Jaarverslag SCCM 2009

Transcriptie

1 Jaarverslag SCCM 2009 R Vastgesteld door het bestuur op 6 april 2010 Goedgekeurd door de Raad van Toezicht op 29 april 2010 SCCM Postbus EM DEN HAAG Telefoon: Fax: info@sccm.nl Website:

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Stand van zaken vanuit beleidsmatig oogpunt 3 Stand van zaken in kwantitatieve zin 4 Overzicht activiteiten in Ontwikkelingen en beleid 2010 Bijlagen - Overzicht samenstelling bestuur, RvT, CCvD en College van Beroep. - Overzicht certificatie-instellingen waarmee SCCM een overeenkomst heeft. - Overzicht bedrijven geregistreerd als deelnemer aan de EMAS-verordening. Omschrijving werkgebied SCCM Doelstelling van SCCM is om de toepassing van milieu- en arbomanagementsystemen te stimuleren en het gebruik ervan bij vergunningverlening en het toezicht op de naleving van wet- en regelgeving te stimuleren. Certificatie is daarvoor een belangrijk middel. SCCM wil de randvoorwaarden scheppen voor certificatie zodat de certificaten een zodanig kwaliteitsniveau hebben dat deze een betekenis hebben in de relatie van een organisatie met de omgeving, in het bijzonder in de relatie met de overheid. SCCM treedt op als Centraal College van Deskundigen voor certificatie-instellingen die werken op het terrein van milieu- en arbomanagementsysteemcertificatie. SCCM stelt de spelregels op waaraan de certificatie-instellingen zich bij het certificeren dienen te houden. Deze spelregels liggen vast in het zogenaamde ISO certificatiesysteem, OHSAS certificatiesysteem en het EMAS-verificatiesysteem. Certificatie-instellingen kunnen door een overeenkomst te sluiten met SCCM deze systemen gebruiken. SCCM certificeert dus zelf niet. SCCM is door het Ministerie van VROM aangewezen als uitvoerder van de EMAS-verordening in Nederland en registreert de deelnemers aan de EMAS-verordening. 2

3 1 Inleiding Het jaarverslag 2009 is het veertiende jaarverslag van SCCM. Dit jaarverslag geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in 2009 en de plannen voor Naast dit door het bestuur opgestelde jaarverslag is er een jaarrekening over Deze is goedgekeurd door het accountantskantoor Mazars Paardekooper Hoffman. In dit jaarverslag wordt alleen een korte omschrijving van de financiële situatie gegeven. 2 Stand van zaken beleidsmatig Dit hoofdstuk geeft de stand van zaken met betrekking tot een aantal beleidsmatige ontwikkelingen weer. Eind 2005 is het beleidsplan vastgesteld. Het beleidsplan is gericht op het verhogen van de belangstelling voor gecertificeerde milieu- en arbomanagementsystemen. Daarvoor zijn drie beleidslijnen uitgewerkt: 1 Definiëring van toegevoegde waarde. 2 Overtuigen van bedrijven en de omgeving van de toegevoegde waarde. 3 Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en het certificatieproces. De ontwikkelingen ten aanzien van bovenstaande onderwerpen worden voor milieu- en arbomanagementsystemen afzonderlijk uitgewerkt. Certificatie milieumanagementsystemen op basis van ISO Het aantal bij SCCM geregistreerde ISO certificaten is in 2009 sterker toegenomen dan verwacht. In de periode bleef het aantal min of meer gelijk rond de certificaten. In 2007 is het aantal voor het eerst weer toegenomen, in 2008 en 2009 heeft de groei zich doorgezet. Eind 2009 stonden in totaal 1379 certificaten geregistreerd. Deze certificaten hebben betrekking op in totaal vestigingen. Het aantal vestigingen met een ISO certificaat is in 2009 met 20% gestegen. De activiteiten geformuleerd in het beleidsplan zijn erop gericht de belangstelling voor ISO certificatie te laten groeien. Groei is alleen mogelijk wanneer certificatie ook een toegevoegde waarde heeft. In 2009 is aandacht besteed aan de volgende invalshoeken: - Toegevoegde waarde voor relatie van bedrijven met de overheid; - Toegevoegde waarde in relatie tot duurzaam ondernemen. Toegevoegde waarde ISO voor relatie van bedrijven met de overheid In 2008 is het resultaat gepubliceerd van het project Nieuwe kansen vóór en dóór ISO in de relatie tussen bedrijven en overheid. Doelstelling was om een visie vast te stellen voor de optimale wisselwerking tussen enerzijds certificatie van het milieumanagementsysteem en anderzijds vergunningverlening en toezicht. Het resultaten zijn verwoord in het rapport Vertrouwen tastbaar maken. Hierin is een heldere visie op het gebruik van het ISO certificaat bij vergunningverlening en toezicht uitgewerkt. Deze visie sluit aan bij de ontwikkeling van systeemtoezicht als onderdeel van het overheidsprogramma Vernieuwing toezicht. Het structurele gebruik van het milieumanagementsysteem met een ISO certificaat heeft voor zowel het bedrijf als de overheid voordelen. Het belangrijkste is dat de milieuprestaties en de kwaliteit van de naleving worden verhoogd. De overheid kan met de informatie uit het systeem en de audits in minder tijd een beter inzicht in het bedrijf en de nalevingsprestaties krijgen. Voor een bedrijf is het belangrijk dat een grotere zekerheid wordt gekregen over de milieuprestaties en de naleving. Een goede relatie met de overheid en een andere invulling van het toezicht zijn interessante gevolgen. SCCM is intensief betrokken bij diverse pilots op het terrein van systeemtoezicht. Het betreft de volgende pilots bij bedrijven en geïnitieerd door verschillende provincies. Onderdeel van de pilots is de afstemming van de risicoanalyse tussen het bedrijf en de overheid. Voor systeemtoezicht is van 3

