Nota bodembeheer Regio Amstelland-Meerlanden

Transcriptie

1 Nota bodembeheer Regio Amstelland-Meerlanden Geldend voor de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn Gegevens opdrachtgevers: CSO Adviesbureau voor Milieu-Onderzoek B.V. Gezamenlijke gemeenten Regulierenring 6 Regio Amstelland-Meerlanden 3981 LB BUNNIK Contactpersoon en mede-auteur: Contactpersoon: Dhr. H.D. Langemeijer Dhr. H.C.H. Berends Gemeente Amstelveen Versiedatum: 12 november 2012 Postbus BA AMSTELVEEN

2

3 Samenvatting Inleiding Naar aanleiding van de introductie van het Besluit bodemkwaliteit (hierna aangeduid met het Besluit ) in 2008 zijn de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder Amstel en Uithoorn begonnen met de implementatie van dit besluit. Het resultaat is een nota bodembeheer met nieuwe bodemkwaliteitskaarten. Het implementatietraject is ondersteund door AgentschapNL in de vorm van het landelijke project Impuls Lokaal Bodembeheer. Besluit bodemkwaliteit Het Besluit en de bijbehorende Regeling (hierna aangeduid met de Regeling ) stellen eisen aan de kwaliteit van grond, baggerspecie en bouwstoffen die worden gebruikt ( toegepast ). Het Besluit kent een generiek en een gebiedsspecifiek beleidskader. Het generieke beleidskader is van toepassing indien de bodemkwaliteit voldoet aan de algemene kwaliteitseisen en er weinig ontwikkelingen zijn te verwachten. In de regio voldoet de grondkwaliteit echter niet overal aan deze eisen en is sprake van relatief grote dynamiek. Daarom is een afweging gemaakt tussen enerzijds de risico s voor bodemverontreiniging en behoud van de bestaande bodemkwaliteit en anderzijds de mogelijkheden voor hergebruik van grond en baggerspecie binnen de regio. Dit leidt tot het gebiedsspecifieke beleidskader (zie verderop). Het Besluit bevat een nieuw normenstelsel dat bodemkwaliteit koppelt aan bodemgebruik en biedt (lokale) regels voor de toepassing van grond. Proces De bovengenoemde gemeenten hebben de implementatie op regionaal niveau opgepakt. Hierdoor kan de implementatie efficiënter (goedkoper) plaatsvinden en wordt het speelveld en daarmee de toepassingsmogelijkheden voor grond en baggerspecie vergroot. Het belangrijkste onderdeel van de implementatie is het opstellen van de onderhavige regionale nota bodembeheer met bijbehorende bodemkwaliteitskaarten. De nota bodembeheer vormt een belangrijk middel voor het gemeentelijk bodembeheer, waarmee een duurzaam en verantwoord hergebruik van grond en baggerspecie wordt beoogd. Voldoet de bodemkwaliteit? De meeste woongebieden hebben een geschikte kwaliteit omdat ze in klasse wonen of schoon vallen. Alleen ter plaatse van de oude kernen en lintbebouwing valt de gemiddelde bodemkwaliteit in klasse industrie. De algemene bodemkwaliteit in de industriegebieden c.q. bedrijventerreinen, waar voldoende gegevens van beschikbaar zijn, voldoet aan klasse industrie en is doorgaans van betere kwaliteit dan de oudere woongebieden. In de industriegebieden worden incidenteel ten opzichte van de interventiewaarde verhoogde gehalten van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) en minerale olie aangetroffen. Versie 12 november 2012

4 De gemiddelde kwaliteit van de bovengrond van het landelijk gebied valt in klasse wonen. Deze voldoet daarmee, evenals de ondergrond in het veenhoudende deel van het landelijk gebied, niet aan de normen voor het heersende bodemgebruik. Alleen de ondergrond in het kleigebied is gemiddeld schoon. De bovengrond van het baggerspecieverspreidingsgebied in de gemeente Aalsmeer valt in klasse Wonen. Geconcludeerd moet worden dat het generieke beleidskader niet volstaat. Maatschappelijke opgave In de komende jaren zijn verschillende grootschalige nieuwbouw- en herinrichtingsprojecten voorzien, waarbij grootschalig grondverzet plaatsvindt. Naast grootschalige projecten vindt ook jaarlijks regulier grondverzet plaats bij het realiseren van kleinere herinrichtingsprojecten, onderhoud aan kabels, leidingen en rioleringen, sportvelden en watergangen. Het vele grondverzet en baggerwerk in de regio heeft in het verleden reeds geleid tot het oprichten van een grondbank in Amstelveen, de aanleg van gronddepots (Amstelveen, Uithoorn) en het regelen van een definitieve bestemming voor baggerspecie afkomstig uit het Westeinderplassengebied (Aalsmeer) middels het in 1996 door de provincie Noord-Holland, de gemeente Aalsmeer en het Hoogheemraadschap van Rijnland vastgestelde Gebiedsgericht baggerbeleid Westeinderplassen. Uit een in 2010 uitgevoerd project voor het stimuleren van regionaal grondverzet is gebleken dat vooral de afzet van verontreinigde grond en baggerspecie in de regio niet eenvoudig is. Het gaat dan vooral om grond en baggerspecie met de ontgravingskwaliteitsklasse industrie. Om in de behoefte aan hergebruiksmogelijkheden voor deze grond binnen de regio te voorzien is besloten een aantal toekomstige bedrijfsterreinen aan te wijzen waarop hergebruik van grond van klasse industrie kan plaatsvinden. Hiermee wordt de mogelijkheid voor grondverzet op basis van de bodemkwaliteitskaarten zo groot mogelijk gemaakt. Dit is de andere hoofdreden om gebiedsspecifiek beleid op te stellen. Gebiedsspecifiek beleid Aangezien de algemene bodemkwaliteit niet aan de generieke normen voldoet en de maatschappelijke opgaven evenmin generiek kunnen worden opgelost, is voor de gehele regio gebiedsspecifiek beleid ingevuld. Dit kenmerkt zich door de volgende beleidslijnen: 1. Het creëren van mogelijkheden voor hergebruik van grond en baggerspecie binnen en vanuit het landelijk gebied, waarvan de gemiddelde kwaliteit niet voldoet aan de generieke kwaliteitseisen. Op grond van gebiedsspecifiek beleid mag deze grond overal zonder partijkeuring worden toegepast met uitzondering van veenhoudende grond in volkstuinen. Versie 12 november 2012

