Beleid tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk

Transcriptie

1 DEFENSIE ALGEMENE DIRECTIE HUMAN RESOURCES ALGEMENE POLITIEK gedrag in het kader van de psychosociale belasting Redactionele overheid Goedkeurende overheid Uitgevende overheid DG HR/HRM CHOD DG HR/HRM Tel

2 Blz 2 / 13 Staat Edities / Revisies Editie Revisie Datum Reden / Opmerking Apr 04 Basisdocument Xx Xxx xx Nieuwe editie: fundamenteel gewijzigd Periodieke herziening: 24 m Totaal aantal bladzijden: 18 Totaal aantal bijlagen: 03 Doelgroep van de richtlijn Niv MOS Nr Kwalificatie AND/OR Org Functie Kennis Def All Need Toepassingsgebied : Trefwoordenlijst: pesterijen; klachten; vertrouwenspersoon; psychosociale belasting; beroepsethiek; deontologie; welzijn Deze richtlijn is van toepassing in periode van vrede Datum effectieve toepassing: Vanaf publicatie

3 Blz 3 / 13 INHOUDSOPGAVE 1. Algemeen... 4 a. Doel... 4 b. Boomstructuur... 4 c. Refertes Beleid van Defensie Algemeen kader Preventief luik... 5 a. Algemeen... 5 b. Preventieve acties Reactief luik: klachtenbehandeling... 7 a. Informele procedure (intern Defensie)... 7 b. Formele procedure (intern Defensie)... 7 c. Externe procedure... 8 d. Hiërarchie van de procedures... 8 e. Procedure tijdens operationele inzet en hulpverlening Bevoegdheden van de actoren... 9 a. Korpscommandant... 9 b. DG HR: Sectie Human Resources Management (HRM)... 9 c. ACOS WB: Interne Dienst voor Arbeids- en Milieu-inspectie (WB-I)... 9 d. ACOS WB: Preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk... 9 (iii) Hij/zij deelt de pertinente gegevens mee aan de preventieadviseur belast met de leiding over de IDPBW voor toevoeging aan het jaarverslag van de IDPBW e. DG JM: Dienst Klachtenmanagement van Defensie f. Vertrouwenspersonen g. Arbeidsgeneesheer h. Centrum voor Geestelijke Gezondheid (CGG) i. Raadgever Mentale Operationaliteit (RMO) Sanctiebeleid a. Mogelijke maatregelen b. In het geval van misbruik Het beroepsgeheim Bijlage A : Definities Bijlage B : De psychosociale risicoanalyse Bijlage C : Flowchart over de klachtenprocedure vanuit het standpunt van de klager (de plaatselijke autoriteit moet de klager informeren over de verschillende mogelijkheden)

4 Blz 4 / Algemeen a. Doel Deze richtlijn behandelt het beleid, de organisatie en de procedures die binnen Defensie van toepassing zijn met betrekking tot geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Deze richtlijn is van toepassing op alle militairen en burgerpersoneelsleden van het Departement Defensie alsook de derden die worden tewerkgesteld door Defensie. b. Boomstructuur (1) Onmiddellijk hoger gelegen reglement(en) en/of richtlijn(en) CHOD-APG-PSYSOC-001: Actoren betrokken bij het psychosociaal welzijn (2) Onmiddellijk lager gelegen reglementen en/of richtlijn(en) c. Refertes (a) DGJM-SPS-PSYSOC-IPROCI-001: De informele procedure in het kader van de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. (b) DGJM-SPS-PSYSOC-VPPC-001: De rol van de vertrouwenspersoon in het kader van de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. (c) DGJM-SPS-MIPB-001: De steun van de sectie bemiddeling van de Dienst Klachtenmanagement van Defensie bij conflicten tussen personeelsleden van Defensie. (d) DGHR-SPS-OGWCIT-001: Integratiepraktijken. (e) DGJM-SPS-OGWIP-001: Informele procedure conflictbemiddeling. (f) ACWB-SPS-OGWCIT-001: Indienen en behandelen van klachten m.b.t. geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk in het kader van de formele procedure voorzien in de wet van 4 augustus 96 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van het werk. (g) ACWB-SPS-OGWCIT-002: Registratie van feiten van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk gepleegd door derden. (h) DGJM-SPS-GERPROC-001: Gerechtelijke klachten. (1) Belgische wetgeving en regelgeving (a) Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, hierna de welzijnswet genoemd. (b) Wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie. (c) Koninklijk besluit (KB) van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. (2) Reglementen en richtlijnen (a) DGHR-REG CARDI-001 (Tucht Defensie). (b) DGHR-APG-FMNAUT-002 (Onthaal- en begeleidingspolitiek van het personeel bij Defensie).

