Factsheet Stedenbouwkundige kwaliteit

Transcriptie

1 Factsheet Stedenbouwkundige kwaliteit 1. Inleiding De Binckhorst is op het moment een bedrijventerrein dat op termijn via organische ontwikkeling moet veranderen in een gemengd stedelijk gebied. Naar een verlengstuk van de binnenstad met een stevige dichtheid, functiemix en uitstraling: een nieuwe stadsentree. Het thema stedenbouw heeft betrekking op: identiteit en imago van een gebied dichtheid en functiemix beeld en bruikbaarheid van de openbare ruimte bereikbaarheid (op alle schaalniveaus, voor alle modaliteiten) sociaal-maatschappelijke aspecten duurzaamheidsaspecten Een aantal van deze deelaspecten komen ook terug in andere factsheets: beeld en bruikbaarheid van de openbare ruimte op de factsheet openbare ruimte, bereikbaarheid op de factsheets functionele infrastructuur en verkeer. Om overlapping te voorkomen wordt in voorkomende gevallen verwezen naar deze factsheets. 2. Ambities Definities, bestaande wetgeving en beleid Definities Voor Stedenbouwkundige kwaliteit bestaat geen eenduidige definitie, het begrip is volledig contexten tijdgebonden. De stedenbouwkundige kwaliteit van een plek of een gebied is goed als gebruikers ervan zich thuis of welkom voelen, als uiteenlopende groepen gebruikers bezit kunnen nemen van de openbare ruimte en van voorzieningen, als er een gevoel van betrokkenheid en gebondenheid ontstaat. Kortom: als het leefmilieu op orde is. Om de stedelijkheid van een gebied te beoordelen wordt gebruik gemaakt van de volgende indicatoren: FSI (bebouwingsintensiteit), GSI (bebouwingsoppervlak), OSR ( Open Space Ratio) en het aantal bouwlagen. Hieronder is een definitie opgenomen van deze indicatoren. FSI (bebouwingsintensiteit): De Floor Space Index, kortweg FSI, is de maat die het totale aantal vierkante meters bebouwing, inclusief de verdiepingen, binnen een plangebied vergelijkt met het totale, zowel bebouwde als onbebouwde, oppervlak van datzelfde plangebied. Des te hoger de FSI, des te stedelijker een gebied. GSI (bebouwingsoppervlak): De Ground Space Index, kortweg GSI, is de maat die het bebouwde oppervlak vergelijkt met het totale oppervlak van een plangebied. Dit is eigenlijk de meest letterlijke maat voor de daadwerkelijke bebouwingsdichtheid. OSR (Open Space Ratio): Plangebied- footprint/ bruto vloeroppervlak Met OSR wordt de openheid van een gebied en de druk op die open ruimte uitgedrukt. 1

2 Bouwlagen: Het gemiddelde aantal lagen in een gebied. Bruto vloeroppervlak/footprint. Stedelijke boulevard: - een hoge plint van minimaal meter ingevuld met publieksgerichte functies - voordeuren en entrees aan de Binckhorstlaan, geen in- en uitritten voor parkeren aan de Binckhorstlaan - wanden van minimaal 40 meter - hoogteaccenten tot 70 meter - een FSI van minimaal 1 Wetgeving Er bestaat geen wetgeving voor stedenbouw. In het kader van een bestemmingsplan is het beoordelingscriterium een goede ruimtelijke ordening. Met de verbrede reikwijdte van het omgevingsplan Binckhorst wordt dat het criterium een goede kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Beleid Agenda Haagse Verdichting (2009, RIS ) De 'Agenda voor de Haagse Verdichting' is op 28 mei 2009 door de gemeenteraad vastgesteld. De agenda is een thematische uitwerking van de Structuurvisie en dient als leidraad voor de binnenstedelijke verdichting in Den Haag tot Door middel van verdichting kan de bevolkingsgroei binnen het bestaande stedelijke gebied opgevangen worden. Daarnaast kan verdichting worden aangegrepen om de stedelijke kwaliteit van Den Haag te versterken. In de Agenda is ten aanzien van de Binckhorst aangegeven: Den Haag kent nog een aantal gebieden met een gebrek aan stedenbouwkundige en/of architectonisch samenhang, waaronder de