SECUNDAIR ONDERWIJS ASO. derde graad. eerste en tweede leerjaar BASISVORMING. (vervangt 2004/037) (vervangt 2004 / 40 // 1 / A / BV / 1 / III / / D/)

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: ASO Graad: derde graad Jaar: eerste en tweede leerjaar BASISVORMING Vak(ken): AV Engels 2/2 lt/w Leerplannummer: 2006/044 (vervangt 2004/037) Nummer inspectie: 2006 / 29 // 1 / A / BV / 1 / III / / D/ (vervangt 2004 / 40 // 1 / A / BV / 1 / III / / D/)

2 ASO 3e graad Basisvorming 1 INHOUD VISIE...2 BEGINSITUATIE...3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN...4 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN...6 Luisteren...7 Lezen...11 Spreken/gesprekken voeren...15 Schrijven...19 Functionele kennis...22 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN...31 De vier vaardigheden...31 Functionele kennis...37 Differentiatie...39 Gebruik van het Nederlands...40 Tolerantie tegenover de fout...40 Documenten van de leraar...41 Documenten van de leerling...42 Vakgroepwerking...43 De taalklas...44 Zelfstandig werken en het OVUR-schema...45 ICT algemeen...46 Begeleid Zelfgestuurd Leren algemeen...47 VOET algemeen...48 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN...50 EVALUATIE...51 Algemene principes...51 Criteria...51 Juridisch kader...54 BIBLIOGRAFIE...55

3 ASO 3e graad Basisvorming 2 VISIE Een taal leren is een levenslang proces waarvan de kernboodschap eenvoudig is: Talen openen deuren. Met Engels kan je vele andere landen, volkeren en culturen leren kennen. Om mensen en hun cultuur werkelijk te begrijpen is het noodzakelijk om hun moedertaal zo goed mogelijk te beheersen. De flexibiliteit van het Engels en de vertrouwdheid van de jongeren met de taal vormen een uitstekend platform om andere culturen te ontdekken en te appreciëren. Zich bezighouden met een vreemde taal betekent zich interesseren voor een andere cultuur, maatschappij, geschiedenis en politiek. De leerkracht heeft de belangrijke taak om leerlingen voor te bereiden op de toekomst. Hij/zij begeleidt hen vaak bij hun verdere studie en/of beroepskeuze. Daarenboven is meertaligheid de norm. Talenkennis verschaft leerlingen een veelvoud aan privé- en beroepskansen. Engels is belangrijk voor de doorstroming naar het hoger onderwijs. De leerkracht moet de complementaire wisselwerking tussen de school, de hogere studies en de maatschappij stimuleren. Dit leerplan heeft als één van de belangrijkste doelstellingen de leerlingen voorbereiden op het hoger onderwijs en het aanbieden van een algemene vorming. De leerlingen moeten beseffen dat een goede kennis van het Engels een sleutel kan zijn tot succes bij hun verdere studies. Ook in de meeste beroepen wordt een degelijke kennis van het Engels als een absolute noodzaak ervaren. Het is verder belangrijk voor de leerkracht om ook de leerlingen in de niettaalgerichte afdelingen voldoende voor het vak Engels te motiveren. Kennis van het Engels is immers onontbeerlijk voor de studie van de vakliteratuur. In dit leerplan ligt de nadruk op alle communicatieve vaardigheden om jongeren in staat te stellen optimaal te functioneren in contacten met Engelstaligen of in een Engelstalige omgeving. Er wordt uitgegaan van een combinatie van het beste van de traditionele benadering en de meest recente communicatieve ontwikkelingen met klemtoon op dit laatste aspect. Dit leerplan besteedt ook aandacht aan het ontwikkelen van vaardigheden en attitudes. Het bedrijfsleven gaat er immers van uit dat afgestudeerde jongeren in hun opleiding een reeks vaardigheden en attitudes hebben ontwikkeld die in concrete beroepssituaties voorkomen zoals het maken van afspraken, rapportering (zowel schriftelijk als mondeling) en het verwerken van informatie en correspondentie (ook via ). Daarom wordt in dit leerplan naast het verwerven en beheersen van taal, waarbij de klemtoon ligt op de vaardigheden, aandacht geschonken aan een zogenaamd technisch luik bestaande uit handelingstechnische vaardigheden en zoekstrategieën met gebruik van alle mogelijke informatiekanalen. Niet het gebruik van Informatie- en Communicatie Technologieën (ICT) op zichzelf, maar wel het efficiënt gebruik ervan is belangrijk. Tegelijk moet de kritische zin van de leerlingen tegenover het authentiek materiaal dat de leerkracht aanbiedt en de informatiebronnen die ze gebruiken (bijvoorbeeld liedjesteksten en teksten van het internet) aangescherpt worden. Ze moeten leren op een kritische en creatieve manier om te gaan met de overvloed aan informatie die hen dagelijks toestroomt. ICT vormt hierbij een belangrijk hulpmiddel. Door het immense succes van de online en de SMS-conversaties hanteren de leerlingen echter steeds meer onnauwkeurige, slordige en elliptische taaluitingen. Ze hebben nood aan een actieve(re) houding ten opzichte van kennis(verwerving). Daarom moet het belang van een verzorgde taal voldoende beklemtoond worden. Engels is een wereldtaal. Wereldwijd spreken miljoenen mensen Engels. Om te kunnen participeren in de internationale communicatie (economisch, politiek en wetenschappelijk) is het Engels als lingua franca niet te onderschatten. In Europa behoort het Engels tot de top drie van de meest gebruikte talen. Engels is tevens de meest gesproken taal in de Europese Unie en wordt steeds vaker als enige werktaal gehanteerd. In een Europa van 40 lidstaten is er behoefte aan een gemeenschappelijke taal en dat zal het Engels worden. Deze taal zal het Nederlands niet vervangen, maar kleinere culturen zullen wel meer onder druk komen te staan. Het is meestal niet moeilijk om jongeren te motiveren om Engels te leren, want Engels is niet alleen de taal van de literatuur en de moderne muziek, maar is gewoon een heel leuke taal. Moeilijker is hun aandacht vasthouden. Leerkrachten moeten vooral proberen hun enthousiasme over te brengen op hun leerlingen. Het onderwijs van het Engels heeft in vergelijking met andere moderne vreemde talen het grote voordeel dat het kan terugvallen op de subcultuur van de jeugd, die zeer anglofoon gekleurd is. De heersende jeugdcultuur is een uitstekend uitgangspunt om de lessen Engels tot een boeiende en verrijkende ervaring te maken.

