Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling

Transcriptie

1 Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Deze structuur wordt gevolgd : lesdag 13.1 Inleiding de procedure collectieve schuldenregeling 13.2 Toelaatbaarheidsvoorwaarden : wie komt (niet) in aanmerking? 13.3 Het opstarten van de procedure 13.4 Gevolgen van de beschikking van toelaatbaarheid 13.5 De (kosteloze) persoonlijke zekerheidsteller Het lot van de persoonlijke zekerheidsteller De bevrijding van de kosteloze persoonlijke zekerheidsteller 13.6 De schuldbemiddelaar Engagementen van de schuldenaar 13.8 Aangifte van schuldvordering 13.9 Leefgeld voor de periode vanaf de beschikking van toelaatbaarheid tot de homologatie De Minnelijke aanzuiveringsregeling De Gerechtelijke aanzuiveringsregeling Totale kwijtschelding van schulden Rol van de maatschappelijk werker? Einde van de collectieve schuldenregeling Meer (online) informatie en het handboek schuldbemiddeling Meer vorming volgen? Voorbeeldvraag Bijlagen Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 1

2 13.1 Inleiding de procedure collectieve schuldenregeling Gerechtelijke procedure (pas) ingevoerd bij wet van (inwerkingtreding op ) die opgenomen is in het Gerechtelijk Wetboek (art. 1675/2 en verder) Nieuwe start / fresh start : mogelijkheid om op een menswaardige manier uit een uitzichtloze situatie van schuldoverlast te geraken Afwijking van eeuwenoude principe van het moeten betalen wat men verschuldigd is... anderzijds een verworven grondrecht?! Spilfiguur = schuldbemiddelaar, die wordt aangesteld door de arbeidsrechter (vroeger door de beslagrechter). Lopend maatschappelijk debat: geen kwijtschelding is gratis de maatschappij betaalt voor deze procedure, hetzij de individuele particuliere schuldeiser (bv. verhuurder) hetzij hele groepen niet-betrokken partijen (vb. andere belastingplichtigen die wel hun belastingen, btw-bijdragen, enz. betalen hetzij andere klanten van een (grote) onderneming die het risico van wanbetaling van sommige van hun klanten kunnen doorrekenen aan zij die wel correct betalen) welke schulden zouden niet kwijtscheldbaar moeten zijn (vb. onderhoudsgeld vervallen voor de CSR)? Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 2

3 13.2 Toelaatbaarheidsvoorwaarden : wie komt (niet) in aanmerking? Natuurlijke persoon Van vlees en bloed Geen rechtspersoon (NV, BVBA, VZW) Centrum voornaamste belangen in België Een gewone, feitelijke verblijfplaats in België Nationaliteit is niet van belang Latere verhuis: oorspronkelijke rechter blijft bevoegd Niet-handelaar Geen handelaar zijn, noch in hoofd- noch in bijberoep. Een handelaar: - koopt en verkoopt beroepsmatig - stelt daden van koophandel. Een beoefenaar van een vrij beroep (dokter, advocaat, gerechtsdeurwaarder, apotheker, architect, accountant belastingconsulent, kinesist, ) is geen handelaar. Je kan deze mensen ook beschrijven als mensen met een intellectueel beroep. Zij komen dus in principe in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling (let op met potentieel conflict nieuwe insolventiewetgeving inzake faillissement en reorganisatie; Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 3

4 het begrip handelaar werd immers vervangen door het ruimere ondernemer, inclusief de vrije beroepen). Een land -en tuinbouwer : is afhankelijk van situatie tot situatie Een zelfstandige is niet automatisch ook een handelaar. Een zaakvoerder van een BVBA is een zelfstandige, maar geen handelaar. De BVBA is de handelaar. Een VOF (Vennootschap Onder Firma) heeft een zaakvoerder, een vennoot die ook handelaar is. Beide vermogens zijn niet afgescheiden. Deze persoon is dus wel een handelaar. Zelfstandigen die geen handelaar zijn, kunnen toegelaten worden tot de CSR. Inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen = vermoeden handelaar te zijn Vermoeden kan weerlegd worden met feitelijke gegevens (bv leefloongerechtigd zijn, een werkloosheidsuitkering ontvangen, ). De feitelijke situatie primeert! Vb. je kan een café uitgebaat hebben, nog een ondernemingsnummer hebben maar toch ook leefloongerechtigd zijn je kan om financiële redenen het ondernemingsnummer nog niet geschrapt hebben, want dit kost ongeveer 75 euro 6 maanden na stopzetting van de handelsactiviteit of sluiting faillissement, kan een exhandelaar wel een collectieve schuldenregeling aanvragen. Reden : een handelaar kan, binnen een termijn van 6 maanden na de stopzetting, nog failliet verklaard worden. Als je tijdens een procedure collectieve schuldenregeling zelfstandige activiteiten zou willen uitoefenen, kan dit enkel mits voorafgaande toestemming van de rechter (niet altijd evident!) Duurzame en structurele betalingsmoeilijkheden Alle schulden ongeacht hun aard en ongeacht het feit of ze reeds opeisbaar zijn Een enkele schuld volstaat Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 4