4 belang dat overeenstemming bestaat over de belangrijkste risico s en de zwaarte van de borging in het managementsysteem. In de praktijk bleek dat er geen gemeenschappelijk denkkader was over dit onderwerp. Door SCCM is het bestaande informatieblad over de inventarisatie van milieuaspecten uitgebreid met een aanpak waarbij ook een risicobenadering wordt gebruikt. Bij de verschillende pilots wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde compliance competence checklist. Het niveau van toezicht wordt bepaald op basis van de score op deze checklist. Aangezien de checklist voor een belangrijk deel de eisen uit de ISO norm overlapt is de inzet van SCCM dat de ISO audit wordt gebruikt om de compliance competence te beoordelen. In samenwerking met de Arbeidsinspectie wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van certificatie bij het toezicht van het veiligheidsmanagementsysteem in het kader van BRZO. Toegevoegde waarde ISO in relatie tot duurzaam ondernemen Een milieumanagementsysteem is voor steeds meer organisaties een belangrijk hulpmiddel om inhoud te geven aan het onderdeel planet van het duurzaamheidsbeleid. Dit blijkt ook uit het onderzoek dat SCCM in 2008 heeft uitgevoerd naar het gebruik van milieumanagementsystemen door Nederlandse organisaties die een duurzaamheidsverslag uitbrengen. Van de totale groep van 59 organisaties met een gepubliceerd duurzaamheidsverslag heeft 66% voor een of meer delen van de organisatie een ISO certificaat. In 2007 was dit 55%. In 2009 is een symposium voorbereid dat in samenwerking met NEN wordt georganiseerd op 22 april 2010 over het gebruik van ISO bij duurzaam in- en verkopen. Tijdens het symposium zal ook aandacht worden besteed aan de mogelijkheden om het voldoen aan de duurzaamheidscriteria die door de overheid zijn opgesteld, aantoonbaar te maken. Certificatie arbomanagementsystemen op basis van OHSAS De groeiende belangstelling voor OHSAS heeft zich in 2009 maar beperkt omgezet in nieuwe certificaten in de registratie van SCCM. Eind 2009 stonden bij SCCM 138 OHSAS-certificaten geregistreerd, eind 2008 waren dit er 126. Op basis van het aantal vragen om informatie en de groei van het aantal aangesloten certificatieinstellingen voor OHSAS ligt een stijging wel in het verschiet. 3 Stand van zaken kwantitatief In dit hoofdstuk wordt een kwantitatief overzicht gegeven in de ontwikkeling van ISO en OHSAS certificatie en de EMAS-registratie in Nederland. Certificatie-instellingen aangesloten voor ISO In 2009 is het aantal aangesloten certificatie-instellingen voor ISO niet gewijzigd, het zijn er 17. Alle aangesloten certificatie-instellingen zijn erkend door de Raad voor Accreditatie (RvA) en hebben een overeenkomst voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem van SCCM. Eind 2009 had SCCM met drie certificatie-instellingen een voorovereenkomst voor ISO Deze certificatie-instellingen hebben een accreditatie aangevraagd bij de RvA. Op het moment dat de accreditatie een feit is, wordt de voorovereenkomst met SCCM omgezet in een overeenkomst. 4

5 In figuur 1 is de ontwikkeling van het aantal aangesloten certificatie-instellingen voor ISO weergegeven. 20 Aantal CI's Figuur 1: Ontwikkeling aantal bij SCCM aangesloten certificatie-instellingen voor ISO ( ) Eind 2009 hadden twee van de zeventien certificatie-instellingen tevens een overeenkomst voor het gebruik van het EMAS-verificatiesysteem. Eind 2008 waren dit er nog vijf. In bijlage 2 is een recent overzicht opgenomen van de certificatie-instellingen met een overeenkomst voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem en/of het EMAS-verificatiesysteem. Uit dit overzicht blijkt dat inmiddels twee certificatie-instellingen zijn toegevoegd. ISO gecertificeerde organisaties in Nederland Eind 2009 stonden in totaal organisaties bij SCCM geregistreerd met een ISO certificaat (waarvan in Nederland). Eind 2008 waren dit organisaties (waarvan in Nederland). In figuur 2 is de ontwikkeling van het aantal organisaties met een ISO gecertificeerd milieumanagementsysteem in Nederland weergegeven. Op de internetsite van SCCM is een bestand opgenomen met alle organisaties die ISO gecertificeerd zijn door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling. In dit bestand kunnen selecties van de gecertificeerde bedrijven worden gemaakt naar bijvoorbeeld regio en bedrijfstak. 5

