Geacht college, hierbij ontvangt u per van het verzoek tot actualisatie van alle milieu vergunningen waarbij kwik relevant is. Zie de bijlagen.

Transcriptie

1 Roo, Marijke de Van: Hees van, Angelique namens Provincie Fryslan Verzonden: maandag 01 december :06 Aan: Statengriffie provinsje Fryslân Onderwerp: FW: Minimalisatieverplichting van kwik/verzoek tot actualisatie Bijlagen: BriefKwikNov2ol4ProvFriesland.pdf; BriefKwikNov2ol4ProvGroningen.pdf; BriefKwikNov2ol4ProvNH.pdf; BriefKwikNov20l4ProvZH.pdf; BriefKwikNov2ol4ProvZeeland.pdf Van: Johan Vollenbroek {maiito:1ohanmobiiisation.ni] Verzonden: zondag 30 november :07 Aan: Provincie Fryslan; Provincie Groningen; rost noord-holland.ni; CC: Imre Csikos; Ewald Korevaar Onderwerp: Minimalisatieverplichting van kwik/verzoek tot actualisatie Geacht college, hierbij ontvangt u per van het verzoek tot actualisatie van alle milieu vergunningen waarbij kwik relevant is. Zie de bijlagen. De verzoeken zijn ook per post naar u onderweg.graag een bevestiging van ontvangst. Met vriendelijke groeten, Johan Vollenbroek MOB Waldeck Pyrmontsingel BC Nijmegen The Netherlands Tel: +31 (0) Fax:+31 (0) johan@mobilisation.nl website: 1

2 per brief en per (pro ni) Provincie Friesland College van Gedeputeerde Staten tevens naar: Provinciale Staten Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden Uw referentie: Onze referentie: BriefKwikNov20l4ProvGroningen Betreft: Kwik problematiek in Noordzee en Waddenzee Aantal pagina s: 16 Nijmegen, 27 november 2014 Geachte heer/mevrouw, Uit een recent door de Radboud Universiteit Nijmegen (RUN) uitgevoerd onderzoek naar de kwali teit van het oppervlaktewater, sediment en biota in de Waddenzee is gebleken dat milieukwali teitsnormen met betrekking tot kwik in biota (zoals vogels en vis), eieren en sediment fors worden overschreden. Biota zijn uiteindelijk het voedsel voor vogels, vissen en zoogdieren. Een te hoog kwikgehalte in biota leidt tot een gevaarlijk hoog kwikgehalte in eieren, opgroeiende jongen en volwassen dieren. Vis- en schaaldiereters als sterns, scholeksters en zeehonden, en met name hun eieren en jongen, krijgen daardoor te veel kwik binnen met een verhoogde kans op vroegtijdige sterfte als gevolg; en zelfs het niet uitkomen van het ei of sterfte van het jong. Te veel kwik heeft onder meer ontwikkelingsstoornissen van het zenuwstelsel en een verminderd reproductiesucces tot gevolg. Zoals al langer bekend is kwik een bijzonder giftig metaal dat in de vorm van methylkwik grote schade kan aanrichten in ecosystemen. Wereldwijd is er steeds grotere zorg ontstaan over de kwikbelasting van het milieu en staat een vermindering van de kwikemissie hoog op de milieuagenda (UNEP, mondiaal Minamataverdrag over kwik, 2013). Kwik en zijn verbindingen zijn door zowel de Nederlandse overheid als door de Europese Commis sie lang geleden al op de lijst van gevaarlijke stoffen met minimalisatieverplichting geplaatst en cent in de categorie Zeer ernstige Zorg stoffen geplaatst. In lijn hiermee heeft Infomil nu RWS - de stof ook in de categorie minimalisatie verplichte stoffen geplaatst, hetgeen wil zeggen dat de emissie naar de lucht en naar het water naar nul terug moet. re 1 Biota is de verzamelnaam voor levende organismen MOB, Waldeck Pyrmontsingel 18, 6521 BC Nijmegen info@mobilisation.nl; website: Tel: , BTW nr.: ,811

