"Als je snel wilt gaan, moet je alleen lopen, maar als je ver wilt komen, moet je samengaan." Inhoudstafel

Transcriptie

1 Gezocht: Gemotiveerde, vitale en betrokken medewerkers. Die samen de Zavel maken. Met respect en waardering naar elkaar. En dat gedurende hun hele loopbaan. Klinkt goed, nu nog de praktijk. Hieronder vind je een overzicht van het leertraject rond motivatie. Het is een overzicht van de kleine en grote stappen, die in de voedingsbodem van de leergroep ontstaan en ontwikkeld zijn. "Als je snel wilt gaan, moet je alleen lopen, maar als je ver wilt komen, moet je samengaan." Inhoudstafel 1 Een kort stukje theorie... 2 De Zelfdeterminatietheorie... 2 De Zelfdeterminatietheorie toegepast op De Zavel :... 2 Over dialoog en communicatie... 3 Vuistregels voor verbindende communicatie:... 4 Voor de stap naar waardering kozen we het Kernkwaliteiten model belangrijke Kwaliteiten voor de Zavel die we samen willen ontwikkelen... 6 De tiende kwaliteit: Samen de gedeelde verantwoordelijkheid opnemen... 7 Feedback geven... 7 Energiebalans... 9 De cirkel van Covey Overzicht van werkvormen... 11

2 Een kort stukje theorie De Zelfdeterminatietheorie Deze motivatietheorie zegt belangrijke dingen over motivatie: 1. Iedereen heeft drie basisbehoeften: zich competent voelen, autonoom kunnen zijn en verbinding ervaren met anderen. 2. Er zijn verschillende soorten motivatie: je kan iets doen omdat het moet, je kan iets doen omdat je het waardevol en belangrijk vindt, je kan iets doen omdat je het prettig vindt. In het werk is de motivatie die steunt op iemands aspiraties en waarden, zeer belangrijk. 3. Ieder van ons behoefte aan waardering. Samengevat geeft dit 5 bouwstenen om aan motivatie te werken: met waardering als spil, ervoor zorgen dat ieders basisbehoefte ruimte krijgt en dat er voldoende aansluiting is met de ieders waarden. competentie autonomie waardering als spil verbinding aspiraties & waarden 2 Toegepast op De Zavel gaf dit het volgende beeld: Op elkaar ingespeeld zijn Elkaar op sleeptouw nemen Momenten dat de sfeer zo goed is dat de bewoners met elkaar praten verbinding Mogen doen wat je wilt doen Iets extra s doen, iets naast mijn taak Iets uitwerken, een kans krijgen Mogen doen waar je goed in bent, effectief zijn, krachtig zijn, bedankt worden, alles op, orde hebben autonomie competentie duurzame motivatie Aspiraties en waarden kunnen waarmaken: doen waarin je gelooft, anderen motiveren, je ding doen, iets doen dat goed is

3 Over dialoog en communicatie In de leergroep werd gekozen om in de Zavel vooral te werken aan VERBINDING en WAARDERING. In de leergroep werden grote en kleine initiatieven ontwikkeld rond deze 2 bouwstenen. Hieronder volgt het, niet altijd chronologisch overzicht. Words create worlds Eerst hebben we gewerkt rond communicatie en dialoog. Communicatie heeft een immers een grote invloed op hoe wij ons met elkaar verbinden. Er is een groot verschil tussen dialoog en discussie Dialoog is een vorm van communicatie die de verbinding tussen mensen sterker kan maken. Het woord is een samenstelling van de Griekse woorden λόγος (logos, woord, taal, rede) en διά- (dia, door). Het is een vorm van gesprek waarbij alle partijen evenwaardig aan bod komen en de kans hebben hun standpunt of gevoelens naar voren te brengen. In de regel is een dialoog verrijkend, omdat men van de ander iets leert of omdat er de tijd is genomen goed naar elkaar te luisteren. Er wordt als het ware samen gedacht om zo tot nieuwe inzichten te komen over wat we vanzelfsprekend vinden. Mensen verkennen daarbij hun individuele en gezamenlijke aannames, ideeën, overtuigingen en gevoelens. Het is een doorgedreven vorm van actief luisteren. Er wordt aandacht besteed niet alleen aan de woorden maar ook de ruimte ertussen. Niet alleen aan wat gezegd wordt maar ook aan de manier waarop. 3 Waar dialoog mensen verbindt, zal Discussie eerder het verschil benadrukken. De oorsprong van het woord discussie is discutere = in stukken breken. In discussie maken we een keuze. In dialoog onderzoeken we het wezen van het kiezen.

