Prof. Dr. P.J.J. Sauer Hondsruglaan SB Groningen. Aan de geachte heer Dr. P. van der Knaap. Postbus AC Den Haag

Transcriptie

1 1 Aan de geachte heer Dr. P. van der Knaap Postbus AC Den Haag Prof. Dr. P.J.J. Sauer Hondsruglaan SB Groningen P.H. Burrie Hondsruglaan SE Groningen Onderwerp: verkeersveiligheid Zuidelijke Ringweg Groningen Groningen, 19 juli 2018 Zeer geachte heer dr. van der Knaap, Naar aanleiding van uw interessante artikel verkeersveiligheid verdient topprioriteit in het Dagblad van het Noorden van 25 april vragen wij u als verkeerswetenschapper uw visie en advies over de veiligheidsaspecten van de Ringweg Zuid. U schrijft in dit artikel hoog tijd om bestuurders te dwingen tot het verkeers-veiliger maken van de gemeente of provincie. Wij kunnen u mededelen, dat onze bestuurders zich niet laten zich dwingen, zeker niet als het om heel veel geld gaat. Onze bestuurders gaan zelfs nog verder en sjoemelen naar onze mening bewust met de verkeersveiligheid omdat dit beter uitkomt! Het gesjoemel hebben wij via inspraak, brieven etc. kenbaar gemaakt aan de gemeente Groningen en de Provincie. Het wordt van alle kanten genegeerd. Wij zijn bewoners van vijf zuidelijke woonwijken van de stad Groningen die zich hebben zich verenigd in een belangenvereniging Groningen Verdient Beter en die erg bezorgd zijn over de veiligheid van de nieuwe ringweg Zuid. Brieven hierover hebben wij laten opslaan in een dossier van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Persoonlijke noot, ben een (oud) veiligheidskundige, kom uit een vooraanstaand bedrijf met een hoogstaande veiligheidscultuur. De Ringweg Zuid (site van projectbureau: is dagelijks in het nieuws nu het plan wordt gerealiseerd. Het begon met de plaatsing van de Helperzoomtunnel onder het spoor, dit mislukte doordat de glijconstructie wegzakte in zwakke grondlagen. Deze tunnel gaat fungeren als een nieuwe rondweg dwars door woonwijken waardoor veel sluipverkeer. Deze rondweg kruist gelijkvloers een hoofdfietsroute met veel scholieren. De fietsers krijgen geen voorrang, dit houdt het autoverkeer op! De fietsersbond heeft hier al een rechtszaak over gevoerd, en verloren. Het project loopt niet positief, een vertraging van 3 jaar op een doorlooptijd van 4 jaar.. Financieel loopt het project uit de hand, nu wordt al een bedrag van meer dan anderhalf keer het originele bedrag voorzien en zullen de projectkosten boven de miljard komen te liggen. Welke gevolgen eventueel extra bezuinigingen zullen hebben voor de veiligheid is niet bekend, Er is in het verleden al stevig bezuinigd op de veiligheid. Zij bijv. Het plan De gemeente, de provincie en het Rijk, verder te noemen projectbureau, hebben samen een plan gemaakt voor de ombouw van de Zuidelijke Ringweg Groningen (ZRG). Kenmerkend voor het hele plan is dat het bijzonder complex is en er slechts een beperkte ruimte beschikbaar is. Het plan: vanuit de richting Drachten naar Groningen wordt de weg voor het Julianaplein 13 rijstroken breed. Verder gaand richting Assen door middel van fly-overs en in de richting Hoogezand via een verdiept gelegen weg deel tussen het Julianaplein en Europaplein. De verdiepte ligging (VL) omvat 2 x 4 smalle rijstroken van 3.10 meter. Verder heeft de VL nog drie achter elkaar liggende tunnels met

2 2 100m daartussen. In de tunnels zijn geen vluchtstroken. De ZRG wordt aanzienlijk onveiliger dan de huidige weg, zoals uit het onderstaand mag blijken. De verkeersveiligheidsaudit In aanloop naar de einduitspraak /2/R6 van de Raad van State (RvS) werd in het tussenbesluit geëist dat er alsnog, ondanks tegenwerpingen van RWS, er een verkeersveiligheid audit (VVA) moest komen. Het projectbureau verleende de opdracht aan Inspec. Ned. In de bevindingen van het auditteam kwamen de gevolgen van diverse bezuinigingen aan het licht van het toch al complexe wegontwerp. De audit was vernietigend voor de verkeersveiligheid en vermeld: 47 afwijkingen waarvan 23 als ernstig, kop-staart botsingen, flankaanrijdingen, oriëntatieverlies en een kans op spookrijden. Dit alles op een