SECUNDAIR ONDERWIJS BASISVORMING FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: TSO Graad: derde graad Jaar: eerste en tweede leerjaar BASISVORMING FUNDAMENTEEL GEDEELTE Vak(ken): AV Engels 2, 3 en 4 lt/w Vakkencode: CW-b Leerplannummer: 2002/268 (vervangt D/1984/4244/3, D/1981/984/34 en 96149) Nummer Inspectie: 2002/127//1/A/BS/1/III/ /D/

2 TSO 3de graad 1 INHOUD VISIE...2 BEGINSITUATIE...2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN...3 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN...5 Luisteren...6 Lezen...9 Spreken / gesprekken voeren...14 Schrijven...19 Functionele kennis...25 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN...37 De vier vaardigheden...37 Functionele kennis...41 Differentiatie...43 Gebruik van het Nederlands...44 Tolerantie tegenover de fout...45 Documenten van de leraar...45 Documenten van de leerling...46 Vakgroepwerking...47 De taalklas...48 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN...49 EVALUATIE...50 Algemene principes...50 Criteria...50 Soorten...51 Juridisch kader...53 BIBLIOGRAFIE...54 Bijlage 1: Model verslag vak(ken)groepwerking...57 Bijlage 2: Zelfevaluatie-instrument voor leerkrachten Engels...58

3 TSO 3de graad 2 VISIE Door de explosie van communicatiemiddelen en -technieken en een steeds stijgende mobiliteit lijkt de wereld met de dag kleiner te worden. In de informatie- en communicatiemaatschappij is meertaligheid voor jongeren een absolute noodzaak. Verder is kennis van vreemde talen van essentieel belang in een multiculturele samenleving. Bovendien is er in diverse beroepssectoren een stijgende vraag naar mensen met een grondige talenkennis. Het onderwijs van moderne vreemde talen neemt dus een prominente plaats in binnen het geheel van de vorming. In het spectrum van de moderne vreemde talen is het Engels toonaangevend geworden als internationaal communicatiemiddel. Als gevolg van de globalisering is er behoefte aan een lingua franca. Die rol wordt vervuld door het Engels, dat mondiaal is uitgegroeid tot de internationale voertaal in heel wat domeinen. Deze tendens wordt nog versterkt door het toenemend gebruik van het internet voor informatieverzameling en uitwisseling. Engels leren is bijgevolg een belangrijk onderdeel van de totale persoonlijkheidsontwikkeling van jongeren. Het onderwijs van het Engels heeft in vergelijking met andere moderne vreemde talen het grote voordeel dat het kan terugvallen op de subculturen van de jongeren, die zeer anglofoon gekleurd zijn. De heersende jongerencultuur is een uitstekend uitgangspunt om de lessen Engels tot een boeiende en verrijkende ervaring te maken. BEGINSITUATIE Leerlingen die het eerste leerjaar van de 3 e graad TSO aanvatten, hebben de tweede graad van het ASO, TSO of KSO beëindigd. Ze hebben door het behalen van de eindtermen van de 2 e graad in de verschillende onderwijsvormen de nodige basiscompetenties verworven om de overstap naar de 3 e graad succesvol te kunnen maken. Dit leerplan bouwt verder op de doelstellingen en inhouden van het leerplan TSO 2 e graad met twee lestijden per week. Afhankelijk van hun schoolloopbaan hebben sommige leerlingen in de 2 e graad meer dan twee lestijden per week Engels als communicatiemiddel leren gebruiken en van hen kan een grotere taalbeheersing verwacht worden. Gezien de mogelijk heterogene samenstelling van de groep strekt het tot aanbeveling om in het eerste leerjaar van de 3 e graad het niveauverschil tussen de leerlingen vast te stellen aan de hand van een diagnostische toets. Om doelmatig te kunnen werken en de longitudinaliteit te verzekeren moeten de collega s vertrouwd zijn met de doelstellingen en inhouden van het leerplan van de tweede graad. Overleg in de vakgroep met de collega s van de tweede graad is het aangewezen middel om de continuïteit te verzekeren. Dit leerplan is gemeenschappelijk voor alle studierichtingen van de 3 e graad van het TSO ongeacht het aantal lestijden dat voor Engels in de lessentabellen voorzien is. Samenzettingen van studierichtingen met resp. 2, 3 of 4 lestijden zijn dus in principe mogelijk. Het spreekt vanzelf dat slechts een maximaal rendement zal bereikt worden als de leerlingen met 2, resp. 3 of 4 lestijden afzonderlijk les krijgen. Indien leerlingen uit de verschillende studierichtingen met een ongelijk aantal lestijden toch samenzitten, moet de leraar ervoor zorgen dat de leerinhouden gedifferentieerd worden in functie van de specificiteit van de studierichting. Daarom zijn in dit leerplan voor een aantal vaardigheden en leerinhouden afzonderlijke modules voorzien die aansluiten bij het profiel van de studierichtingen. Deze modules moeten de leraar toelaten tijdens de extra lestijden hun lessen af te stemmen op de door de leerlingen gekozen optie. Bij de concrete invulling van de leerinhouden binnen elke studierichting is het wenselijk dat de leraar Engels overlegt met zijn collega s vakspecialisten. Zij kunnen hem informeren over de taalvaardigheidsbehoeften specifiek voor elke studierichting. Wanneer leerlingen in het TSO ervaren dat hun leraar Engels samenwerkt met de specialisten in hun vak, zullen zij ook meer het verband ervaren met de praktijk en gemotiveerder zijn om hun taalcompetentie te verhogen.

