Adviesrapport. Universiteit Leiden. Instellingstoets kwaliteitszorg 24 mei 2013

Transcriptie

1 Adviesrapport Universiteit Leiden Instellingstoets kwaliteitszorg 24 mei 2013

2

3 Adviesrapport Universiteit Leiden Instellingstoets kwaliteitszorg 24 mei 2013 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 3

4 Inhoud

5 1 Samenvattend advies 6 2 Verantwoording Samenstelling van de auditcommissie Opzet bezoeken Opbouw van het adviesrapport 10 3 Beschrijving van de instelling Algemene gegevens Profiel van de instelling Proefaudit 13 4 Beoordeling per standaard Standaard 1: Visie op de kwaliteit van het onderwijs Standaard 2: Beleid Standaard 3: Resultaten Standaard 4: Verbeterbeleid Standaard 5: Organisatie- en beslissingsstructuur 23 5 Adviezen ter verbetering 26 6 Overzicht van het advies 28 Bijlage 1: Samenstelling van de auditcommissie 30 Bijlage 2: Programma s van de locatiebezoeken 32 Bijlage 3: Overzicht van de bestudeerde documenten 38 Bijlage 4: Organogram van de instelling 44 Bijlage 5: Lijst met afkortingen 46 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 5

6 Hoofdstuk 1 Samenvattend advies

7 De auditcommissie oordeelt positief over het systeem van interne kwaliteitszorg van de Universiteit Leiden. De commissie is van mening dat de Universiteit Leiden zonder voorbehoud voldoet aan alle vijf de standaarden van het beoordelingskader van de NVAO voor de kwaliteitszorg binnen instellingen. De commissie herkent in de Universiteit Leiden een Universitas, een academische gemeenschap in de ware zin des woords. Kwaliteit is bij deze instelling geen verplicht nummer, maar een doorleefd concept. De commissie is onder de indruk van de visie van de Universiteit Leiden en van de heldere uitwerking die de instelling daaraan heeft gegeven. De vijf genoemde uitgangspunten academische signatuur, focus op studiesucces, inspirerende docenten, een aantrekkelijk onderwijsaanbod en internationale oriëntatie geven richting aan de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs. Verder heeft de commissie geconstateerd dat de visie van de Universiteit Leiden breed gedragen en voldoende doorleefd is. De visie geeft daadwerkelijk richting aan de wijze waarop betrokken partijen aan de Universiteit Leiden het onderwijs invullen. De Universiteit Leiden werkt op basis van de onderwijsvisie consequent aan de ontwikkeling en implementatie van samenhangend beleid. Vooral de wijze waarop zij invulling geeft aan de verwevenheid van onderwijs en onderzoek (de academische signatuur) heeft de commissie aangenaam getroffen. Ook op het gebied van studiesucces is veel beleid ontwikkeld, hoewel het in de praktijk moeilijk blijkt te zijn de streefcijfers te halen. Positieve ontwikkelingen ziet de commissie bij het beleid dat gericht is op inspirerende docenten en aantrekkelijk onderwijs. Wel constateert de commissie dat de vele beleidsmaatregelen veel van de organisatie vergen. De commissie adviseert de instelling om de werkdruk en de bureaucratische lastendruk goed te bewaken. De commissie is van oordeel dat de instelling een relevante set instrumenten ontwikkeld heeft en er in geslaagd is de managementinformatie zodanig te aggregeren dat effectief gestuurd kan worden. De instelling maakt gebruik van een waaier van meetinstrumenten, waaronder cijfers over instroom, doorstroom en uitstroom van studenten, kwaliteitsoordelen van studenten, alumni en staf, externe opleidingsbeoordelingen en uitkomsten van onderwijskundig evaluatieonderzoek. De commissie heeft voorbeelden van deze instrumenten en hun uitkomsten gezien en met belanghebbenden besproken hoe deze instrumenten functioneren. Verder heeft de commissie geconstateerd dat studenten, docenten, alumni en het beroepenveld in voldoende mate bij de metingen zijn betrokken. De beschikbare informatie zorgt ervoor dat het college van bestuur een goed beeld heeft van de manier waarop de faculteiten invulling geven aan de centrale ambities van de Universiteit Leiden. Daarnaast is er ook op decentraal niveau voldoende informatie beschikbaar om de kwaliteit te beheersen. Het verbeterbeleid bij de Universiteit Leiden is volgens de commissie niet alleen op papier goed in orde, maar krijgt ook een stevige invulling in de praktijk. De commissie heeft gesignaleerd dat de instelling waar nodig werkt aan verbetering. Tijdens de audit trails heeft de commissie een groot aantal voorbeelden van concrete verbeteringen gezien. Verder heeft de commissie kunnen constateren dat de verschillende betrokken groeperingen nauw betrokken zijn bij het verbeterbeleid. Tot slot heeft de auditcommissie kunnen vaststellen dat de Universiteit Leiden beschikt over een heldere organisatie- en beslisstructuur die goed past bij het karakter van een decentraal bestuurde universiteit. De commissie heeft zich ervan vergewist dat het college van bestuur op hoofdlijnen richting geeft en dat die richting door de faculteiten wordt gevolgd. De organisatiestructuur biedt voldoende mogelijkheden voor zowel bottom-up als top-down-processen. Ook de inspraakorganen functioneren op alle drie de niveaus (centraal niveau, faculteit en opleiding) naar behoren. Op grond van bovenstaande afwegingen en motiveringen adviseert de auditcommissie de NVAO de aanvraag voor de instellingstoets van de Universiteit Leiden positief te beoordelen. Den Haag, 24 mei 2013, Namens de auditcommissie ter beoordeling van de Universiteit Leiden, Prof. dr. M. (Marc) Vervenne (voorzitter) drs. E.J. van de Spek (secretaris) NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 7

