De punt op de i van de restauratie
|
|
- Guido Hendriks
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gerlof van der Veen De punt op de i van de restauratie Op zoek naar historische eenheid in hedendaagse verscheidenheid Aan de markten in Zutphen vormen de afzonderlijke gevels met elkaar een beschermd stadsgezicht. Op hun beurt laten de gevels stuk voor stuk een samenspel zien van bouwkundige details die met elkaar een historische eenheid vormen. Aan de restauratie van een gevel gaat dan ook vaak een onderzoek vooraf naar die details. Zo ook bij het huis op Zaadmarkt 83, waarvan de restauratie in i998 gereed kwam. Over de zoektocht naar één zo'n detail gaat dit verhaal. In de vorige eeuw zijn in Zutphen vele tientallen panden in oude luister hersteld. Het Wijnhuisfonds nam daarvan het leeuwendeel voor zijn rekening, met de rehabilitatie van 80 panden. Maar ook de overheid, met inbegrip van de gemeente, bedrijven en particulieren leverden hun aandeel. Een grote verscheidenheid van restauraties, onder één gemeenschappelijke noemer: de zorgvuldigheid die in acht werd genomen, steeds naar de inzichten van dat moment, om de oorspronkelijke situatie zo dicht mogehijk te benaderen. Toch is er steeds één element aan de aandacht van de meeste restaurateurs ontsnapt. Om na te gaan wat dat is gaan we even terug naar de afronding van een restauratie. De metselaars, timmerlui en stukadoors zijn vertrokken, de schilder heeft zijn kwasten opgeborgen: het werk is voltooid. Of toch niet? Twee elementen worden dan nog aan de gevel toegevoegd: de naam van de bewoner, meestal op de deur, soms op een aparte plaat naast de deur. En dan, inderdaad, het huisnummer! Het onderdeel waar vrijwel geen architect, aannemer of foto 7 : Zaadmarkt 100 foto 2: Lange Hofstraat 10
2 foto 3: Ravenstraatje 3 monumentencommissie zich druk over maakt. Daar geldt vrijheid blijheid! Elke keuze is dus goed. Of kun je je toch door historische overwegingen laten leiden? Wat doet hier het Wijnhuisfonds, is dan bijna automatisch de eerste vraag. Dat werkt soms geheel in stijl met de hollandse nuchterheid, zoals foto 1 laat zien. Fraai zult ook u het niet vinden. In andere gevallen is de oplossing veel mooier, maar tegelijkertijd ook veel kostbaarder: zie foto 2. Foto 3 laat zien hoe een gerenommeerd architectenbureau het probleem omzeilt bij de Brandkas van Henny. Ook heel mooi, maar voor een doorsnee huiseigenaar niet weggelegd. En verder tref je in historisch Zutphen een grote verscheidenheid aan, van eenvoudig maar stijlvol, foto 4, tot stijlloos in de letterlijke betekenis van het woord, zoals foto 5 laat zien. Vanzelf dringt de vraag zich op hoe het eigenlijk zou moeten als je het in stijl wilt oplossen. Is er wel eenheid van stijl mogelijk in deze verscheidenheid? Waar moet je van uitgaan: cijfers uit de tijd van de stichting van het pand in de late middeleeuwen? Maar toen bestonden huisnummers nog niet. Kiezen voor de stijl die gangbaar is op het moment van restauratie? Moeilijk, want in de twintigste eeuw zijn kenmerkende stijlen ingeruild voor snel wisselende modes. Blijft over de stijl die
3 gevolgd werd op het moment dat huisnummers in Zutphen werden ingevoerd. Een keuze die vanuit restauratie-principes goed is te verdedigen. Op naar het archief dus! En daar wacht ons een verrassing, want onze huisnummers zijn helemaal niet zo oud als je zou denken. Het is daarmee als met zo veel dingen die je nooit anders hebt gekend, je neemt onbewust aan dat het er altijd al was. Maar onze tegenwoordige huisnummering is nog maar net een eeuw oud! Pas na vier verschillende nummeringen per wijk sinds 1842, is tussen 1896 en 1898 onze huidige nummering per straat ingevoerd. Wijk E nummer 354 werd in die jaren eerst Houtmarkt 83 en later Zaadmarkt 83. Toen zijn ook de nummerplaatjes aan de gevels gekomen zoals we ze nu nog steeds kennen. Dus wordt de vraag: "Hoe zagen de eerste cijfers en plaatjes eruit die vóór de straatgewijze nummering zijn gebruikt?". Er lijken op het eerste gezicht twee manieren om daar achter te komen. De eerste manier is op zoek te gaan naar de modellenboeken die ongetwijfeld zijn gebruikt door de makers van de nummerplaatjes of de sjablonen. Niet eenvoudig, want al zijn die boeken vermoedelijk wel terug te foto 4: Bernhardsteeg 4 3