4 Vuistregels voor verbindende communicatie: Dialogeren kan je leren. Je vijf vingers vormen een handige geheugensteun 4

5 teveel leidt tot teveel leidt tot Voor de stap naar waardering kozen we het Kernkwaliteiten model. Wat bewonderen anderen in mij? Welk verwijt krijg ik wel eens? kernkwalit eiten Kernkwaliteiten zijn goede eigenschappen die tot kern van een persoon behoren. Ze maken je tot wie je bent. Bijvoorbeeld een erg creatief, bijzonder geduldig of zeer besluitvaardig persoon. Iedereen heeft kernkwaliteiten. Dat neemt niet weg dat de ene kernkwaliteit meer kan opvallen dan de andere. valkuilen kwaliteiten zijn zo sterk we de neiging hebben ze te overdrijven. Dan worden ze een valkuil, vaak gebeurt dit bij stress. Zo kan wie erg zelfzeker is, in de valkuil arrogantie trappen. Resultaat: je sterkste kant wordt je zwakke plek. Anderen gaan zich ergeren aan je valkuil Negatief tegenovergestelde Positief tegenovergestelde 5 Allergieën Omdat iedereen kernkwaliteiten heeft, heeft iedereen dus ook valkuilen. Als een ander doorschiet in een valkuil, kan dat jou op de zenuwen werken. Jouw reactie daarop wordt je allergie genoemd. Zo n allergie heeft te maken met een van je eigen kwaliteiten. Als je erg bescheiden bent, kun je je mateloos storen aan mensen die continu in de kijker lopen. uitdagingen Ook achter de vervelende eigenschap van de ander zit een kwaliteit verborgen. En het spannende is dat net die eigenschap waar we bij een ander allergisch voor zijn, een belangrijk ontwikkelpunt voor onszelf is. Dit wordt dan de uitdaging genoemd. Erger je je regelmatig aan de passiviteit van een ander? Kijk dan welke kwaliteit daarachter zit. Misschien is het bedachtzaamheid, of geduldigheid? Welk gedrag van anderen werkt mij op de zenuwen? wat ik wel eens bewonder in anderen?

6 Het kernkwaliteitenmodel leidde tot: De voorstelling op de personeelsvergadering. De Waarde-ring en het project rond de 10 kernkwaliteiten 10 Kernkwaliteiten voor de Zavel Het gebruik van het kwaliteitenmodel in functioneringsgesprekken Een handige bril om op een waarderende manier naar elkaar te kijken 10 belangrijke Kwaliteiten voor de Zavel die we samen willen ontwikkelen Geduld De bewoners laten zijn wie ze zijn en de dingen niet overnemen Vriendelijkheid Omdat je het zelf graag hebt en omdat de bewoners het verdienen het is hier hun thuis! Correctheid Omdat in het werk afspraken moeten gevolgd worden Positief zijn Spreekt voor zich 6 Oplettendheid Hier moet je altijd alert zijn! Relativeren Spreekt voor zich Respect Als je respect toont, krijg je respect terug Ieder van ons heeft behoefte aan respect Aanpassingsvermogen Om twee redenen: omdat elke mens is anders en omdat de zorg verandert ( naar meer zelfredzaamheid) Samenwerken Omdat we Samen Werken Samen de gedeelde verantwoordelijkheid opnemen