Binckhorst. Hier kan via verdichten een nieuwe identiteit ontstaan die niet alleen die gebieden een impuls geeft, maar ook de stad Den Haag beter op de kaart zet. Waardevolle bestaande elementen kunnen daarbij dienen als aanknopingspunt. Binckhorst biedt volop kansen om gemengde milieus te ontwikkelen. Voor het ontwikkelen van nieuwe woonmilieus in de stad via (grootschalige) functieverandering is de Binckhorst aangewezen In de Binckhorst is ruimte voor starters en creatieve industrie in oude (fabrieks-) panden. Wonen en werken kan naast of boven elkaar voorkomen in een menging die minder fijnmazig is dan in het stadshart Grote gebiedsontwikkelingen in de stad bieden kansen voor het ontwikkelen van nieuw recreatief groen. Voor verschillende plekken in de stad zijn er al plannen om nieuwe stadsparken te ontwikkelen, zoals op de Binckhorst of in Erasmusveld. Daarnaast zijn voor het Masterplan voor de Binckhorst enkele uitgangspunten genoemd. Met het intrekken van het Masterplan door het vaststellen van de Gebiedsaanpak zijn deze uitgangspunten niet langer relevant. Agenda voor de stad PM: wordt momenteel opgesteld Uitvoeringsplan Duurzame stedenbouw (2012, RIS ) Het Uitvoeringsplan Duurzame Stedenbouw is door het college vastgesteld als uitwerking van de Kadernota Duurzaam Den Haag uit 2009 waarin stedenbouw is aangewezen als een van de sporen. Het Uitvoeringsplan Duurzame Stedenbouw geeft een praktische en stimulerende invulling aan duurzame stedenbouw in Den Haag. Het geeft de belangrijkste principes van duurzame stedenbouw 2

3 en gaat in op voor Den Haag relevante opgaven op het vlak van energie, kust-klimaat-groen, bewegen en bouwen en hergebruik. De acties zijn geclusterd rond vier voor Den Haag relevante opgaven: energie kust, klimaat en groen bewegen bouwen en hergebruik Deze principes en opgaven zijn vertaald naar een uitvoeringsagenda met concrete acties. Veel van punten uit het Uitvoeringsplan hebben een relatie met andere factsheets. Het thema stedenbouw is daarbij het overkoepelende thema en daarom wordt het uitvoeringsplan op deze factsheet behandeld. Voor het Omgevingsplan zijn de volgende uitgangspunten relevant: Energie In het Uitvoeringsplan Duurzame Stedenbouw wordt het uitbreiden én koppelen van collectieve warmtenetten als grote kans benoemd. De hoofdlijnen in de stadsplattegrond zijn van strategisch belang om deze kans voor de stad te verzilveren. Bijvoorbeeld de lijn Binckhorstlaan Rotterdamse Baan is een gunstig tracé voor het koppelen van het Haagse warmtenet met het Ypenburgse warmtenet. De breedte van de openbare ruimte binnen het straatprofiel van deze hoofdlijnen is cruciaal. Bij stedelijke ontwikkeling langs deze lijnen moet rekening gehouden worden met voldoende ruimte voor het combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur plus beplanting met bomen. Meer ambities over Energie zijn opgenomen op de factsheet Energie en klimaat. Ontwerpaspecten energie: - verdichting altijd combineren met duurzame energievoorziening, bijvoorbeeld langs de Haagse warmtenetten - situering nieuwe functies afstemmen op aanwezige restwarmte - bij functiemenging rekening houden met uitwisseling van restwarmte en koude - zorg voor voldoende maatvoering in de openbare ruimte ten behoeve van inpassing van ondergrondse warmte- en koudenetten - bij nieuwbouw aandacht voor oriëntatie op zon (energiebesparing) - systemen voor energieopwekking en distributie zichtbaar maken (bewustwording) Kust, klimaat en groen: Flexibele vormen van waterbeheer en aandacht voor koeling spelen een grote rol bij klimaatadaptatie in de bestaande stad. Een robuuste stedelijke groen- en waterstructuur is daarbij van groot belang: op stedelijke schaal zijn stadsparken en landgoederen koelte-eilanden in