WERKBLAD. Anne Frank. Naam:

Transcriptie

1 WERKBLAD Anne Frank Naam: 1

2 Anne Frank Anne Frank werd op 12 juni 1929 geboren in Frankfurt am Main. Die stad ligt in Duitsland. De moeder van Anne heette Edith, vader Otto en Anne had nog een oudere zus, Margot. Ze woonden op de Marbachweg 307, een mooi huis met een tuin. Het gezin is liberaal-joods. Dit betekent dat ze wel de Joodse tradities volgen, maar streng gelovig zijn ze niet. Vader had in de 1e Wereldoorlog voor Duitsland gevochten en had toen een hoge rang in het leger. Wanneer Anne vier jaar oud is, komt door verkiezingen Adolf Hitler aan de macht. De partij aanvoert is de NSDAP. Deze partij zegt dat het slecht gaat in Duitsland door verschillende oorzaken. De schuld daarvan wordt gegeven aan vooral de Joden en de zigeuners. Vader en moeder maken zich hier veel zorgen om, maar laten dit niet aan de kinderen merken. Een ander woord voor het discrimineren van Joden is antisemitisme. Ook in Anne s woonplaats Frankfurt komt de partij van Hitler binnen de gemeenteraad een de macht. Wanneer dat gebeurt stijgt het antisemitisme ook in Frankfurt. Hitler probeerde die haat tegen de Joden aan te wakkeren, via de radio, de kranten, de film enzovoort. Het leven wordt voor Joden in Duitsland steeds moeilijker. Wanneer Hitler nog maar kort aan de macht is besluiten vader en moeder Frank te vluchten ut Duitsland. Zij zijn daarin niet de enigen, want tussen 1933 en 1939 vluchten van de Joden die in 1933 in Duitsland woonden. Duitsland heeft in 1939 ruim 69 miljoen inwoners en in verhouding tot andere Europese landen heel weinig Joden. 1 De familie Frank besluit naar Nederland te gaan en vindt een huis in Amsterdam, aan het Merwedeplein Nederland was in de 1 e Wereldoorlog neutraal en veel mensen denken, dat als het tot een oorlog komt, Nederland weer neutraal zal blijven. Nederland werd gezien als een veilig land om naartoe te gaan. De Rivierenbuurt waar het Merwedeplein is, is in die tijd een nieuwbouwbuurt waar veel Joodse vluchtelingen gingen wonen. Anne ging er ook naar school, naar de Montessorischool die vlakbij haar huis is. Deze school werd later naar Anne vernoemd. Anne sloot hier al snel vriendschappen, een van haar beste vriendinnen was Hanneli Goslar. In Nederland begint Otto Frank met zijn nieuwe bedrijf. Dit bedrijf maakt pectine, een middel dat gebruikt kan worden als geleermiddel om jam te maken. Gelatine wordt daar ook voor gebruikt en dat is vaak van botten gemaakt. Daardoor is gelatine niet koosjer en pectine wel. Veel Joden eten koosjer en eten dus geen gelatine. Het bedrijf van Otto heet Opekta. In 1938 komt er een tweede bedrijf bij, Pectacon b.v. en dit bedrijf handelt in vleeskruiden. De tijd voordat de oorlog in Nederland uitbreekt leeft de familie Frank tamelijk onbekommerd, alhoewel onlangs duidelijk is geworden dat Otto Frank in deze tijd wel probeerde om visa te krijgen voor de Verenigde Staten en Cuba. De Verenigde Staten 1 Bron: 2

