Jaarverslag SCCM 2008

Transcriptie

1 Jaarverslag SCCM 2008 R Vastgesteld door het bestuur op 8 april 2009 Goedgekeurd door de Raad van Toezicht op 7 mei 2009 SCCM Postbus EM DEN HAAG Tel: Fax: info@sccm.nl Website:

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Stand van zaken vanuit beleidsmatig oogpunt 3 Stand van zaken in kwantitatieve zin 4 Overzicht activiteiten in Ontwikkelingen en beleid 2009 Bijlagen - Overzicht samenstelling bestuur, RvT, CCvD en College van Beroep. - Overzicht certificatie-instellingen waarmee SCCM een overeenkomst heeft. - Overzicht bedrijven geregistreerd als deelnemer aan de EMAS-verordening. Omschrijving werkgebied SCCM Doelstelling van SCCM is om de toepassing van milieu- en arbomanagementsystemen te stimuleren en het gebruik ervan bij vergunningverlening en het toezicht op de naleving van wet- en regelgeving te stimuleren. Certificatie is daarvoor een belangrijk middel. SCCM wil de randvoorwaarden scheppen voor certificatie zodat de certificaten een zodanig kwaliteitsniveau hebben dat deze een betekenis hebben in de relatie van een organisatie met de omgeving, in het bijzonder in de relatie met de overheid. SCCM treedt op als Centraal College van Deskundigen voor certificatie-instellingen die werken op het terrein van milieu- en arbomanagementsysteemcertificatie. SCCM stelt de spelregels op waaraan de certificatie-instellingen zich bij het certificeren dienen te houden. Deze spelregels liggen vast in het zogenaamde ISO certificatiesysteem, OHSAS certificatiesysteem en het EMAS-verificatiesysteem. Certificatie-instellingen kunnen door een overeenkomst te sluiten met SCCM deze systemen gebruiken. SCCM certificeert dus zelf niet. SCCM is door het Ministerie van VROM aangewezen als uitvoerder van de EMAS-verordening in Nederland en registreert de deelnemers aan de EMAS-verordening. 2

3 1 Inleiding Het jaarverslag 2008 is het dertiende jaarverslag van SCCM. Dit jaarverslag geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in 2008 en de plannen voor Naast dit door het bestuur opgestelde jaarverslag is er een jaarrekening over Deze is goedgekeurd door het accountantskantoor Mazars Paardekooper Hoffman. In dit jaarverslag wordt alleen een korte omschrijving van de financiële situatie gegeven. 2 Stand van zaken beleidsmatig Dit hoofdstuk geeft de stand van zaken met betrekking tot een aantal beleidsmatige ontwikkelingen weer. Eind 2005 is het beleidsplan vastgesteld. Het beleidsplan is gericht op het verhogen van de belangstelling voor gecertificeerde milieu- en arbomanagementsystemen. Daarvoor zijn drie beleidslijnen uitgewerkt: 1 Definiëring van toegevoegde waarde. 2 Overtuigen van bedrijven en de omgeving van de toegevoegde waarde. 3 Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en het certificatieproces. De ontwikkelingen ten aanzien van bovenstaande onderwerpen worden voor milieu- en arbomanagementsystemen afzonderlijk uitgewerkt. Certificatie milieumanagementsystemen op basis van ISO Het aantal bij SCCM geregistreerde ISO certificaten is ook in 2008 weer toegenomen. In de periode was het aantal min of meer gelijk. In 2007 is het aantal voor het eerst weer toegenomen, in 2008 heeft de groei zich doorgezet. Eind 2008 stonden in totaal 1301 certificaten geregistreerd. De activiteiten geformuleerd in het beleidsplan zijn erop gericht de belangstelling voor ISO certificatie verder te laten groeien. Groei is alleen mogelijk wanneer certificatie ook een toegevoegde waarde heeft. In 2008 is aandacht besteed aan de volgende invalshoeken: - Toegevoegde waarde voor relatie van bedrijven met de overheid; - Toegevoegde waarde in relatie tot duurzaam ondernemen. Toegevoegde waarde ISO voor relatie van bedrijven met de overheid Eind 2006 is besloten tot uitvoering van het project Nieuwe kansen vóór en dóór ISO in de relatie tussen bedrijven en overheid. Doelstelling was om een visie vast te stellen voor de optimale wisselwerking tussen enerzijds certificatie van het milieumanagementsysteem en anderzijds vergunningverlening en toezicht. In 2008 is het resultaat van dit project gepubliceerd in het rapport Vertrouwen tastbaar maken. Hierin is een heldere visie op het gebruik van het ISO certificaat bij vergunningverlening en toezicht uitgewerkt. Deze visie sluit aan bij de ideeën over systeemtoezicht die worden uitgewerkt in het programma Vernieuwing toezicht van de overheid. Het structureel gebruik van het milieumanagementsysteem met een ISO certificaat heeft voor zowel het bedrijf als de overheid voordelen. Het belangrijkste is dat de milieuprestaties en de kwaliteit van de naleving worden verhoogd. De overheid kan met de informatie uit het systeem en de audits in minder tijd een beter inzicht in het bedrijf en de nalevingsprestaties krijgen. Voor een bedrijf is het belangrijk dat een grotere zekerheid wordt gekregen over de milieuprestaties en de naleving. Een goede relatie met de overheid en een andere invulling van het toezicht zijn interessante gevolgen. In het rapport Vertrouwen tastbaar maken zijn vervolgactiviteiten geformuleerd om de geformuleerde visie ook te realiseren. Om de overgang naar systeemtoezicht mogelijk te maken zal aan een aantal randvoorwaarden moeten worden voldaan: 3