6 Aantal ISO certificaten Figuur 2: Aantal organisaties in Nederland met een gecertificeerd milieumanagementsysteem volgens ISO op 31 december in de periode >20 Aantal vestigingen Aantal certificaten 2009 Figuur 3: Aantal ISO certificaten in Nederland verdeeld naar aantal vestigingen per certificaat op 31 december Een organisatie kan ervoor kiezen om bedrijfsonderdelen of vestigingen afzonderlijk te certificeren of om de verschillende bedrijfsonderdelen of vestigingen onder één certificaat te brengen. In Figuur 3 is te zien dat de meeste certificaten betrekking hebben op één afzonderlijke vestiging of bedrijfsonderdeel. Eind 2009 waren er in Nederland totaal 267 organisaties met meer dan één vestiging op een certificaat (208 eind 2008). Daarvan hadden er 128 met twee of drie vestigingen, 117 met vier tot tien vestigingen en vijf organisaties met meer dan twintig vestigingen op een ISO certificaat. De organisatie met de meeste vestigingen op één certificaat heeft er in totaal 43. In totaal zijn er organisaties, bedrijfsonderdelen of vestigingen met een ISO certificaat in Nederland (2.007 in 2008). Opvallend is dat in zowel 2008 als 2009 het totaal aantal vestigingen dat onder een ISO certificaat valt, veel sneller stijgt dan het aantal certificaten (in 2009 respectievelijk 20% en 7%)

7 300 Aantal certificaten Verwijderd Toegevoegd Figuur 4: Aantal toegevoegde en aantal verwijderde ISO certificaten in Nederland In figuur 4 is het aantal ISO certificaten weergegeven dat in de periode is toegevoegd aan de SCCM-database en het aantal certificaten dat in deze periode is verwijderd uit de SCCM-database. De toename van het aantal ISO certificaten in Nederland wordt vooral veroorzaakt door een toename van het aantal nieuwe certificaten. Opvallend is dat het aantal verwijderde certificaten al een aantal jaren stijgt. In 2009 is een onderzoek uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de achtergronden van de verwijderde certificaten. Conclusie was dat een groot deel (circa 50%) op een later moment weer terugkomt in de registratie. Het verwijderen en weer toevoegen houdt verband met: - Uitloop van herbeoordelingen en herstel van afwijkingen waardoor certificaat tijdelijk niet geldig is. - De overgang naar een andere certificatie-instelling. - Wijziging van naam en/of samenvoeging van certificaten. Figuur 5 geeft inzicht in de redenen voor de verwijdering van certificaten uit het SCCM-bestand zoals dat uit het onderzoek naar voren is gekomen. Reden van beëindiging 13 Bedrijfsbeeindiging 20 6 Reorganisatie/ samenvoeging 7 Onvoldoende toegevoegde waarde in de markt Onderhoud systeem te moeilijk en/of duur Overgang UKAS certificaat Onbekend Figuur 5: Uit het SCCM-bestand verwijderde certificaten in verdeeld naar reden De certificatie-instellingen worden drie tot vier maal per jaar geattendeerd op ISO certificaten die staan geregistreerd en waarvan de looptijd volgens de registratie bij SCCM is verstreken. 7

8 Certificaten waarvan niet op korte termijn duidelijk is dat deze zijn verlengd, worden (eventueel tijdelijk) uit de registratie verwijderd. Op deze manier wordt het bestand op internet actueel gehouden. Er kunnen verschillende redenen zijn voor de verwijdering van een certificaat uit de registratie van SCCM. De belangrijkste redenen zijn: - Beëindiging op initiatief van de gecertificeerde organisatie. Het betreft voornamelijk kleinere organisaties. Incidenteel zijn het organisaties die de activiteiten staken of failliet gaan. - Samenvoegen van certificaten van verschillende vestigingen in één certificaat voor de gehele organisatie. De vestiging is dus niet feitelijk gestopt maar ondergebracht onder een ander certificaat. - Bij overgang een naar andere certificatie-instelling wordt de organisatie eerst afgemeld en later weer opnieuw aangemeld. - Bij een aantal certificaten blijft de organisatie als geheel gecertificeerd maar is de betreffende activiteit beëindigd of ondergebracht onder een ander certificaat. In 2009 zijn 7 certificaten ingetrokken (17 in 2008) en zijn 3 certificaten tijdelijk geschorst geweest (1 in 2008). Meestal houdt de gecertificeerde organisatie de eer aan zich zelf en beëindigt zelf de certificatie-overeenkomst. In de volgende figuren is de verdeling van de ISO gecertificeerde organisaties weergegeven naar sector en provincie. Aantal ISO certificaten Voeding Papier Chemie Plastics Metaal Machines Elektronica Elektriciteit, gas, water Bouw Handel/garagebedrijven Transport Zakelijke dienstverlening Milieudienstverlening Overig Figuur 6: Organisaties met ISO certificaat verdeeld naar sector op 31 december In 2009 is de sterkste groei te zien in de sector handel/garagebedrijven, daarnaast in de bouw en zakelijke dienstverlening. Ook in 2008 was in deze sectoren de sterkste groei te zien. 8

9 Aantal ISO certificaten Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Figuur 7: Verdeling aantal ISO certificaten naar provincie op 31 december Aantal EMAS-geregistreerde organisaties Eind 2009 waren 7 organisaties in Nederland geregistreerd als deelnemer aan de EMASverordening. Eind 2008 waren dit er 10. In 2009 hebben drie organisaties de EMAS-registratie beëindigd en zijn er geen nieuwe EMAS-deelnemers geregistreerd. In figuur 8 is de ontwikkeling van het aantal EMAS-deelnemers weergegeven. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de EMASgeregistreerde organisaties. Aantal EMAS-deelnemers Figuur 8: Ontwikkeling aantal EMAS-geregistreerde organisaties in Nederland op 31 december Het aantal EMAS-registraties in de EU is in 2009 gestegen van circa tot circa Na een daling van het totaal aantal Europese EMAS-registraties in de periode is het aantal registraties vanaf 2005 weer licht aan het stijgen. Nieuwe registraties komen vooral uit Spanje en Italië. Deze nieuwe registraties compenseren de teruggang in andere lidstaten. Duitsland heeft ondanks de teruggang in de afgelopen jaren met registraties nog steeds de meeste EMASgeregistreerde organisaties. Andere lidstaten met veel EMAS-registraties zijn Spanje (1.159, was 1.033), Italië (1.037, was 939) en Oostenrijk (253, was 261). 9

