KERNCIJFERS RECREATIE EN TOERISME - GRONINGEN

Transcriptie

1 2017 KERNCIJFERS RECREATIE EN TOERISME - GRONINGEN foto: Marketing Groningen Foto: Marketing Groningen Afdeling ECP mei

2 TOERISME IN GRONINGEN IN ÉÉN OOGOPSLAG Hieronder een kort overzicht van de belangrijkste uitkomsten uit diverse onderzoeken naar toerisme in Groningen. Voor meer achtergrondinformatie wordt verwezen naar de achterliggende notitie Kerncijfers recreatie en toerisme Groningen OVERNACHTINGEN De procentuele ontwikkeling van het totaal aantal overnachtingen naar bestemming Groningen en Nederland (t.o.v. voorgaande jaar) 15 5 Groningen Nederland Bron: CBS-SLA, voorlopige cijfers april 2018 Aantal toeristische overnachtingen van Nederlanders per verblijfsprovincie x Bron: CBS-SLA, voorlopige cijfers april 2018 WERKGELEGENHEID Jaarlijkse werkgelegenheidsgroei (R&T en totaal) t.o.v. het voorgaande jaar (%) Groningen, toerisme banen in vestigingen R&T Totaal R&T sector: 6,2% van de Groninger werkgelegenheid ( banen) -4 Bron: Lisa,

3 VAKANTIES EN BESTEDINGEN 14% 86% vakanties van Nederlanders in Groningen 64,1 miljoen bestedingen tijdens alle vakanties in Groningen vakanties x 158,20 besteding p.p. Groningen +14% (2017 t.o.v. 2016) NL -0,8% (2017 t.o.v. 2016) 56,1 miljoen bestedingen tijdens toeristische vakanties in Groningen vakanties x 161,30 besteding p.p. toeristische vakanties Bron: CVO, 2017 vaste standplaats UITSTAPJES EN BESTEDINGEN UITstapjes van Nederlanders in Groningen Bron: CVTO, 2015 Groningen +8,3% (2017 t.o.v. 2016) NL -2,8% (2017 t.o.v. 2016) 659,7 miljoen bestedingen tijdens uitstapjes in Groningen uitstapjes x p.p. Groningen 0,1% (2015 t.o.v. 2013) NL 37,00 p.p.p.d. (NL: 32,70) 3,2% (2015 t.o.v.2013) 13,89 p.p.p.d. (NL: 14,72) DAGATTRACTIES BEZOEKERSAANTALLEN Holland Casino Landgoed Nienoord Zwemparadijs Tropiquea Fontana Bad Nieuweschans Groninger Museum Vesting Bourtange Klooster Ter Apel Stripmuseum 4 borgen Zeehondencentrum Pb Bron: jaarverslagen dagattracties, provincie Groningen, 2018 BRUG- EN SLUISPASSAGES recreatievaart Groningen, geïndexeerd. 120,0 115,0 110,0 105,0 100,0 95,0 90, Bron: provinciale en gemeentelijke tellingen,

4 KERNCIJFERS RECREATIE EN TOERISME GRONINGEN Inhoudsopgave TOERISME IN GRONINGEN IN ÉÉN OOGOPSLAG INLEIDING EN LEESWIJZER Achtergrond Bronnen Leeswijzer VERBLIJVEN Vakanties van Nederlanders in Groningen Overnachtingen in Groningen Verblijfsduur van Nederlanders in Groningen WERKGELEGENHEID Totale toeristisch-recreatieve werkgelegenheid Werkgelegenheid sector recreatie en toerisme t.o.v. andere sectoren in Groningen BESTEDINGEN Bestedingen tijdens vakanties Bestedingen tijdens uitstapjes in Groningen BEZOEKERSAANTALLEN DAGATTRACTIES BRUG- EN SLUISPASSAGES