4 1 De kwaliteit van onderdelen van het milieumanagementsysteem moet voldoende diepgang hebben, in het bijzonder de inventarisatie van wet- en regelgeving, de monitoring en management of change. 2 De diepgang van de certificatieaudit en de rapportage daarover moeten voldoende vertrouwen geven dat ook aan de ISO norm wordt voldaan en het systeem in staat is tot naleving. 3 De vergunningverleners en toezichthouders dienen goed bekend te zijn met ISO en certificatie. 4 Binnen het toezichts- en handhavingsbeleid moet er ruimte zijn om bedrijven die over een aantoonbaar goed werkend managementsysteem beschikken met minder regel- en toezichtsdruk te benaderen. 5 Interpretatie van wetgeving ten aanzien van het melden van wijzigingen en incidenten dient meer flexibiliteit te bieden (en acceptatie daarvan door het OM). De vervolgactiviteiten van SCCM in 2009 richten zich vooral op de eerste twee randvoorwaarden. Binnen het programma Vernieuwing toezicht komen de andere aan de orde. Toegevoegde waarde ISO in relatie tot duurzaam ondernemen Een milieumanagementsysteem is voor steeds meer organisaties een belangrijk hulpmiddel om inhoud te geven aan het onderdeel planet van het duurzaamheidsbeleid. Dit blijkt ook uit het onderzoek dat SCCM in 2008 heeft uitgevoerd naar het gebruik van milieumanagementsystemen door Nederlandse organisaties die een duurzaamheidsverslag uitbrengen. Van de totale groep van 59 organisaties met een gepubliceerd duurzaamheidsverslag heeft 66% voor een of meer delen van de organisatie een ISO certificaat. In 2007 was dit 55%. De aanwezigheid van een ISO certificaat verschilt sterk per sector. Achter blijft de (financiële) dienstverlening. Van de industriële bedrijven met een duurzaamheidsverslag heeft 83% een of meer ISO certificaten. Binnen de industrie blijft vooral de voedingssector achter. Organisaties die duurzaam ondernemen zetten dit beleid door in het inkoopproces. Bij de beoordeling van de duurzaamheid van de leverancier wordt in toenemende mate om een ISO certificaat gevraagd. Daarmee toont een organisatie aan structureel te werken aan de verbetering van de milieuprestaties van zowel het proces als de geleverde producten en diensten. In 2008 is de betekenis van het ISO certificaat voor duurzaam inkopen op verschillende plaatsen onder de aandacht gebracht. In 2007 was al een brochure over dit onderwerp uitgebracht. Om de bruikbaarheid van het ISO certificaat te verhogen zijn in 2008 extra eisen gesteld aan de informatie die op het certificaat staat vermeld. Certificatie arbomanagementsystemen op basis van OHSAS De belangstelling voor OHSAS certificatie is in 2008 verder gegroeid. Eind 2008 stonden bij SCCM 126 OHSAS-certificaten geregistreerd. Ter gelegenheid van het 100 e OHSAS certificaat in Nederland is in oktober 2009 een symposium georganiseerd waar de ervaringen met OHSAS voor het voetlicht zijn gebracht. De grote belangstelling voor dit symposium vanuit het bedrijfsleven geeft duidelijk aan dat een verdere toename in het verschiet ligt. De bedrijven met een OHSAS gecertificeerd arbomanagementsysteem hebben tijdens het symposium laten zien dat OHSAS helpt om de prestaties van de organisatie te verbeteren. De systematische aandacht voor arbomanagement heeft een positieve invloed op de motivatie van het personeel en zorgt voor een substantiële vermindering van ongevallen en verzuim. De betekenis van het OHSAS certificaat voor de relatie van bedrijven met de overheid is echter nog beperkt. De bekendheid van arbomanagementsystemen bij bijvoorbeeld de Arbeidsinspectie is daarvoor nog te beperkt. De ervaring leert dat de RI&E s van veel bedrijven niet de diepgang hebben die voor een OHSAS certificaat is vereist. Het verbeteringsproces dat door OHSAS op gang wordt gebracht zou ook voor de overheid interessant moeten zijn. De aanpak die door SCCM nu wordt ontwikkeld om de betekenis van het ISO certificaat voor de overheid te verhogen zal later ook voor OHSAS worden toegepast. 4