5 2. Het plaatselijk toestaan van aanvulling van de bodem met grond, die voldoet aan de functie, maar waarvan de kwaliteit slechter is dan de ontvangende bodem. Dit betreft de (her)ontwikkeling van diverse bedrijventerreinen en een enkel woongebied. 3. Het wegnemen van een op landelijk niveau optredend probleem met de normering van polychloorbifenylen (PCB s). Dit wordt veroorzaakt door relatief strenge toetsingsnormen voor PCB s in het Besluit en doordat laboratoria dikwijls detectiegrenzen hebben die boven deze waarden liggen. Het beleid is ingevuld door één gebiedspecifieke waarde voor PCB s voor het gehele gebied te kiezen. Deze waarde bedraagt twee maal de achtergrondwaarde en is vele malen lager dan de interventiewaarde zodat er geen sprake is van een risico bij het toepassen van deze grond. 4. Het actualiseren van het gebiedsgericht beleid uit 1996 voor verspreiding van baggerspecie uit het Westeinderplassengebied in de gemeente Aalsmeer. In afwijking van het generieke beleid mag verspreidbare baggerspecie in het gehele eerder aangewezen baggerspecieverspreidingsgebied worden toegepast en niet alleen op percelen langs de te baggeren watergangen. 5. Het wegnemen van belemmeringen voor toepassing van grond/baggerspecie met te grote hoeveelheden bodemvreemd materiaal door hieraan beleidsmatig grenzen te stellen. Grond met bodemvreemd materiaal moet voorafgaand aan de ontgraving worden onderzocht dan wel tijdens het werk in depot gekeurd. Voor toepassing van puinhoudende grond geldt verder een maximum van 5 volumeprocent. 6. Bij grondverzet moet rekening worden gehouden met verschillen van kwaliteit tussen boven- en ondergrond. Bij grondverzet binnen en naar toekomstige kabel-, leiding- en rioleringcunetten is dit niet verplicht. Hiermee sluit het beleid aan op de praktijk. 7. In Amstelveen zijn drie heemparken afhankelijk van periodieke ophoging met ongeroerd veen. Dit veen bevat veelal concentraties chloride die de ecologische normeringen overschrijden. De heemparken dienen niet als natuur, maar als tuin te worden beschouwd, aangezien ze intensief worden beheerd. De beheerders vinden een hoog chloride niet bezwaarlijk. Toe te passen veen in de heemparken De Braak, het Dr. J. P. Thijssepark en het Dr. Koos Landwehrpark wordt daarom niet getoetst op chloride. Versie 12 november 2012

6 Gebruik bodemkwaliteitskaarten (ontgravingskaarten) De bodemkwaliteitskaarten bestaan uit ontgravingskaarten die de bodemkwaliteit weergeven (bijlagen 2) en toepassingskaarten (bijlagen 3) die de toepassingseis voor de verschillende gebieden weergeven. Het praktische hanteren van de kaarten en regels is een zaak van specialisten. Om de hanteerbaarheid te vergroten, fouten te voorkomen en het gebruik te bevorderen zijn de kaarten en regels opgenomen in een webapplicatie. In deze nota wordt aangegeven hoe moet worden omgegaan met grondverzet met de bodemkwaliteitskaarten (ontgravingskaarten) als bewijsmiddel. Een belangrijk punt hierbij is hoe moet worden omgegaan met plaatselijke afwijkende bodemkwaliteit als gevolg van lokale bodembedreigende activiteiten uit het verleden. Het gaat hierbij om voormalige bedrijfsactiviteiten, olietanks, slootdempingen et cetera. In verband hiermee moet bij grondverzet altijd worden gecheckt of er mogelijk sprake is van lokale bodemverontreiniging. Dit wordt gedaan door middel van historisch onderzoek en (indien noodzakelijk) aanvullend verkennend bodemonderzoek. Als de bij een verkennend bodemonderzoek aangetroffen gehalten binnen de spreiding vallen die op grotere schaal voorkomt dan is de bodemkwaliteit gebiedseigen. De regio hanteert hierbij de 95-percentielwaarde (zie bijlage 5 onderdeel percentielwaarde ) van elke stof als maximum. Dit is een statistische bovengrens die per bodemkwaliteitszone is bepaald en in bijlage 8 van deze nota is opgenomen. De bodemkwaliteitskaarten (ontgravingskaarten) kunnen niet alleen bij grondverzet worden gebruikt, maar ook als bewijsmiddel voor toetsing van ruimtelijke plannen en omgevingsvergunningen (vrijstelling verkennend bodemonderzoek bij bouwen). In principe accepteert de regio deze kaarten als bewijsmiddel voor onverdachte locaties. Wel dient door middel van historisch onderzoek worden bewezen dat er geen sprake is van lokale afwijkende bodemkwaliteit. Uitvoering, toezicht, handhaving en evaluatie Voor een goede uitvoering van het beleid is goede communicatie en toezicht noodzakelijk. Voor het informeren van betrokken personen en instanties is de webapplicatie ontwikkeld. Het toezicht en de handhaving is grotendeels regionaal georganiseerd. Momenteel is een regionale toezichthouder in dienst, waarvan de taken zijn opgenomen in het regionaal milieuprogramma. Alleen de gemeente Diemen verzorgt het toezicht zelf. Naar verwachting gaan deze taken op termijn over naar een regionale uitvoeringsdienst (RUD). Versie 12 november 2012

7 Inhoudsopgave 1 Inleiding Waarom doen we dit? Tot stand komen van de nota Hoe is het gegaan? Wat is er gedaan? Wat is het resultaat? Wat is het beoogde effect? Afbakening van de nota bodembeheer Geldigheid Toepassingsgebied Leeswijzer Wettelijke en beleidsmatige achtergronden Besluit bodemkwaliteit Bodemfunctieklassen Bodemkwaliteitskaarten Generiek beleid Gebiedsspecifiek beleid Regeling bodemkwaliteit Wet bodembescherming Besluit en Regeling uniforme saneringen Bestaand gemeentelijk overgangsbeleid Bodemkwaliteit en maatschappelijke opgave Huidige bodemkwaliteit Maatschappelijke opgave grondverzet Uitwerking regionaal gebiedsspecifiek beleid Gebiedsspecifiek beleid landelijk gebied Gebiedsspecifiek beleid voor woonwijken en bedrijventerreinen Gebiedsspecifiek beleid PCB s Gebiedsspecifiek beleid baggerverspreidingsgebied Aalsmeer Bodemvreemd materiaal, asbest en zintuiglijke afwijking Grondverzet vanuit cunetten voor kabels en leidingen Toepassen van veen in Amstelveense Heemparken Gebruik van de bodemkwaliteitskaart bij grondverzet Algemeen Van de kaart uitgezonderde gebieden Lokale gevallen van bodemverontreiniging De rol van een verkennend onderzoek (NEN5740) Heterogeniteit Grondverzet vanuit lagen dieper dan 2 m Bodembeschermingsgebieden Versie 12 november 2012

8 5.8 Nieuwe stoffenpakket De bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel bij overige wetgeving Toetsing van ruimtelijke plannen Toetsing van aanvragen om omgevingsvergunningen Toezicht en handhaving Implementatie en evaluatie van het beleid Bijlagen Bijlage 1: Bodemfunctieklassenkaart Bijlage 2: Ontgravingskaarten Bijlage 3: Toepassingskaarten Bijlage 4: Risicobepaling landelijk gebied Bijlage 5: Begrippen en gebruikte afkortingen Bijlage 6: Overzicht aan te leveren historische gegevens Bijlage 7: Overzicht plangebieden Bijlage 8: 95-percentielwaarden Bijlage 9: bodemkwaliteitszones Bijlage 10: Bodembeschermingsgebieden Versie 12 november 2012