4 ASO 3e graad Basisvorming 3 BEGINSITUATIE Dit leerplan sluit aan bij het leerplan Engels van de tweede graad van het ASO. Om doelmatig en longitudinaal te kunnen werken moeten de collega s vertrouwd zijn met de doelstellingen en inhouden van het leerplan van de tweede graad. De leerlingen hebben gedurende het eerste en tweede leerjaar van de tweede graad per week drie uur Engels als communicatiemiddel gekregen in de basisvorming en daarnaast is het mogelijk dat leerlingen een uur extra Engels hebben gekregen via het complementair gedeelte. Het strekt tot aanbeveling in het eerste leerjaar van de derde graad na te gaan in hoeverre de leerplandoelstellingen van de tweede graad werden gerealiseerd. Eventueel kan aan de hand van een niveautoets vastgesteld worden of er lacunes zijn. Overleg in een vakgroep Engels met de collega s van de eerste en de tweede graad is het aangewezen middel om de continuïteit te waarborgen en leidt tot een grotere professionaliteit van de leraar 1. Verder overleg in een vakgroep Moderne Vreemde Talen bewerkstelligt ook over de vakken heen samenhang en kan een gunstig effect hebben op het leren en het welzijn van de leerlingen. Dit leerplan voor de basisvorming is gemeenschappelijk voor alle studierichtingen van de derde graad van het ASO ongeacht het aantal lestijden dat voor Engels in de lessentabellen is voorzien. Samenzettingen van studierichtingen met respectievelijk 2 of 3 lestijden zijn dus in principe mogelijk voor de twee lestijden van de basisvorming. De studierichting Moderne Talen krijgt een bijkomend uur in het specifiek gedeelte. Het spreekt echter voor zich dat slechts een maximaal rendement zal worden bereikt als de leerlingen met respectievelijk 2 of 3 lestijden afzonderlijk les kunnen krijgen. Indien leerlingen uit de verschillende studierichtingen met een ongelijk aantal lestijden toch samen zitten, moet de leraar ervoor zorgen dat de leerinhouden gedifferentieerd worden in functie van de specificiteit van de studierichting. Differentiatie kan ondermeer worden verkregen door middel van de huislectuur en door een weloverwogen keuze van teksten en opdrachten (zie 1.2. Lezen). De specifieke invulling van het extra uur Engels wordt bepaald door het leerplan voor het specifiek gedeelte van de pool Moderne Talen. Dit leerplan is geschreven voor Engels en Frans om overleg en samenwerking m.b.t. de specifieke eindtermen te bevorderen. 1 Het voortdurend gebruik van de dubbele aanduidingen leraar/lerares, leerling/leerlinge zou de leesbaarheid schaden.

5 ASO 3e graad Basisvorming 4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Dit leerplan rust op twee pijlers: de principes van het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs (ARGO / 510 / N ) en de algemene doelstellingen van het onderwijs moderne vreemde talen geformuleerd door de Raad van Europa 2. In de eerste plaats wil dit leerplan gestalte geven aan de algemene doelstellingen van het Gemeenschapsonderwijs. Het onderwijs van de moderne vreemde talen kan een wezenlijke bijdrage leveren tot het realiseren van het dynamisch mens- en maatschappijbeeld dat het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs nastreeft. Communicatie met anderstaligen bevordert immers de ontwikkeling van jonge mensen die mondig en zelfstandig zijn, kritisch denken (open geest zonder vooroordelen), intellectueel nieuwsgierig en flexibel zijn en vooral verdraagzame belangstelling en respect hebben voor de cultuur van de gebieden waar de vreemde taal gesproken wordt. Op Europees niveau bestaat er een consensus over de visie op het onderwijs van moderne vreemde talen. Dit leerplan wil daarvan de concrete vertaling zijn. De Raad van Europa stelde de volgende algemene doelstellingen voorop. 1 kunnen communiceren met anderstaligen Naar elkaar luisteren en met elkaar communiceren zijn essentiële vereisten op het brede terrein van de menselijke interactie. Om de verstandhouding tussen volkeren te bevorderen, om economische en sociale redenen, is het belangrijk dat mensen elkaar begrijpen en met elkaar communiceren. 2 moderne vreemde talen kunnen gebruiken voor praktische doeleinden De prioriteit van het Europese taalonderwijs is wat leerlingen met taal kunnen doen en niet wat ze erover weten. Kennis van woordenschat en grammaticale structuren is geen doel op zich, maar slechts een middel tot het verwerven van communicatieve vaardigheden. Realistisch taalgebruik in zinvolle communicatieve situaties moet in ons taalonderwijs dan ook primeren. 3 zich cultureel verrijken door contact met de anderstalige wereld Kennis van moderne vreemde talen draagt ook bij tot culturele verrijking want daardoor wordt contact met anderstaligen en hun cultuur mogelijk. Wie zich openstelt voor de socio-culturele eigenheid van anderstaligen krijgt ook een beter inzicht in de eigen cultuur. De principes van het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs en de krachtlijnen van de visie op het onderwijs van moderne vreemde talen worden geconcretiseerd in volgende algemene doelstellingen: Communicatieve vaardigheden 1 Moderne vreemde talen effectief gebruiken als communicatiemiddel in relevante situaties en dit zowel receptief, productief, mondeling als schriftelijk. 2 In staat zijn het taalgebruik aan te passen aan het doel van de taaltaak. Functionele kennis 3 De functionele kennis, die nodig is voor het uitvoeren van de taaltaak, beheersen en gebruiken. 4 Via reflectie op de taaltaak de hierboven beschreven functionele kennis uitbreiden om de doeltreffendheid en de nauwkeurigheid van de communicatie te verhogen. Strategieën 5 Leerstrategieën verwerven om de specifieke taaltaken efficiënter te kunnen uitvoeren. 6 Verbale en niet-verbale communicatiestrategieën aanwenden om aan de communicatieve behoeften te kunnen voldoen. 2 COUNCIL OF EUROPE, Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment, Straatsburg, 2001.

