KSO DERDE GRAAD. Waarnemingstekenen Beeldende vorming Kunstambachten. vakken. 2000/076 (vervangt en 97368) CW-m

Transcriptie

1 KSO DERDE GRAAD vakken Waarnemingstekenen Beeldende vorming Kunstambachten 5 u/w 8 u/w 8 u/w CW-m 2000/076 (vervangt en 97368)

2 1 1. Visie Beginsituatie Algemene doelstellingen Einddoelstelling & algemene doelstellingen Einddoelstelling Algemene doelstellingen 3.2. Schema van het beeldend proces Schema van algemene cognitieve verwerking Verklaring bij het schema Toepassing op het artistieke domein 3.3. Classificatie van doelstellingen BK 4. Doelstellingen per vak Basisdoelstellingen Basisdoelstellingen KV/WT Basisdoelstellingen KV/BV Basisdoelstellingen KV/KA KV/Kunstambachten: Audiovisuele vorming KV/Kunstambachten: Schilderen KV/Kunstambachten: Beeldhouwen KV/Kunstambachten: Vrije grafiek KV/Kunstambachten: Grafische vormgeving KV/Kunstambachten: Ruimtelijke vormgeving 4.2. Uitbreidingsdoelstellingen 4.3. Vakoverschrijdende doelstellingen 5. Leerinhouden De taal van de Beeldende Kunsten De elementen van de beeldtaal De aspecten van de beeldtaal Onderzoek en studie van de beeldtaal Eigen creatie, het uitvoeren van de opdrachten KV/WT: leerinhoud KV/WT: leerinhoud, qua onderwerp en thema s KV/WT: Beeldende Materialen KV/WT: Beeldende Technieken 5.3. KV/BV: leerinhoud KV/BV: indeling der visuele vormen KV/BV: opdeling leerinhoud naar vormverschijnen KV/BV: 2-dim., leerinhouden KV/BV: 3-dim., leerinhouden KV/BV: Beeldende materialen KV/BV: Beeldende technieken

3 KV/KA: leerinhoud KV/KA: Audiovisuele Vorming KV/KA: Schilderen KV/KA: Beeldhouwen KV/KA: Vrije Grafiek KV/KA: Grafische Vormgeving KV/KA: Ruimtelijke Vormgeving 5.5. KV/KA: Beeldende Materialen 5.6. KV/KA: Beeldende Technieken 6. Pedagogische en didactische wenken Algemene pedagogische en didactische wenken Inleiding Leerinhoud Doelstellingen Didactische werkvorm Didactische principes Evaluatiedoelstelling en evaluatiemoment Methodologische wenken Algemeen graad Instroming 1 jaar, 3 graad Toelatingsklassenraad Administratieve 6.2. Specifieke pedagogische en didactische wenken Lesverloop: activiteit van de leerling De beeldende informatie (BI) situering Studiebegeleiding Relatie leraar - leerling Permanente individuele begeleiding Het ateliergesprek Het theoretisch onderricht: de lessen ex katheder 6.3. Aan te bevelen lesgebruik - jaarplanning 7. Minimale materiele vereisten Evaluatie Doel Taxonomie Punten dagelijks werk Examenpunten Oriënterende jury Coördinatie.

4 9. Bibliografie Algemeen 9.2. Waarnemingstekenen 9.3. Beeldende vorming 9.4. Kunstambachten 9.5. Bibliografie per opdracht of thema 3

5 4 1. VISIE In het KV Waarnemingstekenen, het basisvak van de creatieve ontwikkeling, vindt men de schoolcultuur, in al zijn facetten, weerspiegeld. Dit KV, waarin de visuele wereld geobserveerd, geanalyseerd en geconcretiseerd wordt in spontaan schetsen én overwogen tekenen, is niet alleen onmisbaar in het kader van een beeldende-artistieke vorming, maar stimuleert tevens de intellectuele vermogens in het algemeen én richt zich naar de ontplooiing van de mens in zijn totaliteit. Het belang van het KV/WT kan niet genoeg onderstreept worden. Het vormt de onderbouw van de verdere opleiding. Toch mag het geen doel op zich zijn. Het moet steeds in wisselwerking staan met het ateliergebeuren en/of de deelvakgebieden. Op deze manier voedt de waarneming de creatie en omgekeerd. Verschillende benaderingswijzen, voorstellingstechnieken en tekentechnieken kunnen aangebracht worden, doch geen enkel kan als alleen zaligmakend geponeerd worden. KV/Beeldende Vorming is onlosmakelijk verbonden met het WT, d.w.z. men kan geen BV inrichten wanneer ook niet het Waarnemingstekenen in het rooster is opgenomen. Het omgekeerde kan echter wel. Bij zekere opdrachten KV/Beeldende Vorming vertrekt men immers van de waarneming om tot een eigen interpretatie te komen, uiteindelijk in min of meerdere mate los van het waargenomene, bv. vanuit het Documentatietekenen. Men kan in dit geval vertrekken van tekeningen gemaakt in het KV/WT. KV/Kunstambachten is onlosmakelijk verbonden met het KV/WT en met het KV/BV Binnen het KV/KA krijgen de leerlingen een initiatie in de diverse deelaspecten van wat historisch Kunstambachten wordt genoemd. Naargelang van hun doorstromingsopties binnen het HKO of een eventueel 7de specialisatiejaar kunnen accenten worden gelegd of keuzes gemaakt binnen het aanbod. Afhankelijk hiervan kan een functioneel en/of communicatief, dan wel een louter artistiek creatieve aspect worden uitgediept. Plaats en functie van het KV/WT, KV/BV en het KV/KA. KSO is per definitie gericht op de totale ontwikkeling van de mens. Het Waarnemingstekenen, de Beeldende Vorming en de Kunstambachten kunnen hierin een specifieke bijdrage leveren, daar zij de basis vormen voor de studie van de beeldtaal om zo, via de ontwikkeling van een persoonlijke interpretatie ervan, te komen tot een eigen idioom. WAARNEMINGSTEKENEN, BEELDENDE VORMING en KUNSTAMBACHTEN zijn respectievelijk inhoudelijk identiek met het eerste en het tweede leerjaar derde graad AO.