9 1 Inleiding 1.1 Waarom doen we dit? Het Besluit bodemkwaliteit (hierna aangeduid met het Besluit ) is in 2008 in werking getreden. Consequentie is dat de oude overgangsregelgeving, gebaseerd op het Bouwstoffenbesluit, komt te vervallen. Vóór 2013 moet het oude bodembeleid zijn vervangen. Eerder vervangen is voordelig, omdat de regelgeving is verruimd. Het is echter niet eenvoudiger geworden. 1.2 Tot stand komen van de nota Hoe is het gegaan? In 2009 zijn de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn begonnen met de implementatie van dit Besluit. Het Besluit en de bijbehorende Regeling bodemkwaliteit (hierna aangeduid met de Regeling ) hebben als doel het duurzaam bodembeheer te bevorderen. Het Besluit bestaat uit 3 elementen: kwaliteitsborging (Kwalibo), toepassing van bouwstoffen en toepassing van grond en baggerspecie. Deze nota richt zich uitsluitend op de voorwaarden waaronder grond en baggerspecie toepast mogen worden. Het gehele traject is ondersteund door AgentschapNL in de vorm van het landelijke project Impuls Lokaal Bodembeheer. De bovengenoemde gemeenten hebben de implementatie op regionaal niveau opgepakt. Hierdoor kan de implementatie efficiënter plaatsvinden en worden uitwisselingsmogelijkheden en daarmee de toepassingsmogelijkheden voor grond en baggerspecie vergroot. Versie: 12 november 2012 Pagina 1

10 1.2.2 Wat is er gedaan g? Het belangrijkste onderdeel van de implementatie is het opstellen van de onderhavige regionale nota bodembeheer met bijbehorende bodemkwaliteitskaarten. Het Besluit kent een generiek beleidskader. Dit beleidskader is van toepassing indien de bodemkwaliteit voldoet aan de algemene kwaliteitseisen en er weinig ontwikkelingen zijn te verwachten. In de regio is echter sprake van relatief grote dynamiek. Vervolgens is een afweging gemaakt tussen enerzijds de risico s voor bodemverontreiniging en behoud van de bestaande bodemkwaliteit en anderzijds de mogelijkheden voor hergebruik van grond en baggerspecie binnen de regio. Hierdoor is duidelijk geworden dat toepassing van het gebiedsspecifieke beleidskader in de regio een meerwaarde zal bieden. In hoofdstuk 2 worden deze twee beleidskaders nader uitgelegd Wat is het resultaat? Hoofddoel van de nota is het vastleggen van het gebiedsspecifieke beleid. Dit beleid resulteert in (bodemkwaliteits)kaarten en regels. Er zijn ontgravingskaarten die de gemiddelde bodemkwaliteit van gebieden weergeven (bijlagen 2) en toepassingskaarten (bijlagen 3) die de toepassingsregels voor de verschillende gebieden weergeven. De toepassingseis is gebaseerd op kwaliteit en gebruiksfunctie Wat is het beoogde effect? De nota bodembeheer vormt samen met de bodemkwaliteitskaarten een belangrijk middel voor het gemeentelijk beheer van de bodem. Hiermee wordt een duurzaam en verantwoord hergebruik van grond en baggerspecie beoogd. Voor de verantwoording van het tot stand komen van de bodemkwaliteitskaarten is een afzonderlijke rapportage opgesteld 1. 1 Bodemkwaliteitskaart Regio Amstelland- en Meerlanden, projectcode 09K189 CSO Adviesbureau voor Milieu-Onderzoek B.V., 6 februari 2012 Versie: 12 november 2012 Pagina 2

11 1.3 Afbakening van de nota bodembeheer beheer Geldigheid De nota bodembeheer wordt vastgesteld voor een periode van maximaal 5 jaar Toepassingsgebied Het toepassingsgebied van deze nota bodembeheer omvat het grondgebied van de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn. De nota bodembeheer is toegespitst op alle toepassingen van grond en baggerspecie op of in de landbodem inclusief het aanbrengen van een ophooglaag en/of leeflaag op saneringslocaties. Voor toepassingen van grond en baggerspecie in het oppervlaktewater zijn de waterkwaliteitsbeheerders (Hoogheemraadschap van Rijnland en Waterschap Amstel Gooi en Vecht) het bevoegd gezag. 1.4 Leeswijzer De wettelijke en beleidsmatige achtergronden zijn opgenomen in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 zijn de in de bodemkwaliteitskaarten vastgestelde algemene bodemkwaliteit en de maatschappelijke opgave voor grondverzet weergegeven. Het regionale (gebiedsspecifieke) beleid voor de toepassing van grond en baggerspecie is in hoofdstuk 4 uitgewerkt. Dit is gedaan naar aanleiding van knelpunten die optreden bij grondverzet als gebruik wordt gemaakt van het generieke beleid, waarbij duurzaam hergebruik van grond te veel wordt belemmerd. In hoofdstuk 5 wordt het gebruik van de bodemkwaliteitskaarten bij grondverzet nader uitgewerkt. Hoofdstuk 6 gaat achtereen volgens in op de bodemkwaliteitskaarten als bewijsmiddel in het kader van de Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Ook de toezicht en de handhaving van het Besluit komt in dit hoofdstuk aan de orde. In hoofdstuk 7 is de implementatie en de evaluatie van het Besluit beschreven, waarbij onder andere wordt ingegaan op de verdere communicatie van het beleid via internet. Versie: 12 november 2012 Pagina 3

12 2 Wettelijke en beleidsmatige achtergronden 2.1 Besluit bodemkwaliteit De Wet bodembescherming ziet toe op de bescherming en een duurzaam gebruik van de bodem. Het hieronder vallende Besluit heeft betrekking op de kwaliteit van de uitvoering van werkzaamheden in de (water)bodemsector (Kwalibo), het toepassen van bouwstoffen en het toepassen van grond en baggerspecie. De Regeling bevat uitgewerkte regels van het Besluit. Deze nota gaat overigens niet in op Kwalibo en de toepassing van bouwstoffen, omdat daarvoor geen specifiek lokaal beleid is vereist Bodemfunctieklassen De toepassing van grond en baggerspecie is gerelateerd aan het bodemgebruik. De bodemkwaliteit dient tenslotte aan te sluiten bij het bodemgebruik. Hiervoor is een nieuw normenstelsel ontwikkeld: de bodemfunctieklasse. De bodemfunctieklasse is een niveau van verontreiniging (met een onder- en een bovengrens) die behoort bij een bepaald bodemgebruik. Via de bodemfunctieklasse is een koppeling gelegd tussen milieukwaliteit en ruimtelijke ordening. De 3 functieklassen zijn hieronder weergegeven. Tabel 2.1 Bodemfunctieklassen Bodemfunctieklassen (generiek) Industrie Wonen Verontreinigingsniveau Verontreiniging tot aan interventiewaarde Zeer lichte verontreiniging (enkele malen de achtergrondwaarde) Bodemgebruik (gebiedsspecifiek) - Industrie (- Openbaar groen - Bedrijfsterreinen, bebouwing - Infrastructuur en industrie) - Wonen (- Wonen met tuin - Plaatsen waar kinderen Spelen - Groen met natuurwaarden ) Landbouw/natuur Schoon (voldoet aan achtergrondwaarde) Overige (- Moestuinen en volkstuinen - Natuur - Landbouw) Versie: 12 november 2012 Pagina 4