7 De tiende kwaliteit: Samen de gedeelde verantwoordelijkheid opnemen! De tiende kwaliteit: samen de gedeelde verantwoordelijkheid opnemen (voor de goede gang van zaken) of samen werken aan een sterke cultuur door meer feedback In de Zavel wordt in schiften gewerkt. De leidinggevende kan niet altijd overal aanwezig zijn. Daarom is het zeer belangrijk dat de verantwoordelijkheid voor de goede gang van zaken door iedereen mee gedragen wordt. Dat is de betekenis van de 10 de kwaliteit Wanneer je iets ziet dat niet ok is, geef je al een belangrijk signaal wanneer je laat merken dat je het gezien hebt. Om deze 10 de kwaliteit waar te maken is het kunnen en durven geven van feedback een belangrijke vaardigheid. Wie feedback geeft op wat fout loopt, werkt mee aan de ondersteuning van de goede gang van zaken in de Zavel, het gaat om de bereidheid om die verantwoordelijkheid mee op te pakken. Dat zou onze bedrijfscultuur kunnen zijn. Ook wie iets doorgeeft aan de leidinggevende werkt op haar of zijn manier mee aan de goede gang van zaken op de Zavel. Belangrijk is te beseffen dat dat mag, dat je geen klikker bent. Het is de rol van de leidinggevende hierin veiligheid en bescherming te bieden. Het gaat om wat er gebeurd is, niet om wie iets zegt. Het is niet echt belangrijk of je altijd onmiddellijk effect hebt met je boodschap. Het effect is niet het belangrijkste. Het gaat meer om een proces van gedeelde verantwoordelijkheid; wanneer iedereen een stukje verantwoordelijkheid daarin oppakt, dan verandert er iets. 7 Feedback geven In de omgang met collega s is het belangrijk je eigen mening te kunnen formuleren met respect voor het standpunt van de andere, en met het oog op het behoud van een positieve werkrelatie. Feedback is een manier om een ander te vertellen wat het effect is van zijn gedrag (op jou) is. De ander leert zo hoe zijn/haar gedrag overkomt en welke gevolgen dat gedrag heeft. Hoe feedback geven, enkele tips:

8 Effectieve feedback beschrijf het gedrag concreet, geef voorbeelden kort na het voorval een positieve toon biedt openingen voor een oplossing of een alternatief het zou wel eens kunnen dat ik mis ben gebruikt ik-boodschappen oordeelt Ineffectieve feedback te algemeen of abstract gaat over zaken die al een tijdje achter de rug zijn een negatieve toon fixeert op het probleem zo is het en niet anders de feedback is verstopt achter termen als de mensen, iedereen en wij MODEL FEEDBACKGESPREK: DE THEORIE 1. Vraag toestemming om feedback te geven. Ik wil het even met je hebben over 2. Je beschrijft het concrete gedrag van de ander : Toen jij. deed, 3. Je beschrijft wat het gedrag met jou doet: gevoel, gevolgen 8 4. Geef aan wat je anders, meer, minder zou willen. 5. Geef aan wat de voordelen hiervan zijn volgens jou zijn. de reden dat ik dat vraag is dat zou ons helpen om. 6. Vraag aan hem/haar naar de bereidheid om bij te dragen aan de gewenste uitkomst + bedank hem/haar voor het gesprek: Zou jij eraan willen bijdragen dat., Zie jij de mogelijkheid om Wat zou jij willen doen om ervoor te zorgen dat. FEEDBACK IN DE DE ZAVELPRAKTIJK, ER ZIJN VERSCHILLENDE MANIEREN OM JE FEEDBACK TE GEVEN: Vragend tewerk gaan, bijvoorbeeld: heb ik nu niet gelezen dat.? Zullen we dat eens opzoeken Gewoon zeggen: ik denk dat je verkeerd bezig bent. Wanneer iemand dan antwoord: Och, ik weet dat, kan je gerust zeggen: ik heb liever dat we de regels volgen. Mij maakt het niet uit, maar als mevrouw dit ziet.. De bewoners zien dit ook Het kan ook nuttig zijn om je boodschap meer gewicht te geven door te stellen: Ik wil seffens eens praten over

9 Energiebalans ENERGIE GEVERS ENERGIE VRETERS Om gemotiveerd te kunnen werken, moet je energiebalans in evenwicht zijn. Een eerste stap is inzicht ontwikkelen in wat jou geeft energie, wat jou energie kost? Zaken die mij energie geven op het werk zijn: Ik mis het volgende op mijn werk dat mij energie zou geven: Reflecteer: Op welke energiegevers / energievreters heb je geen invloed / een beperkte invloed / invloed? Kun je een externe energievreter vertalen naar een interne energievreter? (bijv. een collega die je tijd opeist -> het onvermogen om neen te zeggen) Kun je een nieuwe manier ontdekken om met een energievreter om te gaan, bijv. door je houding of kijk naar die energievreter te veranderen? Kun je meer ruimte / tijd / gewicht / aandacht geven aan je energiegevers? Kun je een makkelijke en kleine energiegever vandaag in je agenda zetten? Manieren om energievreters kort te sluiten zijn: Ze uitschakelen door ervoor te zorgen dat ze zich niet meer doordoen (bijv. het gat in het plafond dichten) Ze simpelweg te herkaderen als onderdeel van je leven en er niet meer mee in gevecht te gaan (bijv. het gat in je plafond gewoon aanvaarden) Ze op een creatieve manier om te zetten in iets anders (bijv. van een gat in het plafond een kunstwerk maken)