5 Blz 5 / 13 (c) ACWB-APG-WRKPR-001 (Beleid van Defensie inzake het welzijn van de werknemers bij het uitvoeren van hun werk). (d) DGHR-APG-DIVGMT-001 (Het diversiteitsbeleid). (e) ACOT-SPS-JITRG-TCJT-001 (Joint Individuel Common Core Skills Training- Bijl C). (f) ACWB-SPS-WRKPR-005 (Opstellen van het lokaal Preventieplan). (g) ACWB-SPS-WRKPR-006 (Onthaal en begeleiding van werknemers met betrekking tot de bescherming van het welzijn bij de uitvoering van hun werk). (h) ACWB-SPS-WRKPR-013 (Risicobeheersing op het lokale niveau). (i) Opmerking ACWB-SPS-WRKPR-015 (Psychosociale risicoanalyse op het lokaal niveau). (j) ACWB-SPS-PSPOPS-001 (Psychosociale steun in het kader van operaties). Dit document behandelt in geen geval het rechtmatig gebruik van geweld door het personeel van Defensie tijdens de uitvoering van zijn opdrachten of het gebruik van geweld in het kader van het voeren van vijandelijkheden door het personeel van Defensie dat zich in een gewapend conflict bevindt. 2. Beleid van Defensie Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk zijn te allen tijde en in alle omstandigheden onaanvaardbaar en zullen nooit getolereerd worden. In de toestanden paraatstelling en aanwending van de Krijgsmacht zal ACOS Ops&Trg specifieke regels uitvaardigen om dit beleid uit te voeren. 3. Algemeen kader In het kader van het beleid m.b.t. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk zijn er twee luiken, enerzijds een preventief en anderzijds een reactief luik. De hiërarchische lijn moet zowel in het preventieve als het reactieve luik optreden. 4. Preventief luik Psychosociale belasting vormt één van de belangrijkste redenen van ongemak, frustraties, werkverlet en angst bij het personeel en de mensen uit hun omgeving. Elke verantwoordelijke dient binnen zijn/haar verantwoordelijkheidsdomein alle mogelijke acties te ondernemen om maximaal psychosociale belasting te voorkomen. a. Algemeen (1) Het preventiebeleid psychosociale belasting vormt een onderdeel van het algemeen welzijnsbeleid van Defensie en is geïntegreerd in haar dynamisch risicobeheersingsysteem 1. De omvang van Defensie noodzaakt het werken op twee niveaus, namelijk op een globaal en op een lokaal niveau. 1 ACWB-SPS-OGWCIT-001.

6 Blz 6 / 13 (a) Het globaal preventieplan wordt opgesteld door de werkgever en zijn hiërarchische lijn, bijgestaan door de hiervoor in plaats gestelde preventiediensten. De organismen die rechtstreeks betrokken worden bij het beleid inzake welzijn op het werk (ACOS WB, DG MR en DG HR) nemen deel aan de redactie ervan 1. (b) Het lokaal preventieplan wordt opgesteld door de plaatselijke autoriteit en zijn hiërarchische lijn, hierin bijgestaan door de Lokale Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (LDPBW). (2) Het opsporen van risicofactoren, die kunnen leiden tot preventieve maatregelen, dient zowel van boven naar onder als van onder naar boven te gebeuren. b. Preventieve acties De belangrijkste gebieden van preventieve acties zijn: (1) Informeren en sensibiliseren (a) Het informeren en sensibiliseren van alle personeelsleden van Defensie met betrekking tot het beleid tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag is een taak van elk personeelslid. Dit kadert in het diversiteitsbeleid van Defensie. Het opstellen van dit beleid en de Defensie-brede sensibiliseringscampagne is een bevoegdheid van de sectie Human Resources Management (HRM) van DG HR 2. (b) Het informeren van de vakbonden m.b.t. punctuele acties is een verantwoordelijkheid van de divisie Human Resources Administratieve Expertise van DG HR. (c) De contactgegevens van de Dienst Klachtenmanagement van Defensie (DKM Def), van de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk en de lijst met vertrouwenspersonen (VP) worden zo ruim mogelijk verspreid. (d) De onthaalbrochures van de eenheden moeten de aandacht vestigen op het bestaan van een beleid rond de psychosociale belasting door melding te maken van deze APG. De gegevens en de rol van de lokale VP en van de DKM Def dienen er eveneens in vermeld te worden. (e) Het thema wordt door DKM Def behandeld op de informatiedagen voor korpscommandanten en korpsadjudanten en tijdens alle seminaries verstrekt door de bemiddelaars van de DKM Def. (2) Vorming geven (a) Het thema geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk: (i) is opgenomen in de militaire basisopleiding van alle militairen. (ii) maakt ook deel uit van de voortgezette vorming van alle kaderleden en van de conferenties die gegeven worden tijdens deze voortgezette vorming. (iii) is als onderdeel van het gebied Gedragsregels en waarden opgenomen in de permanente vorming van het personeel van Defensie. 3 1 ACWB-SPS-WRKPR DGHR-APG-DIVGMT ACOT-SPS-JITRG-TCJT-001. Deze JICCS zijn van toepassing op ALLE personeelsleden van Defensie, militairen en burgers, ongeacht van hun functie, graad, eenheid of plaats van tewerkstelling.