13 2.1.2 Bodemkwaliteitskaarten De bodemkwaliteitskaarten worden opgesteld via een combinatie van bodemopbouw, bodemgebruik(functie) en beschikbare grondanalyses, volgens de vigerende Richtlijn bodemkwaliteitskaarten. Hierbij wordt het gebied opgedeeld in zones van overeenkomstige bodemkwaliteit. Per zone wordt de verontreinigingsklasse bepaald. Er bestaan 2 soorten kaarten: de ontgravingskaart gebaseerd op de berekende bodemkwaliteit (uitgangspunt) en de bodemfunctieklassenkaart gebaseerd op bodemgebruik (doel). Voorbeeld: een woonwijk (doel) waarvan de bodemkwaliteit de klasse landbouw en natuur (uitgangspunt) heeft. Wanneer blijkt dat uitgangspunt en doel niet overeenkomen kan dit consequenties hebben voor het grondverzet. De regels zijn te onderscheiden in een generiek deel en een gebiedsspecifiek deel Generiek beleid Doel is om bij grondverzet de functie en de kwaliteit met elkaar in overeenstemming te brengen: Is de bodemkwaliteit te slecht voor de gebruiksfunctie, dan moet de nieuwe aan te brengen grond (wel) voldoen aan de gebruiksfunctie. Is de bodemkwaliteit beter of gelijk aan de functie, dan vormt de bodemkwaliteit het criterium. Door deze methodiek vindt per gebruiksfunctie kwaliteitsbehoud en kwaliteitsverbetering plaats. In elk geval nooit achteruitgang. Dit uitgangspunt is uitgewerkt in het generieke beleid. Dit generieke beleid levert problemen op wanneer relatief slechte bodemkwaliteiten voorkomen bij relatief gevoelige functies. Er ontstaat dan een overschot kwalitatief slechte grond die niet kan worden hergebruikt. Dan kan maatwerk uitkomst bieden: het gebiedsspecifiek beleid Gebiedsspecifiek beleid Het gebiedspecifieke beleid is lokaal maatwerk. Deelproblemen worden weggenomen zonder de algemene gebiedskwaliteit te verminderen. Hierbij gelden twee uitgangspunten: 1. Lokale aanpassing van de normen: Lokale Maximale Waarden. De Lokale Maximale Waarden worden vastgesteld op basis van een afweging tussen hergebruiksmogelijkheden van grond/baggerspecie en risico s gerelateerd aan het specifieke bodemgebruik in een gebied (tweede kolom tabel 2.1). Dit gebeurt op basis van een nadere analyse van de risico s voor het specifieke bodemgebruik. Versie: 12 november 2012 Pagina 5

14 2. Saldering: lokale verslechtering accepteren mits de kwaliteit van het beheergebied als geheel niet achteruit gaat. Dit betekent dat er dus niet mag worden verslechterd met grond afkomstig van een locatie buiten het beheergebied. Het Besluit biedt ook de ruimte om andere zaken gebiedsspecifiek te regelen, waaronder bijvoorbeeld het gehalte bodemvreemd materiaal dat zich in de bodem bevindt die wordt toegepast. Het voor de regio Amstelland-Meerlanden uitgewerkte beleid is opgenomen in hoofdstuk Regeling bodemkwaliteit Op 1 juli 2008 is naast het Besluit ook de Regeling bodemkwaliteit in werking getreden. De Regeling geeft een technische invulling aan de hoofdregels van het Besluit en uitleg over de uitvoering. In de Regeling staan onder andere de normen, de wijze waarop de kwaliteit van grond, baggerspecie en bouwstoffen dient te worden bepaald en de wijze waarop aan de normen wordt getoetst. Het Besluit en de Regeling vullen elkaar aan en zijn niet los van elkaar te gebruiken. 2.2 Wet bodembescherming De Wet bodembescherming (Wbb) is geschreven met het oogmerk de bodem te beschermen en waar noodzakelijk te saneren. De Wbb formuleert algemene voorschriften voor zorgplicht, preventie, beheer en sanering van bodems. De Wbb is een kaderwet, waarbij de uitvoering van specifieke onderwerpen is opgenomen in separate Algemene maatregelen van bestuur Besluit en Regeling uniforme saneringen Het Besluit Uniforme Saneringen (BUS) en de daarbij behorende Regeling (RUS) is bedoeld voor eenvoudige, gelijksoortige saneringen die in korte tijd afgerond kunnen worden. In de RUS (artikel 3.1.7) is vastgelegd dat de grond in de leeflaag en andere aanvulgrond moet voldoen aan de maximale waarde van de kwaliteitsklasse volgens de bodemfunctieklassenkaart. Als gebiedsspecifiek beleid is vastgesteld dan gelden de hierin vastgestelde Lokale Maximale Waarden. Dat bij saneren van grond alleen aan de functie getoetst wordt betekent echter niet dat bij het aanbrengen van grond op een saneringslocatie alleen aan de functie getoetst Versie: 12 november 2012 Pagina 6

15 moet worden. Voor toepassen van grond op een saneringslocatie geldt immers naast het RUS ook het Besluit. Dit is het algemeen staatsrechtelijk beginsel en is ook terug te vinden in de toelichting op het Besluit Bestaand gemeentelijk overgangsbeleid In het kader van het voormalige Bouwstoffenbesluit hebben de gemeenten een bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan (voor Diemen betreft dit twee projectgebieden voor de overige gemeenten betreft het de gehele gemeente). Deze komen met het in werking treden van deze nota en bijbehorende nieuwe bodemkwaliteitskaarten te vervallen. 2 Besluit bodemkwaliteit paragraaf (Staatsblad 2007, 469, pagina 112). Versie: 12 november 2012 Pagina 7

16 3 Bodemkwaliteit en maatschappelijke opgave 3.1 Huidige bodemkwaliteit Zoals al in paragraaf 2.1 aangegeven, zijn er 2 soorten kaarten: een bodemfunctieklassenkaart met zones met functies (wonen, industrie, landbouw/natuur) en een bodemkwaliteitskaart met zones met kwaliteitsniveaus. Deze paragraaf behandelt de laatstgenoemde kaart. Door middel van het opstellen van de bodemkwaliteitskaart/ontgravingskaart is de algemene bodemkwaliteit van de regio in beeld gebracht. De berekende bodemkwaliteit is weergegeven in tabel 3.1. Hierin zijn zones gegroepeerd met vergelijkbare bodemopbouw, historie en bodemkwaliteit. Tevens is aangegeven welke stoffen heterogeen voorkomen. In de bijlagen 2 is deze bodemkwaliteit ruimtelijk weergegeven. Voor een aantal bedrijfsterreinen is te weinig informatie voorhanden om de bodemkwaliteit te berekenen. Deze zijn niet opgenomen in de tabel 3.1. De bodemkwaliteit is aangegeven volgens de normen van het generieke beleidskader met uitzondering van PCB s, waarbij een knelpunt heerst omtrent de normstelling in relatie tot detectiegrenzen (zie paragraaf 4.3). Versie: 12 november 2012 Pagina 8