4 TSO 3de graad 3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Dit leerplan rust op twee pijlers: de principes van het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs (ARGO / 510 / N ) en de algemene doelstellingen van het onderwijs moderne vreemde talen geformuleerd door de Raad van Europa 1. In de eerste plaats wil dit leerplan gestalte geven aan de algemene doelstellingen van het Gemeenschapsonderwijs. Het onderwijs van de moderne vreemde talen kan een wezenlijke bijdrage leveren tot het realiseren van het dynamisch mens- en maatschappijbeeld dat het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs nastreeft. Communicatie met anderstaligen bevordert immers de ontwikkeling van mondige, zelfstandige, kritisch denkende, intellectueel nieuwsgierige, verdraagzame jonge mensen die belangstelling en respect hebben voor de cultuur van de gebieden waar de vreemde taal gesproken wordt. Op Europees niveau bestaat er een consensus over de visie op het onderwijs van moderne vreemde talen. Dit leerplan wil daarvan de concrete vertaling zijn. De Raad van Europa stelde de volgende algemene doelstellingen voorop: 1. kunnen communiceren met anderstaligen: Naar elkaar luisteren en met elkaar communiceren zijn essentiële vereisten op het brede terrein van de menselijke interactie. Om de verstandhouding tussen volkeren te bevorderen, om economische en sociale redenen, is het belangrijk dat mensen elkaar begrijpen en met elkaar communiceren. 2. moderne vreemde talen kunnen gebruiken voor praktische doeleinden: De prioriteit van het Europese taalonderwijs is wat leerlingen met taal kunnen doen en niet wat ze erover weten. Kennis van woordenschat en grammaticale structuren is geen doel op zich, maar slechts een middel tot het verwerven van communicatieve vaardigheden. Realistisch taalgebruik in zinvolle communicatieve situaties moet in ons taalonderwijs dan ook primeren. 3. zich cultureel verrijken door contact met de anderstalige wereld: Kennis van moderne vreemde talen draagt ook bij tot culturele verrijking want daardoor wordt contact met anderstaligen en hun cultuur mogelijk. Wie zich openstelt voor de socio-culturele eigenheid van anderstaligen krijgt ook een beter inzicht in de eigen cultuur. De principes van het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs en de krachtlijnen van de visie op het onderwijs van moderne vreemde talen worden geconcretiseerd in volgende algemene doelstellingen: Communicatieve vaardigheden 1. Moderne vreemde talen receptief en productief, mondeling en schriftelijk effectief gebruiken als communicatiemiddel in relevante situaties. 2. In staat zijn het taalgebruik aan te passen aan het doel van de taaltaak. Functionele kennis 3. De functionele kennis beheersen die nodig is voor het uitvoeren van de taaltaak. 4. Via reflectie op de taaltaak de hierboven beschreven functionele kennis uitbreiden om de doeltreffendheid en de accuraatheid van de communicatie te verhogen. Strategieën 5. Leerstrategieën verwerven om de specifieke taaltaken efficiënter te kunnen uitvoeren. 6. Verbale en niet-verbale communicatiestrategieën aanwenden om aan de communicatieve behoeften te kunnen voldoen. 1 COUNCIL OF EUROPE, Modern Languages: Learning, Teaching, Assessment. A Common European Framework of Reference, Straatsburg, 1996.

5 TSO 3de graad 4 Attitudes 7. Het belang inzien van en interesse hebben voor het leren van vreemde talen en gemotiveerd zijn om de taal ook buiten de klascontext te verwerven. 8. De gebruiksmogelijkheden van vreemde talen waarderen door gevoel te ontwikkelen voor effectieve communicatie en door plezier te beleven aan mondelinge en schriftelijke communicatie. 9. Luister- en leesbereidheid, spreekdurf en zelfvertrouwen ontwikkelen. 10. Bereid zijn tot intercultureel contact. Van leerstofgericht naar leerlinggericht onderwijs De visie op het leren en het onderwijzen is de laatste jaren grondig gewijzigd. Naast het overbrengen van kennis wordt meer en meer de nadruk gelegd op het aanleren van vaardigheden, de vorming van attitudes en op het zelfstandig kunnen omgaan met kennis (leren leren). De doelstellingen van ons onderwijs evolueren naar het leren probleemoplossend denken, het zelfstandig of in groep leren werken en het kunnen omgaan met de enorme hoeveelheden aan informatie en kennis die ons onder meer door de diverse media worden aangeboden. In deze leerlinggerichte visie verschuift het accent van onderwijzen naar zelfstandig leren met als consequenties: de gewijzigde rol van de leraar: van overdrager van kennis naar begeleider van het leerproces; de keuze van een aangepaste didactiek met ruimte voor inductieve en interactieve werkvormen; een taakgerichte aanpak: de leerlingen ontwikkelen hun taalvaardigheid individueel of in groep aan de hand van concrete realistische taken. Integratie van ICT In deze onderwijsvernieuwing speelt de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) een belangrijke rol, niet alleen als studieobject (zoals in het vak informatica), maar vooral als didactisch hulpmiddel bij het leren en onderwijzen van alle vakken en bij het nastreven van de vakoverschrijdende eindtermen. Ook in het taalonderwijs biedt de nieuwe technologie een indrukwekkend aantal nieuwe mogelijkheden om te werken in de richting van (semi-) autonoom en ontdekkend leren: het raadplegen van bronnen met ICT (informatieverwerving), het gebruik van aangepaste educatieve software (leren met de PC) en het gebruik van hulpmiddelen zoals tekstverwerking voor de aanmaak van huiswerk, communicatie (informatieverwerking). De technologie maakt voor de taalleraar organisatie- en werkvormen mogelijk die de taalautonomie en de zelfredzaamheid van de leerlingen in de hand werken. Het klassiek frontaal onderricht ruimt dan plaats voor het zelfstandig leren, voor het uitvoeren van opdrachten aan de computer, voor het autonoom doornemen van lessen op computer, voor het uitwerken van thematische onderwerpen en projecten. De leraar vervult dan niet alleen de rol van overdrager van kennis, maar van begeleider of coach van het leerproces. De leerlingen kunnen hun eigen leren in handen nemen en op eigen tempo een aangepast leertraject volgen, wat nieuwe mogelijkheden tot remediëring en differentiatie opent. Het kan echter niet de bedoeling zijn dat ICT de traditionele onderwijsleermiddelen voor taalonderwijs (boek, bord, pen, papier, geluids- of videocassette) verdringt. De nieuwe technologie is geen doel op zich, maar een hulpmiddel om de doelstellingen van het taalonderwijs gemakkelijker, sneller en op een aantrekkelijker manier te realiseren. De centrale doelstelling blijft wel het verwerven van communicatieve vaardigheden en daarbij kan ICT een ondersteunende rol vervullen doordat ze een rijke, interactieve leeromgeving aanbiedt die geschikt is voor het aanleren en trainen van communicatieve en functionele vaardigheden. Het is bijgevolg belangrijk leerlingen in de taallessen doelgericht door middel van zinvolle opdrachten gebruik te laten maken van de informatie- en communicatietechnologie. ICT zal hen bovendien motiveren om ook buiten de les aan taal te werken.