6 ASO 3e graad Basisvorming 5 Attitudes 7 Het belang inzien van en interesse hebben voor het leren van vreemde talen, alsook gemotiveerd zijn om de taal ook buiten de klascontext te verwerven en te gebruiken. 8 De gebruiksmogelijkheden van vreemde talen waarderen door gevoel te ontwikkelen voor effectieve communicatie en door plezier te beleven aan mondelinge en schriftelijke communicatie. 9 Luister-, lees-, spreek- en schrijfbereidheid en spreek- en schrijfdurf ontwikkelen. 10 Bereid zijn tot intercultureel contact. Van leerstofgericht naar leerlinggericht onderwijs De visie op het leren en het onderwijzen is de laatste jaren grondig gewijzigd. Naast het overbrengen van kennis wordt meer en meer de nadruk gelegd op het aanleren van vaardigheden, de vorming van attitudes en op het zelfstandig kunnen omgaan met kennis (leren leren). De doelstellingen van ons onderwijs evolueren naar het leren probleemoplossend denken, het zelfstandig of in groep leren werken en het kunnen omgaan met de enorme hoeveelheden aan informatie en kennis die ons onder meer door de diverse media worden aangeboden. In deze leerlinggerichte visie verschuift het accent van onderwijzen naar zelfstandig leren met als consequenties: de gewijzigde rol van de leraar: van overdrager van kennis naar begeleider van het leerproces; de keuze van een aangepaste didactiek met ruimte voor inductieve en interactieve werkvormen; een taakgerichte aanpak: de leerlingen ontwikkelen hun taalvaardigheid individueel of in groep aan de hand van concrete realistische taken. Integratie van ICT In deze onderwijsvernieuwing speelt de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) een belangrijke rol, niet alleen als studieobject (zoals in het vak informatica), maar vooral als didactisch hulpmiddel bij het leren en onderwijzen van alle vakken en bij het nastreven van de vakoverschrijdende eindtermen. Ook in het taalonderwijs biedt de nieuwe technologie een indrukwekkend aantal nieuwe mogelijkheden om te werken in de richting van (semi-) autonoom en ontdekkend leren: het raadplegen van bronnen met ICT (informatieverwerving), het gebruik van aangepaste educatieve software (leren met de PC), het gebruik van hulpmiddelen zoals tekstverwerking voor de aanmaak van huiswerk en communicatie (informatieverwerking). De technologie maakt voor de taalleraar organisatie- en werkvormen mogelijk die de taalautonomie en de zelfredzaamheid van de leerlingen in de hand werken. Het klassiek frontaal onderricht ruimt plaats voor het zelfstandig leren, het uitvoeren van opdrachten aan de computer, het autonoom doornemen van lessen op computer en het uitwerken van thematische onderwerpen en projecten. De leraar vervult dan niet alleen de rol van overdrager van kennis, maar ook van begeleider of coach van het leerproces. De leerlingen kunnen hun eigen leren in handen nemen en op eigen tempo een aangepast leertraject volgen, wat nieuwe mogelijkheden tot remediëring en differentiatie biedt. Het kan echter niet de bedoeling zijn dat ICT de traditionele onderwijsleermiddelen voor taalonderwijs (boek, bord, pen, papier, geluids- of videocassette, DVD) verdringt. De nieuwe technologie is geen doel op zich, maar een hulpmiddel om de doelstellingen van het taalonderwijs gemakkelijker, sneller en op een aantrekkelijker manier te realiseren. De centrale doelstelling blijft het verwerven van communicatieve vaardigheden en daarbij kan ICT een ondersteunende rol vervullen doordat ze een rijke, interactieve leeromgeving aanbiedt die geschikt is voor het aanleren en trainen van communicatieve en functionele vaardigheden. Het is bijgevolg belangrijk leerlingen in de taallessen doelgericht door middel van zinvolle opdrachten gebruik te laten maken van ICT. ICT zal hen bovendien motiveren om ook buiten de les aan taal te werken en kan ook de taak van de leraar aanzienlijk verlichten.

7 ASO 3e graad Basisvorming 6 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN De doelstellingen in dit leerplan sluiten nauw aan bij de vakgebonden eindtermen van de 3e graad ASO, die in de eerste kolom worden aangeduid met hun decretaal nummer. Dit leerplan is open en laat de leraar vrij om de leerinhouden te kiezen waarmee hij de leerplandoelstellingen wil realiseren. Dit is het geval telkens het woordje zoals bij de opsomming van de leerinhouden voorkomt. Bij zijn keuze zal hij rekening houden met: de leefwereld en de belangstellingssfeer van de leerlingen; de authenticiteit en maatschappelijke relevantie van het tekstmateriaal; het profiel van de doelgroep (leerstijl 3, noden, motivatie); de specificiteit van de studierichting. Indien de school ervoor kiest een extra lestijd Engels te organiseren in het specifiek gedeelte zal de leraar gebruik maken van het leerplan van de basisvorming voor de twee lestijden en van het leerplan van het specifiek gedeelte voor de extra lestijd. Hij zal deze extra lestijd aanwenden om de specifieke eindtermen voor de pool Moderne Talen mee te helpen realiseren met zijn collega s Frans, Duits, Spaans en Nederlands. Daarnaast levert de leraar Engels ook zijn bijdrage tot de realisatie van de vakoverschrijdende eindtermen (VOET). VOET zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten kunnen worden gerealiseerd. Zij zijn in eerste instantie een opdracht voor het hele schoolteam. Om uit te maken hoe alle VOET op schoolniveau kunnen worden gerealiseerd, is o.a. een visie en een stappenplan nodig. Bijgevolg is het essentieel om afspraken te maken onder de collega s van alle vakken. Het is aangewezen om deze afspraken formeel vast te leggen in het schoolwerkplan. Welke VOET geïntegreerd worden in het onderwijs van het Engels wordt het best overlegd in de vakgroep en vastgelegd in een verslag waarin tevens de visie en de planning zijn opgenomen. Heel wat VOET die behoren tot de domeinen Leren leren en Sociale vaardigheden zijn reeds verweven in de uitwerking van verschillende vakgebonden doelstellingen in dit leerplan. Door een doordachte keuze van thema s, teksten en lesonderwerpen kunnen ook de andere VOET (Opvoeden tot burgerzin, Gezondheidseducatie, Milieueducatie, Muzisch-creatieve vorming en Technisch-technologische vorming) in de lessen Engels aan bod komen. Bij de aanvang van het schooljaar maakt de leraar een oordeelkundige keuze van de leerinhouden waarmee hij de vakgebonden en vakoverschrijdende doelstellingen wil realiseren (na overleg met de vakgroep) en stelt een jaar(vorderings)plan op waarin hij de leerplandoelstellingen en leerinhouden evenwichtig verdeelt over het beschikbare aantal lestijden. 3 Leerstijlen hebben betrekking op de wijze van waarnemen, probleemoplossen, leren, denken en verwerven van vaardigheden waaraan de leerling de voorkeur geeft.