de stad. Op microniveau helpen de detaillering van de stedelijke ruimte en materiaalgebruik bij het beperken van wateroverlast en opwarming. Mogelijke maatregelen zijn waterpleinen, groene daken, verticale (gevel) tuinen en toepassing van materialen met een goede waterdoorlaatbaarheid en hoog reflectie gehalte. Ontwerpaspecten kust, klimaat en groen: - multifunctionele inrichting: combineren stedelijk gebruik en waterbuffering in stadsranden (ter ontlasting van het stedelijke boezemwater) - koesteren en versterken van de stedelijke groenstructuur - vergroten soortendiversiteit groen (minder kwetsbaar) - verdichting combineren met vergroening en waterbuffering - vergroenen van bedrijventerreinen (kans voor groene daken) - op gebouwniveau door toepassing van groene daken en gevels 3

4 - waterbuffering combineren met landschapsontwikkeling en recreatie Bewegen Duurzame stedenbouw geeft vorm aan een openbare ruimte die uitnodigt tot schone en gezonde vormen van bewegen. Op stedelijk niveau ligt de nadruk op het vormgeven van het netwerk van langzaam verkeersroutes. Ontwerpaspecten zijn fietscomfort, (verkeers)veiligheid en belevingswaarde. Het routeontwerp draagt bij aan de ruimtelijke- en functionele differentiatie van lange lijnen in de stad. De voetganger is een belangrijke schakel voor schoon en gezond vervoer. Bij gebruik van openbaar vervoer binnen de stad gaat het voor- en natransport veelal te voet. Duurzame stedenbouw stimuleert dit verder door het verbeteren van looproutes tussen openbaar vervoer haltes en belangrijke stedelijke functies. Het idee is belangrijke looproutes vorm te geven als rode loper. Een duurzame stad nodigt uit tot gezond gedrag. De mogelijkheden voor spelen, recreatief bewegen en sporten in de leefomgeving zijn daarvoor belangrijk. Duurzame stedenbouw raakt op dit punt aan het Haagse sportbeleid. Dat zet in op een integraal programma voor sport, leisure en een sportief ingerichte (semi-)openbare ruimte. Ontwerpaspecten bewegen: - ruimtelijk ontwerp van sterroutes in het hoofdfietsnet - detaillering van de stedelijke ruimte voor fietsers en voetgangers (beleving en comfort) - korte afstanden tussen wonen, werken en voorzieningen - scheiding doorgaande autoroutes en luwe langzaam verkeerroutes - fijnmazigheid fietsroute netwerk - integreren van sportvoorzieningen in de openbare ruimte - veilige verbindingen tussen onderwijs-, spel- en sportvoorzieningen - brede speeltrottoirs en speelstraten - voldoende voorzieningen voor fietsenstalling Bouwen en hergebruik Hergebruik van leegstaande gebouwen is de komende jaren een belangrijke bouwopgave. Dit biedt kansen voor duurzaamheid omdat hergebruik gunstig is voor het gebruik van grondstoffen, sociale cohesie (wanneer bewoners na renovatie kunnen terugkeren), levendigheid (bij het omzetten van kantoren naar wonen) en historische gelaagdheid (herkenbaarheid). Andersom is duurzaamheid een voorwaarde voor succesvol hergebruik. Ontwerpaspecten bouwen en hergebruik: - duurzame versterking van gebiedsprofiel door gevarieerde functiemix en verbetering architectonische uitstraling - aandacht voor samenhang tussen gebouwaanpassing en openbare ruimte - herbestemming is kans voor het optimaliseren van de energievoorziening (uitwisseling warmteen koude, aansluiting op collectieve warmtenetten) Handboek Openbare Ruimte (RIS ) In het Handboek Openbare Ruimte wordt beschreven welke eisen er gelden voor het inrichten van die openbare ruimte. Het handboek bestaat uit verschillende onderdelen: Kadernota Openbare Ruimte Technische Eisen Inrichting Openbare Ruimte Handboek wegenbouwdetails Handboek straatmeubilair In het Handboek Openbare Ruimte is niet expliciet ingegaan op de Binckhorst. 4