7 Blz 7 / 13 (b) De DKM Def stelt zijn bemiddelaars ter beschikking van de eenheden in het kader van vorming en voorlichting. (3) Psychosociale risicoanalyse De psychosociale risicoanalyse a priori en a posteriori wordt beschreven in ACWB-SPS- WRKPR-015 Psychosociale risicoanalyse op lokaal niveau. Deze risicoanalyse wordt toegelicht in Bijl B. (4) Andere preventieve maatregelen (a) In vormingsinstellingen en eenheden zal een peter of coach 1 worden ingeschakeld. Door zijn houding en het overbrengen van de waarden van Defensie kan hij een niet te verwaarlozen rol spelen op het vlak van preventie 2. (b) Ter preventie van incidenten of naar aanleiding van incidenten in de eenheid kan de plaatselijke autoriteit beroep doen op een bemiddelaar die uit een groot gamma van vaardigheden kan putten om de eenheid bij te staan. Dit kan door middel van conferenties, vormingen aangepast aan de doelgroep, coaching, enz. 5. Reactief luik: klachtenbehandeling Het reactieve luik omvat de klachtenbehandeling in het kader van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. De werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk (de klager) kan gebruik maken van de volgende procedures: a. Informele procedure (intern Defensie) (1) In het geval dat de klager geen formele maar een informele klacht wenst in te dienen, kan deze altijd terecht bij de Dienst Klachtenmanagement van Defensie 3 en het netwerk van de lokale vertrouwenspersonen. De klager wordt dan gehoord en op zijn/haar verzoek kan een poging tot bemiddeling tussen de partijen worden opgestart. Bij uitzondering kan de klager ook bij de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk terecht 4. (2) De informele procedure heeft tot doel dat er een onmiddellijk einde gesteld wordt aan het onaanvaardbaar gedrag, door met de klager op informele wijze te zoeken naar een oplossing via een interventie bij de hiërarchische lijn of via een verzoening met de aangeklaagde. (3) De reglementering omtrent de procedures staat beschreven in DGJM-SPS- OGWIP-001. b. Formele procedure (intern Defensie) (1) In het geval van een formele procedure kan de klager terecht bij de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk 5. De klager wordt gehoord en afhankelijk van de resultaten van de gesprekken met de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk, kan de formele procedure opgestart worden. In dit geval stelt de preventieadviseur 1 Voor het burgerpersoneel 2 DGHR-APG-FMNAUT De Dienst Klachtenmanagement is te bereiken via het gratis nummer 0800-DEF4U ( ) of via internet ( 4 ACWB-SPS-OGWCIT De vertrouwenspersoon kan eveneens de met redenen omklede klachten ontvangen en zendt ze door aan de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk.