6 TSO 3de graad 5 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN De doelstellingen in dit leerplan sluiten nauw aan bij de vakgebonden eindtermen van de 3 e graad TSO, die in de eerste kolom aangeduid worden met hun decretale nummer. Dit leerplan is gemeenschappelijk voor de studierichtingen TSO Basisvorming (2 lestijden), Handel (3 lestijden), Boekhouden-informatica (3 lestijden), Hotel (3 lestijden), Toerisme (3 lestijden), Onthaal en public relations (3 lestijden) en Secretariaat- Talen (4 lestijden). Al deze studierichtingen hebben dezelfde leerplandoelstellingen en hebben de leerinhouden van de basisvorming gemeen, maar voor de specifieke studierichtingen met meer dan twee lestijden worden extra leerinhouden voorzien om de leerkrachten toe te laten tijdens de extra lestijden (1 of 2) te differentiëren in functie van de specificiteit van de studierichting. Dit leerplan is open en laat aan de leraar 2 de vrijheid om de leerinhouden te kiezen waarmee hij de leerplandoelstellingen wil realiseren. Dit is het geval telkens het woordje zoals bij de opsomming van de leerinhouden voorkomt. Bij zijn keuze zal hij rekening houden met: de ervaringswereld en de belangstellingssfeer van de leerlingen; het profiel van de doelgroep (leerstijl, noden, motivatie); de specificiteit van de studierichting. Daarnaast levert de leraar Engels ook zijn bijdrage tot de realisatie van de vakoverschrijdende eindtermen (VOET). Vakoverschrijdende eindtermen zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten kunnen worden gerealiseerd. Zij zijn in eerste instantie een opdracht voor het hele schoolteam. Om uit te maken hoe alle vakoverschrijdende eindtermen op schoolniveau kunnen gerealiseerd worden, zijn afspraken nodig tussen de collega s van alle vakken. Het is aangewezen om deze afspraken formeel vast te leggen in het schoolwerkplan. Welke vakoverschrijdende eindtermen geïntegreerd worden in het onderwijs van het Engels wordt het best overlegd in de vakgroep en vastgelegd in een verslag waarin de visie en de planning zijn opgenomen Heel wat VOET die behoren tot de domeinen Leren Leren en Sociale Vaardigheden zitten reeds verweven in de uitwerking van verschillende vakgebonden doelstellingen in dit leerplan. Door een doordachte keuze van thema s, teksten en lesonderwerpen kunnen ook de andere VOET (opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie, muzisch-creatieve vorming en technisch-technologische vorming) in de lessen Engels aan bod komen. Bij de aanvang van het schooljaar maakt de leraar een oordeelkundige keuze van de leerinhouden waarmee hij de vakgebonden en vakoverschrijdende doelstellingen wil realiseren (na overleg met de vakgroep) en stelt een jaar(vorderings)plan op waarin hij de leerstof op een evenwichtige wijze verdeelt over het beschikbare aantal lestijden. 2 Het voortdurend gebruik van de dubbele aanduidingen leraar / lerares, leerling / leerlinge zou de leesbaarheid schaden.

7 TSO 3de graad 6 1. LUISTEREN Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN ET 1 1 het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen en relevante informatie selecteren in niet complexe teksten. ET 2 2 het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, relevante informatie selecteren, een spontane mening/appreciatie vormen en de gedachtegang volgen in niet al te complexe, door beeldmateriaal ondersteunde LEERINHOUDEN 1 Tekstsoorten zoals mededelingen waarschuwingen publieke aankondigingen instructies informatieve teksten 2.2. prescriptieve teksten 2.3. narratieve teksten. ET 3 3 het globale onderwerp bepalen en een spontane mening/appreciatie vormen bij eenvoudige, door tekst- of beeldmateriaal ondersteunde artistiek-literaire teksten. ET 4 4 begrijpen wat een gesprekspartner aanbrengt om een niet al te complex gesprek te kunnen voeren Tekstsoorten zoals een tv-nieuwsitem 2.2. Tekstsoorten zoals een gebruiksaanwijzing een reclameboodschap 2.3. Tekstsoorten zoals een reportage een film- en feuilletonfragment 3 Tekstsoorten zoals een kortverhaal een song een eenvoudig toneel- of filmfragment 4 Tekstsoorten zoals rechtstreekse gesprekken telefonische gesprekken

8 TSO 3de graad 7 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN De teksten m.b.t. de eindtermen 1-4: hebben te maken met courante situaties uit het dagelijks leven, met mogelijke werksituaties en af en toe met onderwerpen van meer algemene aard; geven redundante informatie en zijn vrij concreet; worden in een normaal spreektempo gebracht en zijn goed gearticuleerd; vertonen weinig afwijking t.o.v. de standaardtaal. ET 5 5 de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het uitvoeren van de luistertaak. ET 6 6 bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun luistertaak leerstrategieën toepassen die het bereiken van het luisterdoel bevorderen. 5 Functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis en reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld. 6 Leerstrategieën zoals relevante voorkennis i.v.m de inhoud inzetten en hun voorkennis tegelijkertijd uitbreiden; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; het luisterdoel bepalen; zich niet laten afleiden als ze in een klankstroom niet alles begrijpen. ET 7 7 reflecteren over de eigenheid van de spreektaal. 7 Dit houdt in: vertrouwd zijn met elementaire omgangsvormen; vertrouwd zijn met non-verbaal gedrag; conclusies kunnen trekken i.v.m. de bedoelingen en emoties van de schrijver.

9 TSO 3de graad 8 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ET 8 8 communicatiestrategieën aanwenden. 8 Strategieën zoals zeggen dat ze iets niet begrijpen en vragen wat iets betekent; gebruik maken van beeldmateriaal, context, redundantie; vragen om langzamer te spreken, om iets te herhalen, iets aan te wijzen, iets te spellen, iets in andere woorden te zeggen. ET 9 9 de nodige luisterbereidheid opbrengen. 9 De bereidheid belangstelling op te brengen voor wat de spreker zegt; grondig en onbevooroordeeld te luisteren; luisterconventies te respecteren; zich in te leven in de socio-culturele en emotionele wereld van de spreker. zich open te stellen voor esthetische beleving.