6 5 Naar de omschrijving van einddoelstellingen en vertaling naar jaarplannen, programma's en het formuleren van de opdrachten en oefeningen zal men in de 3de gr. rekening houden met 1. Het niveau, met name de moeilijkheidsgraad naar de doelgroep. 2. Het aantal uren/week dat het KV is ingeschaald. De verhoging van de moeilijkheidsgraad en een verdere uitdieping van de leerinhoud kan de basis zijn van de opdeling van de leerinhoud. Voor het KV/BV kan men een opdeling maken naar vormverschijnen twee en drie dimensies, respectievelijk een onderzoek van de beeldende elementen in het platte vlak of in de ruimte (incl. het reliëf). Voor het KV/KA kan men een aantal modules binnen zekere optiemogelijkheden aanbieden, die een betere en individuele profilering toelaten naar de verdere doorstroming na KSO: Audiovisuele Vorming, Grafische Vormgeving, Ruimtelijke Vorming, Beeldhouwen, Schilderen, Vrije Grafiek,... al of niet via het organiseren van een afzonderlijk deelvakgebied binnen de Kunstambachten. De basis echter blijft de beeldende vorming, c.q. het zich eigen maken van de beeldtaal, met eventueel een klemtoon op dat wat specifiek is aan de toegepaste beeldene Kunsten: het gebonden karakter, het utilitaire, binnen de zgn. toegepaste KA. en een klemtoon op wat specifiek is aan de vrije beeldende kunsten: het ongebondene, het niet utilitaire, binnen de zgn. vrije KA. Het is de betrokken leraar die, binnen dit structuuronderdeel waar hij het KV/WT, het KV/BV en/of het KV/KA geeft, de opdrachten en oefeningen dermate formuleert dat ze kaderen binnen dit bepaald structuuronderdeel en het bepaald niveau.

7 6 2. BEGINSITUATIE De leerlingen 1 e jaar 3 e graad Artistieke Opleiding komen uit het 2 e jaar 2 e graad Artistieke Opleiding. Zij kunnen ook komen uit een 2 e jaar 2 e graad KSO, ASO, TSO of het 1 e jaar 3 e graad BSO. Bij instroom in het/0 jaar 3de graad kan men voor de nieuwe leerlingen die geen ervaring hebben met het WT, evt. inhaallessen KV/WT organiseren. Opmerkingen: Rekening kan/zal gehouden worden met het advies van een eventuele toelatingsklassenraad. Zie in dit verband de desbetreffende methodologische wenken. Er is geen instroom mogelijk in het 2 e jaar 3 e graad.

8 7 3. ALGEMENE DOELSTELLINGEN 3.1. Einddoelstellingen en algemene doelstelling De leerlingen kunnen informatie inwinnen en door middel van creatieve inbreng en beeldtaal tot een beeldende vormgeving komen. Ze moeten hierbij de beeldende vaardigheid, de voorstellingsmethoden en de technieken zelfstandig, oordeelkundig en esthetisch verantwoord kunnen toepassen. Tevens moeten ze hun ideeën kunnen verwoorden en hun resultaat legitimeren Algemene doelstelling Streven naar de vorming van een creatieve persoonlijkheid. Deze heeft als belangrijke kenmerken: vrijheid en zelfstandigheid; zelfvertrouwen; inzet; oorspronkelijkheid; inventiviteit; waarachtigheid. Inzicht verwerven in algemene begrippen zoals functie, relatie, structuur, methode en leren met deze begrippen, zowel verbaal als plastisch, te werken. Algemene geestesdisciplines zoals analyseren, synthetiseren, differentiëren, abstraheren, verwerven. De kritische denkactiviteit die hem in staat stelt in te zien welke elementen keuzebepalend zijn, ontwikkelen. Uit die elementen selecteren en verantwoord kiezen. Divergerend leren denken in functie van zijn creatieve ontwikkeling. Leren op een bewust en zinvolle manier zijn houding, rol en plaats te bepalen binnen het domein van de beeldende kunsten, het kunstgebeuren in het algemeen en tegenover de maatschappij. Bewust leren ervaren, ontwikkelen en visualiseren van een eigen emotionele beleving van de wereld. Zich zelfstandig en persoonlijk documenteren in functie van een artistieke ontplooiing. Via de artistieke, technische en algemene vorming de totale persoonlijkheid ontwikkelen. In het leerproces het objectieve èn het subjectieve verenigen en ontwikkelen in de persoonlijkheid. De relatie verstand-gevoel verder ontwikkelen in functie van het creatief bezig zijn. Een éénzijdige ontwikkeling van een dezer vermogens vermijden. Techniek nooit ervaren als en doel op zich, maar in relatie tot vorm en inhoud.

9 8 Een bewuste en oordeelkundige keuze maken tussen de verschillende mogelijke studierichtingen van het hoger (kunst)onderwijs. De hoofddoelstelling van het beeldend proces zoals geformuleerd in de algemene uitgangspunten van de einddoelstellingen, is het artistiek verstandelijke; de ontwikkeling van het intuïtief esthetische; en het manueel technische als opties van een harmonische, artistieke vorming. Het doel van de BEELDENDE VORMING is immers volgens H. Read (in: De Kunst in haar Educatieve Functie) o.m. 1. Het instandhouden van de natuurlijke intensiteit van alle manieren van waarneming en gewaarwording. 2. De coördinatie van de verschillende manieren van waarneming en gewaarwording met elkaar en met de omgeving. 3. Het uitdrukken van gevoelens in mededeelbare vorm. 4. Het uitdrukken in mededeelbare vorm van wijzen van psychische ervaring welke anders geheel of gedeeltelijk onbewust zou blijven. 5. Het uitdrukken van gedachten Zie schema's volgende bladzijde.

10 3.2. Psychologische basis van het beeldend proces Schema van algemene cognitieve verwerking 9

11 Verklaring bij voorgaande schema s De schema s zijn bedoeld om de verschillende beeldende processen en activiteiten te plaatsen, te duiden of te lokaliseren. Hierna kan de doelstelling beter gesitueerd worden. Schema 1. Rationeel. 4 processen zijn mogelijk: 1 proces: begint (extern) bij I, via III (verwerking en beslissing) naar IV resultaat / product. (extern) 2 proces: begint (intern) bij II (niet-bewuste) via III (verwerking en beslissing) naar IV resultaat / product. (extern) 3 proces: begint (extern) bij I, via III (verwerking en beslissing) naar II (intern) = geen product, uitsluitend intern resultaat. 4 proces: begint (intern) bij II (niet-bewuste), via III (verwerking en beslissing) naar II (intern) = geen product, uitsluitend intern resultaat. Deze 4 processen kunnen op hun beurt worden gecombineerd. Voorbeelden: 1) 3 e proces gevolgd door 2 e proces, maar gespreid in de tijd, (bv. na dagen of jaren) komt uiteindelijk, na relatief lange tijd, een resultaat / product. 2) 2 e proces gevolgd door 3 e proces: men verwerpt het resultaat / product! Schema 2. Intuïtief, het domein van het ongekende. Hierover kan men in II (niet-bewuste) en III (verwerking en beslissing) niets zeggen, omdat men er niets over weet. Waarover men niets weet kan men beter zwijgen! (Wittgenstein) De klemtoon die daarbij op het product komt te liggen maakt het minder bruikbaar voor kunstonderwijs vertrekkende van een op het artistieke toegepaste cognitieve proces. Beide processen stellen zich in het leerproces, maar alleen binnen de processen in schema I het RA- TIONELE, kan de leraar sturen.