traject van slechts 12km, hierbij inbegrepen de verdiept ligging van 0,9 km. Over de verdiepte ligging is het auditteam bijzonder bezorgd en vermeldt een extreem zware rijtaakbelasting. Als reden wordt genoemd de rijstroken van 3.10m, veel visuele veranderingen, zie verder de voetnoot. de audit is onthouden van de einduitspraak. De uitspraak vermeld simpel, zonder opgaaf van reden dat deze audit niet meedoet! In plaats daarvan komt er een nieuwe audit van de firma Haskoning, met veel minder ingrijpende aanbevelingen en meer onder de regie van het projectbureau. De wegverbreding tot 3,50 meter of een back-up van het VMS komt in deze audit niet meer ter sprake. Deze audit vermeld: vaak voldoet de weg niet aan minimale eisen en is er een stapeling van risico s Gevaarlijke stoffen De verkeersonveiligheid van de VL heeft meer gevolgen dan alleen de veiligheid van de weggebruiker. De ZRG is net als de huidige weg een Basisnetweg door de bebouwde kom. Gevaarlijke stoffen, als de GF3 stoffen, worden over dit type weg vervoerd. Sinds 2010 wordt het externe risico, het Groepsrisico, overschreden voor een weg met normale rijstrookbreedtes en voorzien van een midden Barrier en max. snelheid 70 km/h. Naar onze verwachting wordt, zeker voor de VL met een hoger ongevalsrisico, het aanvaardbare risico overschreden. Misleidingen 1. Sinds 2009 is het Julianaplein na het ongelijkvloers maken, Staatscourant 1309 jaar2010, geen kernpunt meer van de Minister en is het aantal ongevallen spectaculair gedaald. Om de hoofddoelstelling van dit project ZRG overeind te houden dat deze veiliger wordt dan de huidige weg doet het projectbureau net of de situatie nog bestaat van voor De ZRG wordt juist onveiliger dan de huidige weg! afgaand op vier rapporten a t/m d: a) Rijkswaterstaat "Ontwerplogboek" dec. 2015, bijlage [10] b) VVA1 verkeersveiligheidsaudit uitgevoerd door de firma Inspec Ned, bijlage [3] c) VVA2 verkeersveiligheidsaudit uitgevoerd door de firma Haskoning, plandocument d) IFV rapport, "beoordeling veiligheidsrapporten" en externe veiligheid, uitgevoerd op initiatief van bewoners, bijlage [4] Sub a): de toegenomen onveiligheid van de ZRG wordt door RWS zelf onderkent in het "Ontwerplogboek". Hierin staat dat Rijkwaterstaat (RWS) zelf ook sceptisch is tegenover het complexe wegontwerp aldus een in rood weergeven citaat uit het Ontwerplogboek van dec Vooralsnog is er geen methodiek om het integrale verkeerveiligheidsniveau van het 9km lange weg deel van de A 7/N7 tussen Hoogkerk en Euvelgunne door de stad Groningen te bepalen. Opeenvolgende vakken met een verhoogd ongevalsrisico indiceren een integraal verhoogd risico. De vele wisselingen in ongevalsrisico geven aan dat op dit weg deel niet het constante verkeersveiligheids-niveau kan worden gehaald, zoals op het merendeel van het rijkswegennet aanwezig is. Ondanks dat veel aandacht wordt besteed aan de cognitieve aspecten, zal de verkeersveiligheid hier voor een belangrijk deel afhangen van de wil en het persoonlijk gedrag van de weggebruiker Sub b) VVA1: de Verkeersveiligheid audit van de firma Inspec Ned gaat hierin veel verder. Het

3 3 rapport is vernietigend over de verkeersveiligheid met 47 afwijkingen waaronder 23 ernstige, zoals kop/staart botsingen, flankaanrijdingen, oriëntatieverlies en kans op spookrijden. Het auditteam is bijzonder verontrust over de verdiepte ligging, zie voetnoot, en spreekt onder andere over een extreme rijtaakbelasting. Het auditteam stelt maatregelen voor die zeer ingrijpend zijn op het ontwerp, zoals het verbreden van de 2 x 4 rijstroken van 3,10m tot een normale breedte van 3,50m. Dit belastende rapport is geen onderdeel van de rechtspraak. Sub c) VVA2: dit rapport met grotere inbreng van het projectbureau heeft minder harde oordelen over de verkeersveiligheid en de maatregelen zijn veel minder ingrijpend. Toch komt ook deze WA tot de conclusie: vaak voldoet de weg niet aan de minimale eisen en er is een stapeling van risico s. De VVA2 is onderdeel van de rechtspraak. Sub d) Rapport Instituut Fysieke Veiligheid (IFV): bewoners hebben vanuit hun bezorgdheid besprekingen gevoerd met de lector Dr. Rosmuller van het IFV over de prognose van een afgenomen veiligheid van de ZRG tot de huidige weg. Het IFV heeft dit onderzocht en de bevindingen vastgelegd in het rapport "beoordeling veiligheidsrapporten". Het rapport is onder andere kritisch over het ongevalsrisico. Kernpunt in deze bespreking met het IFV is het vervoer van gevaarlijke stoffen (v.g.s.) over een weg waar nu al het Groepsrisico wordt overschreden. Ook de drie kunstwerken in de verdiepte ligging <250 m, deksels genoemd, staan in dit rapport ter discussie. 