10 TSO 3de graad 9 2. LEZEN 2.1. Basisvorming Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen, relevante informatie selecteren en de tekststructuur en samenhang herkennen bij: niet al te complexe informatieve teksten; niet al te complexe prescriptieve teksten; niet al te complexe narratieve teksten; eenvoudige argumentatieve teksten. 10 LEERINHOUDEN Tekstsoorten zoals een diagram een grafiek een statistiek een nota een krantenbericht een jobadvertentie een brief een een hypertekst (een niet-lineaire elektronische tekst) Tekstsoorten zoals een handleiding een gebruiksaanwijzing een veiligheidsvoorschrift een instructie Tekstsoorten zoals een (reis)verhaal Tekstsoorten zoals een lezersbrief een recensie uit een jongerentijdschrift

11 TSO 3de graad 10 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen en een spontane mening vormen bij zeer eenvoudige artistieke literaire teksten. LEERINHOUDEN 11 Tekstsoorten zoals een gedicht een stripverhaal een kortverhaal een roman- of toneelfragment De teksten m.b.t. eindtermen 10 en 11: hebben te maken met courante situaties uit het dagelijks leven, met mogelijke werksituaties en af en toe met onderwerpen van meer algemene aard; zijn over het algemeen relatief kort; zijn over het algemeen vrij concreet, geven redundante informatie en bevatten weinig impliciete informatie. ET de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het uitvoeren van de leestaak. ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun leestaken leerstrategieën toepassen die het bereiken van het leesdoel bevorderen. 12 De functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis en reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; spelling en interpunctie; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld. 13 Strategieën zoals relevante kennis i.v.m. de inhoud inzetten en hun kennis tegelijkertijd uitbreiden; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; het leesdoel bepalen; de tekstsoort herkennen; de lay-out interpreteren (bv. subtitels); zich niet laten afleiden als ze in een tekst niet alles begrijpen; belangrijke informatie aanduiden; hypothesen opbouwen over de inhoud of bedoeling van de tekst.

12 TSO 3de graad 11 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ET reflecteren over de eigenheid van de schrijftaal. 14 Dit houdt in: het onderscheid kunnen maken tussen verschillende tekstsoorten; verschillende taalregisters (formeel, informeel, vertrouwelijk taalgebruik) herkennen; elementen van tekstopbouw kunnen aanduiden. ET communicatiestrategieën aanwenden. 15 Strategieën zoals de betekenis van ongekende woorden afleiden uit de context; zelfstandig traditionele en elektronische hulpbronnen en gegevensbestanden raadplegen; gebruik maken van ondersteunend visueel materiaal (foto s, cartoons, tabellen, schema s). ET de nodige leesbereidheid opbrengen. 16 De bereidheid onbevooroordeeld te lezen en zich te concentreren op wat ze willen vernemen; zich in te leven in de socio-culturele en emotionele wereld van de schrijver; te reflecteren op hun eigen leesgedrag; zich open te stellen voor esthetische beleving Handel / Boekhouden-informatica / Secretariaat-Talen ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen, relevante informatie selecteren en de tekststructuur en samenhang herkennen bij niet al te complexe informatieve teksten. 10 Tekstsoorten zoals een bestelbon een factuur een vrachtbrief artikels over handel, transport, geldverkeer, verzekeringen, informatica

13 TSO 3de graad Hotel / Toerisme ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen, relevante informatie selecteren en de tekststructuur en samenhang herkennen bij: niet al te complexe informatieve teksten niet al te complexe prescriptieve teksten Tekstsoorten zoals reisdocumenten toeristische correspondentie (bijv. reservering, klacht, annulering) verzekeringsdocumenten advertenties voor reizen, hotels artikels met toeristische info over landen, streken, steden artikels over de rol en het belang van toerisme artikels uit toeristische tijdschriften reisbrochures (van toeristische diensten, touroperators ) reisgidsen routebeschrijvingen folders van hotels hotel-/restaurantgidsen hotelinformatie op websites offertes (bijv. van reisbureaus, touroperators) Tekstsoorten zoals dienstregelingen (in boekvorm, CD-rom, internet) i.v.m. luchtvaart, spoorwegen, autobus, boot hotelvoorschriften

14 TSO 3de graad Onthaal en public relations ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen, relevante informatie selecteren en de tekststructuur en samenhang herkennen bij niet al te complexe informatieve teksten. 10 Tekstsoorten zoals correspondentie formulieren een persmededeling een verslag (bijv. van een vergadering) artikels over reclame, organisatie van evenementen, manifestaties, tentoonstellingen, recepties, enz.

15 TSO 3de graad SPREKEN / GESPREKKEN VOEREN 3.1. Basisvorming Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN ET informatie geven en vragen en een spontane mening geven over onderwerpen die tot hun interessesfeer behoren. 17 Informatie over zichzelf hun gezinssituatie hun leefsituatie hun hobby s LEERINHOUDEN ET informatie geven en vragen bij documenten. 18 Documenten zoals een afbeelding een formulier een gebruiksaanwijzing een prijsofferte ET een spontane mening/appreciatie geven over beluisterde of gelezen teksten. 19 zie tekstsoorten vermeld bij ET 2, 3, 10 en 11 ET een korte beschrijving geven. 20 Beschrijvingen van bijv. een handeling een gebeurtenis een ervaring ET een niet al te complexe conversatie voeren. 21 Conversaties over onderwerpen zoals alledaagse situaties (bijv. in een winkel, hotel, restaurant, bij het gebruik van openbaar vervoer) studie, beroep, vrijetijdsbesteding actualiteit

16 TSO 3de graad 15 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ET een eenvoudig telefoongesprek voeren. 22 Telefoongesprekken over onderwerpen zoals inwinnen en verstrekken van inlichtingen een bestelling een reservering een klacht een afspraak een uitnodiging De te produceren teksten m.b.t. eindtermen 17-22: hebben voornamelijk te maken met courante situaties uit het dagelijks leven en met mogelijke vertrouwde werksituaties; zijn eenvoudig geformuleerd en gebracht in een spreektempo dat de verstaanbaarheid niet in het gedrang brengt; leggen de nadruk op doeltreffendheid eerder dan op vormcorrectheid. ET functionele kennis gebruiken, die nodig is voor het uitvoeren van de spreektaak/gesprekstaak. ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun spreektaak / gesprekstaak leerstrategieën toepassen die het bereiken van het spreekdoel bevorderen. 23 Functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis, reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld. 24 Strategieën zoals relevante voorkennis i.v.m. de inhoud inzetten; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; informatie verwerven, ook via elektronische weg, en ze verwerken; bij een gemeenschappelijke spreektaak de taken verdelen, met elkaar overleggen, elkaar helpen, zich aan afspraken houden, elkaars inbreng benutten en geza- menlijk een resultaat presenteren.