8 Hoofdstuk 2 Verantwoording

9 2.1 Samenstelling van de auditcommissie De auditcommissie is als volgt samengesteld: > > prof. dr. M. (Marc) Vervenne (voorzitter), hoogleraar bijbelwetenschap en ere-rector magnificus KU Leuven; > > mr. dr. M.J. (Job) Cohen (lid), o.m. voormalig rector magnificus Universiteit Maastricht en (toenmalige) Rijksuniversiteit Limburg, voormalig staatssecretaris Onderwijs en wetenschappen en voormalig burgemeester van Amsterdam; > > prof. dr. ir. C.A.M. (Kees) Mouwen (lid), o.m. voormalig vicevoorzitter college van bestuur Universiteit van Tilburg en hoogleraar Strategie en innovatie van non-profit instellingen; > > N.L. (Nienke) Bach Kolling (student-lid), student Onderwijskunde, Universiteit Twente; De commissie is ondersteund door: > > T.T. (Tim) Lamers MSc (procescoördinator), beleidsmedewerker NVAO > > drs. E. (Erik) van der Spek (secretaris). Een CV van de panelleden is opgenomen in bijlage Opzet bezoeken Oriënterend bezoek op 21 en 22 januari 2013 De auditcommissie is op 21 januari 2013 bijeengekomen voor een vooroverleg. De commissie beschikte hierbij over de Zelfstudie Instellingsaudit van de Universiteit Leiden en het Accreditatieportret ITK Universiteit Leiden. Daarnaast kon de commissie gebruik maken van een aantal strategische documenten, waarvan het Instellingsplan ( Inspiratie en groei ) het belangrijkste is. Tijdens dit vooroverleg heeft de commissie de belangrijkste documenten besproken en de eerste indrukken uitgewisseld. Verder heeft de commissie de discussiepunten per standaard in kaart gebracht. Aansluitend heeft een gesprek plaatsgevonden met leden van de Raad van Toezicht van de Universiteit Leiden. Daarna is op 22 januari een serie gesprekken gevoerd met andere vertegenwoordigers van de Universiteit Leiden. De commissie heeft gesproken met het college van bestuur, met decanen, vertegenwoordigers van de student- en personeelsgeledingen van de UR, met stafdirecteuren en portefeuillehouders onderwijs. Het programma en de samenstelling van de groepen gesprekspartners zijn opgenomen in bijlage 2. De commissie heeft op 22 januari 2013 een open spreekuur gehouden. De Universiteit Leiden heeft bij studenten en medewerkers ruime bekendheid gegeven aan het spreekuur. Vier personen hebben zich hiervoor bij de commissie aangemeld. Drie van hen zijn op het spreekuur verschenen. De ander was verhinderd en heeft via zijn opmerkingen kenbaar gemaakt. Tweede bezoek op 18, 19 en 22 maart 2013 Aansluitend heeft de commissie op 18, 19 en 22 maart de audit trails uitgevoerd. De commissie heeft Leiden gekozen voor zowel een verticale trail als een horizontale trail. De verticale trail had tot doel vast te stellen of er voldoende heldere verbindingen zijn tussen het opleidings-, facultaire en centrale niveau om de interne kwaliteitszorg van de opleiding adequaat te laten verlopen. Deze vraag werd beantwoord door een nadere analyse van de kwaliteitszorg bij twee combi naties van een bachelor- en masteropleiding: de bachelor en master Rechtsgeleerdheid enerzijds en de bachelor Sterrenkunde en de master Astronomy anderszins. Bij deze verticale trail stonden de volgende vragen centraal: > > Hoe functioneert de kwaliteitszorg bij de betreffende opleidingen? > > Wie beslist over verbeteringen en wie monitort de implementatie? > > Wat is de effectiviteit van de meetinstrumenten op opleidings- en facultair niveau? > > Hoe zijn bevoegdheden verdeeld over de verschillende niveaus (formele structuur beslissingsbevoegdheid)? > > Welk instrumentarium wordt aangewend om de communicatie tussen de verschillende niveaus te stroomlijnen? Hoe functioneert dat? De gesprekspartners voor deze trail waren het college van bestuur, het faculteitsbestuur, de opleidingsdirecteuren, wetenschappelijk directeuren, studenten en docenten. Daarnaast is een horizontale trail gehouden die gericht was op personeelsbeleid. Deze horizontale trail is uitgevoerd bij drie faculteiten: LUMC (Geneeskunde), Sociale Wetenschappen (Psychologie) en de Campus Den Haag. Bij deze trail kwamen de thema s docentprofessionalisering (BKO/SKO), onderwijskwaliteit tijdens functionerings- en evaluatiegesprekken en de borging van onderwijs en onderzoek in het benoemingenbeleid aan de orde. NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 9

10 Hierbij stonden de volgende vragen centraal: > > Is er op centraal dan wel facultair niveau sprake van per soneelsbeleid uitgewerkt, over BKO/SKO, onderwijskwaliteit als onderwerp tijdens R&O-gesprekken en het benoemingenbeleid?, > > In hoeverre wordt de uitvoering van het genoemde beleid gemonitord en geëvalueerd? > > Zijn er naar aanleiding van de evaluatieresultaten aan passingen geweest aan het beleid? > > Zijn de evaluatieresultaten gedeeld binnen de relevante overleg- en beslisstructuren? Voor deze trail heeft de commissie gesproken met het college van bestuur, leden van de centrale beleidsstaf HRM, de faculteitsbesturen, de facultaire P&O-staf, vertegenwoordigers van de faculteitsraden, docenten en de facultaire BKO-toetsingsommissies. 2.3 Opbouw van het adviesrapport Hoofdstuk 3 bevat algemene informatie over de Universiteit Leiden plus een aantal kengetallen. Vervolgens geeft de auditcommissie in hoofdstuk 4 haar oordeel over de instelling per standaard van het beoordelingskader. Bij elke standaard zijn de bevindingen en overwegingen van het huidige panel gepresenteerd. In hoofdstuk 5 zijn mogelijke verbeteracties opgenomen. Het rapport wordt afgesloten met een samenvattende tabel van de oordelen over de instelling. Aanvullend bevat het rapport vijf bijlagen met informatie over de samenstelling van de auditcommissie, het programma van de locatiebezoeken, een overzicht van de bestudeerde documenten, een organigram van de instelling en een lijst met afkortingen. Gedurende de middag van 22 maart heeft de commissie een beoordeling per standaard gegeven. Op grond hiervan is een samenvattend oordeel vastgesteld. Namens de commissie heeft de voorzitter aansluitend een terugkoppeling gegeven aan de gesprekspartners bij de Universiteit Leiden. Op basis van het afsluitend beraad is een eerste conceptversie van dit rapport opgesteld, die door de commissie van commentaar is voorzien. Hierna is door de commissievoorzitter de voorlopige versie van het adviesrapport vastgesteld. Op 8 mei 2013 heeft de instelling de voorlopige versie ontvangen en in het kader van de hoor-wederhoorpocedure de gelegenheid gekregen voorstellen te doen voor correcties van feitelijke aard. De instelling heeft hier op 23 mei 2013 gebruik van gemaakt. Dit heeft geleid tot een beperkt aantal tekstuele wijzigingen. Op 24 mei 2013 is tot slot de definitieve versie vastgesteld door de commissievoorzitter en aangeboden aan het bestuur van de NVAO. 10 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden

11 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 11

12 Hoofdstuk 3 Beschrijving van de instelling

13 3.1 Algemene gegevens Land Instelling Locaties Status van de instelling Nederland Universiteit Leiden Leiden en Den Haag Bekostigd 3.2 Profiel van de instelling De Universiteit Leiden profileert zich als internationale onderzoeksuniversiteit die behoort tot de kopgroep van de Europese research-universiteiten. Het is de oudste universiteit in Nederland, opgericht in De universiteit bestaat uit zeven faculteiten, zes in Leiden en één in Den Haag (de faculteit Campus Den Haag). Kengetallen In 2012 studeerden er in totaal studenten aan de Universiteit Leiden. Zij hebben daar de keuze uit 46 bacheloropleidingen en 71 masteropleidingen (peildatum september 2012). Bij de Universiteit Leiden werken fte per ultimo 2012, exclusief LUMC/Geneeskunde). De 46 bachelor- en 71 masteropleidingen zijn verdeeld over de volgende zeven faculteiten: > > Archeologie > > Campus Den Haag > > Geesteswetenschappen > > Geneeskunde > > Rechtsgeleerdheid > > Sociale Wetenschappen > > Wiskunde en Natuurwetenschappen Strategische alliantie De Universiteit Leiden werkt nauw samen met de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Deze samenwerking heeft de vorm gekregen van een strategische alliantie die een breed terrein van onderwijs- en wetenschapsdomeinen bestrijkt: sociale wetenschappen, geesteswetenschappen, economie, recht, (life) sciences, geneeskunde en technische wetenschappen. De drie universiteiten willen hun onderwijsaanbod verbreden en aantrekkelijker maken, gezamenlijk graduate schools opzetten met (research)masters en promotietrajecten, en kenniscentra oprichten. 3.3 Proefaudit Ter voorbereiding op de huidige instellingstoets heeft de Universiteit Leiden een proefaudit laten uitvoeren door een extern panel. Deze proefaudit heeft in 2012 plaatsgevonden door een commissie onder leiding van prof. dr. F.A. (Frank) van der Duyn Schouten. De instelling heeft de uitkomsten van deze proefaudit zeer ter harte genomen. Dit heeft onder meer geleid tot herijking van de bestuursafspraken met de faculteiten waarin meer rekening is gehouden met de verschillen tussen faculteiten. Daarbij is rekening gehouden met de verschillen tussen de faculteiten en is het aantal items beperkt gehouden. Missie De Universiteit Leiden profileert zich als Europese researchuniversiteit. Uitgangspunten daarbij zijn de verwevenheid van onderwijs en onderzoek, in een uitdagende studieomgeving met een internationaal karakter. De Universiteit Leiden wil verder dat het onderzoek aan de universiteit zich kan meten met de hoogste internationale standaarden. Dit onderzoek dient zich te richten op kennisvermeerdering en innovatie en draagt bij aan welvaart, welzijn en cultuur in een duurzame samenleving. NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 13

14 Hoofdstuk 4 Beoordeling per standaard

15 4.1 Standaard 1: Visie op de kwaliteit van het onderwijs De instelling beschikt over een breed gedragen visie op de kwaliteit van haar onderwijs en op het ontwikkelen van een kwaliteitscultuur. Bevindingen De Universiteit Leiden heeft haar visie op onderwijs en op de kwaliteitscultuur binnen de instelling zorgvuldig beschreven in de Zelfstudie Instellingsaudit. Deze visie is gebaseerd op het Instellingsplan Inspiratie en Groei uit Dit instellingsplan is in 2012 geactualiseerd in de Reactie Universiteit Leiden op Strategische Agenda OCW. In het Instellingsplan is de missie van de instelling als volgt verwoord: De Universiteit Leiden positioneert zich als researchuniversiteit en staat voor hoogwaardig onderzoek en academisch onderwijs. Onze docenten leiden studenten op met onderwijs dat een sterke verwevenheid kent met onderzoek, in een uitdagende studieomgeving waarvan het internationale karakter toeneemt. ( ). In de zelfstudie is deze missie nader toegelicht. In die toe lichting vallen drie aspecten op: > > De verwevenheid van onderwijs en onderzoek, die ken merkend is voor een onderzoeksuniversiteit; > > De voorbeeldfunctie die de docenten vervullen als inspirerend rolmodel; > > Een decentrale besturingsfilosofie die zo veel mogelijk ruimte biedt aan wetenschappelijke creativiteit ( Decentraal waar het kan, centraal waar dat een aantoonbare meerwaarde heeft ). De instelling heeft de onderwijsvisie nader geconcretiseerd aan de hand van vijf uitgangspunten: > > Academische signatuur Ons onderwijs wordt gevoed en geïnspireerd door wetenschappelijk onderzoek. Zowel docenten als studenten maken deel uit van een academische gemeenschap. > > Focus op het studiesucces van onze studenten Studenten zijn bereid om voldoende tijd en energie in de studie te steken. De universiteit stelt hen in staat om hun studie succesvol af te ronden. > > Inspirerende docenten als spil in het onderwijsproces Onze docenten zijn bij uitstek vakinhoudelijk deskundig en leggen de bevlogenheid aan de dag om hun kennis over te dragen. > > Aantrekkelijk onderwijsaanbod Wij bieden een breed en aantrekkelijk onderwijsaanbod met ruime mogelijkheden voor verbreding, verdieping en verzwaring van de studie. > > Internationale oriëntatie Studenten volgen hun opleiding zoveel mogelijk in een internationaal georiënteerde omgeving. Daarnaast introduceert de instelling in aanvulling op deze vijf uitgangspunten nog twee randvoorwaarden, die nodig zijn om de onderwijskwaliteit te realiseren die de instelling voor ogen staat: > > Kwaliteitscultuur en kwaliteitszorg. De kwaliteitscultuur is gebaseerd op het intrinsieke kwaliteitsbesef van de staf en wordt ondersteund door een systeem van kwaliteitszorg. > > Sturing in balans. De Universiteit Leiden hanteert een besturingsmodel waarin de instelling de balans zoekt tussen decentrale ruimte en centrale sturing. De commissie was onder de indruk van de visie van de Universiteit Leiden en met name van de heldere uitwerking die de instelling daaraan heeft gegeven. Die uitwerking riep wel een aantal vragen bij de commissie op, die aan de orde zijn geweest in de gesprekken met verschillende groepen betrokkenen. Een spanningsveld dat de commissie (en overigens ook een deel van de gesprekspartners) in de visie signaleert, is de spanning tussen kwaliteit (academische signatuur) en kwantiteit (groeiambitie en focus op studiesucces). Aan de ene kant wil de Universiteit Leiden een internationaal vooraanstaande onderzoeksuniversiteit zijn, met bevlogen docenten en inspirerend onderwijs. Aan de andere kant is de focus op studie- NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 15