5 Sectorale ambitie Stedenbouw Uit het stedenbouwkundig beleid zoals hiervoor beschreven volgt de ambitie om de Binckhorst te transformeren naar een gemengd gebied, waarbij nieuwe woonmilieu s ontwikkeld worden. Deze verdichting zou gecombineerd moeten worden met een duurzame energievoorziening, een robuuste stedelijke groen- en waterstructuur, een openbare ruimte die uitnodigt tot bewegen en het zoveel mogelijk hergebruiken van leegstaande gebouwen. Daarnaast zijn veel kansen en mogelijkheden benoemd in het beleid. Dit zijn geen harde ambities of randvoorwaarden. Deze kansen en mogelijkheden zullen in het kader van de saldobenadering wel meegenomen worden. 3. Confrontatie A: Sectorale ambitie vs gebiedsvisie De Gebiedsvisie gaat uit van de transformatie naar een gemengd binnenstedelijk woon-werkgebied met een intensivering van het ruimtegebruik. De infrastructuur en openbare ruimte worden benoemd als de hoofdingrediënten van het ruimtelijk raamwerk. De ambities in de gebiedsvisie vormen een verfijning en aanvulling op de ambitie die hiervoor is geformuleerd op basis van het sectorale beleid. De ambitie voor de Binckhorst als geheel wijzigt niet. De gebiedsvisie en het sectoraal beleid zijn in lijn. Binnen de verschillende deelgebieden worden verschillende accenten gelegd: Binckhorstlaan Door de komst van de Rotterdamsebaan wordt de Binckhorstlaan een toekomstige entree van de stad en daarmee een visitekaartje voor de stad. De Binckhorstlaan moet het karakter krijgen van een stedelijke boulevard. De bebouwing heeft een stedelijk karakter. Economische functies en woonfuncties moeten gecombineerd worden. Langs het noordelijk deel van de Binckhorstlaan - waar de Rotterdamsebaan bovengronds is - hebben de functies een hoogwaardig karakter, zowel qua branchering als ruimtelijke uitstraling. Trekvlietzone Binnen de Trekvlietzone ligt het accent op wonen, met bedrijven die gecombineerd kunnen worden met woningen. Het gebied langs de Trekvliet heeft de meeste potentie om zich te ontwikkelen tot een groenrecreatieve zoom en later verder uit te groeien tot een (lint)park, waar mensen kunnen werken, wonen, sporten, recreëren en ontspannen. Het is van belang om de condities te verbeteren om deze groenontwikkeling in de toekomst mogelijk te maken. De bestaande cultuurhistorisch waardevolle bebouwing langs o.a. de Trekvliet dienen behouden te blijven. Gasfabriekterrein en omgeving Ook binnen dit deelgebied is de ambitie gericht op functiemenging, de eerste jaren vooral op een combinatie van bedrijvigheid en de toevoeging van (tijdelijke) functies die de gemengde stedelijke dynamiek ter plekke vergroten, op de langere termijn ook op een combinatie van woningbouw en bedrijvigheid. Spoorboogzone en Begraafplaatszone Voor deze gebieden gaat de Gebiedsaanpak uit van inzet op bedrijvigheid, waarbij woningbouw mogelijk is als dit gecombineerd kan worden met de bedrijfsfuncties. 5

6 Binckhorst Haven en Maanplein e.o. In dit deelgebied wordt in de Gebiedsaanpak ingezet op een combinatie van economische activiteiten en nieuwe concepten voor duurzaam wonen en werken. Rondom het Maanplein en omgeving dragen initiatieven bij aan de kwaliteit en uitstraling van het huidige kantorenmilieu. Ook bovenstaande ambities voor de deelgebieden passen binnen de bredere kaders van het sectoraal beleid. Naast bovenstaande ambities worden in de gebiedsvisie veel kansen benoemd. Dit zijn geen harde ambities of randvoorwaarden. Deze kansen en mogelijkheden zullen in het kader van de saldobenadering wel meegenomen worden. 