5 Zowel privé- als beroepsschulden Meer dan tijdelijk betalingsprobleem. Er wordt geen beterschap verwacht binnen min of meer korte termijn. Andere mogelijkheden aftoetsen: bijvoorbeeld Uitstel van betaling (art B.W.) Betalingsfaciliteiten bij consumentenkredieten (artikel VII 107 WER) Minnelijke schikking en betalingsfaciliteiten bij hypothecaire kredieten (artikel VII 147 WER) Onbeperkt uitstel invordering directe belastingen/btw Schuld betwisten door bv. verjaring in te roepen Onevenwicht tussen inkomen en schulden: Mensen die leven van een leefloon komen in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling, zelfs indien ze hun vaste kosten niet kunnen betalen. Balans van de globale vermogenstoestand van de debiteur Zijn er onroerende goederen? Kan een dure wagen verkocht worden? Geval per geval te bekijken Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 5

6 Niet kennelijk het onvermogen hebben bewerkstelligd Bedrieglijke handelingen: zich opzettelijk, ten nadele van de schuldeiser (SE) onvermogend maken onvoorzichtig aangaan van leningen, onjuiste informatie verstrekken om een lening te krijgen Wel: in beslaggenomen goederen wegmaken, weigeren onderhoudsgeld te vragen, batige erfenis verwerpen, tegen te lage prijs goederen verkopen of wegschenken. Wel: poging om te ontsnappen aan betalingsverplichting (Hof van Cassatie 7 januari 2013) Penale boetes? De toegang tot de procedure CSR kan in de regel niet worden ontzegd omdat de schuldenlast te wijten is aan penale boetes. Geen vroegere herroeping Men mag/kan 5 jaar geen nieuwe collectieve schuldenregeling aanvragen bij een herroeping wegens: De afgifte onjuiste stukken Het onregelmatig verhogen van lasten of het verminderen van de baten Het bewerkstelligen van het onvermogen Het bewust afleggen van valse verklaringen. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 6

7 = soort van sanctie Uitzondering: Sinds de inwerkingtreding van de wet van 14 januari 2013 (inwerkingtreding op 1 september 2013) zijn op deze regel geen uitzonderingen meer (toch volgens bepaalde recente rechtspraak) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 7

8 13.3 Het opstarten van de procedure Verzoekschrift Eenzijdig verzoekschrift Bevoegde rechtbank: de arbeidsrechtbank van de woonplaats/verblijfplaats schuldenaar (SA) In 3 exemplaren (2 voor de rechtbank 1 voor de aanvrager) Aantal verplichte vermeldingen Belang van een correcte raming van de uitgaven (voor latere bepaling van leefgeld) Aanvullingen mogelijk Kan door samenwonenden en echtgenoten samen of apart worden ingediend. (voor de behandeling van de schulden is ook het huwelijksstelsel tussen beide echtgenoten van belang) Geen kosten (geen rolrechten) Iedereen heeft recht op een pro Deo advocaat voor het opstellen van het verzoekschrift (sinds : weerlegbaar vermoeden!) Vroeger ontvingen alle schuldeisers en persoonlijke zekerheidstellers hiervan een kopie, de Wet van 14 januari 2013 schafte dit af. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 8

9 Gevolgen van indienen verzoekschrift Stuiting van de verjaring (schulderkenning) Procedures tot het bekomen van uitstel van betaling of verkrijgen van betalingsfaciliteiten worden geschorst. Geen verdere gevolgen 13.4 Gevolgen van de beschikking van toelaatbaarheid Samenloop Alle bestaande schuldeisers worden betrokken bij de procedure (ook de schuldeisers niet vermeld werden in het verzoekschrift). De schuldbemiddelaar heeft een actieve opsporingsplicht. Heeft betrekking op het gehele vermogen (uitzondering : vergoeding morele schade) en ook het toekomstige vermogen Uitzonderingen: Boedelschulden: schulden die kaderen binnen het normaal vermogensbeheer of met toelating van de rechter krijgen voorrang. Vb. lopende huishuur, onderhoudsgeld, enz. Nieuwe schulden aangegaan zonder toelating van de rechter (onbevoegd verrichte rechtshandelingen) vallen buiten de CSR. Vb. bij een vriend een lening afsluiten tijdens de collectieve schuldenregeling Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 9