12 Toepassing van het algemeen cognitieve verwerkingsproces op het artistieke domein VERWOORDEN, BEGRIJPEN EN TOEPASSEN VAN: een algemene vaardigheid en houding: gebied I in het waarnemen van de externe omgeving = zintuiglijke verwerking (zie schema) gebied II in het bewust worden van de eigen persoon (ideeën, gevoelens, vooroordelen) = bewustwording (zie schema) een artistieke en esthetische vaardigheid en houding: gebied III in het verwerken van de waarneming en de bewustwording: analyse; synthese (- transfer, vertaling); evaluatie = aandacht en geheugen, verwerking en beslissing (zie schema) een technische vaardigheid en houding: gebied IV in het uitwerken van een artistieke beslissing = extern resultaat (zie schema)

13 Classificatie van doelstellingen van het onderwijs in de beeldende kunsten K. = Kennis B. = Begrip T. = Toepassing A. = Analyse S. = Synthese W. = Waardebepaling In het model van Bloom is hierin geïntegreerd: analyseren syntheseren waardebepalen Het zijn bijvoorbeeld het toepassen van verwerkingsmethodes. Professor De Block (algemene didactiek, Gent) beschrijft vier gedragsniveaus: kennen, inzien, toepassen en integreren, van zes inhoudsniveaus: feiten; begrippen; relaties; structuren; methodes; attitudes. Zijn deze gedragingen en inhouden toepasbaar op de Beeldende Kunst? M.a.w. hoe vertaalt zich dat naar het artistieke toepassingsgebied, (vgl. transferniveaus)? A. INHOUDSNIVEAU (waaruit bestaat het artistieke proces?) = schema 1. Rationeel. Vier Toepassingsgebieden: gebied I waarneming van de realiteit gebied II bewustwording van zichzelf gebied III verwerking van de waarneming en de bewustwording

14 13 gebied IV uitvoering van de verwerking Deze vier gebieden bestaan uit feiten, begrippen, relaties, structuren, methodes en attitudes, die samen met de vakdidacticus dienen uitgewerkt. B. GEDRAGSNIVEAUS Wat doet de kunstenaar c.q. leerling BK? De kunstenaar-leerling. BK kent begrijpt past toe integreert de feiten begrippen relaties structuren methodes attitudes van de waarneming de bewustwording de verwerking de uitvoering. Op die manier krijgen we: 4 (gedragsniveaus) x 6 (inhoudsniveaus) x 4 (toepassingsgbieden) = 96 verschillende onderwijsdoelstellingen van het beeldend proces. Afhankelijk van de doelstelling spreken we over: gebied I en II: algemene doelstellingen gebied III: artistieke en esthetische doelstellingen gebied IV: technische doelstellingen Elke doelstelling zal zowel Cognitief affectief of psychomotorisch kunnen ingevuld worden.

15 14 Cognitieve doelstellingen Zij hebben betrekking op: het verwerken, uitbreiden en aanwenden van interne en externe ervaringen (het zich voorstellen, het zich herinneren, het herkennen, het verwerven van kennis en begrippen en het ontwikkelen van intellectuele vaardigheden) van de leerling en dit specifiek voor de KV/KSO ; het kennen en kunnen gebruiken van het vocabularium i.v.m. het vak: de beeldtaal; het kunnen toelichten en legitimeren van het gerealiseerde werk. Affectieve doelstellingen Zij hebben betrekking op: het sensibiliseren van gevoelens en emoties; een graad van aanvaarding en betrokkenheid; kritische en objectieve evaluatie van het eigen werk en het werk van anderen; het zich documenteren, doelgericht en vakoverschrijdend denken en experimenteren, wat de eigen creativiteit en de kwaliteit van het werk kan / zal positief beïnvloeden; het planmatig werken; het openstaan voor nieuwe ontwikkelingen binnen de kunst en de cultuur. Psychomotorische doelstellingen Zij hebben betrekking op: het aanwenden, trainen, verfijnen van motorische vaardigheden; het hanteren van materialen en objecten; spierbeheersing en coördinatie (bv. oog-handcoördinatie). Omdat deze drie soorten van doelstellingen in de KV/KSO niet van elkaar te ontkoppelen zijn, zullen zij in volgende leerplannen dan ook niet afzonderlijk worden behandeld als leerplandoelstellingen. Voor de intuïtieve artistieke creatie is in dit model geen plaats.

16 15 4. DOELSTELLINGEN PER VAK 4.1. Basisdoelstellingen BASISDOELSTELLINGEN KV/WT Algemeen Het waarnemingstekenen leert exact observeren, traint het visuele geheugen en ontwikkelt het gevoel voor constructie en verhouding. Dit gebeurt door het tekenen met de vrije hand naar geordende modellen, die evolueren van vlakke basisvormen en objecten, over driedimensionale (basis-)volumes, gebruiksvoorwerpen en bouwkundige fragmenten tot complexe composities. Door natuurstudie verwerkt men deze objectieve vormkennis en exacte tekentaal tot artistieke interpretatie van de inhoud en persoonlijke expressie van de vorm: het waarnemingstekenen als medium. Bij de studie van elementen uit de natuur wordt het karakter van de opbouw (structuur), de textuur van het oppervlak en de stemming van kleur en licht intuïtief benaderd. In dit evenwicht van kennis en aanvoelen, van weergave en suggestie wordt de eigenheid van dit vak beklemtoond. (Eind-)doelstellingen en methodes Volgende vaardigheden moeten gevormd worden: 1. de waarnemingsgeest of het observatievermogen het "zien of vatten": het herkennen en construeren van de basisvormen met behulp van vlakke, ruimtelijke en geometrische middelen; hulpmiddelen hanteren om tot analyse en inzicht te komen van het waargenomene: van algemeen naar gericht kijken zien en noteren van richtingen, verhoudingen het bepalen van hoeken het vergelijken van maten noties van conventionele perspectiefweergave i.v.m. bovengenoemde leerinhouden; via deze hulpmiddelen zelf een oplossing vinden voor de gestelde problemen; complexere gegevens analyseren en vanuit het inzicht oplossen, gebruik makend van de hulpmiddelen; een methodische aanpak hanteren bij het observeren, onderzoeken en weergeven, via analyse, synthese, reconstructie: van globaliteit naar detail en omgekeerd; van perspectief en andere voorstellingsmethodes;