5 Opvallend is dat OHSAS al frequent wordt toegepast door de bedrijven die een duurzaamheidsverslag uitbrengen. Van deze organisaties heeft circa 30% een OHSAS certificaat voor een of meer onderdelen. 3 Stand van zaken kwantitatief In dit hoofdstuk wordt een kwantitatief overzicht gegeven in de ontwikkeling van ISO en OHSAS certificatie en de EMAS-registratie in Nederland. Certificatie-instellingen aangesloten voor ISO In 2008 is het aantal aangesloten certificatie-instellingen voor ISO niet gewijzigd, het zijn er 17. Alle aangesloten certificatie-instellingen zijn erkend door de Raad voor Accreditatie (RvA) en hebben een overeenkomst voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem van SCCM. Eind 2008 had SCCM met twee certificatie-instellingen een voorovereenkomst voor ISO Deze certificatie-instellingen hebben een accreditatie aangevraagd bij de RvA. Op het moment dat de accreditatie een feit is, wordt de voorovereenkomst met SCCM omgezet in een overeenkomst. In figuur 1 is de ontwikkeling van het aantal aangesloten certificatie-instellingen voor ISO weergegeven. 20 Aantal CI's Figuur 1: Ontwikkeling aantal bij SCCM aangesloten certificatie-instellingen voor ISO ( ) Eind 2008 hadden vijf van de zeventien certificatie-instellingen tevens een overeenkomst voor het gebruik van het EMAS-verificatiesysteem. In bijlage 2 is een recent overzicht opgenomen van de certificatie-instellingen met een overeenkomst voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem en/of het EMAS-verificatiesysteem. Uit dit overzicht blijk deze overeenkomst inmiddels door twee certificatie-instellingen is opgezegd. ISO gecertificeerde organisaties in Nederland Eind 2008 stonden in totaal organisaties bij SCCM geregistreerd met een ISO certificaat (waarvan in Nederland). Eind 2007 waren dit organisaties (waarvan in Nederland). In figuur 2 is de ontwikkeling van het aantal organisaties met een ISO gecertificeerd milieumanagementsysteem in Nederland weergegeven. 5

6 Op de internetsite van SCCM is een bestand opgenomen met alle organisaties die ISO gecertificeerd zijn door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling. In dit bestand kunnen selecties van de gecertificeerde bedrijven worden gemaakt naar bijvoorbeeld regio en bedrijfstak. Aantal ISO certificaten Figuur 2: Aantal organisaties in Nederland met een gecertificeerd milieumanagementsysteem volgens ISO op 31 december in de periode Aantal vestigingen > Aantal certificaten 2008 Figuur 3: Aantal ISO certificaten in Nederland verdeeld naar aantal vestigingen per certificaat op 31 december Een organisatie kan ervoor kiezen om bedrijfsonderdelen of vestigingen afzonderlijk te certificeren of om de verschillende bedrijfsonderdelen of vestigingen onder één certificaat te brengen. In Figuur 3 is te zien dat de meeste certificaten betrekking hebben op een afzonderlijke vestiging of bedrijfsonderdeel. Eind 2008 waren er in Nederland totaal 208 organisaties met meer dan één vestiging op een certificaat (159 eind 2007). Daarvan hadden er 108 met twee of drie vestigingen, 85 met vier tot tien vestigingen en vier organisaties met meer dan twintig vestigingen op een ISO certificaat. De organisatie met de meeste vestigingen op één certificaat heeft er in totaal 41. In totaal zijn er organisaties, bedrijfsonderdelen of vestigingen met een ISO certificaat (1.746 in 2007). Opvallend is dat in 2008 het totaal aantal vestigingen dat onder een ISO certificaat valt, sneller is gestegen dan het aantal certificaten (respectievelijk 15% en 7%)

7 300 Aantal certificaten Verwijderd Nieuw Figuur 4: Aantal nieuwe en aantal verwijderde ISO certificaten in Nederland In figuur 4 is het aantal ISO certificaten weergegeven dat in de periode is toegevoegd aan de SCCM-database en het aantal certificaten dat in deze periode is verwijderd uit de SCCM-database. De toename van het aantal ISO certificaten in Nederland wordt vooral veroorzaakt door een toename van het aantal nieuwe certificaten. Opvallend is dat het aantal verwijderde certificaten in 2008 weer is gestegen. Een onderzoek wordt uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de achtergronden van de verwijderde certificaten. Figuur 5 geeft inzicht in de redenen voor de verwijdering van certificaten uit het SCCM-bestand. Samenvoeging Aantal certificaten Overgang CI Reorganisatie Beëindiging Overig Figuur 5: Uit het SCCM-bestand verwijderde certificaten verdeeld naar reden De certificatie-instellingen worden drie tot vier maal per jaar geattendeerd op ISO certificaten die staan geregistreerd en waarvan de looptijd volgens de registratie bij SCCM is verstreken. Certificaten waarvan niet op korte termijn duidelijk is dat deze zijn verlengd, worden (eventueel tijdelijk) uit de registratie verwijderd. Op deze manier wordt het bestand op internet actueel gehouden. Er kunnen verschillende redenen zijn voor de verwijdering van een certificaat uit de registratie van SCCM. De belangrijkste redenen zijn: - Beëindiging op initiatief van de gecertificeerde organisatie. Het betreft voornamelijk kleinere organisaties. Incidenteel zijn het organisaties die de activiteiten staken of failliet gaan. 7

8 - Samenvoegen van certificaten van verschillende vestigingen in één certificaat voor de gehele organisatie. De vestiging is dus niet feitelijk gestopt maar ondergebracht onder een ander certificaat. - Bij overgang een naar andere certificatie-instelling wordt de organisatie eerst afgemeld en later weer opnieuw aangemeld. - Bij een aantal certificaten blijft de organisatie als geheel gecertificeerd maar is de betreffende activiteit beëindigd of ondergebracht onder een ander certificaat. In 2008 zijn 17 certificaten ingetrokken (0 in 2007) en is 1 certificaat tijdelijk geschorst geweest (0 in 2007). Meestal houdt de gecertificeerde organisatie de eer aan zich zelf en beëindigt zelf de certificatie-overeenkomst. In de volgende figuren is de verdeling van de ISO gecertificeerde organisaties weergegeven naar sector en provincie. Aantal ISO certificaten Voeding Papier Chemie Plastics Metaal Machines Elektronica Elektriciteit, gas, water Bouw Handel/garagebedrijven Transport Zakelijke dienstverlening Milieudienstverlening Overig Figuur 6: Organisaties met ISO certificaat verdeeld naar sector op 31 december In 2008 is de sterkste groei te zien in de sector handel/garagebedrijven, daarnaast in de bouw en zakelijke dienstverlening. 8