10 De cirkel van Covey De cirkel van Covey biedt een bril om een andere kijk te ontwikkelen op dingen waar we tegenaan lopen. Dingen die ons bezighouden zijn in te delen in twee cirkels: In de cirkel van betrokkenheid spelen de zaken zich af die ons bezighouden en invloed op ons uitoefenen, maar waar we zelf weinig of geen invloed op hebben. Mensen zijn in hun leven emotioneel betrokken bij heel veel zaken, zoals anderen, werk, lastige situaties, de crisis, om enkele zaken te noemen. Er zijn nogal wat zaken in de cirkel van betrokkenheid waar we geen of maar een klein beetje invloed op hebben. In de cirkel van betrokkenheid zitten heel wat energievreters De cirkel van invloed heeft betrekking op dingen waar we wel invloed op kunnen uitoefenen. Je eigen plannen en doelen, je omgang met collega s, vrienden, bazen, je kijk op iets, de tijd die je in belangrijke zaken steekt, je eigen ontwikkeling.. De cirkel van invloed is wat kleiner, de cirkel van betrokkenheid wat groter. 10 Meestal gaat onze aandacht naar de cirkel van betrokkenheid. In de plaats van onze aandacht en energie te richten op datgene waaraan we niets kunnen verhelpen lastige collega s, medewerkers, bazen, dingen die fout lopen enz.- nodigt deze bril ons uit om de cirkel van Invloed te onderzoeken. Waar heb ik invloed op? Hoe klein die invloed ook is, hier ligt een kans om effectief te zijn. Door mijn aandacht en energie daarop te richten te richten zal mijn invloedscirkel vergroten. Enkele nuttige vragen hierbij: Geen invloed hebt: Eventueel beperkte invloed hebt: door een andere aanpak, door je sociale vaardigheden Invloed hebt: bijvoorbeeld je eigen gedrag, je sociale vaardigheden, je kijk op de zaak, je kijk op jezelf, de energie die je steekt in je eigen ontwikkeling Wat kan je doen om je invloedscirkel te vergroten?

11 Overzicht van werkvormen Tijdens het leertraject hebben we gebruik gemaakt van verschillende werkvormen. De werkvormen waren bedoeld om op een positieve, aangename manier iedereen zoveel mogelijk te betrekken in het gesprek of de actie. Je kan ze op team- of andere vergaderingen gebruiken. Hieronder een overzicht DE SPREEKSTEEN Gebruik de spreeksteen wanneer je een dialoog wilt voeren waarbij iedereen op een evenwaardige manier aan bod kan komen. Het werken met deze steen is gebaseerd op het ritueel van de talking stick die door Indiaanse stammen al eeuwen lang gebruikt wordt als een middel voor onpartijdig verhoor. De stick duidt wie het recht heeft om te spreken. Werkwijze: Zet de deelnemers aan het gesprek in een cirkel, op stoelen, en leg een steen in het midden van de cirkel. Kondig het thema aan waarover je het vandaag als gespreksleider of voorzitter wilt hebben. Formuleer de volgende principes: 11 Alleen diegene die de steen in handen heeft kan iets zeggen Als je gedaan hebt met spreken kan je ofwel de steen terug in het midden leggen, of doorgeven aan iemand die je graag aan het woord zou horen Als je iets wil zeggen kun je ofwel de steen in het midden van de cirkel oprapen of wachten tot je de steen van iemand anders ontvangt Spreek pas voor een 2 de keer nadat iedereen gesproken heeft Als je de steen krijgt, voel je uitgenodigd om te spreken, maar ook om te zwijgen, als dat voor jou beter voelt Als je spreekt, wees dan de vuistregels voor verbindende communicatie indachtig Terwijl iemand anders spreekt luister je met al je aandacht en respect vanuit het hart, naar wat die persoon te bieden heeft. Laat je persoonlijke agenda en verwachtingen dus zoveel mogelijk los. Hou je je zo min mogelijk bezig met het formuleren van een antwoord terwijl je luistert. Zorg voor pauzes en / of stiltes tussenin. Graai niet allemaal tegelijk achter de steen. Heb er vertrouwen in dat alles wat moet gezegd worden ook wel aan bod zal komen. Gun jezelf (en de groep) een moment van stilte vooraleer je begint te spreken. Zodat wat net gezegd is echt kan thuiskomen bij jezelf en bij je gesprekspartners Spreek je diepste weten en niet louter je eerste gedacht. Verduidelijk voor de groep waarom je zegt wat je zegt, wat je onderliggende motivatie is. Heb plezier in dit proces. Richt je op leren en ontvangen, niet op resultaat. Misschien ontvang je wel iets mooier dan je had verwacht?