3 weigerden, maar van Cuba heeft hij ze gekregen, maar toen hij ze ontving was de oorlog in Nederland al uitgebroken en kon de familie Frank niet meer uit Nederland wegkomen. Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen en op 14 mei 1940 gaf Nederland zich over. In de eerste periode van de oorlog veranderde er niet veel in Nederland en de aanvankelijke onrust onder de mensen kalmeerde weer. Maar eind 1940 begonnen er toch wel wat dingen te veranderen. Alle burgers van Joodse afkomst moesten zich laten registeren en de Joodse ambtenaren werden al in november 1940 ontslagen. Zo werden de maatregelen stapje voor stapje doorgevoerd. De Joodse Nederlanders raken in een isolement en dat is precies het doel van de partij van Hitler, de nazi s. Anne schreef in haar dagboek over deze maatregelen: "Jodenwet volgde op Jodenwet en onze vrijheid werd zeer beknot. Joden moeten een Jodenster dragen, Joden moeten hun fietsen afgeven, Joden mogen niet in de tram, Joden mogen niet in een auto; ook niet in een particuliere, Joden mogen alleen van boodschappen doen, Joden mogen alleen maar naar een Joodse kapper, Joden mogen vanaf uur 's avonds tot 6.00 uur 's ochtends niet op straat." Veel Nederlanders worden bang door deze maatregelen en gaan niet meer met Joden om. Dagboek Anne werd 13 jaar op 12 juni 1942 en ze krijgt dan voor haar verjaardag een dagboek. Op 14 juni 1942 begon ze erin te schrijven. Vader liep toen al met het plan om onder te duiken, want op 5 juli 1942 schrijft Anne in haar dagboek over een gesprek dat daarover gaat. Vader heeft dan al voorbereidingen getroffen. Op die dag krijgt Margot een oproep van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung 2, die ze zelf aanneemt wanneer er op deze zondag wordt aangebeld. Anne schrijft in haar dagboek: "Er is een oproep van de SS voor Margot gekomen. Ik schrok ontzettend, iedereen weet wat dit betekent; concentratiekampen en eenzame cellen zag ik al in mijn geest opdoemen". Op maandagochtend 6 juli gaat de familie Frank naar het onderduikadres, geholpen door Miep Gies. Wanneer ze uit hun huis aan het Merwedeplein vertrekken laten ze alles achter, ook hun poes Moortje. Ze laten zelfs de ontbijtspullen op tafel staan om de indruk te wekken dat ze hals over kop vertrokken zijn. Ze lopen echter 4 kilometer van het Merwedeplein naar de Prinsengracht, met - ondanks de zomerse warmte - extra kleding en jassen aan om ook in de winter voldoende kleren in de onderduik te hebben. In het Achterhuis komt al snel de familie Van Daan erbij en een tijd later tandarts Fritz Pfeffer. Er zitten dan 8 mensen in het Achterhuis, Otto, Edith, Margot en Anne Frank, Hermann, Petronella en Peter van Daan en Fritz Pfeffer. Zij worden geholpen door Victor Kugler, Johannes Kleiman, Bep Voskuijl en met name Miep Gies. De oproep die Margot kreeg volgde overigens op een aankondiging van maandag 29 juni 1942 waarin door de bezetter werd medegedeeld dat er besloten is om Joden over te 2 Dat betekent de Centrale voor Joodse Emigratie, maar het was de organisatie die de deportatie naar de concentratiekampen regelde. 3

