 4 jaar) 5.1 Voorlichting energiebesparing en duurzame energie aan bedrijven Bedrijven 80 /jaar 1.000/jaar Oriëntatie op klimaatadaptatie Geen SLOKthema 80 eenmalig eenmalig Klimaatactieplan gemeente Westervoort 12

14 Bijlage 2: Nadere beschrijvingen van de en De en zijn onder te verdelen in de volgende thema s: 1. Organisatie en communicatie 2. Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 3. Duurzame energie 4. Woningbouw 5. Bedrijven 6. Verkeer en vervoer 7. Adaptatie Hieronder worden de en nader beschreven Klimaatactieplan gemeente Westervoort 13

15 1 Thema: Organisatie & Communicatie 1.1 Programma coördinatie Toelichting De aanduiding spreekt voor zich Aanpak/ activiteiten Werkzaamheden bevatten o.a. ter realisering van de - Voortgangsbewaking - Rapportage aan MT en B&W over voortgang - Tussentijdse evaluatie - Evt. Programma bijstelling R&S (Milieu) Interne partner(s) - Externe partner(s) - Totale tijdbesteding 40 uur/jaar 40 uur 40 uur 40 uur 40 uur 1.2 Monitoring Monitoring energiegebruik hele gemeente Toelichting Aan begin en eind van de beleidsperiode een bepaling van het energiegebruik over de gehele gemeente (dus álle afnemers (bewoners, bedrijven, overheidsgebouwen). Aanpak/ activiteiten Via het netwerkbedrijf (i.c. Liander) zijn, tegen een vergoeding, overzichten ter realisering van de te genereren (een zgn e-atlas). Met deze overzichten is eenvoudig inzicht te krijgen in het energiegebruik over de gemeente. Op basis daarvan kunnen bewoners gericht worden geïnformeerd, wordt het effect van en duidelijk en kunnen veel gerichter en worden genomen voor verdere verbetering. Qua acties betekent dit - contact met Liander, afstemmen wensen - laten opstellen van een e-atlas - beoordelen en communiceren resultaten R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) Liander Totale tijdbesteding 24 uur per meting (9000,--) 24 uur 24 uur Invullen duurzaamheidsmeter Toelichting jaarlijkse toets van duurzaamheidsgehalte van de gemeente door invullen vragen van de landelijke duurzaamheidsmeter Aanpak/ activiteiten Met de duurzaamheidsmeter wordt door middel van een scoreformulier ter realisering van de inzichtelijk gemaakt hoe duurzaam Westervoort is. Via een webapplicatie kan dit eenvoudig worden gedaan Met behulp van de meting en het communiceren van de resultaten ontstaat Klimaatactieplan gemeente Westervoort 14

16 een groter bewustzijn ten aanzien van de eigen mogelijkheden. Op basis van de resultaten worden beschouwd welke verbeterpunten wanneer kunnen worden opgepakt. R&S (Milieu) M&O Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Gemiddeld 8 uur per jaar - 8 uur 8 uur 8 uur 8 uur 1.3 Interne en externe communicatie Toelichting Periodieke communicatie over de behaalde resultaten op gebied van energiebesparing van de gemeente. Aanpak/ activiteiten - Afstemming met communicatie over invulling van deze strategie ter realisering van de - Evt. maken aanpassingen op de website - Verwerken berichten van start, verloop en afronding van projecten - Initiëren eventuele persberichten - Inrichten van een portaal voor het doorverwijzen - Verzamelen nuttige informatiebronnen / kanalen voor burgers en bedrijven - Organisatie van gerichte informatiebijeenkomsten voor specifieke doelgroepen R&S (Milieu) Interne partner(s) M&O (Communicatie) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 36 uur - 36 uur 1.4 Boomfeestdag Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding landelijke actie waaraan o.a. scholen kunnen meedoen Is een bestaande actie die daarom niet verder wordt toegelicht OW M&O (Communicatie) / R&S (Milieu) Gemeente Zevenaar 40 uur/jaar Bestaand 40 uur 40 uur 40 uur 40 uur 1.5 Uitbreiding NME basisonderwijs (buiten ) Toelichting Het niveau van NME is reeds opgekrikt. Wanneer het lukt om hulp van vrijwilligers (bijv. milieugroep Westervoort ) in te schakelen kan dit verder worden opgeschaald. Aanpak/ activiteiten - Aanpassen cq uitbreiden van het programma op klimaatonderwerpen ter realisering van de - Gesprekken met vrijwilligersorganisaties Klimaatactieplan gemeente Westervoort 15