17 Tabel 3.1 Berekende bodemkwaliteit in klassen en de belangrijkste stoffen die heterogeen voorkomen Bodemkwaliteitszone (bodemsoort en historie) W1: woongebieden voor 1950 op veen en zand W2: woongebieden voor 1950 op klei, woongebieden tussen 1950 en 1980 op veen en woongebieden na 1980 op zand W3: woongebieden vanaf 1950 op klei W4: wonen tussen 1950 en 1980 op zand Bodemfunctie Kwaliteit Bovengrond (0 0,5 m-mv) Heterogeniteit Kwaliteit Ondergrond (0,5 2 m-mv) Heterogeniteit Wonen Industrie Lood, zink Industrie Koper, lood, zink Wonen Wonen Schoon Wonen Schoon Schoon Wonen Wonen Wonen Lood, zink W5: wonen na 1980 op veen Wonen Wonen Wonen I2: industrie voor 1980 op klei Industrie Schoon Minerale Schoon olie I3: industrie voor 1980 op zand Industrie Wonen Minerale olie Industrie Minerale olie, PAK I6: industrie na 1980 op zand Industrie Schoon Niet gezoneerd V: buitengebied op veen Landbouw/ Wonen Wonen Natuur K: buitengebied op klei Landbouw/ Wonen Schoon natuur Baggerverspreidingsgebied Landbouw/ recreatie Wonen Niet gezoneerd Uit de bovenstaande tabel volgt het volgende: Woongebieden De meeste woongebieden hebben al een geschikte kwaliteit omdat ze in kwaliteitsklasse wonen of schoon vallen. Alleen ter plaatse van de oude kernen en lintbebouwing valt de gemiddelde bodemkwaliteit in klasse industrie. Dit betekent overigens niet dat er hier sprake is van een bestaand onaanvaardbaar risico omdat ernstige effecten pas kunnen treden bij gemiddelde gehalten ruim boven de interventiewaarde. Versie: 12 november 2012 Pagina 9

18 Bedrijfsterreinen De algemene bodemkwaliteit in de industriegebieden c.q. bedrijventerreinen, waar voldoende gegevens van beschikbaar zijn, voldoet aan klasse industrie en is doorgaans van betere kwaliteit dan de oudere woongebieden. In de oudere industriegebieden worden incidenteel ten opzichte van de interventiewaarde verhoogde gehalten van PAK en minerale olie aangetroffen. Overig (landelijk gebied) De gemiddelde kwaliteit van de bovengrond van het landelijk gebied valt in klasse wonen. Deze voldoet daarmee, evenals de ondergrond in het veenhoudende deel van het landelijk gebied, niet aan de generieke waarden voor het heersende bodemgebruik. Alleen de ondergrond in het kleigebied is gemiddeld schoon. De bovengrond van het baggerspecieverspreidingsgebied valt in klasse Wonen. 3.2 Maatschappelijke opgave grondverzet De gemeenten uit de regio Amstelland-Meerlanden hebben besloten het beleid voor grondverzet op regionaal niveau meer af te stemmen, zodat de mogelijkheden voor hergebruik van grond/baggerspecie toenemen. Daarmee wordt grondverzet duurzamer en economischer gemaakt. Werk kan met werk gemaakt worden, er zijn minder onderzoeks- en grondverwerkingskosten en minder primaire bouwstoffen (bijvoorbeeld zand uit zandwinputten) nodig. Hierdoor worden ook transportafstanden gereduceerd, waardoor de verkeersdruk en de uitstoot van schadelijke stoffen zoals fijn stof en CO 2 afnemen. Versie: 12 november 2012 Pagina 10

19 In de regio zijn de komende jaren verschillende grootschalige nieuwbouw- en herinrichtingsprojecten voorzien, waarbij grootschalig grondverzet plaatsvindt. Het betreffen onder andere: de aanleg van woonwijken aan de randen van de kern Uithoorn; de aanleg van bedrijventerreinen in Amstelveen en Aalsmeer in samenhang met de aanleg van de omgelegde N201; de aanpassing van de A9 en omliggende gebieden in Amstelveen; de realisatie van woonwijken in Diemen (Plantage De Sniep, De Sniep-Zuid) en Ouder Amstel (Nieuwe kern Duivendrechtse veld). Bij deze projecten wordt zowel grond afgegraven als met grond opgehoogd. Verder is er in de regio een beperkt aantal grote gebieden waar veel grond nodig is. Het betreft gebieden met bodemdaling zoals Diemen- Noord en gebieden waar veel gebaggerd wordt zoals het Westeinderplassengebied ten westen van Aalsmeer (hier wordt vooral baggerspecie uit hetzelfde gebied toegepast). Een indicatief beeld van het toekomstig grondverzet is opgenomen in bijlage 7. Hierbij wordt opgemerkt dat de kaart uit 2009 is, de effecten van de economische crisis niet zijn verwerkt en alleen de grootschalige projecten zijn weergegeven. Het Golfterrein ten oosten van de kern van Amstelveen is inmiddels gerealiseerd. Naast grootschalige projecten vindt ook jaarlijks regulier grondverzet plaats bij het realiseren van kleinere herinrichtingsprojecten, onderhoud van kabels, leidingen en rioleringen, onderhoud van sportvelden etc. Binnen de regio zijn in 2010 de gemeentelijke grondstromen in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat ca m 3 grond/bagger in depot is geplaatst, ca m 3 is toegepast door gemeenten en m 3 is toegepast door derden. Het overzicht dekt overigens niet alle grondstromen. Grondstromen die niet gemeld zijn of grond die buiten de regio is toegepast maken geen deel uit van het overzicht. Het vele grondverzet en baggerwerk in de regio heeft in het verleden reeds geleid tot het oprichten van een grondbank in Amstelveen, de aanleg van tijdelijke gronddepots en het regelen van een definitieve bestemming voor baggerspecie afkomstig uit het Westeinderplassengebied (Aalsmeer) middels het in 1996 door de provincie Noord-Holland, de gemeente en het Hoogheemraadschap van Rijnland vastgestelde Gebiedsgericht baggerbeleid Westeinderplassen. Uit een in 2010 uitgevoerd project voor het stimuleren van regionaal grondverzet is gebleken dat vooral de afzet van verontreinigde grond en baggerspecie in de regio niet eenvoudig is. Het gaat dan vooral om grond en baggerspecie met de ontgravingskwaliteitsklasse industrie. Versie: 12 november 2012 Pagina 11

20 Om in de behoefte aan hergebruiksmogelijkheden voor deze grond te voorzien, is besloten een aantal toekomstige bedrijfsterreinen aan te wijzen waarop hergebruik kan plaatsvinden en de mogelijkheden voor grondverzet op basis van de bodemkwaliteitskaart zo groot mogelijk te maken, zonder dat dit nadelige effecten heeft voor het bodemgebruik. Hiermee wordt invulling gegeven aan de salderingsoptie van het gebiedsspecifiek beleid uit het Besluit. Dit is beleidsmatig uitgewerkt in het volgende hoofdstuk. Versie: 12 november 2012 Pagina 12