8 ASO 3e graad Basisvorming 7 LUISTEREN Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LUISTEREN De leerlingen kunnen ET 1 1 het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen bij niet al te complexe artistiek-literaire teksten. ET 2 2 de informatie op overzichtelijke en persoonlijke wijze ordenen bij: 2.1 relatief complexe informatieve teksten; 2.2 relatief complexe prescriptieve teksten; 2.3 niet al te complexe narratieve teksten; 2.4 niet al te complexe argumentatieve teksten; 2.5 eenvoudige artistiek-literaire teksten. LEERINHOUDEN 1 Tekstsoorten zoals een passage uit een kortverhaal of een roman een song een toneelfragment 2.1 Tekstsoorten zoals een verslag een radionieuwsitem een tv-nieuwsitem een documentaire een interview een uiteenzetting 2.2 Tekstsoorten zoals een reclameboodschap een instructie 2.3 Tekstsoorten zoals een reportage een filmfragment een feuilletonfragment 2.4 Tekstsoorten zoals een discussie een debat een uiteenzetting 2.5 Tekstsoorten zoals een passage uit een kortverhaal of een roman een song een toneelfragment

9 ASO 3e graad Basisvorming 8 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LUISTEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET 3 3 de informatie beoordelen bij: 3.1 niet al te complexe informatieve teksten; 3.2 niet al te complexe prescriptieve teksten; 3.3 eenvoudige narratieve teksten; 3.4 eenvoudige argumentatieve teksten. ET 4 4 begrijpen wat een gesprekspartner aanbrengt om een gesprek te kunnen voeren. 3.1 Tekstsoorten zoals een verslag een radio-nieuwsitem een tv-nieuwsitem een documentaire een interview een uiteenzetting 3.2 Tekstsoorten zoals een reclameboodschap een instructie 3.3 Tekstsoorten zoals een reportage een filmfragment een feuilletonfragment 3.4 Tekstsoorten zoals een discussie een debat een uiteenzetting 4 Tekstsoorten zoals een relatief complex rechtstreeks gesprek een niet al te complex telefonisch gesprek De teksten m.b.t. de eindtermen 1-4: hebben te maken met de eigen belevingswereld en met onderwerpen van meer algemene aard; worden in een natuurlijk spreektempo gebracht en zijn goed gearticuleerd; kunnen enige afwijking vertonen t.o.v. de standaardtaal.

10 ASO 3e graad Basisvorming 9 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LUISTEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET 5 5 de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het zo correct mogelijk uitvoeren van de luistertaak. ET 6 6 bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun luistertaak leerstrategieën toepassen die het bereiken van het luisterdoel bevorderen. 5 Functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis en reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld. 6 Leerstrategieën zoals relevante voorkennis i.v.m de inhoud inzetten en hun kennis tegelijkertijd uitbreiden; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; het luisterdoel bepalen; de tekstsoort herkennen; hypothesen en luisterverwachtingen vormen; het luistergedrag afstemmen op het luisterdoel; zich niet laten afleiden door het feit dat ze in een klankstroom niet alles kunnen begrijpen; belangrijke informatie noteren. ET 7 7 reflecteren over de eigenheid van de spreektaal. 7 Dit houdt in: vertrouwd zijn met de elementaire omgangsvormen; vertrouwd zijn met non-verbaal gedrag; vertrouwd zijn met de specificiteit van een gesproken tekst (redundantie, onvolledige zinnen, verkorte vormen); het taalgebruik van de spreker kunnen inschatten (formeel, informeel, vertrouwelijk) en hieruit conclusies kunnen trekken in verband met de bedoelingen en emoties van de spreker.

11 ASO 3e graad Basisvorming 10 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LUISTEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET 8 8 communicatiestrategieën aanwenden. 8 Strategieën zoals gebruik maken van beeldmateriaal, context en redundantie; zeggen dat ze iets niet begrijpen en vragen wat iets betekent; verzoeken om langzamer te spreken, iets te herhalen, iets aan te wijzen, iets in andere woorden te zeggen; vragen om iets te spellen of iets op te schrijven; zelf iets herhalen om te verifiëren of ze de gesprekspartner begrepen hebben. ET 9 9 de nodige luisterbereidheid opbrengen. 9 De bereidheid belangstelling op te brengen voor wat de spreker zegt; grondig en onbevooroordeeld te luisteren; luisterconventies te respecteren; zich in te leven in de socio-culturele wereld van de spreker; ook buiten de klascontext te luisteren naar Engelstalige teksten; zich open te stellen voor esthetische beleving.

12 ASO 3e graad Basisvorming 11 LEZEN Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEZEN De leerlingen kunnen ET het globale onderwerp bepalen, de hoofdgedachte achterhalen, een spontane mening/appreciatie vormen, de gedachtegang volgen, relevante informatie selecteren, de tekststructuur en -samenhang herkennen bij: 10.1 relatief complexe argumentatieve teksten; 10.2 niet al te complexe artistiek-literaire teksten. ET de informatie op overzichtelijke en persoonlijke wijze ordenen bij: 11.1 relatief complexe narratieve teksten; 11.2 eenvoudige artistiek-literaire teksten; 11.3 niet al te complexe argumentatieve teksten Tekstsoorten zoals een pamflet een uiteenzetting een opiniestuk een lezersbrief 10.2 Tekstsoorten zoals een gedicht een kortverhaal een romanfragment een toneelfragment 11.1 Tekstsoorten zoals een (reis)verhaal een reportage 11.2 Tekstsoorten zoals een gedicht een kortverhaal een romanfragment een toneelfragment 11.3 Tekstsoorten zoals een pamflet een uiteenzetting een opiniestuk een lezersbrief LEERINHOUDEN

13 ASO 3e graad Basisvorming 12 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEZEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET de informatie beoordelen bij: 12.1 relatief complexe informatieve teksten; 12.2 relatief complexe prescriptieve teksten; 12.3 eenvoudige argumentatieve teksten Tekstsoorten zoals een folder een krantenartikel een recensie een hypertekst 12.2 Tekstsoorten zoals een reclameboodschap 12.3 Tekstsoorten zoals een pamflet een uiteenzetting een opiniestuk een lezersbrief De teksten m.b.t. eindtermen 10-12: hebben te maken met de eigen belevingswereld en met onderwerpen van meer algemene aard; kunnen redelijk uitgebreid zijn; kunnen reeds vrij abstract zijn en impliciete informatie bevatten. ET de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het zo correct mogelijk uitvoeren van de leestaak. 13 De functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis en reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; spelling en interpunctie; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld: bv. sociale conventies, tradities en beleefdheidsregels.

14 ASO 3e graad Basisvorming 13 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEZEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun leestaken leerstrategieën toepassen die het bereiken van het leesdoel bevorderen. 14 Strategieën zoals relevante voorkennis in verband met de inhoud inzetten en hun kennis tegelijkertijd uitbreiden; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; het leesdoel bepalen; de tekstsoort herkennen; de lay-out interpreteren (bv. subtitels); het leesgedrag afstemmen op het leesdoel; zich niet laten afleiden door het feit dat ze in een tekst niet alle woorden begrijpen; belangrijke informatie aanduiden; op basis van het gelezene anticiperen op het vervolg. ET reflecteren over de eigenheid van de schrijftaal. 15 Dit houdt in: het onderscheid kunnen maken tussen verschillende tekstsoorten; herkennen van verschillende taalregisters (formeel, informeel, vertrouwelijk taalgebruik); elementen van tekstopbouw kunnen aanduiden; het taalgebruik van de schrijver kunnen inschatten en hieruit conclusies kunnen trekken m.b.t. de bedoelingen en emoties van de schrijver. ET communicatiestrategieën aanwenden. 16 Strategieën zoals de betekenis van ongekende woorden afleiden uit de context; zelfstandig traditionele en elektronische hulpbronnen en gegevensbestanden raadplegen; gebruik maken van ondersteunend visueel materiaal (foto s, cartoons, tabellen, schema s).