5 1. INLEIDING EN LEESWIJZER In deze notitie worden de kerncijfers recreatie en toerisme 2017 in de provincie Groningen weergegeven. Sinds 2013 wordt geen grootschalig onderzoek meer gedaan in opdracht van de provincie Groningen (Toerdata en Toerisme Monitor), maar wordt een select aantal cijfers uit beschikbare landelijke onderzoeken gebundeld voor de Groningse situatie. Hieronder wordt uitgelegd hoe één en ander tot stand is gekomen. 1.1 Achtergrond Tot en met 2012 werden de ontwikkelingen in zowel de vraag- als de aanbodzijde van de toeristische en recreatieve markt in de provincie Groningen in kaart gebracht door middel van eigen onderzoek; onder de noemer Toerdata Noord en later Toerisme Monitor (onderzoek werd uitgevoerd door Stenden/ETFI). In 2012 is geconstateerd dat we als provincie Groningen zelf een beperkte monitoringsvraag hebben, maar dat we het wel belangrijk vinden om de grote lijnen in de ontwikkelingen en trends in de sector te kunnen blijven volgen. Deze beperkte monitoringsvraag komt deels voort uit het feit dat we vinden dat statistieken alleen geen goede indicatie geven van de effecten van ons beleid. Er zijn namelijk meer factoren van invloed op de ontwikkelingen op de toeristische markt dan alleen het provinciaal toeristisch beleid, zoals: conjunctuur, kwaliteit van het aanbod, het weer en calamiteiten. Daarnaast kon het in opdracht van de provincie uitbrengen van de Toerisme Monitor grotendeels gezien worden als een service aan derden (gemeenten, Recron, studenten en onderzoekers). Wij zien de rol van kennisinstituut op dit moment niet als taak van de provincie Groningen. Toch vinden we het wel belangrijk om de grote lijnen in de ontwikkelingen en trends in de sector te kunnen blijven volgen. Dit omdat de provincie Groningen de sector recreatie en toerisme helpt te versterken en verder te ontwikkelen. Het is een sector die een belangrijke bijdrage levert aan de werkgelegenheid en de verbetering van het vestigingsklimaat in de provincie. De sector heeft in Groningen behoorlijke potentie om verder te groeien. Met dit als uitgangspunten en in het achterhoofd dat iedere statistiek zijn voor- en nadelen heeft is ervoor gekozen om vanaf 2013 gebruik te maken van beschikbare landelijke cijfers en deze zelf voor Groningen samen te vatten en te bundelen. Vanaf 2013 brengen we jaarlijks een notitie uit onder de naam: Kerncijfers recreatie en toerisme - Groningen. Hierin worden de volgende gegevens weergegeven: de ontwikkeling van het aantal toeristische overnachtingen van Nederlanders in Groningen en in vergelijking met andere provincies en Nederland als totaal (vanaf 2016 worden ook overnachtingen van buitenlanders weergegeven); indicatie van het aantal bezoekers van dagattracties; ontwikkeling werkgelegenheid en vergelijking met andere provincies en Nederland als totaal; bestedingen dag- en verblijfsrecreatie; ontwikkeling vaarrecreatie d.m.v. o.a. registratie brug- & sluispassages. Met het vaststellen van de Toerisme-Visie is er een monitoringsvraag toegevoegd. In de Toerisme-Visie is opgenomen dat het provinciale toeristische beleid wordt gemonitord door de ontwikkeling te volgen van het aantal toeristische overnachtingen in de provincie Groningen. Het streven is om deze ten minste op het niveau van de landelijke ontwikkeling te houden. Het gaat hierbij dus om overnachtingen van Nederlanders en buitenlanders. 1.2 Bronnen Bij het samenstellen van deze notitie is gebruik gemaakt van de volgende (landelijke) bronnen: Continu Vakantie Onderzoek (CVO) 2017 en Continu VrijeTijdsonderzoek (CVTO) (NBTC NIPO), CBS Statistiek LogiesAccommodaties (SLA), Provinciaal Werkgelegenheidsregister (LISA) en de provinciale en gemeentelijke brug- en sluistellingen. Een groot voordeel van het gebruik maken van landelijke cijfers is dat deze goed vergelijkbaar zijn met andere provincies en Nederland als totaal. Nadelen zijn dat we minder zicht hebben op: regionale ontwikkelingen binnen de provincie, het aanbod en de capaciteit van bedrijven en daarmee de bezettingsgraden, kleine ondernemingen en de verschillende segmenten verblijfsrecreatie. 1.3 Leeswijzer De monitoringsvragen die we als provincie hebben worden per paragraaf behandeld. Bovenaan iedere paragraaf wordt de monitoringsvraag genoemd en wordt aangegeven waar de cijfers vandaan komen die in die paragraaf gebruikt zijn. In paragraaf 2 komen de overnachtingen in Groningen aan de orde. Paragraaf 3 beschrijft de ontwikkeling van de werkgelegenheid van de R&T sector in de provincie Groningen. In paragraaf 4 wordt ingegaan op de bestedingen van Nederlanders in Groningen. In paragraaf 5 wordt de ontwikkeling van de bezoekersaantallen van een aantal grote dagattracties in de provincie weergegeven. Tot slot worden in paragraaf 6 de brug- en sluispassages van recreatievaartuigen in beeld gebracht. 4