10 Zoals ook aangegeven in de inleiding is eind december 2009 een nieuwe versie van de EMASverordening gepubliceerd. Nieuwe eisen worden vooral gesteld aan de inhoud van de EMASmilieuverklaring. Er zullen meer prestatie-indicatoren moeten worden gerapporteerd. Certificatie-instellingen aangesloten voor OHSAS Vanaf het voorjaar van 2006 is het voor certificatie-instellingen mogelijk een accreditatie van de RvA te krijgen voor OHSAS certificatie. In totaal waren eind 2009 acht certificatie-instellingen geaccrediteerd. Eind 2008 waren dit er zeven. Met vier certificatie-instellingen had SCCM eind 2009 een voorovereenkomst met voor het gebruik van het OHSAS certificatiesysteem. Deze certificatie-instellingen zijn in procedure bij de RvA. In bijlage 2 is een overzicht van de aangesloten en geaccrediteerde certificatie-instellingen opgenomen. Aantal OHSAS gecertificeerde organisaties In 2009 is het aantal door SCCM geregistreerde OHSAS certificaten gestegen van 126 (waarvan 112 in Nederland) tot 138 (waarvan 128 in Nederland). Organisaties die buiten Nederland door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling zijn gecertificeerd op basis van het SCCMcertificatiesysteem kunnen zich vrijwillig laten registreren in de SCCM-database. 140 Aantal OHSAS certificaten Figuur 9: Aantal bij SCCM geregistreerde OHSAS certificaten in Nederland 10

11 De verdeling van de OHSAS certificaten over de sectoren is weergegeven in de volgende figuur. In 2009 valt de sterke groei in de sectoren nutsbedrijven, bouw en zakelijke dienstverlening het meest op. Aantal OHSAS certificaten Voeding Papier Olie Chemie Plastics Metaal Machines Elektronica Transportmiddelen Elektriciteit, gas, w ater Bouw Handel/garagebedrijven Transport Zakelijke dienstverlening Overheid Milieudienstverlening Overig Figuur 10: Verdeling OHSAS certificaat naar sector 11

12 In de volgende figuur is te zien dat het merendeel van de OHSAS gecertificeerde organisaties (70%) beschikt over een ISO certificaat. Opvallend is dat in 2009 juist organisaties zijn toegevoegd die voor OHSAS kiezen en geen ISO certificaat hebben. In 2008 had circa 80% een ISO certificaat. 100% 90% % wel of geen ISO certificaat 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Geen ISO Wel ISO % 0% Figuur 11: Verdeling aantal OHSAS gecertificeerde organisaties naar wel en niet ook ISO gecertificeerd zijn Gebruik van vragen- en klachtenprocedures SCCM wil stimuleren dat eventuele vragen en klachten daadwerkelijk bij de betrokken certificatieinstelling worden ingediend. Overheden zijn terughoudend met het gebruik van de klachtenprocedures. Het gebruik van deze procedures is belangrijk omdat deze het verbeteringsproces stimuleren en aanleiding kunnen zijn voor het wegnemen van verkeerde verwachtingen. Sinds 2002 is het mogelijk om ook klachten die formeel door een certificatie-instelling moeten worden behandeld via SCCM in te dienen. SCCM zorgt er dan voor dat de klachten worden doorgegeven aan de betreffende certificatie-instelling. Het voordeel hiervan is dat SCCM de afhandeling van de procedure ook volgt. In 2007 is voor het eerst gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. 12

13 In de volgende tabel is het gebruik van de vragen- en klachtenprocedures bij de certificatieinstellingen weergegeven. Soort vraag/klacht bij Aantal in: certificatie-instellingen van derden (exclusief certificaathouders) - Formele schriftelijke klacht van derden - Mondelinge klacht Schriftelijke vraag om toelichting - Mondelinge vraag om toelichting Figuur 12: Aantal bij certificatie-instellingen ingediende vragen en klachten in de periode Bij de Raad voor Accreditatie zijn in 2009 geen klachten ingediend ten aanzien van de werkzaamheden van certificatie-instellingen op het gebied van ISO certificatie en/of de werkzaamheden in het kader van de EMAS-verordening. Interne organisatie SCCM heeft geen personeelsleden in dienst. De directievoering is uitbesteed aan Stuyt Projecten bv. Het secretariaat is ondergebracht bij de Facilitaire Organisatie Industrie te Den Haag. Deze organisatie ondersteunt het proces van milieuconvenanten in het kader van het Doelgroepbeleid Milieu en Industrie van het Ministerie van VROM. Door het onderbrengen van het secretariaat bij derden is een continue bezetting gegarandeerd. Financiën Het jaar 2009 is afgesloten met een positief resultaat dat is toegevoegd aan de reserves. De belangrijkste inkomstenbronnen van SCCM zijn: - Contributie van de certificatie-instellingen voor het gebruik van het ISO certificatiesysteem en het OHSAS certificatiesysteem. De contributie per certificatieinstelling bedraagt 2.700,00 per jaar voor het gebruik van elk van de certificatiesystemen. In het geval een certificatie-instelling een overeenkomst heeft voor het ISO certificatiesysteem zijn aan het gebruik van het EMAS-verificatiesysteem geen kosten verbonden. - Een jaarlijkse vergoeding van de certificatie-instellingen voor elk afgegeven certificaat (zowel ISO als OHSAS 18001). Deze bedroeg in ,00 per certificaat per jaar en wordt in 2010 niet gewijzigd. Samenstelling organen SCCM In 2009 is de samenstelling van de Raad van Toezicht niet gewijzigd. Binnen het bestuur is de mevrouw J. Bijsterbosch (Rijkswaterstaat) afgetreden. De heer R.W.P. Valkhof (Rijkswaterstaat Zuid Holland) is benoemd als bestuurslid. In het CCvD-milieu zijn de heren R.A.L. Akkerman (Nederlandse Bank) en H. Boeklage (Waterschap Hunze en Aa s) aangetreden. De samenstelling van het CCvD-Arbo is niet gewijzigd. In bijlage 1 is het meest recente overzicht opgenomen van de personen die zitting hebben in de verschillende organen van SCCM. 13