17 Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 1.6 Technisch groen Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding - Uitwerken van een uitbreidingsplan - implementeren R&S (Milieu) M&O (Communicatie)/ OW NME Zevenaar / IVN Opschaling: 24 uur (jaarlijks) Inschakeling extra vrijwilligers: 60 uur (eenmalig) Extra kosten: Vrijwilligersvergoedingen 1.000,- 60 uur 24 uur 24 uur 24 uur Een van de mogelijkheden voor de verbetering van het leefklimaat is de toepassing van technisch groen.. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt onderzocht of het toepassen van technisch groen een gunstig effect heeft op het leefklimaat ter plekke. Westervoort. R&S (Milieu) R&S (RO/OW) Projectontwikkelaars, Woningbouwcorporaties. Klimaatactieplan gemeente Westervoort 16

18 2 Thema: Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 2.1 Monitoring energiegebruik gemeentelijke gebouwen Toelichting bijhouden van het energiegebruik gemeentelijke gebouwen en installaties (periodiek) Aanpak/ activiteiten De praktijk leert dat monitoring vaak direct een kostenbesparing oplevert. ter realisering van de Inmiddels zijn heel handige systemen beschikbaar om dat eenvoudig te maken. Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Qua activiteiten gaat het hier om - Aanschaf van een meetsysteem dat eenvoudig is uit te lezen - inbedding van het technische monitoringsysteem in een werkproces waarin de gegevens worden geanalyseerd en wordt bijgestuurd R&S (Gebouwenbeheer) R&S (Milieu); F&O Leverancier Initieel 16 uur Jaarlijks 16 uur 2.000,-. Aanschaf systeem 32 uur 16 uur 16 uur 16 uur Duurzaam inkopen: onderdeel groene energie Toelichting Samen met andere gemeenten wordt gekeken naar verlenging en uitbreiding van groene stroom inkoop. Hierbij is schaalgrote van belang: niet te klein om goede prijzen te krijgen en niet te groot om het aantal aanbieders van energie groot en interessant te houden. Aanpak/ activiteiten Reeds ingezet om samen met de liemerse gemeenten. Gepland voor 2010 ter realisering van de F&O (Centrale Inkoop) Interne partner(s) R&S (Milieu), F&O (Fin) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand 2.3 Duurzaam inkopen Onderdeel: Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten Toelichting De procedures voor inkoop van apparatuur (zoals computers, printers, maar ook bladblazers, pompen e.d,) wordt zo gewijzigd dat het Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) energiegebruik expliciet wordt meegenomen in het keuze proces Aanpak wordt uitgewerkt samen met de Liemerse gemeenten F&O R&S (Milieu) Klimaatactieplan gemeente Westervoort 17

19 Externe partner(s) Totale tijdbesteding Liemerse gemeenten Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand Bestaand 2.4 Onderzoek energiebesparende en gem. gebouwen incl. scholen Toelichting Het energieverbruik en de energiebesparingsmogelijkheden in gemeentelijke gebouwen inventariseren en een implementatieplan voor de financieel haalbare energiebesparingsmogelijkheden opstellen en uitvoeren. Ook een voorlichtingscampagne gericht op gedragsverandering binnen gemeentelijke gebouwen maakt onderdeel van deze uit. Het gemeentehuis is al onderzocht. Aanpak/ activiteiten Start nadat monitoring is opgezet ter realisering van de - selectie van een adviseur / danwel afstemming met de energieleverancier - Uitvoeren van een energiebesparingsonderzoek - Implementeren van de geselecteerde en Daarnaast nadere beschouwing onderzoeken van het gemeentehuis R&S (Gebouwenbeheer) Interne partner(s) R&S (Milieu), F&O Externe partner(s) Adviseur Totale tijdbesteding 16 uur verdeeld over 2 jaar ,- Kosten van en voortvloeiende uit het onderzoek kunnen vooralsnog niet geraamd worden. Financieel haalbare matregelen worden uitgevoerd Energiebesparing bij verlichting openbare ruimte Toelichting In openbare verlichting kan energiebesparing gerealiseerd worden. Dat kan mogelijk met LED-verlichting en/of dimbare openbare verlichting. Aanpak/ activiteiten Actualisatie beleidsplan Openbare Verlichting ter realisering van de O&W Interne partner(s) F&O, R&S Externe partner(s) Leverancier(s) / Adviseur Totale tijdbesteding Bestaand Bestaand Klimaatactieplan gemeente Westervoort 18