10 Gelijkheidsbeginsel De schulden in de massa worden gefixeerd en op gelijke voet behandeld. Principe: geen schuldeiser in de massa wordt bij voorrang betaald (ook geen compensatie) en de schuldenaar mag geen daden stellen die een schuldeiser zou bevoordelen. Gevolgen van zakelijke zekerheden en voorrechten worden geschorst. Uitzonderingen: Fiscale compensatie (art 334 wet 27/12/2004): PB, BTW, Penale boeten, Davo (Programmawet 22/12/2008) Beding van eigendomsvoorbehoud: onbetaalde verkoper? Bij het te gelde maken van goederen wordt er wel rekening gehouden met de zakelijke zekerheden (hypotheek, voorrechten). Compensatie van verknochte vorderingen ontstaan vóór de CSR Eenheid van rekening Vb. zichtrekening + kredietopening Vroeger : kon het éne het andere compenseren Nu niet meer (Grondwettelijk Hof 27/11/2008) Flexibiliteit is mogelijk. De rechter kan toestemmen om een bepaalde schuld toch bij voorrang te betalen: vb. achterstallige huur, kabel-tv. Dit kan ook in het ontwerp minnelijke aanzuiveringsregeling voorzien worden. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 10

11 Schorsing van de middelen tot tenuitvoerlegging = Beslag en loonoverdracht Enkel strekkende tot betaling van een geldsom => uithuiszetting of afsluiten van elektriciteit is bijvoorbeeld nog mogelijk. Ook t.a.v. de persoonlijke zekerheidsteller tot de homologatie of de neerlegging van de pv van gebrek aan minnelijk aanzuiveringsregeling. Uitzondering : boedelschulden (vb. lopende onderhoudsschulden). Voor deze nieuwe schulden kan de betrokken schuldeiser wel nog beslag leggen. Alle schuldeisers (SE) kunnen wel nog dagvaarden en een uitvoerbare titel (vb. vonnis) vragen, of lopende procedures ten grond verder zetten. De reeds gelegde beslagen behouden hun bewarende werking. Schorsing van de loop van de interesten Schuld zal bijgevolg niet meer aangroeien. Onbeschikbaarheid van het vermogen van de schuldenaar Alle inkomsten (loon, leefloon, kinderbijslag, onderhoudsgeld ) moeten gestort worden op een rekening die geopend wordt door de schuldbemiddelaar (= verplicht ten gevolge van de wetswijziging in 2012) Indien de schuldenaar dit nalaat, kan de collectieve herroepen worden. Wetswijziging in 2012: schuldbemiddelaar moet de schuldenaar informeren over de stand van de rekening en de verrichtingen die gebeurd zijn. De schuldenaar mag enkel nog daden van normaal vermogensbeheer stellen (courante aankopen, ). De niet dagdagelijkse daden kan hij niet stellen zonder toestemming van de rechter. Zo moet strikt genomen voor het afsluiten van een nieuw huurcontract toestemming worden gevraagd. De schuldenaar blijft handelingsbekwaam. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 11

12 Schorsing van de verjaring Schulden verjaren niet tijdens de collectieve schuldenregeling. Geldt ook voor vergeten schulden De (kosteloze) persoonlijke zekerheidsteller Het lot van de persoonlijke zekerheidsteller Zekerheidstelling is ruimer dan de borg. Ook een medekredietnemer, garant, kan een zekerheidsteller zijn. Schorsing van middelen van ten uitvoerlegging tot homologatie, pv of uitspraak over de bevrijding Bevrijding bij verzuim van aangifte door SE (tenzij voorbehoud en herroeping) Een zekerheidsteller zou eveneens kunnen genieten van de kwijtschelding die wordt toegestaan in het kader van een minnelijke aanzuiveringsregeling (artikel 1285,1287 BW) tenzij de schuldeisers zijn rechten uitdrukkelijk heeft voorbehouden. Is niet van toepassing op gerechtelijke aanzuiveringsregelingen De bevrijding van de kosteloze persoonlijke zekerheidsteller De persoonlijke zekerheidsteller kan aan de rechter vragen om bevrijd te worden van zijn verplichtingen. Via een verklaring bij de rechter die de CSR behandelt Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 12

13 Om van de bevrijding te kunnen genieten moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn: Kosteloos: het ontbreken van enig (rechtstreeks of onrechtstreeks) economisch voordeel. Het kosteloze karakter van de verbintenis wordt beoordeeld op het moment van de zekerheidsstelling. Persoonlijk: gezien het om een persoonlijke zekerheidstelling moet gaan, kan een zakelijke zekerheidsteller (derdehypotheekverstrekker) geen aanspraak maken op bevrijding. Verbintenis onevenredig met zijn inkomen: is te beoordelen op het moment waarop de zekerheidsteller zijn verklaring doet. Cfr. Bevrijding van de persoonlijke zekerheidsteller in het kader van faillissement 13.6 De schuldbemiddelaar Wie door de rechter kan worden aangesteld: Erkende (= nieuw ten gevolge van de wetswijziging in 2012) advocaten, gerechtsdeurwaarders, notarissen, erkende overheidsinstellingen (CAW, OCMW) kunnen optreden als schuldbemiddelaar. Rechter kan voorgestelde schuldbemiddelaar aanvaarden of weigeren. Schuldbemiddelaar kan slechts met zijn instemming worden aangesteld Onafhankelijk en onpartijdig, met beroepsgeheim Schuldbemiddelaar is NIET de advocaat van de schuldenaar Belangen van alle partijen, ook schuldeisers, respecteren Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 13

