Veiligheid: een (ruimtelijke) ontwerpvariabele

Transcriptie

1 Veiligheid: een (ruimtelijke) ontwerpvariabele NVVK Congres 16 maart 2011, Papendal Dr.ir. S.I. Suddle

2 Onderwerpen Inleiding De huidige wetgeving op EV-gebied Veiligheid als ontwerpvariabele Schaalniveaus van de gebiedsindeling (systemen) Systemen op de verschillende schaalniveaus Systemen in relatie tot ongevalsscenario s Veiligheidsgeïntegreerd ontwerpmatrix Causaal verband ontwerpvariabelen en ongevalscenario s Voorbeelden veiligheidsgeintegreerd ontwerp

3 Inleiding Toename intensief ruimtegebruik & productie, opslag en transport gevaarlijke stoffen activiteiten gevaarlijke stoffen ruimtelijke ontwikkelingen EXTERNE VEILIGHEID Veiligheidsgeïntegreerd ontwerpen

4

5 Spoor Weg Don t forget: Stationaire installaties, vaarwegen & buisleidingen

6 Acrylnitryl, Amersfoort

7 Bijna BLEVE, Eindhoven

8 Wat houdt de wetgeving in? Externe Veiligheid Bescherming individuele burger Bescherming groepen burgers Door afstand tussen risicobron en burger Plaatsgebonden risico Klein houden kans op sociale ontwrichting door rampen Groepsrisico Toepassing bij ruimtelijke ordening en milieu (Wm)

9 Plaatsgebonden Risico (PR) y y PR = 10-7 PR = 10-6 x x PR = 10-6 PR = 10-7 PR = 10-6 PR = 10-7 installatie infrastructuur

10 Groepsrisico (GR) Cumulatieve Frequentie (jaar -1 ) Oriënterende Waarde INSTALLATIES Oriënterende Waarde TRANSPORT

11 Risico s afwegen of veiligheid als ontwerpvariabele? De traditionele manier voor het treffen van maatregelen (vraaggedreven aanbod (achteraf)) is dat integraal? Risicoanalyse Risicoafweging Maatregelen Integratie De progressieve ontwerpstrategie (aanbodgedreven vraag (vooraf)) geïntegreerd Integratie-concepten Risicoanalyse Risicoafweging LBC (Living Building Concept)

12 Stedenbouwkundige ontwerpprincipes vs EV Bezettingsgraad [personen/ha] ontwerp volgens basisnet veiligheidsgeïntegreerd ontwerp ontwerp volgens projectontwikkelaar ontwerp volgens huidige EV-normen spoor veiligheidszone Afstand vanaf de infrastructuur [m]

13 Vraag VROM aan SSCM: Het ontwikkelen van een ordeningsmodel van elementen voor het veiligheidsgeïntegreerd ontwikkelen, ordenen en ontwerpen (o.a. i.h.k.v. verantwoordingsplicht groeprisico) Systeembenadering bij integratie van maatregelen voor externe veiligheid bij ruimtelijke ordening

14 Schaalniveaus van de gebiedsindeling 1. Structuurplan niveau landelijk, provinciaal, regionaal of gemeentelijk niveau» MACRO NIVEAU 2. Bestemmingsplan niveau inrichting van een wijk / stedenbouwkundig ontwerp, stadsdeel» MESO NIVEAU 3. Projectplan niveau individuele bebouwing, object» MICRO NIVEAU

15 Schaalniveaus van de gebiedsindeling STRUCTUURPLAN (MACRO) BESTEMMINGSPLAN (MESO) PROJECTPLAN (MICRO)

16 Schaalniveaus van de gebiedsindeling Ruimtelijke Ordening Niveau van de gebiedsindeling Externe veiligheid Veiligheidsketen Structuurplan Bestemmingsplan Projectplan Veiligheidsgeïntegreerd ontwerpen Ontwerptechnische eisen Kosteneffectiviteit

17 Systemen op de verschillende schaalniveaus (1) Structuurplan niveau Scheiden van functies; Clusteren van functies; Combineren van functies.

18 Bestemmingsplan niveau Systemen op de verschillende schaalniveaus (2)

19 Systemen op de verschillende schaalniveaus (3) Bestemmingsplan niveau Situering van gebouwen; Functionele indeling en inrichting van de openbare ruimte (functies binnen bestemmingsplan); Beschermingsniveau van mensen; Bezettingsgraad (aantal personen in het invloedsgebied per hectare per tijdseenheid); Bebouwingsdichtheid (het gemiddeld aantal gebouwen per hectare); FSI (Floor Space Index): de verhouding tussen het bebouwde bruto vloeroppervlak en de oppervlakte van het terrein c.q. invloedsgebied; GSI (Ground Space Index): geeft de verhouding aan tussen bebouwde en onbebouwde ruimte; OSR (Open Space Ratio): de hoeveelheid open ruimte op maaiveld per vierkante meter vloeroppervlak; Bruto vloeroppervlakte van gebouwen binnen bestemmingsplangebied; Netto vloeroppervlakte van gebouwen binnen bestemmingsplangebied; De (gemiddelde) aanwezigheid (tijdsduur) van het aantal personen in het invloedsgebied; Verdeling aanwezigheid aantal personen binnen en buiten; Verdeling aanwezigheid aantal personen dag en nacht; Hoogte van de bebouwing; Afstand bebouwing en infrastructuur; Mate van zelfredzaamheid van mensen binnen gebouwen (kwetsbaarheid object, type mensen).

