Het Rode Kruis beslist onafhankelijk van de overheid, zodat het altijd volgens de Rode Kruis grondbeginselen kan blijven werken.

Transcriptie

1 Bijlage 4. Grondbeginselen in vogelvlucht De gedragscode is onder meer een concrete vertaling van de grondbeginselen in gedrag. De grondbeginselen gelden voor alle Rode Kruis en Rode Maan verenigingen wereldwijd. Voor meer informatie over de grondbeginselen verwijzen we naar de website van het NRK en de website van het IFRC. Hieronder een korte beschrijving van alle grondbeginselen. Menslievendheid Het Rode Kruis wil lijden van mensen voorkomen en verzachten, vanuit respect voor ieder mens. Wij streven naar tolerantie, vriendschap en samenwerking, en naar blijvende vrede tussen mensen. Onpartijdigheid Mensen in de grootste nood worden door het Rode Kruis het eerst geholpen. Nationaliteit, ras, geloof, afkomst of politieke mening spelen bij deze keuze geen enkele rol. Neutraliteit Het Rode Kruis kiest bij conflicten geen partij. Het kiest altijd voor de slachtoffers, tot welke zijde zij ook behoren. Het Rode Kruis heeft geen ideologische, religieuze of politieke kleur. Onafhankelijkheid Het Rode Kruis beslist onafhankelijk van de overheid, zodat het altijd volgens de Rode Kruis grondbeginselen kan blijven werken. Vrijwilligheid Het Rode Kruis werkt met mensen die zich vrijwillig inzetten en die niet uit zijn op persoonlijk gewin. Eenheid In ieder land kan er maar één Rode Kruis of Rode Halve Maanvereniging zijn. Deze staat open voor iedereen en is werkzaam in het hele land. Algemeenheid Het Rode Kruis is een wereldwijde organisatie. Alle nationale verenigingen zijn gelijkwaardig en helpen elkaar. 1

2 Bijlage 5. Voorbeelden van dilemma s voor de werkvorm Dialoog over dilemma s. 1) Je wordt uitgenodigd voor een middagborrel van het Rode Kruis, terwijl jij s avonds nog op een festival in de EHBO post werkt namens het Rode Kruis. Hoe reageer je? Welke waarde pas je daarbij toe? 3) Samen met vijf andere vrijwilligers verleen je EHBO hulp op een evenement. Nu zie je dat een andere vrijwilliger alleen hulp verleent aan jongeren van zijn/haar eigen leeftijd en geslacht. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 4) Een moslima wil graag vrijwilliger worden bij het Rode Kruis maar weigert vanuit haar geloof iemand een hand te geven. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 5) Iemand van buiten het Rode Kruis stuurt een klachtenbrief. Hij/zij heeft gezien dat een bestuurslid bij een vechtpartij waar iemand in elkaar werd geslagen, erbij stond en niets deed. Hij was op dat moment niet als Rode Kruiser actief. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 6) Een vrijwilliger meldt zich aan. Je weet via je kennissenkring dat er bij hem thuis sprake is van huiselijk geweld. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 7) Je hebt geobserveerd dat je collega of een vrijwilliger op je afdeling privé uitspraken doet die jij discriminerend vindt tegen minderheden. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 8) Een vrijwilliger stelt zich kandidaat voor het bestuur. Hij is een erkend politicus. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 9) Een mannelijke collega is verantwoordelijk voor noodhulpprogramma s. Je merkt dat hij/zij tijdens zijn werk uitspraken doet over vrouwen die jij discriminerend vindt. Hoe reageer je? Welke waarde(n) pas je daarbij toe? 2