20 2.6 Stimuleren telewerken Toelichting Als mensen gaan telewerken maken ze minder gebruik van de auto. Dat heeft weer direct en indirect effecten op zowel CO 2 -uistoot en luchtkwaliteit. Telewerken vindt al plaats, maar in zeer beperkte mate. Een mogelijk gunstig effect voor het milieu is slechts één factor die bepalend zal zijn of de organisatie telewerken verder wil stimuleren. Organisatorische aspecten als arbo-wetgeving, consequenties voor de dienstverlening, afstemming tussen collega s en technische (on)mogelijkheden spelen hierbij ook een rol. In 2011 wordt een integrale afweging gemaakt hoe de organisatie de komende jaren met telewerken om wil gaan. Aanpak/ activiteiten -Onderzoek organisatorische mogelijkheden en beperkingen telewerken ter realisering van de (dienstverlening, arbo-regelgeving, technische mogelijkheden, afstemming tussen collega s, inventarisatie taken die zich ervoor lenen. - Bepaling randvoorwaarden voor telewerken - Analyse potentieel aan winst CO 2 -winst - Eindadvies aan MT M&O (Personeelszaken) Interne partner(s) F&O (ICT), R&S (Milieu) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 60 uur (eenmalig) Nihil Warme truiendag (maar dan anders) Toelichting Landelijke actie waaraan burgers en scholen en bedrijven kunnen meedoen om de bewustwording te vergroten. Dit door de verwarming lager te zetten en dan een warme trui aan. De gemeente kan hier publiciteit aan geven. De gemeente kiest er voor om op aspect verwarming een actie in te zetten zonder daar een geitewollensokken -karakter aan te geven. Aanpak/ activiteiten De gemeente gaat een actie starten waarbij met aangekondigde en ter realisering van de onaangekondigde verlaging van de stooktemperatuur gaat werken. Daarbij wordt inzichtelijk gemaakt wat de effecten zijn in termen van energiebesparing. Naast inzet op verwarming wordt ingezet op andere zaken die de medewerker zelf kan beïnvloeden het voorkomen van onnodige verlichting en onnodig aan staan van de computer beeldschermen. Dit kan jaarlijks gevarieerd worden - Afstemming met facilitaire zaken/ gebouwbeheer/ OR - Plannen acties - Uitvoering en communicatie F&O (Facilitaire Dienst) Interne partner(s) M&O (Communicatie), R&S (Milieu) Externe partner(s) - Totale tijdbesteding 40 uur Nihil 20 uur 20 uur 2.8 Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst Klimaatactieplan gemeente Westervoort 19

21 Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Door toepassing milieuvriendelijke brandstoffen voor auto s wordt het milieueffect van autorijden verkleind Al ingezette en. OW R&S (Milieu), R&S (Handhaving) Externe partner(s) - Totale tijdbesteding Geen extra tijd Al gedekt Klimaatactieplan gemeente Westervoort 20

