6,5. Werkstuk door een scholier 6433 woorden 9 mei keer beoordeeld. Geschiedenis

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 6433 woorden 9 mei ,5 961 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1 Inleiding 3 2 Wat is Jodenvervolging 4 3 Waar de Joden verbleven? 5 4 Joden in de WOII Wat voor afging in de WOII Begin WOII Belangrijke dagen voor de joden 7 5 Waarom de joden tijdens de WOII? 8 6 Jodenvervolging in Nederland Verplichte aanmelding Het persoonsbewijs Deportatie Eerste razzia Westerbork 11 7 Anti-joodse maatregelen 13 8 Wat was de kristalnacht 14 9 Deportatie en onderduiken De kampen Welke rol had Hitler Maatregelen tegen de Joden in Duitsland De ster Verspreiding van de Joden Waarom de Joden Hebben we er van geleerd? Literatuurlijst Eind conclusie/mening 26 1 Inleiding Waarom doen wij het over de jodenvervolging. Dat komt, omdat dit onderwerp ons aanspreekt en dat er zeer veel over te vertellen valt. Wij hopen dat, dat ook uit dit werkstuk blijkt. We hebben een ook een paar hoofdvragen, waar we proberen antwoord op te gaan geven. Die hoofdvragen zijn: Waarom zijn de Joden altijd de zondebokken? Hoe de Joden werden ontvangen in Nederland? Wat voor rol heeft Hitler gespeeld bij de Jodenvervolgingen? Pagina 1 van 12

2 Hebben de mensen hiervan geleerd? Waarom moesten de Joden een ster dragen? We zullen proberen op deze vragen een antwoord te vinden. Wij hopen ook dat we als we dit werkstuk gemaakt hebben, meer weten over de tijd van de Joden. Wat gaan we doen: Veel informatie zoeken (uit/van bibliotheek, boeken, encyclopedieën, internet) Antwoord te vinden op de vragen Een mooi en overzichtelijk werkstuk maken Veel plezier er aan hebben We wensen u veel kijk en leesplezier 2 Wat is Jodenvervolging Jodenvervolging is het najagen, vervolgen, vermoorden en het bang maken (terreur) van Joden en het Joodse volk. Dit allemaal werd op een vreselijke en gruwelijke manier gedaan. Al vroeger in de oudheid werd het Joodse volk meerdere malen naar strafkampen (concentratiekampen) vervoerd en werden veel joden tot slaaf gemaakt. Ook toen de Joden zich over het gehele Middellandse Zeegebied en later over de hele wereld verspreidden, het Joodse volk bleef mensen achter zich aan krijgen (vervolgingen). De ergste en droevigste jodenvervolgingen hebben plaatsgevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat was toen de Duitse leider Adolf Hitler de totale vernietiging van het hele joodse volk wenste over de hele wereld. ( Het was niet alleen het joodse volk maar ook homoseksuelen, zigeuners, invaliden, gehandicapten en andere mensen die niet konden werken. Dat waren de Untermenschen, minder waardige mensen). Het gevolg van de wens van Adolf Hitler was de afvoer van miljoenen joden naar concentratiekampen en vernietigingskampen. Ongeveer 6 miljoen joden hebben uiteindelijk op een vreselijke manier de dood gevonden. Hierdoor is het Joodse volk later wel belangrijker geworden. Er worden nu door die landen die meer welvaart hebben, niet meer van de vreselijke vervolgingen gedaan. 3 Waar de Joden verbleven? De Joden zijn dus vele eeuwen achtervolgd. Hieronder kan je zien waar ze zijn geweest al die jaren. Dit begon al vanaf ongeveer 444 voor Chr. Je ziet hier als ware de Jodentijdlijn. Rond 444 v. Chr. Na het herstel van de joodse staat en tempel heeft het joodse volk zich over de hele wereld verspreidt. Bang voor terreuraanslagen 63 v. Chr De Romeinen vallen Jeruzalem binnen onder gezag van Pompeius. De joden emigreren naar het Oosten en het Middellandse Zeegebied. Het verspreiden van eerder was dus niks voor niks. 67 tot 70 n. Chr Het joodse volk verspreidt zich verder langs de grote handelsroute van het Rijk. Om te proberen nog wat geld bij elkaar te verdienen en om zo snel mogelijk te kunnen vluchten. Sommige groepen vestigen zich in havensteden en andere gaan oostwaarts het binnenland in. 135 n. Chr Er ontstaan veel joodse opstanden tegen het Romeinse gezag. Alleen het helpt niet 537 n. Chr De Romeinse heerser maakt voor alle joden binnen het Rijk een einde aan de gelijke burgerrechten. Dit is dus de eerste apart zetting van de Joden. 7e eeuw Opkomst van de Islam.Daardoor vereoveren de Arabieren Babylon, het Middellandse Zeegebied en Spanje. Hierdoor moeten de Joden weer vertrekken. Eind 9e eeuw, 10e eeuw De joden in de kustgebieden van Afrika en langs de Middellandse Zee trekken in de richting van Spanje, waar zij goed ontvangen worden bij de Islamitische overheersers. Totdat in 1068 een anti-joodse vervolging begint. Na 1095 Er begint een periode van jodenvervolgingen, gewelddadigheden en Moordslagen. Pagina 2 van 12