6 2. VERBLIJVEN Monitoringsvraag: de ontwikkeling van het totaal aantal overnachtingen in Groningen en in vergelijking met andere provincies en Nederland als totaal. Voor de cijfers in dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van het CVO - vakantiejaar 2017 (NBTC NIPO) en de SLA 2017 (CBS). Het CVO is gehouden onder een representatieve steekproef van 8253 Nederlanders in de periode 1 oktober september Er zijn gedurende deze periode 4 metingen geweest, waarin wordt gevraagd naar vakantiegedrag over de 3 maanden daaraan voorafgaand. Buitenlandse gasten en hun overnachtingen en bestedingen zijn dus niet meegenomen in dit onderzoek. In de SLA van het CBS zijn cijfers beschikbaar over het totaal aantal overnachtingen (dus Nederlanders en buitenlanders). Maar in de steekproef die het CBS gebruikt worden bepaalde logiesvormen buiten beschouwing gelaten of wordt een ondergrens van aantal slaapplaatsen gehanteerd. Dit doet minder recht aan de Groningse situatie, waar veel kleinschalige bedrijven zijn. 2.1 Vakanties van Nederlanders in Groningen Grafiek 1: vakanties in Groningen 14% 86% vakanties van Nederlanders in Groningen Bron: CVO, 2017 toeristische vakanties vaste standplaats In 2017 hebben Nederlanders circa vakanties 1 in Groningen doorgebracht. Het gaat om toeristische vakanties (86%) en vaste standplaats vakanties (14%) van Nederlanders in Groningen. Hiermee is het totaal aantal vakanties dat Nederlanders in 2017 hebben doorgebracht in Groningen met 8,3 % toegenomen ten opzichte van Het aantal vakanties van Nederlanders in Nederland als totaal is nagenoeg gelijk gebleven (0,1%). Alleen in de provincies Drenthe, Zuid-Holland, Zeeland en Flevoland is het aantal vakanties van Nederlanders gedaald. Als we alleen kijken naar het aantal toeristische vakanties van Nederlanders in Groningen zien we dat dit in 2017 met 6,7% is gestegen t.o.v (CVO, 2017). Ter vergelijking: Nederland -1%. 2.2 Overnachtingen in Groningen In vorige edities van de notitie kerncijfers werd voor deze paragraaf gebruik gemaakt van gegevens uit het Continu Vakantie Onderzoek (NBTC.NIPO). Het CVO levert echter alleen inzicht in het vakantiegedrag van Nederlanders. In de Toerisme-Visie is opgenomen dat het provinciale toeristische beleid wordt gemonitord door de ontwikkeling te volgen van het totaal aantal toeristische overnachtingen in de provincie Groningen. Het gaat hierbij dus om overnachtingen van Nederlanders en buitenlanders. Het streven is om deze ten minste op het niveau van de landelijke ontwikkeling te houden. Daarom wordt nu gebruik gemaakt van de cijfers uit de CBS-Statistiek Logies Accommodaties (SLA). De cijfers van het CBS zijn voorlopig, de definitieve cijfers worden in mei 2018 gepubliceerd. De cijfers in het CVO en de SLA zijn gebaseerd op verschillende onderzoeksmethoden. Het CBS-onderzoek is opgezet vanuit de aanbodkant, terwijl in het CVO-onderzoek de consument wordt ondervraagd. Verder worden bij het CBS-onderzoek bepaalde categorieën logiesaccommodaties niet meegenomen. Dit levert dus andere absolute gegevens op. De CBS-cijfers kunnen dus op geen enkele manier vergeleken worden met de CVO-cijfers. Daarnaast is het van belang te benadrukken dat de toeristische branche, meer dan veel andere economische sectoren, te maken heeft met bepalende zaken waar de overheid geen invloed op heeft (bv. weer en calamiteiten, zie ook pag. 4, 1.2. De CBS-cijfers laten het onderstaande beeld zien (tabel 1). 1 Definitie vakantie: Elk verblijf buiten de eigen woning voor ontspanning of plezier met tenminste 1 overnachting. Het werkelijk aantal doorgebrachte vakanties wordt op basis van de 'vakantieparticipatie' en de 'vakantiefrequentie' berekend. Bij vakantieparticipatie gaat het om de personen die op vakantie zijn geweest: de vakantieganger. De vakantiefrequentie drukt het gemiddelde aantal vakanties per jaar per vakantieganger uit. 5