3 Voortvloeiend uit de EU Kaderrichtlijn Water (KRW: 2000/60/EG) zijn kwik en kwikverbindingen ook in EU beschikking 2455/2001/EG aangewezen als prioritaire gevaarlijke stoffen met als doel stelling: beëindiging van lozingen, emissies en kwikverliezen ten gevolge van menselijke activitei ten, binnen 20 jaar. Aan deze minimalisatieverplichting is tot nog toe geen uitvoering gegeven, noch door Rijkswater staat bij het uitgeven van lozingsvergunningen, noch door provincies en gemeentes bij het uitge ven van Wabo-vergunningen. Dit klemt des te meer nu de in 2000 vastgestelde Kaderrichtlijn wa ter impliciet vereist dat onder meer de kwaliteit van de Waddenzee in 2015 de status goed moet hebben bereikt. Er is met betrekking tot kwik, dat zowel door depositie uit de lucht als door lozingen in oppervlaktewater in de Waddenzee komt, nog een lange weg te gaan zoals uit het on derzoek blijkt. 2 Na een substantiële daling van de kwikconcentraties in de Waddenzee tot 2005 lijkt er in sommige biota nu zelfs weer een stijging plaats te vinden. Overigens is dit kwikprobleem niet beperkt tot de Waddenzee, maar ook haaien/zeezoogdieren op de Noordzee laten te hoge concentraties kwik in hun lichaam zien. Zie bijlage 1 voor een onder bouwing. De Europese verplichtingen zijn deels omgezet in het Bkmw schort het op belangrijke punten. 3. Echter, ook aan de uitvoering hiervan Hierbij verzoeken wij u namens de Stichting Natuur & Milieu, Greenpeace, Waddenvereniging, Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen en MOB om over te gaan tot de volgende acties: 1. Met onmiddellijke ingang de minimalisatieverplichting van toepassing te verklaren op alle emissies en lozingen van kwik en kwikverbindingen in het kader van nieuwe vergunningen voor emissies naar lucht en lozingen op water. De NER ( geeft hiervoor gedetailleer de instructies. U kunt hierbij dus verwijzen naar Infomil. 2. Met onmiddellijke ingang de minimalisatieverplichting van toepassing te verklaren op bestaan de vergunningen voor emissie naar lucht en lozing op water van kwik en kwikverbindingen. Via ambtshalve wijzigingen dient de minimalisatieverplichting in bestaande vergunningen te wor den opgenomen en de vergunde kwikemissie naar beneden te worden bijgesteld. Zo nodig verzoeken wij u om de voorliggende brief op te vatten als een formeel verzoek tot ac tualisatie van alle in het verleden afgegeven lozingsvergunningen waarbij de lozing van kwik re levant is. 3. Het bestaande monitoringprogramma met onmiddellijke ingang zodanig aan te passen dat dit ook toegesneden wordt op de toetsing aan de milieukwaliteitsnorm van 0,02 mg kwik /kg vlees (totaal van kwik en kwikverbindingen) in prooidieren conform het Bkmw van 2009 (!) én de OSPAR-normering van 0,07 mg kwik/kg droog gewicht voor kwik in sediment en van mg/kg en van mg/kg resp. voor eieren van scholeksters en visdiefjes. 4. Een plan van aanpak op te stellen met als doel dat kwikconcentraties in biota tot onder de bo vengenoemde Nederlandse/Europese norm uit het Bkmw wordt teruggebracht. Tevens dient te worden voldaan aan de door OSPAR aangehouden normen. Immers, Nederland is ook gecom mitteerd aan het OSPAR verdrag. 2 Richtlijn 2000/60/EG van 23 oktober 2000 tot vaststelling van een kader voor communautaire maatregelen betreffende het waterbeleid 3 Besluit van 30 november 2009, houdende regels ter uitvoering van de milieudoelstellingen van de kaderrichtlijn water (Besluit kwaliteitseisen en monitoring water 2009, Bkrnw) 2

4 In bijlage 1 vindt u een onderbouwing van (1) de door ons als zeer ernstig ervaren verontreiniging van kwik in de Noordzee en Waddenzee, en (2) de bovengenoemde verzoeken. In bijlage 2 vindt u een schets van het wettelijke kader. N&M en MOB zijn graag bereid om de voorliggende brief nader toe te lichten. In dat geval ver zoeken wij u om contact met ons op te nemen. Deze brief met bijlagen wordt u in kleur uitgeprint toegezonden omdat het van belang is dat de grafieken goed kunnen worden geïnterpreteerd. Als u ons een adres opgeeft dan zullen wij u deze brief ook per toesturen. Graag zouden wij dit jaar nog een reactie op deze brief ontvangen. Mede namens de Stichting Natuur & Milieu, Greenpeace, Waddenvereniging, Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen, Hoogachtend, Drs. Johan G. Vollenbroek Kopie: European Environmental Bureau (EEB), Milieuorganisaties, Infomil Bijlage n: 1. Onderbouwing van slechte status van de Waddenzee met betrekking tot kwik 2. Schets van het wettelijke kader van kwiklozingen in de Waddenzee 3