3 Ongevallenrisico De vier rapporten a), b), c), d) staan haaks op het beoogde in de memorie van toelichting bij de aanpassing van de Wet beheer rijkswaterstaatswerken (Wbr). Ter implementatie van de richtlijn is vermeld (Kamerstukken II 2009/10, , nr. 3, blz. 1-2): "De richtlijn heeft tot doel te garanderen dat het ontwerp en beheer van de wegeninfrastructuur bijdraagt tot de verbetering van de veiligheid op de wegen en tot een daling van het aantal doden en gewonden op het Trans-Europese wegennet van de Europese Unie (de zogenoemde TENwegen of E-wegen). Het vernietigend oordeel van de VVA1 over de verkeersveiligheid van de ZRG gaf aanleiding tot een diepgaande discussie tussen het projectbureau en het auditteam. De brief [9] is het antwoord van RWS aan het projectbureau en bevat het relaas van de bespreking tussen het projectbureau en het kwaliteitsorgaan van auditors (KoVa) een onderdeel van belanghebbende partij, RWS. Uit de brief blijkt ook dat de VVA1 goed is uitgevoerd door een team van gecertificeerde en onafhankelijke auditors die het ontwerp toetsen op verkeersveiligheid aan de hand van verstrekte documenten. Voorafgaand aan de audit is een bespreking is gevoerd met het projectbureau. Toch besluit een directeur van RWS afgaand op allerlei technische en bestuurlijke zaken dat een nieuwe VVA moet worden uitgevoerd, de VVA1 van de firma Inspec Ned is daarmee afgekeurd! Het antwoord van RWS omvat de opdracht tot een nieuwe VVA. 4 Afkeur VVA De reden tot afkeur: er was onvoldoende rekening gehouden met de complexiteit van de weg, de beperkte ruimte en het feit dat de Minister opdracht had gegeven (!) voor de weg. Dit zijn juist redenen om extra waakzaam te zijn hetgeen dit team goed oppakte. De wens van de Minister zou ons inziens nooit een aanleiding mogen zijn om dan maar de hand te lichten met de veiligheid. De politiek zou niet de onafhankelijkheid van een auditteam mogen beïnvloeden! Juist die elementen waarvoor een audit wordt gehouden om tekortkomingen in veiligheid boven water te krijgen. Voor bewoners is het ontluisterend hoe een bekend controlerend orgaan op verkeersveiligheid, het auditteam, opzij wordt gezet door belanghebbenden in dit grote spel van straks meer dan 1 miljard. Euro. 5 Overschrijding van het Groepsrisico Door de extreme rijtaakbelasting in de verdiepte ligging en alle andere zaken genoemd in de voetnoot, in combinatie met het vervoer van de als meest risicovolle geziene GF3 stoffen, de tot vloeistof verdichte brandbare gassen, bijv. LPG autogas, wordt dit een bijzonder riskante

4 4 zaak voor een weg waar nu al het groepsrisico wordt overschreden. Naar onze verwachting zal het externe risico stijgen tot boven het aanvaardbare risico voor de langs de ZRG liggende woonwijken. Ons inziens is dit conflicterend met de "European Agreement on Main International Arteries" (AGR) art. 1, als een weg door een bebouwde kom een gevaar vormt voor de omgeving dan dient deze langs een omleidingsroute te gaan. Misleidend is dat In alle plandocumenten en in het Tracébesluit verzwegen wordt dat er sinds 2010 een overschrijding is van het Groepsrisico. De brief van de gemeente Groningen aan het RIVM toont dit aan, zie bijlage [2]. Hierin wordt genoemd dat de overschrijding louter het gevolg is van de huidige weg. Niet alleen de plandocumenten verzwijgen dit, het wordt zelfs ontkend in het verweerschrift (punt 5.2.3) door er een andere risicobron bij te halen, het spoor. 