21 4 Uitwerking regionaal gebiedsspecifiek beleid Binnen de gezoneerde gebieden kan grondverzet plaatsvinden op basis van de regionale ontgravingskaart (uitgangspunt) en de toepassingskaart (doel), welke zijn opgenomen in respectievelijk de bijlagen 2 en 3. Deze kaarten zijn in eerste instantie opgesteld op basis van generieke beleid en vervolgens aangepast aan het gebiedspecifieke beleid. In de navolgende paragrafen wordt het regionale gebiedsspecifieke beleid voor het toepassen van grond en baggerspecie per punt uitgewerkt. In eerste instantie zijn de beperkingen van het generiek beleid ten aanzien van hergebruik van grond aangegeven. Vervolgens is het gebiedsspecifieke beleid verder uitgewerkt. Dit beleid is er op gericht de beperkingen zo veel mogelijk weg te nemen binnen de kaders van wet- en regelgeving en beleid en voor zover risico s voor het (toekomstig) bodemgebruik dit toelaten. 4.1 Gebiedsspecifiek beleid landelijk gebied Uit de bodemkwaliteitskaart blijkt dat de bodemkwaliteit van het landelijk gebied op de meeste plaatsen niet voldoet aan de generieke achtergrondwaarde. Dit heeft te maken met een (gemiddeld) licht verhoogd gehalte aan enkele zware metalen en polycyclisch aromatische koolwaterstoffen (PAK). Om de risico s voor de veel voorkomende relatief gevoelige bodemgebruiksvormen landbouw en wonen met tuin te bepalen is een berekening uitgevoerd met de risicotoolbox (zie bijlage 4). Hieruit blijkt dat er op basis van de algemene (gemiddelde) kwaliteit geen sprake is van een gezondheidsrisico voor deze vormen van bodemgebruik. De kans dat verspreiding van grond met een relatief slechtere kwaliteit tot een onaanvaardbaar risico zal leiden is minimaal vanwege de beperkte heterogeniteit. Op basis van de berekeningen met de risicotoolbox is er alleen een beperking voor de toepassing van de veenhoudende bovengrond uit het landelijk gebied in volkstuincomplexen In verband met het bovenstaande worden de gemiddelde gehalten boven de achtergrondwaarden als Lokale Maximale Waarden beschouwd met uitzondering van toepassing van veenhoudende bovengrond in volkstuinen. Deze waarden zijn alleen van toepassing voor grondverzet binnen het landelijk gebied (inclusief het Amsterdamse bos) waar de gemiddelde bodemkwaliteit niet schoon is. De Lokale Maximale Waarden zijn opgenomen in tabel 4.1. Versie: 12 november 2012 Pagina 13

22 Tabel 4.1 Lokale Maximale waarden voor licht verontreinigde landbouw en natuurgebieden Stof Lokale Maximale Waarden 3 Lood 133 Kwik 0,71 Zink 156 PAK (som 10) 3,5 Door het gebiedsspecifieke beleid is toepassing van grond van onverdachte locaties binnen het landelijk gebied en andere zones binnen het beheergebied (waaronder woonzones ) vrijwel overal toegestaan zonder partijkeuring. 4.2 Gebiedsspecifiek beleid voor woonwijken en bedrijventerreinen De gemeenten hebben een aantal ontwikkelingsgebieden aangewezen (met name bedrijfsterreinen), waar bij het toepassen van grond alleen naar de (toekomstige) functie wordt gekeken en niet naar de kwaliteit van de onderliggende bodem. Hierdoor kan de plaatselijke bodemkwaliteit dus iets verslechteren, waarbij echter geen risico is voor het beoogde gebruik. Er is dan op regionaal niveau geen kwaliteitsvermindering omdat de grond binnen de regio blijft, waardoor enkel verslechtering op toepassingslocatie plaatsvindt, die wordt gecompenseerd door een verbetering van de bodemkwaliteit op de ontgravingslocatie. Dit betekent dat er geen grond van buiten de regio mag worden toegepast die niet voldoet aan kwaliteit van de ontvangende bodem! Voordeel van dit gebiedsspecifieke beleid is dat de mogelijkheden voor hergebruik van grond in de desbetreffende gemeente en de rest van de regio worden vergroot. Het betreft de volgende (toekomstige) bedrijfsterreinen: Industriegebieden Diemen 4 ; Bedrijventerrein De Loeten Amstelveen Greenpark Aalsmeer Veilingterrein Aalsmeer en Uithoorn Gronddepot Aalsmeer. Het betreft tevens alle woongebieden in Diemen. Op 14 maart 2013 heeft de Gemeenteraad van Aalsmeer in een amendement vastgesteld dat dit 3 Gecorrigeerd naar standaardbodem (25 % lutum en 10 % organisch stof) 4 voor Industriegebieden Diemen wordt niet de Maximale waarde Industrie aangehouden maar de maximale Waarde Wonen. Hierdoor blijven eventuele functiewijzigingen naar een woonbestemming mogelijk zonder dat de bodemkwaliteit dan niet meer voldoet aan de functie. Versie: 12 november 2012 Pagina 14

23 gebiedsspecifieke beleid niet geldt voor de schone woongebieden van Aalsmeer en Kudelstaart (zones B-W3 en O-W3). 4.3 Gebiedsspecifiek ecifiek beleid PCB s Met het Besluit is ook het huidige standaard NEN5740 stoffenpakket van kracht geworden. In tegenstelling tot vroeger wordt de bodem nu ook op PCB s onderzocht. In de praktijk is gebleken dat PCB's een belemmering vormen voor grondverzet. Het probleem is ontstaan omdat de norm van de klasse wonen gelijk gesteld is aan de achtergrondwaarde die tegen de detectiegrens ligt. Veel laboratoria kunnen zelfs nog niet de vereiste detectiegrenzen halen. Hierdoor worden veel monsters als verontreinigd aangeduid terwijl er geen verontreinigingen zijn gedetecteerd. Doordat de maximale waarde wonen gelijk is aan de achtergrondwaarde valt een monster (en bodemkwaliteitszone) al snel in klasse industrie. Uit de bodemkwaliteitskaarten in de regio blijkt dat de bovengrond van woonzone W4 in klasse industrie zou vallen, terwijl de gehalten van PCB s net boven de achtergrondwaarde liggen. Verwacht wordt dat dit ook het geval zal zijn bij verschillende industriegebieden, indien deze gezoneerd worden voor het nieuwe stoffenpakket. In de zones ligt het gemiddelde op maximaal twee maal de achtergrondwaarde. De maximaal gemeten gehalten liggen ruim onder de interventiewaarde (in de meeste zones meer dan factor 10). Op basis van het bovenstaande heeft de regio besloten om alle zones en partijkeuringen, waarvan het gemiddelde gehalte 2 maal de achtergrondwaarde bedraagt of lager is als schoon te beschouwen. De Lokale Maximale Waarde (LMW) voor PCB s ligt dus op twee maal de achtergrondwaarde. Door als Lokale Maximale Waarde twee maal de achtergrondwaarde aan te houden wordt voorkomen dat als gevolg van detectiegrenzen problematiek grond uit een Versie: 12 november 2012 Pagina 15

24 (vrijwel) schone zone ten onrechte als industriegrond wordt geclassificeerd. Grond uit de woonzone W4 (als gebiedsspecifiek wonen aangegeven op de ontgravingskaarten) mag (vooralsnog) alleen binnen de regio als woongrond worden hergebruikt. 4.4 Gebiedsspecifiek beleid baggerverspreidingsgebied Aalsmeer In 1996 is door de gemeente Aalsmeer, Hoogheemraadschap Rijnland en de Provincie Noord-Holland een gebiedsgericht baggerbeleid Westereinderplassen vastgesteld dat verspreiding van bagger van de voormalige kwaliteitsklasse 2 van de Westeinderplassen in het zelfde gebied mogelijk maakte. In dat kader is in 1997, 2002 en 2007 door de Provincie Noord-Holland aan drie baggerbedrijven in Aalsmeer een ontheffing verleend van het verbod om afvalstoffen buiten een inrichting op of in de bodem te brengen (Wet milieubeheer). Met het in werking treden van het Besluit heeft de Provincie deze ontheffing ingetrokken. Het Besluit biedt alleen de mogelijkheid om verspreidbare baggerspecie aan te brengen op de aangrenzende watergang. Versie: 12 november 2012 Pagina 16