3 Bijlage 6: Stellingen voor de werkvorm Stemmen met de voeten. 1) Je bent EHBO vrijwilliger voor het Rode Kruis tijdens een optreden. De bühne stort in. Daar zit je familie op. Hoe moeilijk ook, kies je ervoor om de meest getroffen omstanders te assisteren. Pas later ga je op zoek naar je familie. Ben je het eens met deze reactie? Waarom wel/niet? Op welke waarde uit de gedragscode baseer je dit? Toelichting: Omdat je op dat moment het Rode Kruis vertegenwoordigt, wordt van je verwacht dat je volgens de Rode Kruis grondbeginselen handelt. Daarbij hoort dat je je kennis en kunde op de meest kwetsbaren richt, ongeacht wie ze zijn. Dus als dat niet je familieleden zijn, dan wordt je geacht anderen die het harder nodig hebben eerst te helpen. Dat is natuurlijk wel moeilijk als je je niet kunt concentreren omdat je je zorgen maakt om je familieleden. Als dat laatste je effectieve hulp belemmert, zou je er voor kunnen kiezen om eerst te kijken of het goed met ze gaat zodat je geconcentreerd anderen kunt helpen. 2) Je krijgt een meisje van 14 op de EHBO post die half bewusteloos is van de drank. Je wilt haar veilig thuis krijgen, maar tevens haar privacy/ vertrouwelijkheid niet schaden. Je pakt haar mobiele telefoon om haar ouders te bellen. Ben je het eens met deze reactie? Waarom wel/niet? Op welke waarde baseer je dit? Toelichting: Om redenen van confidentialiteit mag je eigenlijk niet de telefoon van de hulpvrager gebruiken of bekijken. Je kunt het meisje echter ook niet laten liggen en zeker niet ergens anders mee naar toe nemen. Er wordt van je verwacht daadkrachtig op te treden. Je moet kiezen uit het minst erge kwaad en met alle partijen communiceren waarom je daarvoor gekozen hebt. 3) Je ziet een brand in een stad waar je toevallig doorheen rijdt. Mensen moeten uit een huis geëvacueerd worden. De gemeente vraagt het NRK om vrijwilligers voor de evacuatie. Jij bent net op de plek aangekomen. Er zakt iemand in elkaar. Jij wilt reanimeren, maar gaat eerst 112 bellen. Ben je het eens met deze reactie? Waarom wel/niet? Op welke waarde baseer je dit? Toelichting: Daadkrachtig handelen wil niet altijd zeggen dat je onmiddellijk moet handelen, zonder de situatie eerst goed geobserveerd te hebben. Weet je hoe de taken zijn verdeeld als je net aankomt? Kun jij de weg wijzen aan 112 als je belt of kun je beter animeren en het bellen aan iemand anders overlaten? 4) Als je toegankelijkheid uit wilt stralen, is het belangrijk dat je binnenkomende mail meteen beantwoord of je afwezigheids-assistent aanzet. Ben je het eens met deze uitspraak? Waarom wel/niet? Op welke waarde baseer je dit? Toelichting: Toegankelijkheid heeft met verschillende aspecten van gedrag te maken, niet alleen met het snel beantwoorden van s. Toegankelijkheid hangt ook van je uitstraling af, hoe je antwoord geeft en je non-verbale communicatie. Al beantwoord je je altijd snel, iemand 3