17 16 onderzoek van volume en ruimte; het onderzoeken van materialen en hun geëigende technieken; komen tot een snelle en adequate lijnvoering en hantering van de diverse materialen en technieken; efficiënte werkmethodes ontwikkelen. Methode: de studie van het perspectief, de verhoudingen, (proporties, geledingen), de bladspiegel, de anatomie (incl. opbouw en functie), dit aan de hand van doelgericht gekozen modellen, zowel uit de statische als de levende natuur. 2. het esthetisch denken en voelen: de persoonlijkheid, de creativiteit, de expressiviteit Methode: het aanbieden van mooie, harmonieuze modellen; het opbouwen van een stimulerende en inspirerende atmosfeer; de confrontatie met voorbeelden uit heden en verleden (kunstwerken, inzonderheid tekeningen); een uitgebreide evaluatie in functie van de esthetische kwaliteiten. 3. de handvaardigheid, manuele trefzekerheid en directheid Methode: voortdurend herhaald oefenen, waarbij formaat, materiaal en werktijd variëren. "oefening baart kunst" "al smedende wordt men smid"

18 17 Leerplandoelstellingen KV/WT 1 e en 2 e jaar 3 e graad AO complexere realiteit weergeven door verworven inzicht in de beeldende middelen, zoals: beweging, constructie, ruimte, diepte en perspectief, kleur en tonaliteit, compositie en ordening, relaties; technische vaardigheden en kennis van grondstoffen en materialen aanwenden in functie van een optimale expressie bij het weergeven van een gegeven; een tekening naar waarneming maken in functie van een opdracht; de beeldende middelen verder ontdekken en toepassen; toepassingen van de leerinhouden door middel van diverse soorten tekeningen: schets, uitgewerkte tekening, notitieschets, bewegingsschets; onderzoeken hoe uitwendige factoren de verschijningsvormen van het object veranderen: - de plaats van de waarnemer t.o.v. het object; - het tijdsmoment: de periode van waarneming; - de kleur, plaats en intensiteit van het licht en de omgeving; onderzoeken hoe de wijze waarop de waarnemer het object benadert, de weergave ervan verandert door specifiek deelonderzoek, zoals: anatomisch, vormelijk, kleur, licht, geheugenschets, tijdslimieten en werkritmekeuze en hun eventuele combinaties; een handelingsgerichte registratie; een afbeeldingsgerichte weergave; de verworven leerinhouden aanwenden in het geheel van een eigen beeldtaal en ze gebruiken in het toegepaste werk, bv. in de ateliers BV en KA; specifiek i.v.m. levend en naaktmodel: een visueel onderzoek naar lichaam en gelaat, in de meest brede zin van het woord, waarbij anatomische studie, maat, verhouding, houding, perspectief, weergavewijze en zelfs eigen lichaamsmaatervaring en afdruk kan worden gebruikt. Het kan bovendien een psychologisch onderzoek zijn waarbij de eigenheid van het model, zowel als de eigenheid van de waarnemer aan bod kan komen. Hierbij kan de studie naar visuele beelden, zoals werken van klassieke meesters, naar spiegel en naar fotografie enz. nuttig zijn. de leerinhouden worden aangebracht via lesonderwerpen kaderend binnen bovenstaande leerplandoelstellingen Leerplandoelstellingen KV/BV De beeldende vorming is de ontwikkeling van een ontwerpstrategie die niet zozeer gekenmerkt wordt door de probleemstelling welke vorm gekozen moet worden als oplossing voor het gestelde probleem, antwoord op het gevraagde of realisatie van het beoogde doel, maar die zich bezig houdt met de redenen die een ontwerpbeslissing verantwoorden. Zij heeft meer te maken met het onderzoek naar beslissingsprocedures binnen het ontwerp(en) of scheppen dan met het formuleren van verschillende ontwerpbeslissingen zelf. Geen verklaring of omschrijving van het ontwerpproces of resultaat, maar de "legitimatie" ervan, niet het "hoe" maar wel het "waarom" primeert.

19 18 Vandaar het grote belang gehecht aan het individuele onderzoek: de documentatie, de schetsen, voorstudies en het eigenlijke voorontwerp, dat als weerspiegeling hiervan, als synthese, een antwoord geeft op de gestelde vraag (probleem of doel) en slechts hoeft te worden vertaald naar een definitief resultaat. Deze vertaling of uitvoering stelt hoge eisen aan het inzicht maar tevens aan de technische onderlegdheid en faalt vaak door gebrek aan ervaring, wat geenszins een afwijzing of veroordeling van het onderzoek impliceert, m.a.w. het is een procesmatig onderricht i.p.v. productgericht. Coördinatie met andere vakken is eveneens noodzakelijk en kan het ganse vormingsproces versterken door de verschillende invalshoeken van waaruit de leerling/leraar een artistiek gebeuren benadert. De leerling leert hierdoor ruimer te kijken, leert dat er ook andere dan beeldende uitingsmogelijkheden bestaan, leert het belang van vakken uit de algemene vorming ervaren in functie van zijn eigen kunnen en dit in het ruimst mogelijke referentiekader. Het Euro-centristisch cultureel model is achterhaald en dient vervangen door een interesse en open staan voor alle culturen en hun beeldend patrimonium, van alle tijden en van overal, zonder daarom het eigen verleden, de klassieke Westerse cultuur vanuit een Humanistische historische traditie, te veronachtzamen. KV/BV is niet te beschouwen als een vakgerichte opleiding of initiatie, maar spreekt de leerling in zijn totaliteit aan. De Beeldende Vorming in de studierichting AO 3 e graad is immers niet beroepsgericht of gericht op finaliteit, maar op doorstroming hoger onderwijs, inclusief universitair hoger onderwijs, in het bijzonder echter op HOBU, specifiek HKO; d.w.z. Artistieke opleidingen van één of twee cycli. EINDDOELSTELLINGEN Op het einde van zijn opleiding zal de leerling: d.m.v. de algemene vakken de basisvaardigheden verworven hebben om door te stromen naar het hoger onderwijs en. geleerd hebben het cognitieve te integreren in het ontwikkelingsproces van de persoonlijke visie, de eigen inhoudsbepaling en de individuele zingeving; een artistieke basisvorming gevolgd hebben, die hem het mogelijk maakt naar hoger onderwijs door te stromen; inzicht verworven hebben in de grote diversiteit van werkvormen Artistieke Opleiding in het algemeen; de beeldtaal zien als een code, een geheel van tekens met een bepaalde betekenis in relatie tot elkaar en tot de inhoud en de verworven esthetische begrippen in onderlinge relatie brengen en in zijn werk integreren; zelfstandig en bewust relaties leggen tussen beeldende middelen en inhoud, en vanuit dit inzicht met beeldende middelen leren omgaan en begrijpen dat het beeldend werk een plastisch vertolkte boodschap is van verstandelijke inzichten, gevoelens en strevingen;