15 ASO 3e graad Basisvorming 14 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEZEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET de nodige leesbereidheid opbrengen. 17 De bereidheid onbevooroordeeld te lezen; zich te concentreren op wat ze willen vernemen; zich in te leven in de socio-culturele wereld van de schrijver; te reflecteren over hun eigen leesgedrag; ook buiten de klascontext Engelstalige teksten te lezen; zich open te stellen voor esthetische beleving; door het lezen van een ruim en gevarieerd aanbod aan teksten een persoonlijke voorkeur en leessmaak te ontwikkelen.

16 ASO 3e graad Basisvorming 15 SPREKEN/GESPREKKEN VOEREN Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SPREKEN / GESPREKKEN VOEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET informatie geven en informatie vragen bij documenten. 18 Documenten zoals een afbeelding een formulier een gebruiksaanwijzing een ontwerp een prijsofferte ET de informatie op overzichtelijke en persoonlijke wijze samenvatten bij niet al te complexe beluisterde en relatief complexe gelezen informatieve, prescriptieve, narratieve en argumentatieve teksten en eenvoudige beluisterde en niet al te complexe gelezen artistiek-literaire teksten. 19 Tekstsoorten zoals zie onderdeel luisteren en lezen ET een beredeneerde mening of conclusie naar voren brengen bij eenvoudige beluisterde en niet al te complexe gelezen informatieve, prescriptieve, narratieve en argumentatieve teksten. 20 Tekstsoorten zoals zie onderdeel luisteren en lezen ET situaties verslaan en becommentariëren. 21 Beschrijvingen zoals een eigen ervaring een gebeurtenis ET een eenvoudige presentatie geven over een vertrouwd onderwerp. 22 Onderwerpen m.b.t. de eigen belevingswereld de actualiteit ET een relatief complex rechtstreeks gesprek beginnen, onderhouden en afronden. 23 Een gesprek zoals een conversatie een vraaggesprek een discussie

17 ASO 3e graad Basisvorming 16 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SPREKEN / GESPREKKEN VOEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET een niet al te complex gesprek beginnen, onderhouden en afronden. 24 Een gesprek zoals een telefonisch gesprek ET in een discussie gefundeerde standpunten naar voren brengen. 25 Standpunten m.b.t. behandelde luisterteksten behandelde leesteksten ET bij het voeren van een gesprek inspelen op wat de gesprekspartner aanbrengt. 26 Uitspraken m.b.t. behandelde luisterteksten behandelde leesteksten De te produceren teksten m.b.t. eindtermen 18-26: hebben te maken met de eigen belevingswereld en met onderwerpen van meer algemene aard; worden begrijpelijk en met een zekere vlotheid uitgesproken; bevatten een aanzet tot gevarieerde intonatie; zijn qua taalregister enigszins aangepast aan de luisteraar en/of gesprekspartner; kunnen deel uitmaken van een gesprek met een minder voorspelbaar verloop. ET functionele kennis gebruiken die nodig is voor het zo correct mogelijk uitvoeren van de spreektaak/gesprekstaak. 27 Functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis, reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld: bv. begroetingsrituelen, over het weer spreken en de verschillen in uitspraak.

18 ASO 3e graad Basisvorming 17 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SPREKEN / GESPREKKEN VOEREN De leerlingen kunnen ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun spreektaak/gesprekstaak leerstrategieën toepassen die het bereiken van het spreekdoel bevorderen. LEERINHOUDEN 28 Strategieën zoals relevante voorkennis i.v.m. de inhoud inzetten; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; informatie verwerven, ook via elektronische weg, en ze verwerken; het spreekdoel bepalen; een spreekplan opstellen; bij een gemeenschappelijke spreektaak de taken verdelen, met elkaar overleggen, elkaar helpen, zich aan afspraken houden, elkaars inbreng benutten en gezamenlijk een resultaat presenteren. ET reflecteren over taal en taalgebruik. 29 Dit houdt in: vertrouwd zijn met elementaire omgangsvormen; vertrouwd zijn met non-verbaal gedrag (bijv. tekens, lichaamstaal); vertrouwd zijn met de opbouw van een gesproken tekst (bv. redundantie, onvolledige zinnen). ET communicatiestrategieën aanwenden. 30 Strategieën zoals bij het uitvoeren van de gesprekstaak simultaan receptieve en productieve vaardigheden inzetten; gebruik maken van non-verbaal gedrag; het anders formuleren; zeggen dat ze iets niet begrijpen, verzoeken om langzamer te spreken, iets te herhalen, iets aan te wijzen; verzoeken om iets te spellen; zelf iets herhalen om te verifiëren of ze de gesprekspartner begrepen hebben; navragen bij de gesprekspartner of hun formulering correct is.

19 ASO 3e graad Basisvorming 18 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SPREKEN / GESPREKKEN VOEREN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET de nodige spreekbereidheid en spreekdurf opbrengen. 31 De bereidheid om goed te luisteren om tot goed spreken te komen; het woord te nemen en deel te nemen aan een gesprek; lexicale en grammaticale correctheid na te streven; een gevarieerd taalgebruik na te streven.

20 ASO 3e graad Basisvorming 19 SCHRIJVEN Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SCHRIJVEN De leerlingen kunnen ET de informatie op overzichtelijke en persoonlijke wijze samenvatten bij eenvoudige beluisterde en niet al te complexe gelezen informatieve, narratieve en argumentatieve teksten. LEERINHOUDEN 32 Tekstsoorten zoals zie onderdeel luisteren en lezen ET op overzichtelijke en persoonlijke wijze een verslag schrijven. 33 Verslagen m.b.t. een eigen ervaring een situatie een gebeurtenis ET een niet al te complexe tekst schrijven. 34 Tekstsoorten zoals een informele brief een formele brief een nota een ET een beredeneerd standpunt verwoorden over een vertrouwd onderwerp. 35 Onderwerpen m.b.t. de eigen belevingswereld de actualiteit De te produceren teksten m.b.t. de eindtermen 32-35: hebben te maken met de eigen belevingswereld en met onderwerpen van meer algemene aard; zijn samenhangend en overzichtelijk opgebouwd; vertonen een vrij hoge vormcorrectheid bij voorspelbaar taalgebruik (bv. standaardformules).