17 TSO 3de graad 16 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ET reflecteren over taal en taalgebruik. 25 Dit houdt in vertrouwd zijn met elementaire omgangsvormen; vertrouwd zijn met non-verbaal gedrag (bv. tekens, li- chaamstaal). ET communicatiestrategieën aanwenden. 26 Strategieën zoals gebruik maken van non-verbaal gedrag; zeggen dat ze iets niet begrijpen, vragen om langzamer te spreken, om iets te verhalen, iets aan te wijzen; zelf iets herhalen om te verifiëren of hun formulering correct is. ET de nodige spreekbereidheid en spreekdurf opbrengen. 27 De bereidheid om actief te luisteren om tot goed spreken te komen; het woord te nemen en actief deel te nemen aan een gesprek.

18 TSO 3de graad Hotel / Toerisme ET 18 informatie geven bij documenten 18 Informatie over een menu een stadsplan een reisbrochure een folder een toeristische wegenkaart een elektronische routeplanner een boekingssysteem ET 20 een korte beschrijving geven. 20 Beschrijvingen van bijv. een land, streek, stad een reisroute een bezienswaardigheid verblijfsmogelijkheden winkelaanbod uitgaansmogelijkheden (bijv. restaurant, theater, discotheek) dienstverlening (bijv. openbaar vervoer, bank, dokter) sportfaciliteiten gerechten ET 21 een niet al te complexe conversatie voeren. 21 Conversaties zoals inlichtingen aan de balie een verkoopsgesprek een interview gasten ontvangen en begeleiden groepen ontvangen en rondleiden ET 22 een eenvoudig telefoongesprek voeren. 22 Telefoongesprekken over onderwerpen zoals een confirmatie een annulering een reactie op een klacht afzeggen van een afspraak

19 TSO 3de graad Onthaal en public relations ET 17 informatie geven en vragen en een spontane mening geven over onderwerpen die tot hun interessesfeer behoren. 17 Informatie zoals een mededeling op een vergadering presentatie van een product, van resultaten ET 18 informatie geven bij documenten 18 Documenten zoals een stadsplan een wegenkaart ET 20 een korte beschrijving geven. 20 Beschrijvingen van bijv. verblijfsmogelijkheden winkelaanbod uitgaansmogelijkheden (restaurants, ) culturele activiteiten dienstverlening (bijv. openbaar vervoer, bank, dokter) sportfaciliteiten een product ET 21 een niet al te complexe conversatie voeren. 21 Conversaties zoals inlichtingen aan de balie een verkoopsgesprek een interview gasten ontvangen en begeleiden ET 22 een eenvoudig telefoongesprek voeren. 22 Telefoongesprekken over onderwerpen zoals een confirmatie een annulering een reactie op een klacht afzeggen van een afspraak

20 TSO 3de graad SCHRIJVEN 4.1. Basisvorming Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN ET voor hen functionele teksten invullen. 30 Tekstsoorten zoals een formulier een vragenlijst LEERINHOUDEN ET een mededeling schrijven in verband met hun eigen belevingswereld en onderwerpen van meer algemene aard. 31 Tekstsoorten zoals een memo een kattebelletje een verslag een commentaar een artikel (bijv. voor de schoolkrant of schoolwebsite) een beschrijving ET een formele en een informele brief en een schrijven. 32 Brieven of s van persoonlijke aard: een uitnodiging een afspraak van zakelijke aard: een reservering een vraag om inlichtingen een inlichting een klacht een sollicitatie

21 TSO 3de graad 20 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN De te produceren teksten m.b.t. eindtermen 28-30: hebben voornamelijk te maken met courante situaties uit het dagelijks leven en met mogelijke werksituaties; zijn over het algemeen vrij kort en eenvoudig geformuleerd; vertonen een zekere vormcorrectheid bij voorspelbaar taalgebruik (standaardformules) maar zijn formuleringen meer gericht op de doeltreffendheid dan op vormcorrectheid. ET de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het uitvoeren van de schrijftaak. ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun schrijftaken leer- strategieën toepassen die het bereiken van het schrijfdoel bevorde- ren. 33 De functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis en reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; spelling en interpunctie; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld. 34 Strategieën zoals relevante voorkennis i.v.m. de inhoud inzetten; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; informatie verwerven, ook via elektronische weg, en ze verwerken; rekening houden met het doelpubliek; passende lay-out gebruiken. ET reflecteren over de eigenheid van de schrijftaal. 35 Dit houdt in: weten dat schrijftaal formeler en meer geordend is dan spreektaal; de betekenis van spelling, interpunctie en lay-out begrijpen; vertrouwd zijn met de opbouw van een geschreven tekst.

22 TSO 3de graad 21 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ET communicatiestrategieën aanwenden. 36 Strategieën zoals zelfstandig traditionele en elektronische hulpbronnen raadplegen; bij het schrijfproces gebruik maken van de mogelijkheden van ICT; gebruik maken van een model. ET de nodige schrijfbereidheid en durf opbrengen. 37 De bereidheid hun geschreven teksten kritisch na te lezen op vorm en inhoud en van hun fouten te leren; zorg te besteden aan de presentatie van hun geschreven teksten; desgevallend de schrijfwijze van een woord op te zoeken; hun belangrijke teksten te laten nakijken door iemand die de Engelse taal beheerst.

23 TSO 3de graad Handel / Boekhouden-informatica ET 28 voor hen functionele teksten invullen. 28 Tekstsoorten zoals een bestelbon een factuur ET 30 een formele en een informele brief en een schrijven. 30 Brieven of s van zakelijke aard: een prijsaanvraag een offerte een bestelling 4.3. Secretariaat-Talen ET 28 voor hen functionele teksten invullen. 28 Tekstsoorten zoals een bestelbon een factuur ET 30 een formele en een informele brief en een schrijven. 30 Brieven of s van zakelijke aard: een prijsaanvraag een offerte een bestelling een vordering correspondentie met de bank import-/export correspondentie correspondentie met verzekeringsmaatschappijen

24 TSO 3de graad Hotel / Toerisme ET 28 voor hen functionele teksten invullen. 28 Tekstsoorten zoals een hotelrekening een boekingsformulier een ticket een contract (bijv. bij wagenverhuur) een verzekeringsdocument ET 29 een mededeling schrijven in verband met hun beroepswereld. 29 Tekstsoorten zoals een beschrijving van een streek, een route een planning (bijv. bezoeken, rondleidingen, vergaderingen, conferenties) een telefonische boodschap ET 30 een formele en een informele brief en een schrijven. 30 Brieven of s van zakelijke aard: een prijsaanvraag een offerte een bestelling een bevestiging van reservatie een annulering een antwoord op een klacht