5 Bijlage 1: Onderbouwing van slechte status van de Waddenzee met betrekking tot kwik en kwikverbindingen Vraagstelling Het gaat hierbij om de volgende vragen: 1. Is de huidige kwikbelasting van de Wadden te beschouwen als een goede toestand in het ka der van de KRW (Kaderrichtlijn water)? 2. Vindt er verslechtering plaats van het ecosysteem de Wadden als gevolg van de extra kwike missies en deposities van nieuwe bronnen? 3. Kunnen de vergunde kwikemissies omlaag met bestaande technieken? Ad 1: Is de huidige kwikbelasting van de Wadden te beschouwen als een goede toestand in het kader van de KRW (Kaderrichtljn water)? Uit het rapport van de Radboud Universiteit Nijmegen (RUN) blijkt dat volgens vele internationale publicaties de kwikimmissie (concentratie in sediment en biota) in de Waddenzee in de periode /2005 substantieel is verbeterd. Echter, na 2000/ er nauwelijks of geen significan te verbetering meer opgetreden. Sinds 1988 wordt drie tot vier keer per jaar de concentratie kwik in zwevend stof gemeten bij de Bocht van Watum. De resultaten zijn weergegeven in Grafiek 1 (Waterbase, 2014c) Concentratie kwik in zwevend stof E % 1,, t o, t, Grafiek 1: Concentratie kwik in zwevend stof in mg/kg drooggewicht gemeten bij de Bocht van Watum (Waterbase, 2014c) In Grafiek 1 is een duidelijke trend af te leiden uit de meetgegevens van de concentratie kwik in zwevend stof. De concentratie is sinds eind jaren tachtig in 2000 gehalveerd, maar sinds 2000 lijkt deze te schommelen rond 0,2 mg/kg kwik. Dit blijkt ook uit Grafiek 2. 4

6 0.4 E 0.2 Bocht van Wattum Dijkvoet VKA (BOCHTVWTD VVA) Oost (BOCHTVWTOT) Borkum Kwelder Zuid (BORKKDZD) 90.3 Figuur 1: Meetlocaties voor kwik in sediment (Rijkswaterstaat, 2014) ç....! ( staande grafiek blijkt dat er sinds 2005 geen sprake meer is van een significante verbetering. Vergeleken met de OSPAR-norm (BAC) van 0,07 mg/kg d.w. diment) als recent vast sediment een factor 3 hoger dan de OSPAR-BAC-norm. Ook uit boven 4 scoren zowel zwevend stof (nieuw se ter kleiner dan 63 iim gemeten op verschillende locaties (Waterbase, 2014d). De zwarte lijn geeft Grafiek 2: Concentratie kwik in mg/kg drooggewicht van bodem/sedimentdeeltjes met een diame de OSPAR-BAC milieukwaliteitsnorm aan. Bocht van Wattum Blindes Randzelgat Zuidoost (BLIND RZGZOT) Eems Pogum (EEMPGM) Zie ook de figuren hieronder. ZUIDOLWZO T GPGW.iFMLZt BO :HWTDwøi WTOT )ERPCT OQSTFSP2W1 RIopJ( ROTTMPKDZO BUNJLZOT EE*GM 4 Niet overgenomen in het Bkmw 5 RO4ZOT Kwik in bodem/sediment (<63 tim diameter)

7 vo o V v.v III 1 Figuur 2: Trend van kwikconcentraties in sediment. Status weergegeven in kleuren: rood = onacceptabel, oranje = onzeker, groen = acceptabel, blauw nabij achtergrondconcentratie. Trends weergegeven in symbolen: opwaartse driehoek = significant opwaartse trend, neerwaartse driehoek = significant neerwaartse trend, vierkant geen trend, cirkel = onvoldoende data beschikbaar (OSPAR, 2009b) DoorvergiftigJq/bioaccumuIatie Door verhoogde kwikconcentraties in sediment (als slib) en in water zwevend stof bioaccumu leert kwik ook in biota. Wanneer kwik in de bodem is omgezet tot methylkwik, kan het door organismen worden opgenomen. Doordat het in de meeste organismen niet of beperkt kan worden afgebroken of uitgescheiden, migreert het methylkwik door de voedselketen. In het kader van milieukwaliteitsmonitoring voert Rijkswaterstaat op gezette tijden metingen uit van de concentratie kwik in bepaalde organismen. In het Waddengebied worden metingen verricht aan mosselen (Mytilus edulis), bot (Platichthys flesus) en eieren van de scholekster (Haematopus ostralegus) en visdief (Sterna Hirundo). De resultaten van deze metingen wor den hierna weergegeven (Helpdesk Water, ). Mosselen Sinds 1980 wordt onderzoek gedaan naar de concentratie kwik in mosselen (Mytilus edulis). Deze worden gevangen hij de Bocht van Watum en onderverdeeld in vijf categorieën aan de hand van hun lengte. De lengteklassen lopen van 25 tot 31 mm, 32 tot 38 mm, 39 tot 47 mm, 48 tot 57 mm en 58 tot 70 mm. Van iedere klasse wordt sinds 1988 ieder jaar van één mossel de concentratie kwik gemeten in mg/kg natgewicht. De mossel wordt de laatste jaren vaak veelal verdrongen door de Japanse oester (Crassostrea gigas) en daarom wordt voor de grote lengteklasse deze oesters als monitoringalternatief gebruikt in overeenstemming met het OSPAR CEMP/JAMP-programma (Rijkswaterstaat, 2014). Voor prooidieren als de mossel is een kwaliteitsnorm van 0.02 mg/kg natgewicht vastgesteld. Deze norm is niet gericht op vaar voor de mossel door directe blootstelling aan kwik, maar op gevaar voor predatoren middels doorvergiftiging c.q. bioaccumulatie. Voor kwikconcentraties onder de norm mag worden aangenomen dat predatoren afdoende beschermd zullen zijn (Staatsbiad, 2010). ge 6