4 e een fabriek kwamen. Dat vraagt om een industriële productie en een landelijke distributie die toen nog niet bestonden. Ze zijn ongetwijfeld op bestelling gemaakt door een Zutphense huisschilder. Handwerk dus en als zodanig herkenbaar, vervaardigd aan de hand van modellenboeken, al dan niet met sjablonen. De drager zal een duurzaam metaal zijn geweest. Ijzer of blik zijn te gevoelig voor roesten. Koper of messing waren ongetwijfeld te duur. Lood is te zacht, aluminium was nog niet beschikbaar, zodat zink overblijft, ook toen al gebruikt voor dakgoten. We nemen aan dat de loodgieter foto 5: Laarstraat 48 vinden in archieven of bibliotheken, het is daarmee nog niet duidelijk welke in Zutphen zijn gebruikt. Een directere methode is het maken van een wandering door het Zutphen van de late negentiende eeuw, daarbij lettend op huisnummers die er oud uitzien. Het Stadsarchief is ons weer behulpzaam. Nu bij het vaststellen van de grenzen van de bebouwing in Om te weten waar we op moeten letten, moeten we even stilstaan bij de manier waarop die eerste plaatjes vermoedelijk -.- zijn gemaakt. We kunnen gevoeglijk aannemen dat ze nog niet, zoals vandaag, uit foto 7: Nieuwstad 63 1 j de zinken plaatjes leverde aan de schilder, die ze vervolgens voorzag van een witte achtergrond en zwarte cijfers. We zoeken dus naar plaatjes van een grijzig metaal, waar een magneet niet aan blijft foto 6: Norenburgerstraat 18 foto 8: Dieserstraal
5 foto 9: David Evekinkstraat kleven. Veel oorspronkelijke huisnummerplaatjes blijken in de loop van de twintigste eeuw te zijn vervangen door nieuwe. Ze zijn snel te herkennen als serieproducten. Daartussen vallen de oorspronkelijke plaatjes na verloop van tijd duidelijk op. Ze blijken altijd bevestigd met ijzeren spijkertjes, die een beetje zijn gaan roesten. Foto 6 is een typisch voorbeeld van een authentiek plaatje. Een magneet blijft er inderdaad niet aan kleven. Er bestaan nogal wat plaatjes die later zijn overgeschilderd. Die zijn voor ons onderzoek natuurlijk niet meer te gebruiken. Een Zutphense huisschilder uit de jaren vijftig vertelde dat zoiets wel gebeurde op verzoek van de eigenaar nadat het huis een schilderbeurt had gehad. Ze hadden daar overigens altijd het gevoel bij in overtreding te zijn, alsof het illegaal was wat ze deden. Dat zou op gemeentelijke regelgeving kunnen wijzen, die trouwens nu niet meer bestaat. Verder onderzoek daarnaar in het archief is de moeite waard. Ook bestudering van de geschiedenis van de typografie van cijfers kan houvast bieden. En tenslotte levert navraag bij gepensioneerde schilders, oud-leraren schilderen aan de technische school en dito ambtenaren van de gemeente missehien nog interessante gegevens op. En nu de hamvraag: is er in de verscheidenheid van cijfers eenheid in typografie te ontdekken? Het antwoord is ja, eenheid, maar geen uniformiteit. Er zijn duidelijk twee stijlen te herkennen. Het gaat het bestek van dit verhaal te buiten om dat verder uit te werken. Het was onze bedoeling om de restauratie van het pand aan de Zaadmarkt 83 af te ronden met een huisnummer in stijl. En dat is gelukt. Precies honderd jaar nadat het eerste huisnummer s~ecifiek voor de markten aan de gevel kwam, hangt er nu een nieuwe in authentieke stijl. Misschien zelfs wel een identieke, zij het niet gespijkerd maar geschroefd. Gereconstrueerd met behulp van de figuren 6 en 7, ondersteund door de foto's 8 en 9. Foto 10 laat het zien. Op een zinken plaatje, geleverd door een loodgieter in Zutphen, uit de hand geschilderd door een Zutphense schilder! foto 10: Zaadmarkt 83 5
Ellen Schild. Tineke Groen
Ellen Schild Tineke Groen Jaar in jaar uit besteden we in Mebest aandacht aan fraaie afbouwprojecten. Achter elk van die projecten zitten vakmensen. Vakmensen die het bedenken, vakmensen die het maken.