21 ASO 3e graad Basisvorming 20 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SCHRIJVEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET de functionele kennis gebruiken die nodig is voor het zo correct mogelijk uitvoeren van de schrijftaak. ET bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun schrijftaken leerstrategieën toepassen die het bereiken van het schrijfdoel bevorderen. 36 Functionele kennis m.b.t. vorm, betekenis, reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies; spelling en interpunctie; de socio-culturele diversiteit binnen de Engelstalige wereld: de verschillen in spelling (hoofdzakelijk American English en British English) en lay-out van zakelijke correspondentie. 37 Strategieën zoals relevante voorkennis i.v.m. de inhoud inzetten; hun functionele kennis inzetten en deze tegelijkertijd uitbreiden; informatie verwerven, ook via elektronische weg, en ze verwerken; rekening houden met het doelpubliek; een schrijfplan opstellen; passende lay-out gebruiken; bij een gemeenschappelijke schrijftaak taken verdelen, met elkaar overleggen, zich aan afspraken houden, elkaars inbreng benutten en gezamenlijk een resultaat presenteren. ET reflecteren over de eigenheid van de schrijftaal. 38 Dit houdt in: weten dat schrijftaal formeler en meer geordend is dan spreektaal; de betekenis van spelling, interpunctie en lay-out begrijpen; vertrouwd zijn met de opbouw van een geschreven tekst.

22 ASO 3e graad Basisvorming 21 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN SCHRIJVEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN ET communicatiestrategieën aanwenden. 39 Strategieën zoals zelfstandig traditionele en elektronische hulpbronnen raadplegen; bij het schrijfproces gebruik maken van de mogelijkheden van ICT en van een model. ET de nodige schrijfbereidheid en schrijfdurf opbrengen. 40 De bereidheid hun geschreven teksten kritisch na te lezen op vorm en inhoud; van hun fouten te leren; zorg te besteden aan de presentatie van hun geschreven teksten; eventueel de schrijfwijze van een woord op te zoeken; lexicale en grammaticale correctheid na te streven; een gevarieerd taalgebruik na te streven.

23 ASO 3e graad Basisvorming 22 FUNCTIONELE KENNIS Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN 41 bij het uitvoeren van hun taaltaken hun functionele kennis inzetten De vorm, de betekenis en de reële gebruikscontext van woorden m.b.t. notions zoals General notion: spatial location shape relative position motion direction General notion: temporal point of time period frequency other time references General notion: quantitative quantity degree measure weight size volume General notion: qualitative quality colours materials Specific notion: personal identification name sex address telephone and fax number

24 ASO 3e graad Basisvorming 23 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN address birth date and place age marital status nationality country of origin education family & relatives religion physical appearance profession sign of the zodiac character Specific notion: house and home accommodation room furniture amenities flora & fauna household articles region life at home: daily routines Specific notion: education schooling school year activities at school school material school building staff career and job Specific notion: free time & entertainment hobbies leisure time activities sports

25 ASO 3e graad Basisvorming 24 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN radio, television & other media newspapers, magazines, comics and books music: types + instruments volunteer work Specific notion: relations with other people invitations correspondence socializing Specific notion: travel travelling (public) transport traffic (rules in general and specific aspects in the English-speaking world) countries / places / people / nationalities / languages Specific notion: health & welfare parts of the body hygiene services ailments / personal comfort / feeling lifestyle: hairdresser, fitness, pedicure and manicure, massage Specific notion: shopping shops prices and currencies clothing / fashion smoking and drinking money Specific notion: food & drink types of food & drink eating & drinking

26 ASO 3e graad Basisvorming 25 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Specific notion: weather weather conditions wind directions seasons special circumstances (heat wave, floods, global warming, ozone layer, pollen count, air pollution) meteorological service Specific notion: service & repairs bank garage petrol station telephone police

27 ASO 3e graad Basisvorming 26 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN LEGENDE N reeds herhaald en uitgediept in de tweede graad; wordt verder uitgediept in de derde graad behandeld in de tweede graad; wordt herhaald en uitgediept in de derde graad nieuw in de derde graad 41.2 De vorm, betekenis en de reële gebruikscontext van woorden en grammaticale constructies: Adjectives adjectives in comparison constructions with comparisons order of adjectives compound adjectives with nouns and numerals (a ten-pound note) Adverbs formation of adverbs adjective or adverb? comparisons of adverbs constructions with comparisons position of adverbs Determiners indefinite article definite article some / any / no much / many / a lot of (a) little / (a) few Nouns irregular plurals genitives nouns occurring in the plural only (e.g. scissors) adjectives used as nouns (e.g. the rich) concord of number (when different from Dutch)

28 ASO 3e graad Basisvorming 27 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Numbers cardinal numbers ordinal numbers the number 0 fractions (e.g. five eighths) decimals (e.g. nought point four) time Pronouns personal pronouns possessive pronouns the double genitive reflexive / emphatic pronouns demonstrative pronouns interrogative pronouns relative pronouns (their use, possible omission and use of punctuation) indefinite pronouns the prop-word one Prepositions their use special word order in sentences with prepositions Conjunctions in clauses clauses of time (e.g. when, while ) clauses of concession (e.g. though, although ) clauses of purpose (e.g. to, in order to ) clauses of reason (e.g. because, as, since ) clauses of contrast (e.g. but )

29 ASO 3e graad Basisvorming 28 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Verbs present simple present continuous past simple past continuous present perfect simple present perfect continuous past perfect simple past perfect continuous future simple future continuous N future perfect N going to for intention conditional 1 & 2 conditional 3 N use of some modal verbs (may / can / must / should) phrasal verbs Sentence patterns declarative sentences negative sentences interrogative sentences imperative sentences suggestions question tags short answers additions to remarks (so, neither, nor) passive voice reported speech special finites and their use (may / must / should have ) causative use of have/make use of the gerund

30 ASO 3e graad Basisvorming 29 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN conditionals and wish N (e.g. If I had known..) 41.3 uitspraak, spreekritme en intonatiepatronen 41.4 spelling en interpunctie 42 hun functionele kennis omzetten in taalhandelingen. 42 Taalhandelingen zoals iemand gepast begroeten en introduceren gepast reageren wanneer ze aan iemand worden voorgesteld afscheid nemen iets aanbieden en een uitnodiging of aanbod aanvaarden of afwijzen dankbaarheid uitdrukken iemand uitnodigen ongenoegen, ontgoocheling of ergernis uitdrukken voldoening uitdrukken zich gepast verontschuldigen instemming of onenigheid uitdrukken vragen of ze verplicht zijn iets te doen vragen of men al dan niet iemand/iets leuk vindt of van iets/iemand houdt zeggen dat zij iets/iemand al dan niet leuk vinden of van iets/iemand houden toestemming kunnen geven/vragen vragen hoe zeker of onzeker men over iets is zeggen hoe zeker of onzeker ze over iets zijn zeggen dat toestemming geweigerd wordt/is zeggen dat ze iets al dan niet kunnen doen zeggen dat anderen verplicht zijn iets te doen vragen wat iemand van plan is anderen vragen iets te doen iemand een compliment maken iemand feliciteren een voornemen uitdrukken

