Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 22 SEPTEMBER 2015 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N I E M J B, beklaagde, eiser, met als raadslieden mr. Raf Verstraeten en mr. Benjamin Gillard, advocaten bij de balie te Brussel, tegen 1. STAD TONGEREN, met kantoor te 3700 Tongeren, Maastrichterstraat 10, burgerlijke partij, met als raadsman mr. Pieter Helsen, advocaat bij de balie te Hasselt, 2. C W,

2 22 SEPTEMBER 2015 P N/2 burgerlijke partij, 3. H V, burgerlijke partij, verweerders. II STAD TONGEREN, reeds vermeld, burgerlijke partij, eiseres, tegen 1. E M J B, reeds vermeld, beklaagde, 2. VINCI PARK BELGIUM nv, met zetel te 8400 Oostende, Hendrik Serruyslaan 38, beklaagde, verweerders. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 27 mei De eiser voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, twee middelen aan. De eiseres voert geen middel aan. Raadsheer Erwin Francis heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Marc Timperman heeft geconcludeerd.

3 22 SEPTEMBER 2015 P N/3 II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Ontvankelijkheid van de cassatieberoepen 1. Het arrest spreekt de eiser vrij voor de telastleggingen II en IV. In zoverre tegen die beslissing gericht, is het cassatieberoep I bij gebrek aan belang niet ontvankelijk. 2. De eiseres, te weten een burgerlijke partij die niet veroordeeld is tot de kosten op strafgebied, heeft geen hoedanigheid op te komen tegen de beslissingen op de tegen de verweerders ingestelde strafvordering. In zoverre tegen die beslissingen gericht, is het cassatieberoep II niet ontvankelijk. Eerste middel Eerste onderdeel 3. Het onderdeel voert schending aan van artikel 6.3.a EVRM, artikel 14.3.a IVBPR, artikel 1 Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering en artikel 22 Wetboek van Strafvordering, alsmede miskenning van het substantieel vormvoorschrift dat de feiten waarvoor een beklaagde wordt vervolgd in de akte van aanhangigmaking moeten vervat zijn: het arrest verklaart de eiser schuldig aan het feit van valsheid in geschrifte en gebruik van valse stukken met verwijzing naar het van valsheid betichte stuk, neergelegd ter griffie als overtuigingsstuk (hierna: OS) nr. 2006/3133, terwijl hij volgens de eindvordering van het openbaar ministerie van 3 september 2008 en de verwijzingsbeschikking van 21 oktober 2010 vervolgd werd wegens dat feit met verwijzing naar het van valsheid betichte stuk dat ter griffie is neergelegd onder OS nr. 2006/ Het staat de rechter in politiezaken en in correctionele zaken te bepalen welk het feit is dat voor hem aanhangig is gemaakt en dat dus het voorwerp van de vervolging uitmaakt. Indien dat feit niet passend is omschreven in de akte die de zaak

4 22 SEPTEMBER 2015 P N/4 bij hem aanhangig maakt, dient hij die omschrijving met eerbiediging van het recht van verdediging te verbeteren, aan te vullen of te vervangen. 5. Het arrest (ro en ) dat vaststelt dat er van het ontwerp van de concessieovereenkomst zes versies werden teruggevonden, oordeelt dat de vervolging niet slaat noch kan slaan op de onder OS nr. 2006/3132 neergelegde tweede versie, zoals voorgehouden door de eiser, maar wel op de zesde versie die is neergelegd onder OS nr. 2006/3133, omdat: - het stuk OS nr. 2006/3132 niet gekend was op het ogenblik van het instellen van de vordering tot onderzoek en er geen reden is om aan te nemen dat het openbaar ministerie in zijn eindvordering een ander stuk beoogde te vervolgen dan het stuk dat het voorwerp was van zijn aanvankelijke vordering; - de telastlegging I de letterlijke bewoordingen bevat van het stuk OS nr. 2006/3133, terwijl die telastlegging in de eindvordering nergens melding maakt van de bijzondere kenmerken van het stuk OS nr. 2006/3132, onder meer van de handgeschreven vermeldingen op dat stuk; - het feit dat die handgeschreven vermeldingen op het stuk OS nr. 2006/3132 het voorwerp van de valsheid zouden uitmaken, volkomen tegenstrijdig is met de bewoordingen van de telastlegging I. Vervolgens oordeelt het arrest dat de vermelding in de eindvordering en de verwijzingsbeschikking van OS nr. 2006/3132 als het van valsheid betichte stuk berust op een materiële verschrijving, met name een typefout waarbij als laatste cijfer 2 in plaats van 3 werd vermeld, en verbetert het de telastlegging in die zin. Het arrest dat aldus het werkelijke voorwerp van de vervolging niet wijzigt, maar dat voorwerp bepaalt en de telastlegging in die zin verbetert, schendt geen enkele verdragsrechtelijke of wettelijke bepaling noch miskent enig substantieel vormvereiste, maar verantwoordt de beslissing naar recht. Het onderdeel kan niet worden aangenomen. Tweede onderdeel 6. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 1319, 1320 en 1322 Burgerlijk Wetboek: door de vermelding 2006/3132 in plaats van 2006/3133 als