Nadere informatieVandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen
Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie
Nadere informatieDe oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman)
De oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman) Tussen juli 2009 en januari 2010 is de oude aula op begraafplaats De Essenhof gerestaureerd. De aula heeft meer dan 20 jaar leeg gestaan, met name omdat
Nadere informatieGevel. Opgeknapt in : 2009 gerestaureerd en gepolychromeerd door Schildersbedrijf Iquality van Daniel van Schaik, uitvoerend schilder Ivo Schouten.
Jansstraat 64 wijk: Centrum Soort : Gevelsteen Naam : INDE TOELAST Datering : 1609 Architect : Lieven de Key (alleen nog de 1 e verdieping) Bouwstijl : Perceel : Rijksmonument RM/19340 Oorspronkelijke
Nadere informatieMe, myself and I. Je gaat op de volgende manieren portretten maken:
Me, myself and I Wat ga je doen? Je gaat een heel bijzonder boekje maken. Het wordt een vouwboekje (=leporello) zoals je op het plaatje hierboven duidelijk kunt zien. Dat boekje zal een heel persoonlijk
Nadere informatieAfkomstig uit de nalatenschap van
in de etalage Afkomstig uit de nalatenschap van Op woensdag 23 januari 2013 vond er een bijzondere onthulling plaats in het Stedelijk Museum Kampen. Een onthulling die werd verricht door Herman Krans,
Nadere informatie156 Abraham & Boddaert Verbouwing van monumentale school tot woongroep met ateliers en Boddaertcentrum Oosterparkbuurt, Amsterdam
156 Abraham & Boddaert Verbouwing van monumentale school tot woongroep met ateliers en Boddaertcentrum Oosterparkbuurt, Amsterdam VILLANOVA architecten, Rotterdam, 1996 Project 156 - Abraham/Boddaert Verbouwing
Nadere informatieMonumenten en beschermde gezichten Vergunningvrije werkzaamheden. Informatieblad
Informatieblad Monumenten en beschermde gezichten Vergunningvrije werkzaamheden Bent u eigenaar van een rijksmonument of van een pand in een beschermd stads- of dorpsgezicht? Wilt u het pand opknappen,
Nadere informatieOnderwerp Invalshoek Actie leerlingen Opmerkingen
Museumles Skyline Scheveningen Lesbeschrijving voor museumdocenten voor intern gebruik. Onderwerp Invalshoek Actie leerlingen Opmerkingen 1. Inleiding Heet de groep welkom en start met de les Powerpoint
Nadere informatieMONUMENTAAL ONDERHOUD
MONUMENTAAL ONDERHOUD Monumenten: zorg er goed voor Monumenten hebben vaak in meerdere opzichten een belangrijke betekenis. Als specialist in monumentaal onderhoud helpt Burgers van der Wal deze waarde
Nadere informatieSlachthuisstraat 12 t/m 23, 84 t/m 98 en 130 t/m 144 Hoek Pladellastraat en Merovingenstraat
Slachthuisstraat 12 t/m 23, 84 t/m 98 en 130 t/m 144 Hoek Pladellastraat en Merovingenstraat Soort : Tekststenen (2 stuks) en Gevelstenen (12 stuks) Naam : - Opdrachtgeefster : Prè-wonen Datering : 2007
Nadere informatieRhenen binnenstad. Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30
Rhenen binnenstad Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30 In de verdeling van de [ ] architecten werd in theorie het uiterste gedaan om te zorgen dat het straatbeeld, in overeenstemming met
Nadere informatieINTERIEUR. Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69
INTERIEUR Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69 Je kunt het huis van je dromen vinden en meer dan genoeg ideeën hebben om dat huis te herstellen in de
Nadere informatieBreien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf
Breien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf Madonna met breiwerk, 1400-1410. Geschilderd door Bertram von Minden (1340-1414), detail uit het Buxtehude Altaar Onderzoek
Nadere informatieBescherming bouwhistorie monumenten 2e groep
Embargo tot 7 juni 2015 Onderwerp Bescherming bouwhistorie monumenten 2e groep Programma Cultuur & Cultuurhistorie & Citymarketing Portefeuillehouder B. van Hees Samenvatting Op 27 januari 2010 heeft de
Nadere informatieDEUREN OPENEN IN STIJL Op slag verliefd op beslag
INTERIEUR DEUREN OPENEN IN STIJL Op slag verliefd op beslag Het maken van beslag is een vak apart. Het gaat om verhoudingen, om materialen en afwerking. Want alles moet kloppen, zelfs de details. Die vormen
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatieis het beton, bekleed met een laagje kunststof. Perfect
Liefde op het eerste gezicht Een robuust uiterlijk als een klassieke terrazzotrap. Maar in werkelijkheid is het beton, bekleed met een laagje kunststof. Perfect voor een woon-zorgcomplex, vonden ze bij
Nadere informatieDE STAD MECHELEN VERKOOPT. Huis van Lorreinen 6 casco-units. Hoek Scheerstraat - Frederik de Merodestraat 2800 Mechelen
Hoek Scheerstraat - Frederik de Merodestraat 2800 Mechelen Inlichtingen: www.mechelen.be/huisvanlorreinen > ALGEMEEN > SITUERING Compact wonen in schaduw van Sint-Romboutstoren Het is een nieuw woonproject
Nadere informatieZelfreflectierapport Villa des Roses
Zelfreflectierapport Villa des Roses Individuele taak opleidingsondersdeel architectuurtypologie Abdoulaye Declerck 1MAK 1b1 COÖRDINATEN Villa des Roses Klokstraat 59050 Gentbrugge Inleiding Villa Des
Nadere informatieHad de pastorie in Van Goghs tijd een pleisterlaag?