8 Blz 8 / 13 psychosociale aspecten van het werk een individueel klachtendossier samen en start een onpartijdig onderzoek. Op basis daarvan geeft hij aan de plaatselijke autoriteit adviezen over maatregelen om een einde te maken aan het geweld, de pesterijen of het ongewenst seksueel gedrag. (2) De formele procedure heeft tot doel dat de plaatselijke autoriteit een einde stelt aan het onaanvaardbaar gedrag door het nemen van maatregelen op basis van het advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk. (3) De reglementering omtrent de procedures staat beschreven in ACWB-SPS-OGWCIT-001. c. Externe procedure (1) Een klacht indienen bij een vertrouwenspersoon, de Dienst Klachtenmanagement van Defensie of de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk leidt niet automatisch tot een klacht bij de bevoegde gerechtelijke instanties en dus ook niet tot gerechtelijke vervolging voor een rechtbank. (2) Overeenkomstig de bepalingen van de welzijnswet doen de bepalingen van deze APG geen afbreuk aan het recht van het slachtoffer om zich rechtstreeks te richten tot de Interne dienst voor Arbeids- en Milieu-inspectie (WB-I) of om een gerechtelijke procedure op te starten bij de arbeids- of correctionele rechtbank. (3) JMLITIG is belast, in het kader van de toepassing van Art 29 van het Wetboek van Strafvordering, met het uitgeven van een bijzondere procedure, waarbij de bevoegde autoriteit richtlijnen krijgt over het hoe, waar en wanneer van het indienen van een gerechtelijke klacht. d. Hiërarchie van de procedures (1) Bij het aanwenden van de procedures wordt aangeraden om de bovenstaande hiërarchie te respecteren. Dit wil zeggen dat een werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk eerst een beroep doet op de lokale VP en vervolgens op de DKM Def. Indien geen oplossing gevonden wordt via de informele procedure, kan de formele procedure bij de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk aangewend worden. (2) De medische arbeidsinspecteur zal de klager doorverwijzen naar de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk en nagaan of de klacht behandeld wordt, indien de klager niet in een eerste tijd de interne procedures aangewend heeft. Tenslotte zal ook de arbeidsauditeur, in de meeste gevallen, de klager doorverwijzen naar de interne procedures, indien deze nog niet aangewend werden. (3) De verklaringen van werknemers van Defensie, die menen het voorwerp te zijn van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk gepleegd door andere personen op de arbeidsplaats waarmee zij in contact komen tijdens de uitvoering van hun werk, dienen opgenomen te worden in het Register van feiten gepleegd door derden.

9 Blz 9 / 13 e. Procedure tijdens operationele inzet en hulpverlening Bij gebrek aan een vertrouwenspersoon kunnen militairen in operationele inzet en hulpverlening beroep doen op de RMO of indien er geen RMO aanwezig is op iemand anders die de taak van vertrouwenspersoon op zich zal nemen (bijvoorbeeld compagniecommandant, CSM). Het commando dient er over te waken dat dezelfde bescherming gegarandeerd wordt. 6. Bevoegdheden van de actoren a. Korpscommandant De Korpscommandant is verantwoordelijk voor het toepassen van de welzijnswet en de hierrond bestaande richtlijnen in zijn/haar eenheid. Hij/zij heeft de verantwoordelijkheid alle preventieve maatregelen te treffen die hij/zij nodig acht en desbetreffend, binnen zijn/haar verantwoordelijkheidsdomein, acties te ondernemen om een interpersoonlijk conflict op te lossen. Hij/zij kan beroep doen op alle middelen die Defensie hem aanreikt op dit vlak, waaronder de vertrouwenspersonen en de bemiddelaars van DKM Def. b. DG HR: Sectie Human Resources Management (HRM) De preventiemaatregelen opgenomen in het globaal preventieplan worden door DG HR omgezet in concrete richtlijnen. Dit is een bevoegdheid van HRM. c. ACOS WB: Interne Dienst voor Arbeids- en Milieu-inspectie (WB-I) WB-I is onder meer belast met het toezicht op de naleving van de welzijnswet en haar uitvoeringsbesluiten. De Medische Arbeidsinspectie (WB-I/AIT/M) is tevens bevoegd voor de behandeling van klachten m.b.t. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. WB-I spreekt zich hierbij niet uit of de klacht gegrond is of niet, maar houdt toezicht op het naleven van de procedures als een klacht ingediend wordt 1. d. ACOS WB: Preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk (1) De preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk maakt deel uit van de Dienst Preventie en Bescherming op het Werk Psychosociaal (DPBW PsySoc) van de Interne Dienst Preventie en Bescherming op het Werk (WB-IDPBW). (2) Hij/zij is belast met taken zowel in het preventieve als reactieve luik. (a) Preventief luik (i) De preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk geeft adviezen over de psychosociale risicoanalyse en over de preventiemaatregelen die opgenomen worden in het globaal preventieplan. (ii) Hij/zij werkt mee aan de psychosociale risicoanalyse. (iii) Hij/zij deelt de pertinente gegevens mee aan de preventieadviseur belast met de leiding over de IDPBW voor toevoeging aan het jaarverslag van de IDPBW. 1 ACWB-SPS-OGWCIT-001.