14 Toezicht van de rechter Wraking mogelijk OCMW: schuldbemiddelaar- schuldeisers-derde schuldenaar- werkgever? Vervanging: als het volstrekt noodzakelijk is. Kan bij gewone brief aan de rechter gevraagd worden. Behoeft telkens een grondige (feitelijke) motivering: data en feiten. Schuldbemiddelaar kan gehoord worden (Wet van 14 januari 2013: is niet meer verplicht). Erelonen en kosten: een collectieve schuldenregeling is niet gratis Forfaitair (KB ): de kosten en erelonen zijn forfaitair vastgelegd door de wetgever Worden in het jaarverslag aangerekend. De rechter controleert ze en keurt ze goed. Ten laste van de verzoeker Bij voorrang betaald (voor de andere schuldeisers in de massa) In uitzonderlijke gevallen kunnen kosten en erelonen door de rechter ten laste gelegd worden van het Fonds ter bestrijding van Overmatige Schuldenlast (max euro/dossier) Ook OCMW s kunnen erelonen en kosten aanrekenen (art. 97 OCMW-wet) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 14

15 Jaarverslag: Voorheen : de schuldbemiddelaar moet eenmaal per jaar een stand van zaken meedelen aan de rechter. De rechtbank stuurt daarvan soms een kopie op naar de verzoeker. De verzoeker kan ook op de rechtbank zijn dossier gaan inkijken en zo de jaarverslagen consulteren. Hij kan ook altijd een kopie vragen aan zijn schuldbemiddelaar. Sinds de wetswijziging in 2012 zijn er meer verplichtingen vastgesteld: Wat betreft de inhoud: - stand van de procedure - de redenen voor de verlengingen van de termijnen - de geactualiseerde sociale en financiële toestand en de toekomstperspectieven van de schuldenaar - de stand van de bemiddelingsrekening - alle inlichtingen die de schuldbemiddelaar dienstig acht Wat betreft de bijlage: Overzicht van de bewegingen op de bemiddelingsrekening ofwel het dubbel van de rekeninguittreksels Wat betreft de periodiciteit: jaarlijks, vanaf beschikking van toelaatbaarheid Wat betreft het informeren van de schuldenaar: schuldbemiddelaar moet afschrift van het jaarverslag aan de schuldenaar bezorgen. Aansprakelijkheid Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 15

16 13.7 Engagementen van de schuldenaar In principe geen nieuwe schulden maken Actieve en loyale samenwerking, verplichtingen nakomen. Vb. : Tewerkstelling handhaven/zoeken Op de hoogte stellen van wijzigingen (gezin, ziekte, ontslag, nieuwe werkgever ) Niet zelf ontvangen van enig inkomen (uitzondering mogelijk mits akkoord SB, vb. terugbetaling ziekenfonds) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 16

17 13.8 Aangifte van schuldvordering Een schuldeiser die vermeld stond in het verzoekschrift heeft 1 maand de tijd om aangifte te doen van schuldvordering. Dit moet gebeuren bij een ter post aangetekende brief met ontvangstbericht. De termijn van 1 maand is niet op straffe van verval. De schuldeisers die geen aangifte gedaan hebben binnen de maand, worden door de schuldbemiddelaar een tweede maal uitgenodigd om aangifte doen. Als de schuldeiser dan binnen de 15 dagen na ontvangst van dit schrijven, geen aangifte doet, wordt hij geacht afstand gedaan te hebben van zijn schuldvordering. Vergeten schuldeisers: bij hun ontdekking worden zij ook uitgenodigd om aangifte te doen. Worden zij pas ontdekt wanneer er reeds een aanzuiveringsregeling is, dan dient een herziening van de regeling plaats te vinden. Betwiste schuldvorderingen worden niet opgenomen in de minnelijke aanzuiveringsregeling. De betwisting moet eerst ten gronde beslecht worden. Nazicht van de aangiften door de schuldbemiddelaar: Wettelijkheid: niet / minimaal / grondig (onafhankelijkheid)? Juistheid: interesten narekenen? Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 17