Had de pastorie in Van Goghs tijd een pleisterlaag? Een heel speciale vraag die vaak gesteld wordt over de pastorie aan Berg 26 vindt zijn oorsprong in een schilderij en een tekening van Vincent, waarop
Nadere informatieElk seizoen een nieuw interieur
52 Stijlvol Wonen B i n n e n k i j k e n Elk seizoen een nieuw interieur De kans dat Anke en Geert ooit uitgekeken raken op hun interieur, is wel heel erg klein. De inrichting wordt namelijk regelmatig
Nadere informatieHC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Nadere informatieinterieur moderne stijl warme uitvoering TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: VLASSAK-VERHULST Tijdloos wonen 177
interieur moderne stijl IN warme uitvoering TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: VLASSAK-VERHULST Tijdloos wonen 177 De eigenaars van dit schitterende huis aarzelden niet lang om het ontwerp en de volledige
Nadere informatielandelijk, licht EN eclectisch interieur
interieur landelijk, licht EN eclectisch TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: JAN VERLINDE De bewoners van dit huis woonden eerder al in hetzelfde park. Ze waren het erover eens dat dit het leukste en
Nadere informatieSchokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs
Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. Deze luchtfoto is gemaakt rond 1930. Toen was Schokland nog echt een eiland. Waarom
Nadere informatieTEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: BIEKE CLAESSENS
INTERIEUR STADSAPPARTEMENT krijgt grandeur van weleer terug TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: BIEKE CLAESSENS 27 Jarenlang woonden ze in een herenhuis aan de rand van de stad. Dagelijks vertrokken
Nadere informatieGROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften
GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8 limme Taal Kranten en tijdschriften Ik zie, ik zie... Wat ga je leren? Je leert waarom foto's en plaatjes belangrijk zijn voor een tijdschrift. Hoelang ben
Nadere informatieOpdrachten bij Architectuurroute Uden
Op de vouwfolder staat de route aangegeven. Je loopt route A, die begint bij het Museum voor Religieuze Kunst. Bij enkele gebouwen op de route worden vragen gesteld. Deze vragen maak je in klad in dit
Nadere informatieLANDHUIS CANTECLEER. niet recht-toe-recht-aan
LANDHUIS CANTECLEER niet recht-toe-recht-aan genomineerd voor De Wassenaarse Monumenten Prijs 2015 Dit is een uitgave ter gelegenheid van de nominatie van de Wassenaarse Monumenten Prijs 2015. Deze prijs
Nadere informatieTempeliersstraat 58-70
Tempeliersstraat 58-70 wijk: Kleverpark Soort : Gevelsteen Naam : De Blauwe Tram Datering : 18 juni 2009 Architect : Chantal Koster van Jorissen Simonetti architecten Bouwstijl : - Perceel : Indifferent
Nadere informatieDe Westpoort of Utrechtse Poort door G.Baars 1833
De Westpoort of Utrechtse Poort door G.Baars 1833 De Bergpoort door G,Baars 1833 De Rijnpoort door G.Baars 1833 Verloren gewaande tekeningen weer terug in Rhenen In mijn boek "Achter Berg en Rijn" komen
Nadere informatiegeven, wat hij op de display van zijn toestel controleerde. Dank u, ik bel u zo meteen terug. Hetgeen hij deed nadat hij het telefoonnummer had
Hoofdstuk 2 Daan van Tellingen, zei de rechercheur door de telefoon nadat hij eerst op de klok had gekeken. Het was zondagochtend nog voor negen uur in de morgen. Het gebeurde nooit dat hij rond dit vroege
Nadere informatieOp zoek naar verhalen van bewoners
Op zoek naar verhalen van bewoners Geplaatst op 16 december 2013 door Laurens Talsma Auteurs: Martin Liebregts en Roel Simons een serie over social design 3 De eigenheid van het verhaal De kwaliteitsaanpassing
Nadere informatieDOCENT. Thema: verhalen HIER STOND EEN KASTEEL! groep 3 en 4. Stadshagen
Het thema verhalen staat voor groep 3 en 4 in het teken van de Middeleeuwen. De leerlingen ontdekken dat er vroeger een echt kasteel op de plek stond, waar nu hun woonwijk ligt. De eerste stappen tot historisch
Nadere informatieProject Zeeuws Behout. Restauratieverslag van een vroeg 20 e eeuwse bascule, Museum Stoomtrein Goes-Borsele te Goes. Houtwerk.