5 22 SEPTEMBER 2015 P N/5 een louter materiële vergissing te beschouwen, miskent het arrest de bewoordingen van de eindvordering en de verwijzingsbeschikking, waarin die vermelding is opgenomen; de rechter kan enkel een verschrijving in een akte rechtzetten wanneer het een kennelijke materiële vergissing betreft, maar niet wanneer de onjuistheid voortspruit uit een onzorgvuldigheid die geen materiële verschrijving is; uit de eindvordering, de verwijzingsbeschikking en het onder OS nr. 2006/3132 neergelegde stuk blijkt op geen enkele wijze dat het gebruik van het woord 2006/3132 een typefout en dus een materiële verschrijving zou zijn geweest; het betrof een intellectuele vergissing van de procureur des Konings en de raadkamer, aangezien het stuk in kwestie effectief bestaat, een versie van de van valsheid betichte concessieovereenkomst bevat en het effectief werd neergelegd als zijnde van valsheid beticht; bijgevolg kan het arrest op basis van de overwegingen die het bevat niet wettig besluiten tot het bestaan van een materiële verschrijving die het kan rechtzetten. 7. De rechter kan een verschrijving in een akte rechtzetten wanneer hij op grond van de context van de aan zijn beoordeling onderworpen stukken oordeelt dat zij zonder twijfel een materiële vergissing uitmaakt. Hij mag evenwel niet onder het voorwendsel van de rechtzetting van een verschrijving, het aan zijn beoordeling onderworpen feit en zodoende het voorwerp van de vervolging wijzigen door een vermelding die geen louter materiële vergissing uitmaakt, te verbeteren. 8. De rechter oordeelt onaantastbaar op grond van de feiten die hij even onaantastbaar vaststelt, of een onjuiste vermelding in een akte voortspruit uit een materiële verschrijving die hij kan rechtzetten. Hij kan dat oordeel onder meer afleiden uit de omstandigheid dat de vastgestelde vergissing van die aard is dat zij enkel het gevolg kan zijn van een louter materiële verschrijving. Het Hof gaat na of de rechter uit zijn vaststellingen geen gevolgen trekt die ermee geen verband houden of die met het begrip materiële verschrijving onverenigbaar zijn. 9. Het arrest dat oordeelt zoals vermeld in het antwoord op het eerste onderdeel, kan uit zijn vaststellingen afleiden dat de vermelding in de eindvordering van het openbaar ministerie en de verwijzingsbeschikking van OS nr. 2006/3132 in plaats van OS nr. 2006/3133 een materiële verschrijving als gevolg van een typefout uitmaakt die het kan rechtzetten. De omstandigheid dat het in die akten verkeerd aangeduide overtuigingsstuk ook als een van valsheid beticht stuk ter

6 22 SEPTEMBER 2015 P N/6 griffie is neergelegd, doet daaraan geen afbreuk. Aldus geeft het arrest aan die akten een uitlegging die met de bewoordingen ervan niet onverenigbaar is. Het onderdeel mist feitelijke grondslag. Tweede middel 10. Het middel voert schending aan van artikel 6.1 en 6.3.d EVRM, alsmede miskenning van de algemene rechtsbeginselen van het recht op een eerlijk proces, de wapengelijkheid en het recht van verdediging: het arrest dat het oordeel over de waarheidsvermomming als constitutief bestanddeel van de lastens de eiser bewezen verklaarde valsheid op beslissende wijze steunt op de verklaringen van V., verwerpt ten onrechte eisers verzoek deze persoon als getuige ter rechtszitting te horen omdat dit niet noodzakelijk is voor de waarheidsvinding; wanneer een beklaagde het vraagt, moet een getuige wiens getuigenis relevant voorkomt voor het achterhalen van de waarheid, ter rechtszitting worden ondervraagd teneinde het recht op tegenspraak te verzekeren, behoudens wanneer dit wettelijk of feitelijk niet mogelijk is; met een tijdens het vooronderzoek afgelegde verklaring kan enkel rekening worden gehouden wanneer de beklaagde de gelegenheid heeft gekregen de getuigenis te betwisten én de getuige te ondervragen. 11. Krachtens artikel 6.3.d. EVRM heeft eenieder die wegens een strafbaar feit wordt vervolgd ten minste het recht de getuigen à charge te ondervragen of doen ondervragen en het oproepen en de ondervraging van getuigen à décharge te doen geschieden op dezelfde voorwaarden als dit het geval is met de getuigen à charge. 12. Dit recht is evenwel niet onbeperkt. Mits eerbiediging van het recht van verdediging oordeelt de rechter onaantastbaar of een getuige dient te worden gehoord en of dit verhoor noodzakelijk is voor het achterhalen van de waarheid. Anders dan waarvan het middel uitgaat, houden de aangevoerde verdragsbepalingen en algemene rechtsbeginselen voor de rechter die bepaalde gevolgen afleidt uit tijdens het onderzoek afgelegde verklaringen, geen verplichting in steeds gevolg te geven aan het verzoek van een door die verklaringen gegriefde partij om de persoon die deze verklaringen heeft afgelegd als getuige ter rechtszitting te horen telkens wanneer dit feitelijk of wettelijk mogelijk is.