4. Bestaande situatie De Binckhorst is nu een bedrijventerrein met allerlei vormen van bedrijvigheid: van de grootschalige industriele beton- en asfaltcentrale tot de kleinschalige bedrijvigheid in de Caballero Fabriek en het kantorencluster rondom het Maanplein. Door de ligging nabij het centrum van Den Haag, 3 treinstations en door de goede ontsluiting op de A12, centrumring en in de toekomst ook de A4/A13 is het gebied goed ontsloten. In de afgelopen decennia zijn er veel veranderingen in de Binckhorst geweest. Die verschillen zijn zichtbaar in de uitstraling van de gebouwen. Een aanzienlijk deel daarvan is vooral functioneel en weinig expressief. Daarentegen zijn in de Binckhorst ook voldoende gebouwen met een bijzondere historische en/of industriële uitstraling die bepaalde bouwperiodes vertegenwoordigen in het nu. De Fokkerterminal, Kasteel de Binckhorst, de roeivereniging Bink 36 en de Caballero Fabriek zijn bepalend voor de identiteit en structuur van de Binckhorst en dienen behouden te blijven. Het gebied kenmerkt zich door een relatief monofunctioneel gebruik. Door het verdwijnen van de woningen aan de Vestiaweg wordt er op het moment (tijdelijk) vrijwel niet meer gewoond in de Binckhorst. Voorzieningen ondersteunen met name de bedrijfsfuncties, met uitzondering van recent gevestigde voorzieningen als Kompaan en Mama Kelly. De huidige inrichting van de openbare ruimte past bij het huidige gebruik en de bijbehorende (auto)verkeersstromen, maar ontbeert daardoor een verblijfsklimaat. Het gebied is rommelig, versteend en biedt nauwelijks comfort aan voetgangers en fietsers. De inrichting heeft zich nog niet aangepast aan de geleidelijk voltrekkende transitie van een monofunctioneel industrieterrein naar een meer gemengd woon-werkgebied. Daarnaast zijn het water en de daarlangs gelegen kades grotendeels onzichtbaar. Die vormen nu nog de achterkanten van het gebied, zijn ongebruikt, onzichtbaar, ontoegankelijk, vol met rommel of worden gebruikt voor opslag en parkeren. 5. Confrontatie B: Sectorale ambitie vs huidige situatie Gelet op de gestelde ambitie ligt er een ontwikkelopgave voor alle deelgebieden, voor de korte en lange termijn. De huidige situatie en gestelde ambitie liggen echter niet zo ver uit elkaar dat de gestelde ambitie op de langere termijn niet haalbaar is en bijgesteld dient te worden. 6

7 6. Samenvatting Ambitie Binckhorst De Binckhorst transformeert tot een gemengd gebied waarbij nieuwe woonmilieus worden ontwikkeld en de mate van bebouwing intensiveert. Deze verdichting zou gecombineerd moeten worden met een duurzame energievoorziening, een robuuste stedelijke groen- en waterstructuur, een openbare ruimte die uitnodigt tot bewegen en het zoveel mogelijk hergebruiken van leegstaande gebouwen. De bestaande cultuurhistorisch waardevolle bebouwing dient behouden te blijven. De Binckhorstlaan krijgt de uitstraling van een stedelijke boulevard. Langs het noordelijk deel van de Binckhorstlaan - waar de Rotterdamsebaan bovengronds is - hebben de functies een hoogwaardig karakter, zowel qua branchering als ruimtelijke uitstraling. Aanvullend op de algemene ambitie gelden voor de verschillende deelgebieden de volgende ambities: Ambitie Trekvlietzone De Trekvlietzone transformeert tot een gemengd stedelijk gebied waarbij het accent ligt op wonen. Economische functies dienen te passen bij de woonfunctie. Langs de Trekvliet dient de aanleg van een groenrecreatieve zoom of (lint)park mogelijk te blijven. Ambitie Gasfabriekterrein e.o., Spoorboogzone en Begraafplaatszone Het Gasfabriekterrein e.o, de Spoorboogzone en Begraafplaatszone transformeren tot een gemengd stedelijk gebied waarbij de woonfunctie dient te passen bij de economische functie. Ambitie Binckhorsthaven en Maanplein In de Binckhorsthaven is ruimte voor concepten voor duurzaam wonen en werken, naast de bestaande economische functies. In het kantoorcluster rondom het Maanplein dienen nieuwe ontwikkelingen bij te dragen aan de kwaliteit en uitstraling van het kantorenmilieu. 7