Project Zeeuws Behout Restauratieverslag van een vroeg 20 e eeuwse bascule, Museum Stoomtrein Goes-Borsele te Goes. Houtwerk Van alle voorwerpen welke ingebracht zijn bij het project Zeeuws Behout was
Nadere informatieNoorderland JUNI/JULI 2012. onen. als een prins(es)
Noorderland JUNI/JULI 2012 onen als een prins(es) Woonland Aan een kilometer lange oprijlaan in Vledder staat een landhuis uit 1860. Erik en Ineke Hoetjes wonen in dit paleisje en laten graag anderen beleven
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieArchiefinstellingen aan het woord: Van Nelle s vormgevingsarchief
Archiefinstellingen aan het woord: Van Nelle s vormgevingsarchief Jantje Steenhuis, voorzitter BRAIN (Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland) en directeur Gemeentearchief Rotterdam Die plaat voor
Nadere informatievilla nooitgedacht Arnhems herenhuis in art-decostijl
22 villa nooitgedacht Arnhems herenhuis in art-decostijl Moois is om van te genieten Voordat Jeroen en Jolanda hun herenhuis acht jaar geleden kochten was het een studentenhuis. De hele woning werd gestript
Nadere informatieWild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8
Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open
Nadere informatieDE STOEP IS EEN LOGISCHE PLEK OM ELKAAR TE ONTMOETEN
DE STOEP IS EEN LOGISCHE PLEK OM ELKAAR TE ONTMOETEN Pleidooi voor eerherstel van de Hollandse stoep Stedenbouwkundige Eric van Ulden en stadspsycholoog Sander van der Ham pleiten voor rehabilitatie van
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatiebesluit van burgemeester en wethouders
besluit van burgemeester en wethouders iz-nummer onde=werp 2005.-5480 aanwijzing tot lijk monument van het object Wachtelstraat 26-27 Voor eensluidend afschrift Datum: 1 1 JUL?_006 Paraaf: "ÿ I burgemeester
Nadere informatieVoorstel voor kunsttoepassing bij nieuw te bouwen woningen in de Burgemeesterwijk te Zaandam. Karola Pezarro, Den Haag, maart 2006.
Voorstel voor kunsttoepassing bij nieuw te bouwen woningen in de Burgemeesterwijk te Zaandam Karola Pezarro, Den Haag, maart 2006. HET VERHAAL VAN HET HOUT - samenvatting - In de Burgemeesterwijk te Zaandam
Nadere informatieDe Boetzelaer Kop van het bouwblok. In opdracht van Ymere Ontwikkeling
De Boetzelaer Kop van het bouwblok In opdracht van Ymere Ontwikkeling De Amsterdamse Staatsliedenbuurt is een arbeiderswijk van rond 1900 met veel sociale huurwoningen. De bouwkundige kwaliteit van de
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatiearchitocht vmbo ontdek de gebouwen van heerlen centrum
architocht vmbo ontdek de gebouwen van heerlen centrum 0 Algemene informatie Met deze Architocht ga je de gebouwen en een stuk geschiedenis van Heerlen centrum ontdekken. Vergeet niet een camera of je
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatie6Plekjes met voelbare historie
6Plekjes met voelbare historie Waterwegen hebben in heel veel belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis een rol gespeeld. Voor aanval en verdediging tijdens oorlogen, voor het vervoer van goederen
Nadere informatieGaragebedrijf Pompen & Verlouw s-hertogenbosch
restauratie rijksmonument Garagebedrijf Pompen & Verlouw s-hertogenbosch Je kunt er als het ware de motorolie nog ruiken, de echo s van de ronkende motoren nog horen en het bordje verboden te roken nog
Nadere informatieHij moet avond aan avond bezig zijn geweest
Hij moet avond aan avond bezig zijn geweest 76 Herenhuis januari/februari 2013 Getalenteerde kunstenaar beschilderde eigen woning en winkel Decoratieschilderingen van top tot teen Eind 2013 worden twee