22 3. Thema: Duurzame energie 3.1 Verkenning mogelijkheid plaatsen van windschermen van / met zonnefolie voor fietsers bij opknapbeurt van de brug. Toelichting De plaatsing van windschermen maakt het aantrekkelijker om de verbinding naar Arnhem met de fiets te nemen i.p.v. de auto. Wanneer de schermen een extra functie (opwekking energie) meegegeven kan worden, zou dat een zeer positieve bijdrage aan de aanpak van klimaatverandering kunnen hebben. Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Oriëntatie op de mogelijkheden en de rol van de gemeente Westervoort bij realisatie van een windscherm met zgn zonnefolie: - verdieping in achtergrond gegevens - voeren van oriënterende gesprekken (o.a. Arnhem, RWS en Helianthos, Provincie Gelderland) - formuleren van een advies voor opvolgende en R&S (Milieu) Interne partner(s) Afdeling OW Externe partner(s) RWS, Arnhem, Helianthos, evt prv Gelderland, Stadsregio Totale tijdbesteding 72 uur Voorlopig geen kosten Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO) Toelichting Aanpak/ activiteiten Opmaken van een kansenkaart wordt reeds in regionaal verband opgepakt ter realisering van de Daarnaast wordt al onderzoek verricht naar de mogelijkheden om WKO te koppelen aan de stadsverwarming R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) MRA (Vakberaad) / Stadsregio Totale tijdbesteding Loopt via Regio Loopt via Regio Klimaatactieplan gemeente Westervoort 21

23 4 Thema: Woningbouw 4.1 DuBo en Epa in prestatieafspraken woningbouwcoöperatie Vivare Toelichting Door prestatieafspraken met de woningbouwcoöperatie te maken kan lager energieverbruik en daarmee lagere woonlasten worden gerealiseerd Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Bij nieuwbouw aanvullende eisen hanteren ten aanzien van duurzaamheid boven het KAN convenant. Mogelijkheden verkennen voor het inzetten van het instrument GPR-gebouw (gemeentelijke Praktijk Richtlijn). Gemeentelijke eisen opnemen in samenwerkingsovereenkomsten bij realisatie van nieuwbouw. Realiseren levensloopgeschikte woningen en hanteren van een functioneel programma van eisen voor domotica. R&S (RO) Interne partner(s) R&S (BWT), R&S (Milieu) Externe partner(s) Vivare Totale tijdbesteding Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) (buiten ) Toelichting een voorlichtingscampagne richting doelgroepen met concrete tips en trucs. Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding In het kade van de portaalfunctie worden bewoners actief op de hoogte gebracht van concrete tips en trucks. Aanvullend op het algemene voor communicatie op klimaatbeleid wordt voor de specifieke doelgroep (bestaande woningen) specifiek extra uren ingecalculeerd voor: - het verzamelen van informatiemateriaal - het op maat maken van communicatiemateriaal - het eventueel verzorgen van informatiebijeenkomsten R&S (Milieu) M&O (Communicatie) Evt. buurgemeenten, Vivare Initieel 80 uur Jaarlijks 80 uur Jaarlijks (gemiddeld) ten voor zaalhuur, informatiemateriaal e.d /jaar 160 uur 80 uur 80 uur 80 uur Duurzame Energie is standaard Toelichting Realiseren dat duurzame energie standaard een aandachtspunt is bij de projectontwikkeling in nieuwbouw en bestaande bouw Aanpak/ activiteiten Duurzaamheid opnemen in samenwerking-relaisatieovereenkomst ter realisering van de R&S (Milieu) Klimaatactieplan gemeente Westervoort 22

24 Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding R&S (BWT), R&S (RO) Dekking via projectkosten / Grondexploitatie 4.4. Voortzetting energieadviezen minima naar doelgroepen ouderen en schuldhulpverlening (gelijktijdig met aanpak woningen door Vivare) Toelichting Vivare richt zich op aanpassing van bestaande woningen en heeft daarvoor medewerking van de bewoners nodig; dat moment kan worden benut om via energieadviezen ook energiezuinig gedrag en aanvullende aanpassingen in de woning te bevorderen Aanpak/ activiteiten Het betreft bestaande plannen die al eerder zijn voorgelegd ter realisering van de R&S (Milieu) Interne partner(s) R&S (BWT) Externe partner(s) Vivare Totale tijdbesteding Bestaand Bestaand Klimaatactieplan gemeente Westervoort 23