8 Onderstaand zijn de resultaten van metingen tot 2011 te zien. Kwik in Mossel (alle lengtes) E Grafiek 3: Concentratie kwik in mosselen gemeten bij de Bocht van Watum. De rode lijn geeft de milieukwaliteitsnorm aan en de zwarte lijn geeft de jaargemiddeldes van de metingen aan Zoals is te zien in Grafiek 3 is de concentratie kwik in mosselen in 2011 voor het eerst sinds 1997 eenmalig onder de milieukwaliteitsnorm van 0,02 mg/kg natgewicht gekomen. Ook lijkt mogelijk een dalende trend te zien over de laatste drie jaren. Echter, zeker is dat niet zoals blijkt uit de in 1996 en 1997 gemeten waarden. Sindsdien lijken de concentraties eerst om hoog gegaan en daarna weer omlaag. Hoe dan ook: de concentratie van kwik bevindt zich nog op de rand van het toelaatbare voor een goede chemische toestand in mosselen/biota. Bot Naast de mossel wordt ook de bot (Platichthys flesus) als milieukwaliteitsindicator gemoni tord. Sinds 1997 worden bij Reiderplaat bot van verschillende lengtes gevangen voor het be palen van de concentratie kwik in deze vis. De lengteklassen lopen van 199 tot 225 mm, 226 tot 250 mm, 251 tot 280 mm, 280 tot 315 mm en 316 tot 350 mm. Sinds 2010 zijn er drie klas sen te weten 199 tot 249, en Van iedere klasse wordt gestreefd elk jaar van vijf individuen de concentratie kwik te meten in mg/kg natgewicht. Voor bot geldt dezelfde mili eukwaliteitsnorm van 0.02 mg/kg natgewicht. Kwik in Bot (alle Iengtes) x x 0.5 x 0.2 x S X x fx il f x x Grafiek 4:Concentratie kwik in bot gemeten bij Reiderplaat. De rode lijn geeft de milieukwali teitsnorm aan en de zwarte lijn geeft de jaargemiddeldes van de metingen aan 7

9 de resultaten van het monitoringsprogramma dient de best passende indicator gekozen te Voor de milieukwaliteitsnorm in biota geldt dat deze in de eerste plaats voor vissen geldt. Uit trend over het laatste anderhalve decennium. Tevens valt te zien dat er geen dalende trend aanwezig is, maar mogelijk zelfs een licht stijgende voldaan. De concentratie kwik in bot overschrijdt de laatste jaren deze norm tot wel vijfmaal. 8 waarin antropogene invloeden geen negatieve gevolgen hebben op de flora en fauna. Ec0QO gelijk aan mg/kg. Deze EcoQO waarden zijn streefwaarden voor een ecosysteem Voor de scholekster is een EcoQO van mg/kg voorgesteld en voor de visdief is deze Noorwegen. middelde kwikconcentraties in eieren van de scholekster en visdief in 2009 hij Presteskjaer, gical Quality Objectives (EcoQO), geformuleerd door OSPAR, zijn gebaseerd op minimum ge Voor beide vogels is een kwaliteitsnorm opgesteld voor kwikconcentraties in eieren. De Ecolo weefsel van de moeder. Door deze depositiepaden bereikt de concentratie kwik eerder letale waarden in eieren dan in de scholekster (Haematopus Ostralegus) en de visdief (Sterna Hirundo). De scholekster ver blijft het gehele jaar in het waddengebied (Ecomare, 2014a), terwijl de visdief alleen in de zo goed. Het jaar 2008 is uitgeroepen tot jaar van de scholekster om aandacht te vestigen op de de is voor een kwetsbare soort, dan zal dit waarschijnlijk ook voldoende zijn voor een minder lage variabiliteit weergeven en omdat de concentratie in vogeleieren door accumulatie hoger vogels, naast depositie via veren en guano (Otorowski, 2004). is dan in andere milieumatrices als water, sediment en bodem (INBO, 2011). Daarnaast is Daarmee zijn beide vogels geschikt voor monitorjng. Als de milieukwaliteit namelijk voldoen als bedreigd en op die van 2004 als kwetsbaar (Strabrechtse Vogel Soorten Database, 2014). (Rijkswaterstaat, 2014) worden de eieren van twee vogels jaarlijks onderzocht, namelijk van mer aanwezig is om te jagen en broeden (Ecomare, 2014b). Met beide vogels gaat het niet blijfplaats. Gezien het belang van het gebied voor vogels, wordt ook monitoring uitgevoerd neerstrijken tijdens de vogeltrek. Ook zijn er vele vogels met het waddengebied als vaste ver naar deze diersoort. Als onderdeel van de Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands aanhoudende populatieafname (Ens, et al., 2011). De visdief stond op de Rode Lijst van 1994 kwetsbare soort. Er wordt gekozen voor monitoring van kwik in vogeleieren, omdat deze een overdracht van kwik van de moedervogel naar het ei één van de grote uitscheidingsroutes in Het Waddengebied als ecosysteem is een uitzonderlijk gebied waar jaarlijks miljoenen vogels een vroeg levensstadium (Dillon, Beckvar, & Kern, 2010). Niet alleen de predator, maar ook de kans op schade is bij juveniele en volwassen vissen en tot wel 20% kans op schade bij vissen in prooi zelf loopt dus gevaar bij de huidige interne kwikconcentratie. worden en in dat geval wordt bot verkozen boven de mossel als indicator (Het Europees Parlement en de Raad, 2013) (Staatsblad, 2010). Gezien de concentratie kwik in bot die de mi lieukwaliteitsnorm in biota sterk overschrijdt, zijn roofdieren met bot op het menu niet vol doende beschermd tegen doorvergiftigingseffecten van kwik. Daarnaast geldt dat met de huidige concentratie van ongeveer 0.1 mg/kg natgewicht er 2.8% op één meting in 1987 na, nooit aan de milieukwaliteitnorm van 0.02 mg/kg natgewicht is In Grafiek 4 hierboven zijn de resultaten van metingen tot 2012 te zien. Grafiek 4 laat zien dat,