3 1252 tot 1284 Verovering van Spanje door Christenen 1492 Verbanning van joden uit Spanje en Portugal door Christenen. Deze zorgt voor een massale trek naar Frankrijk (en andere Europese landen) omdat ze, zelfs nadat ze zich noodgedwongen tot het Katholicisme bekeerden, nog vervolgd werden. 15e tot 17e eeuw Sommige joden zijn na hun verbanning uit Spanje naar Italië gevlucht. Samen met de joden uit Frankrijk trekken zij naar het Midden-Oosten om te ontsnappen aan de in vele steden verplichte "getto-vorming". Speciale Jodenplaatsen. 19e eeuw: Deze eeuw is voor de joden "de eeuw van verlichting": ze krijgen burgerrechten, vrijheid van godsdienst en vrijheid van handelen. 1882: In Rusland en Polen worden joden vervolgt; de verspreidde gemeenschappen worden zo uitgedund en gedwongen tot isolement & zelfhandhaving, dat een massale emigratie naar de USA volgt. 4 Joden in de WOII De Joden hebben natuurlijk tijdens de WOII, één van de vreselijkste tijden meegemaakt in de geschiedenis. Dat komt door Hitler, wat Hitler ermee te maken heeft vertellen we in een aparte paragraaf. 4.1 Wat voor afging in de WOII De pas in 1871 geworden staat Duitsland was één van de jongste landen in Europa, maar had wel ambities voor een grootmacht. De nieuwe staat kreeg als hoofd de Koning van Pruisen. Ondanks dat vond Duitsland niet dat ze genoeg aanzien kregen. Hierop volgde WO I van 1914 tot Duitsland verloor en de Vrede van Versailles werd getekend in De verliezer en moest een enorme schadevergoeding betalen aan de overheersers: Frankrijk, Engeland en Amerika. Ook mocht de verliezer géén leger, géén vloot & géén luchtmacht meer hebben. Hierdoor kon Duitsland nooit meer oorlog voeren, alleen ze hebben dat verdrag dus links gelegd en zijn wel oorlog gaan voeren. Er kwam een einde aan het Keizerrijk en een democratie van socialisten en centrumdemocraten werd de nieuwe staatsvorm. Duitsland had het zwaar te verduren. Maar toch niet zo zwaar als ze dachten. 4.2 Begin WOII In 1923 probeerde de NSDAP van Adolf Hitler de regering omver te werpen. Dat lukte niet en hij werd gearresteerd. Hij moest een jaar zitten, maar werd na 1 jaar vrijgelaten. Hij leerde dat je democratische middelen moest gebruiken als je aan de macht wou komen en de NSDAP won steeds meer zetels in het Parlement. In hun propaganda maakten zij openlijk gebruik van hun verering van het "germaanse" of "arische" ras (blond haar, blauwe ogen). Dit werd een middel om de massa te bereiken. De joden werden de zondebrokken. Pas toen in 1929 een grote economische crisis Amerika en Europa verlamden won de nazi-partij aanhang op grote schaal. Daardoor kon op 30 januari 1933 de benoeming van Hitler tot Rijkskanselier doorkomen en op 1 april 1933 kreeg hij de macht als dictator. Toen was het helemaal gedaan voor de Joden 4.3 Belangrijke dagen voor de joden 7 april 1933 Alle joodse ambtenaren werden ontslagen eind 1933 De joden waren een geïsoleerde groep, veracht en uitgesloten van het openbare en culturele leven september 1935 Aan deze racistische politiek werd nu pas een wettelijke grondslag gegeven, de Neurenberger Wetten (anti-joods): Tot Duitse joden geëmigreerd, met achterlating van alles wat ze hadden. 1938: Oostenrijk wordt vrijwillig ingelijft bij het Derde Rijk: de Oostenrijkse joden worden gedwongen tot emigratie. 10 oktober 1939 Polen wordt overwonnen en ingelijft bij het Derde Rijk. Mei 1941 Begin van moorden. 5 Waarom de joden tijdens de WOII? Pagina 3 van 12

4 Het was duidelijk dat de Joden altijd de zondebokken waren, maar waarom was dat nou tijdens de WOII. Was het gewoon omdat ze ze niet mochten of zat er een andere reden achter. De reden dat de Joden vervolgd en vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog was dat de Joden rijk en succesvol waren en dat was een bedreiging voor de Duitsers. Want die dachten dat de Joden zich eerst zouden verspreiden over Duistland en dan Duistland over zouden nemen. Vooral Hitler was daar bang voor. Tijdens Hitlers verblijf in de gevangenis schreef hij Mein Kampf. In dat boek werkte Hitler zijn ideeën over Joden verder uit. De Jood voldoet niet aan de allereerste en meest wezenlijke voorwaarde voor een beschaving brengend volk: hij bezit geen idealisme. Hij is en blijft het type van een parasiet, de klaploper, die als een kwaadaardige bacil steeds voortwoekert zo gauw hij een gunstige voedingsbodem vindt. Overal waar hij zich bevindt, kwijnt het volk dat hem heeft opgenomen na kortere of langere tijd weg. Hij vergiftigd het bloed van anderen maar weet het zijne voor elke verandering te behouden. Hier beschrijft Hitler zijn haat tegen de Joden. Wat hij schrijft gelooft hij heilig in. Hierboven beschrijft hij de joden, en wat ze van plan waren. En het plan van de Joden, volgens Hitler, was de overname van Duitsland en het Duitse volk. Daar was hij bang voor en bedacht dat de Joden dood moesten. Hij maakte er een plan van en hij voerde het ook uit. Het heetf alleen wat anders uitgepakt dan hij wou. Hij wel veel Joden afgemaakt, alleen heeft er niet voor gezorgd dat het Duitsland hun derde rijk kregen. Hopelijk gebeurd het