25 TSO 3de graad Onthaal en public relations ET 29 een mededeling schrijven in verband met hun beroepswereld. 29 Tekstsoorten zoals een folder een brochure een circulaire een promotietekst een persbericht een overeenkomst (contract) agenda van een vergadering notulen van een vergadering een artikel in het personeelsblad een mededeling voor het prikbord ET 30 een formele en een informele brief en een schrijven. 30 Brieven of s van zakelijke aard: een bevestiging van reservatie een annulering een antwoord op een klacht

26 TSO 3de graad 25 5 FUNCTIONELE KENNIS 5.1. Basisvorming Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 36 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten De vorm, de betekenis en de reële gebruikscontext van woorden m.b.t. notions zoals General notion: spatial location shape relative position motion direction General notion: temporal point of time period frequency other time references General notion: quantitative quantity degree measure weight size volume General notion: qualitative quality colours materials Specific notion: personal identification name address telephone number

27 TSO 3de graad 26 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN date and place of birth age sex marital status nationality origin occupation family & relatives religion likes and dislikes character, disposition, temperament physical appearance Specific notion: house and home, environment types of accommodation rooms parts of a house furniture, decoration cost (e.g. rent, mortgage ) services (e.g. electricity, heating ) amenities region and geographical features (e.g. countryside, forest ) flora & fauna Specific notion: daily life at home (daily routines) at work income schooling prospects Specific notion: free time & entertainment and pursuits leisure hobbies and interests radio, TV, etc.

28 TSO 3de graad 27 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN cinema, theatre, concert, etc. exhibitions, museums, etc photography intellectual and artistic pursuits (e.g. reading, painting ) sports press Specific notion: travel public transport private transport traffic holidays accommodation luggage entering and leaving a country travel documents Specific notion: relations with other people relationship invitations correspondence club membership government and politics crime and justice war and peace social affairs Specific notion: health & body care parts of the body personal comfort hygiene ailments, accidents medical services insurance

29 TSO 3de graad 28 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Specific notion: education schooling subjects qualifications and examinations Specific notion: shopping shopping facilities foodstuffs clothes, fashion smoking household articles prices Specific notion: food & drink types of food & drink eating & drinking out Specific notion: services post telephone telegraph bank garage petrol station Specific notion: weather climate and weather De reeds in de 1e en 2e graad behandelde notions worden verder uitgediept

30 TSO 3de graad 29 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LEGENDE N reeds behandeld in de eerste en tweede graad en wordt herhaald en verder uitgediept in de derde graad nieuw in de derde graad 36.2 De vorm, betekenis en de reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies: Adjectives adjectives in comparison constructions with comparisons compound adjectives with nouns N (e.g. a ten-pound note) Adverbs formation of adverbs adjective or adverb? position of adverbs Determiners indefinite article definite article some / any / no much / many / a lot of (a) little / (a) few Nouns irregular plurals genitives nouns occurring in the plural only (e.g. scissors) adjectives used as nouns (e.g. the rich) concord of number N (when different from Dutch)

31 TSO 3de graad 30 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Numbers cardinal numbers ordinal numbers the number 0 fractions (e.g. five eighths) decimals (e.g. nought point four) N N Pronouns personal pronouns possessive pronouns the double genitive N reflexive / emphatic pronouns demonstrative pronouns interrogative pronouns relative pronouns (their use, possible omission and use of punctuation) N indefinite pronouns the prop-word one Prepositions their use special word order in sentences with prepositions Verbs present simple / continuous past simple past continuous present perfect simple present perfect continuous past perfect future simple N going to for intention conditional 1 & 2 conditional 3 N

32 TSO 3de graad 31 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN use of modal verbs: may, can, must, should shall, will, would, might, used to N Sentence patterns declarative sentences negative sentences interrogative sentences imperative sentences question tags short answers additions to remarks (so, neither, nor) N passive voice reported speech special finites and their use N (may / must / should have ) causative use of have and make N use of the gerund gerund or infinitive? N uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen spelling en interpunctie

33 TSO 3de graad 32 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 37 hun functionele kennis omzetten in taalhandelingen. 37 De reeds in de 1 e en 2 e graad behandelde taalhandelingen worden verder uitgediept aan de hand van varianten en nuanceringen. Voor de 3 e graad komen volgende taalhandelingen nog in aanmerking: raad geven zeggen dat ze iets niet weten iemands mening vragen zijn mening uitdrukken iemand geruststellen iemand de groeten doen zeggen dat ze het eens of oneens zijn over iets vergelijken 38 hun functionele kennis inzetten om inzicht te krijgen in de socioculturele realiteit van de Engelstalige wereld. 38 Socio-culturele aspecten zoals elementaire geografische gegevens het dagelijks leven de vrijetijdsbesteding de levensomstandigheden sociale conventies 39 bovenvermelde functionele kennis onder begeleiding uitbreiden via reflectie op de ontvangen of geproduceerde tekst.

34 TSO 3de graad Handel / Boekhouden-informatica 36 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten Specific notion: commercial English trade & commerce the office personnel wages, salary, pay industrial relations money banking methods of payment stock of exchange business documents bookkeeping, accounts, accountancy taxation common abbreviations 5.3. Secretariaat-Talen 36 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten Specific notion: commercial English trade & commerce the office personnel industrial relations wages, salary, pay money and credit banking methods of payment business documents transport shipping distribution retailing sales import & export advertising, publicity marketing stock exchange

35 TSO 3de graad 34 finance taxation bookkeeping, accounts, accountancy insurance common abbreviations Adverbs comparison with adverbs N constructions with adverbs N Verbs past perfect continuous N future continuous future perfect N N 5.4. Hotel / Toerisme 36 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten Specific notion: travel geograpical names nationality words entering and leaving a country travel documents types of holidays foreign currencies methods of payment travel agency tour operator transport by air/sea/rail/road luggage cruises car rental types of accommodation hotel staff hotel facilities hotel services restaurant restaurant services

36 TSO 3de graad hun functionele kennis omzetten in taalhandelingen. 37 Taalhandelingen zoals zich aan een groep voorstellen begroeten en onthaal van reizigers inlichtingen verstrekken reageren op een verzoek iemand wegwijs maken rondleiden van gasten afrekenen een afspraak maken een oplossing voorstellen hulp aanbieden raad geven uitleg geven vragen naar interesses vragen naar voorkeur iets aanprijzen omgaan met een klacht zich verontschuldigen een gesprek afronden 5.5. Onthaal en Public relations 36 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten Specific notion: Public relations publicity advertising marketing media etiquette 37 hun functionele kennis omzetten in taalhandelingen. 37 Taalhandelingen zoals aanspreken begroetingsvormen een groep ontvangen voorstellen van zichzelf voorstellen van anderen uitnodigen bedanken afzeggen feliciteren