7 22 SEPTEMBER 2015 P N/7 In zoverre faalt het middel naar recht. 13. Het arrest (ro ) steunt het oordeel dat de eiser de waarheid heeft vermomd in het van valsheid betichte stuk OS nr. 2006/3133 zowel op de verklaringen die V. tijdens het gerechtelijk onderzoek heeft afgelegd als op een geheel van andere feitelijke vaststellingen, onder meer dat: - eisers stelling dat hij in de vijfde versie van de concessieovereenkomst de waarheid niet zou hebben vermomd, niet strookt met de analyse van de servers en de mailbox van de verweerster 1 en de PC van secretaresse V.; - de verklaringen van V. worden bevestigd door de verklaringen van andere personen, zoals de burgemeester, de stadssecretaris en de stadsontvanger; - uit een aantal in het arrest opgesomde omstandigheden blijkt dat de eiser gevolg gaf aan de druk van D. en M. in verband met een vastgoedproject waarvan de realisatie afhing van de toekenning van de concessieovereenkomst; - de burgemeester en de stadssecretaris bevestigen dat, anders dan voorgehouden door de eiser, de concessieovereenkomst maar eenmaal werd ondertekend. Vervolgens oordeelt het arrest (ro e) dat het verhoor van V. als getuige ter rechtszitting niet vereist is voor de waarheidsvinding omdat: - V. al jarenlang eisers secretaresse was, ze naar eerlijkheid en rechtschapenheid voldeed en er geen onmin tussen beiden was; - V. viermaal tijdens het gerechtelijk onderzoek werd verhoord en de eiser, zoals de andere partijen, het recht had overeenkomstig de hem ter beschikking staande procedures haar betrouwbaarheid en de waarachtigheid van haar verklaringen te testen en te doen tegenspreken, wat hij ook effectief heeft gedaan; - de door de eiser gevraagde bijkomende onderzoekshandelingen, ertoe strekkende de verklaringen van V. te toetsen aan een aantal door hem aangedragen elementen, integraal werden uitgevoerd; - het onderzoek volledig lijkt te zijn, zonder leemten. Het arrest dat aldus de waarachtigheid van de verklaringen van V. mee afleidt uit van die verklaringen onafhankelijke gegevens van het strafdossier en dat verder motiveert waarom de eiser reeds tijdens het gerechtelijk onderzoek die verklarin-

8 22 SEPTEMBER 2015 P N/8 gen kon testen en doen tegenspreken, verantwoordt naar recht de beslissing dat het verhoor van V. als getuige ter rechtszitting niet noodzakelijk is om de waarheid te achterhalen. In zoverre kan het middel niet worden aangenomen. Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering 14. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen. Dictum Het Hof, Verwerpt de cassatieberoepen. Veroordeelt de eisers tot de kosten van hun cassatieberoep. Bepaalt de kosten in het geheel op 244,61 euro waarvan de eiser I 122,40 euro verschuldigd is en de eiser II 87,21 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit voorzitter Paul Maffei, als voorzitter, de raadsheren Peter Hoet, Antoine Lievens, Erwin Francis en Sidney Berneman, en op de openbare rechtszitting van 22 september 2015 uitgesproken door voorzitter Paul Maffei, in aanwezigheid van advocaat-generaal Marc Timperman, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen S. Berneman E. Francis A. Lievens P. Hoet P. Maffei