nooit meer en laat er maar nooit een vierde Duitse rijk aanbreken. Dan komt er misschien weer een WOII 6 Jodenvervolging in Nederland In 1940 woonden er ruim joden in ons land. Hieronder bevonden zich zo'n vluchtelingen uit Duitsland. Op een totale bevolking van ruim negen miljoen maakte dit Nederland tot een land met een groot aantal Joodse medeburgers. Desondanks speelde de Jodenhaat geen rol van betekenis in de Nederlandse politiek. Zelfs de nationaal-socialistische partij, de NSB was aanvankelijk niet anti-joods. Vanaf 1935 veranderde de NSB en nam ze een anti-joodse houding aan. In 1940 speelde de partij van Mussert echter geen rol meer in de nationale politiek. Bij de verkiezingen in 1937 en 1939 behaalde de NSB niet meer dan vier procent van de stemmen. Met de Duitse inval kreeg Nederland ook het jodenprobleem opgedrongen. Vrij snel na de inval van Duitsland op 15 mei 1940 werden de eerste anti-joodse maatregelen uitgevaardigd. Zo mochten vanaf 1 juli 1940 geen Joden meer lid zijn van de Luchtbeschermingsdienst. In snel tempo werd een systeem opgebouwd om het mogelijk te maken de joden op te pakken en te vervoeren naar concentratiekampen. De bezetter trof in Nederland een goed georganiseerde persoonsregistratie aan, waardoor het relatief eenvoudig werd om systematisch mensen op te sporen en op te pakken. Het systeem werd bovendien nog met veel ijver geperfectioneerd door J.L. Lentz, het fanatieke hoofd van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters. 6.1 Verplichte aanmelding Op 10 februari 1941 eiste Rijkscommissaris Seyss-Inquart dat iedereen die geheel of gedeeltelijk van Joodsche bloede zijn en hun verblijf hebben in het bezette Nederlandsche gebied zich moesten aanmelden. Dit betekende dat iedereen met tenminste één Joodse voorouder zich moest vervoegen bij het gemeentehuis in Amsterdam, daar zit de Joodsche Raad voor Amsterdam. Als men zich had aangemeld, werd een zogenaamd Bewijs van Aanmelding verstrekt. Zie plaatje rechts. Wie denkt dat dit bewijs gratis werd overhandigd, heeft het mis. De Nederlandse overheid verdiende geld aan deze maatregel, want men moest één gulden leges betalen. De helft van dit bedrag kwam in de kas van de gemeente, de andere helft werd overgemaakt naar de Rijksinspectie van de bevolkingsregisters, een Nederlandse ambtelijke dienst, die verantwoordelijk is voor de persoonsregistratie. Om de betreffende persoon later nog eens te herinneren aan deze discriminerende maatregel, werd een speciale kwitantie ontworpen. Middels een standaardtekst verklaarde Pagina 4 van 12

5 de burgemeester van de woonplaats dat hij één gulden had ontvangen wegens leges, verschuldigd voor de uitreiking van 1 aanmeldingsbewijs ingevolge de verordening mei 1941 betreffende den aanmeldingsplicht voor personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Door dit soort maatregelen en provocaties van nationaal-socialisten nam de spanning toe. Regelmatig kwam het tot ongeregeldheden waarbij zelfs dodelijke slachtoffers vielen. Als vergelding voor relletjes in Amsterdam werd op 22 en 23 februari 1941 de eerste razzia in Amsterdam gehouden. 400 Joodse mannen werden opgepakt en weggevoerd naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. In reactie hierop brak de februaristaking uit. Dit was de eerste grote demonstratie tegen de Duitse bezetter. Ondertussen werden in 1941 steeds meer anti-joodse maatregelen afgekondigd. Zo werden bijvoorbeeld in maart de bedrijven van Joodse eigenaren onder toezicht van een zogenaamde Verwalter geplaatst. Hiermee ging de zeggenschap over het eigen bedrijf feitelijk verloren. In april moesten de Joden hun radiotoestel inleveren. En vanaf begin juni mochten Joden niet meer in badplaatsen, plantsoenen enz. komen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de vele besluiten die afgekondigd werden. 6.2 Het persoonsbewijs Ook een andere zeer belangrijke maatregel stamt uit 1941: de invoering van het Persoonsbewijs. In april 1941 werd begonnen met de uitreiking van dit legitimatiebewijs. Alle ingezetenen ouder dan 14 jaar moesten zich hiermee kunnen legitimeren op straat. Joden kregen twee grote J's op het Persoonsbewijs gestempeld. Hierdoor werd het voor deze bevolkingsgroep onmogelijk om bij controles haar achtergrond te verloochenen. Zie het plaatje rechts. Eind 1941 begint de feitelijke deportatie als alle buitenlandse Joden (waarvan de meeste Duitse vluchtelingen waren) zich moesten melden voor vrijwillige emigratie. En begin 1942 werd de eerste groep Nederlandse joden uit Amsterdam overgebracht naar speciale Joodse werkkampen (concentratiekampen). Om de deportatie te vergemakkelijken besloten de bezettingsautoriteiten begin 1942 dat alle Joden uit een groot aantal gemeenten naar de Amsterdamse Jodenwijk moesten verhuizen. Op 17 januari waren de joden uit Zaandam als eerste aan de beurt. Na 3 mei van