Onze Oud Hagenaar! Geschreven door drs. F.W. Hofstra stichting De Ooievaart!
|
|
- Sarah Coppens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onze Oud Hagenaar Geschreven door drs. F.W. Hofstra stichting De Ooievaart foto: Harry Langenberg Hendrina Johanna aan de Bierkade In de historische binnenhaven van de Bierkade ligt een bijzonder schip voor anker. Het is de Hendrina Johanna uit Schepen zoals Hendrina Johanna hebben ruim een eeuw geleden de bouwstenen voor het Vredespaleis naar Den Haag vervoerd en daarmee bijgedragen aan het fundament van Den Haag als internationale stad van Vrede en Recht. Dergelijke vrachtschepen voerde bouwmaterialen aan voor de bouw van de vele wijken die rond 1900 in Den Haag uit de grond zijn gestampt. Stichting de Ooievaart heeft dit schip sinds 2005 in bezit en is bezig het met vrijwilligers terug te brengen in originele staat. De Hendrina Johanna is als museumschip een goede illustratie van een afgesloten, bijzondere periode van zeilend vrachtvervoer van en naar Den Haag. Het schip laat aan bezoekers zien, hoe in de periode van 1905 tot aan de Tweede Wereldoorlog, het schippersleven was, in al zijn facetten en soms ontberingen aldus Pim Oltheten, projectleider en leermeester bij de restauratie. Met haar ligplaats aan de Wagenbrug doet Hendrina Johanna oude tijden herleven. Het is een bepalend element in het stadsgezicht van het centrum van Den Haag. De afmetingen van het schip werden gedicteerd door de Wagenbrug, een vaste brug in het centrum van Den Haag. Deze brug was voor het scheepsverkeer het moeilijkste obstakel voor het bereiken van het centrum met zijn ondiepe water en smalle en lage bruggen. Kon je deze brug nemen, dan lag de vaarweg voor je open mits je goed kon manoeuvreren natuurlijk. Vandaar dat deze schepen ook wel Wagenbruggers werden genoemd. Het type schip heeft dus beperkte afmetingen (max 26 meter lang, 2,4 meter doorvaart hoogte en 4,15 meter breed). Hierdoor was het te vervoeren tonnage gering, tussen de 80 en 100 ton. Daarnaast waren er ook nog onderdelen die je kon verwijderen, zoals de zwaarden of delen die je tijdelijk kon omklappen, zoals de bovenkant van het ankerlier. Het scheepstype is ontstaan rond Wagenbruggers werden in eerste instantie gebouwd als houten rivier zeilschipen. Latere schepen zijn van ijzer, met name die tussen 1905 en 1915 werden gebouwd. Vanaf 1925 stopt de productie. Het vrachtschip verliest dan terrein aan de vrachtwagen, de trein en de grote foto: Roel Wijnants restauratie: de witheet gestookte klinknagel wordt aan de onderkant in het gat gestoken
2 binnenvaarthaven de Laakhaven. Het schip is overigens niet van Haagse makelaardij, maar afkomstig van werven langs grote rivieren in de Gelderse dorpen zoals Dodewaard, Wamel en Doesburg. Wagenbruggers werden door Gelderse schippers gebruikt voor de vrachtvaart op Holland, meestal met steenkolen, turf, bakstenen of andere bouwmaterialen. Hendrina Johanna is een ijzeren Wagenbrugger uit 1905 van de werf in Doesburg, een dorpje aan de uitmonding van de Gelderse IJssel in de Oude IJssel. De opdrachtgever was de steenfabrikant Jan van Sadelhoff uit de gemeente Duiven. Hij voerde de bakstenen en bouwmaterialen aan voor het Vredespaleis en de vele laat 19e eeuwse wijken. De bakstenen werden gemaakt van rivierklei dat uit de uiterwaarden werd gewonnen. In het oostelijk deel van ons land stonden aan de rivieren veel steenfabrieken. De eigenaren van de Hagenaars kwamen dan ook vaak uit dit gebied. Het maken van baksteen was zware handarbeid. Rivierklei werd in een vorm gedrukt en vervolgens gebakken. Tot 1889 is 40 % van de arbeiders vrouw of kind. Kinderen van acht jaar of jonger werken in de zomer soms 16 uur per dag. Vierjarigen worden aan het werk gezet om stenen te stapelen en vrouwen verplaatsen kruiwagens met tot 80 kilo aan steen. foto: Roel Wijnants Restauratie: op de werf in Rotterdam Voor ondernemers als Sadelhoff was er werk genoeg in Den Haag. Er was rond de eeuwwisseling een ongekende bouwlust. Het inwonertal van Den Haag groeide explosief. In 1870 telde de stad inwoner, 30 jaar later was dit aantal verdubbeld. De landbouwcrisis en de ingebruikname van de stoommachine en de daarmee gepaard gaande industrialisatie zorgde voor een enorme toeloop van goedkope arbeidskrachten. In deze tijd zijn wijken als de Schilderswijk, Stationsbuurt, Het Regentessekwartier, de uitleg van het Zeeheldenkwartier en de Archipelbuurt ontstaan. De bevoorrading van deze bouwvlijt werd gedaan door Wagenbruggers.