20 19 inzien dat bij schoonheidsontroering de intuïtieve benadering ook zeer belangrijk kan zijn en welke rol de subjectiviteit speelt in de benadering van een beeldend werk (gemoedstoestand, culturele bagage, ervaring); inzicht verworven hebben in de diversiteit (zichtbare en onzichtbare) van de diverse artistieke beroepen, de structuur en de organisatie daarvan; inzicht verworven hebben in de technieken die in de kunstwereld toegepast worden, technische en artistieke basisvaardigheden verworven hebben en kunnen toepassen voor diverse kunstdisciplines; kennistheoretische leerinhouden beheersen m.b.t. de kunstwereld in het algemeen en de diverse kunstdisciplines; het oorspronkelijke en waarachtige onderkennen in een beeldend werk; bij het creëren zin opbrengen voor structurering en methodische aanpak; omtrent het eigen werk en dat van de ander zich kritisch bevragen; inzien dat de verbeeldingskracht in rechtstreekse relatie staat tot de omvang van de beeldenschat die wij via het visueel en tactiel geheugen tot nu toe hebben verworven; eenvoudige artistieke opdrachten kunnen realiseren: individueel en in functionele samenwerkingsverbanden; binnen één specifieke kunstdiscipline en interdisciplinair Basisdoelstellingen KV/Kunstambachten De specificiteit van de AO wordt o.a. bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht. Bijvoorbeeld: KV/KA: Audiovisuele Vorming KV/KA: Schilderen KV/KA: Beeldhouwen KV/KA: Vrije Grafiek KV/KA: Grafische Vormgeving KV/KA: Ruimtelijke Vormgeving De Kunstambachten mogen niet als een alleenstaande discipline worden beschouwd, maar in tegendeel als een hulpmiddel om verworven inzichten, ideeën en concepten te noteren en te onderzoeken. Via de wisselwerking met andere praktijkgebieden en algemene cultuur kan men een samenhang in de totaliteit van de opleiding garanderen. Dit proces van vakoverschrijdend denken werkt motiverend en inspirerend en draagt er toe bij om de persoonlijkheid en de algemene cultuur van de jonge mens te helpen ontwikkelen. KV/KA is niet te beschouwen als een vakgerichte opleiding of initiatie, maar spreekt de leerling in zijn totaliteit aan. De Kunstambachten in de studierichting AO 3 e graad zijn immers niet beroepsgericht of gericht op finaliteit, maar op doorstroming hoger onderwijs, in het bijzonder echter op HOBU, (HKO) t.t.z. artistieke opleidingen van één of twee cycli.

21 KV/Kunstambachten: Audiovisuele Vorming De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. Audiovisuele Vorming. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Audiovisuele Vorming: In de AO kan de Audiovisuele Vorming een belangrijke component zijn bij de specifiëring en differentiering van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie in het HKO. De Audiovisuele Vorming beoogt geen finaliteit maar wel een artistieke initiatie. Bedoeling is immers de leerlingen te sensibiliseren en vertrouwd te maken met de verschillende mogelijkheden en technieken van de audiovisuele media, met name fotografie en multimedia. De leerlingen leren: A. bewust om te gaan met de audiovisuele middelen: fotografie, multimedia B. via het verwerven van technische basisvaardigheden deze te leren hanteren teneinde hun creativiteit aan te spreken en te ontwikkelen Leren omgaan met audiovisuele technieken is fundamenteel leren de informatie te structureren tot een geheel dat mededeelbaar is. Hoe leren omgaan met het toenemende (over)aanbod aan informatie? is daarom één van de belangrijkste vragen waar men vandaag i.v.m. de audiovisuele technieken mee te maken heeft. EINDDOELSTELLINGEN Op het einde van zijn opleiding zal de leerling: inzicht verworven hebben in de grote diversiteit van werkvormen Audiovisuele Vorming in het algemeen; inzicht verworven hebben in de diversiteit (zichtbare en onzichtbare) artistieke beroepen, de structuur en de organisatie daarvan; inzicht verworven hebben in de technieken die in de kunstwereld toegepast worden, technische en artistieke basisvaardigheden verworven hebben en kunnen toepassen voor diverse kunstdisciplines, gericht op o.m.: fotografie en multimedia; kennistheoretische leerinhouden beheersen m.b.t. de kunstwereld in het algemeen en de hiervoor genoemde kunstdisciplines; eenvoudige artistieke opdrachten kunnen realiseren: individueel en in functionele samenwerkingsverbanden; binnen één specifieke kunstdiscipline en interdisciplinair.

22 21 KA/AuV: FOTOGRAFIE De basisvaardigheden rond het fototoestel met toebehoren en de donkere kamer met toebehoren worden aangeleerd. Een minimum aan theoretische kennis is nodig om op een vlotte manier de opdrachten uit te voeren en zo ook met eigen creativiteit te experimenteren. Einddoelstellingen Een praktische en theoretisch inzicht verwerven in de verschillende disciplines van de fotografie (bv. de camera, de lichtmeting, ontwikkeling, enz... De basiskennis en -vaardigheden m.b.t. de fotografische taal praktisch kunnen toepassen. Doelgerichte en functionele samenwerking kunnen opbouwen m.b.t. de realisatie van verschillende foto-opdrachten (bv. portret, reportage, landschap e.a.) Leerplandoelstellingen De leerling moet de mogelijkheid krijgen om foto's te maken die beantwoorden aan de concrete opdrachten, maar ook moeten zij de kans krijgen om eigen creatieve mogelijkheden te verwezenlijken. Het verwerken van de geschiedenis van de fotografie d.m.v. van opzoekingen en persoonlijke besprekingen. KA/AuV: VIDEO Omschrijving en motivatie van het deelvakgebied. In het deelvakgebied "Video" worden de basisvaardigheden om te werken met camera, microfoon en videomontagetafel aangeleerd. Hiervoor is een minimum aan theoretische kennis nodig. Het is belangrijk dat de leerlingen inzicht hebben in de manier waarop deze toestellen werken. Hun technische functies hebben weliswaar invloed op de opdrachten en experimenten die ze zullen uitvoeren. Bedoeling is dat de leerlingen op een bewuste manier leren omgaan met deze toestellen en deze kunnen aanwenden om hun eigen ideeën en emoties in een videocreatie tot uitdrukking te brengen. Men pint zich niet vast aan één of ander "genre" (fictie, reportage, multicameratechnieken enz... ) maar laat de leerlingen, indien de technieken voorhanden zijn, zoveel mogelijk met deze verschillende "technieken" kennis maken. Kennis van de basisgeschiedenis van het medium (film en televisie). Aanleren van eenvoudige basisprincipes van dramaturgie en scenarioschrijven. Einddoelstellingen Bedoeling is de leerlingen te sensibiliseren en vertrouwd te maken met de verschillende aspecten van de videoproductie. Het gaat erom via het verwerven van technische vaardigheden met videografische middelen hun creativiteit aan te spreken, te stimuleren en te ontwikkelen.