dat jaar moesten de joden een gele jodenster op hun kleding dragen als zij zich op de openbare weg bevonden. Ook voor deze discriminerende stukjes stof moest worden betaald en de aanschaf ging bovendien van het kledingrantsoen af. 6.3 Deportatie Ondertussen waren de voorbereidingen voor de deportatie van de Nederlandse joden in een eindstadium gekomen. Op 26 juni 1942 kreeg de Joodschen Raad van Amsterdam van de bezetter te horen dat de joden gedeporteerd zouden worden en dat zij daarbij een rol diende te spelen. De Joodschen Raad zou de selectie moeten doen. In juli 1942 werd het kamp Westerbork door de Duitsers ingericht als Polizeiliches Durchgangslager. In 1939 was dit kamp door de Nederlandse overheid opgericht om gevluchte Duitse Joden onderdak te geven. Het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork was aanvankelijk berekend op 1800 inwoners. De Duitsers maakten dankbaar gebruik van deze voorziening. Zij gaven opdracht het kamp uit te breiden met nog 24 grote barakken voor in totaal 7200 personen. Hierdoor kwam de capaciteit van het kamp op De overige voorzieningen, b.v. bedden, waren echter volstrekt ontoereikend voor dit aantal. Bovendien lag er geen spoorweg naar het kamp. In de eerste periode moesten de gevangen dan ook 5 kilometer vanuit Hooghalen lopen. De Duitsers gaven opdracht aan de Nederlandse Spoorwegen om een aftakking te maken. Vanaf 2 november 1942 stopten de treinen in het kamp. 6.4 Eerste razia Op 11 juli 1942 protesteerden de Nederlandse kerken tegen de aangekondigde deportatie van de Joden. Desondanks werd drie dagen later de eerste grote razzia gehouden op Joden in Amsterdam-centrum en Amsterdam-zuid. De opgepakte Joden werden direct overgebracht naar het Westerbork. Op 16 juli vertrok de eerste trein met Pagina 5 van 12

6 Nederlandse Joden vanuit het Drentse kamp naar Auschwitz. De Endlösung der Judenfrage in ons land was feitelijk begonnen. 6.5 Westerbork In Westerbork ging het leven zo goed en zo kwaad als het ging door. De families woonden in barakken bij elkaar en mannen en vrouwen deden er alles aan om een baantje te krijgen in de diverse werkplaatsen, de ziekenbarak en zelfs onder strikte bewaking buiten het kamp op boerderijen. Veel werd er in de werkplaatsen niet geproduceerd. Het werk was meer een afleiding voor de permanente dreiging om op transport te gaan dan een serieuze economische activiteit. Wie werk had, wist bovendien dat de kans om op transport gesteld te worden veel kleiner was. Binnen het kamp werd betaald met speciaal kampgeld. Dit werd verstrekt in ruil voor het geld dat de gevangenen meebrachten als zij het kamp binnenkwamen. Hiermee kon onder andere worden betaald in de kampwinkel en in het restaurant. Ondanks deze voorzieningen was het leven in Westerbork ronduit moeilijk. Het kamp was een belangrijk deel van de tijd overbevolkt. Zo waren er op 3 oktober 1942 veertienduizend gevangen aanwezig en op het hoogtepunt zelfs zeventienduizend (was eigenlijk goed voor 7500 mensen). Er ontstond dan ook een steeds groter gebrek aan voedsel, drinken en andere essentiële goederen. Bovendien leefden de bewoners continu in angst om op de transportlijst te worden geplaatst. De razzia s en deportaties naar Westerbork duurden tot oktober Bij de laatste grote razzia in Amsterdam werden personen opgepakt. Hieronder bevonden zich de voorzitters van de Joodschen Raad van Amsterdam. In Westerbork werden de deportaties voorbereid door de Joodse Orde Dienst. De Duitsers hadden dit sluw aangepakt: het waren de Joden zelf die de transportlijsten samenstelden. De transporten naar de concentratie- en vernietigingskampen werden uitgevoerd met veewagons. In iedere wagon werden tussen de vijftig en zeventig personen vervoerd. Zieken, gehandicapten, ouderen, kinderen werden in de overvolle goederenwagons geperst. Zes jaar voor het begin van de deportaties was er in Amsterdam nog een proces gevoerd over de vraag of er 14 of 15 koeien in zulke wagons vervoerd mochten worden. De rechter veroordeelde een veehandelaar omdat hij één koe teveel in de wagon had geladen voor een ritje van Zutphen naar Amsterdam. Tijdens de bezetting liet de Nederlandse overheid zich echter weinig of niets gelegen liggen aan het lot van de Joden, die op elkaar gepropt twee tot vijf dagen onderweg waren naar kampen in Oost-Europa. Van de ruim Nederlandse joden die via Westerbork zijn gedeporteerd, is meer dan de helft naar Auschwitz overgebracht. Op 3 september 1944 vertrok de laatste van de in totaal 65 treinen vanuit Westerbork naar dit vernietigingskamp. Van de gedeporteerden naar Auschwitz hebben slechts 1052 het overleefd. Naast Auschwitz vertrokken er ook treinen naar kampen als Sobibor, daar heen gingen 19 treinen met ruim joden, waarvan er slechts 19 het overleefden en Theresienstadt, daar gingen 9 treinen heen met bijna 5000 personen, waarvan er nog geen 2000 de oorlog overleefden. Bij de bevrijding op 12 april 1945 bevonden zich nog zo n 900 gevangenen in Westerbork. Van de Joodse Nederlanders zijn er ongeveer door de nazi s vermoord. 7 Anti-joodse maatregelen Daarvoor was het joodse volksdeel al in toenemende mate gestigmatiseerd en geïsoleerd. Verschillende anti-joodse maatregelen volgden elkaar vanaf het najaar van 1940 op. In willekeurige volgorde volgen er hier enkele anti-joodse maatregelen: Joodse ambtenaren werden geschorst en ontslagen Joodse gemeenteraadsleden werden uit hun functie ontheven Joden moesten zich per formulier bij de gemeente melden Joden mochten niet meer in parken en andere openbare gelegenheden komen Pagina 6 van 12