3 Rijken bouwden meestal op het zand, armeren werden gehuisvest op het veen. De veenachtige bodem moest vaak met zand worden opgehoogd om de grond bouwrijp te maken, vandaar dat diverse aannemers zich gingen toeleggen op de zandwinning van duinzand van de Scheveningse duinen en op de strandwal nabij de Waldeck Pyrmontkade. Soms ging het om grote bedrijven waar meer dan 100 arbeiders werkten. Voor de afzanderij werd gebruik gemaakt van het Verversingskanaal, gegraven in 1888 om het grachtenwater te verversen en van nieuwe kanalen die speciaal voor de zandhandel werden gegraven, zoals het kanaal bij de Waldeck Pyrmontkade. aquarel van afzanderij Scheveningen Anton Mauve Gemeentemuseum Den Haag Enerzijds voeren schepen met duinzand uit dit gebied, anderzijds werden dezelfde kanalen later gebruikt voor het aanvoeren van de bouwmaterialen voor de bouw van de omliggende wijken en de bouw van het Vredespaleis tussen 1907 en De route die de Hagenaar naar het Vredespaleis volgde is nog goed in het hedendaagse Den Haag te zien. Vanaf de 17e eeuwse Singelsgracht bij de Westermolens ging de Wagenbrugger ter hoogte van de Veenkade over het kanaal van de Waldeck Pyrmontkade, dat sinds 1959 Draaikom bij Andries Bickerweg, Groot Hertoginnelaan en Alexander Gogelweg gedeeltelijk ondergronds loopt.
4 Net voorbij de Groot Hertoginnelaan maakt de waterweg een scherpe bocht. Bij de Andries Bickerweg is een draaikom te zien, die de schepen gebruikten om te keren. Verderop, net achter het Vredespaleis is nog zo n draaikom te zien, nu een fraaie vijver met fontein. Zwaaikommen en kanalen bij Vredespaleis. Gezicht op Den Haag vanuit het noordwesten uit 1843 door Bartholomeus Johannes Op het Gezicht op Den Haag vanuit het noordwesten uit 1843 door Bartholomeus Johannes van Hove uit het Haags Historisch Museum zijn de waterstructuren en de afzanderij in dit gebied goed te zien zijn. Dit stadsgezicht is ruim 60 jaar voor de bouw van het Vredespaleis geschilderd. Uit de slootjes zijn uiteindelijk de grachten en de zwaaikommen ontstaan die bij de bouw van het Vredespaleis in gebruik waren. Er bestaat een prachtig verklarend filmpje van het Haags Historisch Museum: Nadat de Carnegiestichting het ontwerp van de Franse architect Louis Marie Cordonnier in 1905 uitgekozen had tot winnaar van de ontwerpwedstrijd werd in 1907 de eerste steen gelegd voor het Vredespaleis, een bakstenen paleis op een plint van Belgisch natuursteen in de behoudende neorenaissancistische stijl. Vanaf die tijd tot de ingebruikname van het gebouw in 1913 voeren ondernemers als Sadelhoff af- en aan met bakstenen en andere bouwmaterialen. Deze werden vervolgens in kruiwagens overgeladen en het bouwterrein opgereden door de vele arbeiders en de schippersfamilies. Mogelijk is er een direct verband tussen de bouw van het schip en de opdracht tot levering van de bouwmaterialen van Sadelhoff aan de aannemers van het Vredespaleis. De Carnegiestichting had voor de inrichting ook veel Haagse firma s gecontracteerd. Zo heeft de plateelbakkerij Rozenburg tegeltableaus en Vredesvazen geleverd en werd de Koninklijke Meubelfabriek van H.P. Mutters en de meubelproducent Pander betrokken bij de inrichting. De
5 fabrieken stonden langs de Singelsgrachten van Den Haag en de goederen werden veelal naar het Vredespaleis vervoerd door schepen. Zeker hebben Wagenbruggers daarbij ook een rol gespeeld. Hendrina Johanna varend monument Op 12 september 2014 is de monumentenstatus voor de Hagenaar Hendrina Johanna (1905) overhandigd door de wethouder Joris Wijsmuller. Een schip kan een varend monument worden als het ouder is dan vijftig jaar en een Nederlandse ligplaats heeft of onder Nederlandse vlag vaart. Een eis is dat het meer dan vijftig jaar geleden beeldbepalend is geweest voor de Nederlandse wateren of typerend is voor de ontwikkeling van de Nederlandse scheepsbouw. Hendrina Johanna is gerestaureerd naar de maatstaven van het Havenmuseum in Rotterdam. De wimpel wordt in bruikleen verstrekt aan eigenaren van schepen die als Varend Monument zijn ingeschreven in het Nationaal Register Varende Monumenten. Onze Hagenaar behoort nu tot deze vloot. Op de website van de Stichting Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen staat de lijst van varende monumenten, waar zij aan is toegevoegd Nieuwsgierig geworden naar de Hendrina Johanna? Ze is elke dinsdag op verzoek te bezichtigen. Interesse? foto: Harry Langenberg
Museumboot Hendrina Johanna (Hagenaar)
Museumboot Hendrina Johanna (Hagenaar) Inleiding In de historische binnenhaven aan de Bierkade bij de Wagenbrug ligt een bijzonder schip voor Den Haag; de Hendrina Johanna. Stichting De Ooievaart heeft
Nadere informatieHet Stadskanaal, bevaren door houten en ijzeren schepen
Het Stadskanaal, bevaren door houten en ijzeren schepen Het laatste stuk onontgonnen gebied in het zuid-oosten van de provincie Groningen was niet in handen van de provincie maar van de stad Groningen.