6 Tracébesluit Voor bewoners is het een raadsel dat in het definitieve Tracébesluit (2018) er opeens geen overschrijding meer zou zijn van het Groepsrisico! Het is ons inziens niet geloofwaardig dat een weg met een hogere ongevalsfrequentie dan de huidige weg in combinatie met alle aspecten genoemd in de voetnoot, de overschrijding van het Groepsrisico laat verdwijnen. De vraag is hoe kan dit? Zelfs in de verdiepte ligging! Eenvoudig door het hele plan als autoweg te benoemen! 7 Tunnelveiligheid Misleidend is dat in de plandocumenten stelselmatig van deksels in plaats van tunnels gesproken wordt. Om de regelgeving voor tunnels te ontlopen zijn de drie kunstwerken met zorg korter ontworpen dan 250 meter. Bewust wordt de Wet de VGL overtreden, kunstwerken langer dan 80 meter in combinatie met vervoer van gevaarlijke stoffen zijn tunnels. Aangezien er bij de ZRG geen beperkingen gelden ten aanzien van het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn de "deksels" volgens de wet tunnels met de hoogste categorie A. Zie bevestiging [5]. Toch worden in het Tracébesluit (2018) de drie kunstwerken weer deksels genoemd alsof het geen tunnels zijn en zonder een categorie vermelding! De tunnels worden kennelijk niet opgenomen in de verplichte lijst van tunnels Ons inziens is dit illegaal en in strijd met ADR. Qua regelgeving spelen er meer zaken indien het vervoer van gevaarlijke stoffen er in betrokken wordt, zoals de voetnoot 15 in RWS kader Externe Veiligheid en andere officiële aankondigingen aangeven, genoemd in voetnoot 2. Het deugt ons inziens niet dat drie ZRG tunnels niet zijn onderworpen aan een risicoanalyse volgens RWS "QRA- tunnels 2.0" voor cat. A tunnels. Het was in het project ZRG kennelijk nooit de bedoeling dat de kunstwerken tunnels zouden worden! Vergeleken met andere projecten in den lande wordt al in de verkenningsfase van een project gesproken over toekomstige tunnels, echter niet in het ZRG project. In het rapport externe risico van het Tracébesluit is niet meegenomen dat waar de tunnel letterlijk boven water komt (Oude Winschoterdiep) er geen gronddekking is, slechts een laagje water. Aangezien hier van een oeverkruising sprake is zou dit moeten meewegen in de veiligheidsfilosofie in verband met het gevaar op het vollopen van de verdiepte ligging. Deze tunnelmonding zonder gronddekking ligt vlak bij een woonwijk waardoor het gevaar heerst dat (beton) brokstukken over deze wijk vliegen bij een zwaar incident. Er is van afgezien de Minister in te lichten om de weg af te waarderen (geen beperkingen), omdat andere routes voor gevaarlijke stoffen ook riskant zijn, bron: verslagen "Ontwerp en Veiligheid" van het projectbureau. Het is ook niet bekend of de Minister een categorie aan de tunnels heeft toegekend.

5 5 Conclusie Zeer voorstelbaar is dat ten gevolge van schrikreacties, met name in de verdiepte ligging, een tankauto met bijvoorbeeld autogas (LPG) kan scharen met als gevolg het openscheuren van de tank. De onvoorstelbare hoeveelheid energie die dan vrijkomt zal een enorme explosie tot gevolg hebben. Ons inziens is de combinatie van de gevaarlijke weg, met name de verdiepte ligging, en het vervoer van gevaarlijke stoffen het risico onaanvaardbaar hoog voor de verdiepte ligging als de omgeving. Zoals u ziet zijn wij erg ongerust over deze plannen. Er lijkt geen instantie in Nederland die daadwerkelijk controleert of de plannen voldoen aan de wet en regelgeving behalve RWS zelf als hoofdverantwoordelijke voor de inhoud van de plannen. De Raad van State kijkt naar procedurele zaken en niet technisch inhoudelijk naar zaken. Zou u kunnen en willen aangeven hoe de SWOV tegen deze zaken aankijkt? Zou u ons kunnen adviseren welke stappen we kunnen nemen om alsnog een serieuze afweging van veiligheidszaken door de overheid af te dwingen? Graag zijn wij bereid zaken toe te lichten en extra informatie te geven. Bij voorbaat hartelijk dank voor uw reactie. Hoogachtend, Namens P.H. Burrie peter@burrie.eu P.J.J. Sauer tel: Bijlagen: [1] verweerschrift MiniM beroepen wijzigingsbesluit pdf [2] verantwoording groepsrisico pdf [3] afgekeurde VVA1 pdf [4] IFV eindrapport [5] aanv pleitnotitie RWS inza. Brief Burrie pdf [6] DvhN 2014 juristen onder druk pdf [7] brief 18 aug aan college pdf [8] DvhN Tunnelgate bedreigt veiligheid ringweg pdf [9] brief Ministerie betreft afkeur VVA1 [10] RWS Ontwerplogboek dec VOETNOOT ) De verkeersveiligheid wordt mede gegarandeerd door het toepassen van een 'stilstand detectie systeem. Indien het systeem uitvalt, dan zal nog steeds een basis veiligheidsniveau gegarandeerd moeten worden. In de verdiepte ligging wordt deze niet geboden door het ontbreken van vluchtstroken en vluchtruimtes ) Verdiepte ligging N7 De kans op overbelasting en het maken van fouten is groot door de combinatie van: een slingerend horizontaal alignement (R700 m), een stijgend en dalend verticaal alignement,veel vrachtverkeer op de linkerrijstroken, o een afwisselend wegbeeld met dicht/open elementen en

6 op dit gedeelte moet ook nog een belangrijke routekeuze gemaakt worden. Bovenstaande punten zijn sterk mentaal belastend voor de rijtaak ) Noordbaan (HRL) verdiepte ligging in dicht/open situatie Doorgaand vrachtverkeer moet een rijstrookwisseling makén aan het einde van de helling naar waardoor de snelheden hoog liggen in het eerste dichte gedeelte. Direct hierop volgend moet hetverkeer een keuze maken voor de vervolgrichting, zich bevindend in een horizontale boog welke het zicht op het voorliggende wegvak deels verhinderd. Er treedt een extreem hoge rijtaakbelasting op door een samenloop van diverse invloeden op de weggebruiker. Dit resulteert in een zeer grote kans op flank- en kopstaartaan rijdingen ) Zuidbaan (HRR) verdiepte ligging in dicht/open situatie Veel doorgaand vrachtverkeer bevindt zich op de tweede rijstrook. Er is sprake van veel wevend verkeer. Het vrachtverkeer zal rechts gepasseerd worden, waarbij snelheden zullen oplopen. Door horizontaal verloop is beperkt zicht aanwezig in de binnenbogen.er treedt een extreem hoge rjtaakbelasting op door een samenloop van diverse invloeden op de weggebruiker. Dit resulteert in een zeer grote kans op flank en kopstaart aanrijdingen ) Rijstroken van 3.1 Om breed hebben een zeer beperkt snelheid remmend effect, maar verhogen voor vrachtverkeer wel de kans op het onbedoeld overschrijden van de rijstrook ) In de verdiepte ligging wordt geen vlucht of bergingszone toegepast. Bij pech of calamiteiten wordt de rijbaan geblokkeerd waardoor een sterk verhoogd risico op ernstige aanrijdingen ontstaat VOETNOOT 2 Meer relevant is dat de overheid en de diverse tunnelpartijen het risico in acht nemen m.b.t. het vervoer van gevaarlijke stoffen door tunnels, ongeacht de tunnellengte. Bij het vervoer gevaarlijke stoffen gelden specifieke risico's, Uit deze Nota het onderstaande uitgelicht: Definitie tunnels en overkappingen De tunnels en overkappingen (verder tunnels genoemd) waarop de aanbevelingen in deze nota betrekking hebben, zijn geheel of grotendeels gesloten constructies waar een weg of spoor doorheen voert en die een bijzonder risico vormen voor de gebruikers van de constructie. De definitie is ingegeven vanuit het begrip dat er bijzondere aandacht aan veiligheid besteed moet worden, omdat bijvoorbeeld het ontsnappen van gassen, rook, hitte en drukgolven belemmerd worden. Voorkomen moet worden dat onveilige situaties worden goedgekeurd. Deze nota is in ieder geval van toepassing op tunnels langer dan 250 meter. Wanneer er sprake is van vervoer van gevaarlijke stoffen, van bijzondere externe risico's, van risico's voor de externe veiligheid of van extra kwetsbare gebruikers, dan is deze nota integraal van toepassing op tunnels korter dan 250 meter. Om te voorkomen dat een discussie over grensgevallen ontstaat wordt een ondergrens in deze nota niet genoemd. Voor overige tunnels korter dan 250 meter geldt dat het besluitvormingsproces kan worden vereenvoudigd en dat bepaalde maatregelen en eisen niet van toepassing zijn. In het kader van de regelgeving worden de eisen de voor deze categorie tunnels gelden nader aangeduid. 6