7 zij mochten niet meer naar de veemarkt zij moesten radio's en fietsen inleveren op hun persoonsbewijs kwam een 'J' te staan zij moesten een gele Davidsster dragen joodse kinderen moesten onderwijs volgen op speciaal daarvoor gestichte joodse scholen in de Voorstraat en aan de Thorbeckegracht joden mochten geen eigen bedrijf en kapitaal meer bezitten zij mochten alleen door joodse artsen geholpen worden en er werd zelfs een joods ziekenhuis gevestigd in de Voorstraat Naast deze officiële vernederingen en afzondering, werden joden soms ook het slachtoffer van anti-joods gedrag van hun medeburgers. Enkele malen werden de ruiten van Joodse winkeliers beklad met 'Jood' of 'Jude'. De bovengenoemde maatregelen suggereren een snel opeenvolgende reeks met een doorzichtig doel. Feitelijk verliep het proces veel sluipender, zodat de maatregelen meer op zich zelf leken te staan en niet onderdeel uitmaakten van een bewust geplande ontwikkeling. Anders zouden de Joden weer weg vluchten en kon de anti-joodse partijen hun gebied weer uitbreiden. 8 Wat was de kristalnacht De Kristalnacht was van 9 op 10 november 1938, waarin de nazi een plotselinge vervolging organiseerde tegen de joden in Duitsland. De aanleiding van de Kristalnacht was, de moord op een Duitse diplomaat in Parijs door een 17 jarige Joodse jongen. Deze jongen wilde met zijn daad protesteren tegen het verdrijven van joden van Poolse afkomst uit Duitsland. Het gevolg: de nazi s gebruikten deze aanslag om een drijfjacht op Joden te organiseren. In heel Duitsland kregen toen de opdracht om Joden te mishandelen en joodse bezittingen te vernielen en te plunderen. In de Kristalnacht werden meer dan 1000 synagogen vernield, 7500 Joodse bedrijven werden ook vernield. Enkele honderden Joden kwamen om het leven. In de daarop volgende dagen werden joden naar concentratiekampen gebracht. Joodse kranten, bladen en organisaties werden verboden. Joden mochten zich niet meer vertonen in parken, theaters en bioscopen. 9 Deportatie en onderduiken De eerste deportatie was op 26 juni Amsterdamse Joden werden per trein vervoerd naar Westerbork. Dit heeft u al kunnen lezen. In het stukje van de Joden in Nederland, alleen nu gaan we er wat dieper op in. Toen de Joodsche raad van Amsterdam kreeg te horen dat de Joden moest worden vervoerd naar kampen. Hoorden ze ook dat hun daarbij een belangrijke rol bij zal spelen. Hun moesten namelijk de selectie doen welke Joden mee moesten of welke Nederlandse burgers, omdat ze de Joden hielpen met onderduiken. Het onderduiken is op zich makkelijk gewoon in een hol gaan zitten en je niet laten zien. Alleen moet je ook aan voedsel komen. Dat was zeer moeilijk, omdat een gezin maar een paar aantal bonnen krijgt om het eten voor te kopen. Dus als ze daar ook nog de onderduikers voor eten moesten laten zorgen werd dat moeilijk. Daarom werden er ook vaak contributiezaken overvallen. Om er toch maar voor te zorgen dat de onderduikers eten kregen, meestal ging het goed. Maar als het fout gaat, dan ben je goed de klos. Je werd dan vervoerd naar kampen. Waar je moest werken of erger je werd vergast. Voor de onderduikers was ondersteuning vanuit de niet-joodse bevolking van groot belang. Onderduiken bracht ook gevaren en problemen met zich mee voor degenen die joodse onderduikers in huis namen. Bij ontdekking liepen zij het risico op deportatie of de dood (verder zie hieboven). Onvoorzichtig gedrag van de onderduikers kon niet getolereerd worden. Andere problemen waren die van geboorte en dood. Zo zijn er gevallen bekend waarbij kinderen Pagina 7 van 12