Nadere informatieLesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO MAASVLAKTE 2 De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom komt er een nieuw stuk haven: Maasvlakte
Nadere informatieNaam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Nadere informatieHAGENAAR HENDRINA JOHANNA 1905 VERZET HAAR BAKENS: VAN RESTAURATIEPROJECT TOT MUSEALE INRICHTING
HAGENAAR HENDRINA JOHANNA 1905 VERZET HAAR BAKENS: VAN RESTAURATIEPROJECT TOT MUSEALE INRICHTING INLEIDING MUSEUMBOOT HENDRINA JOHANNA 1905 DEN HAAG In de historische binnenhaven aan de Bierkade bij de
Nadere informatieCriteria voor opname in het Register Varend Erfgoed Nederland Bijlage Vc /1
Stichting Federatie Varend Erfgoed Nederland t.a.v. Het Register p/a: Het Scheepvaartmuseum Amsterdam Postbus 15443, 1001 MK Amsterdam e-mail: registerbeheer@hotmail.com Telefoon Register (tijdelijk):
Nadere informatieNaam HAVEN ROTTERDAM import en export
Naam HAVEN ROTTERDAM import en export Als er één plek is die duidelijk maakt waarom Nederland in de moderne tijd zo n belangrijk handelsland is, dan is het Rotterdam wel. De haven ligt in de delta van
Nadere informatieX BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2
X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN MAASVLAKTE 2 X De haven van Rotterdam x werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom
Nadere informatieHOFSTEDE BOUWLUST: UNIEK, 17de EEUWS & BIJZONDER LUXE EN COMPLEET GERESTAUREERD BOVENBERG BERGAMBACHT
HOFSTEDE BOUWLUST: UNIEK, 17de EEUWS & BIJZONDER LUXE EN COMPLEET GERESTAUREERD BOVENBERG 54-58 BERGAMBACHT HOFSTEDE BOUWLUST ECHT UNIEK! Uniek. Het wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt in advertenties
Nadere informatieVan veen en turf LES2
Van veen en turf Docentenhandreiking Van veen en turf Samenvatting In deze les leren de leerlingen het beroep van cartograaf kennen. Een cartograaf is iemand die kaarten maakt. Kaarten zijn plattegronden
Nadere informatieBPR, geluidseinen, lichten 28 februari 2017
BPR, geluidseinen, lichten 28 februari 2017 vraag 1) Wie is de gezagvoerder van een sleep met een gesleept vaartuig? A. de schipper van de sleepboot B. de schipper van het gesleepte vaartuig C. geen van
Nadere informatieDiepzeehaven als Ontwerpopgave
Diepzeehaven als Ontwerpopgave Graafwerken gestart aan nieuw kanaal Nauwelijks nog vrachtwagens op onze wegen Verschillende ministers gaven gisteren met een symbolische spadesteek het startschot voor de
Nadere informatietel: 0598 364224 - www.veenkoloniaalmuseum.nl Museumplein 5-9641 AD Veendam Veenkoloniaal Museum
Ja, ik wil ook graag een redercedulle voor 1/36 e aandeel in het praamschip De Familietrouw! (kosten 25,- per jaar) Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: E-mail: Deze bon opsturen naar het Veenkoloniaal
Nadere informatieB1 Hoofddorp pagina 1
B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.
Nadere informatielinde2de Tekst: Wim de Bruijn Foto's: Theo Kampa
linde2de 2 3 Het woord tjalk werd in de 17e eeuw al gebruikt door Nicolaas Witsen. Hij schreef er in zijn boek "Architectura Navalis" (1690) al over. Vanwege de grote vraag naar dit boek verscheen er kortgeleden
Nadere informatieMaar je kunt Frankrijk ook ontdekken per boot via de rivieren en kanalen. Wij doen dat al een paar jaar met onze boot, de Cadans III.
Frankrijk het meest favoriete vakantieland van Nederland. Velen gaan met de auto, caravan, camper of fiets. Voor een weekend bezoekt men vaak Parijs of een van de andere fraaie steden. Maar je kunt Frankrijk
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Bruggen
Werkstuk Aardrijkskunde Bruggen Werkstuk door een scholier 2429 woorden 29 oktober 2001 5,5 323 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De stevigheid van de brug: Eerst waren we van plan onze brug te bouwen
Nadere informatieConvenant Stichting Historische Haven Leiden - Gemeente Leiden
B en W.nr. 12.0491, d.d. 15 mei 2012 BB.nr. 12.033 Onderwerp Convenant Stichting Historische Haven Leiden - Gemeente Leiden Burgemeester en Wethouders besluiten: Behoudens advies van de commissie 1. Het
Nadere informatieVan Kogge tot Coaster
Van Kogge tot Coaster Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 12-15 jaar Welkom in het Noordelijk Scheepvaartmuseum! Met deze speurtocht kun je het museum bezoeken en allerlei vragen
Nadere informatieNaam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?
Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een
Nadere informatieDe Varend Monument- Lening. Een laagrentende lening voor de restauratie van varend erfgoed
De Varend Monument- Lening Een laagrentende lening voor de restauratie van varend erfgoed Nationaal Register Varende Monumenten Een deel van de monumentale schepen in Nederland staat geregistreerd in het
Nadere informatieEen nieuw leven voor een 100 jarige
Een nieuw leven voor een 100 jarige door Ko Blok Jubileumeditie ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de ijsselaak Door Gunst Verkregen Colofoon dit boekje is een uitgave van de Arie Kreuk Stichting
Nadere informatieWONING BROCHURE. Van Middachtenweg 17. Doesburg
WONING BROCHURE Van Middachtenweg 17 Doesburg Zeer geachte belangstellende Allereerst danken wij u, mede namens de eigenaar van de woning aan de Van Middachtenweg 17 te Doesburg, voor de door u getoonde
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieADVIES DE NIEUWE BOULEVARD VAN SCHEVENINGEN
ADVIES DE NIEUWE BOULEVARD VAN SCHEVENINGEN Den Haag, november 2009 Voorall Van Diemenstraat 196 2518 VH Den Haag 070 365 52 88 info@voorall.nl www.voorall.nl Inleiding Sinds de negentiende eeuw heeft
Nadere informatieWerkblad Mijn huis staat in...
Werkblad Mijn huis staat in... Mijn huis staat in: Ga naar kaart.cc. Je ziet twee kaarten. In de menubalk bovenin vul je rechts je woonplaats in. Kies in het linkervak de Bonnebladen 1901-1925. Kies in
Nadere informatieVAARREGELS DE BELANGRIJKSTE
DE BELANGRIJKSTE VAARREGELS Dit overzicht omvat een vereenvoudigde voorstelling van vaarregels op het water. Een totaaloverzicht vind je op www.visuris.be/scheepvaartreglementering. Verder moeten schippers
Nadere informatieDunkerque, Musée portuaire (het Havenmuseum)
Dunkerque, Musée portuaire (het Havenmuseum) Dunkerque, Musée portuaire (het Havenmuseum) Het Havenmuseum ligt in een oude tabaksloods die rond 1850 langs het water gebouwd is, midden in de vroegere citadel.
Nadere informatieAfkomstig uit de nalatenschap van
in de etalage Afkomstig uit de nalatenschap van Op woensdag 23 januari 2013 vond er een bijzondere onthulling plaats in het Stedelijk Museum Kampen. Een onthulling die werd verricht door Herman Krans,
Nadere informatieStichting Zeillogger Balder
Stichting Zeillogger Balder Uitgave: Stichting Zeillogger Balder www.zeilloggerbalder.nl info@zeilloggerbalder.nl Eerste druk 2011 Copyright 2011 Stichting Zeillogger Balder Foto voorpagina: Roger van
Nadere informatieX BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - ECONOMIE ANTWOORDEN MAASVLAKTE X
X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - ECONOMIE ANTWOORDEN MAASVLAKTE X 2 De x haven van Rotterdam werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom is
Nadere informatieBehouden Vaart! Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 10-12 jaar
Behouden Vaart! Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 10-12 jaar Welkom in het Noordelijk Scheepvaartmuseum! Op de 1 e verdieping begint deze speurtocht die je langs alle zalen van
Nadere informatieDen Haag Scheveningen Delft
Den Haag Scheveningen Delft Zaterdag en zondag 21 en 22 juni 2008 met bezoek aan Mauritshuis Museum Beelden aan zee Vermeercentrum V.V.A. afdeling Brussel G. Gilsonstraat 55, 1090 Brussel tel. 02-479.32.32
Nadere informatie.22. Hoe ziet een centrum eruit?
Hoe ziet een centrum eruit? Hoofdstuk 2 les 1 Wat ga je leren? In deze les leer je hoe een centrum eruitziet. Je leert ook hoe het komt dat sommige steden of plekken een centrum zijn geworden. Begrippen
Nadere informatieVeerman, laat ons overvaren!
Veerman, laat ons overvaren! Een beknopte geschiedenis van de veerdiensten naar Brielle Uitgegeven 1999 door de Vereniging Vrienden van het Historisch Museum Den Briel' De Maasmond voor de St. Elizabethsvloed
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieBUITENGOED DE PANOVEN Zevenaar Beleef het Nederlands baksteen en dakpanmuseum
DE BASTEI Natuurmuseum, Nijmegen Van klei tot baksteen STIENEO Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis Geschiedenis ontwikkeling baksteenindustrie in beeld BUITENGOED DE PANOVEN Zevenaar Beleef het Nederlands
Nadere informatieLesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - HAVO MAASVLAKTE 2 De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom komt er een nieuw stuk haven: Maasvlakte
Nadere informatieInleiding. Wat is het Vasa schip? Koningshuis Vasa (1523-1654)
Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Inleiding... 3 Wat is het vasa schip?... 3 Koningshuis Vasa (1523-1654)... 3 De bouw van het schip (waarom, wanneer, door wie en hoe)... 4 Waarom, met welk doel?... 4
Nadere informatieroel bosch architecten architectuur I stedenbouw I waterwonen I organisatie I advies PANTA RHEI, ROTTERDAM
roel bosch architecten architectuur I stedenbouw I waterwonen I organisatie I advies PANTA RHEI, ROTTERDAM maaskade 106 3071 nh rotterdam +31 (0)6 521 999 83 www.roelbosch.nl architecten@roelbosch.nl PANTA
Nadere informatieVeldwerk Haarlem Aardrijkskunde. Naam:.