10 Blz 10 / 13 (b) Reactief luik (i) De preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk geeft raad en biedt opvang aan personen die menen het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. (ii) Hij/zij begeleidt uitzonderlijk de informele procedure 1. (iii) Hij/zij begeleidt de formele procedure door de met redenen omklede klachten te ontvangen, een onpartijdig onderzoek te voeren en adviezen over preventiemaatregelen aan de plaatselijke autoriteit over te maken. (3) DPBW PsySoc organiseert de vorming Vertrouwenspersoon Plus (VP+). e. DG JM: Dienst Klachtenmanagement van Defensie 2 (1) De DKM Def is verantwoordelijk voor de organisatie van de klachtenbehandeling en de bemiddeling. (a) Hij organiseert de interpersoonlijke conflictbemiddeling voor het departement en draagt bij tot de verbetering van de operationaliteit door vorming en voorlichting met betrekking tot psychosociale belasting (vergaderingen, conferenties, coaching, aangepaste vormingen, begeleiding van de VP, enz.); (b) Hij onderhoudt een bevoorrechte relatie met de autoriteiten en de vertrouwenspersonen van de kwartiergroeperingen; (c) Hij behandelt alle informele klachten die hem worden kenbaar gemaakt; (d) Hij coördineert de vragen in het kader van de openbaarheid van bestuur, evenals deze in het kader van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. (2) De DKM Def organiseert, in samenwerking met de ACOS WB/IDPBW, de vorming, de begeleiding en de opvolging van de vertrouwenspersonen. f. Vertrouwenspersonen (1) Lokale vertrouwenspersoon De lokale VP binnen de kwartiergroepering is belast met taken zowel in het preventieve als reactieve luik. (a) Preventief luik (i) De lokale VP registreert de verschillende vormen van incidenten op het vlak van de psychosociale belasting. (ii) Hij/zij rapporteert de geregistreerde gegevens aan de Vertrouwenspersoon Plus (VP+) van de respectieve plateaus. (b) Reactief luik (i) De lokale VP geeft raad en biedt opvang aan personen die menen het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. 1 ACWB-SPS-WRKPR De Dienst Klachtenmanagement is te bereiken via het gratis nummer 0800-DEF4U ( ), intranet, internet of het klachtenportaal (

11 Blz 11 / 13 (ii) Hij/zij begeleidt de informele procedure door informeel te zoeken naar een oplossing. Concreet kan dit gebeuren via een interventie bij de hiërarchische lijn of via een verzoening met aangeklaagde (eerstelijns informele klachtenbehandeling). (iii) Hij/zij ontvangt en bezorgt de met redenen omklede klachten aan de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk. (iv) Hij/zij kan als tussenpersoon optreden voor informele klachten buiten zijn/haar bevoegdheid naar de bemiddelaars van de DKM Def toe. (2) Lokale Vertrouwenspersoon Plus (a) Er bevindt zich één VP+ per plateau. (b) De VP+ staat NIET in voor het begeleiden van de informele procedure (m.a.w. behandelt geen klachten) en heeft enkel taken in het preventieve luik. (c) De VP+ verzamelt de geregistreerde gegevens van de lokale VP van zijn/haar plateau. (d) De VP+ adviseert de plaatselijke autoriteit m.b.t. het psychosociale gebied en begeleidt de psychosociale risicoanalyse a priori 1. (3) Bemiddelaar van de DKM Def in de hoedanigheid van centrale vertrouwenspersoon (a) De bemiddelaar heeft als hoofdtaak bij te dragen tot de verbetering van de operationaliteit door het voorkomen en het oplossen van interpersoonlijke conflicten in de eenheden. (b) Hij/zij staat in voor de tweedelijns informele klachtenbehandeling (al dan niet in samenspraak met de VP). (c) Hij/zij is een facilitator in het proces van de conflicthantering en neemt een neutrale rol in tijdens de bemiddeling. Hij zoekt naar oplossingen voor alle conflicten waar met de klassieke bemiddeling geen oplossing werd gevonden. (d) De bemiddelaars beheren het netwerk van de vertrouwenspersonen en zorgen voor hun basis- en voortgezette vorming. (e) Hij/zij verstrekt de nodige gegevens voor zowel het jaarverslag IDPBW (globaal) als de jaarverslagen van de LDPBW (lokaal). (f) Hij/zij heeft als taak een bevoorrechte relatie te onderhouden met de plaatselijke autoriteit. g. Arbeidsgeneesheer Het kan voorkomen dat de arbeidsgeneesheer naar aanleiding van een medisch onderzoek betreffende de gezondheidstoestand van een werknemer vaststelt dat zijn/haar gezondheidstoestand aangetast is en vermoedt dat dit het gevolg is van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. In dit geval informeert hij de werknemer over de mogelijkheid zich te wenden tot de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk, de lokale VP of de bemiddelaar van de DKM Def. Indien de arbeidsgeneesheer oordeelt dat de werknemer niet in staat is zich persoonlijk tot deze mensen te wenden, kan hij zelf de 1 ACWB-SPS-PSPOPS-001.