10 0.8 E * Kwik in struif eieren Scholekster dief was in 2008 nagenoeg gelijk aan de EcoQO, maar heeft sindsdien een sterke toename on dergaan. Voor de visdief ligt dat geheel anders. De gemiddelde concentratie kwik in eieren van de vis daan aan de EcoQO-concentratie, zoals bepaald door OSPAR. de laatste jaren een neerwaartse trend te hebben ingezet, waarbij sinds 2013 nipt wordt vol Zoals is te zien in Grafiek 5 lijkt de gemiddelde concentratie kwik in eieren van de scholekster 2012 ligt iets hoger dan in 2013 jaargemiddeldes van de metingen aan. De jaren 2010, 2011 en 2012 hebben een lager waarnemingsaantal van respectievelijk n=6, n=4 en n=3. De gemiddelde concentratie in Zeehavenkanaal. De rode lijn geeft de EcoQO aan en de zwarte lijn geeft de Grafiek 6: Concentratie kwik in het struif van eieren van de visdief gemeten bij Delfzijl jaargemiddeldes van de metingen aan Zeehavenkanaal. De rode lijn geeft de EcoQO aan en de zwarte lijn geeft de Grafiek 5: Concentratie kwik in het struif van eieren van de scholekster gemeten bij Delfziji E De concentratie kwik in eieren van de visdiefwas in 2013 ruim tweemaal zo hoog als de EcoQO Kwik in struif eieren Visdief en Grafiek 6 vergeleken met de EcoQO s. Sinds 1998 worden jaarlijks 10 eieren van beide vogels verzameld hij het Delfzijl Zeehavenka naal. De concentraties kwik in de eieren van de scholekster en de visdief worden in Grafiek 5

11 Het effect van doorvergiftiging is hierin ook goed zichtbaar. De visdief als predator leeft van dieren gen eet voornamelijk kleine vis. ver boven de veilige concentratie ligt. In Grafiek 4 is te zien dat de concentratie kwik in vissen als de bot de laatste ja ren stijgt en al jaren dat de concentratie kwik in eieren van de scholekster daarmee ook afneemt. De visdief daarente centratie. Met schelpdieren als voedingsbron en dus ook bron van (methyl)kwik, is het begrijpelijk centratie kwik in schelpdieren als de mossel de laatste jaren is afgenomen tot een veilige con 5http:// rapport. traties in sediment en biota te hoog zijn. Zie bijvoorbeeld ook pagina 34 van het bovengenoemde nog steeds veel te veel kwik in hun weefsel hebben. Dit wijst op erop dat de huidige kwikconcen /September 2014 van de gemeente Borkum, 13 november 2014 laat zien dat veel prooidieren Ook het rapport Kritik des Quecksilbergutachtens für das Kohlekraftwerk Eemshaven von ARCADIS len. lucht als voor de lozingen naar oppervlaktewater moeten gelden om voldoende resultaat te ha status goed te kunnen gaan voldoen. Deze factor zal zowel voor de kwikemissies naar de significant omlaag gegaan. geldt dat de norm voor kwik in bio to ter preventie van schadelijke gevolgen via doorvergiftiging in sen ligt de concentratie methylkwik in de range waarin toxische effecten te verwachten zijn. Verder ruime mate wordt overschreden zorgwekkend gegeven het feit dat het een kwetsbare soort is volgens de rode lijst voor vogels van gere interne concentratie van kwik wordt bereikt. De concentratie kwik in eieren van de visdief is uit een hogere klasse dan die waar het voedsel van de scholekster toe behoort, waardoor een ho scholekster eet voornamelijk schelpdieren zoals mosselen. In Grafiek 3 valt te zien dat de con Als wordt gekeken naar het dieet van beide vogels vallen deze verschillen te verklaren. De De onderzoekers van de RUN concluderen ook op basis van de metingen in Waterbase : De concentratie kwik in sediment is op dit moment op veel plaatsen ruim boven de norm. Voor vis Wij onderschrijven deze conclusie: 1. Ook deze data bevestigen dat de Waddenzee qua kwik niet aan de status goed voldoet. 2. Sinds 2006 lijkt de situatie niet significant verbeterd: de concentraties in zwevend stof zijn niet 3. De kwikbelasting op de Waddenzee zal met een factor 3-5 omlaag moeten om overal aan de Uit een recente publicatie van het Biodiversity Research Institute : %20-% pdf 10