4 anders kan je nog steeds als ontoegankelijk ervaren als je de vragen ontwijkt, niet alle vragen beantwoordt of door de toon van je antwoorden. Soms kan het effectiever zijn om te wachten op een moment dat een telefoongesprek of een persoonlijk gesprek plaats kan vinden. Respect betekent dat ik voorzichtig moet zijn met kritiek leveren op anderen. Het is altijd goed om de verwachtingen over je toegankelijkheid te managen. 5) Je ontmoet een groep hulpvragers, collega s en/of vrijwilligers. Bij aankomst geef je iedereen een hand en noem je je naam. Eén persoon accepteert je uitgestoken hand echter niet. Je denkt: Wat een gebrek aan respect, en laat blijken dat je dit vreemd vindt. Ben je het eens met deze gedachte en reactie? Op welke waarde baseer jij dit? Toelichting: Iedereen groeten door ze een hand te geven, is een vorm van respect die wij uit veel landen kennen. Dat wil niet zeggen dat iedereen op deze wijze respect betuigt. Door open te staan voor verschillen en door aan te geven wat de intentie is van jouw gedrag kun je samen zoeken naar manieren om verschillen in gedrag te overbruggen. 6) Tijdens de Nederlandse verkiezingen ben je aan het werk bij het NRK of doe je vrijwilligerswerk bij het NRK. Je hebt je verdiept in de verkiezingsprogramma s van de politieke partijen. Je bespreekt openlijk de mogelijke effecten van de programma s voor je werk bij het NRK. Ben je het eens met dit gedrag? Op welke waarde baseer je dat? Toelichting: Het grondbeginsel neutraliteit vertaald zich onder andere in het nalaten van politieke uitspraken tijdens de uitvoering van je werk of vrijwilligerswerk voor het NRK. Het maken en verwoorden van een analyse van de effecten van politieke standpunten is echter nog geen politieke uitspraak. Het wordt pas een uitspraak als je daaraan je mening verbindt. 7) Een kankerpatiënt heeft je gevraagd om haar te begeleiden naar haar volgende chemotherapie. De afspraak is gepland voor een dag dat je gewoonlijk geen vrijwilligerswerk voor het NRK doet. Toch ga je op haar verzoek in. Ben je het eens met dat gedrag? Op welke waarde baseer je dat? 4

5 Bijlage 7: Situaties voor de werkvorm Over de streep. 1) Ben je wel eens in een situatie geweest waarin je je schaamde voor het gedrag van een vrijwilliger of een collega bestuurslid? Toelichting: Ons gedrag is ons visitekaartje. Het is van belang ons daar steeds van bewust te zijn, vooral als we in het zicht van omstanders bezig zijn. Soms zijn we ons niet bewust van het effect van ons gedrag op anderen. Effectieve terugkoppeling kan dan helpen. 2) Heb je wel eens een vraag gehad, waarop je gewoon geen antwoord kreeg? Toelichting: Twee van onze waarden zijn hierop van toepassing: toegankelijk en respect. Daaruit zou je af kunnen leiden dat een NRK medewerker of vrijwilliger geacht kan worden om vragen te beantwoorden, aan te geven wanneer en waarom dat niet kan of de vraag door te verwijzen naar iemand die beter in staat is de vraag te beantwoorden. 3) Heb je wel eens meegemaakt dat iemand binnen het Rode Kruis onverantwoordelijk omging met Rode Kruis geld of middelen? Toelichting: Dit gedrag is strijdig met de waarde Integer. Veel organisaties gaan er van uit dat hun medewerkers en vrijwilligers integer handelen. Voor sommigen valt het misbruiken van organisatie-middelen onder mismanagement of corruptie. Dan gaat het om het niet volgen of met opzet ontwijken van administratieve regels die goed management bewaken. Bij integriteit gaat het ook om gedrag dat niet strookt met de principes van ons werk en het gebruik van middelen die strijdig zijn met de doelen waarvoor ze verleend zijn, of dit nu wel of niet is beschreven in handleidingen of niet. 4) Ben je ooit in een situatie geweest, waarin iemand van het Rode Kruis zich niet gelijkwaardig opstelde ten opzichte van een collega, vrijwilliger, of hulpvrager? Toelichting: Eén van onze grondbeginselen Neutraliteit wijst erop dat we in onze hulpverlening geen partij kiezen op basis van geloof, ras, of welk ander kenmerk van de hulpvrager dan ook. We handelen uit menslievendheid en bieden hulp op basis van behoefte. We respecteren de gelijkwaardigheid van iedereen. 5) Ben je ooit getuige of slachtoffer geweest van ontoelaatbaar gedrag, zoals discriminatie, intimidatie of pesten door Rode Kruis medewerkers of vrijwilligers? Toelichting: Elk gebrek aan respect tijdens hulpverlening is strijdig met de grondbeginselen menslievendheid en neutraliteit. Let wel, als het doorslaat naar ongewenst gedrag zoals discriminatie, agressie, geweld of (seksuele) intimidatie dan is het in gesprek gaan misschien niet genoeg. Je kunt bij dit soort problemen contact zoeken met de vertrouwenspersoon van het NRK mvr. Ina Uit den Boogaard ( of 6) Heb je wel eens het gevoel gehad dat een medewerker of vrijwilliger niet open stond voor nieuwe ideeën? 5