9 Aantal ISO certificaten Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Figuur 7: Verdeling aantal ISO certificaten naar provincie op 31 december Aantal EMAS-geregistreerde organisaties Eind 2008 waren 10 organisaties in Nederland geregistreerd als deelnemer aan de EMASverordening. Eind 2007 waren dit er 11. In 2008 hebben twee organisaties de EMAS-registratie beëindigd en is er een nieuwe EMAS-deelnemer geregistreerd. In figuur 8 is de ontwikkeling van het aantal EMAS-deelnemers weergegeven. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de EMASgeregistreerde organisaties. Aantal EMAS-deelnemers Figuur 8: Ontwikkeling aantal EMAS-geregistreerde organisaties in Nederland op 31 december Het aantal EMAS-registraties in de EU is in 2008 gestegen van circa tot circa Na een daling van het totaal aantal Europese EMAS-registraties in de periode is het aantal registraties vanaf 2005 weer aan het stijgen. Nieuwe registraties komen vooral uit Spanje en Italië. Deze nieuwe registraties compenseren de teruggang in andere lidstaten. Duitsland heeft ondanks de teruggang in de afgelopen jaren met registraties nog steeds veruit de meeste EMASgeregistreerde organisaties. Andere lidstaten met veel EMAS-registraties zijn Spanje (1.033, was 913), Italië (939, was 755) en Oostenrijk (261, was 252). 9

10 Certificatie-instellingen aangesloten voor OHSAS Vanaf het voorjaar van 2006 is het voor certificatie-instellingen mogelijk een accreditatie van de RvA te krijgen voor OHSAS certificatie. In totaal waren eind 2008 zeven certificatie-instellingen geaccrediteerd. Eind 2007 waren dit er zes. Met twee certificatie-instellingen had SCCM eind 2008 een voorovereenkomst met voor het gebruik van het OHSAS certificatiesysteem. Deze certificatie-instellingen zijn in procedure bij de RvA. In bijlage 2 is een overzicht van de aangesloten en geaccrediteerde certificatie-instellingen opgenomen. Aantal OHSAS gecertificeerde organisaties In 2008 is het aantal door SCCM geregistreerde OHSAS certificaten gestegen van 86 (waarvan 75 in Nederland) tot 126 (waarvan 112 in Nederland). Organisaties die buiten Nederland door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling zijn gecertificeerd op basis van het SCCMcertificatiesysteem kunnen zich vrijwillig laten registreren in de SCCM-database. 120 Aantal OHSAS certificaten Figuur 9: Aantal bij SCCM geregistreerde OHSAS certificaten in Nederland 10

11 De verdeling van de OHSAS certificaten over de sectoren is weergegeven in de volgende figuur. In 2008 is in de meeste sectoren het aantal OHSAS certificaten gestegen. Opvallend is de sterke groei in de sectoren elektronica, transport, zakelijke dienstverlening en overheid. Aantal OHSAS certificaten Voeding Papier Olie Chemie Plastics Metaal Machines Elektronica Transportmiddelen Meubels Elektriciteit, gas, w ater Bouw Handel/garagebedrijven Transport Zakelijke dienstverlening Overheid Milieudienstverlening Overig Figuur 10: Verdeling OHSAS certificaat naar sector 11

12 In de volgende figuur is te zien dat het merendeel van de OHSAS gecertificeerde organisaties (circa 80%) beschikt over een ISO certificaat. Organisaties die voor OHSAS kiezen en geen ISO certificaat hebben (circa 20%) zijn te vinden in alle sectoren met een zwaartepunt in de zakelijke dienstverlening. 100% 90% % wel of geen ISO certificaat 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Geen ISO Wel ISO % 0% Figuur 11: Verdeling aantal OHSAS gecertificeerde organisaties naar wel en niet ook ISO gecertificeerd zijn Gebruik van vragen- en klachtenprocedures SCCM wil stimuleren dat eventuele vragen en klachten daadwerkelijk bij de betrokken certificatieinstelling worden ingediend. Overheden zijn terughoudend met het gebruik van de klachtenprocedures. Het gebruik van deze procedures is belangrijk omdat deze het verbeteringsproces stimuleren en aanleiding kunnen zijn voor het wegnemen van verkeerde verwachtingen. Sinds 2002 is het mogelijk om ook klachten die formeel door een certificatie-instelling moeten worden behandeld via SCCM in te dienen. SCCM zorgt er dan voor dat de klachten worden doorgegeven aan de betreffende certificatie-instelling. Het voordeel hiervan is dat SCCM de afhandeling van de procedure ook volgt. In 2007 is voor het eerst gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. In de volgende tabel is het gebruik van de vragen- en klachtenprocedures bij de certificatieinstellingen weergegeven. Soort vraag/klacht bij Aantal in: certificatie-instellingen Formele schriftelijke klacht van derden (niet certificaathouders)