7 Tabel 1: (de ontwikkeling van het) aantal overnachtingen totaal (NL + buitenland) (t.o.v. jaar eerder) ('13 t.o.v. '12) 2014 ('14 t.o.v. '13) 2015 ('15 t.o.v. '14) 2016 ('16 t.o.v. '15) 2017 ('17 t.o.v. '16) Groningen (+11,1%) (-0,3%) (+13,2%) (-2,8%) (+7,2%) Nederland (+3,4%) (+3,8%) (+3,8%) (+2,6%) (+5,3%) Bron: CBS-SLA, voorlopige cijfers april 2018 Grafiek 2: Totaal aantal overnachtingen per verblijfsprovincie (x1.000) Bron: CBS-SLA, voorlopige cijfers april 2018 Grafiek 3: De procentuele ontwikkeling van het totaal aantal overnachtingen naar bestemming Groningen en Nederland (t.o.v. voorgaande jaar) Bron: CBS-SLA, voorlopige cijfers april 2018 Groningen Nederland De ontwikkeling van het aantal toeristische overnachtingen ten opzichte van 2016 loopt Groningen voor (+7,2%) op de ontwikkeling van Nederland als geheel, waar het aantal toeristische overnachtingen met 5,3% is gestegen (van ca toeristische overnachtingen in 2016 naar ca in 2017). Alleen de provincie Noord-Brabant liet een daling in het aan tal toeristische overnachtingen zien. 6

8 2.3 Verblijfsduur van Nederlanders in Groningen Zowel het aantal korte (2-4 dagen) als het aantal lange (9+ dagen) vakanties is gestegen (resp. met 14,3% en met 24%). Het aantal middellange vakanties (5-8 dagen) is gedaald (-9,7%). In grafiek 4 valt de verdeling af te lezen van het aantal vakanties naar verblijfsduur. Hier zijn zowel de toeristische als de vaste standplaatsvakanties meegeteld. Grafiek 4: Verdeling aantal vakanties naar verblijfsduur (toeristische en vaste standplaatsvakanties) Nederland Groningen 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2-4 dgn 5-8 dgn 9 dgn Bron: CVO, 2017 De totale verblijfsduur in Nederland in dagen is gestegen met 3,5% ten opzichte van 2016 (circa 112 miljoen dagen in 2017 tegenover 108 miljoen dagen in Ook in Groningen is de totale verblijfsduur in dagen gestegen (met 8,2%, ca. 2,11 miljoen dagen in 2017 tegenover 1,95 miljoen dagen in 2016). Dit na een aantal jaren van lichte daling. Voor Nederland als geheel geldt dat het gemiddelde aantal overnachtingen van Nederlanders per toeristische vakantie ten opzichte van 2016 enigszins is gestegen (van 5,2 nachten in 2016 naar 5,4 nachten in 2017). Voor Groningen is het gemiddelde aantal nachten per vakantie gelijk gebleven (4,2 nachten). 7