20 Systemen op de verschillende schaalniveaus (4) Projectplan niveau Type gebouw; Robuustheid bouwwerk; Brandwerendheid van het gebouw; Type constructie van het gebouw; Al dan niet hebben van een 2e draagweg constructie; Vorm van het gebouw; Materiaalgebruik van het gebouw; Afbouwconstructie van het gebouw; Ventilatiesysteem van het gebouw; Luchtdichtheid van gebouwen; Installatietechnisch ontwerp van het gebouw; Bouwfysische indeling van het gebouw; Gevelontwerp van het gebouw; Verblijfruimtes in relatie tot de functionele indeling binnen een gebouw (kwetsbare functies binnen een gebouw); Aanwezigheid en plaats van evt. gevaarlijke stoffen binnen een gebouw; Indeling van de ruimte tussen de bebouwing en de infrastructuur c.q. mogelijkheden voor fysieke scheiding tussen gebouw en infrastructuur; Vluchtplan van het gebouw (mate van zelfredzaamheid van personen binnen het gebouw); Ontruimingsplan van het gebouw; Inrichtingsplan indelen op basis van zelfredzaamheid.

21 Systemen in relatie tot ongevalsscenario s Ongevalsscenario s met brandbare gassen (GF): Incident (GF) EFFECTEN Warmtestraling (en convectie) Piekoverdrukeffecten Ongevalsscenario s met brandbare vloeistoffen (LF): Incident (LF) EFFECTEN Warmtestraling (en convectie) Ongevalsscenario s met toxische gassen (GT): Incident (GT) EFFECTEN Toxische belasting Ongevalsscenario s met toxische vloeistoffen (LT): Incident (LT) EFFECTEN Toxische belasting

22 Systemen in relatie tot ongevalsscenario s Overzicht van effecten van scenario s per schaalniveau van de gebiedsindeling: Effect scenario Schaalniveau 1. Mechanische impacts Botsing Projectplan (Gebouw) 2. Warmtebelasting bij branden en toxische vloeistoffen 3. Warmtebelasting en piekoverdruk BLEVE Ontsporing Fakkel Wolkbrand Plasbrand Acrylnitril Acroleïne Warme BLEVE Koude BLEVE Projectplan (Gebouw) Projectplan (Gebouw) Projectplan (Gebouw) Projectplan (Gebouw) Projectplan (Gebouw) Projectplan (Gebouw) 4. Toxische belasting Ammoniak Structuurplan Chloor Bestemmingsplan / Structuurplan Bestemmingsplan / Structuurplan Structuurplan

23 Veiligheidsgeïntegreerd ontwerpmatrix per schaalniveau van de gebiedsindeling Kansen op scenario op de infrastructuur (logaritmische schaal) MICRO MESO MACRO 1. Mechanische impacts 2. Brand & tox. vloeistoffen 3. Warmtestraling en piekoverdruk van BLEVE / explosies 4. Toxische belasting bij chloor en ammoniak Maatregelen op projectplan niveau Maatregelen op bestemmingsplan niveau Maatregelen op structuurplan niveau Effectafstand vanaf de infrastructuur (logaritmische schaal) Gebouw Wijk Stad Nut maatregel binnen project Nut maatregel buiten project

24 Strategie ook mogelijk met de veiligheidsketen Integrale benadering: Maatregelen op projectplan niveau Maatregelen op bestemmingsplan niveau Maatregelen op structuurplan niveau Gebouw Wijk Stad Pro-actie Pro-actie Preventie Preparatie Repressie Preventie Preparatie Repressie

25 Causaal verband ontwerpvariabelen en ongevalscenario s KOSTENEFFECTIEF en van GROF naar FIJN: Veiligheidsgeïntegreerd ontwikkelen dient plaats te vinden op het niveau van de regio / stad Veiligheidsgeïntegreerd ordenen dient plaats te vinden op het niveau van de wijk Veiligheidsgeïntegreerd ontwerpen dient plaats te vinden op het niveau van het gebouw VEILIGHEIDSLADDER: 1. Maatregelen tegen toxische gassen op landelijk niveau 2. Scheiden transport van gevaarlijke stoffen & RO op regionaal/stedelijk niveau 3. Ruimtelijk ordenen a.h.v. bebouwingsdichtheid op wijkniveau 4. Technische gebouwspecificaties + beheersbaarheid op gebouwniveau

26 Voorbeelden veiligheidsgeïntegreerd ontwerpen

27

28 toegangsweg Gebouw toegangsweg Veiligheidsstudie Dordrecht / Zwijndrecht Functies met lage bezettingsgraad gebouw toegangsweg gebouw spoor spoor Niet goed Goed

29

30 Functies met een lage bezettingsgraad Functies met een hoge bezettingsgraad gevels extra brandwerend Vluchtwegen (trappenhuis) LIFTSCHACHT spoor PARKEERGARAGE veiligheidszone BEBOUWING (KANTOREN) buiten de veiligheidszone

31

32

33 VRAGEN?

34 Veiligheid: een (ruimtelijke) ontwerpvariabele NVVK Congres 16 maart 2011, Papendal Dr.ir. S.I. Suddle