Veldwerk Haarlem Aardrijkskunde Naam:. Klas:... De opzet: Op 11 juni gaan wij voor de vakken geschiedenis en aardrijkskunde naar Haarlem. De aardrijkskunde opdracht gaan jullie voor een deel in de klas/thuis
Nadere informatieVind de mooiste fietsroutes op www.route.nl. Fietsroute 121570 Badhoevedorp, Spaarndam en Haarlem
Fietsroute 121570 Badhoevedorp, Spaarndam en Haarlem Praktische informatie Dichtstbijzijnde parkeerplaats winkelpolder De Ronde Venen Dichtstbijzijnde parkeerplaats vanaf eindpunt winkelpolder De Ronde
Nadere informatieProeven Praten Plezier
Dinsdag 23 juni 2015 16.00-20.00 uur Cultureel Kwartier Museum Gouda Museumtuin Achter de Kerk Dé Goudse Netwerkbijeenkomst Proeven Praten Plezier Welkom in Gouda U bent uitgenodigd door een Goudse ondernemer
Nadere informatieDe punt op de i van de restauratie
Gerlof van der Veen De punt op de i van de restauratie Op zoek naar historische eenheid in hedendaagse verscheidenheid Aan de markten in Zutphen vormen de afzonderlijke gevels met elkaar een beschermd
Nadere informatieEen gedeelte van een stad of een groter dorp. Een wijk bestaat uit meerdere buurten.
Meander groep 5 Thema 1 Onderweg Aardrijkskunde Waarom is een nieuwe wijk hier gebouwd en niet daar? Wat voor gebouwen staan er? Waarom staan ze juist op die plek? Huizen, boerderijen, fabrieken en kantoren
Nadere informatieOverzicht Indeling Bibliotheek. Vanaf juli 2012
Overzicht Indeling Bibliotheek Vanaf juli 2012 Data Comp. Kast 1 О 1 Recreatievaart О 1A 1 Wyt s О 1A2 Het Nederlands Zeewezen О 1B Moormans Jaarboek О 1C Jaarboeken Scheepvaart О 1D Jaarboeken О 1E Jaarboeken
Nadere informatielichten en bruggen/sluizen 28 februari 2017
lichten en bruggen/sluizen 28 februari 2017 vraag 1) Zeilend met een vlet zie je recht vooruit een schip dat aan stuurboord twee boven elkaar gehesen groene ruiten voert en aan bakboord een rode bal. Je
Nadere informatieMidden-Delflandroute. Route. 47.1 km
Route 6 47.1 km Midden-Delflandroute Midden-Delfland is een mini-groen Hart, dat ingeklemd ligt tussen Den Haag, Rotterdam en Delft. Het is nog steeds verrassend rustig en landelijk in dit mooie polderland.
Nadere informatieGent 25c. Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham
Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham Gent 25c De Minnemeersbrug lag in het verlengde van de Goudstraat Goudstr /Beersteeg
Nadere informatieGEMEENTE GRAVE. Ontwerp Beeldkwaliteitsplan Ligplaats woonboot Nieuwe Haven Grave
GEMEENTE GRAVE Ontwerp Beeldkwaliteitsplan Ligplaats woonboot Nieuwe Haven Grave 27 oktober 2015 Pagina 2 Pagina 3 Inhoudsopgave Inleiding 4 Aanleiding Doel Status Plangebied 5 Ligging plangebied Locatiekenmerken
Nadere informatieRederbulletin. Ja, ik wil ook graag een redercedulle voor 1/36e aandeel in het praamschip De Familietrouw! (kosten 25,- per jaar) Naam: Adres:
Rederbulletin Het rederbulletin is een uitgave van het Veenkoloniaal Museum te Veendam en is bedoeld voor de redercedulhouders van het museumschip De Familietrouw. nr. 6 - mei 2007. Ja, ik wil ook graag
Nadere informatieOverige relevante gemeentelijke regelingen die betrekking hebben op dit onderwerp
Verordening watertoeristenbelasting 2014 Status In werking Algemene informatie Deze verordening regelt de hoogte, de heffing en invordering van belasting die wordt geheven voor het houden van (recreatief)
Nadere informatieHunebedden. Inleiding. Hoofdstuk 1 Wat zijn hunebedden en waar kun je ze vinden?