18 13.9 Leefgeld voor de periode vanaf de beschikking van toelaatbaarheid tot de homologatie Leefgeld = zuiver leefgeld + vaste en periodieke kosten Bepaald door de schuldbemiddelaar Vereist een individuele benadering en is delicate evenwichtsoefening Als er nog geen aanzuiveringsregeling is, gelden volgende wettelijke grenzen: Ten minste gelijk zijn aan het bedrag dat niet voor beslag vatbaar is Uitzondering: mits schriftelijk akkoord van SA, zonder dat het minder mag bedragen dan het leefloon vermeerderd met de kinderbijslag (dit laatste is nieuw ten gevolge van de wetswijziging in 2012) + schuldbemiddelaar moet instaan voor de tijdige uitbetaling (= ook nieuwe verplichting in de wet ten gevolge van de wetswijziging in 2012) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 18

19 13.10 De Minnelijke aanzuiveringsregeling Ontwerp van minnelijke aanzuiveringsregeling De schuldbemiddelaar onderhandelt met de schuldeisers en de schuldenaar. Hij doet daarbij een voorstel van afbetaalplan. Wet van 14 januari 2013: verzending ontwerp kan per aangetekend schrijven gebeuren (ontvangstbericht is niet meer vereist) Wilsautonomie (= vrijheid): Duurtijd: vast, variabel? Nieuw ten gevolge van de wetswijziging in 2012: niet langer dan 7 jaar Tenzij : - schuldenaar om verlenging vraagt - met als doel om bepaalde elementen van het vermogen te beschermen - de rechter positief beslist over deze aanvraag Ingangsdatum duurtijd : - vanaf de beschikking van de toelaatbaarheid - de rechter kan hier van afwijken met een met reden omklede beslissing Leefgeld: - aanpassing aan de gezondheidsindex - verhoging bij tewerkstelling, deel vakantiegeld - grens : beslaggrens mag tijdelijk van afgeweken worden altijd hoger dan leefloon + kinderbijslag - reserve voor onverwachte uitgaven Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 19

20 Voorwaarden en maatregelen waaraan de verzoeker zich moet houden: - gedetailleerde en geactualiseerde staat van de inkomsten en beschikbare middelen - als bijlage bij de minnelijke aanzuiveringsregeling : gedetailleerde staat van lasten en tegoeden van de schuldenaar en zijn gezin wordt enkel bezorgd aan de rechter - info over de manier waarop de schuldenaar doorlopend wordt geïnformeerd over de schuldbemiddelingsrekening Kwijtschelding van schulden (opm.: wet van i.v.m. penale boeten) gelijkheid van de SE opzij zetten, Behoud van de eigen woning? Wijzigingen voorzien (kinderlast, pensioen, ) Verkoop van goederen (huis, auto ) Concrete afbetalingsvoorstellen Alle betrokken partijen, ook de schuldenaar, hebben maximaal 2 maanden (na toezending van het ontwerp) om bezwaar aan te tekenen (zwijgen is instemmen). Bezwaar moet gebeuren per aangetekende brief met ontvangstbericht of d.m.v. een verklaring in te dienen bij de schuldbemiddelaar Wet van 14 januari 2013: verzending bezwaar kan per aangetekend schrijven gebeuren (ontvangstbericht is niet meer vereist) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 20

21 Geen overeenkomst binnen 6 maanden: Verzoek aan de rechter om de termijn van 6 maanden te verlengen P.V. => gerechtelijke aanzuiveringsregeling termijn van 6 maanden kan 1 maal worden verlengd met maximum 6 maanden Alle partijen gaan akkoord: homologatie, de rechter gaat na of het akkoord rechtsgeldig tot stand gekomen is. Hij neemt akte van de minnelijke aanzuiveringsregeling en verklaart ze uitvoerbaar. Wetswijziging van 2012: de rechter ziet erop toe dat alle posten die onontbeerlijk zijn voor het behoud van de menselijke waardigheid worden ingeschreven in de minnelijke aanzuiveringsregeling en ziet eveneens toe op de aanpassing van het leefgeld aan de gezondheidsindex Herziening De lopende aanzuiveringsregeling kan om bepaalde redenen niet langer uitvoerbaar zijn. Voorbeelden van gronden tot herziening: Nieuwe of vergeten schuld Relatiebreuk Beslissing over een betwiste schuld Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 21

22 Verlies van werk Ziekte Gezinsuitbreiding Erfenis, schenking Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 22

23 13.11 De Gerechtelijke aanzuiveringsregeling Proces-verbaal van vaststelling van gebrek aan minnelijke regeling De schuldbemiddelaar kon geen minnelijke aanzuiveringsregeling bereiken. Hij deelt in het proces-verbaal mee om welke redenen er geen akkoord kon worden bereikt. Er zijn 2 soorten bezwaren: Inhoudelijke bezwaren: rechtsmisbruik: evident onaanvaardbare wijze waarop het recht om bezwaar aan te teken wordt uitgeoefend (vb. als schuldeiser die maar 2 % vertegenwoordigt van de totale schuld, als enige bezwaar aantekent). Formele bezwaren: vb. een overheidsschuldeiser of sociale verzekeringskas die zich niet bevoegd acht om in te stemmen met een kwijtschelding van schulden. Soorten gerechtelijke aanzuiveringsregelingen: Gerechtelijke aanzuiveringsregeling zonder kwijtschelding in hoofdsom (artikel 1675/12 Ger.W.) Gerechtelijke aanzuiveringsregeling met kwijtschelding in hoofdsom (artikel 1675/13 Ger.W.) De gerechtelijke aanzuiveringsregeling Opgelegd door de rechter, geen ruimte voor onderhandelen Duur: max. 5 jaar (verlengbaar indien ter vrijwaring menswaardig bestaan; vooral om onroerend goed te kunnen behouden) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 23