14 4 Activiteiten in 2009 Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de belangrijkste activiteiten in het verslagjaar. Overleggen binnen SCCM In bijlage 1 staan de verschillende organen van SCCM aangegeven en de personen die daarin zijn vertegenwoordigd. Onderstaand worden de activiteiten van de verschillende organen weergegeven. Raad van Toezicht (RvT) De RvT heeft in 2009 tweemaal vergaderd. In het voorjaar is het jaarverslag en de jaarrekening over 2008 vastgesteld. De begroting voor 2010 is in het najaar vastgesteld. In het bijzonder is aandacht besteed aan de activiteiten van SCCM op het terrein van Vernieuwing toezicht welke plaatsvinden als vervolg op het rapport Vertrouwen tastbaar maken. Daarnaast is aandacht besteed aan de resultaten van het onderzoek naar de achtergronden van certificaten die uit de SCCM-database zijn verwijderd en de voorbereiding van een nieuw beleidsplan. Bestuur Het bestuur heeft in het verslagjaar zesmaal vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest: - het jaarverslag en de jaarrekening over 2008; - de begroting voor 2010; - de uitvoering van het beleidsplan ; - de strategische vragen van belang voor het beleidsplan ; - de vervolgactiviteiten naar aanleiding van het rapport Vertrouwen tastbaar maken, in het bijzonder de bijdrage aan pilots in het kader van het overheidsprogramma Vernieuwing toezicht ; - de gevolgen van de van de EMAS-verordening en de voorstellen van de Europese Commissie; - de samenstelling en adviezen van de CCvD s. Centraal College van Deskundigen-Milieu (CCvD-M) Het CCvD-Milieu heeft in 2009 twee keer vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest: - voorbeeld milieumanagementsysteem voor een kleine organisatie; - ontwikkelingen met betrekking tot milieumanagement bij grote organisaties; - informatieblad over identificatie en evaluatie van milieuaspecten en gebruik risicoanalyse; - het bijhouden van kennis van ISO auditors over wet- en regelgeving; - invulling van het RvA-toezicht op certificatie-instellingen; - discussiepunten die naar voren zijn gekomen tijdens de auditordagen; - vragen van certificatie-instellingen over specifieke situaties. In 2009 is gestopt met het door CCvD-leden laten bijwonen van audits van certificatie-instellingen. Doelstelling was om de werking van het ISO certificatiesysteem in de praktijk te ervaren. De laatste jaren is de toegevoegde waarde van het bijwonen beperkt geweest en niet in verhouding tot de tijd die het bijwonen kost. Overleg CCvD-Milieu en certificatie-instellingen Twee keer is er een overleg geweest van de certificatie-instellingen aangesloten bij SCCM en een afvaardiging van het CCvD. Het doel van deze overleggen is om ervaringen met het gebruik van het ISO certificatiesysteem uit te wisselen en de werkwijze af te stemmen. Dit overleg speelt een belangrijke rol in het streven om de werkwijze van de verschillende certificatie-instellingen vergelijkbaar te maken en af te stemmen op de gebruikers van het certificaat. Ideeën van het CCvD worden in dit overleg getoetst en ervaringen van de certificatie-instellingen zijn weer aanleiding voor discussies in het CCvD. De onderwerpen genoemd bij het CCvD-M zijn ook besproken in het overleg met de certificatie-instellingen. Centraal College van Deskundigen-Arbo (CCvD-A) Het CCvD-Arbo heeft in 2009 eenmaal vergaderd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn besproken: 14