8 te vondeling werden gelegd. Het ging hier steeds om joodse kinderen, zo bleek later. In de hoop dat hun kind het noodlot zou ontlopen of omdat de onderduiksituatie het niet toeliet, zagen de ouders zich genoodzaakt hun kind af te staan. Bij sterfgevallen bestond het probleem van de begrafenis. Dit kon niet via de gebruikelijke wegen geschieden en moest dus afgesloten en stil gebeuren. Over onderduikers zijn ook vaak boeken geschreven, maar dat kan je zien bij literatuur lijst. 10 De kampen Het overgrote deel van de joodse gemeenschap was daarheen vertrokken. Hen wachtte een gruwelijk lot in de concentratie- en vernietigingskampen. De meeste van hen vonden daar de dood; soms meteen na aankomst, soms na maanden afgebeuld, ondervoed en mishandeld te zijn. Hoewel het lot van de gedeporteerden schijnbaar niet bekend was, moet er toch iets bekend geworden zijn over het lot van de gedeporteerden. Immers de eerste doodsberichten drongen al in het najaar van 1941 door. Hoe kon dat toch dat het niet doordrong? Waarschijnlijk omdat alles goed georganiseerd was. Hitler heeft het waarschijnlijk zo geheim gehouden, omdat anders alle Joden zouden vluchten en dan kon die ze nog niet uitroeien. In het concentratiekamp moest je veel werken, daar voor kreeg je een klein beetje geld en daar konden ze dan wat voor eten. Hoe meer je ook zou werken, hoe kleiner de kans was dat je werd weggevoerd of word vermoord. Je zou ook kunnen denken waarom gingen mensen in die gaskamers staan. Dat komt omdat ze blij waren dat ze mochten douchen. Je zou het kunnen denken dat je bijvoorbeeld 2 weken niet hebt gedoucht en dat je dan heel erg graag zou willen douchen of willen wassen. Alleen dan blijkt het dat er gas uitkomt. Dat zit je daar toch lekker. Je wordt vergast en je kan er niet uit, omdat ze deur hebben dichtgedaan. 11 Welke rol had Hitler Adolf Hitler was de leider van de jodenvervolging. Hij maakte de plannen en liet de plannen uitvoeren. Hij zorgde ervoor met zijn reclamecampagnes dat elke niet Joodse Duitser haat begon te krijgen tegen Joden. Hij veranderde de leerstof van de kinderen zodat ook die onbewust haat kregen tegen de Joden. Bijvoorbeeld met het vak biologie stond er in het biologieboek dat de Joden niks waren, dat het een slecht ras was, en dat Joden parasieten waren die de wereld wilden overnemen. Dat soort dingen werden bij de vakken beschreven. De kinderen gingen dat geloven, want een kind gelooft alles wat er in hun boek staat, en daardoor groeide de haat tegen de Joden. Hitler had dus een tamelijke grote rol in het vervolgen van de joden in de Tweede Wereldoorlog. Maar hij was niet de enige boeman in de Tweede Wereldoorlog, maar ook zijn aanhangers waren slecht, want die hielpen Hitler met zijn plannen om de Joden uit te roeien. Hitler heeft dus een hele grote rol, als hij nu nog zal leven, dan zat hij levenslang vast. Nu zo als een oaar andere leiders die hetzelfde deden. Andere volkeren uitroeien, het gebeurd nog steeds hebben we er daar dan wel wat van geleerd. Daar komt zo ook nog een stukje van. 12 Maatregelen tegen de Joden in Duitsland Één van de eerste maatregelen van Hitler nadat hij leider van Duitsland was geworden, was het verwijderen van Joden uit overheidsdiensten, pers, kunst en wetenschap. De bevolking verzette zich niet tegen deze maatregelen, omdat de Joden niet geliefd waren bij het Duitse publiek en verder had dat zelfde publiek al moeite genoeg om elke dag eten en drinken te krijgen, aandacht voor de Joden was er dus niet ook al maakte het aantal ontslagen Joden 1% van de totale Duitse bevolking uit. De Joodse bevolking kreeg te maken met armoe, dit tot groot genoegen van Hitler. Ze werden regelmatig geïntimideerd door Hitler s volgelingen. In de kranten stond vervolgens dat de Joden begonnen waren met de vechtpartij: zo werden de Joden voorgesteld als woestelingen. Het volk geloofde deze propagandaberichten en ging langzamerhand meedoen aan de intimidatie van Joden. De burgerrechten van de Joden werden snel na de beëdiging van Hitler als Reichskanzelier ingetrokken: ze hadden geen stemrecht meer, Pagina 8 van 12

9 maar ook niet meer het recht om rechtszaken e.d. aan te spannen. Iedereen kon dus de Joden straffeloos intimideren. In 1935 kwamen er nieuwe maatregelen om de Joden uit Duitsland te doen laten verdrijven: op het congres van de nazipartij in Neurenberg werden de Neurenberger wetten aangenomen. Deze wetten hielden in dat huwelijk of sex tussen een Jood en een Duitser verboden was. Joden werden dus als uitwas beschouwd. Het werd Duitsers afgeraden om nog om te gaan met Joden. Het buitenland reageerde niet op deze maatregelen en Hitler kon z n gang gaan. Duitsland mocht in 1936 de Olympische Spelen organiseren, er werd door geen enkel land afgezegd: elk land werkte dus mee aan de O.S. in nazi-duitsland, waar onschuldige mensen vervolgd werden. Na de Olympische Spelen werden er nieuwe anti-joodse maatregelen genomen: Joodse studenten werden geweigerd aan de hogescholen en aan de universiteiten, Joodse kinderen mogen niet meer verder studeren. Langzamerhand werd het overduidelijk dat de Joden uit de maatschappij geweerd moesten worden. Daarvan getuigt ook de maatregel dat Joodse patiënten alleen door Joodse artsen geholpen mochten worden. Joodse ondernemers moesten hun zaak voor weinig geld overdoen aan Duitsers. De Duitse bevolking werd opgehitst tegen de Joodse inwoners: tekenend was de Reichskristallnacht. Nazi s, de SA