9 3. WERKGELEGENHEID Monitoringsvraag: De ontwikkeling van de werkgelegenheid in de sector recreatie en toerisme in de provincie Groningen en in vergelijking met Nederland als totaal Voor de cijfers in deze paragraaf is gebruik gemaakt van LISA, LISA is een databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. LISA krijgt haar gegevens aangeleverd uit het provinciaal werkgelegenheidsregister. Bij de berekening van de werkgelegenheid in de sector toerisme en recreatie wordt een landelijk ontwikkelde methodiek gebruikt, de zogenaamde landelijke standaard. Bij deze methodiek worden niet alle SBI-codes volledig meegeteld, maar er wordt gewerkt met wegingsfactoren die aangeven voor hoeveel procent iedere SBI-code meetelt. Dit omdat een aantal SBI-codes slechts een zijdelingse relatie hebben met de sector R&T. Het LISA-bestand is een dynamisch bestand; dat betekent dat het jaarlijks met terugwerkende kracht wordt aangepast. 3.1 Totale toeristisch-recreatieve werkgelegenheid In 2017 waren er in Groningen bij vestigingen banen (tabel 2) in de toeristisch-recreatieve sector (fulltime en parttime). In 2017 zijn er 180 vestigingen bijgekomen t.o.v Tabel 2: Ontwikkeling werkgelegenheid (full- en parttime) recreatie en toerisme Groningen, Fulltime en parttime banen Groningen Nederland cultuur, recreatie en amusement detailhandel/groothandel horeca logiesverstrekking overig sport vervoer TOTAAL R&T sector TOTAAL werkgelegenheid % R&T 5,7 % 5,8% 5,8% 6,0% 6,2% 6,7% Bron: LISA, 2018 De totale werkgelegenheid is in de provincie Groningen met 2,2% toegenomen ten opzichte van Voor Nederland ligt dit percentage op 1,5%. De werkgelegenheid in de sector R&T in Groningen is met 5,4% gestegen (grafiek 5) ten opzichte van Met dit percentage is de procentuele groei van de werkgelegenheid in de R&T sector in Groningen groter dan Nederland totaal, waar de werkgelegenheid in de sector met 2,6% is toegenomen. Grafiek 5: Jaarlijkse werkgelegenheidsgroei (R&T en totaal) t.o.v. het voorgaande jaar (%) Groningen, R&T Totaal Bron: Lisa,

10 3.2 Werkgelegenheid sector recreatie en toerisme t.o.v. andere sectoren in Groningen Om het belang van de sector R&T voor wat betreft de werkgelegenheid weer te geven is in onderstaande grafiek de omvang van de sector weergegeven in vergelijking met andere sectoren. Uit grafiek 6 valt af te lezen dat de sector R&T met een aandeel van 6,2% groter is dan bijvoorbeeld de sector landbouw (3,1%) en iets kleiner dan de overheid (6,4%). (De sector recreatie en toerisme is samengesteld uit onderdelen van de andere sectoren die met blauwe balkjes in de grafiek zijn weergegeven. De balkjes samen tellen dus niet op tot 100). Grafiek 6: werkgelegenheid sector R&T afgezet tegen andere sectoren in Groningen, % 15% 10% 5% 0% Bron: LISA, BESTEDINGEN Monitoringsvraag: bestedingen dag- en verblijfsrecreatie. De cijfers in deze paragraaf voor bestedingen tijdens vakanties zijn afkomstig uit het Continu Vakantie Onderzoek 2017 (CVO) en voor bestedingen tijdens uitstapjes komen uit het Continu VrijeTijds Onderzoek 2015 (CVTO), beide van het NBTC NIPO. De onderzoeksperiode van het CVTO liep van 1 januari 2015 t/m 31 december Het CVTO wordt niet jaarlijks uitgevoerd. Voor 2017 zijn geen nieuwe gegevens beschikbaar. In 2018 wordt weer een CVTO uitgevoerd. De resultaten hiervan komen eind mei 2019 beschikbaar. De steekproeven van het CVTO zijn afkomstig uit TNS NIPObase; het access panel van TNS NIPO (database van ruim personen, die via hun eigen pc meewerken aan allerlei vormen van onderzoek). Wekelijks werd een netto ad-hoc steekproef van zo n 375 personen (representatief voor de Nederlandse bevolking) getrokken uit de database. De respondenten beantwoordden vragen over hun vrijetijdsgedrag in de week voorafgaand aan de enquête. In totaal zijn er in 52 metingen van respondenten gegevens over activiteiten verzameld. Om ook op jaarbasis uitspraken te kunnen doen over de deelname van de Nederlandse bevolking aan diverse activiteiten werd aanvullend één keer bij personen de participatie en frequentie voor alle te onderscheiden activiteiten gemeten. 9