Hunebedden Inleiding Ik hou mijn werkstuk over hunebedden, omdat ik het een leuk onderwerp vind. Maar ik hou het er ook over, omdat ik er veel van te weten wil komen. Ik ben op het idee gekomen, omdat
Nadere informatieTE HUUR Veilinghavenkade 26. Utrecht
TE HUUR Veilinghavenkade 26 Utrecht VERKOCHT Historisch, varend/ zeilend/ woon-/ recreatieschip JOHANNES met een vaste ligplaats aan de Veilinghavenkade 26, 3521 AK te Utrecht. Vraagprijs 315.000,-Aangeboden
Nadere informatieWONING BROCHURE. Bresstraat 17. Doesburg
WONING BROCHURE Bresstraat 17 Doesburg Zeer geachte belangstellende Allereerst danken wij u, mede namens de eigenaar van de woning aan de Bresstraat 17 te Doesburg, voor de door u getoonde interesse in
Nadere informatieRegioteam Rivierengebied Watersportverbond. Nieuwsbrief 2. November 2016
Nieuwsbrief 2 November 2016 ----------------------------------------------------------------------------------- In deze Nieuwsbrief: v Attentie langsdammen in Waal ter hoogte van Tiel. v Sterke Gelderse
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 1. De haven 2. Soorten havens 3. Soorten vracht 4. Lossen en laden 5. Werken in de haven 6. Filmpjes Pluskaarten
De haven inhoud blz. Inleiding 3 1. De haven 4 2. Soorten havens 5 3. Soorten vracht 7 4. Lossen en laden 10 5. Werken in de haven 12 6. Filmpjes 14 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieEen andere mogelijke betekenis is dat het zou gaan over een verheffing naast de Zenne
Heffen: Verklaring naam Heffen: Eerste maal vermelding in 1088 Heffena = Heffe en A Wil zeggen bezinksel en water Mogelijke betekenis: modderbeek of moerasgebied Een andere mogelijke betekenis is dat het
Nadere informatie2007 Stichting ReCreatief Fietsen Traject 1 uit Fietsen langs Hunebedden Deze route mag alleen gebruikt worden voor eigen gebruik en op geen enkele
2007 Stichting ReCreatief Fietsen Traject 1 uit Fietsen langs Hunebedden Deze route mag alleen gebruikt worden voor eigen gebruik en op geen enkele andere manier worden vermenigvuldigd of verspreid. traject
Nadere informatieCalifornia Lighthouse
BIBLIOTECA NACIONAL ARUBA California Lighthouse Inhoud De naam... 3 Een vuurtoren... 3 Bouw... 3 Constructie... 4 Vuurtorenwachtershuis... 4 Automatisering... 5 Toeristische attractie... 5 Monumentenzorg...
Nadere informatie1. Wat is architectuur?
Architectuur 1. Wat is architectuur? Alles in Nederland is bedacht. Door wie? 1.Planologen: denken na over grote gebieden 2.Civiele techniek: houdt zich bezig met het ontwerpen van bruggen, viaducten,
Nadere informatieALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 19 november 2011
ALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 19 november 2011 Hieronder staan de vragen van het Stuurbrevet-examen van 19 november 2011. Het gedeelte Beperkt en het gedeelte Algemeen bestaan ieder uit 20 vragen (60
Nadere informatieExamen Maart De vrije zijde van een beperkt manoeuvreerbaar schip wordt overdag aangeduid met (CEVNI):
Examen Maart 2005 Hieronder staan de vragen van het Stuurbrevet-examen van 5 maart 2005. Het gedeelte Beperkt (20 vragen) staat op 60 punten, dit wil zeggen 3 punten per vraag. Het gedeelte Algemeen (10
Nadere informatieBinnenvaart, graadmeter van de economie
Binnenvaart, graadmeter van de economie Het graven van het Stadskanaal was een gouden besluit van het Groninger stadsbestuur. Toen het kanaal gereed was en het gebied tussen Bareveld en Ter Apel ontgonnen
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per
Nadere informatieUitgewerkte criteria voor akkerschuiten. Bijlage Vd. I Toelatingscriteria:
Structuur en bevoegdheden Sectie varende Monumenten Uitgewerkte criteria voor akkerschuiten. Bijlage Vd SECTIE VARENDE MONUMENTEN Het Nationaal Register Varende Monumenten geeft een waardering aan de huidige
Nadere informatie1 Amsterdam, de opbouw van een stad
1 Amsterdam, de opbouw van een stad 1 2 a Met de handel in specerijen in Oost-Indië. b Er waren nog geen moderne vervoermiddelen dus moesten de arbeiders naar de fabriek lopen. c Er kwamen regels voor
Nadere informatieNieuwe Aanwinst van Oud Kempen op 27 Februari 2015
Nieuwe Aanwinst van Oud Kempen op 27 Februari 2015 Het bestuur heeft ter verfraaiing van de hoofdingang een bijna antiek Stock-Anker (85 jaar oud) aangekocht. Het is de bedoeling later ook nog een oud
Nadere informatieWie zijn wij? Geschiedenis.