en ook het gewone volk gingen in de nacht van 9 op 10 november 1938 massaal over tot het vernielen van Joodse eigendommen (kritsalnacht). De joden werden mishandeld, tientallen zelfs gedood. De splinters van de ruiten van de joodse zaken deden door de schitteringen denken aan kristal, vandaar de naam Kristalnacht. De Joodse gemeenschap kreeg naar aanleiding van de Kristalnacht een boete van 1 miljard mark, wegens vernielingen. Deze gebeurtenissen deed de helft van het aantal Joden in Duitsland besluiten om te emigreren. De joden moesten ook aan de Duitse regering geld betalen, als ze wilden emigreren. Veel joden wilden naar de Verenigde Staten emigreren. Dat was bijna onmogelijk omdat een reis naar de V.S. heel duur was. Daarnaast waren de mensen die in de V.S. over immigratie beslisten, niet gesteld op de Joden en lieten ze de Joden dus mondjesmaat toe. Dus vluchtten veel Joden naar Europese landen, maar ook daar waren ze niet altijd even welkom. In Nederland werden alleen Joden toegelaten die eigen bestaansmiddelen hadden. In bijvoorbeeld Zwitserland werden de Joden niet toegelaten. Omdat ze niet altijd als Joods te herkennen waren vroeg de Zwitserse regering of de regering in Berlijn niet een J van Jood in het paspoort kon drukken. De Duitsers waren gecharmeerd van dit idee en voerden het meteen in. Ondertussen werden er nog steeds nieuwe regels voor de Joden ingevoerd: ze mochten geen theaters meer bezoeken, bioscopen, concertzalen, musea en parken werden verboden gebied voor de joden. Er kwamen speciale voorzieningen voor de Joden, alleen daar mochten ze nog wel komen. Het was Hitler en de NSDAP gelukt: de Joden waren uit de Duitse samenleving verbannen. 13 De ster Op 29 april 1942 werd elke Jood verplicht om een gele Jodenster te dragen. Deze moest op de jas genaaid worden en moest in één oogopslag zichtbaar zijn. Thuis moest de ster ook vaak gedragen worden (bijvoorbeeld wanneer een Jood voor het raam naar buiten keek). De ster moest gekocht worden voor vier cent en een textielpunt. De Joodse raad hielp met de distributie (dit om te voorkomen dat kwaad willende de kans kregen om Joden te pesten). De Duitsers (en volgens de Duitsers ook de Nederlanders) konden zo zien waar de demon zich bevond. Er werd zo een scheiding tussen de rassen aangegeven, de Duitsers wezen met plezier op het gevaar van mensen die met zo'n ster liepen. De kleur geel werd gekozen, omdat het de kleur van de pest was (in de Middeleeuwen), het speciale lettertype moest de bevolking eraan herinneren dat Joden uit een ander deel van de wereld kwamen. De jodenster werd het antisymbool, het enige vijandige symbool dat er in die tijd was. De man, vrouw of kind met de ster was de Pagina 9 van 12

10 zogenaamde vijand, daar bleven de Duitsers met behulp van propaganda op hameren. 14 Verspreiding van de Joden In Nederland woonden in 1940 in totaal joden. Bij de volkstellingen voor de oorlog was de aanmelding als Jood. d.w.z. dat men opgaf de joodse godsdienst te belijden, vrijwillig. Het overgrote deel der Joden onttrok zich daar echter niet aan, op welke grond dan ook. Dit is vooral opmerkelijk omdat meer dan de helft der joden in Amsterdam woonde en juist Amsterdam in het algemeen zeer buitenkerkelijk georiënteerd was. In 1941 vond er op Duits bevel een telling plaats. Ook deze geeft niet een volkomen exact beeld: er gaven bijvoorbeeld om aan de Duitse maatregelen te ontkomen meer mensen op dat zij slechts 2 joodse grootouders hadden (dus volgens de Duitse wetten half-joods) dan in werkelijk het geval was. Groningen Friesland 851 Drente Overijssel Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland 174 Noord-Brabant Limburg Nederland totaal Amsterdam Er waren bovendien ca personen die opgaven 2 voorouders te hebben, van wie 1 grootouder joods was personen gaven op lid te zijn van het Nederlands-Israëlische kerkgenootschap en van het Portugees-Israëlisch. Terwijl Nederland zijn doden telde, telden de joden de overlevenden. De commissie van Demografie der joden in Nederland gaf de volgende cijfers over het aantal joden na de oorlog: teruggekeerd uit kampen teruggekeerd uit onderduik in Nederland teruggekeerd uit neutraal of geallieerd gebied of uit onderduik in andere bezette gebieden gemengd gehuwden totaal Bij de volkstelling in 1954 gaven in totaal personen zich als joden op. Dit geeft zeker niet een volledig juist beeld van de situatie. Dit heeft verschillende oorzaken: er zijn meer onkerkelijken, er was door de oorlog een zekere registratievrees ontstaan, er hebben relatief van de gemengd gehuwden veel meer de oorlog overleeft dan van de joods gehuwden en van deze gemengd gehuwden stonden vele reeds lang ver van iedere kerkgenootschappelijke organisatie, enz. De verspreiding van de joden in Nederland zag er naar hun opgave in 1954 als volgt uit: Groningen 242 Friesland 155 Drente 180 Overijssel 945 Gelderland Pagina 10 van 12