24 Leefgeld wordt bepaald door de rechter. Hij moet wel rekening houden met bepaalde grenzen: Niet lager dan de beslaggrenzen tenzij motivatie Voorheen : Met als absolute ondergrens het leefloon Nieuw ten gevolge van de wetswijziging in 2012: hoger dan leefloon + kinderbijslag Kwijtschelding van schulden Tegeldemaking van voor beslag vatbare goederen (mits akkoord van de SA en voor zover het niet nodeloos kwetsend is) Aanzuiveringsregeling met succes doorlopen Niet tot beter fortuin gekomen voor einde GAR Niet kwijtscheldbare schulden : - Schadevergoeding voor het herstel van lichamelijke schade - (Niet vervallen) onderhoudsgelden: zie wet van Restschulden faillissement van na (bij niet verschoonbaarheid) - Opm.: zie wet van i.v.m. penale boeten Voorwaarden / maatregelen waaraan de schuldenaar zich moet houden Herziening Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 24

25 13.12 Totale kwijtschelding van schulden zonder aanzuiveringsregeling Artikel 1675/13bis Ger.W. Geen enkele minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling is mogelijk. Als niets kan worden afbetaald en dit in de toekomst ook niet het geval zal zijn. Voorbeelden van totaal en definitief onvermogende: Gepensioneerden die hun volledig pensioen spenderen aan de verblijfskosten RVT Invaliden wier invaliditeitsuitkering net volstaat om alle lopende uitgaven te betalen Langdurig werklozen? Schuldbemiddelaar vraagt het namens SA via een proces verbaal. Volgens een uitspraak van het Grondwettelijk Hof (22/12/2011) kan de schuldenaar het ook zelf vragen. Tegeldemaking van de voor beslag vatbare goederen Begeleidende maatregelen (vb. budgetbeheer) gedurende maximum 5 jaar Niet kwijtscheldbare schulden : - Schadevergoeding voor het herstel van lichamelijke schade - (Niet vervallen) onderhoudsgelden: zie wet van Restschulden faillissement van na (bij niet verschoonbaarheid) - Opm.: zie wet van i.v.m. penale boeten Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 25

26 Kwijtschelding direct verworven behoudens: Herroeping (<5j) : - Bedrieglijke handelingen - Niet naleven begeleidende maatregelen Terugkeer beter fortuin (< 5j) Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 26

27 13.13 Rol van de maatschappelijk werker Brugfunctie tussen schuldbemiddelaar en schuldenaar Vooral als de verstandhouding tussen verzoeker en schuldbemiddelaar zoek is en de communicatie moeilijk verloopt, is dit van groot belang. Informatie geven de procedure De collectieve schuldenregeling is een complexe procedure. Het is belangrijk dat de verzoeker goed op de hoogte is van het verloop van de procedure en van zijn rechten. Waken over de hoogte van het leefgeld De maatschappelijk werker kan voor de hoogte van het leefgeld bemiddelen met de schuldbemiddelaar. Hij kan ook wijzen op de wettelijke grenzen die gelden voor het bepalen van het leefgeld. Bezwaar tegen ontwerp van minnelijke aanzuiveringsregeling De maatschappelijk werker legt de verzoeker de inhoud van het ontwerp uit. Indien de verzoeker het niet eens is met de inhoud van het ontwerp, kan hij begeleid worden om eventueel bezwaar aan te tekenen. Herziening van een aanzuiveringsregeling Bij nieuwe feiten of moeilijkheden die de uitvoering van de regeling belemmeren. De herziening kan door de verzoeker gevraagd worden door middel van een eenvoudige verklaring. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 27

28 Vervanging van de schuldbemiddelaar Voor zover er gegronde redenen zijn. Budgetbeheer of budgetbegeleiding De verzoeker kan hulp nodig hebben om zijn leefgeld te beheren. Financiële steun tijdens de collectieve schuldenregeling is mogelijk. Er dient daarbij gekeken te worden naar de financiële situatie tijdens de collectieve schuldenregeling. Als de schuldbemiddelaar zelf over genoeg reserves beschikt, is financiële steun misschien niet opportuun. Voorschotten Het OCMW is dan gesubrogeerd en kan dit rechtstreeks van de bevoegde instantie opeisen. Terugvorderbare hulp Terugvorderbare hulp verlenen, komt neer op het maken van een nieuwe schuld. Dit is een daad buiten het normaal vermogensbeheer waarvoor strikt genomen toestemming van de rechter vereist is. In de praktijk zal de schriftelijke toestemming van de schuldbemiddelaar volstaan. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 28