newskrant Juni 2006 - Nr. 1 OVERZICHT BATIBOUW P. 2 RONDO P. 3 MINI CLV P. 4 CERTIFICATEN P. 7 Wie zijn wij? Geschiedenis. Toen in 1947 de familie Tombeur een kleine productie startte in gipsplaten had
Nadere informatieHet Ieperleekanaal. Historisch
Het Ieperleekanaal Historisch Een goed bevaarbare waterweg betekende voor vele steden in de beschaafde middeleeuwse wereld een grote troef voor snelle, soms explosieve groei en bloei. In die tijd hoorde
Nadere informatieRondleidingen om 10u, 11u, 13.30u, 14.30u, 15.30u, 16.30 en 17.30u Ravensteen, Koninklijke Plaats 7, Koksijde
Dit prachtige gebouw in neo-vlaamse renaissancestijl was niet van in den beginne het restaurant en internaat van de hotelschool Ten Duinen. Het werd in 1938 opgericht door de Vrije Mijnwerkers van Limburg
Nadere informatieZelfstandig, onafhankelijk & onderscheidend
Welkom aan boord! Beleef en ervaar een luxe rondvaart met Salonboot Rondvaart Den Haag & Delft aan boord van het Varend Monument "Oriënt". De Salonboot is overdekt en verwarmd, waardoor u het hele jaar
Nadere informatieOmschrijving. Bezienswaardigheden. Naar buiten in 's-graveland / wandelroute (17 km)
Omschrijving Bijzonder aan s-graveland is de concentratie van zoveel buitenplaatsen op een relatief klein rechthoekig gebied. De buitenplaatsen zijn mede bepalend voor het karakter van de hele gemeente.
Nadere informatieVerkeersbesluit afmeerverbod Buiten-Giessen en gedeelte Binnen-Giessen
ONTWERP Verkeersbesluit afmeerverbod Buiten-Giessen en gedeelte Binnen-Giessen [zaaknummer] Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Rivierenland, OVERWEGINGEN TEN AANZIEN VAN HET BESLUIT
Nadere informatieklas naar Museum Kom met je het Zaans Museum Zaans Museum Educatie Voortgezet Onderwijs
Kom met je klas naar het Zaans Museum Kom met je klas naar het Zaans Museum Zaans Museum Schansend 7 1509 AW Zaandam sales@zaansmuseum.nl www.zaansmuseum.nl/onderwijs Kom met je klas naar het Zaans Museum
Nadere informatieOns bestuur heeft vernomen dat Croda plannen heeft haar parkeerterrein te verplaatsen en overige bedrijfsaktiviteiten elders te huisvesten.
Vereniging Behoud Stadsschoon Gouda Keizerstraat 94-96 2801 NM Gouda telefoon 0182.511008 beh.stadsschoon( gmail.com AAWw.behoudstadsschoon.nl vereniging Behoud Stadsschoon College van B.en W. Leden gemeenteraad.
Nadere informatieHet college van burgemeester en wethouders van de gemeente Hoorn, gelezen de collegevoorstellen van: - de afdeling Stadsbeheer;
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Hoorn Nr. 76830 10 mei 2017 Havenatlas Hoorn 2017-2 Zaaknummer: 1439542 Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Hoorn, gelezen de collegevoorstellen
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 De Industri?le Revolutie
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 De Industri?le Revolutie Samenvatting door Sander 1530 woorden 18 april 2013 7,1 458 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3: De Industriële Revolutie
Nadere informatieDE GROOTSTE DRAAIBRUG TER WERELD DE TWEEDE HEMBRUG (1907-1983)
DE GROOTSTE DRAAIBRUG TER WERELD DE TWEEDE HEMBRUG (1907-1983) De Tweede Hembrug was gedurende lange tijd de draaibrug met de grootste doorvaartopeningen ter wereld en claimde zo de titel Grootste draaibrug
Nadere informatieLaat De Ooievaart zijn vleugels uitslaan
Laat De Ooievaart zijn vleugels uitslaan Initiatiefvoorstel CDA Den Haag en D66 Den Haag 7 april 2008 Laat De Ooievaart zijn vleugels uitslaan pagina 1 Laat De Ooievaart zijn vleugels uitslaan pagina 2
Nadere informatieOnderzoek draagvlak voor monumenten Nationaal Restauratiefonds 4 september 2014
Nationaal Restauratiefonds 4 september 2014 Nationaal Restauratiefonds Inleiding In augustus 2014 is in opdracht van het Nationaal Restauratiefonds een onderzoek uitgevoerd onder Nederlanders over hun
Nadere informatieNaam Vereniging Regionaal Samenwerkingsverband Water-Stad-Land
Belangenverenigingen Varend Erfgoed overzicht d.d. november 2009 VRW Vereniging Regionaal Samenwerkingsverband Water-Stad-Land Vereniging Regio Water Het Projectbureau van de Vereniging Regio Water is
Nadere informatieHavengeld. Verordening op de heffing en de invordering van havengeld 2016
Gemeenteblad Texel 2016 nr 20 26-12-2015 INTREKKING Verordening op de heffing en de invordering van havengeld 2016 1Raadsbesluit Raadscommissie 28-10-2015/01-12-2015 Nummer 090 B Havengeld Gemeenteraad
Nadere informatieLesbrief ZAND BOVEN WATER OPDRACHT 1 - NEDERLAND EN WATERBOUW
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW ZAND BOVEN WATER Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer spullen reizen via Rotterdam. Sinds 2008 wordt hard gewerkt om de haven uit te breiden.