12 nee. Toch dient de status goed al in 2015 te zijn bereikt. monitoring programma dient te worden bijgesteld. in de Waddenzee is niet of onvoldoende afgestemd op de normering in het Bkmw/OSPAR. Het 2. De vraag of de huidige kwikbelasting van de Wadden te beschouwen is als een goede toe 4. De momenteel door of namens Rijkswaterstaat uitgevoerde monitoring en evaluatie van kwik stand in het kader van de KRW (Kaderrichtlijn water) moet duidelijk worden beantwoord met Sinds 2005 is die trend tot stilstand gekomen en sommige prooidieren als bot, haring, puitaal, 1. Tot 2005 zijn de kwikconcentraties in biota en sediment duidelijk omlaag gegaan en verbeterd. 3. De concentratie van kwik en kwikverbindingen in prooidieren moet met een factor 2-5 omlaag. Conclusies: zager, etc. bevatten veel te veel kwik, waardoor voor sommige prioritaire vogels als de visdief de situatie van de te hoge kwikbelasting sindsdien zelfs lijkt te zijn verslechterd. sprake is van te hoge kwikconcentraties. Deze figuur bevestigt dat op de Noordzee ook in hogere vissoorten als de haai en de zeehond  pprrl pp11 o <0.3 ppm A <0.30 ppm Mercury Concentrations >1.Oppm [f pprn Fish Musce Mercury Shark, Skate, & Ray Muscie /.., srk. Figure I.The global distribunon including shark, and marine mammal olrish, mercury concentrations. The mercury concentrarion is presenred In parts per million (ppm) on S wet weighc (ww) basis 11 km 10,000 7 LI <0.3 pprn

13 kg/jaar via de schoorsteen en 1,39 kg/jaar via het afvalwater. Dit is meer dan de totale kwikemissie zee. RIVM heeft enige jaren terug ook al gewaarschuwd voor een toenemende kwikbelasting van lucht en water als gevolg van de kwikvracht van de nieuwe kolencentrales. Met betrekking tot Noord-Nederland refereren wij aan de aan RWE vergunde kwikemissie van 95 Uitgaande van een standtijd van de centrale van 30 jaar betekent dit een extra kwikemissie van van RWE, E.ON en GDF. De laatste 2 in Rotterdam en RWE in Eemshaven, direct aan de Wadden van 5 bestaande Nederlandse kolencentrales bij elkaar. Sinds 2005 zijn er een aantal grote bronnen van kwik bijgekomen zoals de nieuwe kolencentrales vergunningen buitensporig Zie bijvoorbeeld ook andere recente vergunningen die de afgelopen jaren zijn verleend aan bij kg kwikemissie naar lucht in 2011) en E.ON WtE, Farmsum (3 kg in 2011). Wij noemen ook de biomassacentrale Golden Raand. De vergunde kwikemissie bedraagt 18 (!) In geen van bovengenoemde vergunningen pasten de bevoegde gezagen (waaronder Rijkswater Deze vraag kan evident bevestigend worden beantwoord. In dit verband geven wij als voorbeeld In de USA zijn op dit moment al meer dan 100 centrales die aan de nieuwe kwikemissienormen en onnodig - hoog. 12 normen naar water kunnen in de RWE-vergunning met een factor 5-10 naar beneden worden bij gesteld. Dit is met bestaande technieken mogelijk. De emissienormen naar de lucht en de lozings Zowel de vergunde kwikemissies naar lucht als naar water zijn in de recent afgegeven RWE vergunning van NUON Eemshaven (normen geldig bij kolenvergassing). Voor het effluent is aan RWE een meer dan vijfmaal hogere kwikconcentratie vergund dan in de schadelijke effecten van het kwik. In de Wm-vergunning van de nieuwe centrale van RWE is nog voldoen. In 2016 moeten alle kolencentrales, ook de bestaande, aan de nieuwe normen voldoen. dat in de USA in 2016 de toegestane kwikconcentratie uit schoorstenen van nieuwe én bestaande kolencentrales moet zijn teruggebracht tot,4 microgram/nm3 (droog, 6% zuurstof) vanwege de een norm opgenomen van 2,8 microgram/nm3 (droog, 6% zuurstof). Dit is dus tweemaal zo hoog. Ad 3: Kunnen vergunde kwikemissies in vergunningen omlaag met bestaande technieken? grote kwikbron bij zal gaan komen. emissies. Dat gaat natuurlijk niet meer lukken, en al helemaal niet nu RWE er als een relatief zeer ter naar de Waddenzee tot 2015 nog fors moet zijn teruggebracht tot circa 20% van de huidige Zoals wij bovenstaand hebben laten zien volgt ook uit de KRW dat de kwikemissies via lucht en wa de categorie Zeer Ernstige Zorg, ook niet voor kwik. staat) de minimalisatieverplichting toe voor mvp- (minimalisatieverplichte) stoffen, c.q. stoffen in voorbeeld GOC Real Estate B.V., firma Borg AkzoNobel in Farmsum, Theo Pauw in Eemshaven (8,4 kg/jaar naar de lucht. Idem voor Ensartec: circa 6 kg/jaar. voerd. Dit is het totaal van alle kwiklozingen op de rivier plus de depositie op de rivier. Op grond kg, waarvan het grootste deel in het toch al met kwik overbelaste marine systeem terecht komt, waarvan deels in de Waddenzee. Via de rivier de Eems wordt jaarlijks 81 kg kwik aange van de eerder verleende Wm- en Wwh-vergunningen mag RWE dus meer kwik in het milieu lozen dan de vele Duitse bronnen samen die op of via de Eems lozen. De nieuwe lozing van kwik van al leen RWE leidt volgens Rijkswaterstaat tot circa 2% verhoging van kwik in biota en vogels. bronnen van kwik? Ad 2: Vindt er verslechtering plaats van het ecosysteem de Wadden als gevolg van nieuwe