23 22 KA/AuV: MULTIMEDIA In het deelvakgebied "Multimedia" worden de basisvaardigheden om met de computer te werken en de verschillende mogelijkheden via software om aan beeldmanipulatie te doen aangeleerd. Hiervoor is een minimum aan theoretische kennis nodig. Het is belangrijk dat de leerlingen inzicht hebben in de manier waarop de computer en de verschillende software werken. Hun technische functies hebben weliswaar invloed op de opdrachten en experimenten die ze zullen uitvoeren. Bedoeling is dat de leerlingen op een bewuste manier leren omgaan met deze toestellen en deze kunnen aanwenden om hun eigen ideeën en emoties in multimediale creaties tot uitdrukking te brengen. Men pint zich niet vast aan één of ander "genre" maar laat de leerlingen - indien de technieken voorhanden zijn - zoveel mogelijk met deze verschillende "technieken" kennis maken. Einddoelstellingen Bedoeling is de leerlingen te sensibiliseren en vertrouwd te maken met de verschillende aspecten van de grammatica van de multimedia. Het gaat erom via het verwerven van technische vaardigheden van computer- en softwaregebruik hun creativiteit aan te spreken, te stimuleren en te ontwikkelen KV/Kunstambachten: Schilderen De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. schilderen. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Schilderen In de A0 kan het Schilderen een belangrijke component zijn bij de specifiëring en differentiëring van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie in het HKO. Einddoelstellingen Het samengaan van inzicht en waarnemen resulteert in het leren omgaan met basisbegrippen zoals structureren, analyseren, abstraheren, combineren, integreren en observeren van licht, toon, kleur, vorm, structuur, enz. Dit leidt tot kennis en weten. Het betekent ook: de wereld tot zich laten spreken en er zich over verwonderen. Dit gaat gepaard met het bewust worden, het respecteren van en het doordringen in de rijkdom van de materie. Leerplandoelstellingen Schilderen richt zich voornamelijk op het zien en begrijpen van de wereld met het oog zo vlug mogelijk de juiste vormen, verhoudingen, bladvulling, toonwaarden, kleur en zijn variatie, grijswaarden in de kleur leren waarnemen; zo vlug mogelijk vaardigheid krijgen met materiaal en techniek; vertrekken van de werkelijkheid naar de vrije interpretatie.

24 KV/Kunstambachten: Beeldhouwen De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. Beeldhouwen. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Beeldhouwen In de AO kan het Beeldhouwen een belangrijke component zijn bij de specifiëring en differentiëring van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie in het HKO. Einddoelstellingen Het samengaan van inzicht en waarnemen resulteert in het leren omgaan met basisbegrippen zoals structureren, analyseren, modelleren, abstraheren, combineren, integreren, observeren, interpreteren, construeren en ordenen, van licht, toon, kleur, vorm, structuur, materie, basisvolumes, enz. Dit leidt tot kennis en weten. Het betekent ook: de wereld tot zich laten spreken en er zich over verwonderen. Dit gaat gepaard met het bewust worden, het respecteren van en het doordringen in de rijkdom van de materie. Leerplandoelstellingen Beeldhouwen richt zich voornamelijk op het zien en begrijpen van de wereld: met het oog zo vlug mogelijk de juiste vormen, verhoudingen, oppervlakken, volumes, massa en ruimte, kleur en toon leren waarnemen; zo vlug mogelijk vaardigheid krijgen met materiaal en techniek; vertrekken van de werkelijkheid naar de vrije interpretatie; volumes, oppervlakken en materialen gebruiken en ordenen; het bevorderen van een autonoom denken en handelen in functie van een artistiek - creatief levenspatroon KV/Kunstambachten: Vrije Grafiek De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. Vrije Grafiek. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Vrije Grafiek In de AO kan de Vrije Grafiek een belangrijke component zijn bij de specifiëring en differentiëring van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie In het HKO. Einddoelstellingen Inzicht bijbrengen in de mogelijkheden van de grafiek in zowel zijn ambachtelijke vorm als zijn hedendaagse uitlopers en vernieuwingen. Via de technieken inzicht krijgen op de kracht van het tweedimensionale grafische beeld. De overgang maken van het ambacht naar het grafische in ruimere zin. Het tekenen in al zijn aspecten kunnen benutten.

25 24 Leerplandoelstelling Inzicht verwerven in het ambacht van de grafiek. Het zelfstandig en gecombineerd kunnen gebruiken van de technieken. Grafisch en beeldend inzicht verwerven. Inzicht verwerven in compositie, de essentie van een beeldopbouw KV/Kunstambachten: Grafische Vormgeving De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. grafische vormgeving. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Grafische Vormgeving. In de AO kan de Grafische Vormgeving een belangrijke component zijn in de differentiëring van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie in het HKO. Grafische vormgeving is een verzamelnaam voor allerlei disciplines en activiteiten: tekenen, ontwerpen, illustratie, typografie, digitale compositie, enz. Einddoelstellingen Essentieel is al deze aspecten op een juiste wijze samen te brengen, complexe informatie te organiseren en te presenteren met de bedoeling een adequate, effectieve communicatie tot stand te brengen. Kennismaking met de eerste beginselen van compositie en ontwerpen gebeurt hier, anders dan in de BV, met het oog op het verwerven van inzicht in wat nu een effectief communicatief visueel concept is. Leerplandoelstellingen Inzicht bijbrengen in grafische technieken en visuele communicatie; inzicht verwerven in de creatieve mogelijkheden en werkinstrumenten zowel ambachtelijk als digitaal; ontwikkelen van visualisatie, van verbeelding en van het conceptueel vermogen; onderzoek naar de beeldende mogelijkheden van de leerling. Het antwoord op een opdracht is een standpunt en onderhevig aan kritiek, m.a.w. het resultaat bezit beeldende kwaliteiten of niet, heeft inhoud of is louter formeel. Er wordt gewerkt rond typografie, lay-out en de woord-beeld synergieën. De impact hiervan op inhoud, en de adequatie in functie van het gekozen medium worden bestudeerd. Volgende deelaspecten zijn hierin belangrijk: - illustratie; - typografie; - digitale beeldvorming.