6 Toelichting: Toegankelijkheid, houdt onder meer in dat we open staan voor nieuwe ideeën. Dat wil niet zeggen dat alle nieuwe ideeën goed of bruikbaar zijn. Het betekent wel dat we eerst eens moeten luisteren en onze vooroordelen even opzij moeten zetten. 7) Heb je wel eens meegemaakt dat je je niet gezien, of niet gerespecteerd voelde door collegabestuursleden, vrijwilligers, of medewerkers? Toelichting: Het is strijdig met de gedragscode respectvol als anderen van het NRK je niet respecteren. Onderzoek wel eerst of dit is gebaseerd op gedrag van de ander en wat zijn/haar motieven zijn. Misschien heb jij het gedrag wel anders geïnterpreteerd dan het bedoeld was. Het is dan goed om jouw beleving te delen en te kijken of er een alternatief gedrag is om de gezamenlijke intentie te uiten. 8) Ben je trots op het Rode Kruis? Toelichting:: Dit is een relativerende vraag om deze sessie mee af te sluiten. De vraag is bedoeld om na een aantal ingewikkelde gesprekken, die misschien bij een aantal deelnemers tot teleurstelling over collega s hebben geleidt, dit te relativeren (de grote gemene deler is positief) en het positieve weer naar boven te halen. We gaan er van uit dat de meerderheid ondanks alles trots is op het NRK. Door dit te benadrukken en samen te uitten komt positiviteit weer boven. Dat is nodig om constructief verder te gaan. 6

7 Bijlage 8: Discussie versus Dialoog Discussie en dialoog zijn beide nuttige vormen van gespreksvoering die vaak door elkaar gehaald worden. Het is nuttig om de verschillen te kennen omdat ze tot andere uitkomsten leiden. Hieronder een schematisch overzicht van de grootste verschillen. De verschillen zijn enigszins overtrokken om helderheid te verschaffen. In de praktijk overlappen ze elkaar vaak. Tijdens de workshop willen we vooral oefenen met dialoog. Doel: Consequenties: - positief: - ongewenst: Soort vragen: DISCUSSIE - de ander overtuigen - beslissen - afronden - prioriteiten vaststellen - actie ondernemen - beslissing, overtuiging - oppositie, stagnatie, dualiteit - Gesloten/sturende vragen - Retorische vragen DIALOOG - de ander beter begrijpen - reflectie - verkenning - ontdekken - bewustwording - wederzijds begrip, vergroot inzicht in zelf en ander - consensus - meer tijd om tot beslissing te komen; - Open vragen Vorm voorbeeld: - Eén partij zet mening uiteen met onderbouwende argumenten (stelling). - De andere partij zet argumenten uiteen met onderbouwende argumenten en stelling. - Partijen gaan in op mening van de ander in vergelijking met eigen mening. - Bevoegde partij trekt conclusie op basis van alle argumenten en vat deze samen. - Eén partij legt mening uit en waarom hij/zij deze mening is toegedaan. - Andere partij stelt verklarende vragen. Vat samen wat hij/zij heeft begrepen van de ander. Geeft de kans aan de eerste partij om aan te vullen. - Cyclus herhaald zich voor de andere partij. - Samenvatting van beide meningen. Samen zoeken naar overeenkomsten en verschillen, met nadruk op het overbruggen van de verschillen. 7