25 Om in de toekomst verspreiding van baggerspecie uit het Westeinderplassengebied mogelijk te blijven maken wordt op basis van deze nota verspreiding van baggerspecie in het gehele baggerspecieverspreidingsgebied, zoals aangegeven in de toepassingskaart van bijlage 3A, toegestaan. Hierbij gelden de volgende extra voorwaarden: De baggerspecie moet afkomstig zijn uit het Westeinderplassengebied De op te brengen baggerspecie moet zijn onderzocht conform de NEN5720. De baggerspecie moet verspreidbaar zijn conform de ms-paf toets. De baggerspecie mag direct afkomstig zijn uit het Westeinderplassengebied, maar kan tussentijds zijn opgeslagen in een (weiland)depot. In dat geval zal de baggerspecie nog steeds op verspreidbaarheid worden getoetst op basis van het NEN5720 onderzoek van de bagger voordat het in depot is gezet. Naast bagger zal mogelijk ook incidenteel grond in het gebied worden aangebracht. Hiervoor geldt dat de kwaliteit moet voldoen aan de maximale Waarde Wonen. Deze kwaliteit komt overeen met de gemiddelde kwaliteit van de onderliggende bodem. Gezien het relatief ongevoelige bodemgebruik (recreatiegebied, boomkwekerijen) brengt dit geen onaanvaardbare risico s met zich mee. Om te kunnen nagaan of het bovengeformuleerde beleid voorziet in de beoogde afzetmogelijkheden heeft de gemeente Aalsmeer een toets uitgevoerd van de baggerspecie die de afgelopen vijf jaar uit het Westeinderplassengebied is vrijgekomen. Hieruit bleek dat de meeste baggerspecie in de categorie verspreidbaar valt. Alleen lokaal verontreinigde baggerspecie (jachthavens, scheepswerven) bleek niet verspreidbaar. Dit type bagger moet dus worden afgevoerd naar een erkende verwerker (stortplaats). Met het gebiedsspecifiek baggerbeleid is het dus mogelijk de bagger van de Westeinderplassen te verspreiden binnen het hiervoor aangewezen gebied binnen de kaders van het Besluit. Tevens biedt het gebied mogelijkheden voor afzet van grond van verontreinigingsklasse Wonen. Omdat in het gebied frequent bagger wordt aangebracht mag ontgraven grond alleen buiten het gebied worden toegepast als de grond wordt gekeurd. In de praktijk zal naar verwachting dit grondverzet echter niet of nauwelijks plaatsvinden. 4.5 Bodemvreemd materiaal, asbest en zintuiglijke afwijking Volgens het generieke beleid mag grond met een maximale bijmenging van 20 % bodemvreemd materiaal worden toegepast als bodem. Bodemvreemde materialen, zoals puin, slakken en sintels, duiden vaak op een lokale bodemverontreiniging (voor een definitie van bodemvreemd materiaal en grond zie de begrippenlijst van bijlage 5). Grote hoeveelheden puin en/of ander bodemvreemd materiaal in de bodem vormen daarnaast vaak een belemmering voor het onderhoud van groen, wegen en riolering en leiden tot extra kosten. De hoeveelheid puin die acceptabel Versie: 12 november 2012 Pagina 17

26 is, is afhankelijk van de functie van de bodem. Volgens de grondbank Amstelveen wordt doorgaans niet veel puin aangetroffen. Het hanteren van generiek beleid zou derhalve te veel ruimte bieden aan onzorgvuldig scheidingsgedrag door aannemers, waarbij puinverhardingen en grond niet worden gescheiden en aanvoer van met bodemvreemd materiaal belaste grond van buiten de regio. In verband met het bovenstaande hanteert de regio 5 volume procent (zeefbaar) puin of ander bodemvreemd materiaal als toetsingscriterium voor het aanbrengen van grond. Boven dit gehalte moet de grond worden gezeefd en vervolgens worden gekeurd alvorens deze mag worden toegepast. Grond met een bijmenging van maximaal 5 volume procent bodemvreemd materiaal mag qua grootte maximaal een halve klinker (waalformaat) bevatten. De op te brengen grond mag verder zintuiglijk geen minerale olie bevatten of andere zintuiglijke afwijkingen vertonen die wijzen op een lokale verontreiniging, zoals bijvoorbeeld asbest. Bij aantreffen van een dergelijke verontreiniging tijdens graafwerk dient direct contact te worden opgenomen met de regionale toezichthouder c.q. de toezichthouder van Diemen. Indien de grond verdacht is, moet de grond apart worden gezet en gekeurd. Op basis van de keuringsresultaten moet de bestemming van de grond worden bepaald. De regels voor onderzoek en/of keuring van de bodem als gevolg van bodemvreemd materiaal en asbest vallen onder generiek beleid. Samenvattend wordt met het bovengenoemde gebiedsspecifieke beleid toepassing van bodemvreemd materiaal afdoende gelimiteerd en worden eventueel aan dit materiaal gerelateerde lokale bodemverontreinigingen afgescheiden en afgevoerd. 4.6 Grondverzet vanuit cunetten voor kabels, leidingen en riolering Bij bestaande cunetten van kabels, leidingen en riolering is vaak schoon zand aangebracht en/of is de grond sterk geroerd. Verder blijkt dat in de praktijk nauwelijks ruimte is om boven- en ondergrond gescheiden te ontgraven en in depot op te slaan. Het scheiden van boven- en ondergrond in het kader van tijdelijke uitname wordt niet als zinvol beschouwd. Dit geldt ook voor aan te leggen nieuwe cunetten voor kabels en leidingen. Bij grondverzet vanuit bestaande cunetten wordt uitgegaan van de kwaliteitsklasse van de bovengrond, tenzij het cunet als verdacht wordt beschouwd (bijvoorbeeld cunetten in oude industrieterreinen). In het laatst genoemde geval dient voorafgaand aan de werkzaamheden een bodemonderzoek te worden uitgevoerd. Versie: 12 november 2012 Pagina 18

27 4.7 Toepassen van veen in Amstelveense heemparken In Amstelveen zijn drie heemparken afhankelijk van periodieke ophoging met ongeroerd veen. Dit veen bevat veelal concentraties chloride die de ecologische normeringen overschrijden. De heemparken dienen niet als natuur, maar als tuin te worden beschouwd, aangezien ze intensief worden beheerd. De beheerders beschouwen een hoog chloridegehalte niet als bezwaarlijk. Toe te passen veen in de heemparken De Braak, het Dr. J. P. Thijsepark en het Dr. Koos Landwehrpark wordt daarom niet getoetst op chloride. Versie: 12 november 2012 Pagina 19