29 13.14 Einde van de collectieve schuldenregeling Uitvoering van de aanzuiveringsregeling Herroeping De herroeping is de sanctie voor de verzoeker die niet op een loyale en actieve manier meewerkt. Gronden voor herroeping: Onjuiste stukken afgegeven teneinde collectieve schuldenregeling te krijgen of te behouden Verplichtingen niet nagekomen (artikel 1675/15 1, 2 Ger.W) Bv. zelf inkomsten ontvangen, geen werk zoeken, enz. Onrechtmatig zijn lasten verhoogd of zijn baten verminderd Vb. nieuwe schulden aangaan zonder toestemming van de rechter, ontslag om dringende reden, misdrijven plegen tijdens de collectieve schuldenregeling Onvermogen bewerkt Valse verklaringen afgelegd Als de herroeping wordt gevraagd door de schuldbemiddelaar of een schuldeiser, doet de verzoeker er goed aan op die zitting aanwezig te zijn en/of zich te laten vertegenwoordigen door een pro Deo advocaat Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 29

30 Als de collectieve schuldenregeling herroepen is, kunnen schuldeisers opnieuw overgaan tot beslag. Wet van 14 januari 2013: de rechter moet voortaan, in geval van herroeping, gelijktijdig beslissen over de verdeling en de bestemming van de beschikbare bedragen op de bemiddelingsrekening Overlijden Door het overlijden komt er automatisch een einde aan de collectieve schuldenregeling. De collectieve schuldenregeling heeft immers geen voorwerp meer. Op initiatief van de schuldenaar? Als een schuldenaar niet meer wenst mee te werken aan de collectieve schuldenregeling werd de collectieve schuldenregeling vroeger logischerwijs herroepen. Opgelet: herroeping en wachttermijn van 5 jaar + SE ers kunnen weer beslag leggen... Wet van 14 januari 2013: de schuldenaar die zelf uit de procedure collectieve schuldenregeling wil stappen, kan dit voortaan aanvragen door een eenvoudige schriftelijke verklaring die wordt neergelegd ter griffie of verzonden wordt aan de griffie. De rechter behoudt wel een beoordelingsbevoegdheid. In geval de rechter ermee instemt, moet hij gelijktijdig beslissen over de verdeling en de bestemming van de beschikbare bedragen op de bemiddelingsrekening. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 30

31 13.15 Meer (online) informatie en het handboek schuldbemiddeling Zie Handboek Schuldbemiddeling, Juridische Handleiding, Tabblad VI. Collectieve schuldenregeling Zie >> consumentenbescherming >> schuldenlast schuldinvordering Zie ook >> dossiers >> 10 jaar collectieve schuldenregeling: ervaringen en aanbevelingen van de diensten schuldbemiddeling in Vlaanderen Meer vorming volgen? De informatie die opgenomen is in deze cursus is basisinformatie. Meer informatie omtrent alle opleidingen die SAM, steunpunt Mens en Samenleving (waarin het Vlaams Centrum Schuldenlast opgenomen is) organiseert, zijn (voorlopig nog) te vinden via Later worden deze allemaal opgenomen op de nieuwe site Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 31

32 13.17 Voorbeeldvragen Hieronder is telkens eerst de vraag opgenomen met de mogelijke antwoorden waaruit gekozen moet worden. Best is hierover eerst even na te denken. Vervolgens kan er gekeken worden naar het juiste antwoord (en de foute antwoorden) die eronder opgenomen zijn. Het juiste antwoord is in het vet weergegeven. De argumenten waarom het ene antwoord juist is en het andere niet, is ook opgenomen. 1. Willy geniet graag van het leven en heeft in de voorbije jaren verschillende grote consumentenkredieten afgesloten voor de financiering van zijn hobby s: verre reizen, een sportwagen, Vorig jaar veroorzaakte hij echter een zwaar verkeersongeval, waarvoor hij veroordeeld werd (penale boete + schadevergoeding aan burgerlijke partijen). Hij was niet verzekerd en moet nu alles zelf betalen. Bovendien werd hij onlangs gedagvaard door verschillende kredietverstrekkers omdat hij zijn afbetalingsverplichtingen niet nakomt. De totale schuldenlast is overmatig. Welke stelling is juist? A. Willy heeft overduidelijk zijn onvermogen bewerkstelligd en komt met deze schuldenlast zeker niet in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling. B. Willy heeft vorige week een goede job gevonden, zodat hij heel wat geld opzij kan leggen om zijn schuldeisers te betalen. Gelet op deze goede wil, komt hij nu zeker in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling. C. Indien de rechter oordeelt dat Willy de bedoeling had om zich onvermogend te maken, zal hij niet toegelaten worden tot de collectieve schuldenregeling. D. Geen enkele van bovenvermelde stellingen is juist. En het juiste antwoord is, met argumentatie: A. Willy heeft overduidelijk zijn onvermogen bewerkstelligd en komt met deze schuldenlast zeker niet in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling. Dit is aan de rechter om te beoordelen. Hierbij houden we er mee rekening dat goede trouw voorafgaand de procedure niet zozeer een vereiste is en dat de rechtspraak streng is/zou moeten zijn wat betreft de beoordeling of iemand de bedoeling had zich onvermogen te maken. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 32