26 25 Illustratie Er wordt gewezen op de affiniteit met het KV Waarnemingstekenen. Aandacht voor verschillende illustratiestijlen in functie van de aard van de opdracht: wetenschappelijke, literaire, conceptuele, kinderillustratie, enz... Doelstellingen: inzicht verwerven in de belangrijkste illustratiestijlen: - illustratiecirkel, -technieken, het Grafisch Gestalt; - illustratievormen, eigenschappen van de gebruikte materialen en technieken; - de communicatiebehoefte of de functionele visualisatievorm; - in de onderscheiden stappen van het ontwerpproces: de ideeschets, de conceptproef, het presentatieontwerp; het toepassen van verschillende soorten illustratievormen. Typografie De leerlingen krijgen een theoretische introductie en leren omgaan met een aantal elementaire begrippen. Verder maken ze kennis met het manueel lettertekenen en maken ze een aantal eenvoudige toepassingen. Aandacht voor de verschillende typografische stijlen (incl. historische) in functie van de aard van de opdracht. Doelstellingen: inzicht verwerven in de belangrijkste illustratiestijlen; - typografische stijlcirkel; - het Grafisch Gestalt; - visueel management; - DTP, IT Toepassen van verschillende soorten typografie. Digitale beeldvorming Naast getekende, fotografische of gedigitaliseerde illustraties komen regelmatig mengvormen voor. De leerlingen leren bepaalde opdrachten geheel of gedeeltelijk met behulp van computertechnieken afwerken. Gestreefd wordt naar een evenwichtige verdeling tussen de manueel ambachtelijke vaardigheden en de elektronische mogelijkheden. Ontwerpen, illustraties en typografie worden meer in hun onderlinge samenhang geconcipieerd. Doelstellingen: inzicht verwerven in de mogelijkheden en beperkingen van digitaal-electronisch ontwerpen met de computer en het leren werken met de specifieke doelgerichte grafische programma's; inzicht hebben in beeld- en visualisatievormen hoe omgaan met beeldmateriaal: - beeldresearch; - illustratieve mengvormen.

27 KV/Kunstambachten: Ruimtelijke Vormgeving De specificiteit van de AO kan bepaald worden door het organiseren van één of meerdere deelvakgebieden, binnen de KA gerelateerd aan wat momenteel bestaat als Kunstambacht, bv. Ruimtelijke Vormgeving. Omschrijving van het deelvakgebied KA/Ruimtelijke Vormgeving. In de AO kan de Ruimtelijke Vormgeving een belangrijke component zijn in de differentiëring van dit structuuronderdeel en de basis voor een mogelijke latere specialisatie in het HKO. Het KA/Ruimtelijke Vormgeving onderzoekt alle beeldende ruimtelijke vaardigheden. Het staat naast en is een uitbreiding van BV/3-dim. Basisdoelstellingen: de verschillende aspecten van de ruimtelijke beeldende vorming worden aangeraakt met de bedoeling de leerling zo'n breed mogelijk inzicht in de ruimtelijke kunsten te geven: van de driedimensionale kunst, de beeldhouwkunst, de installiekunst en de scenografie tot architectuur en binnenhuisarchitectuur; de leerlingen maken kennis met de verschillende invalshoeken en onderzoeken de raakpunten. Ze komen zo tot interdisciplinaire inspiratie. Door de opdrachten steeds vanuit een ander, verschillend facet van de ruimtelijke kunsten te benaderen, worden verbanden gelegd; de leerlingen documenteren zich rond het onderwerp, naast de informatie, de kunsthistorische voorbeelden en achtergronden die door de leraar worden aangereikt; daardoor wordt een theoretische bagage opgebouwd in de in eerste instantie atelier/praktijkuren en kan de leerling zichzelf situeren binnen het actueel artistiek landschap. Leerplandoelstellingen: inzicht verwerven en kunnen analyseren van een ruimte, interieur of exterieur; een boeiend artistieke ingreep kunnen doen in een ruimte en iets zijn plaats kunnen geven in de (een) ruimte; een beeldend, inhoudelijk en specifiek verhaal kunnen vertalen naar het ruimtelijke en naar de daarbij horende materialen.

28 Uitbreidingsdoelstellingen Vermits de individuele uitwerking van het (een) onderzoek en de uitvoering van de opdracht(-en) zoals geformuleerd door de leraar van het desbetreffende KV - binnen de in dit vakleerplan geformuleerde leerinhouden - volgens de bovengenoemde algemene en basisdoelstellingen de leerling steeds dwingt/vraagt een standpunt in te nemen, dat op dat ogenblik zijn hoogste "kunnen" weergeeft, en de individuele begeleiding binnen de KV van die aard is dat deze hem helpt/stimuleert voortdurend zijn grenzen af te tasten en te overschrijden, resp. te verleggen, zijn in deze zin uitbreidingsdoelstellingen initieel en onlosmakelijk verankerd in de basisdoelstellingen Vakoverschrijdende doelstellingen Het is de betrokken leraar die, binnen het structuuronderdeel AO waar hij het KV/WT, KV/BV en/of het KV/KA geeft, de opdrachten en oefeningen dermate formuleert dat ze kaderen binnen dat bepaald structuuronderdeel en het bepaald niveau, - binnen de in dit vakleerplan geformuleerde leerinhouden - volgens de bovengenoemde algemene en basisdoelstellingen. Hij zal hierbij daarenboven ook rekening houden met de vakoverschrijdende thema's zoals vastgelegd in de eindtermen 3 e graad, te weten: leren leren; sociale vaardigheden; opvoeden tot burgerzin; gezondheidsopvoeding; milieu-educatie en ze, waar mogelijk, accentueren en duiden en dit in optimaal overleg met de leraars algemene vakken, zodat een coherente visie en uitwerking garant staat voor de realisatie.