28 5 Gebruik van de bodemkwaliteitskaart bij grondverzet 5.1 Algemeen Hieronder is aangegeven hoe in verschillende situaties moet worden omgegaan met de bodemkwaliteitskaart (ontgravingskaart) als bewijsmiddel voor de chemische kwaliteit bij grondverzet. Waar deze kaart niet van toepassing is, wordt aangegeven welke andere bewijsmiddelen van toepassing zijn. Het basisprincipe van de bodemkwaliteitskaart (ontgravingskaart) is vrij eenvoudig. Grond uit gebieden met een ontgravingskwaliteit vallend in klasse industrie (rood op de ontgravingskaarten van bijlagen 2) mag zonder partijkeuring alleen worden toegepast in gebieden waarvan de toepassingseis klasse industrie is (rood op de toepassingskaarten van bijlagen 3). Grond uit gebieden met een ontgravingskwaliteit vallend in klasse wonen (geel op de ontgravingskaarten van bijlagen 2) mag zonder partijkeuring alleen worden toegepast binnen gebieden met toepassingseis wonen of industrie (respectievelijk geel en rood op de toepassingskaarten van bijlagen 3). Grond uit gebieden waarvan de ontgravingskwaliteit voldoet aan landbouw- en natuur (groen op de kaarten) mag zonder partijkeuring overal worden hergebruikt, met uitzondering van veengrond in volkstuinen. Voor grond, waarop een partijkeuring is uitgevoerd, is de hierin vastgestelde kwaliteit leidend. De toepassingskaart (bijlagen 3) geeft aan waar deze grond mag worden hergebruikt. In de ontgravings- en toepassingskaarten is het gebiedsspecifieke beleid, opgenomen en in de paragrafen 4.1 t/m 4.4 verwerkt. Grond uit het gebied gebiedsspecifiek landbouw/natuur (hardgroen op ontgravingskaarten en toepassingskaarten) mag overal zonder partijkeuring worden hergebruikt met uitzondering van gebieden waarbij de toepassingseis schoon is en volkstuinen (als het uit het veengebied komt). Op de ontgravingskaarten is ook gebiedsspecifiek Wonen aangegeven. Grond afkomstig van deze gebieden mag niet overal als wonen grond worden toegepast. Dit is reeds uitgelegd in het vorige hoofdstuk. Lokale gevallen van bodemverontreiniging (ook wel als puntbronnen aangeduid) en bodemvreemd materiaal zijn niet in de kaarten opgenomen. Daarom moet er voorafgaand aan het grondverzet altijd eerst historisch onderzoek plaatsvinden. Versie: 12 november 2012 Pagina 20

29 5.2 Van de kaart uitgezonderde gebieden De door de gemeenten vastgestelde ontgravingskaarten uit de bodemkwaliteitskaart (zie de bijlagen 2) mogen niet als bewijsmiddel van de milieuhygiënische bodemkwaliteit van de toe te passen grond worden gebruikt als deze afkomstig is van: waterbodems; rijkswegen, provinciale wegen en spoorwegen (inclusief wegbermen); lokale gevallen van bodemverontreiniging; een diepte van meer dan 2 meter onder maaiveld. Bij toepassing van schone of verontreinigde grond op landbodems in niet gezoneerde (uitgezonderde) gebieden, geldt het generieke kader van het Besluit, zonder bodemkwaliteitskaart. Onder lokale gevallen van bodemverontreiniging, ook wel verdachte locaties of puntbronnen genoemd, vallen locaties waarvan de lokale bodemkwaliteit afwijkt van de omgeving als gevolg van een lokaal voorkomende bodembedreigende activiteit. De locaties kunnen in allerlei stadia van onderzoek en sanering zijn. De status van deze gevallen wordt bijgehouden door de gemeenten en de Provincie en is te raadplegen op Lokale gevallen van bodemverontreiniging Binnen het gebied zijn (potentiële) gevallen met een lokale bodemverontreiniging aanwezig. Als gevolg van onderzoek en sanering betreft dit een dynamisch bestand en zijn deze gevallen niet opgenomen in de bodemkwaliteitskaart. De gemeenten houden de gegevens bij in hun bodeminformatiesystemen. Daarom moet voorafgaand aan grondverzet altijd bij de gemeente worden nagegaan of er sprake is van een verdachte locatie. Hierbij dient gebruik te worden gemaakt van de checklist die is opgenomen in bijlage 6. Als een locatie verdacht is, moet een verkennend bodemonderzoek conform de NEN5740 worden uitgevoerd om vast te stellen of er sprake is van een lokaal geval van bodemverontreiniging. Indien er bodemvreemd materiaal tijdens een bodemonderzoek op een locatie wordt aangetroffen, zal door middel van analyse van de verdachte bodemmonsters moeten worden bepaald of de bodem lokaal verontreinigd is. In dit geval zal deze grond gescheiden moeten worden ontgraven en gekeurd. Dit zelfde geldt als er tijdens het ontgraven onverwachts bodemvreemd materiaal (of grond met bijvoorbeeld een oliegeur) vrijkomt. Versie: 12 november 2012 Pagina 21

30 Bij puinhoudende grond moet aandacht worden besteed aan de mogelijke aanwezigheid van asbest. Voor asbest gelden afzonderlijke onderzoeksprotocollen. Indien een locatie gesaneerd is, dan zal de eventuele leeflaag in stand moeten worden gehouden. Dit geldt zowel voor de dikte als de kwaliteit. 5.4 De rol van een verkennend onderzoek (NEN5740) Een verkennend bodemonderzoek (NEN5740) geldt niet als bewijsmiddel voor de milieuhygiënische bodemkwaliteit van de toe te passen grond. In-situ partijkeuringen conform NEN 5740 gelden wel als bewijsmiddel (strategie Toets-S, Toets-GR en KEU-I-HE). NEN5740-onderzoeken worden in het kader van het Besluit alleen gebruikt om: te bepalen of er sprake is van een lokaal geval van bodemverontreiniging; de bodemkwaliteit van de ontvangende bodem te bepalen voor gebieden die niet gezoneerd zijn. Om te bepalen of een locatie een lokaal geval van bodemverontreiniging is, worden de maximaal gemeten gehalten getoetst aan de 95-percentielwaarden van de zone waarbinnen deze locatie gelegen is. De 95-percentielwaarden zijn een maat voor de hoogste gehalten die voorkomen binnen de bodemkwaliteitskaart, welke gebaseerd is op de gehalten die zijn aangetroffen op onverdachte locaties. De waarden zijn opgenomen in bijlage 8. In bijlage 9 zijn de bodemkwaliteitszones aangegeven, waarvoor deze waarden bepaald zijn. Indien er geen sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging en de gehalten liggen lager dan de 95-percentielwaarden, dan kan de aangetroffen bodemkwaliteit als gebiedseigen worden beschouwd en mag de bodemkwaliteitskaart (ontgravingskaart) als bewijsmiddel worden gebruikt. Is dit niet het geval dan is de bodemkwaliteitskaart niet van toepassing en moet ontgraven grond worden gekeurd volgens het Besluit dan wel worden afgevoerd naar een erkende verwerker. Door middel van bovengenoemd regionaal beleid wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen lokale gevallen van bodemverontreiniging en de algemene bodemkwaliteit en wordt tevens voorkomen dat partijkeuringen moeten worden uitgevoerd op grond van locaties, waarvan de kwaliteit binnen de marges valt van de algemene bodemkwaliteit van het gebied. Versie: 12 november 2012 Pagina 22