Nadere informatieDE SNELTOETS- CRITERIA
DE SNELTOETS- CRITERIA 8. ROLHEKKEN, LUIKEN EN ROLLUIKEN Veel aanvragen betreffen kleine veranderingen of toevoegingen aan de bestaande bebouwing. Om ervoor te zorgen dat deze ingrepen gemakkelijk kunnen
Nadere informatieKLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur
KLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur Iedere ouder zal het volgende herkennen: de blauwe en rode potloden uit de kleurdozen van kinderen zijn altijd het eerst op. Geel roept aanvankelijk ook warme gevoelens
Nadere informatieDe achterkant van Kampen door Ernst Hupkes
De achterkant van Kampen door Ernst Hupkes Wanneer een bezoeker voor de eerste keer de oude binnenstad van Kampen betreedt kan deze zomaar het gevoel krijgen een 19de-eeuwse stad binnen te treden. Met
Nadere informatieLeerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8
Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 8 Industrieel erfgoed en herbestemming in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Fabrieken van vroeger 1. Oude foto s en wist jedat? De volgende foto s zijn
Nadere informatieDE SNELTOETS- CRITERIA
DE SNELTOETS- CRITERIA 7. ZONWERINGEN Veel aanvragen betreffen kleine veranderingen of toevoegingen aan de bestaande bebouwing. Om ervoor te zorgen dat deze ingrepen gemakkelijk kunnen worden afgehandeld
Nadere informatie41 december 2010. MAT Afbouw Zaltbommel. Ale van der Veen van Gerko Afbouw op het project Wave. MATinfo 1
MAT Afbouw Zaltbommel # 41 december 2010 Ale van der Veen van Gerko Afbouw op het project Wave #37 - januari 2009 Hotel Zwolle MATinfo 1 Ale van der Veen 26 jaar, lts, werken/leren als timmerman, bij MAT
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieAan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk
Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Als je straks klaar bent met school ga je waarschijnlijk werken. Misschien wil je wel automonteur of metaalbewerker
Nadere informatieseptember / oktober 2014
september / oktober 2014 Foto s van de maand Hein Valk Michel Lucas De voorzetter Geen Stijl Al jaren probeer ik voornamelijk plezier te hebben in fotografie, zonder me om een eigen stijl te bekommeren.
Nadere informatiePROJECTDOCUMENTATIE DAAF GELUKSCHOOL, HAARLEM
PROJECTDOCUMENTATIE DAAF GELUKSCHOOL, HAARLEM Projectgegevens Naam project: Daaf Gelukschool Locatie: Albert Verweylaan 2, Haarlem Programma: VMBO-school met twee gymzalen Opdrachtgever: Dunamare Onderwijsgroep,
Nadere informatieS C H E N K I N G, G I F T O F N A L A T E N S C H A P
V o o r h e t b e h o u d v a n h e t D r e n t s e c u l t u r e l e e r f g o e d S C H E N K I N G, G I F T O F N A L A T E N S C H A P S t i c h t i n g O u d e D r e n t s e K e r k e n Dwalen door
Nadere informatieDE ONTWIKKELAAR - DE ONTWERPER
INLEIDING - Wie vanaf het zuiden het dorp Schardam benadert ziet direct het perceel in de bocht van de dijk liggen. Het perceel is geheel omgeven door water met veel natuur. Op dit schiereiland staat een
Nadere informatieLesbrief Beestjes tekenen naar verhaal
Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het leren hoe
Nadere informatieBij dit examen hoort een bijlage. Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.
Examen VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 1 woensdag 13 mei 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift
Nadere informatieKlas 5 de Koorddanser. Klas Tom. Jaargang 7, nr. 24. Klaskrant 24. 30 maart 2015. We are the knights who say...