29 28 5. LEERINHOUDEN ALGEMEEN De taal van de BEELDENDE KUNSTEN De eerste noodzaak bij de benadering van een beeldend kunstwerk tekening, schilderij, beeldhouwwerk, foto, film, architectuur of design, is het aanvaarden dat de visuele taal van de Beeldende Kunsten volledig op zichzelf staat, los van het geschreven of gesproken woord. Hieruit volgt dat we de taal der visuele organisatie en communicatie moeten leren precies zoals we een vreemde taal moeten aanleren willen we de mensen die deze taal spreken verstaan en met hen communiceren. De taal der Beeldende Kunsten is uitsluitend opgebouwd uit zuiver visuele elementen: kompositie van o.m. vorm, lijn, structuur, kleur, toon, textuur, licht en ruimte, (meestal in onderling verband) en dit zowel in 2- als 3-dimensionale verschijningsvorm. Deze elementen zijn gelijkwaardig, maar daarom niet onderling verwisselbaar, met grammatica en woorden in taal en schrift. Het gedragsniveau waarop de leerinhouden worden aangebracht in de tweede graad, beperkt zich niet tot weten dat, inzien en toepassen onder begeleiding, maar zet de leerling ook aan en stimuleert zelfstandig onderzoek, zelfstandig werk, groepswerk, eventuele ervaring in de beroepswereld van het betreffende structuuronderdeel, vakoverschrijdend denken en handelen. De volgende opsomming der leerinhoud is rationeel, het is een duiding, dus artistiek-intuïtief ontoereikend, uiteraard vatbaar voor uitbreiding en herformulering: het is de kar, maar niet de weg. Van de leraar wordt verwacht dat hij voldoende inzicht heeft om de moeilijkheidsgraad van een onderwerp of opdracht te bepalen in functie van het leerjaar, de leerling en het klassenpeil, om de voorgestelde thema's door aangepaste opdrachten verder uit te bouwen. Bij het bepalen van een lesonderwerp, waarbij enerzijds een technisch en anderzijds een creatief en inzichtelijk doel betrokken is, kan een keuze worden gemaakt uit een samenhang van verscheidene plastische problemen (langs inductieve of deductieve weg). De elementen van de beeldtaal De twee basiselementen van de vorm zijn: de structuur die uitgedrukt wordt door de relatie der vlakken, massa en ruimte; het oppervlak of drager dat uitgedrukt wordt door kleur, toon en textuur.

30 29 Er zijn een oneindig aantal variaties mogelijk in de wijze waarop kunstenaars deze elementen weten te combineren om de harmonie of het kontrast te bereiken in de formele opbouw van het werk. In een schilderij bijvoorbeeld kan harmonie bereikt worden door bepaalde vormen te herhalen, en kontrast door het gebruik van verschillende kleuren, of precies het omgekeerde, kontrasterende vormen en harmonie in kleur. De opbouw van vlak, massa en ruimte vraagt een analytische en intellectuele benadering van de structuur (o.a. in de klassieke kunst).de elementen kleur, licht, toon, textuur en materie zijn meer van emotionele aard, expressief geladen en gevoelig, en overheersen daarom bv. in de romantische kunst, vaak ook ten koste van de structuur. Waar de schepping van vormen en lijnen onuitputtelijk is, wordt de rijkdom van de visuele taal verder uitgebreid door het aanwenden van kleur, toon en textuur op het oppervlak, incl. het aanwenden van de meest geavanceerde audiovisuele middelen en technieken. De leerling moet een zo veelvuldig en verscheiden mogelijk contact kunnen hebben met de middelen die hem toelaten de beeldtaal te gebruiken en dit van bij de aanvang. De leerinhoud- en leerstofafbakening is geen strak te volgen schema, maar biedt slechts één van de vele mogelijkheden om de beeldtaal te omkaderen. Het laat ruimte voor een dynamische en creatieve aanpak. Het is de betrokken leraar die, binnen het structuuronderdeel waar hij het KV/WT, het KV/BV en/of het KV/AV geeft, de opdrachten en oefeningen dermate formuleert dat ze kaderen binnen het structuuronderdeel AO 3 e Graad. De aspecten van de beeldtaal zijn zo talrijk, dat elke lijst of opsomming bij voorbaat als onvolledig mag worden beschouwd, daarom ter illustratie, slechts enkele voorbeelden. Volgende aspecten van de beeldtaal komen steeds aan bod: 1. het waarnemingstekenen en de beeldende vorming als medium d.w.z. als drager van gevoel, van betekenis, van esthetisch inzicht, van sfeer, van besef, van expressie en creativiteit en in die zin alomvattend; 2. de basisvormen: driehoek, vierkant, cirkel & de basisvolumes: bol, piramide, kubus en alle andere geometrische figuren en volumes, regelmatige en onregelmatige veelhoeken, ellipsen en ovalen; 3. organische figuren en vormen uit o.m. fauna & flora, zoals zij o. m. terug te vinden zijn in het ornament,... maar ook in de studie van het menselijk lichaam, geheel en in onderdelen, details; 4. de structuur opbouw der samenstellende delen: de geledingen, en de proportieleer, inclusief de studie van de Gulden Snede en de andere klassieke schoonheidscanon s; 5. diverse compositiemogelijkheden

31 30 en hun betekenis in functie van beeld, vorm, functie, decoratie, inhoud, betekenis, techniek, materie en zeer in het algemeen de bladspiegel. Ook het belang van de restvorm in deze context dient te worden onderkend en bestudeerd. 6. de kleur in zijn oneindig talrijke verschijningsvormen en schakeringen, incl. de studie van de grijswaarden (tonen), maar ook als expressiemiddel, ruimteschepper, drager van inhoud, het licht, als zichtbaarmakend element van alle beeldende middelen. Alle zichtbare en tastbare texturen in al hun mogelijke combinaties tegenover elkaar, naast en/of door elkaar Onderzoek en studie van de beeldtaal De elementen van de beeldtaal. Beeldvorming: waarneming en beeldanalyse. De leerlingen kennen het ontstaan van de beeldvorming en de elementen van de beeldtaal 1. op basis van de waarneming, de studie van de natuur: het waarnemingsbeeld (= realistisch sensorisch of fysio-plastisch): KV/Waarnemingstekenen, 2. op basis van de eigen creatieve fantasie: het voorstellingsbeeld (= idealistisch: imaginatief of ideo-plastisch) tussen 1 & 2 staat het eidethische beeld (= herinneringsbeeld) het intellectueel realisme, de kindertekening 3. Door verwerking van de waarneming met de eigen fantasie (= sensorisch & imaginatief, fysio- & ideoplastisch) 2 & 3 behoren tot het terrein van de Beeldende Vorming en van de Architecturale Vorming. 4. De studie van kunstwerken uit heden & verleden (BI) is onlosmakelijk gekoppeld aan alle Kunstvakken.