14 Doel Het doel van deze richtlijn is de vaststelling van een kader voor de Artikel 1 Artikel 1 van de KRW (2000) stelt onder meer: 13 Uit artikel 4 (zie volgende bladzijde) blijkt dat 15 jaar na inwerkingtreding van de KRW (in 2015!) kwik zoals wij bovenstaand, en ook Bochum in haar rapport, hebben laten zien. een goede toestand van de Waddenzee moet zijn bereikt. Dat is bepaald nog niet het geval voor gezet. Uit c) volgt dat de emissies van prioritaire stoffen als kwik moeten worden verminderd c.q. stop nemen. Uit a) volgt dat de kwikconcentraties in water, bodem, slib, sediment en biota niet mogen toe Kwik is een prioritaire stof (Zeer Ernstige Zorg, ook volgens RIVM/lnfomil, zie verder op). van lozingen. emissies of verliezen van prioritaire gevaarlijke stof progressieve vermindering van lozingen, emissies en verliezen van worden beoogd, onder andere door specifieke maatregelen voor de prioritaire stotlen en door het stopzetten of geleidelijk beëindigen c) verhoogde bèschenning en verbetering van het aquatische milieu fen; terrestrische ecosystemen en waterrijke gebieden die rechtstreeks af gang worden behoed en worden beschermd en verbeterd: hankelijk zijn van aquatische ecosystemen, voor verdere achteruit a) aquatische ecosystemen en, wat de waterbehoeflen ervan betreft, bescherming van Iandopperv laktewater, overgangswater, kustwateren en grondwater, waarmee: Bijlage 2: Schets van het wettelijke kader van kwiklozingeri

15 Artikel 4 Milieuduektellincn 1. Bij de tenuitvoerlegging van het in het stroomgebiedsbeheerplan omschreven maatregelenprogramma: a) voor oppervlaktewateren i) leggen de lidstaten de nodige maatregelen ten uitvoer ter voor koming van achteruitgang van de toestand van alle oppervlak telichajnen, onder voorbehoud van de toepassing van de leden 6 en 7 en onverminderd lid 8; ii) beschermen, verbeteren en henaellen de lidstaten alle opper vlaktewateren, onder voorbehoud van punt iii) voor kunstma tige en sterk veranderde waterlichamen, niet de bedoeling uiter lijk IS jaar na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn een goede toestand van het oppervlaktewater overeenkomstig bijlage V te bereiken, onder voorbehoud van verlengingen in 2000L0060 NL overeenstemming met lid 4 en toepassing van de leden 5, 6 en 7 en onverminderd lid 8; Voor beschermde gebieden zoals de Wadden: c) voor beschermde gebieden uiterlijk IS jaar na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn voldoen de. lidstaten aan alle normen en doelstellingen, voorzover niet anders bepaald in de conimunautaire wetgeving waaronder het betrokken beschermde gebied is ingesteld. Conclusie: In 2015 moet dus voor wat kwik betreft aan de milieukwaliteitsnorm van 0,2 mg/kg voor prooidieren (MKN) zijn voldaan. Voor bijvoorbeeld de bot en de aalmutter (magge/puitaal) wordt dit bij lange na niet gehaald. De kwikemissies in de Waddenzee zullen fors omlaag moeten. Ook de kwikvracht die door de rivier de Eems in de wadden wordt ingebracht zal omlaag moeten. Voor zover ons bekend is er geen plan van aanpak of programma dat behelst dat in 2015 de MKN voor kwik in biota zal gaan worden gehaald. De regionale en landelijke overheid blijft hiermee ern stig ingebreke zodat wij hierbij een rechtstreeks beroep doen op de KRW. 14