15 - handelwijze van de certificatie-instelling in het geval ernstige overtredingen worden geconstateerd; - discussiepunten die naar voren zijn gekomen tijdens de auditordag; - informatieblad Psycho Sociale Arbeidsbelasting. Overleg CCvD-Arbo en certificatie-instellingen In 2009 is er tweemaal een overleg geweest met de certificatie-instellingen aangesloten bij SCCM voor het gebruik van het OHSAS certificatiesysteem en een afvaardiging van het CCvD-A. Deze overleggen zijn bedoeld om ervaringen met de toepassing van het OHSAS certificatiesysteem uit te wisselen. Ook de punten genoemd bij het CCvD-A zijn aan de orde geweest. De resultaten van dit overleg worden gebruikt in de CCvD-vergadering die meestal een aantal weken later is. De onderwerpen genoemd bij CCvD-Arbo zijn ook besproken in het overleg met de certificatie-instellingen. College van Beroep Er zijn, evenals in de voorgaande jaren, geen bezwaren of beroepen ingediend. Het College van Beroep is in 2009 niet bij elkaar geweest. Raad voor Accreditatie (RvA) SCCM is door de RvA erkend als schemabeheerder voor ISO en OHSAS certificatie. Dit betekent dat de RvA tweejaarlijks bij SCCM onderzoek doet om te beoordelen of wordt voldaan aan de eisen die aan schemabeheerders worden gesteld. SCCM is in 2008 voor het laatst door de RvA beoordeeld. De volgende beoordeling wordt in 2010 verwacht. Met de RvA is een aantal keren overlegd over de inhoud van zogenaamde Specifieke Accreditatie Protocollen (SAP s). In een SAP wordt voor een schema de werkwijze van de RvA bij de beoordeling van certificatie-instellingen vastgelegd. Voor zowel ISO als OHSAS wordt een nieuw SAP opgesteld. Door SCCM zijn wensen ten aanzien van de inhoud van de SAP s aangegeven. SCCM is in afwachting van concepten voor deze documenten. Naar aanleiding van de gesprekken over de SAP s zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van een pilot met een nieuwe manier van toezicht op certificatie-instellingen. Het gaat om zogenaamd schaduwonderzoek. Bij dit onderzoek gaat de RvA na afloop van een onderzoek met de betreffende auditor bij de gecertificeerde organisatie het auditrapport en de bevindingen bespreken. Deze vorm van onderzoek zou in de toekomst het zogenaamde bijwonen kunnen vervangen. De uitvoering van de pilot is gepland voor Aanpassing ISO certificatiesysteem In 2009 is het ISO certificatiesysteem gewijzigd in verband met verwijzingen naar andere documenten van de EA (European co-operation for Accreditaton) en IAF (International Accreditation Forum) voor tijdsbesteding en gecombineerde audits. Het zijn geen inhoudelijke wijzigingen. Aanpassing OHSAS certificatiesysteem In 2009 is het OHSAS certificatiesysteem gewijzigd in verband met: - verwijzingen naar andere documenten van de EA (European co-operation for Accreditaton) en IAF (International Accreditation Forum) voor tijdsbesteding en gecombineerde audits. Het zijn geen inhoudelijke wijzigingen; - andere tekst voor de handelwijze bij ernstige overtredingen; - nieuwe tekst over het betrekken van de personeelsvertegenwoordiging in het certificatieproces; - de omschrijving van de scope op het certificaat. Auditordagen ISO In januari 2009 hebben de ISO auditordagen voor de tiende maal plaatsgevonden. Het is een dagprogramma dat driemaal is gehouden. In totaal hebben circa 87 milieuauditors van de aangesloten certificatie-instellingen deelgenomen. Elk jaar wordt, naast een groot aantal praktijksituaties, een speciaal thema besproken. Dit jaar stond het besluit en de regeling externe veiligheid (BEVI/REVI) centraal met de consequenties voor het milieumanagementsysteem en de certificatie ervan. De dagen hebben wederom een hoge waardering gekregen en zullen in 2010 opnieuw worden georganiseerd. Het verslag is beschikbaar via de website. Cases van de afgelopen jaren kunnen door middel van een database op internet worden geselecteerd en gedownload. 15

16 Auditordagen OHSAS In 2009 is voor de eerste maal een OHSAS auditordag georganiseerd. Er hebben 35 auditors deelgenomen. Alleen auditors werkzaam voor de aangesloten certificatie-instellingen kunnen deelnemen. In de ochtend is aandacht besteed aan het onderwerp PSA (psychosociale arbeidsbelasting). In de middag zijn verschillende cases behandeld gebaseerd op het arbomanagementsysteem van een metaalbewerkingsbedrijf. Deze dag heeft een hoge waardering gekregen en zal ook in 2010 worden georganiseerd. Het verslag is beschikbaar via de website. De cases kunnen door middel van een database op internet worden geselecteerd en gelezen. Voorlichting Het geven van voorlichting behoort tot de kerntaken van SCCM. Het betreft voorlichting aan organisaties die een certificaat willen behalen, organisaties die geconfronteerd worden met een certificaat (zoals overheden) en adviseurs. Enkele belangrijke ontwikkelingen worden onderstaand weergegeven. - De website wordt wekelijks bijgewerkt. Op enkele plaatsen is de toegankelijkheid van informatie vergroot door het toevoegen van nieuwe knoppen. - Internet vormt het belangrijkste voorlichtingskanaal. De SCCM-site is in 2009 gemiddeld keer bezocht (unieke bezoekers). In 2008 was dit gemiddeld circa keer per maand. - In juli 2009 is het informatieblad Hollend transport gepubliceerd. Dit is een voorbeeld voor een milieumanagementsysteem bij een klein transportbedrijf. Het voorbeeld voorzien in een grote belangstelling, het was eind 2009 circa keer gedownload. In Milieumagazine is eind december een artikel over het informatieblad verschenen. - De adresbestanden voor ISO en OHSAS zijn samengevoegd. In het bestand zijn vooral contactpersonen van (gecertificeerde) bedrijven en adviesbureaus opgenomen. Een aantal keren wordt het bestand een digitale nieuwsbrief toegestuurd. - Vragen van bedrijven, adviseurs en overheden worden beantwoord. Deze komen per telefoon en binnen. Het betreft inhoudelijke vragen en vragen over het versturen van documentatie. Inhoudelijke vragen hebben betrekking op bijvoorbeeld de interpretatie van de ISO of OHSAS norm, gecertificeerde bedrijven en de werkwijze van certificatieinstellingen. - SCCM is in 2009 met een stand aanwezig geweest op het tweejaarlijkse congres van Nederlandse Vereniging van Veiligheidskundigen. Uitvoering beleidsplan De volgende nog niet eerder genoemde activiteiten zijn uitgevoerd in het kader van het beleidsplan: - Een informatieblad is voorbereid over de wijze waarop bij de inventarisatie en evaluatie van milieuaspecten gebruik kan worden gemaakt van een risicobenadering. - In 2009 is een bijdrage geleverd aan verschillende pilots in het kader van het overheidsprogramma Vernieuwing toezicht. Onderdeel van dit programma is de invoering van systeemtoezicht. In de pilots wordt onderzocht op welke manier de wisselwerking met ISO certificatie kan worden geoptimaliseerd. - Een werkgroep is ingesteld met vertegenwoordigers van certificatie-instellingen die een plan uitwerken voor de wijze waarop auditors de kennis van wet- en regelgeving op het terrein van milieu structureel kunnen bijhouden. 5 Verwachtingen en beleid 2010 De verwachting is dat het aantal ISO gecertificeerde organisaties in 2010 zal blijven toenemen. Vooral de aandacht voor duurzaam ondernemen en duurzaam inkopen heeft een positief effect op de belangstelling voor ISO certificatie. 16