33 B. Willy heeft vorige week een goede job gevonden, zodat hij heel wat geld opzij kan leggen om zijn schuldeisers te betalen. Gelet op deze goede wil, komt hij nu zeker in aanmerking voor een collectieve schuldenregeling. Goede wil en/of goede trouw voorafgaand de procedure is niet zozeer een vereiste of toelaatbaarheidsvereiste. Ook de terugbetalingsmogelijkheden zijn normaliter geen toelaatbaarheidsvereiste dit o.m. ook gelet op de mogelijkheid van een totale kwijtschelding tijdens de procedure. C. Indien de rechter oordeelt dat Willy de bedoeling had om zich onvermogend te maken, zal hij niet toegelaten worden tot de collectieve schuldenregeling. In dit geval is niet voldaan aan de toelaatbaarheidsvereisten van art. 1675/2 Ger.W. D. Geen enkele van bovenvermelde stellingen is juist. Antwoord C is juist. 2. Liesbeth startte in 2009 een procedure CSR op. De rechter legde een gerechtelijke aanzuiveringsregeling op in Deze aanzuiveringsregeling werd herroepen in mei In juni 2015 klopt zij aan bij u met de vraag om een nieuwe procedure CSR op te starten. Heeft het (anno 2015) al zin om op dit moment een verzoekschrift in te dienen bij de arbeidsrechtbank. Welke stelling is juist voor deze casus? A. Soms: dit is afhankelijk van de reden waarom de rechter de herroeping uitsprak. B. Ja, want zij heeft haar leven ondertussen verbeterd en heeft zelfs een vaste job bemachtigd. C. Nee, want de wachttermijn van 5 jaar is nog niet verstreken. D. Ja, want de wachttermijn van 5 jaar is verstreken E. Geen enkele van bovenvermelde stellingen is juist. Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 33

34 En het juiste antwoord is, met argumentatie: A. Soms: dit is afhankelijk van de reden waarom de rechter de herroeping uitsprak. Dit geldt niet meer sinds 01/09/2013. Toen kon men nog onmiddellijk na een herroeping die enkel en alleen gebaseerd was op basis van art. 1675/15, 1, 2 Ger.W. een nieuwe CSR aanvragen en bekomen. OPMERKING: Er was in deze casus een aanzuiveringsregeling/plan die werd herroepen. De huidige rechtspraak van het Arbeidshof te Antwerpen die stelt dat geen wachttermijn doorlopen moet worden wanneer een procedure CSR wordt herroepen voordat een plan/aanzuiveringsregeling werd opgelegd, kan sowieso in deze casus niet worden toegepast. B. Ja, want zij heeft haar leven ondertussen verbeterd en heeft zelfs een vaste job bemachtigd. De wachttermijn is een automatisme en houdt geen rekening met dergelijke feiten. De wet voorziet geen uitzonderingen. C. Nee, want de wachttermijn van 5 jaar is nog niet verstreken. De wachttermijn begint te lopen vanaf de herroeping (en niet bv. vanaf de datum van de vorige beschikking van toelaatbaarheid). Ze zal pas in mei 2017 een nieuwe aanvraag CSR kunnen doen. OPMERKING: Er was in deze casus een aanzuiveringsregeling/plan die werd herroepen. De huidige rechtspraak van het Arbeidshof te Antwerpen die stelt dat geen wachttermijn doorlopen moet worden wanneer een procedure CSR wordt herroepen voordat een plan/aanzuiveringsregeling werd opgelegd, kan sowieso in deze casus niet worden toegepast. D. Ja, want de wachttermijn van 5 jaar is verstreken De wachttermijn begint te lopen vanaf de herroeping (en niet bv. vanaf de datum van de vorige beschikking van toelaatbaarheid). Ze zal pas in mei 2017 een nieuwe aanvraag CSR kunnen doen. E. Geen enkele van bovenvermelde stellingen is juist. Stelling C is juist Bijlagen Hoofdstuk 13 : Insolventieprocedures De collectieve schuldenregeling Pagina 34