Klas 5 de Koorddanser Klas Tom Klaskrant 24 Jaargang 7, nr. 24 30 maart 2015 We are the knights who say... Op donderdag 12 maart bezochten we Kortrijk 1302. We leerden er in de eerste plaats over de periode
Nadere informatieGemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Nadere informatiefiresafety Testimonial Parts Express - Vianen
firesafety Testimonial Parts Express - Vianen De uitdaging: 20.000 m 2 ongecompartimenteerd qua vuurlast gelijkwaardig aan 1000 m 2 Parts Express flexibel en toekomstbestendig met Rockwool isolatie Begin
Nadere informatieWerkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1
Werkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 6 2. Werkwoorden schrijven, een verhaal (1). 9 We missen iemand Werkwoorden: een begin 3. Werkwoorden
Nadere informatieHoe ontwikkel ik. Lezing van Ineke Strouken op 19 maart in Nieuwegein. Geachte dames en heren, Volkscultuur
Hoe ontwikkel ik Ineke Strouken een ijzersterk volkscultuurproject? Geachte dames en heren, Welkom op deze studiedag Hoe ontwikkel ik een ijzersterk volkscultuurproject. Sinds een tweetal jaren staat volkscultuur
Nadere informatie2 Vroege renaissance 2.1
2 Vroege renaissance Giotto di Bondone, rond 1315 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de 14e eeuwse kunstenaar Giotto di Bondone, die in Italië een nieuwe kunststijl introduceerde. Voor het
Nadere informatieMonumentenadviescommissie. Waardestelling gemeentelijk monument. Naam Transformatorhuisje Adres Kastanjelaan 2, Aalsmeer Bouwjaar 1939 Architect PEN
Monumentenadviescommissie Waardestelling gemeentelijk monument Naam Transformatorhuisje Adres Kastanjelaan 2, Aalsmeer Bouwjaar 1939 Architect PEN Inleiding Transformatorhuisjes ook wel hoogspanningsgebouwtjes
Nadere informatieVersteende boeken in Artis Bibliotheek
Versteende boeken in Artis Bibliotheek Stap de Artis Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam binnen en je treedt binnen in het jaar 1868, het jaar dat de bibliotheek zijn plek kreeg in een eclectisch
Nadere informatie(bandeliersluiting) (verschillende zalfpotjes)
In de stortgrond afkomstig uit deze put langs de Kanaalschans werden veel metalen voorwerpen aangetroffen met de metaaldetector. Onder andere is met de detector een ronde penning van lood gevonden. Op
Nadere informatieHerbestemming en nieuwbouw De Lichttoren, Eindhoven Renovatie 305 portiekwoningen Heseveld, Nijmegen
Herbestemming en nieuwbouw De Lichttoren, Eindhoven De architectonische uitstraling van een gebouw komt tot uiting in de details. Naast de eisen die een welstandscommissie of monumentenzorg stelt bij een
Nadere informatieVerbouwing van een herenhuis in Amsterdam-Zuid
Verbouwing van een herenhuis in Amsterdam-Zuid Foeliestraat 16 1011 TM Amsterdam Tel +31 (0)20 4230303 Fax +31 (0)20 4230404 E-mail info@morikokira.nl Internet www.morikokira.nl Verbouwing herenhuis in
Nadere informatieOnderzoek naar regels voor het uiterlijk van gebouwen (Welstandsnota)
Onderzoek naar regels voor het uiterlijk van gebouwen (Welstandsnota) Gemeente Amersfoort Marlies Visser en Ben van de Burgwal Augustus 2014 In dit rapport vindt u de antwoorden van panelleden over de
Nadere informatieEen project van alle groepen van de cbs de Skoalfinne te Warns. 7 22 maart 2007
Een project van alle groepen van de cbs de Skoalfinne te Warns 7 22 maart 2007 WAT IS KUNST? Kunst is: Een unieke gedachte of boodschap op een unieke wijze vormgegeven door een uniek persoon. Wij zijn
Nadere informatieMarten en Oopjen fris en fruitig
AiA Art News-service Marten en Oopjen fris en fruitig Restauratie dubbelportret Rembrandt Met speciale scans zijn bij de restauratie van Rembrandts Marten en Oopjen-doeken nieuwe details ontdekt. Paul
Nadere informatieAnalyse en ontwerp Wallhouse
Analyse en ontwerp Wallhouse Groningen Het Wallhouse#2 is een woning naar ontwerp van de Amerikaanse architect John Hejduk. Hij was een groot bewonderaar van Le Corbusier en liet zich dan ook door hem
Nadere informatieOPDRACHTGEVER Havensteder ARCHITECT BouwhulpGroep en Hebly Theunissen architecten AANNEMER Dura Vermeer Bouw Heyma BV
OPDRACHTEVER Havensteder ARCHITECT Bouwhulproep en Hebly Theunissen architecten AANNEMER Dura Vermeer Bouw Heyma BV Presentatie Rotterdamse Architectuurprijs 2018 BLOEIT WEER OP Al honderd jaar behoort
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieWonen en werken in stijl