12 Blz 12 / 13 preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk inlichten, onder voorbehoud van het akkoord van de werknemer. h. Centrum voor Geestelijke Gezondheid (CGG) 1 Het CGG van het Militair Hospitaal biedt begeleiding aan militairen en burgerpersoneel van Defensie die worden geconfronteerd met psychische en psychosociale problemen. i. Raadgever Mentale Operationaliteit (RMO) 2 De RMO is de coördinator voor de psychologische steun aan het personeel van Defensie. Dit zowel voor, tijdens als na de zending. Opmerking Het merendeel van de hierboven genoemde actoren zetelt in het psychosociaal Platform (PSPD) dat voorgezeten wordt door ACOS WB. 7. Sanctiebeleid a. Mogelijke maatregelen Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk kunnen aanleiding geven tot: (1) Formele interne procedure (a) Voor militair personeel: (i) het opstarten van een tuchtprocedure 3, (ii) het treffen van een statutaire maatregel van disciplinaire aard 4, (iii) het treffen van een ordemaatregel 5, (iv) het treffen van maatregelen van inwendige orde. (b) Voor statutaire ambtenaren: (i) het opstarten van een tuchtprocedure 6, (ii) een schorsing in het belang van de dienst 7. (c) Voor contractuele medewerkers: (i) een mondelinge of schriftelijke verwittiging, (ii) verbreking van het arbeidscontract met het naleven van de opzegtermijn, (iii) ontslag zonder opzegtermijn of opzegvergoeding. (2) Externe procedure Een klacht kan leiden tot strafrechtelijke of burgerlijke vervolging 8. 1 Contactgegevens: of 02/ Contactgegevens: of het gratis nummer 0800/ DGHR-REG-CARDI-001, Par DGHR-SPS-CARDI DGHR-SPS-CARDI KB van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het rijkspersoneel, deel X tuchtregeling, Art.77 t.e.m. Art. 95 bis. 7 KB van 1 juni 1964 betreffende de schorsing van de rijksambtenaren in het belang van de dienst. 8 Zie Par.5.c (externe procedure)

13 Blz 13 / 13 b. In het geval van misbruik Bij het indienen van valse klachten of het misbruik van de procedures kan, na afloop, opgetreden worden tegen deze klager, zoals hierboven vermeld. 8. Het beroepsgeheim De actoren die uit hoofde van hun functie gebonden zijn door het beroepsgeheim dienen, op straffe van vervolging, zich te houden aan dit beroepsgeheim. Het gaat hier onder meer over de preventieadviseurs, de bemiddelaars, de vertrouwenspersonen en het psychologisch en medisch personeel.