11 4.1 Bestedingen tijdens vakanties 56,1 miljoen bestedingen tijdens toeristische vakanties in Groningen vakanties x 161,30 besteding p.p. Groningen + 8,3% (2017 t.o.v. 2016) NL - 2,8 % (2017 t.o.v. 2016) Groningen: 37,00 p.p.p.d. Bron: CVO, 2017 NL: 32,70 p.p.p.d. Tellen we ook de vaste standplaats vakanties mee dan is er door Nederlanders in 2017 in Groningen circa 64,1 miljoen besteed. Dit is 14% meer dan de circa 56,2 miljoen in In Nederland totaal zijn de bestedingen tijdens alle vakanties met 0,8% gedaald ten opzichte van De gemiddelde besteding per persoon tijdens alle vakanties in Groningen is 158,20. In totaal is in 2017 tijdens toeristische vakanties in Groningen 56,1 miljoen besteed door Nederlandse vakantiegangers ( * 161,30 p.p.). Dit is 8,3% meer dan in 2016 (ca. 51,8 miljoen). In Groningen zijn de bestedingen tijdens toeristische vakanties ten opzichte van 2016 gestegen (+8,3%), terwijl het landelijke beeld een daling laat zien (-2,8% t.o.v. 2016). Gemiddeld werd tijdens een toeristische vakantie in Groningen in ,30 per persoon besteed. Dit komt neer op gemiddeld 37,00 per persoon per dag. Dit ligt boven het landelijk gemiddelde van 32,70 per persoon per dag. 64,1 miljoen bestedingen tijdens alle vakanties in Groningen vakanties x 158,20 besteding p.p. Groningen + 14% (t.o.v. 2016) NL - 0,8% (t.o.v. 2016) Bron: CVO, 2017 Grafiek 7: Bestedingen: verdeling per kostensoort per persoon aan toeristische vakanties in Groningen Bron: CVO, Bestedingen tijdens uitstapjes in Groningen vervoer naar bestemming verblijf vervoer op bestemming horeca excursies/entree winkels overig In de landelijke standaard voor het bepalen van de economische betekenis van dagrecreatieve activiteiten is ervoor gekozen om - in aansluiting op de in Europa gehanteerde afbakening - een ondergrens van twee uur (incl. voor- en natransport) te hanteren en deze 'uitstapjes' te noemen. De definitie van een uitstapje luidt dan als volgt: een recreatieve activiteit die buiten de eigen woning wordt ondernomen en waarbij men minimaal twee uur van huis is (inclusief reistijd) of een combinatie van twee 659,7 miljoen bestedingen tijdens uitstapjes in Groningen uitstapjes x 13,89 p.p. Groningen + 0,1% (2015 t.o.v. 2013) NL - 3,2% (2015 t.o.v.2013) Groningen: 13,89 p.p.p.d. NL: 14,72 Bron: CVTO, 2015 of meer activiteiten die langer dan twee uur duurt. Bezoeken aan familie of kennissen zijn geen uitstapjes. Zoals in de inleiding van paragraaf 4 is vermeld is in 2017 geen CVTO uitgevoerd. Er zijn ten opzichte van 2015 dus geen nieuwe gegevens beschikbaar. Daarom zijn hier de cijfers van 2015 nogmaals weergegeven. Nederlanders hebben in uitstapjes gemaakt in Groningen. Gemiddeld werd tijdens deze uitstapjes 13,89 per persoon uitgegeven. Dit bedrag ligt 0,83 onder het landelijk gemiddelde ( 14,72). De totale directe bestedingen aan uitstapjes in Groningen in 2015 zijn 659,7 miljoen. 10