37 TSO 3de graad 36 argumenteren (formuleren van standpunten / weerleggen) samenvatten en besluiten trekken afronden een afspraak maken omgaan met klachten zich verontschuldigen een oplossing voorstellen iemand wegwijs helpen inlichtingen geven iets aanprijzen reageren op een verzoek raad geven hulp aanbieden inlichtingen geven vragen naar intesses vragen naar voorkeur

38 TSO 3de graad 37 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Nr. 1 DE VIER VAARDIGHEDEN Pedagogisch-didactische wenken De vier basisvaardigheden (luisteren, lezen, spreken/gesprekken voeren en schrijven) worden in dit leerplan afzonderlijk behandeld. Uiteraard kunnen veel communicatiesituaties alleen op een vrij kunstmatige wijze aan één van deze vaardigheidsdomeinen worden toegewezen. Zo zijn in een gesprek luisteren en spreken niet van elkaar te scheiden; een mondelinge synthese van een gelezen tekst is zowel een lees- als een spreekactiviteit. De leerlingen moeten dus voldoende het geïntegreerd karakter van de vier vaardigheden ervaren. In de klassenpraktijk zal de leerkracht derhalve de verschillende aspecten van de taal harmonisch in elkaar laten vloeien. Een beluisterd fragment kan leiden tot spreken en schrijven. Een gelezen tekst kan leiden tot spreken of schrijven. ICT is bijzonder geschikt voor een efficiënte training van de communicatieve vaardigheden. Deze technologie biedt de leraar een vlotte toegang tot taalmateriaal in verschillende presentatievormen (tekst, beeld, geluid) en maakt het voor de leraar gemakkelijker om verschillende deelvaardigheden te combineren Luisteren Het is belangrijk dat de leraar tijdens de les consequent de doeltaal spreekt en daarbij bestendig zorg besteedt aan zijn eigen taalgebruik. Telkens hij het woord voert in het Engels wordt de luistervaardigheid van de leerlingen geoefend. De leerlingen moeten echter geregeld ook met andere stemmen dan die van de leraar geconfronteerd worden. Zorgvuldig gekozen audio- of videofragmenten met native speakers kunnen bijzonder interessant materiaal opleveren om de luister- en/of kijkvaardigheid te oefenen. Aan de hand van authentieke mondelinge boodschappen worden de leerlingen vertrouwd gemaakt met het natuurlijk spreekritme van native speakers. Bij de luistervaardigheidstraining streeft de leraar ernaar de verschillende luisterstrategieën aan bod te laten komen: o voorspellend luisteren (voorkennis activeren om allerlei voorspellingen te doen over de beluisterde tekst) o oriënterend luisteren (snel en selectief beluisteren van een tekst om een eerste globale indruk te verwerven) o zoekend luisteren (specifieke informatie uit de tekst halen) o globaal luisteren (hoofdzaken uit de beluisterde tekst halen) o intensief luisteren (aandachtig luisteren om de tekst helemaal te begrijpen). Het internet biedt heel wat interessant luistermateriaal in de vorm van geluids- en / of beeldfragmenten (bv. real-time of downloadbare uitzendingen van radio- en tvstations, soms met transcripties, en muziek- en filmsites met fragmenten of trailers). Training van luistervaardigheid kan ook op een efficiënte manier door de auditieve component van educatieve software Lezen Bij de opbouw van het leesvaardigheidsprogramma van zijn leerlingen zorgt de leraar ervoor dat de complexiteit van de teksten en de moeilijkheidsgraad van de oefeningen geleidelijk groter wordt. Eerst moeten de leerlingen zicht krijgen op de grote lijnen en opbouw van een tekst vooraleer er sprake kan zijn van detailbegrip. Hij maakt zijn leerlingen progressief vertrouwd met de verschillende leesstrategieën: o voorspellend lezen (voorkennis activeren om allerlei voorspellingen te doen over de tekst) o oriënterend lezen (snel en selectief doorlezen van een tekst om een eerste