16 schoorstenen en effluent wel degelijk leiden tot een verhoging van de kwikconcentraties in de Uit de nagekomen kwikbeoordeling van RWE blijkt dat de kwikemissies en lozingen van RWE via geving strengere voorwaarden vereist zijn dan die welke zouden voortvloeien uit de toepassing van dan met BBT overeenkomen, moeten worden opgelegd. De MKN normen voor biota worden systematisch overschreden zodat zo nodig strengere normen lid 2, worden er dienovereenkomstig strengere emissiebeheersingsmaatregelen vastgesteld. deze richtlijn, de in bijlage IX genoemde richtlijnen of overeenkomstig andere communautaire wet 15 ontbreekt ten onrechte in het toetsingskader van alle door ons bekeken vergunningen. fen op het gebied van het waterbeleid. Deze belangrijke richtlijn gaat onder andere over kwik en Zie ook de wijziging van Richtlijn 2000/60/EG en Richtlijn 2008/105/EG wat betreft prioritaire stof slechtering door nieuwe bronnen, dienen aanvragen voor vergunningen die niet aan de minimalisa tieverplichtingjjjn onderworpen in alle gevallen te worden geweigerd. Vanwege de reeds bestaande overschrijding van de MKN voor kwik in biota, en de significante ver kwaliteitsnormen te voldoen waarden moeten gelden dan die welke door toepassing van de maatregelen die getroffen kunnen worden om aan de milieu beste beschikbare technieken haalbaar zijn. moeten in de vergun ning extra voorwaarden worden gesteld, onverminderd andere Indien met liet oog op een milieukwaliteitsnorm strengere voor M illeukwaliteirsnonnen Artikel IS strengere normen dan met BBT overeenkomt moeten worden opgelegd. Dat is hier niet gebeurd. Overigens volgt ook uit artikel 18 van de RIE dat een aanvraag moet worden geweigerd dan wel 59,77, 79, 83). tratie in sediment en biota van 1-2% kwalificeert dan zeer zeker als een verslechtering (RN 58, 1. Het begrip verslechtering streng moet worden uitgelegd. Een toename van de kwikconcen 2. De KRW ook van toepassing is op individuele vergunningen (RN 84). Volgens de AG moet in dat de AG van mening is dat: voorkomende gevallen een individuele vergunning verplicht worden geweigerd. Hierover is op 23 oktober 2014 advies uitgebracht (Conclusie in zaak C461/13). Uit dit advies blijkt Hierover zijn door het Bundesverwaltungsgericht prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof. De vraag kan worden gesteld of de KRW wel direct van toepassing is op vergunningprocedures. Habitatrichtlijn een verslechtering toe. Dit volgt ook uit artikel 6.2 van de Habitatrichtlijn. Wat dit punt betreft staan noch de KRW noch de tekent dit dat geen vergunning mag worden verleend voor een dergelijk grote bron van kwik. geen de KRW niet toestaat: immers er mag geen verslechtering worden toegestaan. In dit geval be wadden, in het bijzonder in sediment, biota en tevens ook vogeleieren van vooral de visdief, het Wanneer op grond van een kwaliteitsdoelstelling of kwaliteitsnorm, vastgesteld overeenkomstig Artikel 10 van de KRW stelt:

17 binnen 20 jaar. stoffen. Op de website van RIVM wordt dit bevestigd. stelling: beëindiging van lozingen, emissies en verliezen ten gevolge van menselijke activiteiten, Volgens de handreiking van RIVM vallen cadmium, lood en kwik (en zijn verbindingen) onder de Volgens par. 3.2 van de NER valt kwik in de categorie MVP1 (minimalisatieverplichting categorie 1) te van Infomil die aangeeft dat de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen verder omlaag moet. categorie zeer zorgwekkende stoffen. Ook wordt daarin verwezen naar OSPAR. Zie ook de websi Dit betekent dat de emissie van kwik zo spoedig mogelijk tot nul moet worden gereduceerd. Wij constateren dat de bevoegde gezagen in het algemeen volstaan met het overnemen in de ver 16 sing van de minimalisatieverplichting. gunningvoorschriften van de aangevraagde kwikemissies zowel naar lucht als water zonder toepas ook in EU beschikking 2455/2001/EG aangewezen als prioritaire gevaarlijke stoffen met als doel Voortvloelend uit de EU Kaderrichtlijn Water (KRW: 2000/60/EG) zijn kwik en kwikverbindingen