31 ASO 3e graad Basisvorming 30 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN FUNCTIONELE KENNIS De leerlingen kunnen 43 hun functionele kennis inzetten om inzicht te krijgen in de socioculturele realiteit van de Engelstalige wereld. 44 bovenvermelde functionele kennis onder begeleiding uitbreiden via reflectie op de ontvangen of geproduceerde tekst LEERINHOUDEN een wens/verlangen uitdrukken twijfel of zekerheid uitdrukken iemand waarschuwen verbazing uitdrukken spijt uitdrukken opluchting uitdrukken een suggestie doen iemand aan iets herinneren iemand advies geven zeggen dat iets niet juist is en iemand verbeteren iemand kalmeren of geruststellen medeleven uitdrukken van onderwerp veranderen een opsomming maken 43 Socio-culturele aspecten zoals de meest opvallende geografische en culturele gegevens over bv. politiek, literatuur, geschiedenis en kunst het dagelijks leven de vrijetijdsbesteding

32 ASO 3e graad Basisvorming 31 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Nr. Pedagogisch-didactische wenken 4 1 DE VIER VAARDIGHEDEN De vier basisvaardigheden (luisteren, lezen, spreken/gesprekken voeren en schrijven) worden in dit leerplan afzonderlijk behandeld. Veel communicatiesituaties kunnen echter alleen op een vrij kunstmatige wijze aan één van deze vaardigheidsdomeinen worden toegewezen. Zo zijn in een gesprek luisteren en spreken niet van elkaar te scheiden en is een mondelinge synthese van een gelezen tekst zowel een lees- als een spreekactiviteit. De leerlingen moeten in de klassenpraktijk voldoende het geïntegreerd karakter van de vier vaardigheden ervaren. De leerkracht zal derhalve de verschillende aspecten van de taal harmonisch in elkaar laten vloeien. Een beluisterd fragment kan leiden tot spreken en schrijven. Een gelezen tekst kan leiden tot spreken of schrijven. ICT is bijzonder geschikt voor een efficiënte training van de communicatieve vaardigheden. De technologie biedt de leraar een vlotte toegang tot taalmateriaal in verschillende presentatievormen (tekst, beeld en geluid) en maakt het hem gemakkelijker om verschillende deelvaardigheden te combineren. ICT helpt ook de modieuze term de leraar als coach in te vullen op een manier waar iedereen - en dan in de eerste plaats de leerlingen - beter van wordt. Door het gebruik van ICT als middel tot remediëring kunnen leerlingen op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisering). Sommige programma s laten toe op graduele niveaus te werken en geven feedback gedurende het leerproces (zelfreflectie en -evaluatie). 1.1 Luisteren Het is zeer belangrijk dat de leraar tijdens de les consequent de doeltaal spreekt en daarbij bestendig zorg besteedt aan zijn eigen taalgebruik (correcte uitspraak, spreekritme en intonatie). De luistervaardigheid van de leerlingen wordt immers geoefend telkens de leraar het woord voert in het Engels. De leerlingen moeten echter ook geregeld met andere stemmen dan die van de leraar geconfronteerd worden. Zorgvuldig gekozen audio- of videofragmenten met native speakers zijn essentieel om de luister- en/of kijkvaardigheid te oefenen. Aan de hand van authentieke mondelinge boodschappen worden de leerlingen vertrouwd gemaakt met het natuurlijk spreekritme van native speakers. Bij de luistervaardigheidstraining streeft de leraar ernaar de verschillende luisterstrategieën aan bod te laten komen: o voorspellend luisteren (voorkennis activeren om allerlei voorspellingen te doen over de te beluisteren tekst) o oriënterend luisteren (snel en selectief beluisteren van een tekst om een eerste globale indruk te verwerven) o zoekend luisteren (specifieke informatie uit de tekst halen) o globaal luisteren (hoofdzaken uit de beluisterde tekst halen) o intensief luisteren (aandachtig luisteren om de tekst helemaal te begrijpen). Het internet biedt heel wat interessant luistermateriaal in de vorm van geluids- en/of beeldfragmenten (bv. real-time of downloadbare uitzendingen van radio- en tvstations, soms met transcripties, en muziek- en filmsites met fragmenten of trailers). Training van luistervaardigheid kan ook op een efficiënte manier gebeuren door de auditieve component van educatieve software. Het gebruik ervan heeft het voordeel dat het meer flexibiliteit biedt, individuele vooruitgang mogelijk maakt, feedback geeft en de leerlingen helpt evolueren naar autonome controle van hun taalbeheersing. Bij de keuze van deze software moet echter even omzichtig omgesprongen worden als bij de gedrukte leerpakketten. De toepassingen moeten voldoende gecontextualiseerd 4 Op de website van de Pedagogische Begeleidingsdienst wordt een trefwoordenlijst aangeboden ter verduidelijking van bepaalde begrippen die hierna aan bod komen.