25 5. Thema: Bedrijven 5.1 Voorlichting energiebesparing en duurzame energie aan bedrijven (buiten ) Toelichting Aanpak/ activiteiten In het kader van de portaalfunctie worden bedrijven actief op de hoogte ter realisering van de gebracht van mogelijkheden om aan klimaat te werken. Aanvullend op het algemene voor communicatie op klimaatbeleid wordt voor de specifieke doelgroep (bedrijven) specifiek extra uren gecalculeerd voor: - het verzamelen van informatiemateriaal - het op maat maken van communicatiemateriaal (zoals een A4-tje uitreiken aan bedrijven met tips voor energiebesparing) - het eventueel verzorgen van informatiebijeenkomsten R&S (Milieu) Interne partner(s) M&O (Communicatie) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Jaarlijks 80 uur Jaarlijks (gemiddeld) ten voor zaalhuur, informatiemateriaal e.d. 1000/jaar 80 uur 80 uur 80 uur 80 uur Afdekking koelingen supermarkten Toelichting Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde supermarkt ongeveer kwh per jaar verbruikt. Ca 60% daarvan komt voor rekening van kol- en vriesmeubelen. Met het plaatsen van deuren en afdekkingen kan 40 tot 50% energiebesparing worden bereikt. Uit de jurisprudentie blijkt dat gemeenten dit redelijkerwijs kunnen verplichten Aanpak/ activiteiten ter realisering van de - Opstellen van een projectenplan - Interne training - Bezoek van de supermarkten (voorbereiding, uitvoering en rapportage) - Uitvoering evt. onderzoeken (door supermarkten zelf) - Bewaking voortgang en R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) MRA, evt. een energieadviseur Totale tijdbesteding 40 uur (trekker) (overige zijn reguliere uren) Externe ondersteuning 5.000,- 30 uur 10 uur Klimaatactieplan gemeente Westervoort 24

26 6. Thema: Verkeer & Vervoer 6.1 Deelname aan week van de vooruitgang Maatregel Deelname aan de week van de vooruitgang: De Week van de Vooruitgang is de Nederlandse versie van de European Mobility Week. In deze week worden wandelen, fietsen, openbaar vervoer, kritisch autogebruik en anders omgaan met mobiliteit gepromoot Toelichting publiciteit geven aan allerlei manieren om vervoer schoner en duurzamer te maken, tijdens een landelijke week (met gebruikmaking van veel landelijk materiaal) Aanpak/ activiteiten Actieplan: ter realisering van de - Keuze uit de thema s - Bepalen van een publiciteitsstrategie - Afstemming met MT over beïnvloeding eigen medewerkers - Uitvoering publiciteitsen - Monitoren effect - Communiceren van de resultaten Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Om stimulans te vergroten worden in het rekening gehouden met een prijs of beloning voor de beste actie(s) Milieu M&O / Communicatie 80 uur (verdeeld over Milieu en Communicatie) / jaar 20 uur 20 uur 20 uur 20 uur Fiets naar je werk Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Stimuleren van ambtenaren per fiets naar het werk te komen door mee te doen aan deze landelijke actie; prijs verloten onder de deelnemers Actie is een onderdeel van de week van de vooruitgang. Het gaat hier om aanvullend deel qua tijdbesteding. Of ieder jaar de voorkeur naar deze deelactiviteit zal zijn, is niet duidelijk. Het aan tijd zal in ieder geval wel gereserveerd worden. R&S (Milieu) M&O / Communicatie 8 uur/jaar Nihil 8 uur 8 uur 8 uur 8 uur Klimaatactieplan gemeente Westervoort 25

27 6.3 Toetsing van verkeersplannen op doorstroming Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Een betere doorstroming van het verkeer werkt positief voor de luchtkwaliteit en draagt ook bij aan beperking van het energiegebruik van het verkeer. Door nieuwe verkeersplannen steeds te toetsen op het doorstroom effect wordt het milieueffect verkleind. Toetsing is een vast onderdeel in projecten OW (Verkeer) R&S Milieu Evt. adviseur/ expert voor doorrekenen verkeersmodellen Bestaand beleid en Kosten 4000,-- per project, worden ten laste van project gebracht Klimaatactieplan gemeente Westervoort 26