39 TSO 3de graad 38 Nr. Pedagogisch-didactische wenken globale indruk te verwerven) o zoekend lezen (gericht lezen om specifieke informatie uit de tekst halen: scannen) o globaal lezen (diagonaal lezen om er de hoofdzaken uit te halen: skimmen) o intensief lezen (aandachtig lezen om de tekst helemaal te begrijpen). Niet alle ongekende woorden in een tekst moeten uitgelegd worden. De leerlingen moeten vertrouwd gemaakt worden met woordraadstrategieën. Zij moeten leren op welke manieren de vermoedelijke betekenis van een onbekend woord kan worden achterhaald. Dit kan o.m. door gebruik te maken van het globale begrip van de tekst en van de context waarin het onbekende woord staat of door uit de vorm van het woord zelf de betekenis af te leiden. De keuze van het aangeboden tekstmateriaal moet zeer doordacht gebeuren: het mag niet te schools zijn. Lezen moet overkomen als een aangenaam tijdverdrijf. De leraar zal de leeshonger van de leerlingen aanscherpen door teksten aan te bieden die aansluiten bij de belangstellingssfeer van de jongeren of die inspelen op de actualiteit. Schooltijdschriften kunnen een interessant middel zijn om leerlingen aan het lezen te krijgen. Zij bieden het voordeel dat ze de actualiteit volgen en nadrukkelijk inspelen op de belangstelling en de leefwereld van de jongeren. Het is belangrijk dat leerlingen vaak toegang hebben tot authentiek leesmateriaal. Authentieke teksten zijn levensecht en motiverend voor de leerlingen en brengen hen in contact met de realiteit van de Engelstalige gebieden. Het internet is een onuitputtelijke bron van authentiek leesmateriaal. Zo hebben de meeste kranten en tijdschriften een goed uitgebouwde website, vaak met een archief, en bieden virtuele bibliotheken of gespecialiseerde websites een uitgebreide keuze aan literaire teksten. Het zgn. elektronisch lezen kan voor de leerlingen een prettige en boeiende ervaring zijn die hen in staat stelt zelfstandig leestaken uit te voeren, waarbij zij getraind worden in het lezen van niet-lineaire elektronische teksten, zgn. hyperteksten. Bij het lezen van elektronische documenten beweegt de lezer aan de hand van hyperlinks direct van een punt in de tekst naar een ander, ofwel horizontaal ofwel verticaal, of naar een ander document of toepassing. Het is een meer verkennende manier van lezen waarbij de lezer beweegt naar eender welke plaats waar zijn interesse of nood aan informatie hem brengt. Deze manier van lezen vergt specifieke lees- en zoekstrategieën die bij leerlingen moeten ontwikkeld worden. Essentieel is wel dat de leraar de leerlingen stuurt bij het surfen op het net. Het mag geen vrijblijvende activiteit worden maar een taakgerichte werkvorm met precieze opdrachten. Huislectuur: De leerlingen aanmoedigen tot lectuur blijft een belangrijke opdracht van de leerkracht. Door hen een aantal boeken te doen lezen wordt hun leesvaardigheid geoefend en komen ze in contact met de literatuur van de doeltaal en de socio-culturele aspecten die daarmee samenhangen. Het is wenselijk dat de school- en/of klasbibliotheek beschikt over een voldoende aantal aangepaste en gevarieerde readers (fiction en non-fiction). Essentieel is wel dat de leerlingen huislectuur niet ervaren als een schoolse verplichting. Dit kan door hen boeken te laten lezen waarvan de inhoud aansluit bij hun belevingswereld. Het doel is de leerlingen veel te doen lezen zonder dat de traditionele schoolopdrachten het leesplezier bederven. De huislectuur moet gekoppeld worden aan zinvolle opdrachten, waarbij de hulpmiddelen van ICT kunnen worden ingeschakeld (bv. bij het zoeken van informatie over de auteur of de socio-culturele achtergrond) en de verschillende vaardigheden worden geïntegreerd. Een leesproject gestoffeerd met creatieve opdrachten kan leiden tot schrijfvaardigheid (hierbij kan gelegenheid geboden worden om tekstverwerking te gebruiken) maar ook tot spreekvaardigheid (bv. tijdens een mondelinge proef).

40 TSO 3de graad 39 Nr Spreken Pedagogisch-didactische wenken Bij spreken onderscheiden we enerzijds gespreksvaardigheid en anderzijds spreekvaardigheid waarbij duidelijk één spreker op de voorgrond treedt. De gespreksvaardigheid is de communicatieve vaardigheid bij uitstek omdat zij leidt tot directe mondelinge interactie. De inoefening ervan gebeurt het best door gebruik te maken van interactieve werkvormen, zoals pair work, group work, role-play. Door te werken in kleine groepen krijgen de leerlingen meer spreekkansen. Bovendien bevorderen interactieve werkvormen hun spreekbereidheid en spreekdurf. Interactieve werkvormen hebben baat bij een eigen klasorganisatie of opstelling. De traditionele frontale klasopstelling werkt de reële communicatie tussen leerlingen niet in de hand en wordt waar mogelijk doorbroken om de mondelinge interactie te vergemakkelijken. Werken met ICT staat de communicatieve interactie niet in de weg. Integendeel, bij het inwinnen, verstrekken en uitwisselen van informatie kan deze nieuwe technologie aanleiding geven tot het oefenen van de spreek- en / of gespreksvaardigheid. Meestal zitten twee of meer leerlingen aan dezelfde computer en moet er bij de zoekopdrachten overleg gepleegd worden. Deze vorm van communicatie verloopt vanzelfsprekend in het Engels. Bij het naar voor brengen van de informatie treedt één spreker op de voorgrond (bv. een presentatie) en komt naast de interactieve gespreksvaardigheid ook de spreekvaardigheid aan bod. Het is nuttig dat leerlingen leren werken met presentatiesoftware die de spreekvaardigheid ondersteunt. Moderne multimedia-apparatuur maakt het ook mogelijk interactieve communicatie te organiseren over de klasmuren heen in de vorm van videoconferenties en voice chatting. De bezorgdheid van de leerkracht voor de correcte uitspraak, spreekritme en intonatie moet permanent zijn. Er moet naar gestreefd worden dat de leerlingen op het einde van de derde graad de meest opvallende afwijkingen in de uitspraak ten opzichte van het Nederlands beheersen (bv. th, aspiration, voiceless / voiced endings). Fonetische en grammaticale correctheid mogen de spontaneïteit niet afremmen. Er moet een compromis gevonden worden tussen vlotheid en nauwkeurigheid in de expressie. De correctie van fouten mag geen storend of demotiverend element worden voor de vlotheid van de communicatie. Het spontane spreken mag niet negatief beïnvloed worden door (herhaalde) onderbrekingen van de leraar. De leerling moet zich kunnen concentreren op de boodschap die hij wil overbrengen. Daarom is het aangewezen niet op elke fout te reageren en met de verbetering te wachten tot de leerling klaar is met spreken. Door de leerlingen erop te wijzen dat het maken van fouten een essentieel onderdeel is van het leerproces kan de leraar hun vrees om fouten te maken wegnemen en de spreekdurf van de leerlingen bevorderen. De permanente evaluatie van de spreek- en gespreksvaardigheid gebeurt op basis van de bestendige observatie van het taalgedrag van de leerlingen. Hij noteert zijn bevindingen in zijn evaluatieschrift om op het einde van de rapportperiode een cijfer te koppelen aan de permanente evaluatie. De registratie ervan brengt voor de leerkracht heel wat organisatie met zich omdat hij de permanente evaluatie moet inpassen in al de andere werkzaamheden tijdens het lesgebeuren. Bovendien moet hij erover waken dat de observatie met de daaraan verbonden evaluatie geen remmende invloed heeft op de spreekbereidheid en de spontaneïteit van de leerlingen. Naar aanleiding van de permanente evaluatie van de spreek- of gespreksvaardigheid kan de leraar ruimte maken voor zelfevaluatie van de leerling en peer evaluation. Door leerlingen hun eigen taalgedrag en dat van hun medeleerlingen te leren evalueren worden ze zich bewust van spreekstrategieën en groeien naar leerautonomie. Het gebruik van een cassetterecorder of videocamera om het taalproduct van de leerling(en) te registreren kan een handig middel zijn om de mondelinge taalvaardigheid te oefenen en te beoordelen. Het confronteert de leerling met zijn eigen taalproduct, waardoor hij zijn eigen fouten kan detecteren en zijn eigen prestatie kan beoor-