33 ASO 3e graad Basisvorming 32 Nr. Pedagogisch-didactische wenken 4 zijn en aansluiten bij het reële taalgebruik. Voor de evaluatie van de luister- en/of kijkvaardigheid beperkt de leraar zich best tot gesloten vraagstelling (juist/fout, ja/neen, meerkeuzevragen, vragen die een kort antwoord vereisen, ) om nieuwe taalproductie zoveel mogelijk te vermijden. Hij stelt evenwel ook vragen over de diepere betekenis van de teksten en voorkomt gissen. 1.2 Lezen Veel lezen scherpt de taalvaardigheid aan en wie taalvaardig is, studeert vlotter. Bij de opbouw van het leesvaardigheidsprogramma van zijn leerlingen zorgt de leraar ervoor dat net zoals in de tweede graad de complexiteit van de teksten en de moeilijkheidsgraad van de oefeningen geleidelijk groter wordt. Eerst moeten de leerlingen zicht krijgen op de grote lijnen en opbouw van een tekst vooraleer er sprake kan zijn van detailbegrip. De leraar doorloopt met zijn leerlingen opnieuw progressief de verschillende leesstrategieën: o voorspellend lezen (voorkennis activeren om allerlei voorspellingen te doen over de te lezen tekst) o oriënterend lezen (snel en selectief doorlezen van een tekst om een eerste globale indruk te verwerven) o zoekend lezen (gericht lezen om specifieke informatie uit de tekst halen: scannen) o globaal lezen (diagonaal lezen om er de hoofdzaken uit te halen: skimmen) o intensief lezen (aandachtig lezen om de tekst helemaal te begrijpen). Niet alle ongekende woorden in een tekst moeten worden uitgelegd. De leerlingen zijn in de tweede graad vertrouwd gemaakt met woordraadstrategieën. Zij hebben geleerd op welke manieren de vermoedelijke betekenis van een onbekend woord kan worden achterhaald. Dit kan o.m. door gebruik te maken van het globale begrip van de tekst en van de context waarin het onbekende woord staat of door uit de vorm van het woord zelf de betekenis af te leiden. In de derde graad oefenen zij deze vaardigheden verder in. De keuze van het aangeboden tekstmateriaal moet zeer doordacht gebeuren: het mag niet te schools zijn. Lezen moet overkomen als een aangenaam en spannend/ontspannend tijdverdrijf. Het literatuuronderwijs moet leerlinggericht zijn. De leraar zal de leeshonger van de leerlingen aanscherpen door teksten aan te bieden die aansluiten bij de leefwereld van de jongeren of die inspelen op de actualiteit. Schooltijdschriften kunnen een interessant middel zijn om leerlingen aan het lezen te krijgen. Zij bieden het voordeel dat ze de actualiteit volgen en nadrukkelijk inspelen op de belangstellingssfeer en de leefwereld van de jongeren. Het is belangrijk dat leerlingen vaak toegang hebben tot authentiek leesmateriaal. Authentieke teksten zijn levensecht en motiverend voor de leerlingen en brengen hen in contact met de realiteit van de Engelstalige gebieden. Het internet is een onuitputtelijke bron van authentiek leesmateriaal. Zo hebben de meeste kranten en tijdschriften een goed uitgebouwde website, vaak met een archief, en bieden virtuele bibliotheken of gespecialiseerde websites een uitgebreide keuze aan literaire teksten. Het zgn. elektronisch lezen kan voor de leerlingen een prettige en boeiende ervaring zijn die hen in staat stelt zelfstandig leestaken uit te voeren, waarbij zij getraind worden in het lezen van niet-lineaire elektronische teksten, zgn. hyperteksten. Bij het lezen van elektronische documenten beweegt de lezer aan de hand van hyperlinks direct van een punt in de tekst naar een ander, ofwel horizontaal ofwel verticaal, of naar een ander document of toepassing. Het is een meer verkennende manier van lezen waarbij de lezer beweegt naar eender welke plaats waar zijn interesse of nood aan informatie hem brengt. Deze manier van lezen vergt specifieke lees- en zoekstrategieën die bij leerlingen moeten ontwikkeld worden.

34 ASO 3e graad Basisvorming 33 Nr. Pedagogisch-didactische wenken 4 Essentieel is wel dat de leraar de leerlingen stuurt bij het surfen op het net. Het mag geen vrijblijvende activiteit worden waardoor de doelstellingen uit het oog worden verloren maar moet een taakgerichte werkvorm zijn met precieze opdrachten. Voor de evaluatie van de leesvaardigheid beperkt de leraar zich best tot gesloten vraagstelling (juist/fout, ja/neen, meerkeuzevragen, vragen die een kort antwoord vereisen, ) om nieuwe taalproductie zoveel mogelijk te vermijden. Hij stelt evenwel ook vragen over de diepere betekenis van de teksten en voorkomt gissen. Huislectuur De leerlingen aanmoedigen tot lectuur blijft een belangrijke opdracht van de leerkracht. Door hen een aantal boeken te doen lezen wordt hun leesvaardigheid geoefend en komen ze in contact met de literatuur van de doeltaal en de socio-culturele aspecten die daarmee samenhangen. Het is wenselijk dat de school- en/of klasbibliotheek beschikt over een voldoende aantal aangepaste en gevarieerde readers (fiction en non-fiction). Essentieel is wel dat de leerlingen huislectuur niet ervaren als een schoolse verplichting. Dit kan door hen boeken te laten lezen waarvan de inhoud aansluit bij hun belangstellingssfeer en leefwereld. Het doel is de leerlingen veel te doen lezen zonder dat de traditionele schoolopdrachten het leesplezier bederven. De huislectuur moet gekoppeld worden aan zinvolle opdrachten, waarbij de hulpmiddelen van ICT kunnen worden ingeschakeld (bv. bij het zoeken van informatie over de auteur of de socio-culturele achtergrond) en de verschillende vaardigheden worden geïntegreerd. Een leesproject gestoffeerd met creatieve opdrachten kan leiden tot schrijfvaardigheid (hierbij kan gelegenheid geboden worden om tekstverwerking te gebruiken) maar ook tot spreekvaardigheid (bv. tijdens een mondelinge proef). Door de opdrachten nu eens individueel, dan weer met een partner of in groepjes te laten vervullen, komt de leraar bovendien tegemoet aan de verschillende leerstijlen van leerlingen. Leerlingen hebben immers elk hun eigen karakteristieke wijze van informatie verwerven, verwerken en toepassen. Sommige leerlingen leren beter als ze individueel werken, anderen leren beter in groepjes. Dat boekbesprekingen op het internet te vinden zijn mag geen hinderpaal zijn. Integendeel, door naar de websites met boekbesprekingen te verwijzen en ze op creatieve wijze te doen verwerken wordt het internet een interessante inspiratiebron voor leesprojecten. Bovendien verwijzen veel boeken zelf naar het internet, al dan niet gekoppeld aan inhoudsbesprekingen en creatieve opdrachten. De leraar mag hierdoor niet ontmoedigd worden, aangezien de besprekingen meestal zeer summier zijn en vaak cruciale vragen onbeantwoord laten. Enkele voorbeelden van creatieve opdrachten zijn: o een interview met het hoofdpersonage schrijven, o twee personages met elkaar laten corresponderen, o een ander einde voor het verhaal bedenken, o een passage uit het dagboek van één van de personages schrijven, o een nieuw dust / book jacket (met blurb ) voor het boek ontwerpen. Om deze opdrachten te evalueren is het essentieel dat vooraf bepaalde en aan de leerlingen meegedeelde criteria worden gehanteerd om een zo objectief en transparant mogelijk evaluatiebeleid te voeren. Deze worden best uitgewerkt door de vakgroep zodat de evaluatiecriteria corresponderen gedurende de hele schoolloopbaan van de leerlingen. Het gewicht dat aan elk criterium wordt toegekend kan natuurlijk variëren naargelang van de graad, de onderwijsvorm en de studierichting. Het gebruik van een doordachte checklist of evaluatieschaal, waarin vlotheid en nauwkeurigheid tegen elkaar worden afgewogen, draagt bij tot de objectiviteit van de beoordeling. Er wordt verwacht dat alle leerlingen minimum twee originele Engelstalige boeken lezen. De leerlingen uit de pool Moderne Talen moeten een extra boek lezen als voorbereiding op hun extra uur Engels (zie beginsituatie). Door de leerlingen te begeleiden in hun keuze is er niet alleen differentiatie naargelang van de studierichting mogelijk, maar ook differentiatie naar de individuele leerling. De leraar kan bijvoorbeeld één opgelegd werk geven, de leerlingen laten kiezen uit een weloverwogen en