16 succes nadrukkelijk een uitgangspunt van de onderwijsvisie van de Universiteit Leiden. De commissie heeft dit punt onder meer aan de orde gesteld in het gesprek met het college van bestuur. Het college is niet van mening dat de universiteit te veel heeft ingeleverd onder druk van de rendementseisen van het ministerie. Het college benadrukt dat inhoudelijke kwaliteit deel uitmaakt van de prestatieafspraken. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de scholing van docenten (Basis- en Seniorkwalificatie Onderwijs) en om het excellentieonderwijs. Tot slot gaven de gesprekspartners aan dat de verwevenheid van onderwijs en onderzoek onder alle omstandigheden de centrale doelstelling blijft. In dit verband is ook de groeiambitie van de Universiteit Leiden een punt van discussie. In het Instellingsplan is aangegeven dat de Universiteit Leiden wil toegroeien naar een marktaandeel van 10%. De instelling geeft daarbij weliswaar aan dat deze groei geleidelijk zal zijn om niet op gespannen voet te raken met de kwaliteit van het onderwijs, maar de commissie is van mening dat de ambitie an sich toch een zeker risico in zich draagt. In dat verband heeft de commissie er op gewezen dat de internationale topuniversiteiten waaraan de universiteit Leiden zich graag spiegelt via strenge kwalitatieve ingangsselectie de groei strikt beheersen. Het laatste punt dat de commissie met verschillende groepen heeft besproken, is de mate van gedragenheid van de visie. De visie van de Universiteit Leiden is veelomvattend en mondt uit in een groot aantal beleidsinitiatieven: een groot draagvlak binnen de gehele organisatie is daarom onontbeerlijk. Het college gaf in dit verband aan dat het instellingsplan gebaseerd is op een brede discussie binnen de faculteiten, die één tot anderhalf jaar heeft geduurd. Naast de formele overlegstructuur is daarbij veel gebruik gemaakt van informele kanalen, zoals de maandelijkse lunches die de rector met groepen hoogleraren heeft. De vicerector heeft regelmatig contact met studenten, onder meer via het assessorenoverleg. De hoge organisatiegraad in studenten- en studieverenigingen in Leiden vereenvoudigt de contacten tussen bestuurders en studenten. Het college heeft de indruk dat het instellingsplan bij de meeste betrokkenen is geland. Tijdens de audit trails heeft de commissie met verschillende groeperingen gesproken over de onderwijsvisie van de Universiteit Leiden. Uit die gesprekken komt naar voren dat de visie breed gedragen wordt. Op verschillende niveaus faculteiten, instituten, opleidingen wordt nagedacht over de visie en over de betekenis daarvan op de werkvloer. Daarbij krijgt vooral het aspect academische signatuur veel aandacht: veel betrokkenen met wie de commissie heeft gesproken, ontwikkelen ideeën over de manier waarop ze dat aspect in hun eigen praktijk kunnen versterken. De spanning tussen kwaliteit (academische signatuur) en kwantiteit (groeiambitie en focus op studiesucces) wordt wel gesignaleerd, maar die spanning is vooral voelbaar als het erom gaat de visie ten uitvoer te brengen. Tot slot stelt de commissie vast dat de onderwijsvisie niet alleen breed gedragen wordt, maar dat veel partijen er hun bijdrage aan hebben geleverd. Het college van bestuur heeft veel discussie losgemaakt, maar de beweging is zeker niet alleen top-down. Faculteiten, instituten en opleidingen hebben het gevoel dat ze voldoende inbreng in de visie hebben gehad. Dit draagt eraan bij dat de visie herkend en gedragen wordt. Overwegingen De commissie is van mening dat de Universiteit Leiden beschikt over een heldere visie op onderwijs en onderwijskwaliteit. In de oorspronkelijke vorm, zoals geformuleerd in het instellingsplan, is deze visie niet erg onderscheidend: de verwevenheid van onderwijs en onderzoek is een beleden uitgangspunt bij vrijwel iedere universiteit. Maar de uitwerking die de instelling aan deze visie heeft gegeven in de zelfstudie, zorgt voor meer duidelijkheid en kracht. De vijf genoemde uitgangspunten academische signatuur, focus op studiesucces, inspirerende docenten, een aantrekkelijk onderwijsaanbod en internationale oriëntatie geven richting aan de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs. Daarbij is het begrip academische signatuur in Leiden geen loze kreet. De commissie herkent in de Universiteit Leiden een Universitas, een academische gemeenschap in de ware zin des woords. Verder heeft de commissie geconstateerd dat de visie van de Universiteit Leiden breed gedragen en voldoende doorleefd is. Alle betrokkenen waarmee de commissie heeft gesproken herkennen de missie en visie van de instelling. De visie zit diep in de organisatie en verschillende lagen zijn in staat er hun eigen invulling aan te geven. De commissie is van mening dat de visie meer is dan een papieren document; de visie geeft daadwerkelijk richting aan de wijze waarop betrokken partijen aan de Universiteit Leiden het onderwijs invullen. De commissie constateert daarnaast dat de visie van de Universiteit Leiden ambitieus is. Die ambitie toont zich in een groot aantal beleidsinitiatieven (zie hiervoor standaard 2, Beleid). De verschillende partijen met wie de commissie van 16 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden

17 gedachten heeft gewisseld, herkennen dit ambitieuze karakter en waarderen dit. Ook in die zin is de visie van de Universiteit Leiden breed gedragen. Aan de andere kant vraagt de implementatie van deze visie wel veel van de organisatie, zoals de commissie meerdere malen heeft vernomen. Tot slot impliceert de visie van de Universiteit Leiden in de beleving van de commissie een keuze van kwaliteit boven kwantiteit. De commissie is van mening dat deze keuze ook gevolgen moet hebben voor de groeiambities van de universiteit. De commissie adviseert de universiteit zich vooral te richten op de trajecten waarin de kwaliteit het sterkste tot uiting komt, zoals de masteropleidingen. Dat houdt in dat de focus minder zou moeten liggen op de grote bacheloropleidingen, waar kwantitatieve overwegingen veel meer gewicht krijgen. Oordeel De commissie is van mening dat de Universiteit Leiden voldoet aan standaard 1, Visie op de kwaliteit van het onderwijs. 4.2 Standaard 2: Beleid De instelling beschikt over adequaat beleid om de visie op de kwaliteit van haar onderwijs te realiseren. Dit omvat in elk geval: beleid op het gebied van onderwijs, personeel, voorzieningen, toegankelijkheid en studeerbaarheid voor studenten met een functiebeperking, verankering van onderzoek in het onderwijs, alsmede de verwevenheid tussen onderwijs en het (internationale) beroepenveld en vakgebied. Bevindingen Binnen de Universiteit Leiden is in de afgelopen jaren veel beleid ontwikkeld. In de zelfstudie heeft de Universiteit Leiden de beleidsinitiatieven gekoppeld aan de vijf uitgangspunten van de visie. Zo is in het kader van het eerste uitgangspunt, de academische signatuur, het Kaderdocument Leids Register Opleidingen leidend. Dit kaderdocument maakt duidelijk aan welke kwaliteitseisen het onderwijs dient te voldoen. Tijdens de audit trails heeft de commissie kennis genomen van een groot aantal beleidsinitiatieven die gericht zijn op versterking van de academische signatuur. De commissie constateert dat met name beleid over de verwevenheid van onderwijs en onderzoek in de haarvaten van de organisatie zit. Heel duidelijk zichtbaar is dit bij de bacheloropleiding Sterrenkunde en de masteropleiding Astronomy. Bij deze laatste zijn onderwijs en onderzoek volledig geïntegreerd, de masterstudenten werken zij aan zij met PhD-studenten en docenten, ze beschikken zelfs over een eigen bureau bij de opleiding. Hierdoor ontstaat een echte academic community. Als vervolg hierop is men ook bezig om in de bachelorfase de verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek te versterken, wat bijvoorbeeld tot uiting komt in de excursie naar La Palma in het tweede jaar. Ook in de trail bij de opleiding Rechtsgeleerdheid heeft de commissie voorbeelden gezien van beleid gericht op de versterking van de academische signatuur. Een voorbeeld vormen de Ateliers die onderdeel uitmaken van het thema Interactie tussen rechtssystemen, waarbij promovendi een beeld geven van hun onderzoek. Ook in het Honours-programma en het Talentenprogramma is een sterke verwevenheid van onderwijs en onderzoek zichtbaar. Als het gaat om het tweede uitgangspunt, de focus op studiesucces, is in de afgelopen jaren veel beleid ontwikkeld. Een belangrijk instrument op dat gebied is het Leids Studiesysteem met bindend studieadvies (bsa). De bsa-norm is sinds de introductie in 1997 geleidelijk opgehoogd; de Universiteit Leiden wil het systeem nu doortrekken naar het tweede studiejaar In 2007 heeft het studiesuccesbeleid een nieuwe impuls gekregen door de oprichting van de Task Force Studiesucces. Deze heeft in 2008 haar eindrapport uitgebracht met een groot aantal aanbevelingen voor de verdere vergroting van het studiesucces in de bachelorfase. De ambitie is een her inschrijvingsrendement van 70% na vier jaar te bereiken. Na het uitbrengen van haar eindrapport is de rol van de Taskforce overgenomen door het Onderwijsberaad. Ook de aansluiting met het vwo heeft de aandacht van de instelling. Zo heeft de universiteit een netwerk opgebouwd met 80 middelbare scholen in de regio. Naast werving speelt matching een belangrijke rol in het voorlichtingsbeleid. De Universiteit Leiden biedt verschillende programma s aan voor studenten die zich willen voorbereiden op een universitaire studie, zoals het Pre-University-College. Beleid gericht op de versterking van dit uitgangspunt was eveneens duidelijk zichtbaar tijdens de audit trails. Zo besteedt de bacheloropleiding Sterrenkunde veel aandacht aan de selectie van de juiste studenten. Met alle aankomende studenten wordt een gesprek gevoerd, waarbij belangstellenden met een rapportcijfer voor Wis- en Natuurkunde lager dan een zeven actief ontmoedigd worden om aan de studie deel te nemen. Helaas leidt dit nog niet tot de gewenste resultaten, omdat de meeste van deze studenten de (dringende) adviezen van de opleiding negeren. De commissie constateert dat de NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 17

18 opleiding in dit geval alles doet wat binnen de eigen mogelijkheden ligt, maar dat wettelijke regels de selectie van de juiste studenten onmogelijk maken. Als het gaat om het derde uitgangspunt, inspirerende docenten, beschikt de Universiteit Leiden over een breed arsenaal van instrumenten. Uitgangspunt is allereerst dat alle wetenschappelijke stafleden benoemd worden in een combinatiefunctie van onderwijs en onderzoek. De wijze waarop docenten functioneren staat centraal in de resultaat- en ontwikkelingsgesprekken (R&O-gesprekken). Deze gesprekken worden nu systematisch gevoerd, maar nog niet in alle gevallen. Op dit moment heeft 70% van de medewerkers een R&O-gesprek, het streven is erop gericht dit percentage op 90% te krijgen. Voor de didactische professionalisering is de Basiskwalificaties Onderwijs (BKO) van belang, met in het verlengde daarvan de Seniorkwalificatie Onderwijs (SKO). De inspanningen op dit vlak zijn in het laatste jaar flink opgevoerd. In 2008 is gestart met een BKO-certificaat voor alle nieuwe docenten, maar inmiddels zit ook een groot deel van de zittende staf in het traject. Vanaf 1 september 2012 is de BKO ook verplicht voor nieuwe docenten. Zittende docenten kunnen door middel van dossiervorming (met onder meer intervisieverslagen en een zelfevaluatie) aantonen dat ze aan de eisen voldoen, nieuwe docenten zonder onderwijservaring moeten in principe een cursus volgen De instelling werkt nog aan de ontwikkeling van de SKO. De auditcommissie heeft een speciale trail gehouden rondom het HRM-beleid. Daarbij heeft de commissie gesproken met onder meer facultaire BKO Toetsingscommissies, met de centrale HRM-beleidsstaf en met besturen en P&O-diensten van verschillende faculteiten (Sociale Wetenschappen, de Campus Den Haag en Geneeskunde). Tijdens deze trail is gebleken dat de faculteiten hard aan het werk zijn met de BKO. Zij hebben de centrale streefcijfers omgezet naar concrete beleidsmaatregelen. De implementatie daarvan is nog in volle gang, maar begint overal zijn vruchten af te werpen. De meeste docenten ervaren de eisen van het certificaat als volstrekt redelijk, maar klagen wel over de hoeveelheid werk. In verschillende faculteiten worden de docenten wel ondersteund, bijvoorbeeld door studentassistenten voor het traceren van archiefstukken (oude evaluaties). Voor docenten die in het Engels lesgeven, is een aparte BKO Engels ontwikkeld. Daarbij gaat het niet alleen om Academic English, maar ook om Colloquial English dat docenten moeten beheersen voor hun informele contacten met studenten. Als er hiaten worden geconstateerd, kunnen docenten een beroep doen op een tutor Academic English, die bijvoorbeeld ondersteuning kan geven bij het verbeteren van presentaties. Uitgangspunt is dat alle docenten op C1-niveau kunnen functioneren. Ook de R&O-gesprekken zijn uitgebreid aan de orde geweest. In deze gesprekken komen de onderwijsprestaties van de docenten aan de orde, waarmee de kwaliteit van het onderwijs deel is gaan uitmaken van het personeelsbeleid. Dit beleid is in een aantal fases geïntroduceerd. Als eerste stap is er hard aan gewerkt de gesprekken vanzelfsprekend te maken. De tweede stap is dat de gesprekken aan een aantal standaarden moeten voldoen. Daar hoort ook bij dat over alle medewerkers een elektronisch dossier wordt bijgehouden. De docenten ervaren de gesprekken als zinvol, maar ook hier speelt het punt van de werkdruk wel een rol. Sommige leidinggevenden moeten meer dan 50 R&O-gesprekken per jaar voeren. Het beleid heeft ertoe geleid dat inmiddels 72% van de docenten jaarlijks een R&O-gesprek heeft. Het vierde uitgangspunt, een aantrekkelijk onderwijsaanbod, krijgt eveneens ruime aandacht. De Universiteit Leiden werkt hier onder andere aan door het introduceren van nieuwe programma s, vaak met een internationale oriëntatie. Voorbeelden zijn het Leiden University College (faculteit Campus Den Haag) en het bachelorprogramma International Studies (faculteit Geesteswetenschappen). De samenwerking met de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam maakt ook nieuwe multidisciplinaire opleidingen mogelijk, zoals Life Science and Technology (met Delft) en Informatica en Economie (met Rotterdam). Ook de (landelijke) ontwikkeling en herprofilering van het masteronderwijs (de brede masterlabels) zorgt voor nieuwe opleidingen. Daarnaast heeft de Universiteit Leiden verschillende programma s ontwikkeld die het onderwijsaanbod verdiepen. Het honours-programma is sinds 1990 verbreed en omvat nu verschillende trajecten voor vwo-studenten, bachelor- en masterstudenten: > > Pre-University College en LAPP-Top, gericht op vwo-leerlingen > > Honours College, gericht op bachelorstudenten > > Leiden Leadership Programme, gericht op masterstudenten > > Leiden University College The Hague Ook in de trails heeft de commissie de nodige voorbereidingen gezien van initiatieven die gericht zijn op (versterking van) een aantrekkelijk onderwijsaanbod. Een goed voorbeeld is de 18 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden

19 volledige curriculumherziening bij de opleiding Rechtsgeleerdheid. Omdat deze initiatieven meestal onder het verbeter beleid vallen (standaard 4), gaan we er op die plaats nader op in. Het vijfde uitgangspunt is de gerichtheid op internationalisering. De instelling heeft de doelstellingen van haar beleid op dit gebied uitgewerkt in het Werkprogramma internationalisering De Universiteit Leiden wil dat een substantieel deel van de studenten de mogelijkheid krijgt om internationale leerervaring op te doen. Die ervaring kan de vorm hebben van een studieverblijf in het buitenland, maar ook van onderwijs in een international classroom. Het aantrekken van internationale studenten speelt vooral een rol in de masterfase. De Universiteit Leiden richt zich daarbij in de centrale marketing in het bijzonder op zes doellanden: China, India, Brazilië, Turkije, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Het Engelstalig bacheloronderwijs wordt op dit moment aangeboden in het Leiden University College, de opleidingen Dutch Studies en International Studies, Engelstalige minoren en Engelstalige vakken in het Nederlandstalige bacheloronderwijs. Initiatieven op kleinere schaal heeft de commissie ook gezien tijdens de audit trails: een voorbeeld is het Leiden Law College bij de bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid. Overwegingen Op grond van deze bevindingen heeft de commissie een goed beeld gekregen van de brede waaier aan beleidsinitiatieven die bij de Universiteit Leiden ontwikkeld worden, en van de wijze waarop deze beleidsinitiatieven aansluiten op de visie. Daarbij constateert de commissie in de eerste plaats dat de Universiteit Leiden op basis van de hierboven geschetste visie consequent werkt aan de ontwikkeling en implementatie van samenhangend beleid. Dat beleid sluit bovendien nauw aan bij de onderwijsvisie, zoals blijkt uit de bovenstaande bevindingen die direct verbonden zijn met aspecten van deze visie. Een groot deel van het beleid dat hierboven is geformuleerd, wordt ontwikkeld in de faculteiten. Maar aan de basis ervan liggen centraal opgestelde beleidsdocumenten (bijvoorbeeld over internationalisering) en bestuursafspraken (bijvoorbeeld over studiesucces en over BKO-streefcijfers). Dit stelt het college van bestuur in staat om grip te houden op de wijze waarop de centraal vastgestelde ambities op facultair niveau consistent en dekkend worden vertaald naar beleid. De mate waarin faculteiten opvolging geven aan het centrale beleid wordt gemonitord met behulp van meetinstrumenten (zie standaard 3) en met gebruikmaking van de overlegstructuur (zie standaard 5). De commissie is in het bijzonder positief over de wijze waarop binnen de Universiteit Leiden invulling wordt gegeven aan de verwevenheid van onderwijs en onderzoek. Dit thema kwam het meest ter sprake in de verschillende gesprekken en werd het vaakste met voorbeelden geïllustreerd. De commissie heeft dan ook kunnen constateren dat beleid gericht op de versterking van de academische signatuur in Leiden geen papieren exercitie is, maar dat er op alle niveaus concrete invulling aan wordt gegeven. De audit trails hebben deze constatering onderstreept. Weerbarstiger is de beleidsontwikkeling rondom studiesucces. De commissie heeft gezien dat er ook op dat vlak de nodige initiatieven zijn ontwikkeld, maar ook dat het in de praktijk moeilijk is de streefcijfers te halen. De commissie ziet hier ook een verantwoordelijkheid voor de studenten, die zich nog te vaak opstellen als kritische consument in plaats van als betrokken participant. Verder adviseert de commissie de instelling om in discussie te gaan met de politiek over de mogelijkheden om het studierendement te verhogen. De op leidingen leveren hiertoe een grote inspanning, maar zijn in hun mogelijkheden om het rendement verder te verhogen beperkt door wet- en regelgeving. Met name de onmogelijkheid om te kunnen selecteren aan de poort leidt soms tot grote uitvalpercentages in de eerste jaren en daarmee tot een grote verspilling van maatschappelijk kapitaal. Dit was evident aan de orde bij de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Daarnaast is de commissie van mening dat de Universiteit Leiden de discussie met de politiek zou moeten benutten om de nogal eenzijdig op kwantitatieve output gerichte benadering bij te sturen in de richting van meer kwalitatieve criteria. Ook bij overige uitgangspunten heeft de commissie voldoende positieve ontwikkelingen gezien. De kwaliteit van de docenten wordt systematisch bevorderd en gemonitord door het benoemingenbeleid, het BKO-beleid en de R&O-gesprekken. Universitair zijn er duidelijke streefdoelen en facultair wordt daar een goede opvolging aan gegevens. Aantrekkelijk onderwijs staat centraal in de excellentietrajecten en in de verbeteringen en herzieningen die de commissie heeft geconstateerd. Op het gebied van de internationalisering heeft de instelling de doelen bijgesteld, maar de commissie heeft voldoende beleidsontwikkeling gezien om ook op dit vlak een positief oordeel te kunnen vellen. Tot slot constateert de commissie dat er bij de Universiteit Leiden wel erg veel beleid wordt ontwikkeld. De gesprekspartners met wie de commissie heeft gesproken, geven NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 19