4 brengen naar werkkampen in Duitsland. Margot hoort bij de eerste groep die zo'n oproep krijgt. Onderduik Van 6 juli 1942 tot 4 augustus 1944 zitten deze 8 onderduikers in het Achterhuis, geholpen door 4 mensen. In het Achterhuis maken de onderduikers veel mee, wat beschreven is door Anne Frank in haar dagboek. Anne wilde schrijfster worden en heeft nooit kunnen verwachten dat ze na haar dood een van de beroemdste schrijfsters ter wereld zou worden. De onderduikers werden verraden en op 4 augustus 1944, tussen 10 uur en half elf 's ochtends valt de Grune Polizei, geholpen door Nederlandse nazi's, het Achterhuis binnen en arresteerde de bewoners. Aan het eind van de middag gingen Jan en Miep Gies en Van Maaren, een magazijnknecht, naar boven. Miep vond het dagboek en borg alle papieren in een la om te bewaren voor Anne, wanneer ze terug zou komen. Een week later werd het Achterhuis leeggehaald door de fa. Puls. Na de oorlog gaf Miep het dagboek aan Otto nadat het duidelijk was dat Anne niet terug zou komen. De onderduikers zaten 4 dagen in een cel in het gebouw van de Duitse politie en in de gevangenis aan de Weteringschans. Op 8 augustus 1944 gingen ze op transport naar Westerbork. Daar zitten ze in de strafbarak, waar ze de hele maand augustus blijven. Ze zijn strafgevallen omdat ze onderduikers waren. Transport Samen met ruim 1000 anderen gingen de onderduikers op 3 september 1944 op - het laatste - transport naar Auschwitz. Daar komen ze in de nacht van 5 op 6 september 1944 aan. De helft van de mensen in het transport werden dezelfde dag vermoord. Hermann van Pels stierf in Auschwitz-Birkenau. Friz Pfeffer komt in Neuengamme (bij Hamburg) terecht en stierf daar op 20 december Eind oktober 1944 besloten de Duitsers Auschwitz te ontruimen in verband met de oprukkende Russen. Margot en Anne moesten hun moeder achterlaten die in Auschwitz omkwam op 6 januari 1945 en gingen met mevrouw Van Pels naar Bergen-Belsen. Mevrouw van Pels gaat al snel door naar Theresienstadt en overleed daar in het voorjaar van Peter van Pels werd vanuit Auschwitz naar Mauthausen gebracht en stierf op 5 mei Margot en Anne probeerden Bergen-Belsen te overleven. Anne komt ook Hanneli, haar beste vriendin, weer tegen die ook in Bergen-Belsen zit (in het dagboek van Anne wordt ze "Lies" genoemd). Heel ziek overleed Margot eind februari Anne is dan ook erg ziek en overlijdt een paar dagen later, begin maart Een paar weken later werd het kamp bevrijd. Otto Frank was de enige van de onderduikers die de oorlog overleeft. Hij zorgt voor de publicatie van het dagboek, waarvan de 1e versie op 25 juni 1947 uitkomt. Anne, die schrijfster wilde worden, heeft nooit geweten hoe belangrijk haar boek is geworden in de strijd tegen discriminatie, nationalisme en fascisme. Haar boek is in meer dan 60 talen 4

5 vertaald. De Anne Frank Stichting draagt haar ideeën uit en het Anne Frankhuis trekt bezoekers van over de hele wereld. Anne was door het ontnemen van haar Duits staatburgerschap stateloos, maar ze is een van de bekendste Joodse Amsterdammers. Wat kun je als je met dit boekje klaar bent? 1. Je weet wie Anne Frank was. 2. Je weet hoe belangrijk haar dagboek is geworden. 3. Je weet wat antisemitisme is, je weet waartoe discriminatie kan leiden. 4. Je weet waar Anne was ondergedoken, en wie daar nog meer zaten. 5. Je weet dat er een groep trouwe helpers was voor de onderduik. 5

6 Vragen en opdrachten Naam: Opdracht 1. Kleur het rondje voor de goede zin. 0 Anne Frank leefde ongeveer 50 jaar geleden 0 Anne Frank leefde ongeveer 75 jaar geleden 0 Anne Frank leefde ongeveer 100 jaar geleden. Opdracht 2. kleur het juiste tijdvak in de tijdbalk. Opdracht 3. Kleur het rondje voor de goede zin(nen). 0 Anne Frank werd in Frankfurt geboren. 0 De vader van Anne Frank zat in de 2 e Wereldoorlog in het Duitse leger. 0 Het gezin Frank vluchtte in de 2 e Wereldoorlog naar Nederland. 0 In Nederland zette Otto Frank zijn eigen bedrijf op. 0 Het gezin dacht dat Nederland veilig was en probeerde niet verder te vluchten. 0 Het gezin Frank en de andere onderduikers werken in 1943 verraden. 0 In Amsterdam hebben de onderduikers na hun verraad gevangen gezeten. 0 Miep Gies was de enige helper van de onderduikers in het Achterhuis. 0 Het dagboek van Anne Frank is vertaald in minstens 60 talen 0 Otto Frank is de enige overlevende van de onderduikers in het Achterhuis. 0 Margot Frank schreef ook een dagboek (zoek op internet) Opdracht 4. Bij deze opdracht heb je internet nodig. Hoe liep het af met Moortje, de kat van Anne Frank? Je kunt dit vinden op Kwam het gezin Frank in concentratiekamp Auschwitz terecht? Ja/nee 6

7 Opdracht 5. Bij deze opdracht heb je een atlas nodig of google maps. Geef in de onderstaande kaart de volgende concentratiekampen aan: Sobibor, Auschwitz, Westerbork, Bergen-Belsen, Dachau, Vught, Neuengamme. Opdracht 5. Wat heb je onthouden van deze les, schrijf dat op de achterkant op 7

8 8