13 - Mondelinge klacht Schriftelijke vraag om toelichting - Mondelinge vraag om toelichting Figuur 12: Aantal bij certificatie-instellingen ingediende vragen en klachten in de periode Bij de Raad voor Accreditatie zijn in 2008 geen klachten ingediend ten aanzien van de werkzaamheden van certificatie-instellingen op het gebied van ISO certificatie en/of de werkzaamheden in het kader van de EMAS-verordening. Interne organisatie SCCM heeft geen personeelsleden in dienst. De directievoering is uitbesteed aan Stuyt Projecten bv. Het secretariaat is ondergebracht bij de Facilitaire Organisatie Industrie te Den Haag. Deze organisatie ondersteunt het proces van milieuconvenanten in het kader van het Doelgroepbeleid Milieu en Industrie van het Ministerie van VROM. Door het onderbrengen van het secretariaat bij derden is een continue bezetting gegarandeerd. Financiën Het jaar 2008 is afgesloten met een licht positief resultaat. De belangrijkste inkomstenbronnen van SCCM zijn: - Contributie van de certificatie-instellingen voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem en het OHSAS certificatiesysteem. De contributie per certificatieinstelling bedraagt 2.700,00 per jaar voor het gebruik van elk van de certificatiesystemen. In het geval een certificatie-instelling een overeenkomst heeft voor het ISO certificatiesysteem zijn aan het gebruik van het EMAS-verificatiesysteem geen kosten verbonden. - Een jaarlijkse vergoeding van de certificatie-instellingen voor elk afgegeven certificaat (zowel ISO als OHSAS 18001). Deze bedroeg in ,00 per certificaat per jaar en wordt in 2009 niet gewijzigd. Samenstelling organen SCCM In 2008 is de samenstelling van zowel het bestuur als de Raad van Toezicht gewijzigd. De heer C.M. Plug heeft de plaats van het Ministerie van VROM in de Raad van Toezicht ingenomen. Binnen het bestuur is de heer D. Amesz aangetreden als de nieuwe vertegenwoordiger van het IPO. In het CCvD-milieu is de heer P. de Visscher aangetreden als vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat. De samenstelling van het CCvD-Arbo is niet gewijzigd. In bijlage 1 is het meest recente overzicht opgenomen van de personen die zitting hebben in de verschillende organen van SCCM. 4 Activiteiten in 2008 Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de belangrijkste activiteiten in het verslagjaar. Overleggen binnen SCCM In bijlage 1 staan de verschillende organen van SCCM aangegeven en de personen die daarin zijn vertegenwoordigd. Onderstaand worden de activiteiten van de verschillende organen weergegeven. Raad van Toezicht (RvT) De RvT heeft in 2008 tweemaal vergaderd. In het voorjaar is het jaarverslag en de jaarrekening over 2007 vastgesteld. De begroting voor 2009 is in het najaar vastgesteld. In het bijzonder is aandacht 13

14 besteed aan de het rapport Vertrouwen tastbaar maken en de financiële consequenties van de vervolgactiviteiten die daarin zijn opgenomen. Bestuur Het bestuur heeft in het verslagjaar vijf maal vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest: - het jaarverslag en de jaarrekening over 2007; - de begroting voor 2009; - de uitvoering van het beleidsplan ; - de voortgang van het projectplan Nieuwe kansen vóór en dóór ISO in de relatie tussen bedrijven en overheid ; - het rapport Vertrouwen tastbaar maken met de vervolgactiviteiten die de begeleidingscommissie heeft voorgesteld ; - de ontwikkeling van de EMAS-verordening en de voorstellen van de Europese Commissie; - de samenstelling en adviezen van de CCvD s. Centraal College van Deskundigen-Milieu (CCvD-M) Het CCvD-Milieu heeft in 2008 twee keer vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest: - omschrijving van organisatie en scope op certificaten; - voorbeeld milieumanagementsysteem voor een kleine organisatie; - ontwikkelingen met betrekking tot milieumanagement bij grote organisaties; - invulling van het toezicht op certificatie-instellingen door de Raad voor Accreditatie; - discussiepunten die naar voren zijn gekomen tijdens de auditordagen; - vragen van certificatie-instellingen over specifieke situaties. Verschillende leden van het CCvD hebben audits van certificatie-instellingen bijgewoond. Doelstelling is om de werking van het ISO certificatiesysteem in de praktijk te ervaren. De intentie is dat elk CCvD-lid eenmaal per jaar een audit bijwoont. Overleg CCvD-Milieu en certificatie-instellingen Twee keer is er een overleg geweest van de certificatie-instellingen aangesloten bij SCCM en een afvaardiging van het CCvD. Het doel van deze overleggen is om ervaringen met het gebruik van het ISO certificatiesysteem uit te wisselen en de werkwijze af te stemmen. Dit overleg speelt een belangrijke rol in het streven om de werkwijze van de verschillende certificatie-instellingen vergelijkbaar te maken en af te stemmen op de gebruikers van het certificaat. Ideeën van het CCvD worden in dit overleg getoetst en ervaringen van de certificatie-instellingen zijn weer aanleiding voor discussies in het CCvD. De onderwerpen genoemd bij het CCvD-M zijn ook besproken in het overleg met de certificatie-instellingen. Centraal College van Deskundigen-Arbo (CCvD-A) Het CCvD-Arbo heeft in 2008 eenmaal vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn besproken: - wijziging certificatiesysteem OHSAS in verband met het zoveel mogelijk laten overeenkomen van de certificatiesystemen voor OHSAS en ISO 14001; - handelwijze van de certificatie-instelling in het geval ernstige overtredingen worden geconstateerd; - invulling van auditordag voor OHSAS 18001; - informatieblad inventarisatie en evaluatie arbogevaren en -risico s. Overleg CCvD-Arbo en certificatie-instellingen In 2008 is er tweemaal een overleg geweest met de certificatie-instellingen aangesloten bij SCCM voor het gebruik van het OHSAS certificatiesysteem en een afvaardiging van het CCvD-A. Deze overleggen zijn bedoeld om ervaringen met de toepassing van het OHSAS certificatiesysteem uit te wisselen. Ook de punten genoemd bij het CCvD-A zijn aan de orde geweest. De resultaten van dit overleg worden gebruikt in de CCvD-vergadering die meestal een 14