12 5. BEZOEKERSAANTALLEN DAGATTRACTIES monitoringsvraag: indicatie van aantal bezoekers dagattracties. Om een indruk te krijgen van de bezoekersaantallen aan dagattracties is een selectie gekozen van de best bezochte attracties uit de Toerisme Monitor, het onderzoek dat tot 2012 voor Groningen werd uitgevoerd. De cijfers zijn verkregen via de websites van een aantal grote dagattracties in de provincie of door ze rechtstreeks te benaderen en via de website In verband met de brand van 27 augustus 2017 bij het Holland Casino Groningen zijn deze bezoekcijfers niet opgevraagd. Tabel 3: Bezoekcijfers van enkele grote dagattracties in Groningen, Holland Casino Groningen *n.b. geschat: *n.b. geschat: Landgoed Nienoord (excl. Borg) ** *** Zwemparadijs Tropiqua Fontana Resort Bad Nieuweschans Groninger Museum Zeehondencentrum Pieterburen Stichting Vesting Bourtange Klooster Ter Apel Nederlands Stripmuseum borgen, waarvan: Nienoord Menkema Landgoed Fraeylemaborg Verhildersum TOTAAL **** **** Bron: : provincie Groningen, : www. erfgoedpartners.nl, *niet beschikbaar: Holland Casino heeft in verband met een privatiseringsronde het bezoekersaantal 2016 niet openbaar gemaakt; i.v.m. de brand van 27 augustus 2017 bij het Holland Casino Groningen zijn de bezoekersaantallen niet opgevraagd. ** begin 2016 is het zwemkasteel 5 weken gesloten geweest i.v.m. een verbouwing. *** Vooralsnog is voor 2017 gerekend met een vierjarig gemiddeld. Het bezoekcijfer is in de meivakantie opgevraagd, zodra het bezoekcijfer binnen is wordt dit verwerkt. ****Door het ontbreken van het bezoekersaantal 2015 en 2016 aan het Holland Casino Groningen geeft het totaal aantal bezoekers aan alle dagattracties een vertekend beeld. Om toch een indicatie te geven is voor 2016 gerekend met het gemiddelde aantal bezoekers aan het Holland Casino over de jaren : gemiddeld bezoekers. Voor 2017 is dit getal vermenigvuldigd met 0,75, aangezien de brand na ¾ jaar plaatsvond. Alle dagattracties samen hebben bezoekers verwelkomd. Dat is minder dan vorig jaar, maar te verklaren omdat 1 van de attracties slechts ¾ jaar bezoekers kon ontvangen. Op het Groninger Museum, het Nederlands Stripmuseum en borg Verhildersum en logischerwijs Holland Casino Groningen na hebben alle dagatrracties in 2017 meer bezoekers ontvangen dan in BRUG- EN SLUISPASSAGES Monitoringsvraag: ontwikkeling vaarrecreatie d.m.v.. brug- & sluispassages. Ieder jaar wordt bij verschillende bruggen en sluizen in de provincie Groningen het aantal passerende recreatievaartuigen (deels handmatig) geregistreerd (tabel 5, p.12). Voor 2017 was de telperiode 1 mei tot en met 30 september (tenzij anders vermeld). Bij de sluizen worden alle recreatievaartuigen geteld die de sluis passeren, bij de beweegbare bruggen alleen de vaartuigen die een geopende brug passeren (sloepen die onder de gesloten brug door kunnen varen worden bijvoorbeeld niet meegerekend). Sinds 2012 worden ook gegevens opgevraagd bij gemeenten om een beeld te krijgen over het aantal passages op de route van Turfvaart naar Toervaart (Zuidlaardermeer - Stadskanaal - Ter Apel). Een telpunt rondom het vaargebied Winsum/Onderdendam ontbrak, daarom worden sinds 2016 ook gegevens opgevraagd van de Zijlvesterbrug te Bedum bij het kruispunt Onderdendam. Aangezien dit jaar niet voor alle telpunten de (complete) gegevens zijn aangeleverd is het moeilijk om aan te geven of het aantal passages is gedaald of gestegen (zie ook voetnoot 2 en 3). Volgens de beschikbare cijfers is het totaal aantal passages gedaald met waarnemingen. Om hier een realistischer inschatting van te maken is voor de bruggen en sluizen waarvan de cijfers niet compleet zijn 11