11 Utrecht 848 Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland 59 Noord-Brabant 620 Limburg 297 Nederland totaal Gemeenten boven de inwoners Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht 444 Enschede 348 Arnhem 324 Haarlem 207 Eindhoven 207 Groningen 176 Nijmegen 110 Tilburg Waarom de Joden De reden waarom het juist de Joden moesten zijn die vervolgd werden in de Tweede Wereldoorlog was dat de Joden succesvol en vaak rijker waren dan de niet Joodse mensen. En dus verzonnen ze er dingen bij zoals dat de Joden de hele wereld wilden overnemen. En ze gaven de Joden overal de schuld van zodat ze een reden hadden om ze te vervolgen. Ze deden dat op vreselijke manieren. Ze mishandelden de Joden, verkrachtte de Joodse vrouwen en kinderen, maakte de Joden bang, vernielden hun bezittingen, zetten de Joden voor gek, en uiteindelijk vermoorde ze de Joden. Ze lieten ze eerst leiden en toen vermoorden. Ze gebruikten ook de rassentheorie uit de middeleeuwen: dat de Joden een toegeschreven gewoonte van het plegen van rituele moorden. Naast dit religieus antisemitisme dat de Joden als een minderwaardig ras afschilderde. Dus ze hadden ook in de middeleeuwen geen goed imago. Maar in de Tweede Wereldoorlog werd dat versterkt door Hitler. Deze oorlog eiste ongeveer 6 miljoen joden.182 Maar nu voeren ze geen oorlog meer met Joden als slachtoffers maar Albaniërs. Nu is het antisemitisme achteruit gegaan (gelukkig) maar het bestaat nog steeds in het Oostblok en de Arabische landen. 16 Hebben we er van geleerd? Sommige mensen hebben wel van deze Oorlog geleerd maar sommige ook niet. De mensen die er niet van hebben geleerd zijn nu aan het Oorlog voeren. Bijvoorbeeld de oorlog met Kosovo daar wordt ongeveer hetzelfde gedaan wat vroeger in de Tweede Wereldoorlog gebeurde. Toen gebeurde het met de joden en nu met Albaniërs, ze noemen het etnische zuivering. Het is een schande, hebben we niets geleerd van de Tweede Wereldoorlog! Etnische zuivering betekent grof gezegd het uitroeien of wegpesten van een ras. De Kosovo gebeurtenissen is een dreiging voor een Derde Wereldoorlog. Maar de oorlog is gebaseerd op ongeveer dezelfde reden als de Tweede Wereldoorlog. De uitdrukking de geschiedenis herhaalt zich. KLOPT. Want het herhaalt zich wel degelijk. Dus de mensen moeten er steeds weer van leren totdat het door zich doordringt dat het verkeert is. Maar we zullen er nooit van leren, want daar zijn mensen te dom voor. Een wereld zonder vrede zal nooit bestaan. Geen seconde, geen minuut en zeker geen jaar. Pagina 11 van 12

12 17 Literatuurlijst Hieronder staan enkele boeken over de Jodenvervolgingen. Kroniek de Jodenvervolging Geschreven door Dr. J. Michman. Het boek gaat over de ideologie en uitvoering van de Endlösung der Judenfrage. Geschiedenis van de joden in Nederland Geschreven door Abel J. Herzberg. Het boek gaat over de jodenvervolging in Nederland. Achterhuis Geschreven door Anna Frank Joods meisje in de WOII, het is een dagboek vorm Verraad en Verzet Geschreven door R. Kok, J. Zwaan Informatie over het verzet en het verraad van de Joden De vos van de Biesbosch Geschreven door Ad van Gils Een boek over het verzet en het onderduiken van Joden 18 Eind conclusie/mening De conclusie is dat het erg was. De Joden zijn om eigenlijk domme redenen vermoord en achtervolgd. Laten we hopen dat het snel stopt, maar dat zal wel nooit gebeuren. Hieronder staan de antwoorden van de vragen: Waarom zijn de Joden altijd de zondebokken? Antwoord: De Joden hadden goede banen en daardoor hadden ze redelijk veel geld. Hierdoor waren sommige leiders jaloers en daardoor gingen zij de joden uitroeien of discrimineren. Hoe de Joden werden ontvangen in Nederland? Antwoord: In het begin werden zij goed ontvangen, maar daarna waren ze in Nederland ook niet meer veilig en werden ze naar de kampen vervoerd. Wat voor rol heeft Hitler gespeeld bij de Jodenvervolgingen? Antwoord: Hij was de leider van het land dat achter de Jodenvervolgingen zat. Hij veranderde ook de leerboeken van de leerlingen en zette er discriminerende dingen in over de Joden. Hebben de mensen hiervan geleerd? Antwoord: De mensen hebben hiervan niet geleerd anders was de discriminatie er nu niet meer. Een goed voorbeeld dat de mensen er niet van geleerd hebben is Kosovo. Hier worden nog steeds mensen achtervolgd en volken onderdrukt. Waarom moesten de Joden een ster dragen? Antwoord: Aan deze ster was te zien dat ze Joden waren, een kenmerk dus voor de Duitsers waardoor ze zich dus makkelijk van de andere mensen konden onderscheiden. Onze mening is dat het toen een verschrikkelijke tijd was. We hopen daarom ook dat dit nooit meer gebeuren zal. Of dit ooit zal lukken is nog maar de vraag, maar we moeten er allemaal hard aan werken om te voorkomen dat we ooit weer in zo n situatie terechtkomen. Pagina 12 van 12