15 aantal weken later is. De onderwerpen genoemd bij CCvD-Arbo zijn ook besproken in het overleg met de certificatie-instellingen. College van Beroep Er zijn, evenals in de voorgaande jaren, geen bezwaren of beroepen ingediend. Het College van Beroep is in 2008 niet bij elkaar geweest. Raad voor Accreditatie (RvA) SCCM is door de RvA erkend als schemabeheerder voor ISO en OHSAS certificatie. Dit betekent dat de RvA tweejaarlijks bij SCCM onderzoek doet om te beoordelen of wordt voldaan aan de eisen die aan schemabeheerders worden gesteld. De RvA heeft daarvoor in 2008 nieuwe eisen opgesteld. In 2008 heeft de RvA onderzoek bij SCCM gedaan. SCCM kreeg een goede beoordeling. Enkele suggesties voor verbeteringen (met betrekking tot onder andere de registratie van certificaten) zijn doorgevoerd. Periodiek is er overleg van het bestuur met de directie van de RvA over een aantal lopende zaken. Een voortdurend punt van aandacht is de invulling van het RvA-toezicht. Voor SCCM is van belang dat dit transparant is en van voldoende diepgang zodat de kwaliteit van het certificaat kan worden gewaarborgd. Na een aantal jaren van discussie is in 2008 een afspraak gemaakt om voor zowel OHSAS als ISO de invulling van het toezicht te herdefiniëren. SCCM is door de RvA uitgenodigd daar een voorstel voor te doen. Aanpassing ISO certificatiesysteem In 2008 is de volgende wijziging aangebracht ten opzichte van de laatste in 2007 vastgestelde versie (versie 20 december 2007): - Eisen zijn toegevoegd ten aanzien van de wijze waarop een gecertificeerde organisatie wordt gedefinieerd en de formulering van de scope van het certificaat. Aanleiding voor deze aanvulling was de constatering dat de inhoud van een ISO certificaat voor gebruikers niet altijd even duidelijk is. Door het gebruik van het ISO certificaat bij duurzaam inkopen wordt de inhoud van het certificaat steeds belangrijker. Aanpassing OHSAS certificatiesysteem In 2008 is de volgende wijziging aangebracht ten opzichte van de laatste in 2007 vastgestelde versie (versie 6 november 2007): - Een zestal wijzigingen is doorgevoerd om ervoor te zorgen dat de teksten in het OHSAS en het ISO certificatiesysteem met elkaar overeenkomen. Het betreft inhoudelijk geen wezenlijke wijzigingen. Auditordagen ISO In januari 2008 hebben de ISO auditordagen voor de negende maal plaatsgevonden. Het is een dagprogramma dat driemaal is gehouden. In totaal hebben circa 85 milieuauditors van de aangesloten certificatie-instellingen deelgenomen. Elk jaar wordt, naast een groot aantal praktijksituaties, een speciaal thema besproken. Dit jaar stond het Activiteitenbesluit centraal met de consequenties voor het milieumanagementsysteem en de certificatie ervan. De dagen hebben wederom een hoge waardering gekregen en zullen in 2009 opnieuw worden georganiseerd. Het verslag is beschikbaar via de website. Cases van de afgelopen jaren kunnen door middel van een database op internet worden geselecteerd en gedownload. Auditordagen OHSAS In 2008 is besloten om ook voor OHSAS een auditordag te organiseren. Gestart wordt met een dag met een dagprogramma volgens het bij ISO beproefde concept. In 2008 is de dag voorbereid die in februari 2009 is gehouden. Voorlichting Het geven van voorlichting behoort tot de kerntaken van SCCM. Het betreft voorlichting aan organisaties die een certificaat willen behalen, organisaties die geconfronteerd worden met een certificaat (zoals overheden) en adviseurs. 15