12 WERKEN MET KLEINE ACTIES: Welke kleine actie, stap kan jij ondernemen om zoveel mogelijk uit deze vergadering, vorming, afspraak. te halen? Tijdens de projectgroep hebben we soms gevraagd een kleine individuele actie of werkpunt te formuleren. Deze insteek werkt activerend, ieder wordt uitgenodigd zelf iets te doen, en versterkend, de aandacht ligt op het positieve, dat wat in iemands bereik ligt. Kleine acties leiden daarbij vaak tot grote veranderingen. METALOOG OEFENING: Elke deelnemer wordt uitgenodigd een verhaal te vertellen in de groep over een positieve werkervaring, bijvoorbeeld: Toen was ik echt gemotiveerd. Bedoeling is om vanuit concrete en zelfervaren verhalen van deelnemers komen tot ingrediënten van motivatie komen. Werkwijze: Een deelnemer begint. Er wordt niet echt doorgevraagd, tenzij iemand iets niet begrepen heeft. Iedereen luistert naar elkaar, en er wordt zeker niet gediscussieerd. Wanneer de verteller klaar is kan er een nieuw verhaal verteld. Wie wil komt aan bod, maar het hoeft niet iedereen te zijn. Na 20 minuten wordt de verhalenronde afgesloten. ZOEKEN NAAR POSITIEVE ERVARINGEN 12 Tijdens het leertraject hebben we gezocht naar positieve ervaringen. Denk eens aan een situatie waarin je sterk gemotiveerd was, echt verbinding voelde, waarin je je zeer bekwaam voelde, ons overleg echt geslaagd was..? Daarna gingen we exploreren waaruit die positieve ervaringen juist bestaan. Beschrijf die situatie. Wat gebeurde er. Wat deed je. Wat deden wij? Wat maakte dat het zo goed lukte?... Dit zijn voorbeelden van de waarderende benadering. In de plaats van te zoeken naar wat fout loopt gaan we zoveel mogelijk op zoek naar datgene wat goed werkt. Het voordeel van deze aanpak is: Geeft mensen geeft energie Het gevoel van competentie wordt versterkt, omdat de aandacht gaat naar datgene wat werkt en goed gewerkt heeft Het geeft een beeld van de ingrediënten, stappen, acties die nodig zijn om te veranderen in de gewenste richting

13 WERKEN IN KLEINE GROEPJES Soms is het efficiënter om in een kleine groep (3 à 5) aan een thema te werken of iets te bespreken. Het voordeel is dat ook de medewerkers betrokken worden die niet zo verbaal zijn, of die niet gewend zijn om in groep te praten. Voordeel: Het resultaat van het gesprek zal kwaliteitsvoller zijn, omdat het potentieel van heel de groep aangesproken wordt. Er ontstaat meer verbinding in de groep omdat iedereen betrokken wordt Deelnemers leren beter praten en luisteren naar elkaar Werkwijze: Er kan gewerkt worden met verschillende groepjes die rond hetzelfde thema met elkaar in gesprek gaan, of er kan met verschillende groepjes aan verschillende thema s gewerkt worden. Zorg ervoor dat elke groep een duidelijke vraag of opdracht heeft Geef een timing Belangrijk is dat het resultaat van het groepswerk teruggekoppeld worden in de grote groep. De meest eenvoudige manier is door elk groepje plenair verslag te laten uitbrengen. Laat in de groepjes afspreken wie verslag uitbrengt en op welke manier. Voorzie hiervoor voldoende tijd. 13