17 Voor wat betreft OHSAS is de verwachting dat het aantal certificaten in 2009 verder zal toenemen tot circa 200 certificaten. Onderscheid kan worden gemaakt naar enerzijds de basisactiviteiten en de meer projectgebonden activiteiten. De basisactiviteiten houden verband houden met faciliteren van de CCvD s bij het beheer van de certificatiesystemen en het geven van voorlichting daarover. Ook het optreden als competent body voor EMAS kan daartoe worden gerekend. De meer projectgebonden activiteiten komen voort uit het beleidsplan Activiteiten volgend uit Beleidsplan In het beleidsplan worden drie beleidslijnen onderscheiden: 1 Definiëring van toegevoegde waarde van ISO 14001/OHSAS certificatie. 2 Overtuigen van toegevoegde waarde en positionering aan bedrijven en de omgeving. 3 Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en certificatieproces. In 2010 zullen in het kader van de uitvoering van het beleidsplan de volgende activiteiten worden uitgevoerd. Definiëring van toegevoegde waarde van ISO /OHSAS certificatie - Onderzoek naar toevoegde waarde van OHSAS 18001, in het bijzonder ten aanzien van de kwaliteit van RI&E s. Overtuigen van toegevoegde waarde en positionering aan bedrijven en de omgeving - Leveren van inbreng bij pilotprojecten (o.a. binnen het programma Vernieuwing toezicht) om de voorstellen uit het rapport Vertrouwen tastbaar maken in de praktijk te testen en te verbeteren. In het bijzonder de uitwerking van onderdelen van het milieumanagementsysteem en de rapportage van audits van certificatie-instellingen. - Initiëren en begeleiden van voorbeelden waarbij een ISO audit wordt gecombineerd met een beoordeling van het voldoen aan criteria die aan producten/diensten worden gesteld. - Ontwikkeling van een format en nulnummer voor communicatie met certificaathouders en andere doelgroepen. - Herhaling van de inventarisatie van ISO /OHSAS certificaten bij organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen en het in de publiciteit brengen van de uitkomsten. - Organiseren van een middagsymposium over ISO in de duurzame keten. Dit op basis van het concept waarmee in 2008 een symposium over OHSAS is georganiseerd. Mogelijk wordt ook over OHSAS een symposium georganiseerd in het najaar. - Opstellen van een informatieblad met een voorbeeld van OHSAS toegepast bij een klein bedrijf. - Artikelen OHSAS in de praktijk, in het bijzonder in vergelijking tot VCA. Borging van de kwaliteit van ingevoerde managementsystemen en certificatieproces - Leveren van inbreng bij de uitwerking van schaduwonderzoek bij het toezicht van de RvA. - Opstellen van een of meer informatiebladen (in aanvulling op reeds uitgebrachte informatiebladen) over onderdelen van het milieumanagementsysteem die in het rapport vertrouwen tastbaar maken en bij de pilots systeemtoezicht als kritisch naar voren komen. - Uitwerking en invulling van een aanpak om de kennis van wet- en regelgeving bij auditors te versterken. Voorbereiding beleidsplan Het huidige beleidsplan beslaat de periode In 2009 is een strategische agenda opgesteld waarin een korte analyse is gemaakt van de stand van zaken en waarin een aantal strategische vragen worden uitgewerkt die bepalend zijn voor de inhoud van het beleid. In 2010 voert het bestuur gesprekken met verschillende stakeholders. Op basis van de resultaten wordt in 2010 het nieuwe beleidsplan opgesteld. 17