16 Enkele belangrijke ontwikkelingen worden onderstaand weergegeven. - De website wordt wekelijks bijgewerkt. Op enkele plaatsen is de toegankelijkheid van informatie vergroot door het toevoegen van nieuwe knoppen. - Internet vormt het belangrijkste voorlichtingskanaal. De SCCM-site is in 2008 per maand nogal wisselend bezocht variërend van 1190 tot 742 keer in de zomermaanden (in 2007 gemiddeld 995 keer per maand). - Een artikel is opgesteld over de resultaten van het project Nieuwe kansen voor en door ISO en het rapport Vertrouwen tastbaar maken. - In samenwerking met NEN is een middagsymposium georganiseerd naar aanleiding van het 100 e OHSAS certificaat in Nederland. Dit symposium trok ongeveer 200 deelnemers. - Naast het bestand voor ISO is nu een bestand van verschillende doelgroepen voor OHSAS opgebouwd (bijvoorbeeld van adviseurs die zich richten op OHSAS implementatie) die een aantal keren per jaar op de hoogte worden gehouden door een nieuwsbrief. - Vragen van bedrijven, adviseurs en overheden worden beantwoord. Deze komen per telefoon en binnen. Het betreft inhoudelijke vragen en vragen over het versturen van documentatie. Inhoudelijke vragen hebben betrekking op bijvoorbeeld de interpretatie van de ISO of OHSAS norm, gecertificeerde bedrijven en de werkwijze van certificatieinstellingen. - SCCM is in 2008 met een stand aanwezig geweest op het Landelijk Handhavingscongres. Uitvoering beleidsplan De volgende nog niet eerder genoemde activiteiten zijn uitgevoerd in het kader van het beleidsplan: - Een vijfde informatieblad is voorbereid. Het geeft informatie over de wijze waarop het onderdeel een inventarisatie en evaluatie van arboaspecten kan worden uitgevoerd. Daarin wordt ook ingegaan op de mogelijkheid om de voor veel bedrijven wettelijk verplichte RI&E te gebruiken. Doelstelling van de informatiebladen is om de kwaliteit van milieu- of arbomanagementsystemen te verhogen door bedrijven en adviseurs een handreiking te geven. 16

17 5 Verwachtingen en beleid 2009 De verwachting is dat het aantal ISO gecertificeerde organisaties in 2009 zal blijven toenemen. Vooral de aandacht voor duurzaam ondernemen en duurzaam inkopen heeft een positief effect op de belangstelling voor ISO certificatie. Voor wat betreft het aantal EMASgeregistreerde organisaties wordt uitgegaan van een gelijkblijvend aantal registraties. Voor wat betreft OHSAS is de verwachting dat het aantal certificaten in 2009 verder zal toenemen tot circa 200 certificaten. Onderscheid kan worden gemaakt naar enerzijds de basisactiviteiten en de meer projectgebonden activiteiten. De basisactiviteiten houden verband houden met faciliteren van de CCvD s bij het beheer van de certificatiesystemen en het geven van voorlichting daarover. Ook het optreden als EMAS-competent body kan daartoe worden gerekend. De meer projectgebonden activiteiten komen voort uit het beleidsplan Activiteiten volgend uit Beleidsplan In het beleidsplan worden drie beleidslijnen onderscheiden: 1 Definiëring van toegevoegde waarde van ISO 14001/OHSAS certificatie. 2 Overtuigen van toegevoegde waarde en positionering aan bedrijven en de omgeving. 3 Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en certificatieproces. In 2009 zullen in het kader van de uitvoering van het beleidsplan de volgende activiteiten worden uitgevoerd. Definiëring van toegevoegde waarde van ISO /OHSAS certificatie - Afstemming uitkomsten Vertrouwen tastbaar maken met IEMA in UK (IEMA doet aantal vergelijkbare taken als SCCM in de UK). Overtuigen van toegevoegde waarde en positionering aan bedrijven en de omgeving - Uitvoering van pilotprojecten (o.a. binnen het programma Vernieuwing toezicht) om de voorstellen uit het rapport Vertrouwen tastbaar maken in de praktijk te testen en te verbeteren, in het bijzonder de uitwerking van onderdelen van het milieumanagementsysteem en de rapportage van audits van certificatie-instellingen. - Opstellen en verspreiden van een brochure voor toezichthouders over de uitkomsten van het rapport Vertrouwen tastbaar maken, de bijzonderheden van ISO audits en de mogelijkheden tot heb bijwonen van audits. - Opstellen van een brochure voor ISO gecertificeerde bedrijven om bekendheid te geven aan het rapport Vertrouwen tastbaar maken en de ontwikkelingen die in gang zijn gezet. - Herhaling van de inventarisatie van ISO /OHSAS certificaten bij organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen en het in de publiciteit brengen van de uitkomsten. - Organiseren van een middagsymposium over een nader te bepalen onderwerp. Dit op basis van het concept waarmee in 2008 een symposium over OHSAS is georganiseerd. Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en certificatieproces - In overleg met de RvA en de VOC (Vereniging Overleg Certificatie-instellingen) uitwerken van het toezicht op de certificatie-instellingen om daarmee de kwaliteit van het certificatieproces beter te borgen en transparant te maken. - Opstellen informatieblad (in aanvulling op reeds uitgebrachte informatiebladen) over onderdelen van het milieumanagementsysteem die in het rapport Vertrouwen tastbaar maken als kritisch naar voren komen. - Onderzoek naar achtergronden van ISO certificaten die niet zijn verlengd. 17