14 gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Bijl C- 1 / 2 Bijlage A : Definities 1. Op het werk Het begrip op het werk moet ruim worden opgevat. Het behelst alle mogelijke situaties waarin een personeelslid van Defensie (burgers en militairen) zijn/haar ambt uitoefent of waarin zijn/haar hoedanigheid een rol speelt. 2. Geweld op het werk 1 Elke feitelijkheid waarbij een werknemer of een ander persoon, die in contact komt met de werknemers bij de uitvoering van hun werk, psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van zijn/haar werk. Opmerking Fysische en/of psychische druk die doelgericht gebruikt wordt in de vorming en training is toegelaten voor zover dit past in de vormings- en trainingsobjectieven die op voorhand bepaald werden. Dit mag echter niet leiden tot een verdoken doop, een vorm van pesterij of integratieactiviteit. 3. Pesterijen op het werk 2 Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige gedragingen, buiten of binnen de onderneming of instelling, die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd, die tot doel of gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een werknemer (of een ander persoon die in contact komt met de werknemers tijdens de uitvoering van hun of zijn werk) wordt aangetast, dat zijn betrekking in gevaar wordt gebracht of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd en die zich inzonderheid uiten in woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften. Deze gedragingen kunnen inzonderheid verband houden met godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd, seksuele geaardheid, geslacht, zogenaamd 3 ras of etnische afstamming. 4. Ongewenst seksueel gedrag op het werk 4 Elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd. 5. Stress op het werk Werkgerelateerde stress is een door een groep van werknemers als negatief ervaren toestand die gepaard gaat met klachten of disfunctioneren in lichamelijk, psychisch en/of sociaal opzicht en die het gevolg is van het feit dat werknemers niet in staat zijn om aan de eisen en de verwachtingen die hen vanuit de werksituatie gesteld worden te voldoen. 6. Psychosociale belasting 5 Elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk, die schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon. 1 Wet van 4 augustus Wet van 4 augustus Wet van 10 mei Wet van 4 augustus Koninklijk besluit van 17 mei 2007 Afdeling I, Art. 2 Par., derde lid

15 gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Bijl C- 1 / 2 7. Psychosociale risicoanalyse 1 Het geheel van activiteiten die als doel hebben het systematisch en permanent identificeren van psychosociale gevaren en psychosociale risicofactoren, en het vaststellen en evalueren van het psychosociaal risico met het oog op het bepalen van preventiemaatregelen. 8. Derde Derden zijn personen die geen werknemer zijn bij Defensie, maar die met hen in contact komen bij de uitvoering van hun werk. 9. Klager De werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk en die een klacht hiertegen indient. 10. Vertrouwenspersoon Een vertrouwenspersoon is iemand die de preventieadviseur psychosociale aspecten (PA PsySoc) van ACOS WB ondersteunt in de bestrijding van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Hij wordt in dit kader van de toepassing van de wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 2 in deze functie aangeduid door de werkgever. 11. Vertrouwenspersoon Plus Een vertrouwenspersoon plus staat de plaatselijke autoriteit en zijn hiërarchische lijn bij inzake de toepassing van de psychosociale risicoanalyse zoals bedoeld in de welzijnswet. Hij heeft in dit kader een adviserdende functie t.o.v. de plaatselijke autoriteit, zijn hiërarchische lijn en de werknemers. Hij wordt in deze functie aangeduid door de werkgever op dezelfde manier als de vertrouwenspersoon. 12. Preventieadviseur psychosociale belasting Een preventieadviseur psychosociale belasting staat de werkgever bij inzake de toepassing van de maatregelen bedoeld in de welzijnswet. Hij heeft een adviserende functie ten opzichte van de werkgever en de werknemers. 1 Bron: 1. De risicoanalyse - Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg 2. ACWB-APG-WRKPR-001: Beleid van Defensie inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 2 Wet van 4 augustus 1996.

16 gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Bijl C- 1 / 2 Bijlage B : De psychosociale risicoanalyse De formele psychosociale risicoanalyse zoals gedefinieerd in Par. 8 van Bijl A is enkel toepasselijk op dayto-day-life. Tijdens inzet in operaties in het buitenland wordt de psychosociale risicoanalyse niet formeel toegepast zoals in de definitie maar moet het commando er wel over waken dezelfde bescherming te garanderen. (a) Risicoanalyse a priori In dit kader moet de werkgever en zijn hiërarchische lijn: (i) (ii) De situaties waarin stress, conflicten, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag aanwezig zijn, identificeren. De risico s in functie van de arbeidsinhoud, -omstandigheden, -verhoudingen, en voorwaarden evalueren. (iii) Preventiemaatregelen treffen om psychosociale belasting te voorkomen. De psychosociale risicoanalyse a priori wordt beschreven in ACWB-SPS-WRKPR-015 Psychosociale risicoanalyse op lokaal niveau. (b) Risicoanalyse a posteriori In dit kader moet de werkgever en zijn hiërarchische lijn: (i) Een analyse uitvoeren van de incidenten op het vlak van psychosociale belasting die zich bij herhaling voordoen of waarvoor de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk een advies gegeven heeft. (ii) Een analyse uitvoeren van de incidenten van psychosociale belasting die rechtstreeks werden gemeld aan de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk. (iii) Een analyse uitvoeren van de feiten die het voorwerp zijn geweest van een met redenen omklede klacht. (iv) Een analyse van de feiten gepleegd door derden. De psychosociale risicoanalyse a posteriori wordt beschreven in ACWB-SPS-WRKPR-015 Psychosociale risicoanalyse op lokaal niveau.