Nadere informatieLei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje.
Onderwijs Schooltje Lhee in het Openluchtmuseum Het schoolgebouwtje dat in het Openluchtmuseum staat, is een dorpsschooltje uit Lhee (Drenthe). De inwoners van Lhee hadden die speciaal gebouwd in de 18e
Nadere informatieVOORSCHRIFTEN LIGPLAATSEN WOONSCHEPEN, BEHOREND BIJ DE LIGPLAATSENKAART ZWOLLE ( ARTIKEL 3 LID 3 VAN DE LIGPLAATSVERORDENING)
VOORSCHRIFTEN LIGPLAATSEN WOONSCHEPEN, BEHOREND BIJ DE LIGPLAATSENKAART ZWOLLE ( ARTIKEL 3 LID 3 VAN DE LIGPLAATSVERORDENING) Hoofdstuk 1 Artikel 1 Algemeen Plaats en onderlinge afstand 1. Het woonschip
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieWONING BROCHURE. Gasthuisstraat 1a. Doesburg
WONING BROCHURE Gasthuisstraat 1a Doesburg Zeer geachte belangstellende Allereerst danken wij u, mede namens de eigenaar van de woning aan de Gasthuisstraat 1a te Doesburg, voor de door u getoonde interesse
Nadere informatiepagina 1
Betreft kanskaarten waarde toerisme restauratieligplaatsen op de kop van de scheepmakersdijk 6 maart 2014 M.H. Slegtenhorst Aan de leden van de commissie ontwikkeling. Het bijgaande stukje van de St. Kotterzeilen:
Nadere informatieWatermanagement en het stuwensemble Nederrijn en Lek. Voldoende zoetwater, bevaarbare rivieren
Watermanagement en het stuwensemble Nederrijn en Lek Voldoende zoetwater, bevaarbare rivieren Rijkswaterstaat beheert de grote rivieren in Nederland. Het stuwensemble Nederrijn en Lek speelt hierin een
Nadere informatieBaksteen. Wat is baksteen en hoe wordt baksteen gemaakt?
Baksteen Wat is baksteen en hoe wordt baksteen gemaakt? De klei : Klei is in de loop van duizenden jaren ontstaan. Door plantengroei, ijs en temperatuurwisselingen wordt natuursteen vergruisd, zo ontstaan
Nadere informatieGent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei
De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz Gent 24b Onderbergen. Het pand van de Dominicanen Predikherenlei Rue de la Valléé nr 40 /Onderbergen Onderbergen nr 57 in 1940 Tweede gedeelte
Nadere informatieDe kist in de groep zetten en vragen wat het zou kunnen zijn en wat er in kan zitten.
Grootscheeps voor groep 7/8: Introductie De kist in de groep zetten en vragen wat het zou kunnen zijn en wat er in kan zitten. Schipperskist: Een kist waarin de schipper zijn persoonlijke spullen bewaarde.
Nadere informatieDe Steenbakker. Knikkers bakken
De Steenbakker Knikkers bakken Elk jaar opnieuw was het in het voorjaar knikkertijd. Zo maar ineens bracht iemand z n knikkers mee naar school en daarna zag je iedereen knikkeren. De knikkers waren van
Nadere informatieHij moet avond aan avond bezig zijn geweest
Hij moet avond aan avond bezig zijn geweest 76 Herenhuis januari/februari 2013 Getalenteerde kunstenaar beschilderde eigen woning en winkel Decoratieschilderingen van top tot teen Eind 2013 worden twee
Nadere informatieOMMETJE VEENSCHAP:GESCHIEDENIS
OMMETJE VEENSCHAP:GESCHIEDENIS ROUTE 6 km 20 18 Wandeling door het unieke Veenschap met haar typische Vriezenveense verkavelingspatroon: lange smalle akkers. Dit ommetje voert o.a. over het mooie knuppelpad
Nadere informatie6Plekjes met voelbare historie
6Plekjes met voelbare historie Waterwegen hebben in heel veel belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis een rol gespeeld. Voor aanval en verdediging tijdens oorlogen, voor het vervoer van goederen
Nadere informatieALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 6 juni 2009
Scheepvaartcontrole City atrium Vooruitgangstraat 56 1210 Brussel ALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 6 juni 2009 Opmerking: De vermelding CEVNI heeft betrekking op de Europese reglementering en correspondeert
Nadere informatieTerugkeer van de zalmschouw
Uit den oude doos : De Dordtenaar, zaterdag 24 december 1966, door P.H. van der Weel.. Ingezonden door Tim van Berchum, WKD 49 In de Biesbosch herleeft oude romantiek in nieuwe stijl Terugkeer van de zalmschouw
Nadere informatieMuseumschip Familietrouw
Museumschip Familietrouw Proje ct voor groep 6, 7 en 8 van he t basisonde rwijs. Te r voorbe reiding op school e n voor gebruik bij een bezoek aan he t museumschip. Veenkoloniaal Museum Veendam Museumschip
Nadere informatie