18 Bijlage 1 Overzicht samenstelling RvT, bestuur en CCvD (16 maart 2009) Bestuur SCCM Mevrouw ir. A. van der Rest Shell Nederland bv Voorzitter SCCM/voorzitter CCvD-Arbo De heer ir. D. Amesz Interprovinciaal Overleg/Provincie Overijssel Vice-voorzitter De heer ir. G.J. Koopman Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken Penningmeester SCCM Mevrouw dr. J.W. Bijsterbosch (tot 1 februari 2009) RIZA Lid/voorzitter CCvD-Milieu Raad van Toezicht SCCM De heer ir. G.A.F. van Harten Vereniging VNO-NCW Voorzitter RvT Stichting Natuur en Milieu Er is geen lid omdat Stichting Natuur en Milieu heeft besloten dat vertegenwoordiging in SCCM niet meer tot de kernactiviteiten behoort. De heer dr. C.M. Plug Ministerie VROM/DGM/Duurzaam Produceren De heer drs. P. Coevert Certificatie-instellingen Bureau SCCM De heer ir. F.W. Stuyt Directeur Mevrouw Y.C.M. van der Voort Projectleider Mevrouw S. Gioia Secretaresse 18

19 Centraal College van Deskundigen-Milieu (CCvD-M) De heer F.W. Stuyt Directeur SCCM Secretaris De heer ing. H. Jonker Provincie Zeeland Directie Ruimte, Milieu en Water Vacant Ministerie van VROM Vacant Unie van Waterschappen De heer A. van der Priem Vereniging BMD s / BMD Advies Centraal Nederland De heer J.B. Borsboom Milieudienst Eindhoven De heer P. de Visscher Rijkswaterstaat De heer T. Lourens TNT Post De heer A.J. Bruin Dow Benelux N.V. De heer M. Kalders van Gansewinkel De heer J. Kaas Voestalpine Poynorm B.V. Centraal College van Deskundigen-Arbo (CCvD-A) De heer F.W. Stuyt Directeur SCCM Secretaris De heer H.P. Martens Dow Benelux N.V. De heer B.J.K. Bennink (waarnemer) Ministerie SZW De heer M. Tekstra Philips Lighting B.V. De heer R.B.M. Verhoef Arbodienst Schermer, Trommel & de Jong De heer M. Kalders van Gansewinkel De heer A.A. Zweistra Provincie Zeeland De heer F. Buddenberg Verbond Papier & Karton College van Beroep SCCM De heer mr. J.K.B. van Daalen Rechtbank s-hertogenbosch Voorzitter Leden - de heer drs. R.W. Boerée - de heer J.P. van Soest - de heer dr. M.V.C. Aalders - de heer mr. F.K. Later - de heer mr. W.J. Ouwerkerk - de heer mr. J. Peters 19

20 Bijlage 2 Certificatie-instellingen met erkenning van de Raad voor Accreditatie voor ISO 14001, EMAS en/of OHSAS op 20 maart 2009 Bureau Veritas Certification Nederland B.V. (ISO 14001) Postbus GD Amersfoort tel +31 (0) fax +31 (0) Det Norske Veritas B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001/EMAS) Postbus AN Rotterdam tel +31 (0) fax +31 (0) KEMA Quality B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus ET Arnhem tel +31 (0) fax +31 (0) Kiwa N.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus AB Rijswijk tel +31 (0) fax +31 (0) BSI Management Systems BV (ISO 14001/OHSAS 18001/EMAS) Postbus BC Amsterdam tel +31 (0) fax +31 (0) Lloyd s Register Nederland B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001/EMAS) Postbus AS Rotterdam tel +31 (0) fax +31 (0) SGS Nederland BV (ISO 14001) Postbus AE Spijkenisse tel +31 (0) fax +31 (0) TÜV Nederland QA BV (ISO 14001/EMAS) Postbus AC Best tel +31 (0) fax +31 (0) Intron Certificatie B.V. (ISO 14001) Postbus AG Culemborg tel +31 (0) fax +31 (0) Stichting VPGI-Certificaat (ISO 14001) Postbus MB Amstelveen tel +31 (0) fax +31 (0) ISACert (ISO 14001) Postbus AA Ede tel +31 (0) fax +31 (0) ViaNorm (ISO 14001) Postbus BL Nieuwegein tel +31 (0) fax +31 (0) IKOB-BKB BV (ISO 14001) Postbus GB Houten tel +31 (0) fax +31 (0) SKH (ISO 14001) Postbus AD Wageningen tel +31 (0) fax +31 (0)

21 MKB Certificatie (ISO 14001) Postbus GA Geleen tel +31 (0) fax +31 (0) BMC Certificatie (ISO 14001) Postbus AD Gouda tel +31 (0) fax +31 (0) Liftinstituut B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus MA Amsterdam tel. +31 (0) fax. +31 (0) TNO Certification BV (OHSAS 18001) Postbus AM Apeldoorn tel. +31 (0) fax +31 (0)

22 Bijlage 3 Geregistreerde bedrijven in het kader van de EMAS-verordening* (16 maart 2009) - N.V. Afvalzorg Holding Assendelft - Ahrend Productiebedrijven Sint-Oedenrode B.V. Sint-Oedenrode - Gispen International BV Culemborg - Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. Schiphol - Melis Metaalgieterijen B.V. Tilburg - NedCar B.V. Born Sittard - Sappi Maastricht B.V. Maastricht - Sappi Nijmegen B.V. Nijmegen - SCA Hygiëne Products Suameer B.V. Burgum - Veriplast Holland B.V. Standdaarbuiten * Op de internetsite van SCCM is een bestand opgenomen met alle organisaties die ISO gecertificeerd zijn door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling. In dit bestand kunnen selecties van de gecertificeerde bedrijven worden gemaakt naar bijvoorbeeld regio en bedrijfstak. 22