binnenkijken Wonen en werken in stijl Wat als interieurinrichting je beroep is? Dan combineer je wonen en werken, en maak je van je eigen woning een prachtig visitekaartje. Dat deden ook Harry en Peggi
Nadere informatiePresentatie Feedback. Door: Tim Janssen Klas: GDD1A
Presentatie Feedback Door: Tim Janssen Klas: GDD1A Inhoud Reflecties Voorbereiding presentatie Reflecties Silver Huber: Breakdance Goede duidelijke presentatie. Heel helder en goed te horen. Leuk dat ie
Nadere informatieCARLA TORHOUDT LAAG PER LAAG NAAR DE ESSENTIE
KUNST CARLA TORHOUDT LAAG PER LAAG NAAR DE ESSENTIE Ze stond met beide voeten stevig en succesvol in het zakenleven sales & marketing, bonussen & BMW s, die regionen - maar ergens had ze het vage onbestemde
Nadere informatieMeijendel Wassenaar. Renovatie Bezoekerscentrum Nieuwbouw Paardenstal
Meijendel Wassenaar Renovatie Bezoekerscentrum Nieuwbouw Paardenstal Inleiding In de duinen bij Wassenaar ligt duinboerderij Meijendel. Begin negentiende eeuw werd landbouw gepleegd in de duinen en zijn
Nadere informatieVilla Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS
Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Of je nu tot rust wilt komen tussen zakelijke beslommeringen door of je wilt met je geliefde
Nadere informatierelatiegeschenk gemeente deventer
1 relatiegeschenk gemeente deventer Het ontvangen van het relatiegeschenk van de Gemeente Deventer is meer dan het krijgen van een kleine attentie; het relatiegeschenk beoogt een werkelijk cadeau te zijn,
Nadere informatieStichting Johannes van den Bosch
Stichting Johannes van den Bosch Familiebrief, 4 e jaargang nr. 1 (maart 2016). Beste familieleden, Zoals in de vorige familiebrief al was aangekondigd, is deze familiebrief geheel gewijd aan het familiegraf
Nadere informatieBOOG! Stijlvol, Sterk en op Maat!
BOOG! Stijlvol, Sterk en op Maat! BOOG Wilt u uw auto beschermen tegen weers- en andere invloeden? Beschut en in privacy genieten van uw terras? Of droog staan als u thuiskomt? Dan bent u bij Boog aan
Nadere informatieventoseflat eindhoven
restauratie van een Amsterdamse School-monument met woningen, bedrijfsruimten en algemene ruimten Opdrachtgever Gemeente Eindhoven Opdracht 2009 Oplevering februari 2013 Bruto oppervlakte 5760 m 2 (restauratie)
Nadere informatiefietsparkeren
fietsparkeren mmcité Stad Stedelijke openbare ruimtes zijn fascinerend. Hier ontmoeten mensen hun geschiedenis. Wij zijn verheugd dat ons design op zoiets interessants en belangrijks als stedelijke gebieden
Nadere informatieGezellige eenheid met speelse variatie
130 Gezellige eenheid met speelse variatie Spelen met ruimtes, hoogtes en materialen is een gedurfde keuze die de nodige dosis lef vereist, maar als de stap daadwerkelijk gezet is, kan dat uitmonden in
Nadere informatieBourgeois. Jan De Cooman restaureert een Bourgeois B43 Amazone - 1967. Fabrikant uit België - Oostende, actief van 1960 tot 1975.
Bourgeois Fabrikant uit België - Oostende, actief van 1960 tot 1975. Jan De Cooman restaureert een Bourgeois B43 Amazone - 1967. E-mail adres: Jan De Cooman Deze caravan kon ik van de eerste eigenaar kopen.
Nadere informatiePROGRAMMA VAN EISEN EIGEN WONING
Bijlage III PROGRAMMA VAN EISEN EIGEN WONING De eisen die in een zogenaamd programma van eisen worden opgenomen bestaan grofweg uit drie soorten: Functionele en ruimtelijke eisen Materiaaleisen, vorm en
Nadere informatieRinaldostraat 12 Postbus 90-6950 AB Dieren Telefoon: 0313-414395 Telefax: 0313-450144 www.vdveenschilders.nl E-mail: info@vdveenschilders.
Rinaldostraat 12 Postbus 90-6950 AB Dieren Telefoon: 0313-414395 Telefax: 0313-450144 www.vdveenschilders.nl E-mail: info@vdveenschilders.nl Vakmanschap in schilderwerken vdveenschilders is een modern
Nadere informatiebw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 1 Ton Vink Prima Filosofie Een eerste kennismaking met de filosofie
bw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 1 Ton Vink Prima Filosofie Een eerste kennismaking met de filosofie bw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 3 Inhoud HOOFDSTUK 1 5 Filosofie is:
Nadere informatieDrogenapstoren. Ω Hoogte: 47,5 meter Ω Bouwjaar: Ω Muurdikte: 2 meter Ω Basisvorm: vierkant. Werkgroep Bouwhistorie Zutphen
Informatiekaart Drogenapstoren Drogenapstoren De Drogenapstoren is van oorsprong een middeleeuwse stadspoort. s Avonds wordt hij prachtig verlicht, en terecht. Dat deze toren er nog steeds staat is heel
Nadere informatie