28 7. Thema: Adaptatie 7.1 Oriëntatie op klimaatadaptatie (buiten ) Toelichting Aanpak/ activiteiten ter realisering van de Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Het project houdt dat wordt nagegaan wat de klimaatverandering betekent voor Westervoort (qua Ruimtelijke inrichting, Waterberging en afvoer, verhoogde ouderensterfte, etc.) en hoe de gemeente, in haar beleid en in investeringsbeslissingen hierin rekening kan houden. - Uitvoeren van een adaptatiescan - Beoordelen uitkomsten van die scan - Formuleren advies voor opvolgende en R&S (Milieu) OW, M&O, R&S (RO) Brandweer, Veiligheidsregio 40 uur (eenmalig) 40 uur Klimaatactieplan gemeente Westervoort 27

29 Bijlage 3: Overzicht van externe partijen die in het proces zijn betrokken Geïnterviewde partijen: - Bewonersgroep Looveer - Wijkraad Mosterdhof - Milieugroep Westervoort - Vivare - Ondernemers van het Ambacht (via Schildersbedrijf Pelgrim) Verder zijn klimaatprogramma s van de gemeenten Arnhem, Rheden en Duiven bestudeerd. Klimaatactieplan gemeente Westervoort 28

30 Bijlage 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse In volgorde van de tijdens de werksessies als voorkeur aangegeven en. Klimaatactieplan gemeente Westervoort 29

31 Klimaatactieplan gemeente Westervoort Totaaloverzicht en Maatregel Investering Planning (komende 4 jaar) (in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel lijn als programma coördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) 1.1 Programmacoördinatie 40/jaar Boomfeestdag 40/jaar bestaand Verkennend onderzoek technisch groen 2.7 Warme truien'-dag (maar dan anders) 20/jaar Stimulering 'Fiets naar je werk' 8/jaar Aanpak openbare verlicht. Door aanpassen beleidsplan openbare verlichting. Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst Voortzetting energieadviezen minima (gelijktijdig met aanpak woningen door Vivare) Actief inkoopbeleid duurzame energie gemeentelijke gebouwen en voorzieningen Plaatsen van windschermen (met zo mogelijk toepassing van zonnefolie) voor fietsersbrug Deelname aan de week van de vooruitgang 40 u 2010 en 20 u 2011 reguliere uren bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand 72 eenmalig /jaar 1.000/jaar Geld Klimaatactieplan gemeente Westervoort 30

32 4.3 Maatregel Investering Planning (komende 4 jaar) (in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel lijn als programma coördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Invullen duurzaamheidsmeter 8/jaar Monitoring energieverbruik eigen 16 eenmalig 2000 eenmalig gebouwen en16/jaar Realiseren dat duurzame energie Reguliere 0 standaard een aandachtspunt is bij de uren projectontwikkeling in nieuwbouw Handhaven van afdekkingsplicht koelingen supermarkten Onderzoek energiebesparende en gem. gebouwen incl. scholen Monitoring energiegebruik hele gemeente DuBo en EPA in prestatieafspraken woningbouwcorporaties Interne en externe communicatie: bekend maken behaalde resultaten Invoering van een toetsing op verkeersplannen op daadwerkelijke verbetering doorstroming? Duurzaam inkopen, Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten. Stimuleren telewerken (onderzoek naar implicaties) Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO) 40 (trekker) 5.000,- eenmalig :8 2011: (eenmalig) per meting Reguliere 0 uren 36 uur in bestaand Kosten 4000,-- per project bestaand bestaand 60 eenmalig 0 60 Lopende bestaand Geld Klimaatactieplan gemeente Westervoort 31

33 Maatregel Investering Planning (komende 4 jaar) (in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel lijn als programma coördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Geld Tijd (v/d programmacoördinator) Maatregelen die niet meer in het passen 1.5 Verdere uitbreiding NME basisonderwijs 60 eenmalig 1.000/jaar Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) 80 eenmalig en 80/jaar 1.000/jaar Beperkte voorlichting energiebesparing 80/jaar 1.000/jaar en duurzame energie aan bedrijven 7.1 Oriëntatie op klimaatadaptatie 40 eenmalig eenmalig Geld Klimaatactieplan gemeente Westervoort 32