13 een meerjarig gemiddelde gebruikt. Op basis hiervan schatten we in dat het aantal passages in 2017 met ongeveer 981 gedaald is ten opzicht van 2016 ( - 1,4%). De Robbengatsluis bij Lauwersoog is al jaren het drukste passagepunt. Het aantal passages bij deze sluis is in 2017 iets gedaald ten opzichte van Bij de Dorkwerdersluis is de grootste stijging van het aantal passages waargenomen: 432 passages meer dan in Bij 8 van de 25 telpunten is een stijging van het aantal passages waargenomen. Het aantal waargenomen passages bij de Groevesluis-Noord is met het grootste aantal gedaald: 684 passages minder dan in Op het traject van 'Van Turfvaart naar Toervaart' zijn iets meer passages waargenomen (+48) dan vorig jaar. In grafiek 8 is de ontwikkeling van tien passagepunten in Groningen weergegeven over de periode Tabel 4: Brug- en sluistellingen, mei-september , incl. ontwikkeling '17 t.o.v. '16 nr. op kaart /- ('17 t.o.v. '16) 1. Brug Roodehaan Groevesluis-Noord Groevesluis-Zuid Dorkwerdersluis Eexterbrug **814 * gem: * geschat: Euvelgunnerbrug Farmsum zeesluis Gaarkeuken Hunsingosluis (Zoutkamp) Kinderverlatenbrug (Hoendiep) Lauwersoog (Robbengatsluis) Meedenerbrug ***1.090 ** ****1.030 * gem:852 * geschat: Oostersluis Eelderbrug Rengersbrug Boterdiepbrug *****153 gem:288 * geschat: Slochtersluis ***224 ***229 *** Hoendiep (Briltil) (Fanerbrug) **80 ** Eurobrug (centrum Stadskanaal) Traject Zuidlaardermeer Bareveld/Hoogezand/Veendam TOTAAL gem: geschat: Gemeente Westerwolde 8 e verlaat (naar Emmer-Compascuum) 7 e verlaat (naar Duitsland) 6 e verlaat (naar Groningen) Ruiten Aa kanaal: aantal x gebruik sluis * 25. Zijlvesterbrug (Bedum) * * * Bron: provinciale en gemeentelijke tellingen ¹kaartnummer: zie bijgevoegde kaart voor locatie brug of sluis *geen data bekend ** telperiode: 1 mei tot en met eind augustus *** telperiode: 1 april tot en met eind september **** telperiode: 1 juni tot en met eind september ***** telperiode mei, juli en augustus * 2 Om een reëlere inschatting te kunnen maken of het aantal passages gestegen of gedaald is ten opzichte van 2016 is voor een aantal telpunten waar gegevens ontbraken gebruik gemaakt van een vierjarig gemiddelde. 3 Op basis het vierjarig gemiddelde is de geschatte stijging of daling van het aantal passages voor een aantal telpunten weergegeven 4 Dit getal is niet te vergelijken met de totalen van voorgaande jaren: Voor 1 telpunt ontbreken de gegevens voor twee maanden en voor twee telpunten zijn voor 2017 helemaal geen gegevens beschikbaar. 5 Dit getal is de optelling van alle bekende verschillen en niet berekend door het totaal van 2016 af te trekken van het totaal van Voor 2017 zijn immers niet van alle telpunten gegevens bekend. Zie voetnoot 2. 12

14 Kaart 1: locaties telpunten LEGENDA 1. Brug Roodehaan 2. Groevesluis-Noord 3. Groevesluis-Zuid 4. Dorkwerdersluis 5. Eexterbrug 6. Euvelgunnerbrug 7. Farmsum zeesluis 8. Gaarkeuken 9. Hunsingosluis (Zoutkamp) 10. Kinderverlatenbrug (Hoendiep) 11. Lauwersoog (Robbengatsluis) 12. Meedenerbrug 13. Oostersluis 14. Eelderbrug 15. Rengersbrug 16. Boterdiepbrug 17. Slochtersluis 18. Hoendiep (Briltil) (Fanerbrug) 19. Eurobrug (centrum Stadskanaal) 20. Traject Zuidlaardermeer-Bareveld/Hoogezand/Veendam e verlaat (naar Emmer-Compascuum) 7 e verlaat (naar Duitsland) 6 e verlaat (naar Groningen) Ruiten Aa kanaal: aantal x gebruik sluis 25. Zijlvesterbrug (Bedum) 14

15 Grafiek 8: Ontwikkeling van het aantal passages van recreatievaartuigen bij een aantal passagepunten ( ) Bron: provinciale tellingen en gemeentelijke tellingen, Boterdiepbrug: gegevens over juni en september ontbreken Lauwersoog brug Roodehaan Farmsum Zeesluis Oostersluis Boterdiepbrug Rengersbrug De Groeve Zuid Hoendiep (Briltil) Eurobrug Zuidlaardermeer- Veendam In grafiek 9 is de ontwikkeling van het totaal aantal passages, waarvan gegevens bekend zijn over alle vijf jaren, geïndexeerd weergegeven (basisjaar=2012). Over de afgelopen vijf jaar was het beeld eerst redelijk stabiel. In 2015 is een voorzichtige stijging ingezet. In 2016 is het aantal passages fors gestegen. Grafiek 9: Brug- en sluistellingen recreatievaart Groningen, geïndexeerd. 120,0 115,0 110,0 105,0 100,0 95,0 90, Bron: provinciale tellingen, LEH mei