18 Bijlage 1 Overzicht samenstelling RvT, bestuur en CCvD (23 maart 2010) Bestuur SCCM Mevrouw ir. A. van der Rest Shell Nederland bv Voorzitter SCCM/voorzitter CCvD-Arbo De heer ir. D. Amesz Interprovinciaal Overleg/DCMR Vice-voorzitter De heer ir. G.J. Koopman Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken Penningmeester SCCM De heer ing. R.W.P. Valkhof Rijkswaterstaat Zuid-Holland Lid/voorzitter CCvD-Milieu Raad van Toezicht SCCM De heer ir. G.A.F. van Harten Dow Benelux B.V. (namens Vereniging VNO-NCW) Voorzitter RvT Stichting Natuur en Milieu Er is geen lid omdat Stichting Natuur en Milieu heeft besloten dat vertegenwoordiging in SCCM niet meer tot de kernactiviteiten behoort. De heer dr. C.M. Plug Ministerie VROM/DGM/Duurzaam Produceren De heer drs. P. Coevert Certificatie-instellingen Bureau SCCM De heer ir. F.W. Stuyt Directeur Mevrouw Y.C.M. van der Voort Projectleider Mevrouw S. Gioia Secretaresse 18

19 Centraal College van Deskundigen Milieu (CCvD-M) De heer F.W. Stuyt Directeur SCCM Secretaris De heer ing. H. Jonker Provincie Zeeland Directie Ruimte, Milieu en Water Vacant Ministerie van VROM De Heer H. Boeklage Waterschap Hunze en Aa s De heer A. van der Priem Vereniging BMD s / BMD Advies Centraal Nederland De heer J.B. Borsboom Milieudienst Eindhoven De heer P. de Visscher Rijkswaterstaat De heer T. Lourens TNT Post De heer A.J. Bruin Dow Benelux N.V. De heer M. Kalders van Gansewinkel De heer R.A.L. Akkerman De Nederlandse Bank De heer J. Kaas Voestalpine Poynorm B.V. Centraal College van Deskundigen Arbo (CCvD-A) De heer F.W. Stuyt Directeur SCCM Secretaris De heer H.P. Martens Dow Benelux N.V. De heer B.J.K. Bennink (waarnemer) Ministerie SZW De heer M. Tekstra FrieslandCampina De heer R.B.M. Verhoef Arbodienst Schermer, Trommel & de Jong De heer M. Kalders van Gansewinkel De heer A.A. Zweistra Provincie Zeeland De heer F. Buddenberg Verbond Papier & Karton College van Beroep SCCM De heer mr. J.K.B. van Daalen Rechtbank s-hertogenbosch Voorzitter Leden - de heer J.P. van Soest - de heer dr. M.V.C. Aalders - de heer mr. W.J. Ouwerkerk - de heer mr. J. Peters 19

20 Bijlage 2 Certificatie-instellingen met erkenning van de Raad voor Accreditatie voor ISO 14001, EMAS en/of OHSAS op 23 maart 2010 Aboma+Keboma Certificering bv (OHSAS 18001) Postbus BC Ede tel.: fax: BMC Certificatie (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus AD Gouda tel.: fax: BSI Management Systems B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus BC Amsterdam tel.: fax: Bureau Veritas Certification Nederland BV (ISO 14001) Postbus GD Amersfoort tel.: fax: Det Norske Veritas B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001/EMAS) Postbus AN Rotterdam tel.: fax: Eerland Certification B.V. (ISO 14001) Postbus CG Geldermalsen tel.: fax: IKOB-BKB BV (ISO 14001) Postbus GB Houten tel.: fax: INTRON Certificatie B.V. (ISO 14001) Postbus AG Culemborg tel.: fax: ISACert NL (ISO 14001) Postbus AA Ede tel.: fax: KEMA Quality B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus ET Arnhem tel.: fax: KIWA N.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus AB Rijswijk tel.: fax: Postbus AC Apeldoorn tel.: fax: Lloyd s Register Nederland B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001/EMAS) Postbus AS Rotterdam tel.: fax: Liftinstituut B.V. (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus MA Amsterdam tel.: fax: MKB Certificatie (ISO 14001) Postbus GA Geleen tel.: fax: Qualitatis Certification b.v. (ISO 14001) Postbus AB Hardenberg tel.: fax:

21 SGS Nederland BV (ISO 14001) Postbus AE Spijkenisse tel.: fax: SKH (ISO 14001) Postbus AD Wageningen tel.: fax: TÜV Rheinland Quality B.V. (OHSAS 18001) Postbus AM Apeldoorn tel.: TÜV Nederland QA BV (ISO 14001) Postbus AC Best tel.: fax: VPGI-Certificaat (ISO 14001/OHSAS 18001) Postbus MB Amstelveen tel.: fax: ViaNorm (ISO 14001) Postbus BL Nieuwegein tel.: fax:

22 Bijlage 3 Geregistreerde bedrijven in het kader van de EMAS-verordening* (23 maart 2010) - Ahrend Productiebedrijven Sint-Oedenrode B.V. Sint-Oedenrode - Gispen International BV Culemborg - NedCar B.V. Born Sittard - Sappi Maastricht B.V. Maastricht - Sappi Nijmegen B.V. Nijmegen - SCA Hygiëne Products Suameer B.V. Burgum - Veriplast Holland B.V. Standdaarbuiten * Op de internetsite van SCCM is een bestand opgenomen met alle organisaties die ISO gecertificeerd zijn door een bij SCCM aangesloten certificatie-instelling. In dit bestand kunnen selecties van de gecertificeerde bedrijven worden gemaakt naar bijvoorbeeld regio en bedrijfstak. 22