17 gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Bijl C- 1 / 2 Bijlage C : Flowchart over de klachtenprocedure vanuit het standpunt van de klager (de plaatselijke autoriteit moet de klager informeren over de verschillende mogelijkheden) Meldingsmogelijkheden in het kader van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OGW). Onthaal en advies van de klager : -de werknemer (WN) ervaart OGW -WN neemt contact op met VP/DKM -Persoonlijk onderhoud met opvang en advies door VP/DKM Informele procedure door VP/DKM Oplossing Geen oplossing Formele procedure door PA PsySoc Oplossing Geen oplossing Externe procedure Informele procedure WN wenst informele procedure (VP/DKM) Verzoening met aangeklaagde (akkoord klager/aangeklaagde) Interventie bij Comdo en/of lid hiërarchische lijn Oplossing Geen oplossing Geen oplossing Oplossing Alternatieve informele procedure (DKM / PA PsySoc) Oplossing Geen oplossing Formele procedure door PA PsySoc

18 gedrag in het kader van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Bijl C- 1 / 2 Formele procedure (ACWB-SPS-OGWCIT-001) WN wenst formele procedure (PA PsySoc) Persoonlijk onderhoud met PA PsySoc (binnen 8 dagen) Ontvangst/opmaak met redenen omklede klacht door PA PsySoc (Start bescherming klager) Mededeling van feit van klacht aan werkgever (ACOS WB, KorpsComd en DGHR) door PA PsySoc m.b.v. nota Onpartijdig onderzoek door PA PsySoc: gesprekken met aangeklaagde, getuigen, relevante personen (Start bescherming getuige) Schriftelijk advies door PA PsySoc aan ACOS WB en KorpsComd KorpsComd stelt actieplan met concrete maatregelen op in functie van schriftelijk advies, licht klager en aangeklaagden in over de individuele maatregelen, voert het actieplan uit en maakt een exemplaar van het actieplan over aan ACOS WB en PA PsySoc Oplossing Geen oplossing Externe procedure Externe procedure WN wenst externe procedure: mogelijkheden Arbeidsinspectie: ACOS WB-I (ACWB-SPS-INSPECT-002): Toezicht op het Welzijn op het Werk Rechtstreeks: geen PA PsySoc, PA PsySoc niet gekend, interne procedure niet wettelijk Na formele procedure: feiten OGW gaan door, werkgever neemt geen maatregelen -> Regulariseren situatie door WB-I, eventueel opleggen maatregelen inclusief termijn door WB-I aan werkgever Burgerlijke procedure: arbeidsrechtbank: WN kan rechtsvordering instellen met doel: vordering tot staking van feiten OGW (kortgeding), vordering van voorlopige maatregelen aan werkgever met als doel de naleving van de Wet (kortgeding) of vordering van schadevergoeding aan werkgever en/of aangeklaagde als herstel voor schade t.g.v. OGW Strafrechterlijke procedure: correctionele rechtbank: WN kan strafvordering inleiden op verschillende manieren: bij Politie -> arbeidsauditeur -> eventueel onderzoeksdaden door Politie of Arbeidsinspectie op vraag van arbeidsauditeur-> auditeur beslissen om niet te vervolgen of om de zaak aanhangig te maken bij correctionele rechtbank. bij de onderzoeksrechter met burgerlijke partijstelling -> onderzoeksdaden door Politie of Arbeidsinspectie op vraag van onderzoeksrechter -> raadkamer beslissen om niet te vervolgen of om zaak aanhangig te maken bij correctionele rechtbank. Administratieve procedure: Raad van State (ambtenaar): vragen administratieve rechtshandeling te vernietigen die de bepalingen i.v.m. OGW schendt.