20 De personeelsmonitor is uitgebreid aan de orde geweest tijdens de audit trail rond HRM. Uit de gesprekken is gebleken dat de personeelsmonitor een gedifferentieerd beeld geeft, waaruit op verschillende niveaus conclusies getrokken kunnen worden: per opleiding, per instituut en per faculteit. Bij de faculteit Sociale Wetenschappen zijn de uitkomsten van de personeelsmonitor bijvoorbeeld aanleiding geweest om problemen rondom de werkdruk facultair aan te pakken. Maar bij grote verschillen tussen opleidingen en/of instituten kan op basis van de personeelsmonitor maatwerk worden ontwikgeregeld aan dat de initiatieven op zich zinvol zijn, maar in combinatie veel van de organisatie vergen. Het implementeren van bijvoorbeeld het BKO-beleid en het invullen van de nieuwe taken van de Examencommissies zorgt in sommige geledingen voor een fors toegenomen werkdruk. De commissie adviseert de instelling om goed te bewaken dat de vele veranderingen en beleidsinitiatieven geen ontoelaatbare verhoging van de werkdruk met zich meebrengen. Oordeel De auditcommissie is van mening dat de Universiteit Leiden voldoet aan standaard 2, Beleid. 4.3 Standaard 3: Resultaten De instelling heeft zicht op de mate waarin haar visie op de kwaliteit van haar onderwijs wordt gerealiseerd, en meet en evalueert regelmatig de kwaliteit van haar opleidingen bij studenten, medewerkers, alumni en vertegenwoordigers van het beroepenveld. Bevindingen De Universiteit Leiden maakt gebruik van een groot aantal informatiebronnen om de kwaliteit van het onderwijs te monitoren. In de zelfevaluatie onderscheidt de instelling de volgende vier informatiecategorieën: > > Cijfers over instroom, doorstroom en uitstroom van studenten > > Kwaliteitsoordelen van studenten, alumni en staf > > Externe opleidingsbeoordelingen > > Uitkomsten van onderwijskundig evaluatieonderzoek. Voor de eerste categorie (cijfers over instroom, doorstroom en uitstroom) zijn met name de bestuursmonitor en de opleidingskaarten van belang. De bestuursmonitor geeft in één overzicht per faculteit in de vorm van een zogenoemd spindiagram inzicht in de doelen, de uitgangssituatie en de realisatie op peildatum. De opleidingskaarten (sinds 2010) bieden een beknopt overzicht van de kerncijfers per opleiding. De commissie heeft van beide instrumenten voorbeelden gezien en is van mening dat deze instrumenten nuttige overzichten voor bestuurders zijn. In het kader van de Planning & Control-cyclus worden de spindiagrammen en de opleidingskaarten aangevuld met een groot aantal verslagen, zoals executive summaries, opleidingsjaarverslagen en jaarverslagen van de Opleidingscommissies en de Examencommissies. Het college heeft voorgeschreven welke type informatie in de executive summaries en opleidingsjaarverslagen wordt opgenomen. De commissie heeft een aantal van deze verslagen ingezien en heeft geconstateerd dat ze voldoende informatie bevatten. Onder de tweede categorie vallen alle evaluaties en enquêtes die per opleiding, facultair of universiteitsbreed worden uitgevoerd en afgenomen. Dat varieert van cursusevaluaties tot de uitkomsten van de (landelijke) Nationale Studenten Enquête (NSE). Universiteitsbrede enquêtes zijn onder meer de instroomenquêtes voor bachelor- en masterstudenten, de International Student Barometer (voor alle internationale studenten), de WO-monitor en de personeelsmonitor. De inbreng van het beroepenveld komt vooral terug in de Raden van Advies, die door alle faculteiten zijn ingesteld en waarin vertegenwoordigers van het beroepenveld zitting hebben. Bij sommige faculteiten zijn daarnaast nauwere contacten met het beroepenveld: voorbeelden zijn de Faculteit Geneeskunde en de Campus Den Haag. Deze laatste kent een grote verwevenheid met het ambtelijke beroepenveld. Zoals bij veel instellingen speelt ook bij de Universiteit Leiden bij het afnemen van cursusevaluaties het probleem van de respons: veel studenten zijn evaluatiemoe en bij sommige cursussen is de respons te laag om actie op te ondernemen. Maar de commissie heeft tijdens de audit trails geconstateerd dat sommige opleidingen daar een oplossing voor gevonden hebben. Zij hebben informele evaluatie-instrumenten ingevoerd, zoals bij de bacheloropleiding Sterrenkunde: hier worden vier informele bijeenkomsten per jaar met alle jaarvertegenwoordigers gehouden. De eerste en de derde bijeenkomst vinden drie weken na de start van de colleges plaats: dat maakt het mogelijk direct correcties door te voeren. Ook bij andere opleidingen is het de commissie gebleken dat docenten en voorzitters van de Opleidingscommissie regelmatig tussentijds bijstellingen doorvoeren op basis van klachten of signalen. 20 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden

21 keld. In die gevallen stelt de faculteit daar ook de middelen voor beschikbaar. Bij de derde categorie, de externe opleidingsbeoordelingen, spelen naast de visitaties de midterm reviews een belangrijke rol. Dit is een belangrijk instrument waarmee het college van bestuur zich periodiek laat informeren over de kwaliteit van haar opleidingen bezien door de ogen van onafhankelijke peers. De commissie heeft kunnen vaststellen dat de mid - term review serieus genomen wordt en aanleiding vormt voor ingrijpende verbetertrajecten. Tot de vierde categorie behoort onderzoek dat de universiteit laat uitvoeren door externe partijen, maar ook de resultaten van interne evaluaties. Zo is de BKO-regeling begin 2012 geëvalueerd tijdens een interne audit. De R&O-gesprekken zijn eveneens in 2012 onderzocht in de Steekproef kwaliteit R&O-gesprekken. Dit stelt het college van bestuur in staat eigen beleid waar nodig bij te stellen. Tot slot heeft de instelling de verschillende meetinstrumenten gekoppeld aan de uitgangspunten die in de onderwijsvisie centraal staan. Er loopt dus een rechte lijn van de visie via de beleidsinstrumenten naar de meetinstrumenten. Overwegingen De auditcommissie heeft tijdens de gesprekken met de verschillende groepen betrokkenen en tijdens de audit trails een goed beeld gekregen van de manier waarop de instelling de kwaliteit van de opleidingen meet. Op grond hiervan is de commissie van oordeel dat de instelling een relevante set instrumenten ontwikkeld heeft en er in geslaagd is de managementinformatie zodanig te aggregeren dat effectief gestuurd kan worden. Bovendien sluit deze set goed aan bij de beleidsdoelstellingen die uit de onderwijsvisie voortvloeien. Bij de metingen zijn studenten, docenten, alumni en het beroepenveld in voldoende mate betrokken. De managementinformatiesystemen functioneren alleen als ze gevoed worden door de juiste mensen met de juiste informatie. In dat verband benadrukt de commissie het belang van de communicatie tussen de verschillende instrumenten en tussen de verschillende lagen die gebruik maken van de uitkomsten. Het blijft steeds van belang de uitkomsten van de instrumenten op het juiste niveau te aggregeren en ervoor te zorgen dat de verschillende lagen eenzelfde beeld van de situatie hebben. De commissie adviseert de instelling om met name deze communicatie goed te bewaken. De commissie concludeert dat het college van bestuur een goed beeld heeft van de manier waarop de faculteiten invulling geven aan de centrale ambities van de Universiteit Leiden. Daarnaast is er ook op decentraal niveau voldoende informatie beschikbaar om de kwaliteit te beheersen en aanpassingen door te voeren. Hierdoor ontstaat het beeld van een instelling die op elk niveau beschikt over relevante informatie, die het mogelijk maakt invulling te geven aan de decentrale besturingssystematiek van de Universiteit Leiden. Oordeel De auditcommissie is van mening dat de Universiteit Leiden voldoet aan standaard 3, Resultaten. 4.4 Standaard 4: Verbeterbeleid De instelling kan aantonen dat zij de kwaliteit van haar opleidingen waar nodig systematisch verbetert. Bevindingen In het verbeterbeleid van de Universiteit Leiden staat de kwaliteitszorgcyclus centraal. Deze cyclus bestaat uit de stappen Plan-Do-Check-Act en is ingericht op drie niveaus: de opleiding, de faculteit en de universiteit. Op elk niveau is een kwaliteitszorgcyclus ingericht met eigen input, output en verantwoordelijkheden. Van groot belang bij de Universiteit Leiden zijn de verbindingen tussen de verschillende niveaus: de cirkels in de kwaliteitszorgcyclus. Zo zijn de opleidingsjaarverslagen en de verslagen van de examencommissie output op het niveau van de opleidingen, maar input op het niveau van de faculteiten. Voor de verbinding tussen de instelling en de faculteiten zijn de bestuursafspraken van centaal belang. Deze verbindingen zorgen ervoor dat opleidingen en faculteiten aanspreekbaar zijn op het verbeterbeleid. Faculteiten en opleidingen stellen bijvoorbeeld een plan van aanpak op naar aanleiding van de uitkomsten van visitaties; op die manier leggen zij verantwoording af aan het college van bestuur. In de midterm review wordt nagegaan tot welke resultaten het plan van aanpak heeft geleid en welke additionele maatregelen noodzakelijk zijn. De instrumenten die onder standaard 3 aan de orde zijn gekomen, spelen uiteraard een grote rol in de totstandkoming van het verbeterbeleid. Daarbij gaat het onder meer om de uitkomsten van evaluaties en enquêtes, de resultaten van externe visitaties en de verschillende soorten verslagen. NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden 21

22 Al deze resultaten kunnen gebruikt worden om knelpunten in kaart te brengen en vervolgens aan te pakken en vormen daarmee input voor het verbeterbeleid. Tijdens de audit trails heeft de commissie kunnen constateren hoe het verbeterbeleid in de praktijk werkt. Daarbij valt op dat de Universiteit Leiden in de afgelopen jaren een groot aantal verbeteringen heeft doorgevoerd. Deze verbeteringen vloeien zowel voort uit centraal beleid als uit evaluaties en andere ontwikkelingen op de werkvloer. Hieronder komen uit elk van de twee trails een of meer voorbeelden naar voren. Bij de bachelor- en masteropleiding Rechtsgeleerdheid is veel veranderd op grond van de uitkomsten van de laatste visitatie. Het scriptietraject is verbeterd (en uitgebreid met een tweede lezer) en men heeft gezorgd voor een uniform beoordelingsformulier. Het aantal contacturen is uitgebreid en er zijn stappen gezet om de schrijfvaardigheid van de studenten te verbeteren. Tot slot is ook het curriculum systematisch aan gepakt, wat zal leiden tot een volledige curriculumherziening in het studiejaar verbetering. De onderwijsvisie is daarbij leidend: verbeteringen gericht op het versterken van de academische signatuur (bij Rechtsgeleerdheid) en op studiesucces (bij Sterrenkunde) zijn daar voorbeelden van. Deze voorbeelden laten bovendien zien dat de instelling op die punten daadwerkelijke verbeteringen tot stand brengt. De commissie heeft verder kunnen constateren dat de verschillende betrokken groeperingen nauw betrokken zijn bij het verbeterbeleid. De docenten spelen een belangrijke rol in het nadenken over en het implementeren van concrete verbetermaatregelen in het onderwijs. De Examencommissies spelen een groeiende rol als het gaat om toetsing. Daarbij is het de commissie gebleken dat de betrokken partijen zich bewust zijn van de motieven die een rol spelen bij verbetering; bij deze motieven speelt op de achtergrond steeds de onderwijsvisie van de instelling mee. Oordeel De auditcommissie is van mening dat de Universiteit Leiden voldoet aan standaard 4, Verbeterbeleid. Bij de opleidingen Sterrenkunde/Astronomy heeft men vooral ingezet op het vergroten van studierendement en studiesucces. Daarbij hebben de inspanningen zich geconcentreerd op het terugbrengen van de studievertraging in het tweede en derde jaar. In het derde jaar was het bachelorproject (onderzoek en scriptie) een struikelblok dat tot veel vertraging leidde. Dit probleem is opgelost door het bachelorproject strakker te begeleiden en beter in het curriculum in te bouwen. De audit trail gericht op HRM heeft zich geconcentreerd op drie beleidsinitiatieven: de BKO-regeling, de R&O-gesprekken en het benoemingenbeleid. Verbeterbeleid is bij deze initiatieven met name flankerend en ondersteunend beleid dat erop gericht is om eventuele achterstanden weg te werken. Zo is het BKO-beleid bij de faculteit Sociale Wetenschappen besproken tijdens groepssessies, die tot gevolg hadden dat docenten met weerstand toch in het proces werden mee genomen. Ook is bij verschillende opleidingen assistentie aangeboden in de ondersteuning van het proces. Overwegingen De commissie is van mening dat het verbeterbeleid bij de Universiteit Leiden niet alleen op papier goed in orde is, maar ook een stevige invulling krijgt in de praktijk. De commissie heeft gesignaleerd dat de instelling waar nodig werkt aan 22 NVAO Adviesrapport Universiteit Leiden